SPECYFIKA I WEWNĘTRZNE ZRÓŻNICOWANIE POZNAŃSKICH WYBORCÓW W LATACH 1990-1995 KRzYSZTOF PODEMSKI N iniejszy artykuł jest kolejną, czwartą już z rzędu próbą socjoekologicznej analizy wyników wyborów w Poznaniu. Podobnie jak w poprzednich tekstach zamieszczanych w "Kronice Miasta Poznania" po wyborach 1990, 1993 i 1994 usiłuję pokazać w nim w sposób zasadniczo wolny od interpretacji zachowania wyborcze poznaniaków. Po pierwsze, pragnę pokazać specyfikę tych zachowań w szerszym kontekście: krajowym, regionalnym i wojewódzkim. Po drugie, chcę ukazać ich wewnętrzne zróżnicowanie, szczególnie zaś powtarzające się w kolejnych wyborach uderzające różnice wyników wyborczych w różnych okręgach wyborczych Poznania. Powody zainteresowania się tą problematyką są co najmniej trzy. Analiza taka wzbogaca wiedzę o regionalnych i lokalnych uwarunkowaniach zachowań wyborczych, dostarcza wiedzy o politycznym, a także kulturowym, ekonomicznym i demograficznym zróżnicowaniu mieszkańców Poznania, pokazuje wreszcie segmentację rynku sił politycznych w naszym mieście, czyli daje wiedzę, która może być praktycznie wykorzystana przez specjalistów od marketingu politycznego i kampanii wyborczych w kolejnych wyborach. Wyniki wyborów w Poznaniu na tle wyników krajowych i regionalnych Wyniki wyborów w Wielkopolsce, rozumianej umownie jako 5 województw (kaliskie, konińskie, leszczyńskie, pilskie, poznańskie), odbiegają znacząco od średniej krajowej. Spośród czterech najważniejszych kandydatów do urzędu prezydenta dwaj, A. Kwaśniewski i J. Kuroń, uzyskali w Wielkopolsce więcej głosów od średniej dla kraju, a dwaj inni, L. Wałęsa i J. Olszewski, mniej. W województwie poznańskim proporcje głosów między Kwaśniewskim a Wałęsą układały się mniej niekorzystnie dla tego ostatniego niż w całej Wielkopolsce, przy czym w samym Poznaniu Wałęsa wygrał z Kwaśniewskim. Województwo poznańskie, a Poznań w szczególności, wyróżniają się na tle całej Wielkopolski relatywnie większym poparciem dla Wałęsy, a mniejszym dla Kwaśniewskiego. Poznańskie oraz sam Poznań - gdy chodzi o proporcje między tymi kandydatami - bardziej zbliżają się do średniej dla całego kraju, a w II turze wyborów Wałęsa uzyskuje w Poznaniu poparcie nawet większe od średniego poparcia w kraju. Tabela 1 Kandydat Polska Wielkopolska Poznańskie Poznań A Kwaśniewski I tura 35.11 42,67 39,07 32,61 A Kwaśniewski II tura 51,72 60,59 54,39 45,00 L.Wałęsa I tura 3311 2745 3144 32,61 L. Wałęsa II tura 48,28 39,41 45,61 55,00 I J .Kuroń 9,22 11,20 11,69 14,19 11. Olszewski 6,86 4,02 3,71 3,76 Wyniki wyborów w 1995 roku w % oddanych głosów: Zdecydowanie słabsze od średniej dla kraju poparcie dla Wałęsy występowało w Wielkopolsce wyraźnie już w 1990 roku, podobnie jak wyższe od średniej poparcie dla Mazowieckiego i Cimoszewicza. Należy przy tym zauważyć, że charakterystyczny dla Wielkopolski antywałęsizm był relatywnie mniejszy w 1995 niż w 1990 roku. Nieco osłabła także pozycja kandydata centrowego (unijnego), choć w porównaniu z innymi regionami jest dość wysoka. Populistyczny, radykalny antykomunista uzyskał w Wielkopolsce minimalną ilość głosów. Populizm antykomunistyczny spotkał się w 1995 roku z wielokrotnie mniejszym poparciem w Wielkopolsce niż 5 lat temu populizm antysolidarnościowy. Tabela 2 Pozycja wielkopolskich województw wśród 49 województw w rankingu poparcia dla głównych kandydatów w wyborach prezydenckich w 1990 i 1995 rokukandydat kaliskie konińskie leszczyńskie pilskie poznańskie J. Kuroń 1995 22 26 18 12 5 T. Mawwiecki 1990 21 31 13 10 l L. Wałęsa I tura 1995 32 40 44 38 18 L. Wałęsa I tura 1990 39 27 49 48 38 L. Wałęsa II tura 1995 32 40 45 37 20 L. Wałęsa II tura 1990 30 38 39 38 17 A Kwaśniewski 17 10 6 7 I tura 1995 25 W. Cimoszewicz 1990 10 17 7 3 18 J. Olszewski 1995 41 28 46 48 44 S. Tymiński I tura 1990 16 15 13 18 28 Krzysztof Podemski Wielkopolska zbliżona jest pod względem wyborczym do innych regionów zachodnich: Dolnego Śląska, Pomorza Zachodniego, Ziemi Lubuskiej. W pierwszej dziesiątce województw, których mieszkańcy najbardziej poparli J. Kuronia aż dziewięr to województwa dawnego zaboru pruskiego. W pierwszej dziesiątce województw, których mieszkańcy udzielili największego poparcia Kwaśniewskiemu, wyłącznie znajdują się ziemie dawnego zaboru pruskiego. Odwrotna sytuacja występuje w przypadku Wałęsy i Olszewskiego. W pierwszej dziesiątce województw popierających Wałęsę występują tylko dwa województwa dawnego zaboru pruskiego, a w pierwszej dziesiątce województw popierających Olszewskiego mamy wyłącznie ziemie dawnego zaboru rosyjskiego i austriackiego. Tabela 3 Wyniki wyborcze kandydatów, którzy uzyskali w kraju powyżej 5 % w I turze według województw KUROŃ OLSZEWSKI WAŁĘSA wOjewództwo % województwo % województwo % 1) wrocławskie 13,08 1) rzeszowskie 13,22 1) nowosądeckIe 61,16 2) olsztyńskie 12,24 2) łomżyńskie 12,77 2) tarnowskie 50,97 3) warszawskie 12,22 3) bialskopodlaskie 11,16 3) rzeszowskie 48,79 4) szczecińskie 11,76 4) krośnieńskie 10,74 4) krakowskie 47,01 5) poznańskie 11,69 5) warszawskie 10,60 5) bielskie 46,31 6) jeleniogórskie 11,66 6) białostockie 10,44 6) gdańskie 46,00 7) wałbrzyskie 11,24 7) siedleckie 10,35 7) krośnieńskie 43,48 8) elbląskie 11,04 8) tarnobrzeskie 10,32 8) przemyskie 41,84 9) toruńskie 10,93 9) lubelskie 10,14 9) łomżyńskie 40,82 10) opolskie 10,78 10) ostrołęckie 9,98 10) opolskie 39,86 11) katowickie 10,70 11) zamojskie 9,88 11) białostockie 37,85 12) pilskie 10,70 12) piotrkowskie 9,77 12) warszawskie 37,75 13) koszalińskie 10,69 13) radomskie 9,43 13) ostrołęckie 35,31 14) krakowskie 10,48 14) skierniewickie 8,79 14) katowickie 34,82 15) słupskie 10,39 15) tarnowskie 8,72 15) wrocławskie 34,53 16) łódzkie 10,33 16) przemyskie 8,05 16) siedleckie 32,25 17) gorzowskie 10,31 17) chełmskie 7,90 17) radomskie 32,00 18) leszczyńskie 10,22 18) ciechanowskie 7,75 18) poznańskie 31,44 19) zielonogorskie 10,21 19) płockie 7,47 19) tarnobrzeskie 31,31 20) legnickie 9,85 20) suwalskie 6,97 20) łódzkie 31,08 21) suwalskie 9,82 21) sieradzkie 6,89 21) lubelskie 30,17 22) kaliskie 8,89 22) częstochowskie 6,88 22) piotrkowskie 29,82 23) bydgoskie 8,69 23) gdańskie 6,83 23) częstochowskie 28,75 24) gdańskie 8,64 24) kieleckie 6,79 24) bialsko podlaskie 28,18 25) bielskie 8,27 25) łódzkie 6,66 25) zamojskie 27,70 26) konińskie 7,95 26) nowosądeckie 6,57 26) jeleniogórskie 27,67 27) kieleckie 7,93 27) krakowskie 6,31 27) bydgoskie 27,11 28) częstochowskie 7,86 28) konińskie 6,19 28) toruńskie 27,04 29) krośnieńskie 7,52 29) szczecińskie 6,11 29) suwalskie 26,71 30) chełmskie 7,50 30) wrocławskie 5,95 30) wałbrzyskie 