MIESZKAŃCY SOŁACZA W ŚWIETLE KSIĄG ADRESOWYCH Z 1914 i 1933 ROKUzestawił JACEK WIESIOŁOWSKI W chwili parcelacji majątku sołackiego wspólnicy nie dysponowali całością gruntów. Znajdowały się tam enklawy mające innych właścicieli i częściowo odrębne losy. Wzdłuż torów kolejowych, biegnących w zasadzie starą granicą Sołacza i Jeżyc, zlokalizowane były działki, które z dużym prawdopodobieństwem można identyfikować z działkami czynszowymi zagrodników sołackich, wydzielonymi w XVIII w. na obrzeżach majętności i widocznymi na planie Karola Grunda z 1780 roku. Po pruskiej regulacji praw włościańskich w pocz. XIX w. stały się one pełną własnością swych posiadaczy. Wewnątrz majętności sołackiej znajdowały się grunty starej osady młyńskiej Wierzbak. Również one zostały uwłaszczone przez Prusaków i stanowiły osobną posiadłość. Natomiast na obrzeżach sołackich był folwark Urbanowo (czasu jego powstania nie udało się jeszcze ustalić), który stanowił także odrębną jednostkę terytorialną. Wszystkie te trzy części rozpoczęły samodzielnie proces urbanizacji, pokazujący, jakie byłyby możliwości ewolucyjnego rozwoju Sołacza od pocz. XX w., gdyby nie nastąpiła celowa parcelacja jego obszaru. Grudzieniec miał zabudowę chaotyczną, powstającą w miarę parcelacji dużych działek. Sąsiadowały tam ze sobą małe domki o jednym lub dwóch mieszkaniach - zwykle stare gospodarstwa ogrodnicze lub domy woźniców ze stajniami - z nowo wznoszonymi budynkami czynszowymi. Inwestorami tych ostatnich byli głównie murarze i cieśle, czasami dekarze, zapewne ci sami, którzy zarabiali na budowaniu pobliskich kamienic jeżyckich i inwestowali swe zarobki w budowę czynszówek, część prac wykonując samodzielnie bądź przy pomocy swych firm. Były to głównie budynki prymitywne, bez detalu architektonicznego, obliczone na maksymalne wykorzystanie kubatury i pomieszczenie tam jak największej ilości mieszkań. Inwestorami i lokatorami tych domów była głównie Jacek Wiesiołowski ludność pochodzenia polskiego, a lokatorami przede wszystkim robotnicy. Kobiety wynajmowały tam mieszkania sporadycznie i były to głównie wdowy, być może mieszkały tam pierwotnie z mężami. Droga Urbanowska przedstawiała podobny obraz urbanistyczny, z tym że nie było tam aż tak chaotycznej zabudowy. Inwestorami byli również rzemieślnicy budowlani, domy czynszowe były jednak nieco mniejsze. Wśród lokatorów była spora grupa wdów, co może być związane z wcześniejszym powstaniem tej zabudowy. Sądząc z nazwisk, na tym terenie przeważała ludność polska. Było tam sporo wolnych działek budowlanych, w tym duża działka będąca własnością miasta. Budynki Nad Wierzbakiem miały identyczny skład społeczny mieszkańców, trudno natomiast określić, czy inwestorzy byli polskiego czy niemieckiego pochodzenia. Był tam plac magazynowy i trzy różnej wielkości domy czynszowe. Na obrzeżach willowego Sołacza, współbudowanego przez niemiecki zarząd miasta i Komisję Kolonizacyjną, znajdowały się więc skupiska czynszówek zamieszkałych przez ludność polską, głównie robotniczą. Sądzić należy, że czynsze w tych domach były niskie ze względu na odległość od miasta i brak komunikacji. Jaki był stan infrastruktury komunalnej na tych terenach, jeszcze nie wiadomo. W tym samym czasie ukończono zaledwie 25 domów willowych. Ich właściciele byli wyłącznie pochodzenia niemieckiego i reprezentowali standard inteligencki. Przewagę mieli urzędnicy średniego szczebla, pracujący w magistracie i biurach regencji, dalej nauczyciele, geodeci i architekt, kilku kupców i jeden przedsiębiorca. O zawodach kilku osób (głównie wdów) brak wiadomości. Większość domów miała charakter jedno- lub dwurodzinny. Sporadyczne występowanie większej ilości lokatorów miało - być może - charakter czasowy, ułatwiający spłatę kredytów. Skład zawodowy lokatorów, również niemieckiego pochodzenia, był zbliżony do składu zawodowego właścicieli willi, choć byli to niżsi urzędnicy czy pracownicy niemieckich instytucji w mieście. Sporo było nauczycieli. Zabudowane były tylko fragmenty ulic najbliższych miastu (część Mazowieckiej, Śląska), inne ulice albo były w całości nie zabudowane, albo stały tam pojedyncze domy. Liczba wolnych placów budowlanych kilkunastokrotnie przekraczała liczbę wzniesionych willi. Spis nie podaje jednak, ile domów było w stadium budowy. Ostatni ze spisów adresowych Poznania rejestruje stan o prawie ćwierć wieku późniejszy. Nastąpiła całkowita wymiana ludności. Dawni właściciele willi, a także ich lokatorzy, po 1919 roku opuścili Poznań, sprzedając swe posiadłości. Zmienili się też właściciele czynszówek na Grudzieńcu, N ad Wierzbakiem i przy Drodze Urbanowskiej. Prawdopodobnie przenieśli się do poniemieckich kamienic na J eżycach i w innych częściach miasta, korzystając z niskich cen w czasie wyprzedaży domów przez ludność przenoszącą się w głąb Rzeszy. W niewielu wypadkach możemy stwierdzić pozostanie na miejscu rodzin robotniczych, pewnie i one skorzystały z możliwości przeniesienia się bliżej swych miejsc pracy. Wydaje się, że do czynszowych enklaw napłynęła fala nowych mieszkańców z terenu całej Wielkopolski, nie mających wielkomiejskiego stażu ani nie znających miasta. Decyzjami likwidatora majątku byłej Komisji Kolonizacyjnej - zanim wtrąciły się w to władze warszawskie - spora część działek i domów została przekazana Uniwersytetowi Poznańskiemu na potrzeby nowo organizowanego, a bardzo potrzebnego w Wielkopolsce, Wydziału Rolniczo- Leśnego. Stworzyło to specyficzny dla wydziału styl pracy - w jednej willi znajdowało się mieszkanie kierownika katedry czy zakładu i niezbędne pracownie bądź salki wykładowe. Kilku profesorów wybudowało tu swoje własne wille. N owymi inwestorami na Sołaczu byli przede wszystkim kupcy, przemysłowcy, inżynierowie i bankowcy. Trafiał się lekarz czy adwokat, sporadycznie nauczyciel gimnazjalny czy bogaty z domu adiunkt uniwersytecki. Spora