PROGRAM STRATEGICZNY ROZWOJU MIASTA POZNANIA J ednym z wiodących zadań samorządu na 1994 r. - zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej Poznania z dnia 19.10.1993 r. - będzie opracowanie "Programu Strategicznego Rozwoju m. Poznania". Celowość podjęcia prac nad programem Rada Miejska uzasadniła troską o przyszłość m. Poznania, który w nowych zmieniających się warunkach politycznych i gospodarczych winien stać się silnym, przedsiębiorczym ośrodkiem polskim i europejskim, oddziaływującym na swój geograficzny makroregion, charakteryzującym się nowoczesnością życia, równowagą społeczną, gospodarczą i kulturalną. W odróżnieniu od stosowanych metodologii w opracowaniu planu społeczno-gospodarczego w warunkach scentralizowanej gospodarki planowej, "Program..." jest przygotowany z dużym udziałem mieszkańców miasta, organizacji społeczno-kulturalnych i gospodarczych. Pozwoli to na identyfIkację ogółu mieszkańców z "Programem" i ich późniejszy odpowiedzialny udział w jego realizacji. Program Strategicznego Rozwoju dla m. Poznania, zgodnie z w/w uchwałą, opracowany będzie w dwóch etapach: w pierwszym etapie (którego zakończenie winno nastąpić w kwietniu br.) określona zostanie misja programu, czyli zasadniczy cel, do jakiego zmierzać będzie miasto w procesie społeczno-gospodarczego rozwoju. Obok misji określone zostaną cele strategiczne, tj. podstawowe, priorytetowe kierunki rozwoju. W I etapie działania koncentrować się będą na przeprowadzeniu szeregu prac analitycznych i planistycznych. Zasadniczym składnikiem tych prac jest analiza SWOT dla m. Poznania, pozwalająca określić uwarunkowania zewnętrzne przez badanie szans i zagrożeń oraz uwarunkowania wewnętrzne, tj. silne i słabe strony samego miasta. Program strategicznego rozwoju miasta Poznania "Program..." opracowywany jest przy wysokim uspołecznieniu tego procesu, poprzez skierowanie ankiet do różnych grup społecznych miasta, pozwalających na identyfikację ich oczekiwań z opracowywanym Programem. w drugim etapie (który rozpocznie się w maju br.) określone zostaną działania zawierające zespoły akcji oraz akcje. Zakłada się, że akcje te będą zaplanowane wspólnie, tzn. władze miejskie będą współdziałać z pozasamorządowymi podmiotami gospodarczymi i z grupami społecznymi. W wyniku tych prac winien powstać program przedsięwzięć ujętych w zespoły akcji zaplanowanych dla jednego roku, a zapewniających realizację celów strategicznych. Program przedsięwzięć zawierał będzie: opis zadania, rolę władz miejskich, podmioty współdziałające oraz mierniki pozwalające zmierzyć ekonomiczny lub społeczny rezultat przedsięWZIęCIa. Opracowanie" Programu..." Zarząd Miasta powierzył Zespołowi Strategii Rozwoju Miasta Poznania wchodzącemu w skład Wydziału Koordynacji Rozwoju. Po co Program strategiczny w gospodarce rynkowej? Zapewne niektórzy zadają sobie pytanie, czy istnieje potrzeba planowania strategicznego w warunkach gospodarki rynkowej? Przecież jej główną cechą jest własność prywatna, a co za tym idzie swoboda podejmowania decyzji. Odpowiedź na wyżej postawione pytanie brzmi: istnieje, ponieważ: Planowanie strategiczne jest to dążenie do podejmowania podstawowych decyzji i działań służących formułowaniu i osiąganiu wytyczonych celów (kierunków rozwoju miasta) Planowanie strategiczne ułatwia komunikowanie się różnych grup interesu, zachęca do udziału, dopasowuje do siebie niezgodne zainteresowania, pomaga w uporządkowaniu oraz podejmowaniu decyzji i zapewnia lepsze wykorzystanie środków. Zakłada się, że opracowywany Program Strategiczny dla m. Poznania przyniesie m.in. następujące potencjalne korzyści: zapewni klarowny obraz kierunków rozwoju miasta, akceptowanych przez społeczność lokalną pomoże w podejmowaniu bieżących decyzji z uwzględnieniem ich