26,67 31) lubelskie 7,15 31) bielskie 5,91 31) zielonogórskie 26,41 32) włocławskie 6,93 32) olsztyńskie 5,48 32) kaliskie 26,25 33) ciechanowskie 6,89 33) katowickie 5,30 33) skierniewickie 26,21 KUROŃ OLSZEWSKI WAŁĘSA 34) sieradzkie 6,60 34) legnickie 4,96 34) szczecińskie 26,04 35) płockie 6,45 35) opolskie 4,95 35) słupskie 25,07 36) piotrkowskie 6,36 36) elbląskie 4,78 36) legnickie 24,98 37) przemyskie 6,25 37) toruńskie 4,69 37) elbląskie 24,94 38) białostockie 6,18 38) bydgoskie 4,68 38) pilskie 24,93 39) tarnowskie 6,03 39) włocławskie 4,57 39) gorzowskie 23,66 40) skierniewickie 5,95 40) gorzowskie 3,95 40) konińskie 23,62 41) bialskopodlaskie 5,83 41) kaliskie 3,91 41) chełmskie 22,90 42) rzeszowskie 5,81 42) wałbrzyskie 3,78 42) sieradzkie 22,87 43) nowosądeckie 5,54 43) jeleniogórskie 3,72 43) ciechanowskie 22,64 44) radomskie 5,40 44) poznańskie 3,71 44) leszczyńskie 22,55 45) ostrołęckie 5,39 45) koszalińskie 3,63 45) olsztyńskie 22,30 46) łomżyńskie 4,80 46) leszczyńskie 3,62 46) koszalińskie 21,99 47) siedleckie 4,76 47) słupskie 3,55 47) kieleckie 21,50 48) tarnobrzeskie 4,74 48) pilskie 3,52 48) włocławskie 21,50 49) zamojskie 4,43 49) zielonogórskie 3,39 49) płockie 20,30 Także w II turze w pierwszej dziesiątce województw popierających Wałęsę są tylko dwa województwa z dawnego zaboru pruskiego. Tabela 4 Wyniki wyborcze Kwaśniewskiego w I i w 11 turze według województw KWAŚNIEWSKI l TURA,województwo 1) włocławskie 2) koszalińskie 3) gorzowskie 4) słupskie 5) zielonogórskie 6) leszczyńskie 7) pilskie 8) legnickie 9) wałbrzyskie 10) konińskie 11) olsztyńskie 12) kieleckie 13) bydgoskie 14) jeleniogórskie 15) elbląskie 16) ciechanowskie 17) kaliskie 18) toruńskie 19) płockie 20) szczecińskie 21) sieradzkie 22) częstochowskie 23) chełmskie 24) suwalskie 25) poznańskie 26) łodzkie KWAŚNIEWSKI 11 TURA 51,97 50,29 49,01 46,88 46,86 46,74 46,18 46,03 45,35 45,13 45,11 45,00 44,18 44,02 43,96 43,82 43,71 42,57 42,04 41,27 41,10 41,08 41,05 39,21 39,07 36,80województwo 1) włocławskie 2) koszalińskie 3) płockie 4) leszczyńskie 5) kieleckie 6) ciechanowskie 7) gorzowskie 8) olsztyńskie 9) konińskie 10) słupskie 11) sieradzkie 12) pilskie 13) zielonogórskie 14) chełmskie 15) legnickie 16) elbląskie 17) kaliskie 18) wałbrzyskie 19) jeleniogórskie 20) bydgoskie 21) suwalskie 22) toruńskie 23) skierniewickie 24) szczecińskie 25) częstochowskie 26) zamojskie 69,98 67,82 67,56 67,2] 66,74 66,60 66,59 66,00 65,72 65,10 64,84 64,63 64,34 64,26 63,93 63,38 63,15 62,29 61,65 61,55 60,97 60,71 58,87 58,36 58,16 56,10 Krzysztof Podemski KWAŚNIEWSKI I TURA, 27) piotrkowskie 28) skierniewickie 29) białostockie 30) katowickie 31) wrocławskie 32) tarnobrzeskie 33) radomskie 34) zamojskie 35) bialskopodlaskie 36) lubelskie 37) ostrołęckie 38) opolskie 39) siedleckie 40) przemyskie 41) bielskie 42) warszawskie 43) krośnieńskie 44) łomżyńskie 45) gdańskie 46) krakowskie 47) rzeszowskie 48) tarnowskie 49) nowosądeckie KWAŚNIEWSKI II TURA 35,96 34,93 34,54 34,49 33,63 33,55 32,56 32,41 32,22 31,25 30,97 30,89 30,21 26,41 26,17 25,50 24,29 23,84 23,26 21,71 19,38 18,86 15,35 27) piotrkowskie 28) bialskopodlaskie 29) poznańskie 30) tarnobrzeskie 31) radomskie 32) łódzkie 33) lubelskie 34) siedleckie 35) ostrołęckie 36) katowickie 37) wrocławskie 38) białostockie 39) opolskie 40) przemyskie 41) łomżyńskie 42) krośnieńskie 43) bielskie 44) warszawskie 45) gdańskie 46) krakowskie 47) rzeszowskie 48) tarnowskie 49) nowosądeckie 55,94 55,22 54,39 53,36 53,07 52,29 51,68 51,40 49,88 49,31 48,24 48,06 44,22 42,25 41,82 38,76 38,06 37,76 35,00 32,58 30,87 30,14 23,47 A jak sytuuje się Poznań na mapie politycznej innych dużych polskich rr iast? Wśród dziesiątki ponad trzystutysięcznych miast polskich (sześć należało dawniej do zaboru pruskiego, trzy do rosyjskiego i jedno do austriackiego) Poznań znajduje się na 3 miejscu, gdy chodzi o poparcie Kuronia, na 4 w przypadku Wałęsy i Kwaśniewskiego w I turze oraz na 4 w przypadku poparcia Kwaśniewskiego i na 6 w przypadku poparcia Wałęsy w II turze. Jednocześnie z całej dziesiątki największych miast w Poznaniu odnotowano najniższe poparcie dla Olszewskiego. Tabela 5 Wyniki wyborcze kandydatów, którzy otrzymali powyżej 5% głosów w 10 największych polskich miastach KUROŃ OLSZEWSKI WAŁĘSA 1) Wrocław 15,35 1) Lublin 9,95 1) Kraków 45,01 2) Warszawa-centr. 14,46 2) Warszawa-centr. 9,67 2) Gdańsk 44,74 3) Poznań 14,19 3) Gdańsk 7,98 3) Katowice 36,89 4) Katowice 14,03 4) Szczecin 7,30 4) Poznań 36,60 5) Szczecin 13,36 5) Wrocław 6,84 5) Wrocław 36,03 6) Kraków 12,28 6) Kraków 6,52 6) Lublin 34,85 7) Łódź 11,18 7) Łódź 6,32 7) Warszawa-cent. 34,62 8) Lublin 10,15 8) Katowice 5,12 8) Bydgoszcz 32,83 9) Bydgoszcz 9,98 9) Bydgoszcz 4,74 9) Szczecin 30,73 10) Gdańsk 9,91 10) Poznań 3,76 10) Łódź 29,99 KWAŚNIEWSKI - I Tura 1) Bydgoszcz 2) Łódź 3) Szczecin 4) Poznań 5) Lublin 6) Wrocław 7) Katowice 8) Warszawa - centrum 9) Kraków 10) Gdańsk KWAŚNIEWSKI - II Tura 38,59 37,49 33,64 32,61 29,91 29,35 28,68 27,36 22,04 21,63 1) Bydgoszcz 2) Łódź 3) Szczecin 4) Poznań 5) Lublin 6) Wrocław 7) Katowice 8) Warszawa - centrum 9) Gdańsk 10) Kraków 52,90 52,75 48,44 45,00 44,12 42,41 42,14 38,85 31,92 31,88 Tradycyjnie Wielkopolska była regionem o najwyższej frekwencji wyborczej. Poznańskie, leszczyńskie i pilskie to trzy województwa o najwyższej frekwencji zarówno w I jak i II turze. Zachowania wyborcze w województwie poznańskim W województwie poznańskim w I turze w 56 gminach wygrał A. Kwaśniewski, a w 6 L.Wałęsa. Ten ostatni pokonał kontrkandydata wyłącznie w Poznaniu i w podpoznańskich gminach: Puszczykowie (41,14%), Luboniu (40,58%), Tarnowie Podgórnym (40,17%) , Swarzędzu (37,81 %) i Komornikach (37,37%). W II turze Wałęsa wygrał w 7 gminach (obok wyżej wymienionych także w Czerwonaku). W porównaniu z 1990 rokiem Wałęsa utracił znaczną część swojego elektoratu. Wtedy w I turze wygrał w 16 gminach, a w II w 58. W paru gminach poparcie dla Kwaśniewskiego w II turze przekroczyło 75% (Kwilcz, Kołaczkowo, Chrzypsko Wielkie, Kamieniec, Brodnica, Dominowo). Różnice między poszczególnymi typami okręgów wyborczych, gdy chodzi o poparcie dwóch głównych kandydatów, sięgały 10% w I i 18% w II turze. Kuroń i Wałęsa dostawali stosunkowo więcej głosów w gminach miejskich, Kwaśniewski przeciwnie. Tabela 6 Poparcie dla głównych kandydatów w wyborach 1995 w województwie poznańskim wg. typów gmin Kandvdat I gminy miejskie I gminy miejsko-wiejskie gmInY wie1skie J. Kuroń 13,58 9,78 8,55 A Kwaśniewski I tura 34,02 45,16 44,82 J. Olszewski 3,78 3,60 3,72 L. Wałęsa I tura 35,88 26,17 26,18 A Kwaśniewski II tura 46,55 63,50 63,58 L.Wałęsa II tura 54,45 36,50 36,42 Krzysztof Podemski Frekwencja w Poznaniu wyniosła 72,16% w I i 73,95% w II turze. Wyższa frekwencja była w obu turach tylko w Gnieźnie, Puszczykowie, Miłosławiu, Śremie, Środzie, Wrześni, Suchym Lesie, a w II turze także w Luboniu, Kłecku i Zaniemyślu. Wyniki wyborów w świetle wojewódzkiego sondażu wyborczego ANKIETER na zlecenie "Gazety Wielkopolskiej" i Radia Merkury przeprowadził w dniach 19-22 października 1995 wojewódzki sondaż wyborczy. Badaniu poddano 753 osoby wylosowane z systemu PESEL w 17 miastach i 30 wsiach położonych na terenie całego województwa. Dwa tygodnie przed wyborami 70,6% badanych wyraziło zdecydowanie gotowość wzięcia udziału w wyborach (faktyczna frekwencja wyniosła 73,15%) Tabela 7 5 listopada odbędzie się pierwsza tura wyborów prezydenta naszego kraju. Czy zamierza Pan/i wziąć w nich udział? 