"SOLIDARNOŚĆ" W EMISJACH POCZTY POLSKIEJ
ANDRZEJ MAJEWSKI
"Solidarność" - ruch związkowy biorący swój początek w Polsce w 1980 roku, który zmienił trwający przez dziesięciolecia w krajach Europy Wschodniej system rządów socjalistycznych. Za jego przyczyną rozpadł się militarny blok wojskowy Układu Warszawskiego i jego gospodarczy odpowiednik - Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Na politycznej mapie Europy odrodziły się ponownie takie państwa jak Estonia, Litwa, Łotwa, Ukraina, Białoruś, Słowacja i Czechy. Przestała istnieć Niemiecka Republika Demokratyczna i Berlin Zachodni, tworząc z Niemieckiej Republiki Federalnej jednolity organizm państwowy - Niemcy. Runął symboliczny już dzisiaj Mur Berliński. Wszystkie te przemiany na naszym kontynencie dokonały się między innymi za sprawą polskiej "Solidarności". Nie obyło się bez ofiar, represji i szykan w stosunku do tych co chcieli i wprowadzali NOWE. Polskie społeczeństwo też miało swój udział w dziele odnowy, że wspomnę okres stanu wojennego. Podpisane przez związkowców tzw. porozumienia sierpniowe, kończące strajki w Szczecinie, Gdańsku czy na Śląsku, poprzedził poznański Czarny Czwartek 28 czerwca 1956 roku, protesty z 1968, 1970 i 1976 roku. Wszystkie te wydarzenia, choć nie zawsze chronologicznie, utrwaliła swoimi wydaniami Poczta Polska, emitując znaczki pocztowe, okolicznościowe datowniki, koperty i lokalne wydawnictwa pamiątkowe. Najnowsza, często tragiczna, bo zapisana ofiarami ludzkiego życia historia, utrwalona na skrawkach papieru. Opierając się na dostępnych źródłach pisanych i przekazach ustnych, temat "Solidarność" w emisjach Poczty Polskiej można podzielić na trzy grupy: lata 1980-1981, okres stanu wojennego i lata do roku 1989, lata od 1989 roku po dzień dzisiejszy. Od momentu podpisania POROZUMIEŃ SIERPNIOWYCH do chwili gdy ogłoszono stan wojenny, na terenie Polski ukazało się 13 okolicznościowych datowników pocztowych (wg katalogu A. Myślickiego; w nawiasach numery katalogowe) :  Gdynia 1 - 17.12.80 r. "Odsłonięcie tablicy poświęconej pamięci Ofiar Grudnia 1970" Poznań - 27.06.81 r. - ,,25 rocznica Poznańskiego Czerwca 1956. HCP-Poznań. Stąd upomniano się po. raz pierwszy o prawo do ludzkiej godności". (81102) - Poznań 5 - 27.06.81 r. ,,25 rocznica poznańskiego Czerwca 1956".
(w niewyjaśnionych do tej pory okolicznościach wspomniany datownik zaginął najprawdopodobniej w drodze z "Cegielskiego" do Urzędu Pocztowego Poznań 5 w dniu jego emisji). Poznań 1 - 28.06.81 r. - "Odsłonięcie pomnika Poznańskiego Czerwca 1956" Gdynia 1 - 15.08.81 r. - "Pierwsza rocznica Sierpnia 80. Stocznia im. Komuny Paryskiej." Warszawa 1 - 27.07.81 r. - "Człowiek z żelaza - Premiera" Jastrzębie Zdrój 10 - 28.08.81 r. - "Odsłonięcie obelisku 19801981 - Solidarność" Gdańsk 23 - 5.09.81 r. "I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ Solidarność" . Gdańsk 23 - 25.09.81 r. - "I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ Solidarność" Gdańsk 1 - 17.11.81 r. "Krajowy Zjazd Przedstawicieli Komisji Zakładowych NSZZ Solidarność Resortu Łączności" (81211) Lublin 1 - 17.11.81 r. "I rocznica porozumienia - Solidarność" Już w czasie trwania stanu wojennego ukazały się dwa następujące datowniki: (81237) Gdynia 1 16.12.81 r. - "Ofiarom Grudnia 1970" (FDC) (81238) - Gdańsk 1 - 16.12.81 r. - "Ofiarom Grudnia 1970" (FDC)
(80351) (80353)
(81101)
(81105)
(81130)
(81127) (81134)
(81139)
(81162)
(81210)