ilość willi stanowiła własność wdów, głównie z kupieckich czy przemysłowych środowisk Poznania, czasami też z kręgów ziemiańskich. Podobnie jak w czasach niemieckich wynajmowali tam mieszkania ludzie z tych samych kręgów społecznych, z których pochodzili właściciele, często nawet reprezentujący te same zawody. Było sporo urzędników średniego szczebla, specyficzne dla Sołacza było wynajmowanie mieszkań oficerom stacjonującym w golęcińskich koszarach. Właściciele i lokatorzy sołackich willi reprezentowali wysoki standard towarzyski i intelektualny, co potwierdzała obecność obok uniwersyteckich i gimnazjalnych profesorów kilku pisarzy, artysty malarza czy znakomitego kompozytora. Marginalnym, choć nowym zjawiskiem było pojawienie się w willach sołackich robotników. W nowo budowanych willach pojawiły się mieszkania w suterenach i na poddaszach, które zajmowali drobni rzemieślnicy (krawcowe, fryzjer), niższy personel uniwersytecki, wreszcie ludzie deklarujący swój robotniczy status. W zasadzie na Sołaczu nie mieszkali studenci uniwersyteccy. W okresie międzywojennym przestrzeń Sołacza między ulicami Niestachowską a N ad Wierzbakiem, parkiem Sołackim i Sołacką została w sporej części wypełniona domami. Pozostały jednak ledwo rozplanowane tereny między parkiem Sołackim a Grudzieńcem oraz między ulicami N ad Wierzbakiem i Pułaskiego. Władzom miasta nie starczyło determinacji, aby uregulować tam stosunki własnościowe i umożliwić budowę ulic zaplanowanych jeszcze przez Stiibbena, a przez to otworzyć nowe tereny na współczesną zabudowę. Sołacz pozostał ograniczony do mniej więcej jednej trzeciej planowanej zabudowy, z ogromną szkodą dla obrazu miasta. W mentalności przedwojennych sołaczan - a przekazanej następnym pokoleniom mieszkańców dzielnicy - Sołacz ograniczał się do terenów o zabudowie willowej. Sołaczanie nie uznawali za swoich mieszkańców Grudzieńca, N ad Wierzbakiem czy Drogi U rbanowskiej. N awet na tereny przy dworze sołackim czy sąsiadujące koszary wybudowane na sołackich gruntach rozciągnięto nazwę Golęcina, który historycznie nigdy nie sięgał w te rejony. Te enklawy wojskowe i uniwersyteckie - w przeciwieństwie do uniwersyteckich willi - nie były uznawane za swoje, pozostawały obcymi tak dla właścicieli, jak lokatorów czujących się dumnymi mieszkańcami wspaniałego willowego Sołacza. Choć nie mieszkali Jacek Wiesiołowski tam najbogatsi mieszkańcy Poznania, to poziom intelektualny środowiska uniwersyteckiego nobilitował mieszkańców tego osiedla, czynił ich elitą miasta. Adresy w 1917 r. DWORKOWA (nie figuruje) GOLĘCIN - DWÓR (nie figuruje) GÓRALSKA (Pommernstrasse) cała nie zabudowana GRUDZIENIEC - Ziegelstrasse 1. wł. Kasprzak rolnik Floczyński S. robotnik Jęch S. wozak Paluszak M. robotnik 2a wł. Grześkowiak 3-11 działki budowlane 12. wł. Kasprzak M. mistrz murarski Hahnsch zwrotniczy 13. wł. Hoffmayer F. właściciel ziemski, mieszka w Złotnikach v. Diebitsch major 14-15 działki budowlane 16. wł. Poltzin A. organmistrz BudczakJ. robotnik Czajka S. robotnik Kaptur A. robotnik Kołodziejczak J. robotnik Kulawik A. robotnik Przewoźna A. wdowa Przewoźny S. robotnik Szymański rzeźnik 17. działka budowlana Adresy w 1934 r. (?) DWORKOWA 1-6 nie zabudowane 7 wł. Włudarczak Antoni, kupiec 8 nie zabudowane 9 wł. Michałowski Stefan Michałowski Stefan, przem., m. 1 Kadenacy Czesław, dyr. banku, m. 2 "Es- Emil Zakł. chem. i przem., wł. St. Michałowski GOLĘCIN - DWÓR wł. Uniwersytet Poznański N owakowski Aleksander dr wykładowca U.P.m.1 Smosarski Władysław, prof. U.P. m. 2 Dorywaiski Józef inż., st. asystent U.P. m.3 Królikowski Lucjan inż., st. asystent U.P. GÓRALSKA 1-11 nie zabudowane 12. wł. Michaelis Zofia m. 1 Michaelis Leonard pisarz m. 2 GRUDZIENIEC (numeracja zmieniona) 1-7. nie zabudowane 8. wł. J arociński Kazimierz Jacoński Kazimierz kupiec m. 1 Duszyński Józef woźnica m. 2 Skrzypczak Jan handlarz m. 3 9-11. nie zabudowane 12. wł. WoltmanAndrzejzam. ul. Wjazdowa 1 Bączkowski Maksym. wł. dorożek konnych m. 1 Rajncz Stan. rob. m. 2 Przybylak Woje. dorożko m. 3 13/17 wł. Bytner Leon inż. zam. Główna ul. Wrzesińska 2 Dolata Wład. rob. 18-22 nie zabudowane 23. wł. Saganowski Ludwik m. 1 Matuszewski Wacław nie zabudowana 24. nie zabudowane 25. wł. Dolski Franciszek malarz m. 1 Łyzacza Marjan rob. m. 2 18.wl. ączyńskiJ.dekarz Ragusę B. pisarz Hajdrowski murazr N owaczyk A. robotnik 19. działka budowlana 20. wł. ączyński J. dekarz GramsA. robotnik Nejder F. robotnik Walkowiak J. robotnik 21. działka budowlana 22. wł. Dajerling wdowa Bulczyński L. murarz Klotschke M. ludwisarz Majcherek S. stolarz 23. wł. Braun pleban, mieszka w Wielkich. Gross Dammer adm. Kasprzak, rolnik, zam. Grudzieniec 1 24. wł. Teschke A. rentier, zam. Friedrichstrasse 12 Jankowski A. robotnik Klister woźnica Szczypkowski Edm. robotnik 25. działka budowlana 26. wł. Bohmer&Preul (zam. Buddestr. 9/10) Majewski A. woźnica Mielczarek Klemens cieśla 27. wł. Nowak Franz dorożkarz 28-31 działki budowlane 32. wł. Nowak Franz dorożkarz Filipiak J. woźnica 33. działka budowlana 34. wł. Gross J. hurtownik ogrodnik 35-42 działki budowlane 43. wł. Jankowska wdowa adm. Jankowski V. murarz PurmanA., robotnik 44. działka budowlana 45. wł. Hamburger adwokat, zam. Stary Rynek Pokrywka H. wdowa WoźniakJ. rencista 46. działka budowlana 47. wł. Silski L. ogrodnik adm. Bogaszyk F. robotnik Bogaszyk M. robotnik Dolski F. malarz pokojowy Jackowiak M. robotnik Kasprzyk S. robotnik Kniat F. robotnik MusielakJ. robotnik Nawrocki K. robotnik Nowicki A. robotnik Pokorny J . robotnik Szudoby S. robotnik Kramer Franc, rob. m. 3 Pszczoła Winc. rob. m. 4 26. nie zabudowane 27. wł. arciniakJuljanna wd. m. 2 Jalewski Ludw. urzęd. m. 1 Zierold Franc, drukarz m. 3 Zey Jan rob. m. 4 Maroszyk Helena wd. m. 5 28. wł. Nowak Franciszek m. 1 Janowski Alojzy stolarz m. 2 Jeżewski Ludwik woźnica