SZTANDARY CECHU RZEMIOSŁ BUDOWLANYCH.
ORYGINAŁ I REPLIKA
MAGDALENA MRUGALSKA-BANASZAK
T radycje zawodowej organizacji skupiającej rzemieślników branży budowlanej sięgają 1591 roku, kiedy to Rada Miejska wydała dwa statuty dla samodzielnych wówczas cechów murarzy i cieśli l . Kontynuatorem ich wielowiekowej działalności jest Cech Rzemiosł Budowlanych, noszący tę nazwę od 1957 roku 2 . Początkowo do cechu należeli przedstawiciele dziewięciu branż, jednak w ciągu 40-letniej działalności liczba ta zwiększyła się, ponieważ do organizacji dołączyli rzemieślnicy nie związani bezpośrednio z branżą budowlaną. Obecnie cech skupia przedstawicieli 12 branż i posiada następujące sekcje: betoniarzy, budowlaną, blacharzy pojazdów, dekarzy i blacharzy budowlanych, instalatorów, kamieniarzy, kominiarzy, lakierników pojazdów, malarzy i tapeciarzy, posadzkarzy, szklarzy i zdunów. Patronem całego cechu jest św. Józef, natomiast poszczególne sekcje branżowe mają swoich patronów. W końcu lat 50. powstał sztandar Cechu Rzemiosł Budowlanych. Pośród wielu atrybutów związanych z życiem cechowym odgrywał zawsze bardzo ważną rolę3 i jako jeden z niewielu używany jest przez zrzeszenia zawodowe do dnia dzisiejszego. Sztandar cechu ma kształt zbliżony do kwadratu o wymiarach 123x107 cm.
Na awersie, zjasnobeżowego adamaszku, wyhaftowano centralnie umieszczoną postać św. Józefa (ryc. 1). Święty ubrany jest w brązową szatę z czerwoną podszewką, wykończoną na brzegach złotą nicią, spod której wystaje druga w kolorze zielonym. W lewej, podniesionej ręce trzyma hebel i siekierę; w prawej, opuszczonej, piłę. Święty stoi na brązowo-zielonej podstawie, na której wyhaftowane zostały różnokolorowe kwiatki, ajego postać z obu stron oplata złota wić roślinna. N ad otoczoną aureolą głową św. Józefa widnieje napis wyszyty złotymi nićmi: "CECH RZEMIOSŁ BUDOWLANYCH/w Poznaniu/1959" (data wykonania sztandaru). Po lewej stronie napisu, w górnym narożniku, umieszczony 
Ryc. 1. Sztandar Cechu Rzemiosł Budowlanych z 1959 r. (awers)został emblemat cechu - w kartuszu obwiedzionym złotą nicią, na czerwonym tle, widnieje uniesiona dłoń trzymająca młot; za nią ciemnobrązowe półkole, które zamyka napis "RZEMIOSŁO". Po stronie przeciwnej, w identycznym kartuszu, znajduje się herb Poznania. Po bokach postaci św. Józefa wyhaftowano dziewięć emblematów cechów należących w tym czasie do organizacji. Wszystkie emblematy umieszczone zostały w okrągłych, różnokolorowych, pastelowych polach obwiedzionych biało-złotym sznurem, a pod każdym znajduje się napis (kolejno od lewej strony): "Cech MURARZY' (z wpisaną datą "zał. 1591 r."), 
Magdalena Mrugalska- Banaszak
Ryc. 2. Sztandar Cechu Rzemiosł Budowlanych z 1959 r. (rewers)
"Cech KAMIENIARZY", "Cech ZDUNÓW", "Cech SZKLARZY', "Cech MALARZY", "Cech KOMINIARZY", "Cech BLACHARZY i INSTALATORÓW", "Cech DEKARZY", "Cech CIEŚLI". Emblematy obiega złota wić roślinna. W dolnych narożnikach sztandaru umieszczono ornament roślinny z Wijką w złotym kolorze. Awers sztandaru obszyty został żółtą taśmą.
Na rewersie wykonanym z czerwonego atłasu wyhaftowano srebrno-złotymi nićmi orła z rozpostartymi skrzydłami (ryc. 2). Korpus ptaka jest wypukły, zaś pozostałe elementy płaskie. Tkanina sztandaru obszyta została srebrną taśmą ze złotymi frędzlami. 