1. na pewno tak 70,6 % 2. ieszcze nie wiem, ale raczei tak 16,5 % 3. ieszcze nie wiem, ale raczei me 5,2 % 4. na pewno nie 7,7 %źródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne Połowa zdecydowanych na udział w wyborach podjęła już także decyzję na kogo oddać głos. Tabela 8 Czy zdecydowaUa Pan/i już, na którego z kandydatów odda Pan/i swój głos? WSZYSCY, KTÓRZY NA TYLKO ZDECYOOW ANI NA PEWNO LUB MOŻE PÓTDĄ UDZIAŁ W WYBORACH 1. tak 37,8% 50,1% 2. raczei tak 19,9% 20,7% 3. raczei nie 23,1% 19,4% 4. me 11,5% 9,8%źródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne Następnie pytanie zadano w sposób następujący: Jeżeli badany odpowiedział na poprzednie pytanie "tak": Na którą z wymienionych niżej osób oddał/aby Pan/i swój głos, gdyby wybory odbyły się w najbliższą niedzielę? Jeżeli badany odpowiedział: "raczej tak", "raczej nie" lub "nie": Jeżeli nie zdecydował/a się Pan/i jeszcze na którego z kandydatów oddać swój głos, to proszę wymienić nazwiska 2-3 kandydatów, na których być może będzie Pan/i głosować. Gdyby wybory odbyły się w najbliższą niedzielę, to na którego z nich głosował/aby Pan/i w pierwszej, na którego w drugiej, a na którego w trzeciej kolejności? Dla wszystkich: Na które z wymienionych niżej osób na pewno nie odda Pani swojego głosu. Przeprowadzony sondaż wskazywał na wyraźną przewagę dwóch kandydatów: Aleksandra Kwaśniewskiego i Lecha Wałęsy, na którego jednak deklarowało wtedy chęć głosowania znacznie mniej osób niż na jego rywala. Większa frekwencja sprzyjała nieco Kuroniowi. Część z tych, którzy nie byli pewni swojego uczestnictwa w wyborach chciała na niego głosować. Z liczących się kandydatów największy tzw. elektorat negatywny miał Wałęsa, najmniejszy Zieliński. Tabela 9 Deklaracje wyborcze w województwie poznańskim 2 tygodnie przed wyborami. (wszyscy, którzy na pewno lub może pójdą na wybory - 92,3% próby) Kandydat 1 wybór 2 wybór 3 wybór Na pewno nie Leszek Bubel 0,8% 0,1% 0,2% 37,2% Hanna Gronkiewicz-Waltz 10,6% 5,3% 4,2% 26,4% Lech Kaczyński 1,1% 0,9% 0,2% 26,2% Janusz Korwin-Mikke 4,7% 2,1% 1,2% 28,8% Tadeusz Koźluk 0,2% 0,3% 0,3% 29,1% Jacek Kuroń 7,2% 9,9% 4,0% 20,0% Aleksander Kwaśruewski 34,7% 7,7% 2,8% 24,2% Andrzej Lepper 1,9% 1,1% 1,2% 34,3% Marek Markiewicz 0,8% 1,3% 1,6% 23,6% Leszek Moczulski 1,0% 0,8% 1,3% 31,4% Jan Olszewski 1,5% 1,5% 3,0% 21,8% Waldemar Pawlak 1,7% 3,8% 0,6% 26,6% Bogdan Pawłowski 0,6% 0,6% 0,3% 25,2% Jan Pietrzak 0,8% 1,4% 1,8% 25,3% Kazimierz Piotrowicz - 0,2% 0,1% 26,3% Lech Wałęsa 17,6% 6,8% 2,1% 39,1% Tadeusz Zieliński 4,9% 7,4% 5,2% 17,7%źródło: ANKIETER Badania RynkowE' i Społeczne Nasz sondaż trafnie przewidział wynik Aleksandra Kwaśniewskiego (podaliśmy 39,7%, faktycznie otrzymał 39,07%). Gorzej niż w rzeczywistości w naszym sondażu wypadł Lech Wałęsa (20,3%, a 31,44%) . Jednak badanie nasze przypadło na okres, w którym znaczną popularnością cieszyła się jeszcze Hanna Gronkiewicz-Waltz (w sondażu uzyskała 10,4%, faktycznie 2,79%). Najliczniejsza część tych, którzy wtedy deklarowali chęć głosowania na nią właśnie, głosowała potem na Wałęsę. Krzysztof Podemski Tabela 10 Deklaracje wyborcze w województwie poznańskim 2 tygodnie przed wyborami, (tylko zdecydowani na udział w wyborach - 70,6% próby")kandydat 1 wybór 2 WYbór 3 wybór Na Dewno nie Leszek Bubel 0,8% 0,2% 0,2% 43,3% Hanna Gronkiewicz-Waltz 104% 52% 44% 307% Lech Kaczvński 0,8% 07% 0,2% 295% Tanusz Korwin-Mikke 5,2% 2,2% 1,2% 32,2% Tadeusz Koźluk 0,2% 0,4% 0,4% 32,8% Tacek Kuroń 6,2% 8,4% 4,2% 22,9% Aleksander Kwaśniewski 39,7% 7,7% 2,4% 27,3% Andrzei LeDDer 1,8% 0,8% 1,1% 40,6% Marek Markiewicz 1,0% 1,7% 1,0% 27,1% Leszek Moczulski 1,2% 0.6% 0.9% 35,2% I Tan Olszewski 1,6% 14% 24% 25,2% Waldemar Pawlak 1,5% 3,0% 0,5% 30,2% Bogdan Pawłowski 0,4% 0,8% 0,2% 28,6% I Tan Pietrzak 0,8% 1,1% 1,7% 31,9% Kazimierz Piotrowicz - 0,2% 0,2% 29,7% Lech Wałęsa 20,3% 6,6% 2,0% 43,7% Tadeusz Zieliński 5,9% 7,4% 3,9% 20,7%źródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne 'ta właśnie tabela stanowiła podstawę ewentualnych przewidywań wyniku wyborów w województwie oraz tzw. krzyżówek z cechami socjodemograficznymi Wielu badanych dopuszczało możliwość głosowania na innego kandydata niż wybrany na 1 miejscu. Najbardziej stabilny elektorat miał Kwaśniewski (25,4% badanych deklarowało głosowanie tylko na niego) oraz Wałęsa (12,2% chciało tylko na niego głosować). Pozostali kandydaci mieli znacznie mniej pewne elektoraty - na Gronkiewicz-Waltz deklarowało chęć głosowania 10,4% badanych, jednak tylko i wyłącznie na nią gotowych było oddać swój głos 1,6%. Pozostali mogli głosować na Wałęsę (2,2%), Kuronia (2,0%) lub Kwaśniewskiego (1,6%). Tabela 11 Gronkiewicz Korwin Kuroń Kwaśniewski Wałęsa Zieliński na innych Gronkiewicz 1,6%» 0,4% 2,0% 1,6% 2,2% 0,9% 1,7% Korwin 0,4% 2,1%» 0,3% 1,0% 0,6% 0,2% 0,6% Kuroń 0,6% 0,2% 2,7%» 0,9% 0,4% 0,6% 0,8% Kwaśniewski 1,5% 0,6% 2,5% 25,4%» 1,5% 4,8% 3,4% Wałęsa 12% - 2,3% 21% 122%" 02% 23% Zieliński 07% 02% 0,7% 13% 0,2% 20%" 02% od innych 1,6% 0,8% 0,6% 0,8% 1,9%, 0,7% X Możliwe przepływy miedzy głównymi kandydatamiźródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne . zdecydowani wyłącznie na głosowanie na tego jednego kandydata Wyborcy poszczególnych kandydatów różnili się cechami społecznymi, demograficznymi i kulturowymi. Mężczyźni chętniej głosowali na Kwaśniewskiego, Korwina-Mikke, Zielińskiego i Kuronia, kobiety na Wałęsę i Gronkiewicz-Waltz. Kilka następnych tabel pokazuje, jaki odsetek poszczególnych kategorii społecznych /np. mężczyzn/ deklarował głosowanie na danego kandydata. Tabela 12 Kandydat meżczyźni kobiety średnia Gronkiewicz 9,4% 11,3% 10,4% Korwin 6,6% 4,1% 5,2% Kuroń 6,6% 6,0% 6,2% Kwaśniewski 41,0% 38,6% 