m. 3 29. wł. Janasik Stanisława Chmielarz Stefan rymarz m. 1 Baumgart Oskar posłaniec m. 2 Janasik Winc. dekarz m. 3 Muszyński Kaz. listonosz m. 4 Matuszak Kaz. plut. m. 5 Haremza Kaz. elektromonter m. 6 30. wł. Szrant Aleksander zam. atejki 51 ID. 2 Lewandowski Wacławemer. m. 1 31. wł. Nowicka Apolonia m. 1 Zielewicz Bron. brukarz m. 2 Przybylski Walenty rob. m. 3 Stachowiak Stan. krawiec m. 4 32. nie zabudowane 33. wł. Jankowski Stanisław ffi. 1 Marciniak Sylw. zecer m. 2 Przywarty Jan post. P.P. m. 3 Olszak And. kołodz. m. 4 34. wł. Tomiak S. ogrodnictwo 35. wł. Kosiak Józef skład, kolonj. i mieszk. m. 1 Braun Aniela rob. m. 2 erzykowska Franciszka m. 3 Bilitz Jan rob. m. 4 Dorn Franc, murarz m. 5 Ławiński Andrzej rob. m. 6 Żytkowiak Józef rob. m. 7 Przybylak Józef m. 8 36/37 nie zabudowane 38. wł. Jankowska Wiktorja wd. m. 1 Jałoszuyński Stefan konduktor P.K.E. m. 2 39. wł. Bartkowiak ichał majster wojskowy 40. wł. Wałęsa Czesław kupiec 41. Górecka agdalena zam. arsz. Focha 174 Kudlaszyk Józef szofer m. 1 Kudlaszyk Franc, szofer m. 2 Wachowiak Jan szofer m. 3 Scheffer Gustaw rob. m. 4 41a wł. izera Walenty, zam. Fabianowo p. Poznań - dom w budowie Jacek Wiesiołowski Tajsner M. wdowa Wichtowski M. robotnik Wojciechowski A. robotnik Wojciechowski Józef robotnik 47a. wł. Jóźwiakowski, Silski L. ogrodnik 47b wł. J ezierski Andrzej murarz Cajka M. wdowa Falkenstein A. robotnik J ezierski J . murarz Kasierski T. szewc Kędziora J. robotnik Konieczny Stefan stolarz Kowalak S. robotnik Kubiak V. robotnik Marcinkowski Stanisław stolarz Nowak S. robotnik Pieklak M. robotnik Stachowiak M. robotnik Tamm F. robotnik TomkowiakJ. robotnik Wiśniewski B. murarz 47c A ł7r działki budowlane 47s wł. Dutkiewicz A. przedsiębiorca budowlany Arning H. robotnik Kamiński A. kolejarz Kubiak M. robotnik Lis V. robotnik Mateiski R. stolarz Skowroński M. robotnik 47t-47 v działki budowlane 47w wl. Betz E. rolnik AdamczakJ. robotnik Baranowski J. robotnik Bartkowiak J. robotnik Beszterda A. robotnik Burkielak M. robotnik Chwaliszewski Stan. robotnik Czajka A. robotnik Grześkowiak J. robotnik Jankowiak J. robotnik Jankowski M. cieśla Jarmuszek P. robotnik Kamiński J. mistrz piekarski Kowalak S. robotnik Kruszona M. robotnik Kuźlak M. robotnik Maćkowiak F. robotnik Merek L. robotnik Napierała F. robotnik Palacz V. murarz Pawlaczik A. robotnik Roszyk S. robotnik Scheft1er S. robotnik 42. wł. Witkowski dr. Władysław chirurg, zam. Góra Przemysława 4 Ulatowski Kaz. instalator m. 1 Ellman Andrzej rob. m. 2 Kasprzyk Katarzyna rob. m. 3 Kędziora Stefan rob. m. 4 Silski Leon ogrodnik m. 5 Nowicka Barbara handlarka m. 6/7 Wojciechowski Franc, rob. m. 8 Jackowiak Michał rob. m. 9 Łukaszewska Józefa wd. m. 10 Przewoźny Stan. rob. m. 11 Szudobaj Stan. stróż m. 12 Wichowska MaIja rob. m. 13 Wojciechowski Andrzej rob. m. 14 Musielak Jan rob. m. 15 Wołyński Walenty szewc m. 16 43. nie zabudowane 44. wł. Szablewski Władysław ślusarz 45. nie zabudowane 46. wł. Jezierski Andrzej murarz m. 2 Borowicz Antoni kolejarz m. 1 Kędziora Jan rob. m. 3 Jezierski Józef murarz m. 4 Czajka Antoni portj. m. 5 Kowalak Stan. rob. m. 6 Thamm Franc, konduktor P.K.E. m. 7 Leszczyński Stan. książko ! m. 8 Kasierski Teofil obuwn. m. 9 Chojka Stan. rob. m. 10 Kubiak Winc. rob. m. 11 Konieczny Stefan stolarz m. 12 Stachowiak Michał rob. m. 13 Maćkowiak Franc, szofer m. 14 Wielebiński Wal. rob. m. 15 Matecki Józef rob. m. 16 Tajsner Maria wdowa m. 17 Kubca Edm. ślus. mech. m. 18 Witkowski Wacł. gracownik m. 19 47-63 nie zabudowane 64. wł. Paprocki Czesław "Śnieżka" fabryka mydła i płatków mydlane m. 1 S tachowiak Piotr fabr. skrzyń m. 2 65-69 nie zabudowane 70. wł.Olejnik Pelagja zam. Kanałowa 3 Józefski Henryk kupiec m. 1 Barański Wacł. piekarz m. 2 Ratajczak Stan. szofer m. 3 Wiesner Wilhelm instal. m. 4 Betz Wawrz. urzędn. m. 5 Kuźlan Antonina wd. m. 6 Scheffer Jakób biurowy m. 7 Kruszona Melchjor rob. m. 8 Sałata Marcin rob. m. 9 Schirmer cieśla Sobkowiak Józef krawiec Sztan A. robotnik Weimann T. robotnik Wiesner tokarz 47x wł. Słomski robotnik 48. wł. Ignaszakrobotnik Haremza Wojciech cieśla Haremza K. cieśla Maciejewski E. robotnik 48a wł. Michalczak T. murarz Brembor cieśla Buszka J. murarz Czajka J. robotnik Dolski L. robotnik Galasiński Michał dorożkarz Gatkiewicz S. piekarz Goroński V. robotnik Janiszewski A. robotnik Jezierska H. robotnica Kliks M. robotnik Koperski A. robotnik Korcz B. robotnik Korcz S. cieśla Kryg M. robotnik Kucharzewski M. robotnik Lichockij. murarz Matuszak J. robotnik Michalczak J. robotnik Michalczak S. robotnik Napierała V. Ossowski A. robotnik Pawlak M. robotnik Pilarczyk A. robotnik Pilarczyk J. robotnik Przybylak kamieniarz Staszewski J. robotnik Zieliński S. robotnik 48b wł. Waziak S. murarz Grenda K. robotnik Jakubowski J. robotnik Janasik A. robotnik Jendrika L. robotnik Lewandowski Jan murarz Marchewska M. wdowa Matuszak L. robotnik Matysiak S. robotnik Michalak M. robotnik Skrzypczak F. robotnik 48c wł. Dutkiewicz L. Czypicki S. robotnik Dzikowski M. robotnik HaremzaJ. murarz Kubiak J. robotnik Jędryka Wawrz. rob. m. 10 Scheiller Leon drukarz m. II Szałan Antonina wd. m. 12 Bartkowiak Jan rob. m. 13 Rogoziński Jan pom. kol. m. 14 Maćkowiak Franc, rob. m. 15 Kucharzewski Melchior rob. m. 16 Spychała Szczepan rob. m. 17 Kowalak Stefan rob. m. 18 Napierała Jakób rob. m. 19 Jankowiak Piotr rob. m. 20 Grześkowiak Jakób rob. m. 21 Kniat Marja wd. m. 22 Jarmużek Piotr rob. m. 23 Baranowski Józef rob. m. 24 Beszterda Andrzej rob. m. 25 Czajka Woje. rob. m. 26 Szymkowiak Anna wd. m. 27 Chwaliszewska Michalina wd. m. 28 Sobkowiak Józef krawiec m. 29 Pawlaczyk Andrzej rob. m. 30 Długi Antoni techn. budowI. m. 31 71. nie zabudowane 72. wł. Kędziora Józef Cierniak Józef drukarz m. l Paluszkiewicz Michał monter m. 2 Graj Zygmunt pom. gastr. m. 3 Komorowski