przyszłych konsekwencji ułatwi władzom miejskim efektywniejsze gospodarowanie budżetem oraz stymulowanie pozytywnych zmian otoczenia i warunków życia mieszkań, cow ustali i sprecyzuje funkcję administracji w mieście pozwoli na lepsze współdziałanie i kooperację sektorów państwowego i prywatnego pozwoli na bardziej racjonalne i rzeczowe nawiązanie kontaktów z partnerami krajowymi oraz zagranicznymi. Zakłada się, że "Program..." ze względu na swój społeczno-gospodarczy charakter będzie w wielu wypadkach naj skuteczniejszym instrumentem zabezpieczającym realizację Planu Zagospodarowania Przestrzennego Miasta. Pozwoli również na zmianę dotychczasowych zasad opracowania budżetu miasta, winien być narzędziem ułatwiającym jego przygotowanie. Uspołecznienie procesu planowania strategicznego Reforma ustrojowa naszego państwa wymusza zmianę podejścia do planowania społeczno-gospodarczego, a co za tym idzie całkowicie innego podejścia do opracowania Programu Strategicznego Rozwoju m. Poznania. Jednym z tych elementów jest uspołecznienie procesu planowania strategicznego, na który położono szczególnie silny akcent. Program Strategiczny Rozwoju m. Poznania powstaje w drodze negocjacji z uczestnikami różnych grup interesów oraz społecznością lokalną. N egocjacje umożliwiają wypracowanie społecznego consensusu. Tym samym "Program" przestaje być odgórnym programem władzy miejskiej, a staje się własnością społeczności, rodzajem umowy, która stara się godzić interesy różnych grup. Główną rolę konsultacyjną spełnia powołana Rada Programu, skupiająca przedstawicieli organizacji gospodarczych i społecznych działających na terenie miasta, oraz Komitet Roboczy - powołany przez Radę Programu. Celem Komitetu Roboczego jest m.in. prowadzenie: - prac analitycznych nad poszczególnymi etapami "Programu...", - wstępnych konsultacji z podmiotami, których "Program..." ma dotyczyć, a także współudział w: przygotowaniu materiałów na spotkanie Rady Programu, współtworzeniu rocznych planów przedsięwzięć, kontroli realizacji ustaleń" Programu...". Po konsultacjach "Program Strategicznego Rozwoju Miasta" zostanie przedstawiony do zatwierdzenia Radzie Miejskiej. W ramach uspołecznienia "Programu" dużo miejsca poświęcono na dialog z mieszkańcami poprzez badania ankietowe. Opisane wyniki badań ankietowych zostały wzięte pod uwagę przy konstrukcji I części Programu obejmującej misję oraz kierunki strategicznego rozwoju. I OPINIE POZNAŃSKICH DYREKTORÓW I DZIAŁACZY O PROBLEMACH MIASTA I JEGO CELACH STRATEGICZNYCH (ankieta 400) Pierwszą inicjatywą uspołecznienia Programu Strategicznego Rozwoju m. Poznania była tzw. "ankieta 400" przeprowadzona przez Zespół Strategii Rozwoju Miasta wchodzącego w skład Wydziału Koordynacji Rozwoju Urzędu Miejskiego. Znaleźli się wśród nich dyrektorzy różnych dziedzin Program strategicznego rozwoju miasta Poznania życia gospodarczego (biznesu, przemysłu, finansów, towarzystw gospodarczych etc), autorytety ze świata nauki, przedstawiciele ogniw administracji rządowej, samorządowej oraz lokalnych społeczności m. Poznania. Ankieta obejmowała cztery grupy zagadnień. 1. Wybór celów strategicznych dla miasta Poznania Zasugerowano wybór celów w 4 grupach: I Rozwijanie miasta jako ważnego ośrodka europejskiego II Budowanie zrównoważonej gospodarki , I I I Swiadczenie usług ponadregionalnych IV Poprawa jakości życia mieszkańców Zadaniem każdego z respondentów było wybranie jednego celu podstawowego, najistotniejszego dla rozwoju miasta i przypisanie mu 6 punktów. Pozostałe wymienione cele, należało ocenić w skali od O do 5 punktów. Ponadto istniała możliwość zaprezentowania i dopisania innych celów, istotnych z punktu widzenia każdego z respondentów. 