Andrzej Majewski  pocztowe, w tym serię składającą się z dwóch sztuk. Wspomniana wyżej seria znaczków ukazała się dnia 16 grudnia i po kilku godzinach wycofano ją ze sprzedaży. Walor ten otrzymali filateliści stale abonujący znaczki pocztowe: (nr kat. 2634) "Pomnik Ofiar Grudnia 1970 roku". Wydanie z dopłatą na fundusz Społecznego Komitetu Budowy Pomników - Ofiar Grudnia 1970 roku. Druk - rotograwiura PWPW wg proj. St. Małeckiego. Papier biały, średni kredowy. Wymiary waloru: 27,3 x 45,8 mm. Nakład 5,4 min. Nominał - 2,5 + 1 zł (nr kat. 2635). - "Ofiarom Grudnia 1970 - Gdynia". Projektantj.w.; Wymiary 26 x 35 mm, nakład 3,5 min. Nominał 6,5+ 1 zł. Do wspomnianych walorów wydano Koperty Pierwszego Dnia Obiegu (FDC) (nr kat. S-676). Pomnik w Gdańsku (nr 2634) wzniesiony w 1980 roku wg projektu Bogdana Pietruszki opracował architektonicznie Wiesław Szyślak. Rzeźby figuralne wykonali Elżbieta Szczodrowska - Peplińska i Robert Pepliński. Pomnik Gdyński, wzniesiony w tym samym roku, projektował artysta rzeźbiarz Stanisław Gierada. W latach 1983 i 1986 odbywały się na terenie Zakładów im. H. Cegielskiego dwie Okręgowe Wystawy Filatelistyczne. Pierwsza z okazji 25-lecia produkcji silników okrętowych w W2-HCP, druga z okazji 140-lecia istnienia HCP. Organizatorzy tych imprez dostali wyraźny nakaz od cenzury, by nie przyjmować na wystawy zbiorów zawierających wyżej opisywane walory pocztowe, pod groźbą nie wydania zezwolenia na udostępnienie całej ekspozycji dla publiczności. W okresie stanu wojennego działała na terenie całego kraju "Podziemna Poczta Solidarności", tzw. drugi obieg. Walory tej Poczty wydawali: HCP, Awers-Poznań, Solidarność Małopolska, Region Mazowsze, MKK-Łódź, MKKWola-Warszawa, KPN, Solidarność - Tomaszów Mazowiecki, miejsca internowania takie jak Gębarzewo, Nysa, Kwidzyn. Wydawnictwa te emitowane były w celu uzyskania funduszy na pomoc dla internowanych i ich rodzin oraz miały przypominać o historycznych, ale zakazanych wówczas tematach, np. wojna polsko-bolszewicka, Armia Krajowa, miejsca kaźni Polaków Katyń, Miednoje, Ostaszkowo. Starano się też pamiętać o ofiarach represji - Ks. Popiełuszce, Romku Strzałkowskim, znanych postaciach historycznych - Paderewskim, Piłsudskim, dla kontrastu i ośmieszenia kreśląc karykatury współczesnych prominentów. Sporo wydań zawiera tematykę religijną z wi, zytami Ojca Swiętego Jana Pawła II w Polsce. Do dzisiaj nie skatalogowano w pełni tych wydań. Tak zwanych znaczków, arkusików, kart i kopert jest przynajmniej kilka tysięcy!!! Dla przykładu temat "Poznański Czerwiec 1956 rok" zawiera ok. 130 sztuk tych walorów. Dla ścisłości należy dodać, że emisje
"Solidarność w emisjach Poczty Polskiej"
POLSKA-6.BO"!
Ofiarom Grudnia IWO-Gdańsk
POLSKA-2,50ZŁ+ 1 
Andrzej Majewski
"Podziemnej Poczty Solidarności" do tej pory nie zostały oficj alnie uznane , przez Swiatowy Związek Filatelistyczny jako typowy walor pocztowo-filatelistyczny. Z tego też powodu nie biorą udziału w wystawach organizowanych przez Polski Związek Filatelistów w klasie konkursowej. Walory "Podziemnej Poczty" wykonane były różnymi technikami. Od bardzo prostych, wykonywanych w warunkach konspiracji, przez odbitki ksero, zdjęcia fotograficzne, po wysokiej klasy wielobarwne, mające nawet perforację "znaczki". Kolportaż "Podziemnej Poczty" odbywał się w czasie trwania stanu wojennego różnymi metodami. W Cegielskim walory trafiały do zaufanych odbiorców przez kilku pośredników. Dostawy były nieregularne - zazwyczaj pojawiały się szybko i znikały. Właśnie wtedy niektórzy kierownicy i majstrowie wykazywali nadgorliwość w utrzymywaniu porządku na terenie swoich placówek. Dotyczyło to zwłaszcza..... .szafek ubraniowych pracowników. Z tego powodu zdarzały się "wpadki" i solidarnościowe wydawnictwa wzbogacały i tak już spory zbiór Służby Bezpieczeństwa! Rozmawiałem z kilkoma ówczesnymi kolporterami, którzy w dalszym ciągu zastrzegają sobie prawo do anonimowości. Jak sami twierdzą, robili to przede wszystkim z pobudek czysto ludzkich, choć dzisiaj brzmi to nieco patetycznie. Chęć niesienia pomocy materialnej kolegom z pracy i Związku, którzy byli internowani, pomoc ich rodzinom, przeciwstawienie się choćby symbolicznie przemocy i despotyzmowi ówczesnej władzy. Po roku 1989 ukazało się kilkanaście datowników pocztowych wydawanych z różnych okazji. Ich mnogość nie pozwala na dokładny opis. Zatrzymajmy się zatem na znaczkach pocztowych. 