Wiktor stoi. m. 4 Lutkowski Kaz. stoi. m. 5 Maciejewski Józ. kupiec m. 6 Cerba Wacław biurowy m. 7 Kupka Jan sierż. zawodowy m. 8 Wojciechowski Kaz. monter m. 9 Marosz Marjan biurowy m. 10 73-77 nie zabudowane 78. wł. Haremza Marja i Katarz. Haremza Kaz. cieśla m. l Haremza Marja wd. m. 2 Ignaszak Woje. zecer m. 3 Haremza Wład. krawcowa m. 4 79. nie zabudowane 80. wł. Paczkowski Stanisław fi. 4 Goroński Winc. rob. m. l Lichocka Stanisł. wd. m. 2 Pilarczyk Jan emeryt m. 3 Kasior Marja m. 5 Zieliński Szczepana rob. m. 6 Michalczak Szczepan rencista m. 7 Szczepaniak Andrzej murarz m. 8 Witucki Waci. blacharz m. 9 Matuszak Józef rob. m. 10 Wilk Michał rob. m. II Jezieraska Jadw. wd. m. 12 Idziaszyk Sylw. kowal fi. 13 Jacek Wiesiołowski Napierała J. robotnik Nowicki R. murarz RumińskiJ. robotnik Siwczak J. robotnik Sron A. robotnik Świadek K. robotnik 49. wł. CiupaIski ogrodnik 49a wł. J uszczyński J. szewc Banaszkiewicz Andrzej bednarz Stachowiak rzeźnik 50. wł. Kusik V. dekarz Ignasiak L. murarz Kozłowski P. robotnik Kusik A. robotnik Sinochrowicz F. robotnik Zielewicz K. wdowa 51. wł. Freudenreich, zam. w Plewiskach plac budowlany 51a plac budowlany 51 b wł. Przedwojski T. szewc BraunJ. murarz Czujewicz A. robotnik Dorn A. wdowa Draber H. robotnik Górny A. robotnik Katerlak cieśla Kistowski V robotnik Knorr S. Pawlak M. wdowa Ponto W. robotnik 51c wł. Szczepaniak cieśla HerktJ. murarz Paczkowska J. wdowa Skeplik S. robotnik 52. wł. Nowicki handlarz żywnością Brzeziński V. robotnik Jerzykowski J. robotnik Szajek J. robotnik 53. wł. Musiałowska F. zam. w Czersku adm. Przychała Max dróżnik Dombrowski L. robotnik Januszak A. robotnik Przywarty J. robotnik 54. wł. Marciniak V. krawiec Cwiertny M. robotnik Maroszyk S. robotnik Przybylski V. robotnik 55. wł. Przybylski robotnik Matuszak brukarz Przybylska J. wdowa Przybylski J. robotnik 56. wł. Gmina Miejska Lonc A. murarz Lonc nadzorca fabryczny Leitgeber Roman murarz m. 14 Wojciechowski Józef ogniomistrz zawodowy m. 15 Pacharzyński Walenty rob. m. 16 Biskup Stan. woźny m. 17 Kliks MaIja wd. m. 18 Buszka Jan murarz m. 19 Galasiński Michał rob. m. 20 Staszewski Jan elektromonter m. 21 Czajka Józef kolejarz m. 22 Napierała Mikołaj murarz m. 23 Marciniak Michał wd. (!) m. 24 Górny Andrzej rob. m. 25 Michalak Józef renc. m. 26 81. nie zabudowane 82. wł. Wlaźlak Stanisława m. 5 Janasik Antoni emeryt m. 1 Matuszak Wawrzyn stróż m. 2 Kaczmarek Antoni rob. m. 3 Przybylska Stan. rob. m. 4 Gołębiewski Józef wachmistrz zawodowy m. 6 Lewandowski Jan emeryt m. 7 Jakubowski Jan prac. P.K.P. m. 8 Skrzypczak Franc, rob. m. 10 N oczulak Stan. krawiec m. 11 Grenda Kaz. rob. m. 12 83. nie zabudowane 84. wł. Dziembowska Magdalena ffi. 3 Sron Rozalja wd. m. 1 Dzikowski Marcin kolej. m. 2 KubiakJózefrob. m. 4 Nowicka MaIja wd. m. 5 Mateiska Leokadja stenotypistka m. 6 Haremza Katarzyna wd. m. 7 Napierała Antoni rob. m. 8 Hoppel WiktoIja krawc. m. 9 Czypicki Stefan rob. m. 10 Rumińska Katarz. wd. m. 11 Kwaśniewski Józef rob. m. 12 85-93 nie zabudowane 94. wł. CiupaIskiAntoni 95-99 niezbaudowane 100. wł. J uszczyński Kazimierz Kuczyński Woje. rzeźnik m. 1 Kubisiak Józef kowal m. 2 Sobiak Marcin 101-121 nie zabudowane 122. wł. Kusik Stanisław Bożydar pow. Zaniemyśl NowakAdam, rob. m. 1 Ignaszak Wawrz. urzęd., m. 2 Ratajczak Magdalena m. 3 122a wł. Mizerak Stanisław i Michalina Świadek S. robotnik Wędrowicz murarz Wuttke P. robotnik 56a -60 działki budowlane 64. wł. Paprocka MaIja Marchwiński Franc, kup. m. 1 Paprocki Czesław kup. m. 2 Tajsner Jan kowal m. 3 Dudzińska MaIja rob. m. 4 Bartoszewski Kaz. rob. m. 5 Sołtysiak Stan. pom. piek. m. 6 Czerniewicz Wład. handl. m. 7 Skowroński Mich. rob. m. 8 Drzymała Jakób siodlarz m. 9 KASZUBSKA (Holsteiner Strasse) nie zabudowana KLIN (nie figuruje) KUJAWSKA (Hessenstrasse) nie zabudowana LITEWSKA (Fiirst Biillow - Allee ) nie zabudowana MAŁOPOLSKA ALEJA (Rheinbabenallee) 1/2 nie zabudowane 3. wł. WoltTP. kupiec * skrzyżowanie ze Śląską * 4/5 nie zabudowana 6. wł. Rhode A. agent handlowy Bender W. krawiec 7 -9 nie zabudowane Mizerak Michalina wł. domu m. 1 Purmann Romoman murarz m. 2 Mizerak Wiktoria wd. m. 3 Lewicka Franciszka m. 4 Mansfeld Szczepan rob. m. 5 123-127 nie zabudowane 128 wł. Jeske Wawrzyn 129 nie zabudowana 130. wł. Magistrat st. m. Poznania Felerowicz Ant. mistrz studniarski m. 1 Głowacka Pelagia rob. m. 2 Kozłowski Piotr rob. m. 3 Zielewicz Stanisława wd. m. 4 Chmielewski Kaz. urz. gosp. m. 5 KASZUBSKA nie zabudowana KLIN nie zabudowany KUJAWSKA 1-14 nie zabudowane 15. wł. Uniwersytet Poznański Sitowski Ludwik prof. U.P. LITEWSKA nie figuruje, nie zabudowana MAŁOPOLSKA ALEJA 1/2 nie zabudowane 3. wł. Rychter Kaz. kupiec i przemysłowiec, wł. firmy E. Rychter * skrzyżowanie ze Śląską * 4/5 nie zabudowane 6. wł. Kruk Ludwik kupiec ID. 1 Frankowski Wacł. port jer m. 2 7. wł. Witkowski Leon kupiec m. 1 Filipkowska Julia wd. m. 2 8.wł. SchubertJózefm. 5 Michalewicz Maksym, zakład fryzjerski m. 1 Drygaiski Feliks kupiec m. 2 Adamczak Stan. konduktor P.K.E. m. 3 Piotrowski Kaz. sekr. sądowy m. 4 Nimptsch Otoman chemik m. 6 Cieżniewski Jakób urzędnik państwowy m.7 Wojciechowski Jan mag. st. asyst. U.P. m. 8 9. wł. Świetlik Józefa wd. m. 1 Riickert Urszula wd. m. 2 Woźniak Jan handlarz m. 3 * skrzyżowanie z W ołyńską * 10. wł. Szymańska Franciszka Jacek Wiesiołowski MAZOWIECKA (Sachsenstrasse) 1. wł. Ziegler mierniczy Strohbach rentier 2. Jlling inspektor ogrodów miejskich 3. Pahl sekretarz Telegrafu Pahl H. rentier 4. wł. Engler J. nauczyciel Stengert M. wdowa 5. wł. Engler J. nauczyciel szk. średniej 6. wł. Weidner H. sekr. Regencji Preusser W. technik budowlany Schoenhard M. sekr. Regencji Sokołowski pomocnik handlowy 7. wł. KammerW. sekr. Regencji Frommholt R. inż. Hirt W. telegrafista Regener E. nauczyciel Sch6nwandtF.wdowa 8. wł. Baecker A. nauczyciel