Ryc. 3. Sztandar Cechu Rzemiosł Budowlanych z 1984 r. (awers)
Sztandar posiada drzewce zakończone mosiężną nasadką z wizerunkiem orła. Do drzewca przybito 62 metalowe gwoździe 4 o różnych kształtach, które cech otrzymał w dniu poświęcenia sztandaru. W 1986 roku ówczesne władze Cechu Rzemiosł Budowlanych podjęły decyzję o zrobieniu repliki swojego sztandaru, którą wykonały siostry urszulanki z Pniew. Mimo że zachowany został sposób kompozycji, to różnice między oryginałem a repliką są wyraźnie widoczne. Przede wszystkim innajest kolorystyka nowego sztandaru - użyto barw bardziej nasyconych i jaskrawych. Awers wykonano z intensywnie błękitnej tkaniny. Napis, umieszczony centralnie, na samej górze, pozostał ten sam: "CECH RZEMIOSŁ BUDOWLANYCH / W POZNANIU / 1957", zmieniono jedynie krój liter (ryc. 3). Wprowadzono również 
Magdalena MrugaIska - Banaszak
Ryc. 4. Sztandar Cechu Rzemiosł Budowlanych z 1984 r. (rewers)
(w lewym górnym narożniku) nowy emblemat cechu: w kartusz z brązowym tłem wpisane zostało koło z żółtą obwódką, schematycznie przedstawionym murem, srebrną kielnią i pionem murarskim. Wokół postaci św. Józefa, której przedstawienie nie odbiega od oryginału, wyhaftowano umieszczone w kartuszach emblematy jedenastu rzemiosł, należących w 1986 roku do cechu. Mimo że jest ich więcej niż na poprzednim sztandarze, zostały jeszcze dodatkowo powiększone, co nie wpływa korzystnie na całość kompozycji. Zmieniona została również kolejność branż, teraz od lewej znalazły się: "SEKCJA KOMINIARZY', "SEKCJA MALARZY', "SEKCJA BETONIARZY', "SEKCJA LAKIERNIKÓW', "SEKCJA DEKARZY", "SEKCJA MURARZY" (w kartuszu data ,,1591"). "SEKCJA SZKlARZY', "SEKCJA BlACHARZY I INSTALATORÓW', "SEKCJA KOMINIA
RZY', "SEKCJA ZDUNÓW", "SEKCJA CIEŚLI". Zupełnie inną formę posiada ornament roślinny wyhaftowany srebrną nicią i umieszczony po bokach postaci oraz w dolnych narożnikach. W przeciwieństwie do oryginału, niezwykle delikatnego, ten jest nazbyt dekoracyjny, co nie wpływa pozytywnie na odbiór całości przedstawienia. Rewers sztandaru wykonano z czerwonego adamaszku w kwiatowy deseń (ryc. 4). Widnieje na nim wyhaftowany srebrną nicią orzeł w koronie z rozpostartymi skrzydłami. Korona, dziób i szpony ptaka są złote. Sztandar obszyty jest złotą taśmą z wełnianymi frędzlami. Podobnie jak poprzedni, tak i ten posiada drzewce, do którego przytwierdzono 23 jednakowe, metalowe gwoździe 5 , zakończone metalową nasadką Ryc. 5. Łańcuch cechowy z 1986 r. zwieńczoną czterema splecionymi literami "CRZB" (Cech Rzemiosł Budowlanych). Powyżej znajduje się srebrny orzeł w złotej koronie. Zgodnie z wielowiekową tradycją nowy sztandar jest istotnym elementem wszystkich ważnych uroczystości cechowych, podczas których starszyzna, czyli cechmistrz i dwóch podcechmistrzów, występuje w togach i beretach. Oznaką piastowania najwyższej godności w organizacji jest ozdobny łańcuch (ryc. 5).
PRZYPISY:
l Z dziejów budowniczych poznańskich, Poznań 1938; Z. Barański, H. Hybiak, W. Iwaszkiewicz, A. Nowicki, K. Szrejbrowski, Rzemiosło wielkopolskie 1919-1968, Poznań 1969, s.2l5-224. 2 Z. Barański, op. cit., s. 218.