39,7% Wałęsa 16,0% 23,8% 20,3% Zieliński 6,6% 5,3% 5,9% Płeć a preferencje wyborczeźródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne Na Kwaśniewskiego najczęściej deklarowali głosowanie ludzie w wieku średnim i młodszym, na Wałęsę ludzie najstarsi. Tabela 13 Kandydat 18-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70 i + średnia Gronkiewicz 262% 109% 117% 87% 88% 11.5% 7,6% 10,4% Korwin 6,0% 8,4% 6,6% 6,9% 3,7% 1,5% - 52% Kuroń 60% 10,6% 10,7% 31% 74% 42% 22% 62% Kwaśniewski 393% 376% 35,8% 47,8% 40,9% 38,5% 22,2% 39,7% Wałęsa 10,7% 17,4% 22,3% 17,0% 19,3% 19,7% 40,0% 20,3% Zieliński - 9,3% 1,0% 4,6% 7,4% 7,0% 13,0% 5,9% Wiek a preferencje wyborczeźródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne Na Kuronia i Gronkiewicz-Waltz najczęściej głosować zamierzały osoby z wyższym wykształceniem, na Kwaśniewskiego osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i średnim, na Wałęsę z wykształceniem podstawowym i średnim. Tabela 14kandydat loodstawowe zawodowe średnie wyższe średnia Gronkiewicz 10.1% 90% 10.5% 13,3% 10,4% Korwin 3,2% 5,0% 5,1% 8,8% 5,2% Kuroń 4.0% 55% 5,3% 12,8% 62% Kwaśniewski 35,7% 48,4% 40,3% 28,8% 39,7% Wałęsa 240% 163% 22,2% 17.1% 203% Zieliński 4,0% 4,1% 7,8% 8,3% 5,9% Wykształcenie a preferencje wyborczeźródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Spoleczne Krzysztof Podemski Na Gronkiewicz-Waltz chcieli pod koniec października 1995 głosować najczęściej przedsiębiorcy i inteligencja, na Korwina-Mikke przedsiębiorcy i robotnicy niewykwalifikowani, na Kuronia pracownicy umysłowi i robotnicy niewykwalifikowani, na Kwaśniewskiego pracownicy fizyczno-umysłowi, robotnicy wykwalifikowani i pracownicy umysłowi, na Wałęsę rolnicy. Tabela 15kandydat inteligencja, przedsię- pracownicy pracownicy robotnicy robotnicy rolnicy" średnia kierownicy biorcy" umysłowi fizyczno- wykwalifi- niewykwaumysłowi kowani lifikowani' GronkiewIcz 14,9% 18,1% 3,0% 6,8% 7,7% - 6,5% 10,4% Korwin 9,5% 11,8% 73% - 5,7% 17,3% - 5,2% Kuroń 7,8% 3,1% 10,4% 4,7% 2,0% 9,6% 8,1% 6,2% Kwaśniewski 28,5% 33,9% 50,0% 57,3% 54,9% 48,1% 25,8% 39,7% Wałęsa 20,3% 18,9% 11,0% 19,3% 9,8% 17,3% 27,4% 20,3% Zieliński 5,1% 7,1% 10,4% 2,1% 5,7% - - 5,9% Grupy społeczno-zawodowe I pracujący I a preferencje wyborczeźródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne . kategorie mało liczne! poniżej 5% w próbie! należy traktować z rezerwą Spośród osób niepracujących renciści i emeryci dzielili swoje głosy między Kwaśniewskiego i Wałęsę, uczniowie i studenci między Kwaśniewskiego, Gronkiewicz-Waltz i Kuronia, gospodynie domowe między Kwaśniewskiego, Gronkiewicz-Waltz i Wałęsę, a bezrobotni masowo poparli Kwaśniewskiego. Tabela 16 Grupa społeczno-zawodowa lniepracującyl a preferencje wyborcze Kandydat renciści, uczniowie, bezrobotni» gospodynie srednia emeryci studenci domowe Iw tym żony rolników I GronkIewicz 7,6% 21,3% 8,7% 235% 10,4% Korwin 2,4% 3,9% 4,3% 7,1% 5,2% Kuroń 5,5% 20,5% - 7,1% 6,2% Kwaśniewski 36,5% 23,6% 64,1% 26,% 39,7% Walęsa 28,2% 10,2% 14,1% 18,8% 20,3% Zieliński 6,7% 12,6% 4,3% 2,9% 5,9%źródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne . kategorie mało liczne! poniżej 5% w próbie! należy traktować z rezerwą Kwaśniewskiego najsilniej popierały Gniezno oraz inne średnie i małe miasta, Wałęsę i Kuronia najsilniej popierał Poznań, na Gronkiewicz-Waltz częściej głosowano w Poznaniu i na wsi, a na Zielińskiego w Poznaniu i średnich miastach. Tabela 17kandydat wieś miasto do miasto do Gniezno Poznań średnia 15.000 50.000 Gronkiewicz 12,1% 8,5% 9,2% 3,2% 11,4o/c 10,4% Korwin 2,2% 8,8% 5,9% 4,0% 5,8% 5,2% Kuroń 5,3% 7,2% 3,7% - 8,1% 6,2% Kwaśniewski 39,8% 42,0% 48,2% 58,4% 33,7% 39,7% Wałęsa 18,1% 18,9% 15,1% 19,2% 24,0% 20,3% Zieliński 3,0% 3,5% 8,5% 3,2% 8,4% 5,9% Miejsce zamieszkania a preferencje wyborczeźródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne Bogatsi popierali częściej Kuronia Gronkiewicz-Waltz, biedniejsi za to Kwaśniewskiego lub Wałęsę. Tabela 18 Średni miesięczny dochód na 1 osobę w gospodarstwie domowym a preferencje wyborczekandydat mniel niż 3 mln zł 3-5 mln zł więcei niż 5 mln zł średnia Gronkiewicz 9,8% 11,0% 15,8% 10,4% Korwin 3,5% 6,5% 9,6% 5,2% Kuroń 3,3% 8,2% 20,5% 6,2% Kwaśniewski 44,2% 35,1% 25,3% 39,7% Wałęsa 21,5% 19,4% 13,0% 20,3% Zieliński 4,0% 8,7% 6,2% 5,9%źródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne Uczestniczący często w praktykach religijnych głosowali częściej na Wałęsę i na odwrót uczestniczący rzadziej w takich praktykach częściej głosowali na Kwaśniewskiego. W przypadku pozostałych kandydatów trudno mówić o wyraźnych jednokierunkowych zależnościach. Tabela 19kandydat częściej 1 raz w 1-2 w kilka rzadziej » wcale średnia tygodniu miesiącu razy w roku Gronkiewicz 14,0% 12,2% 7,5% 6,6% 14,6% - 10,4% Korwin 8,2% 3,9% 1,5% 9,1% 11,2% 9,1% 5,2% Kuroń 1,9% 6,5% 8,1% 4,8% 14,6% 4,5% 6,2% Kwaśniewski 17,4% 34,95 50,8% 51,6% 46,1% 61,8% 39,7% Wałęsa 43,0% 21,6% 16,2% 12,5% 4,5% 7,3% 20,3% Zieliński 5,8% 6,4% 5,1% 4,6% 4,5% 9,1% 5,9% Częstotliwość chodzenia do kościoła a preferencje wyborczeźródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne » kategorie mało liczne / poniżej 5% w próbie/ nałeży traktować z rezerwą Krzysztof Podemski Widzowie poznańskiej telewizji głosowali częściej od innych na Kwaśniewskiego, słuchacze Radia Merkury na Gronkiewicz-Waltz, słuchacze Radia S na Zielińskiego, a słuchacze RMI FM na Kwaśniewskiego. Tabela 20 Regularne korzystanie /wczoraj / z poznańskich stacji radiowych i tv a preferencje wyborcze Kandydat TV Merkury Radio S RMIFM Radio Afera» Wino- średnia Poznań Obywa- grady» telskie » Gronkiewicz 8,9% 14,1% 9,7% 4,9% 7,7% 20,0% 13,3% 10,4% Korwin 4,5% 64% 27% 67% 20,0% 400% - 5,2% Kuroń 4,1% 32% 6.5% 4.2% - - 13.3% 62% Kwaśniewski 41,6% 36,0% 39,2% 53,0% 41,5% 40,0% 60,0% 39,7% Wałęsa 19,5% 16,8% 18,0% 16,0% 18,5% - 13,3% 20,3% Zieliński 8,3% 9,3% 16,1% 6,0% 12,3% - - 5,9%źródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne * kategorie mało liczne / poniżej 5% w próbie/ należy traktować z rezerwą Czytelnicy "Głosu Wielkopolskiego" głosowali częściej na Kuronia i Zielińskiego, czytelnicy "Gazety Poznańskiej" na Kwaśniewskiego i Kuronia. Czytelnicy "Dziennika Poznańskiego" głosowali zdecydowanie częściej na Kwaśniewskiego. Natomiast czytelnicy "Gazety Wyborczej" zdecydowanie rzadziej głosowali na Kwaśniewskiego a częściej na Wałęsę. Tabela 21 Regularne korzystanie /wczoraj/ z poznańskich dzienników a preferencje wyborcze Kandydat Dziennik Ekspress Gazeta Głos Gazeta średnia Poznański Poznański Poznańska Wielkopolski Wyborcza Gronkiewicz 5,4% 7,8% 