szk. średniej Wendlandt em. nauczyciel 9. wł. Brechmer Max geometra katastralny Noesske K. em. sekr. kolejowy 10. wł. Lehmann H. starszy płatniczy 11. wł. Frohlich E. sekr. Regencji Raase A. nauczyciel Wendler o. dr chemii Wendelkind nauczyciel szk. średniej 12-13 place budowlane 11. nie zabudowane 12. wł. Wojciechowski Marceli asyst. U.P. m.1 Kasprowicz MaIja krawc. m. 2 Kowalewski Wal. rob. m. 3 Grotkowski Franc, m. 4 Otulak Czesław woźnica m. 5 Bibrowicz Boi. szofer m. 6 Czajka Tomasz kościelny m. 7 Sroń Franc, rob. m. 8 Pluciński Piotr biurowy m. 9 Kapica Tomasz inż. leśnictwa m. 10 Zielesiński Adam rob. m. 11 MAZOWIECKA 1. wł. Brzeski Stan. kupiec 2. wł. KnytelOlga KnytelJózefkup. m. 1 3. wł. Młodecki Aleksander, zam. Osie, Pomorze Młodecka Helena m. 1 wł. Sarnowski Artur kupiec 5. wł. Krokowski dr. Tadeusz adjunt U. P. m. 1 Zuberek Alojzy buchalter 6. wł. StankiewiczJ. ffi. 1 Torna dr m. 2 Hodys naucz. m. 3 Ziółkowski inż. m. 4 7. wł. Stankiewicz J. Męka inż. m. 1 Sypniewski prof. m. 2 Długołęski sędzia m. 3 Szczełkowski m. 4 8. wł. spadkobiercy prof. Browińskiego, Lwów Marchey dr Józef lekarz m. 1 Jakowski dr Zygmunt adjunkt U.P. m. 2 Markowski dr Hieronim em. m. 3 9. wł. Szuman Antoni inż. 10. wł. Stuwczyńska MaIja wd. ffi. 3 Schreiber dr Aleks, lekarz m. 1 Siczyński Kaz. kupiec m. 2 11. wł. Flens Marja, Górna Wilda 15 Himmelstrand Frithiof wicekonsul szwedzki m. 1 Najgrakowski Stan. kupiec m. 2 Szulczewski Stan. kupiec m. 3 12. wł. Kunert Rudolfprzemysł, m. 3 Wilczewski Wład. aptekarz m. 1 Apteka na Sołaczu wł. Wilczewski Wład. m.2 J aśkiewicz Stef. książko m. 4 Ryc. 1. Budynek Zakładu Ekonomii Rolniczej przy ul. Mazowieckiej (Mazowiecka) b.n. wł. Dr. Spiess P., profesor Holzmann J. radca sądowy b.n. Kuper W. kupiec * Wołyńska * 13/14 nie zabudowane 15. wł. Uniwersytet Poznański N amysłowska Aniela prof., U. P. m. 1 16. wł. Banach Marcin insp. banku ffi. 1 Klose Alfred rewizor ksiąg m. 2 Górska Barbara urz. m. 3 17 -18 w budowie 19. wł. Gronowski Ludwik kier. oddziału Tow. Przem. Naft. "Limanowa" 20. wł. Chrząszcz Leokadia ffi. 2 Koczorowski Kaz. em. m. 1 * Kujawska * 21/22 nie zabudowane 23. wł. Przybylski Józef urz. 24. Malejka Stan. dyr. Czajka Tomasz kościelny m. 1 Wieczorek Stan. inż. m. 2 * Pomorska * 25. nie zabudowana 26. wł. Uniwersytet Poznański Schramm Wiktorprof. U.P. m. 1 Zakład ekonomji rolniczej m. 2 27 -35 nie zabudowane Jacek Wiesiołowski 36 w budowie 37. wł. Skowron Stan. zam. Kanałowa 3 Otto Bron. major m. 1 Dyrżyński Stan. kapitan m. 2 N owak Józef podoficer m. 3 38. wł. Snowadzki Grzegorz em. 39--40 nie zabudowane 41. wł. Uniwersytet Poznański S tudniarski Stefan prof. U. P. m. 1 Zakład administracji i rachunkowości celnej m. 2 42. wł. Uniwersytet Poznański Terlikowski Feliks prof. U.P. m. 1 Glixelli Stan. prof. U.P. m. 2 Zakład gleboznawstwa m. 3 Kwinichidze Mikołaj inż., st. asyst. U.P. m. 4 43-44 Kościół Jana de Vianney 45. wł. Niklewski dr Bronisław, prof. U.P. m.1 Raczkowski Karol kapitalista m. 2 N ikłewski dr Zdzisł. dr ekonomji m. 3 46-47 nie zabudowane 48. wł. Uniwersytet Poznański Chrząszcz Czesł. prof. U.P. m. 1 Durczakjan laborant U.P. m. 2 Zakład technologji rolniczej z oddziałem technologji mleka m. 4 Chrząszcz Tadeusz prof. U.P. m. 5 49-52 nie zabudowane 53. wł. spadkobiercy po Albercie Beims Beims Herbert uczeń zegarmistrzowski Beims Gerhard uczeń kupiecki m. 2 Beims Edyt m. 3 54. wł. Guzera Stefan major 55. wł. Popławski Aleksander inż. zam. Orzeszkowej 4 Kilarski Jan dyr. wyż. kursu naucz. m. 1 * Wołyńska * 56. wł. Bieczyńska MaIja zam. Wołyńska 12 Metz Tadeusz kapitan m. 1 Jagodziński Adolf bank. ID. 2 57. wł. Antkowiak, zam. Królewska Huta Malinowski Adam ekspert handlowy m. 1 58. wł. Gąsiorowski WIad. wicedyr. m. 1 Peter Wiliam urz. m. 2 59. wł. Miłoś Karol kier. biura P.K.O. m. 1 60. wł. Nowakowski Kaz. urz. m. 1 Dziewiszeń Stan. kapitan m. 2 61. wł. Zmarzliński Adam zam. WierzbięciceS Wartecki Ant. szlifier m. 1 Szkoła Przygotowawcza im. MaIji Brownsford, wł. Kusztelan Janina 62. wł. Laskowski Jan urz. m. 1 Ryc. 2. Zakład Technologii Rolniczej, budynek przy ul. Mazowieckiej 48 Stiller Benjamin prof. m. 2 Kluczewska Rozalja skł. kol. m. 3 63. wł. Wieleński dr Bolesław lekarz m. 1 Riedl Adam major m. 2 64. wł. Groel Edward ins. szkolny m. 1 Albrecht Waci. major m. 2 65. wł. Rosi dr Stefanja zam. Nowy Tomyśl Ziętak MaIja m. 1 Śliwiński Stafan por. m. 2 NAD WIER2BAKIEM (Weidenthal) 1. Magazyn 2. wł. Hoppel J. Biskupski rzeźnik Borowczak kowal Chmielewski ślusarz Chudzicki A. robotnik Deutsch L wozak Dukat m. palacz GierkaF. robotnik Grześkowiak A. robotnik Krawczyk wozak Łabowski A. robotnik Łaniecka K. wdowa Schroeder F. pomocnik kupiecki StachowiakJ. robotnik Waligórski A. robotnik Waligórski Andrzej cieśla NAD WIERZBAKIEM 1. wł. Kowalewski Franc, przedsiębiorca budowy dróg i walcowania zam. Słowackiego 8 Plac-składnica firmy Fr. Kowalewski m. 1 Kienal Marcin rob. m. 2 2-3 nie zabudowane 4. wł. Mazurkiewicz MaIja m. 1 5-8 nie zabudowane 9. wł. Paprocki Czesław kupiec zam. Grudzieniec 64 10-15 nie zabudowane 16. wł. Fabryka Chem. "Aka" T. z o.p., biura i fabryka chemiczna 17 nie zabudowane 18. wł. Chmielewski Ignacy Waligórski Adam rob. m. 1 Biskupski Teodor m. rzeźno m. 2 Zielewicz brukarz 3. wł. Mager mistrz rzeźnicki Brajerek S. wdowa Czajka J. robotnik GłówniewskiJ. robotnik Grzelka A. robotnik Jakubowski F. robotnik JankowiakJ. robotnik Jeżewski W. robotnik Ludwiczak S. robotnik Matela M. robotnik Radolak mistrz rzeźnicki Schiller M. robotnik 4. wł. Brencz J. robotnik J endrzejczak robotnik Krugiołka I. Mosiężny S. robotnik Slandrowicz cieśla Jacek Wiesiołowski Przeworski Walenty pom. gastr. m. 3 Chmielewski Ign. mech. m. 4 Hoppel Marja wd. m. 5 Grek Józefrob. m. 6 Brajerek Stan. rob. m. 7 Waligórska Pelagja rob. m. 8 Kanduiska Anna wd. m. 9 Dukat Ant, wd. m. 10 19. nie