31.08.1990 roku w dziesiątą rocznicę powstania NSZZ "Solidarność" ukazał się znaczek pocztowy o nominale 1500 zł wg projektu artysty plastyka Jacka Konarzewskiego. Drukowany w Państwowej Wytwórni Papierów WartościowychfPWPW) ofsetem na papierze kredowym miał wymiar 31,25 x 39,50 mm wydanego w nakładzie 5 min sztuk. Ukazała się też Koperta Pierwszego Dnia Obiegu (FDC) oraz okolicznościowy datownik stosowany w Urzędzie Pocztowym Gdańsk 1. Wyżej wymieniony walor poprzedziła emisja znaczka pocztowego bliskiego poznaniakom i pracownikom HCP. Po trwających prawie trzy lata staraniach 28 czerwca 1991 roku emitowano znaczek zatytułowany "Ofiarom Czerwca 1956 - Poznań". Walor o nominale 1500 zł, przedstawiający Pomnik Poznańskiego Czerwca 1956 na poznańskim Placu Mickiewicza, zaprojektowany został przez artystę plastyka Michała Piekarskiego. Wykonano go techniką wielobarwną na papierze kredowym. W dniu emisji wydano kopertę FDC, a Urząd Pocztowy Poznań 1 stosował okolicznościowy datownik. Przedstawiony na znaczku pomnik wzniesiono ze społecznych składek w rekordowo krótkim, bo tylko dwumiesięcznym czasie, elementy w większości wykonano w Cegielskim. Jego autorami są Adam Graczyk i Włodzimierz Wojciechowski. Odsłonięcie monumentu nastąpiło w XXV rocznicę Poznańskiego Czerwca 1956 r., t.j. 28 czerwca 1981 roku. Zanim znaczek się ukazał, słano pisma do Ministerstwa Łączności, Transportu, Dyrekcji Poczty Polskiej w sprawie wydania znaczka. Niestety nie uzyskano żadnej odpowiedzi. Wreszcie 5 grudnia 1989 roku Ministerstwo Łączności wyraziło zgodę na emisję waloru. Dalsza korespondencja dotycząca spraw technicznych wydania wspomnianego waloru prowadzona była wspólnie z Komisją Zakładową NSZZ "Solidarność" - HCP (kol. Marek Lenartowski) oraz ze Stowarzyszeniem "Poznański > 73 O 2 2 n1  Ul oz>
OFIAROM CZERWCA 1956 · POZNAŃo F I A k a....M CZERVKCA . 1956 - P o I tl * H PDZWtŃ 1 1980.06.28
PIEIMH OZIFi UIESU - FtC 
Andrzej Majewski
Czerwiec 56" (kol. Bolesław Januszkiewicz). Dużą pomoc w gromadzeniu do, kumentacji fotograficznej Pomnika okazał nam proboszcz parafii Sw. Trójcy w Poznaniu ks. kanonik Stanisław Wojtaszek. Przytoczone wyżej fakty niech świadczą, że tak pozornie błaha sprawa jak emisja znaczka pocztowego może . , zając sporo czasu. Moim zdaniem nieważne jest, kiedy walory "Podziemnej Poczty" doczekają się statusu oficjalnych walorów pocztowo-filatelistycznych. Istotny jest fakt, że dzięki uporowi w poszukiwaniach i zbierackiej pasji uchronione zostaną od zniszczenia pamiątki naszej najnowszej historii.
* TOWARZYSTWO POCZTY PODZIEMNEJ zarejestrowane zostało w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie dnia 5.09.92 r. Zorganizowano już kilka wystaw na terenie całego kraju. Towarzystwo wydaje swój biuletyn pl. "Filatelista Podziemny". Organizacja liczy aktualnie ok. 140 członków. Prezesem Zarządu Towarzystwa, mąjącego swoją siedzibę w Warszawie przy ul. Granicznej 4-15, jest p. Zbigniew Kowalewski. Bliższych informacji zainteresowanym udzielić mogą w Poznaniu kol. Henryk Brzozowski - os. S. Batorego 13f m 37 (tel. 217 146) i kol. Jerzy Gogolewski ul. Jawornicka IIb m 38 (tel. 625 277)