6,6% 10,8% 14,4% 10,4% Korwin 78% 7,0% 6,0% 8.3% 106% 52% Kuroń 6,0% 3,1% 14,2% 9,6% 12,9% 6,2% Kwaśniewski 59,3% 38,8% 51,7% 32,3% 21,2% 39,7% Wałęsa 10,8% 27,1% 7,3% 20,0% 34,1% 20,3% Zieliński 7,8% 6,2% 5,4% 11,0% 6,8% 5,3%źródło: ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne Zachowania wyborcze w Poznaniu Wyniki wyborów w Poznaniu były nieco odmienne w poszczególnych pięciu dzielnicach administracyjnych. Wałęsa uzyskał o 5% więcej głosów na Wildzie niż na Starym Mieście, natomiast Kuroń o 3% więcej na Starym Mieście niż na Wildzie. Kwaśniewski z kolei uzyskał o 2,5% więcej na Nowym Mieście niż na Wildzie. Tabela 22 Frekwencja i poparcie kandydatów w poszczególnych dzielnicach Poznania. frekwencja Stare Miasto Nowe Miasto Wilda Grunwald Jeżyce /kandydat frekwencja 71,39 73,42 70,51 73,91 71,65 w ] turze: L. Wałęsa 34,67 35,81 39,95 37,76 37,72 A. Kwaśniewski 32,49 33,77 31,30 31,95 32,09 J. Kuroń 15,55 13,49 12,75 13,96 14,17 T. Zieliński 4,36 4,32 4,05 4,46 4,30 T. Olszewski 3,76 3,81 3,55 3,72 3,89 frekwencja 73,65 75,33 72,35 75,04 71,99 w II turze: L. Wałęsa 53,88 53,61 56,86 56,33 55,94 A. Kwaśniewski 46,12 46,39 43,14 43,67 44,06 W II turze w zdecydowanej większości okręgów wyborczych Poznania wygrał L. Wałęsa. W poszczególnych dzielnicach jednak proporcje liczby okręgów, w których wygrał Wałęsa do liczby okręgów, w których wygrał A. Kwaśniewski były odmienne. Zdecydowanie Wałęsa pokonał rywala na Grunwaldzie (30:1), najsłabiej na Starym Mieście (4,9:1). Tabela 23 Liczba okręgów w poszczególnych dzielnicach, w których wygrali kandydaci w II turze wyborówdzielnica liczba okręgów liczba okręgów proporcje w których wygrał w których wygrał Kwaśniewski Wałęsa Stare Miasto 10 49 1:4,9 Teżyce 7 35 1:5 Nowe Miasto 7 54 1:7,7 Wilda 6 57 1:9,5 Grunwald l 30 1:30 Najbardziej istotne rozmce występują jednak nie pomiędzy dzielnicami administracyjnymi, ale pomiędzy znacznie mniejszymi obszarowo oraz bardziej homogenicznymi społecznie i kulturowo okręgami wyborczymi. Lech Wałęsa w I turze otrzymał najwięcej głosów w jednym z okręgów na Szczepankowie (52,99%), najmniej w Głuszynie (17,52%). Aleksander Kwaśniewski natomiast w I turze zdobył najwięcej głosów właśnie w Głuszynie (58,63%), najmniej zaś w jednym z okręgów przy ulicy Dąbrowskiego (17,68%). Jacek Kuroń dostał 20,62% głosów w jednym z okręgów na osiedlu Batorego i jedynie 4,88% w okręgu na ulicy Tarnowskiej. W II turze Wałęsa pobił rekord na ulicy Warzywnej (79,79%), a Kwaśniewski ponownie w Głuszynie (72,60%). Krzysztof Podemski Aleksander Kwaśniewski najmocniejszą pozycję miał, obok wspomnianej już Głuszyny, na osiedlach Piątkowa (Chrobrego, Sobieskiego, Śmiałego, Łokietka), na ulicy Tomickiego, na Górczynie (Ściegiennego, Węglowa, Arciszewskiego), na Hangarowej, na Przybyszewskiego, Długosza i Słowackiego oraz na ratajskich osiedlach Orła Białego i Tysiąclecia Lech Wałęsa cieszył się największą popularnościa na obrzeżach Poznania (Szczepankowo, Morasko, ulica Warzywna, Tarnowska, Leszka, Harcerska, Bydgoska, Baranowska, Inowrocławska, Żmigrodzka, Żonkilowa, Rawicka, Fabianowo, Leśnowolska, Chojnicka, Sochaczewska), na Dębcu (Grabowa, Orzechowa, Jesionowa) oraz w centrum (Rybaki, Krakowska) i na Ogrodach (Piękna). Jacek Kuroń najwięcej głosów dostał na osiedlach winogradzkich (Wichrowe Wzgórze, Zwycięstwa i Przyjaźni), piątkowskich (Batorego, Chrobrego i Śmiałego), ratajskich (Piastowskie, Stare Żegrze, Orła Białego, Rusa, Lecha i Bohaterów II Wojny Światowej), na wildeckich ulicach św. Jerzego i Sikorskiego, na Górczynie (ulice Jarochowskiego, Chociszewskiego i Ściegiennego), na Ławicy (ulice Ławica i Małoszyńska), na osiedlu Kopernika (ulice Galileusza i Newtona), na jeżyckich ulicach Przybyszewskiego i Szamotuiskiej, na Sienkiewicza, Norwida, Drzymały, na Winiarach, Winiarskiej i Wojska Polskiego. Polityczne strefy Poznania 1990-95 Analizując wyniki wyborów w latach 1990-95 w Poznaniu, można dostrzec ukształtowanie się pewnych specyficznych politycznych stref miasta, czyli takich obszarów, w których wyniki w kolejnych wyborach różnią się wyraźnie od średnich wyników dla całego miasta. Wyróżnić można następujące typy takich znacząco odbiegających od średniego wyniku wyborów obszarów: I, obszary o silnym poparciu dla Lecha Wałęsy: 1. silnie popierające L. Wałęsę w 1990 i 1995 roku dzielnice domków jednorodzinnych na obrzeżach miasta: Morasko, Warszawskie, Czekalskie, Antoninek, Szczepankowo, Krzesiny, Starołęka, Dębiec, Górczyn, Fabianowo, Junikowo, Plewiska, Smochowice, Kiekrz, Podolany. Z wyjątkiem Warszawskiego, Czekaiskiego , Szczepankowa, Krzesin, Junikowa i Kiekrza znacząca ilość osób głosowała w tych strefach w 1990 także na S. Tymińskiego. W wielu z nich w wyborach parlamentarnych 1993 głosowano częściej od przeciętnej dla miasta na KKW Ojczyznę (Morasko, Krzesiny, Górczyn, Junikowo), a w wyborach samorządowych 1994 roku na Nasz Poznań (Morasko, Czekalskie, Dębiec, Junikowo, Smochowice, Kiekrz). 2. Śródmieście i Stare Miasto (ponadto silne poparcie w 1994 dla Naszego Poznania) 3. okolice ulicy Głównej (Wałęsa i Tymiński 1990, UPR 1993, Samorządna Wielkopolska 1994, Wałęsa 1995) 4. stara Śródka (Wałęsa 1990 i 1995, KKW Ojczyzna) 5. okolice ulicy Andrzejewskiego (Wałęsa 1990 i 1995, Tymiński, KKW Ojczyzna, Nasz Poznań) II. obszary o silnym poparciu dla Mazowieckiego, UD, KLD, Kuronia: 1. silnie unijne osiedla winogradzkie: os. Wichrowe Wzgórze (poparcie T.Mazowieckiego, Samorządnej Wielkopolski, J. Kuronia), os. Zwycięstwa (poparcie T.Mazowieckiego, UD i Samorządnej Wielkopolski). Inne osiedla winogradzkie miały bardziej mieszany charakter , np. silne poparcie Mazowieckiego, Samorządnej Wielkopolski oraz dwukrotnie Wałęsy (os. Pod Lipami), silne poparcie dla Kuronia i Kwaśniewskiego (os. Przyjaźni). Wyraźnie unijne są także okolice ulicy Winogrady (okręg Warzywna i Żniwna), przy czym częściowo towarzyszy temu większe poparcie dla Wałęsy i Naszego Poznania lub dla Kwaśniewskiego. 