zabudowane 20. wł. Radke Prakseda, Szamarzewskiego 36 Wawrzyniak Stan. kup. m. 1 Smiechowski Bron. mai. m. 2 Pawłowski Czesł. obuw. m. 3 Madejski Boi. uczeń Szkoły Bud. Maszyn, m.4 Kawka Walenty mur. m. 5 Leczyk Franc, rob. m. 7 Sielecki J an mur. m. 8 UrbaniakWinc. rob. m. 9 Henska Wład. wd. m. 10 Schiller Emilja b. zaw. m. 11 Czajka Jan rob. m. 12 GrelkaAnt. rob. m. 13 Klawitter Józef rob. m. 14 Schwacher Konst. mur. m. 15 Radke Praks. skł. kol. m. 16 21. nie zabudowany 22. wł. Radke Prakseda, Szamarzewskiego 36 Zielińska Józefa skł. węgli i drzewa 23-25. nie zabudowane 26. wł. SiatrakJan Bartoszewski Józef kond. m. 1 Szlachetka Wiktor rob. m. 2 Rehnke Marta wd. m. 3 SiatrakJan naucz m. 4 Jankowiak dr. Józefiekarz, m. 5 Krupowiecz Stef. emer. m. 6 Krupowiczowa Jadw. wd. m. 7 27. wł. Deutsch Joanna DeutschJoannam.1 Grąbczewski Telesfor taksator 10mb. miejsk., m. 2 28. wł. Niklasiewicz Stefanja, Wrocławska 37 Tomkowiak Józef rob. m. 1 Brencz Kat. wd. m. 2 Szlandrowicz Jan podmistrz ciesielski m.3 Krugiełka Ign. rob. m. 4 Barcińska Magd. posł. m. 5 Najder Stan. urz. m. 6 29. nie zabudowane 30. wl. BukowskaMarja Bukowska MaIja wł. domu m. 1 Słaboszewska Apol. m. 2 30a. wł. Dąbrowski Marjan zlotn., m. 1 NIESTACHOWSKA (Ring-Chausse) 1. nie zabudowana 2. cmentarz par. Chrystusowej Riecke m. zarządca cmentarza NIESTACHOWSKA 1. wł. Paluszkiewicz Joanna m. 1 Cybulski Franc, rob. m. 2 Mayer Teofila wd. m. 3 Flak Andrzej rob. m. 4 2. nie zabudowana 3. wl. Uniwersytet Poznański Marc Boi. ogrodnictwo m. 1 Stróżyński Stan. handl. m. 2 Galarda N arcin rob. m. 3 Rok Michał rob. ffi. 4 4-8 nie zabudowane 9. wł. Uniwersytet Poznański Zakład ogólnej hodowli zwierząt z zagrodą hodowlaną i zakładem hodowli drobiu Zakład szczegółowej hodowli zwierząt z fermą hodowlaną ORAWSKI PLAC (Thiiringerplatz) nie zabudowany ORAWSKI PLAC nie zabudowany PODHALAŃSKA (Nassauerstrasse) nie zabudowana PODHALAŃSKA 1. wl. Krenz Marja wd. 2. wł. Raeder August architekt 3. wł. Pławiński Wacław ill. 1 Schechtel Marja dr chemii PODLASKA (Schlesischesstrasse) nie zabudowana Żółkiewicz Joanna em. m. 3 PODLASKA 1-24 nie zabudowane 25. wł. Żukiewicz Zygmunt zam. Wały Kościuszki 5 Michałowski Józef kupiec, przedstawiciel m.1 Schmidt Jan inż. dypl. m. 2 Popiołkiewicz Stan. rob. m. 4 26-28 nie zabudowane 29. wł. Rachwał Antoni zam. Patrona Jackowskiego 31 Śmieciszewska urz. m. 1 Hermanowski Henryk por. m. 2 Staniekrotm. m. 3 Szwartz Józefurz. bank. m. 4 PODOLSKA (Westphalenstrasse) nie zabudowana PODOLSKA 1. wł. Geisler Wilhelm dyr. 2. wł. Stan Bolesław inż. ID. 1 Piątkowski Jerzy inż. m. 2 3. wł. Alkiewicz Władysław dyr. lasów ID. 1 Jacek Wiesiołowski 1880- 1930 4. wł. Niezabitowski dr Edw. prof. Uniw. Pozn. 5. wł. Wójcik dr Kazimierz prof., Uniw. Pozn. 6. wł. Jeleński Szczepan zam. Śląska 1 Szott Karol księgo m. 1 Jasińska MaIja m. 2 Gierula Adalja stud. m. 3 7. wł. Łebiński Stanisław nacz. Wydziału Wlkp. Izby Rolniczej 8. wł. Heidelberg Ant. wd. 9. wł. Lisiecka Zo(ja m. 1 Kisielewski Józef red. m. 2 10. wł. Szafranek Elżbieta m. 2 B6hmert Leokadja m. 1 11. wł. WiertalakJan st. asystent U.P. 12. wł. Reissert Georg. dyr. 13. wł. Kajkowski Miecz, kupiec 14-15 nie zabudowane 16-17 wł. Cegielski Czesław przedstawiciel 18. wł. Raczyk Stan. kupiec 19. nie zabudowane 20. wł. Komornicka Marja 21. wł. Czesławska Stan. zam. Lwów Bukowska Stanisława m. 1 22. wł. Walter Otto naucz. 23. wł. Kwiatkowska Klementyna m. 1 Kalicki Stan. asystent m. 2 24. wł. Sroka Kaz. dzierżawca majątku ziemskiego 25. wł. Namysł Stan. prof. gimnazjum 26. wł. Komornicki Wacław kupiec 27. wł. Meirich, dyr. zam. Środa Grunewald K.R. inż. m. 1 JÓfi!H» KISiatASKI ŚWIATŁA W MROKU PIĘĆDZIESIĄT lAT PRACY TOWARZYSTWA CZTIELNI LUDOWYCH POZNAH nj =tADKU TO*-A;(żłSTW'ń czvru V L',!X>VYCH Ryc. 3. Strona tytułowa książki Józefa Kisielewskiego, który mieszkał przy ul. Podolskiej 9. Ze zb. Biblioteki Raczyńskich. POMORSKA (Pruessenstrasse) nie zabudowana POMORSKA nie zabudowana PUŁASKIEGO (Ziegelstrasse) nie zabudowana PUŁASKIEGO nie zabudowana SPISKI PLAC (Rugenbergplatz) wł. Lange O. przedsiębiorca budownictwa podziemnego, Rogenburg SPISKI PLAC 1. wł. Hartmann Łucja, zam. Szwajcaria Perz Józef restaurator m. 1 Meyer Joanna wd. m. 2 "Riviera" restauracja, wł. Perz Marja m. 3 2. wł. Kortylewska Franc, wd. ŚIĄSKA (Rheinischestrasse) 1. wł. Fischer K. mierniczy Schulz O. nauczycielka 2. wł. RoederW. skarbnik kasowy 3"'4 nie zabudowane ŚIĄSKA 1. wł. Jeleński Szczepan, pisarz, literat 2. wl. Wietrzychowski dr. fil. Bronisław bankowiec 2a wł. Landgraf Otto inż. 5. wl. Griining A. 6-15 nie zabudowane 16. wł. Kreis E. wdowa 17. wI. Filitz M. wdowa 18. nie zabudowana 19. wI. Berlin F. kupiec H iibinger prof. szkoły średniej 20. wł. Wiinschmann W. kancelista Kramer E. biuralista 21. wł. Beims A. kupiec Ryc. 4. Okładka książki Szczepana Jeleńskiego. Ze zb. Biblioteki Raczyńskich. URBANOWSKA (U rbanowostrasse) l. wł. Konsorcjum Kopłaski W. młynarz Olejniczak J. robotnik Radolak F. 2. nie zabudowana 3. wł. Łagoda A. Dudziak V. robotnik Hoppel J. cieśla Kaczmarek A. robotnik Rozwadowski J. robotnik 3. nie zabudowane 4. Neterowicz Stefan bank. 5. wł. Uniwersytet Poznański Zakład Szczegółowy U prawy Roślin i Roli m.l Zalewski dr Karol, dr rolno m. 2 Szołkowski Stan. mI. asystent U.P. m. 3 6-10 nie zabudowane 11. wł. WawrzyniakWojciechkupiecm. 1 Grocholska Władysława m. 2 ZadoreckiWład. bank. m. 3 Kotlarek Józef rolnik m. 5 Ruprycht St. skład pieczywa m. 6 12-13 nie zabudowane 14. wł. Mendelski Leonard architekt, zam. św. Marcin 22 dom w budowie 15. nie zabudowane 16. wł. Rychter Edm. przemysł. 17. wł. Śmieszą Iska Irena zam. Konopnickiej 11 Sobkowiak Władysława wd. m. 1 Piniecka Józefa wd. m. 2 NowaczykJan rob. m. 3 18. Dziemieszkiewicz Adam inż. 19. wł. Kędzierska Marja Suzin Miecz. kpt. WP m. 1 Kędzierski Anatol em. gen. m. 2 20. wł. Garstecka Kazimiera m. 1 Bergmann Wad. kup. m. 2 Prauziński Leon mai. artysta m. 3 Guzik Józef obuwn. m. 4 21. Serafinowski Feliks przemysłowiec URBANOWSKA 1. ? 