3 M. Mrugalska- Banaszak, Odnaleziony sztandar chwaliszewskich rybaków, "Kronika Miasta Poznania", 1/95, s. 179-180.
4 Napisy z metalowych gwoździ drzewca sztandaru: - SZTANDAR/ UFUNDOWAŁA/ RZEMIEŚLNICZA SPÓŁDZIELNIA/ BUDOWLANA W POZNANIU/ PREZYDIUM RADY NADZORCZEJ/ A. SZULC - B. ANTKOWIAK - M. GOŁĘBIOWSKI/ ZARZĄD/H. GAZECKIJ. STRAUSS W. MICHALAK/KIER0,wNIK/ T. TYCNER/ 10.1.1960 R; - CECH RZEMIOSŁ/ BUDOWLANYCH/ W/ GDANSKU/; 
Magdalena Mrugalska- Banaszak
- Cech/ Rzemiosł/ Metalowych/ i/ Elektrotechn./ Poznań/ 1960; - Rzem. Sp./ Zaop. i Zbytu/ Blach. Inst. i/ Ogrzew./ Poznań/1011960; - Sekcja/ Blach. Inst. i/ Ogrzew./ Poznań przy Cechuj Rzem. Bud./ 10 11960; - ANTONI/ LISlECKI; - ALEKSAN-/ DER! ROZMIA-/ REK; - WACŁAW/ KIEŁCZEW/ SKI; - WŁADY-/ SŁAWI ZAKRZEW-/ SKI; - DOBROMIL/ OSIŃSKI; - WŁADY/ SŁAWI STOPA; - MAKSY-/ MILIAN/ SURMA; - TADEUSZ/ WIESIOŁOWSKI; - TADEUSZ/ TYCNER; - CECH/ RZEM./ BUDOWL./1 DRZEW./ WARSZAWA; - CECH/ RZEM./ BUDOWL./ I DRZEW./ ŁÓDŹ; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ WROCŁAW; - WITOLD/ CZARNE-/ CKI; - JAN/ GALICKI; - KONRAD/ KOTERBA; - CZESŁAW/ BORYSIAK; - HELIODOR/ GAZECKI; - WALERIAN/ RÓŻYŃ-/ SKI; - ZYGMUNT/ KWIATKÓW/ SKI; - ANTONV SZULC; - LECH/ KACZMA/ REK - STANI/ SŁAWI KAROL/ CZAK; - CECH/ STOLARZY/ SWARZĘDZKICH/ SWARZĘDZ; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ KĘPNO; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ KALISZ; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ LESZNO; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ PIŁA; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ OSTRÓW/ WLKP.; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ JAROCIN; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ GNIEZNO; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ KOŁO; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ OBORNIKI; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ ŚREM; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ RAWICZ; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ SZAMOTUŁY; - CECH/ RZEM./ RÓŻN./ KOŚCIAN; - WŁADY-/ SŁAWI PAWŁO-/ WICZ; - JAN/ CIESIEL-/ SKI; - MARIA-/ NNA/ PACIOR-/ KOWSKA; - PELAGIA/ PRZYBYŁ-/ SKA; - HENRYK/ JANISZ-/ CZAK; - EDMUND/ POCZTA; - WŁADY-/ SŁAWI ŁOPNI-/ SKI; - ANTONI/ KAZIMIER-/ CZYK; - STANISŁAW/ MIKOŁAJ-/ CZAK; - WIESŁAW/ ROSIKIE-/ WICZ; - ALEKSY/ PIEPRZYK; - MARIA! JAKRZEW/ SKA; - JAN/ BEYM; - MIECZY-/ SŁAWI STAŚKO-/ WIAK; - JÓZEFA/ MANDOW-/ SKA; - LUDWIK/ KWAŚNIK; - KONSTAN-/ CJN LEŚNIE-/ WICZ; - MARIAN/ sZYMAŃ-/ SKI; - WŁADY-/ SŁAWI PAWŁO-/ WICZ; - STEFA-/ NLV NOGAJEW-/ SKA; - STANI-/ SŁAWI FRĄCKO-/ WIAK.
5 Napisy z pamiątkowych gwoździ drzewca sztandaru: - IZBN RZEMIEŚLNICZA/ W POZNANIU; - SP. RZEM./ BUDOWLANA/ POZNAŃ; - SP. RZEM./ BLACHARSKO/ INSTALACYJNA/ POZNAŃ; - SP. RZEM./ MALARZY/ I RZEM./ RÓŻNYCH/ POZNAŃ; - SP. RZEM./ SZKLARZY/ I WITRAŻYSTÓW/ POZNAŃ; - SP. RZEM./USŁUG/REM. BUD./POZNAŃ; - SP. RZEM./ZDUNÓW/1 USŁUG BUD./ POZNAŃ; - SP. RZEM./ OGÓLNO-/ BRANŻOWA/ LUBOŃ; - SP. RZEM./WIELO/ BRANŻOWA/ STĘSZEW; - HURTOWNIA/ ZAOP. RZEM./ POZNAŃ; - SPÓŁDZ./ BANK RZEM./ POZNAŃ; - ANTONI/ SZULC; - ROMAN/ MROCZYŃSKI; - LEON/ KACZMAREK; - HIPOLIT/ GRYSKA; - BERNARD/ PAWŁOWICZ; - BERNARD/ KONIECZNY; - INŻ./ STEFAN/ KUDELA; - ROMAN/ MAJCHROWICZ; - INŻ./ JÓZEF/ PAWLICKI; - ROMAN/ ŁUKASZEWICZ; - BOGDAN/ BART KOWIAK; - JERZY/ NOWAKOWSKI.