2. unijne osiedla ratajskie: os. Rusa (Mazowiecki, KLD, Samorządna Wielkopolska, Kuroń), os. Powstań Narodowych (Mazowiecki, UD, Kuroń),os. Lecha (Samorządna Wielkopolska, Kuroń), 3. unijna dzielnica domków jednorodzinnych Ławica (Mazowiecki" UD, KLD, Samorządna Wielkopolska, Kuroń, Wałęsa) III, obszary o silnym poparciu dla obozu postsolidarnościowego (L. Wałęsy i UD) 1. okolice ulicy św. Jerzego (Wałęsa 1990 i 1995, Samorządna Wielkopolska, Kuroń) 2, okolice ulicy Sikorskiego (Mazowiecki i Wałęsa, UP, Kuroń i Wałęsa) 3. Łazarz (Mazowiecki i Wałęsa, UD, Nasz Poznań i Samorządna Wielkopolska, Kuroń i Wałęsa) 4. willowe Ogrody (Mazowiecki, UD i KLD, Nasz Poznań, Wałęsa) 5. okolice Rynku Jeżyckiego (Wałęsa, Mazowiecki, Cimoszewicz, UD, UP, KKW Ojczyzna, Kuroń, Wałęsa) 6. Wierzbak (UD, Samorządna Wielkopolska, Kuroń, Wałęsa) IV. obszary o silnym poparciu dla SLD: 1. wojskowe przedmieście Poznania, Głuszyna (Cimoszewicz i Tymiński, SLD i UP 1993, SLD 1994 , Kwaśniewski) 2. piątkowskie osiedla Jana III Sobieskiego i Bolesława Chrobrego (Cimoszewicz, SLD 1993, SLD 1994, Kwaśniewski) oraz Bolesława Śmiałego (SLD 1994, Kwaśniewski). Ponadto na Piątkowie wypadł lepiej S. Tymiński (os. Sobieskiego), Unia Pracy (os. Sobieskiego i os. Smiałego), KLD (os. Chrobrego), Samorządna Wielkopolska (os. Batorego), J. Kuroń (os. Batorego, os. Chrobrego, os. Śmiałego) 3. okolice ulicy Długosza (Cimoszewicz, SLD 1993 i 1994, Kwaśniewski) 4. osiedle przy ulicy Tomickiego na Śródce (Cimoszewicz, SLD 1993 i 1994, Samorządna Wielkopolska, Kwaśniewski) Krzysztof Podemski V. Obszary spolaryzowane politycznie (silniejsze od przeciętnej poparcie dla antagonistycznych kandydatów i partii) 1. osiedle Kopernika: ulica Jawornicka (Wałęsa 1990, Nasz Poznań), ulica Galileusza (Mazowiecki i Cimoszewicz, KLD i SLD, Kuroń i Kwaśniewski), ulica Newtona (KLD, Kuroń) 2. osiedle bloków na Dębcu (Wałęsa i Cimoszewicz, KKW Ojczyzna 1993, Nasz Poznań i SLD 1994, Kwaśniewski, Wałęsa) 3. okolice ulic Fabryczna i Prądzyńskiego (Wałęsa i Mazowiecki, SLD i UP, Wałęsa, Kuroń i Kwaśniewski 4. Raszyn (Wałęsa, Mazowiecki i Tymiński, UD i SLD, Samorządna Wielkopolska) 5. willowe okolice ulicy Marszałkowskiej (Mazowiecki i Cimoszewicz, UD i SLD, Samorządna Wielkopolska i SLD, Wałęsa) 6. willowy Ostroróg (Mazowiecki i Cimoszewicz, UD, KKW Ojczyzna i SLD, Samorządna Wielkopolska i Nasz Poznań, Kuroń, Kwaśniewski i Wałęsa) 7. okolice ulicy Świt (Wałęsa i Tymiński, SLD 1993, SLD i Nasz Poznań 1994, Kwaśniewski i Wałęsa) 8. Wola (Cimoszewicz, SLD i UPR, Samorządna Wielkopolska i Nasz Poznań, Wałęsa i Kwaśniewski) 9. Sołacz i Winiary (Mazowiecki, Wałęsa i Cimoszewicz, UD i SLD, Samorządna Wielkopolska, Kuroń, Kwaśniewski, Wałęsa) VI. Obszary o zmiennym poparciu ponadprzeciętnym dla różnych kandydatów i partii) 1. niektóre osiedla ratajskie: os. Piastowskie (Wałęsa, Mazowiecki, Cimoszewicz w 1990, KKW Ojczyzna i UP w 1993, Samorządna Wielkopolska i Nasz Poznań w 1994 roku), os. Jagiellońskie (w 1990 Wałęsa i Cimoszewicz, w 1993 SLD, w 1994 Samorządna Wielkopolska), os. Rzeczypospolitej (Mazowiecki, Nasz Poznań, Kwaśniewski), os. Bohaterów II Wojny Swiatowej (Mazowiecki, UP, Samorządna Wielkopolska), os. Armii Krajowej (Wałęsa w 1990, UP w 1993), os. Stare Żegrze (UP w 1993, Samorządna Wielkopolska w 1994, Kuroń), os. Orła Białego (Tymiński, UP, Samorządna Wielkopolska, Kuroń). 2. okolice ulicy Różanej (Mazowiecki i Cimoszewicz, UD, KLD i UPR, Samorządna Wielkopolska, Wałęsa) VII. Obszary o poparciu zbliżonym do średniej dla miasta: reszta Poznania. Najciekawszym zadaniem byłoby ustalenie czynników, które sprzyjają tak znaczącemu zróżnicowaniu zachowań wyborczych w niektórych strefach Poznania. Brak danych statystycznych dla mniejszych jednostek socjoprzestrzennych niż dzielnice administracyjne uniemożliwia precyzyjne wyjaśnienie tych różnic. Jednym z różnicujących czynników jest z pewnością wykształcenie. Wg opracowania G.Węgłowicza (1992) odsetek osób z wyższym wykształceniem w Poznaniu jest bardzo różny w różnych częściach miasta. Na obrzeżach (Strzeszyn, Morasko, Radojewo, Fabianowo, Szczepankowo ) nie przekracza 5%, na betonowych osiedlach Winograd, Rataj i Piątkowa waha się od 10% do 20% , na Grunwaldzie i Sołaczu wynosi od 20% do 30%, a w niektórych partiach Śródmieścia przekracza 30%. Osoby z wykształceniem podstawowym i zawodowym zamieszkują przede wszystkim we wschodniej części miasta. Obok wykształcenia ważnym różnicującym czynnikiem jest także wiek mieszkańców. Wg informacji zebranych w spółdzielniach mieszkaniowych naj starsze demograficznie osiedla, zasiedlane już w latach 70-tych, to Winogrady i dolny taras Rataj, najmłodsze zaś, zasiedlane w latach 80-tych i 90-tych, to górny taras Rataj i Piątkowo. Mieszkania w kamienicach Śródmieścia, Starego Miasta, Łazarza, Wildy czy Jeżyc zamieszkują z reguły ludzie starsi. Kolejny czynnik, którego nie można pominąć przy wyjaśnianiu zróżnicowania zachowań wyborczych poznaniaków, to koncentracja przestrzenna pewnych grup zawodowych, zwłaszcza zaś wojska i policji. Ten właśnie czynnik wydaje się wpływać na odmienności wyborcze w sposób najbardziej spektakularny (np. tłumacząc rekordowe poparcie dla SLD i Kwaśniewskiego w Głuszynie czy na ulicy Tomickiego). Taka koncentracja tłumaczy też częściowo znaczące różnice między sąsiednimi okręgami wyborczymi (np. w okolicach ulicy Świt). Wreszcie czwarty istotny czynnik wpływający na zachowania wyborcze to typ więzi społecznej związany zarówno ze strukturą społeczną mieszkańców, jak i z typem zabudowy. Tłumaczy on różnice w zachowaniach wyborczych między zintegrowanymi społecznościami sąsiedzkimi obrzeży Poznania, zasiedziałymi mieszkańcami śródmiejskich kamienic i zdezintegrowanymi zbiorowościami mieszkańców betonowych osiedli-sypialni. LITERATURA: Krzysztof Podemski, Zachowania wyborcze w Wielkopolsce 1984-90, (w:) "Kronika Miasta Poznania", nr 1-2, Poznań 1991 Krzysztof Podemski, Zróżnicowanie wyników wyborczych w Poznaniu. Przyczynek do ekologii politycznej miasta, (w:) "Kronika miasta Poznania", nr 1-2, Poznań 1994 Krzysztof Podemski ,Zróżnicowanie przestrzenne wyników wyborów do Rady Miejskiej 19 czerwca 1994 w Poznaniu, (w:) "Kronika Miasta Poznania", nr 3-4, Poznań 1994 Preferencje wyborcze mieszkańców województwa poznańskiego. Raport, ANKIETER Badania Rynkowe i Społeczne, Poznań 1995 Grzegorz Węcłowicz, Segregacja ludności według poziomu wyks,ztałcenia w największych miastach Polski, (w:) "Szkoła chicagowska w socjologii", IS US i PTS, Katowice-Warszawa 1992 Wybory Prezydenta RP w województwie poznańskim. 