2. wł. BartkowiakJadwiga Magiera Zygm. em. nadkomisarz PP. m. 1 Wujek Michał urz. państw, m. 2 Walkowski Ign. em. major W.P. m. 3 Bartkowiak Wal. inw. woj. m. 4 Nothnagel Erich rob. m. 5 Tietz Willi ślusarz m. 6 3. wł. Łagoda Jan kolejarz m. 1 Bajerlein Ign. elektrom. m. 2 Jacek Wiesiołowski L. PRAUZINSKI A. ULRICH W MARSZU I W BllWIE SZLAKIEM POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH '9tb-/9Z0 -...IA ,newtaiut KSIĘGARNIA ŚW. WOJCIECHA . POZNAŃ Ryc. 4. Okładka i strona tytułowa książki Leona Prauzińskiego (mieszkał przy ul. Śląskiej 20) i A. Ulricha. Ze zb. Biblioteki Raczyńskich. 4. nie zabudowana 5. wł. Łagoda J. cieśla Andrzejewski J. robotnik Przybylska Helena wd. m. 3 Balcerski T. robotnik Cybulski S. robotnik Dręszkowiak A. wdowa Łagoda S. zdun Leszyk M. wdowa Lizerny L. robotnik Mańczak K. robotnik Mierczyński K. stolarz Rypiński F. robotnik Sierszyński L robotnik Turton L robotnik 7. wł. Ittner E. stolarz Walkowiak A. wdowa 8. wł. Płociniak A. Chruszlak M. wdowa Czaplicki M. robotnik Hein A. wdowa Heinrichowski wdowa (!) Klug V. wdowa Bajerlein Jan cieśla m. 3 Kaczmarek Andrz. rob. m. 4 Dudziak Walenty rob. m. 5 Rozwadowski Jan rencista m. 6 N owak Katarzyna wd. m. 7 4. nie zabudowana 5. wł. Łagoda Józefm. 1 Woźniak Kaz. kolejarz m. 2 Białas Stan. rob. m. 4 Jankowski Kaz. doz. więź. m. 5 Żurek Marja wd. m. 6 Leczyk Magdalena wd. m. 7 Figlewska Marja rob. m. 8 Miś Wacław rencista m. 9 Kizel Paweł elektrom. m. 10 6. nie zabudowana 7. wł. Hoffmann Pelagja Hoffmann Jan ślus. mech. m. 1 Nogaj Franc, rob. m. 2 ChruściakJan rob. m. 3 8. nie zabudowane 9. wł. Płóciennik Wacław murarz m. 1 Gierka Ludwik adj. kolej. m. 2/3 Mizerny L. robotnik Pietrucha V. robotnik Przybylak N. robotnik Wójt A. murarz Wójt M. wdowa Wójt M. murarz 10. nie zabudowana II. wł. SobkowiakW. zam. Wittelsbacherstr. 6 Balcerski J. robotnik Gradowska M. wdowa N owak M. cieśla Rohde J. robotnik Ratajczak J. robotnik Szczepaniak K. wdowa TurtonJ. robotnik Walkowska R. wdowa 12. nie zabudowane 13. wł. Thiel m. kupiec zam. Poznańska 25 Bzdrenga J. robotnik Folbrych J. krawiec J aniszczak L malarz Kaczmarek S. robotnik Koska V. mistrz malarski Łuczkowiak J. murarz Saroschewski Gust. woźnica Wilak L. instalator 14. nie zabudowana 15. wł. Gmina Miejska Klug Wiktorja wd. m. 4 Pietrucha Helena wd. m. 5 Przybylski Mikołaj rob. m. 6 Mizerny Łukasz rob. m. 7 Hein Antonina wd. m. 8 Zaworska Stan. krawc. m. 9 Matuszak Józef rob. m. 10 10. nie zabudowana 11. wł. Twardowski Jan i Franciszka zam. Matejki 44 Siemasz Regina em. naucz. m. 1 Guzek Antonina m. 2 Goroński Stan. rob. m. 3 Nowak Czesław emer. muzyk wojskowy m.4 IIa wł. Twardowski Jan i Franciszka Rembalski Stan. rob. mi Leśniak Leon instal. m. 2 Lutkowska Anna m. 3 Rypińska Jadwiga rob. m. 4 Szaj Wincenty rob. m. 5 Zieliński Jan rob. m. 6 Turtan Jan rob. m. 7 Małecka Katarzyna kasztelanka m. 8 12. nie zabudowana 13. wł. Majewicz Stanisław zam. Dąbrowskiego 164 Jabłońska Małgorzata właśc. restauracji m. 1 Jasiewicz Wiktor kupiec m. 2 Bzdręga Marja prac. fabr. m. 3 Woźniak Franc, rob. m. 4 Szpoper Kasper rencista m. 5 Okupniak Wład. konduktor P.K.E. m. 6 J aniszczak Leonard m al. m. 7 Wawrzyniak Jan monter m. 8 Dybizbański Józef ślusarz m. 9 Nowak Kazimiera prac. m. 10 Nowak Tomasz rob. m. 11 Kaczmarek Stan. rob. m. 12 Klara Wojciech rob. m. 13 14. nie zabudowane 15. wł. Topól Marcin Rozynek Stan. rob. m. 2 16. wł. Bukczyńska Wanda m. 8 Mendyka Andrzej ślusarz m. 2 Woźniak Andrzej rob. m. 3 Jurga Kaz. elektromonter m. 4 Jurga Benon student m. 5 Zieliński Franc, urz. kol. m. 6 Bączyk Anna rob. m. 7 Śniedziewska Walentyna rencistka m. 9 Walknowska Małg. rob. m. 10 Moys Małgorzata rob. m. 11 Przybył Woje. rencista m. 12 Jacek Wiesiołowski Szopka Magda!. rob. m. 13 Zdzicz Kaz. podróżn. m. 14 Bródka Józefprac. PKP m. 15 Piechocki Ludwik rob. m. 16 17. nie zabudowana 18. wł. Grundmann Anna wd. ogrodnictwo 19. nie zabudowana 20. wł. Burkiczak Michał rob. ffi. 1 Zieliński Kaz. murarz m. 2 21. nie zabudowane 22. wł. Stan Bolesław inż. zam. Podolska 2 Przybylska Jadwiga skład kolonj. m. 1 Mager Jerzy rzeźnik m. 2 Stróżyńska Walerj. rzeźnik m. 3 Wawrzyniak Katarzyna wd. m. 4 Nogaj Jan rob. m. 5 Kosmowska Anna wd. m. 6 Maj Szczepan rob. m. 7 Wilczyńska Jadw. kucharka m. 8 Cwojdziński Walerj. rob. m. 9 WasiniakAndrzej rob. m. 10 Nawrocki Kaz. szofer m. 11 Kruszona Antonina wd. m. 12 Majewski Andrz. rob. m. 13 23. nie zabudowana 24. wł. Blumenthal Juljusz zam. Dąbrowskiego 36/37 Illmer Ignacy woźny m. 1 Stachowiak Marja prac. m. 2 Gołębniak Franc, rob. fi. 3 Roszyk Stan. rob. m. 4 Polak Wład. rob. m. 5 Wiśniewski Józef straż. ogn. m. 6 Woźny Józ. pom. gastr. m. 7 Witkowski Teodor kupiec m. 8 Śpiewak Stanisława rob. m. 9 25. wł. Cichocka Józefa ffi. 1 Łukowski Józef kupiec m. 2 26-27 nie zabudowane 28. wł. Płotkowi ak Jan murarz m. 2 Zgrabka Jakób rob. m. 1 Kornatowski Franc, rob. m. 3 Jędrzejczak Michał rob. m. 4 Wawrzyniak Józefa rob. m. 5 29. nie zabudowana 30. wł. Knypiński Piotr cieśla ffi. 1 i 3 Guziński Franc, rob. m. 2 Wielgosz Franc, rob. m. 4 Ratajczak Melchjor rob. m. 5 Stefański Józef rob. m. 6 31. wł. Mehl Ryszard kupiec zam. św. Marcin 52/53 powoźnictwo mechaniczne 32. nie zabudowana WARMIŃSKA (Schleswigerstrasse) nie zabudowana WIELKOPOLSKA ALEJA (Bismarck-Allee) nie zabudowana FELIKS NOWOWIEJSKI ZJEDNOCZONA POLSKA ŚPIEWNIKA 4 7 ""n NA CHÓR MIESZANY Pnrltly i p«W;nn« piwi D«pirtb»ral a7jnad R«ll«ij»ych 1 OlWUCMU Publicwulu prir MiuI.Ui.lwi. b. Dl. P»ik. PuUeuof du Ulf wunla wttbułach fcdnlcb puil.auwiua.tra ..heI ukoIBkl«* irudoluiu MiaUtatilwa V. K. i Ó. 1'. i dalb Ib iu ».Mini. i»» r. M. »HM (8. II 20.) WYDANIE DRUGIE NAKŁAD KSIĘGARNI SW WOJCIECHA POZNAŃ - WARSZAWA - WILNO - LUBLIN '1924 Ryc. 5. Strona tytułowa śpiewnika Feliksa Nowowiejskiego (właścieiela domu przy al. Wielkopolskiej 11) wydanego nakładem Księgarni św. Wojciech. Ze zb. Biblioteki Raczyńskich. 33. wł. Franke Albert rencista kolej. 34-4:6 nie zabudowane 47. wł. Pokrywka Wincenty wachmistrz magistr. m. 2 Giełda Roman urz. pryw. m. 1 Grzeszkowiak Janina m. 3 Dwornik Walenty urz. pryw. m. 4 Bloki I-II, IV-VIII wł. Magistrat stół. m. Poznania [135 mieszkań] WARMIŃSKA nie zabudowana WIELKOPOLSKA ALEJA b.n. wł. Leonard Adam nacz. wydze w Magistracie, zam. Przemysłowa 6, dom w budowie b.n. wł. Grześkowiak MaIja zam. Kochanowskiego 2, dom w budowie 4. Budziński Stanisław bankowiec m. 1 Kuklasiński Kaz. bank. m. 2 Lehman Cecylia krawcowa m. 3 5. wł. Czerniewicz Edm. przemysłowiec, zam. Czerwonak p. Poznań Czerniewicz Marja żona właściciela m. 1 Biuro fabryki tektury dachowej Edm. Czerniewicz m. 2 6. wł. WoltmanAndrzej zam. Zamek Nowak Wiktor adw. m. 1 7 -9 nie zabudowane 10. wł. Stankonowicz Helena wł. ziemska Kulczak Leon red. P.A.T. m. 1 Gensler Witold urz. bank. m. 2 Maciejewski Mieczysław urz. bankowy m. 3 Andrzejewski Kaz. urz. pryw. m. 4 11. wł. Nowowiejski Feliks prof., kompozytor m. 1 Siess Henryk por. lotnik m. 2 * Dworkowa * 12. wł. Szczawińska Jadwiga zam. Słowackiego 22, dom w budowie 13-18 w budowie 19. Szymandera Jan kupiec 20-26 w budowie 27. wł. Centowski Stefan kupiec m. 1 Przedwojski Sylwester ogrodnik m. 2 28-42 w budowie 43. wł. Czosnowski Józefwł. kamienicy zam. Fr. Ratajczaka 2 Ludwig Marjan kupiec m. 1 Poczekaj Wład. dyr. banku m. 2 Generowicz Marja m. 3 Glapiński Telesfor asesor Izby Skarbowej m.4 Jacek Wiesiołowski SOŁACKA (Solatscherstrasse, dziś Wojska Polskiego) nie zabudowana Ryc. 6. Zakład Zoologii i Entomologii, Sala Ćwiczeń przy ul. Sołackiej 3 SOŁACKA (dziś Wojska Polskiego) 1. nie zabudowana 2. wł. Jędroszkowiak Ludwik, Dancing i restauracja, ogród i kawiarnia, Jazz- Palais 3. wł. Uniwersytet Poznański Zakład Weterynarji Rolniczej m. 1 Zakład Zoologii i Entomologji m. 2 Oddział Zakł. ogólnej upr. roli i roślin m. 3 Zakład Rybactwa i Łowiectwa m. 4 Linke Antoni inż. adjunkt U.P. m. 5 Witkowski dr Boi. si. asystent U.P. Polański Franc, niższy funkcjo U.P. Skotarczak Roman niższy funkcjo U.P. 4-6 wł. Fiskus Wojskowy 7. wł. RóżankowskiJan starosta zam. Środa Chrzanowski Jerzy em. m. 1 Szamota Józef em. gen. m. 2 8. wł. Kapela Bolesław wł. drukarni i stemplami m. 1 Malicki Zygm. por. w si. sp. m. 2 9. wł. Mikołajczak Ant. mistrz krawiecki zam. Fr. Ratajczaka 33 Kluczyk Leon kowal m. 1 Mayer Marjan dziennikarz m. 2 Wojnicz August bank. m. 3 Kluczyk Sylwester kołodziej m. 4 10. wł. Uniwersytet Poznański Zakład zoologii i entomologji m. 1 Zakład weterynarji rolniczej wraz z kliniką weterynaryjną m. 2 Zakład Rybactwa i Łowiectwa ID. 3 11. wł. Wójcik dr Kazimierz prof. U.P. zam. Podolska 5 Kapuścińska Stef. wd. m. 1 12. wł. Jaegermann Franciszka naucz. m. 1 Szkoła Sołacka m. 2 13. wł. Dreżepolski dr Roman dyr. gimnazjum m. 1 14. nie zabudowana 15. wł. Surżyński dr Leon zam. Kraszewskiego 12 Schmidt Henryk por. m. 1 Surżyński Marjan em. m. 2 16. nie zabudowana 17. wł. WyrzykowskiJaninż. m. 1 Antropow kapitan m. 2 18. nie zabudowana 19. wł. Kwiczała Natalja Kwiczała Henryk adw. m. 1 Przyborowski Zbig. por. m. 2 20. nie zabudowna 21. wł. Reutt Mieczysław kapitan zam. Pińsk ul. Portowa 55 Ryniawiec Dionizy sędzia m. l Gerc Andrzej kapitan m. 2 22. nie zabudowana 23. wl. Maniewski Stanisław budów. m. 1 Dąbski - N erlich Paweł por. m. 2 Dmochowski Jerzy st. asystent U.P. m. 3 * Wołyńska * 24-60 nie zabudowane 61. wl. Kazubowski Zygmunt kupiec zam. Dąbrowskiego 49a Scheidenmantel Hermann dyr. m. l Hermann Józefurz. m. 2 Haj drowski Aleks. urz. m. 3 Gizela Aleks. bank. m. 4 Chmielewski Jan rob. m. 5 ?%1PJ» Ryc. 7. Westibul Zakładu Botaniki Ogólnej w gmachu byłego dworu na Sołaczu SOŁACZ DWÓR wl. Uniwersytet Poznański Zakład fizjologii roślin i chemii rolnej m. l Zakład botaniki ogólnej i fytopatologji m. 2 Zakład botaniki systematycznej i botaniki leśnej z ogrodem dendrologicznym m. 3 Warsztaty mechaniczne m. 4 Stecki Konst. prof. U.P. m. 5 SOŁACZ PARK SOŁACZ PARK b.n. Mullerówna Jadwiga Restauracja J. Miiller Esc '**e) "I T . . I I . . T I I I 5* HI St Ryc. 8. Gmach byłego dworu na Sołaczu, w którym przed wojną znajdowały się Zakłady Botaniki Ogólnej, Botaniki Systematycznej i Leśnej, Fizjologii Roślin i Chemii Rolnej Jacek Wiesiołowski WOŁYŃSKA (Brandenburgerstrasse) nie zabudowana Ryc. 9. Zakład Ogólnej U prawy Roli i Roślin przy ul. Wołyńskiej WO ŁYŃ SKA 1. wł. Ks. Mamica Józefprob, wojskowy *ul. Podhalańska * 2. wł. Grześkowiak Edm. kupiec 3. wł. Konieczny Miecz, i MaIja prof. glmn. 4. wł. Danielewski Boi. wł. cukierni ul. Wołyńska 4 4a. wł. Danielewski Boi. wł. cukierni Fidios Franc, oficer m. 1 Karczewska Emilja wd. m. 2 *ul. Mazowiecka * 5. wł. Gutkowski major, Baranowicze Ks. Lewandowski Henryk proboszcz 6. wł. Skrzypnik Feliks 7. wł. Regener Ernest Regener Ernest dypl. nauczyć, handlowy m.l Liebek Henryk kpt. W. P. m. 3 Kuntze Anna wd. m. 3 8. wł. Uniwersytet Poznański Pietrusiński Zygm. prof. Uniw. Pozn. m. 1 Sterenga Piotr służący m. 2 Zakład Ogólnej Uprawy Roli i Roślin U. P. m.3 9. wł. Kaczmarek Ignacy Hantke Marja emer. m. 1 Kaczmarek Ign. dyr. Miejsk. U rzędu Pomiarów m. 2 10. wł. Winter Edward Winter Edw. nacz. dyr. kolei Winter Stan. st. asyst. U. P. kliniki chirur. . glczneJ 11. wł. Kinzel Herta Kinzel Edm. bankowiec m. 1 *ul. Mazowiecka * 13. wł. Ruciński Szczesław Trzybiński Franc, kupiec m. 1 Hadrych Joachim kup. m. 2 Ruciński Szczesław wł. domu m. 3 Fr. Trzybiński skł. kol. m. 4 K. Przybyła skł. wyrób, mięsnych m. 5 *ul. Podolska * 14. wł. Liczbińska Florentyna, ul. Półwiejska 38a Klausius Alfred reprez. T. A. fabr. szkła dawno S. Reich i Ska w Zawierciu