5 i 19 listopada 1995 r., Wojewódzkie Biuro Wyborcze w Poznaniu, Poznań, listopad 1995 Krzysztof Podemski ANEKS: Okręgi wyborcze o poparciu dla najważniejszych kandydatów zdecydowanie wyższym lub zdecydowanie niższym od średniego dla Poznania. STARE MIASTO, I TURA Lech Wałęsa - 34.67% obwody, w których oddano najwięcej głosów na Wałęsę: Morasko 51.68% Wierzbowa 43.66% Warzywna 41.63% Krakowska 41.49% Rybaki 41.40% Sarmacka 40.32% os. Pod Lipami 40.10%obwody, w których oddano najmniej głosów na Wałęsę: Obornicka os. Chrobrego os. Sobieskiego os. Chrobrego os. Łokietka os. Śmiałego os. Kosmonautów Al . Niepodległości os. Wichrowe Wzgórza os. Zwycięstwa Aleksander Kwaśniewski - 32.94% obwody, w których oddano najwięcej głosów na } waśniewskiego: o. Chrobrego os JSobieskiego Obornicka os. Chrobrego os. Śmiałego os. Sobieskiego os. Łokietka os. Przyjaźni Warzywnaobwody, w których oddano najmniej głosów na Kwaśniewskiego: Morasko os. Kosmonautów Żniwna Krakowska os. Zwycięstwa os. Śmiałego 53.36% 48.01 % 43.75% 43.17% 40.09% 39.20% 37.72% 36.99% 36.96% Jacek Kuroń - 15.55% obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kuronia: os. .Batorego 20.62% os. Zwycięstwa 20.20% os. Batorego 20.08% os. Chrobrego 19.69% os. Śmiałego 18.91 % os. Wichrowe Wzgórza 18.74% os. Wichrowe Wzgórza 18.40% os. Chrobrego 18.28% os. Wichrowe Wzgórza 17.73% Al.. Niepodległości 17.42% os. Przyjaźni 16.81 % Obornicka 16.50% św, Marcin 16.44% Żniwna 16.38 % 22.44% 22.82% 25.15% 25.40% 28.76% 28.78% 28.91% 29.71 % 32.35% 32.95% 20.97% 23.59% 26.32 % 27.66% 28.32% 28.63%obwody, w których oddano najmniej głosów na Kuronia: Morasko 7.11% Garbary 10.84% Wierzbowa 11.45%obwody, w których oddano najwięcej głosów na innych kandydatów: T. Zieliński (4.36%): Janusz Korwin-Mikke (3.94%): Warzywna 5.93% Przełajowa 5.57% C?s. Wichrowe Wzgórza 5.88% os. Chrobrego 5.56% Zniwna 5.79% os. Śmiałego 5.25% Obornicka 5.41 % os. Batorego 5.03% os. Chrobrego 5.39% os. Zwycięstwa 4.93% os. ZWYClęstwa 5.28% os. Wichrowe Wzgórza 4.89% os. Chrobrego 4.82% os. Chrobrego 4.73% Jan Olszewski (3.76%) Warzywna os. Sobieskiego Morasko Strzelecka os. Łokietka os. Zwycięstwa Hanna Gronkiewicz- Waltz (3.07%): Gołębia Żniwna os. Wichrowe Wzgórza os. Łokietka os. Chrobrego os. Batorego 6.26% 5.54% 5.24% 4.95% 4.85% 4.81% II TURA: obwody, w których najwięcej głosów oddano na Wałęsę (53.88%):obwody, w których najwięcej głosów oddano na Kwaśniewskiego (46.12%): os. Sobieskiego Obornicka os. Chrobrego os. hrobrego os. Smiałego os. Sbieskiego os. Łokietka os. Chrobrego Warzywna Morasko Krakowska os. Pod Lipami os. Pod Lipami os. Pod Lipami Gołębia Żniwna os. Zwycięstwa Warzywna Strzelecka 79.79% 65.05% 61.12% 59.90% 59.60% 59.54% 59.07% 58.89% 58.83% 58.26% 58.24% NOWE MIASTO, I TURA: Lech Wałęsa - 35.81% obwody, w których oddano najwięcej głosów na Wałęsę: Szczepankowo 52.99% Tarnowska 49.59% Leszka 49.52% Szczepankowo 49.52% Harcerska 48.32 % Bydgoska 47.19% Baranowska 47.11 % Główna 45.20% Mińska 44.90% Inowrocławska 43.32% Starołęcka 42.15% Starołęcka 41.10% os. Armii Krajowej 40.59% os. Piastowskie 40.35% os. Jagielońskie 40.12%obwody, w których najmniej głosów oddano na Wałęsę: Głuszyna os. Tysiąclecia Tomickiego Tomickiego os. Orła Białego os. Orła Białego os.Armii Krajowej os. Lecha os. Rusa os. Rusa os. Bohaterów II Wojny Światowej os. Rusa 4.52% 4.40% 4.00% 4.56% 4.82% 5.03% 60.20% 59.45% 58.70% 57.84% 53.12% 51.54% 51.26% 50.55% 17.52% 27.04% 27.50% 28.60% 29.46% 31.28% 31.73% 31.77% 31.82% 31.83% 31.86% 31.92% Krzysztof Podemski Aleksander Kwaśniewski obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kwaśniewskiego: Głuszyna Tomiekiego Tomickiego os. Tysiąclecia os. Rzeczypospolitej os. Orła Białego Warszawska 33.77% 58.63% 47.87% 46.88% 41.67% 38.07% 37.59% 37.46%obwody, w których oddano najmniej głosów na Kwaśniewskiego: Szczepankowo Baranowska Szczepankowo Bydgoska Inowrocławska Leszka Tarnowska Leszka Jacek Kuroń - 13.49% obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kuronia; os. Piastowskie 17.54% os. Stare Żegrze 16.57% os. Orła Białego 16.36% os. Stare Zegrze 16.20% os. Rusa 16.19% os. Lecha 16.14% os., Bohaterów II Wojny Swiatowej 16.14% os. Bohaterów II Wojny Światowej 16.12%obwody, w których najmniej głosów oddano na Kuronia: Tarnowska Starołęcka Szczepankowo Głuszyna Szczepankowo Harcerska Bydgoska Główna Baranowska Warszawska Tomickiego Starołęckal0.57% os. Jagielońskiel0.75%obwody, w których oddano najwięcej głosów na innych kandydatów: T. Zieliński (4.32%): J. Korwin-Mikke (3.76%): os. Jagiellońskie 6.21 % os. Orła Białego os. Lecha 6.00% Leszka os. Tysiąclecia 5.50% os. Tysiąclecia os. Armii Krajowej 5.44% Inowrocławska os. Rzeczypospolitej 5.37% os. Lecha os. Armii Krajowej 5.16% os. Bohaterów II Wojny Światowej J. Olszewski (3.81%): os. Rzeczypospolitej Leszka StaTołęcka os. Jagielońskie 21.48% 24.36% 24.84% 25.96% 26.51 % 26.65% 27.48% 27.88% 4.88% 7.04% 7.75% 7.76% 7.96% 9.56% 10.03% 10.07% 10.10% 10.33% 10.36% 5.81% 5.65% 5.43% 5.14% 5.11% 4.79% 5.84% 5.20% 5.07% 4.84% H. Gronkiewicz-Waltz (3.11%): Bydgoska 6.81 % Tarnowska 4.73% os. Armii Krajowej 4.38% os, Lecha 4.35% II TURA:obwody, w których oddano najwięcej głosów na Wałęsę (53.61 %): Szczepankowo Baranowska Inowrocławska Szczepankowoobwody, w których oddano najwięcej głosów na Kwaśniewskiego (46.39%): Głuszyna Tomickiego Tomickiego os. Tysiąclecia 69.11 % 63.85% 63.67% 63.57% 72.60% 60.03% 59.16% 53.53%obwody, w których oddano najwięcej głosów na Wałęsę (53.61 %) cd: Mińska Tarnowska Bydgoska Leszka Leszka os. Armii Krajowej os. Lecha os. Jagielońskie WILDA, I TURA: Lech Wałęsa - 39.95% obwody, w których oddano najwięcej głosów na Wałęsę Grabowa Orzechowa Jesionowa Opolska Jesionowa Różana św. Szczepana Łozowa 28 Czerwca 1956 Jesionowa św. Szczepana Zmartchwychwsłańców Robocza św. Jerzego Jesionowa Aleksander Kwaśniewski obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kwaśniewskiego: 28 Czerwca 1956 Łozowa Prądzyńskiego Zmartwychwstańców 28 Czerwca 1956obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kwaśniewskiego (46.39%) cd: os. Armii Krajowej 52.74% os. Orła Białego 52.02% os. Oświecenia 50.90% 62.91% 62.66% 61.94% 61.65% 59.42% 58.56% 58.44% 58.40% 45.2% 45.2% 44.6% 43.1% 43.1% 42.9% 42.8% 42.8% 42.6% 42.45 42.4% 42.1% 41.1 % 40.6% 40.1%obwody, w których oddano najwięcej głosów na Wałęsę: Prądzyńskiego 28 Czerwca 1956 31.30% 37.6% 36.9% 36.4% 36.3% 35.5%obwody, w których oddano najmniej głosów na Kwaśniewskiego Orzechowa Różana 28 Czerwca 1956 św. Szczepana Jesionowa św. Jerzego Jesionowa Grabowa Jacek Kuroń - 12.75% obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kuronia: św. Jerzego 19.3% Sikorskiego 15.4%obwody, w których oddano najmniej głosów na Kuronia: Łozowa 28 Czerwca św. Szczepana Jesionowa Zmartchwychwsłańców 30.7% 32.0% 22.0% 27.1% 28.2% 28.3% 28.3% 28.5% 28.5% 29.0% 9.1% 10.0% 10.1% 10.5% 10.6% Krzysztof Podemskiobwody, w których oddano najmniej głosów na Kuronia cd: św. Szczepana 11.1% Grabowa 11.1% Łozowa 11.3% Jesionowa 11.3% Robocza 11.5% Prądzyńskiego 11.5% Łozowa 11.6% św. Szczepana 11.9%obwody, w których oddano najwięcej głosów na innych kandydatów: T.Zieliński - 4.05% J.Korwin-Mikke - 3.49% Prądzyńskiego 6.3% św. Jerzego 5.3% 28 Czerwca 1956 5.4% Prądzyńskiego 4.8% Grabowa 5.4% Jesionowa 4.5% Traugutta 5.2% św. Szczepana 5.0% H.Gronkiewicz-Waltz - 3.0% Jesionowa 5.0% Zmartchwychwstańców 4.7% Chwiałkowskiego 4.3% J.Olszewski - 3.55% Jesionowa 4.1 % Orzechowa 5.2% Jesionowa 5.1 % II TURA:obwody o największej ilości głosów oddanych na Wałęsę (56.86%): Orzechowa Jesionowa Różana 28 Czerwca 1956 Łozowa Grabowa św. Szczepana 67.0% 61.8% 61.1 % 60.7% 59.9% 59.2% 58.8%obwody o największej liczbie głosów oddanych na Kwaśniewskiego (43.14%): Prądzyńskiego 51.6% GRUNWALD, ] TURA: Lech Wałęsa - 37.76% obwody, w których oddano najwięcej głosów na Wałęsę; Zmigrodzka 50.41% Marcelińska 48.52% Rawicka 47.09% Rawicka 45.70% Zonkilowa 45.13% Głogowska 44.07% Dmowskiego 43.41 % Fabianowo 43.15% Pogodna 42.91 % Bosa 42.58% Taczanowskiego 42.31 % Małoszyńska 42.22%obwody, w których oddano najmniej głosów na Wałęsę: Ściegiennego 24.00% Arciszewskiego 28.41 % Galileusza 29.13% Węglowa '29.63% Promyk 30.47% Sierakowska 31.75%obwody, w których oddano najwięcej głosów na Wałęsę cd; Dmowskiego 41.84% Swoboda 41.23% Perzycka 41.13% Łukaszewicza 40.92% Berwińskiego 40.81 % Ściegiennego 40.71 % Trybunalska 40.67% Chociszewskiego 40.38% Rynarzewska 40.36% Sierakowska 40.24% Aleksander Kwaśniewski obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kwaśniewskiego: Swoboda Chociszewskiego Potockiej Galileusza Podkomorska Sierakowska Arciszewskiego Węglowa Ściegiennego 31.95% 37.91 % 38.10% 38.24% 39.81 % 41.37% 42.39% 43.66% 43.83% 50.31 %obwody, w których oddano najmniej głosów na Kwaśniewskiego: Marcelińska Żmigrodzka Małoszyńska2 Rynarzewska Rawicka Andrzejewskiego Ściegiennego Trybunalska Taczanowskiego Chociszewskiego Rawicka Głogowska Ławica Jawornicka Perzycka Żonkilowa Jarochowskiego Dmowskiego Bosa Berwińskiego Jacek Kuroń - 13.96% obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kuronia: Jarochowskiego 19.59% Ławica 18.45% PrzybyszewskIego 18.32% Małoszyńska 17.38% Szamotuiska 16.92% Potockiej 16.90% Raszyńska 16.74% Galileusza 16.72% Ściegiennego 16.70% Chociszewskiego 16.50% Newtona 16.07% 21.7% 23.76% 3.98% 25.03% 25.34% 25.53% 25.56% 25.92% 25.99% 26.16% 26.39% 26.62% 26.64% 26.70% 26.84% 26.97% 27.13% 27.22% 27.44% 27.67%obwody, w których oddano I)ajmniej głosów na Kuronia: Swit 9.85% Żonkilowa 9.95% Promyk 10.11% Fabianowo 1O.21o/v Żmigrodzka 10.23% Rawicka 10.35% Swoboda 10.51 % Kanclerska 10.60% Promyk 10.68% Sierakowska 10.71 % Berwińskiego 10.98% Swoboda 11.00% Swoboda 11.49% Potockiej 11.66% Krzysztof Podemskiobwody, w których oddano najmniej głosów na Kuronia cd: Rawicka 11.69% Dmowskiego 11.76% Ściegiennego 11.78%obwody, w których oddano najwięcej głosów na innych kandydatów: T. Zieliński - 4.46%: Głogowska5.24% Dmowskiego 6.24% Potockiej4.99% Ściegiennego 6.22% Jawornicka4.97% Matejki 5.43% Promyk 5.40% Podkomorska 5.34% Newtona 5.25% Galileusza 5.19% Sierakowska 5.16% Galileusza 5.15% J.Korwin-Mikke -3.49% Andrzejewskiego Ławica Perzycka Taczanowskiego Ściegiennego 5.53% 5.37% 5_19% 4.98% 4.93% Jan Olszewski - 3.72% Dmowskiego Głogowska 6.10% 5.37% H.Gronkiewicz -Waltz - 3.04% Jawornicka 5.07% Ławica 4.01 % II TURA:obwody, w których najwięcej głosów oddano na Wałęsę (56.3%): Marcelińska 69.81 % Żmigrodzka 66.08% Małoszyńska 64.37% Rynarzewska 64.18% Ściegiennego 63.83% Głogowska 63.21 % Trybunalska 63.20% Chociszewskiego 62.54% Dmowskiego 62.49% Sierakowska 62.47% Rawicka 62.44 % Taczanowskiego 62.31 % Ławica 62.15% Pogodna 61.57% Żonkilowa 61.21 % Głogowska 60.92% Perzycka 60.76% Jawornicka 60.59% Andrzejewskiego 60.51 % Bosa 60.34% Głogowska 60.18% Rawicka 59.81 % Jarochowskiego 59.75% Wyspiańskiego 59.75% Potockiej 59.72% Berwińskiego 59.37% Matejki 58.56% Raszyńska 58.43% Dmowskiego 58.14%obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kwaśniewskiego - 43.67% Ściegiennego 64.29% Węglowa 55.79% Arciszewskiego 55.05% Sierakowska 54.79% Galileusza 52.08% Podkomorska 50.17% JEŻYCE, I TURA: Lech Wałęsa - 37.32% obwody, w których oddano najwięcej głosów na Wałęsę: Leśnowolska 48.15% Chojnicka 47.88% Leśnowolska 46.37% Sochaczewska 44.28% Hangarowa 43.87% Piękna 43.22% Wawrzyniaka 42.59% św. Floriana 42.50% Druskienicka 41.21 % Janickiego 40.80% Szarych Szeregów 40.68% Długosza 40.66% Słowackiego 40.05% Aleksander Kwaśniewski obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kwaśniewskiego: Przybyszewskiego Słowackiego Długosza Słowackiego Słowackiego Hangarowa Wojska Polskiego Jacek Kuroń - 14.17% obwody, w których Kuroń otrzymał najwięcej głosów: Sienkiewicza Sienkiewicza Wojska Polskiego Winiary Dąbrowskiego Sochaczewska Drzymały Winiarska Norwidaobwody, w których oddano najmniej głosów na Wałęsę: Drzymały 20.83% Hangarowa 23.35% Przybyszewskiego 29.29% Wojska Polskiego 30.32% Szamarzewskiego 30.60% Sochaczewska 30.77% Sienkiewicza 31.30% Winiary 31.97% 32.09% 44.80% 38.01 % 42.67% 39.05% 44.92% 48.70% 38.91 %obwody, w których odd"ano najwięcej głosów na Kwaśniewskiego: Dąbrowskiego Piękna Chojnicka Leśnowolska Leśnowolska Druskienicka Hangarowa Sochaczewska św. Floriana Norwida Winiarska Jackowskiego 19.40% 18.95% 18.66% 17.55% 17.44% 16.77% 16.68% 16.63% 16.48%obwody, w których Kuroń otrzymał najmniej głosów: Chojnicka Leśnowolska Długosza Leśnowolska Szamarzewskiego Szarych Szeregów Przybyszewskiego Dąbrowskiego 17.68% 23.39% 23.69% 23.90% 24.09% 24.43% 25.18% 25.42% 25.69% 27.08% 27.42% 27.56% 10.13% 10.66% 10.73% 11.05% 11.10% 11.15% 11.29% 11.36% Krzysztof Podemskiobwody, w których najwięcej głosów otrzymali inni kandydaci: T.Zieliński - 4.33% Sienkiewicza Szamarzewskiego Sochaczewska Sienkiewicza Szarych Szeregów J. Olszewski - 3.89% Żeromskiego Chojnicka Piękna Dąbrowskiego Słowackiego Zwierzyniecka Leśnowolska II TURA:obwody, w których najwięcej głosów oddano na Wałęsę (55.94%): Chojnicka Piękna Leśnowolska Leśnowolska Druskienicka św. Floriana Drzymały Norwida Hangarowa Sochaczewska Sienkiewicza Janickiego Winiarska Dąbrowskiego Szarych Szeregów Wawrzyniaka Słowackiego Jackowskiego 6.00% 5.45% 5.17% 5.10% 5.02% J.Korwin-Mikke Wojska Polskiego Druskienicka św. Floriana Chojnicka Dąbrowskiego Słowackiego Żeromskiego Sochaczewska 6.57% 6.54% 5.50% 4.83% 4.77% 4.61% 4.58% H.Gronkiewicz-Waltz Leśnowolska 68.38% 68.04% 66.27% 64.46% 63.70% 62.27% 61.84% 61.32% 61.09% 60.73% 60,34% 59.59% 59.48% 59.03% 58.56% 58.48% 58.40% 58.02%obwody, w których oddano najwięcej głosów na Kwaśniewskiego (32.09%): Hangarowa Przybyszewskiego Wojska Polskiego Szamarzewskiego Słowackiego Długosza Sochaczewska 3.80% 5.13% 5.05% 5.04% 4.90% 4.79% 4.77% 4.74% 4.65% 2.79% 4.03% 63.72% 54.21 % 53.89% 52.95% 52.91 % 52.61 % 51.06%