2. Określenie kryteriów, które zadecydowały o wyborze celów Każdemu z wybranych uprzednio celów należało przypisać znakiem x odpowiednie kryteria, takie jak: ranga miasta ekonomiczne ekologiczne społeczne inne (wg uznania). 3. Podanie korzyści wynikających z realizacji wybranego celu podstawowego oraz zagrożeń dla realizacji tego celu 4. Określenie głównych problemów do rozwiązania w m. Poznaniu Podanych zostało 9 problemów: . 'i 1) bezrobocie 2) mieszkania 3) ochrona zdrowia 4) oświata 5) komunikacja miejska 6) infrastruktura komunalna 7) baza rekreacyjna 8) samorządność mieszkańców 9) komunikacja pomiędzy władzą lokalną a społeczeństwem, z których należało wskazać jeden najistotniejszy i przypisać mu 6 punktów, pozostałe natomiast ocenić w skali od O do 5 punktów. Poza tym, istniała możliwość zaprezentowania innych problemów, pominiętych w zestawieniu,a zdaniem opiniodawcy wymagających zintensyfikowania działań w kierunku ich rozwiązania. Ankietę rozesłano do 400 respondentów, odpowiedzi udzieliło 42%. Wielu z nich odesłało ankiety zamieszczając jednocześnie własne uwagi i przemyślenia. Z podsumowania ankiet wynika, że najwięcej punktów przypisano następującym celom (wykres nr 1): Poprawa połączeń telekomunikacyjnych i komunikacyjnych 703 Rozwój i unowocześnienie infrastruktury komunalnej 663 Poprawa czystości środowiska 647 Promowanie Poznania i poznańskiej gospodarki 634 Rozwijanie placówek naukowych oraz specjalistycznego szkolnictwa zawodowego i wyższego 596 Promowanie nowoczesnych technologii w lokalnym przemyśle 580 Wspieranie budownictwa mieszkaniowego 573 Rozwój funkcji handlowych i usługowych 566 Wykształcenie ośrodka biznesu 551 Rozwijanie specjalistycznej opieki zdrowotnej 551 Część ankietowanych zgodnie z naszą propozycją podała dodatkowo własne cele, które winny być również rozpatrywane przy wyborze celów strategicznych. Są wśród nich: Rozwój targów i wystawiennictwa, promowanie targowego charakteru miasta Zwiększenie bazy hotelowej, rozwój nowoczesnego hotelarstwa Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców i zwiększenie operatywności policji Rozwój infrastruktury komunalnej Efektywniejsze wykorzystanie lotniska na Ławicy Rozwój infrastruktury do uprawiania sportu wyczynowego Tworzenie korzystnych warunków dla ściągnięcia przedstawicieli instytucji europejskich i wchodzenia zagranicznego i krajowego kapitału Stworzenie ośrodka handlowo-bankowego o europejskim znaczeniu Oczyszczanie ścieków oraz rozwiązanie składowania i utylizacji odpadów Promocja zdrowia Poprawa warunków nauki w szkołach podstawowych i średnich. Nieco inny rozkład celów daje interpretacja wyników ankiety pod kątem wyboru celów uznanych przez respondentów za najistotniejsze dla rozwoju m. Poznania, wyrażonego ilością ocen maksymalnych (6). Rozkład celów oraz kryteria, które zadecydowały o ich wyborze przedstawiają się następująco: Program strategicznego rozwoju miasta Poznania CEL Ilość uzyskanych Kryterium ocen max. wyboru Poprawa połączeń telekomunikacyjnych i komunikacyjnych 46 ekonomiczne Promowanie Poznania i poznańskiej gospodarki 30 ekonomiczne Rozwój 1 unowocześnienie infrastruktury komunalnej 27 społeczne Wykształcenie ośrodka biznesu 20 ekonomiczne Rozwijanie placówek naukowych oraz specjalistycznego szkolnictwa zawodowego i wyższego 20 ranga miasta Poprawienie czystości środowiska 19 ekologiczne Promowanie nowoczesnych technologii w lokalnym przemyśle 18 ekonomiczne Wspieranie budownictwa mieszkaniowego 16 społeczne Rozwój drobnej przedsiębiorczości 14 ekonomiczne Pozostałym celom przypisano ocenę ,,6" od ośmiu do jednego razu. Wśród najczęściej wymienianych korzyści i zagrożeń, wyniających z realizacji wybranych głównych celów strategicznych powtarzały się: POPRAWA POŁĄCZEŃ TELEKOMUNIKACYJNYCH I KOMUNIKACYJNYCH Korzyści: stworzenie silnego centrum regionalnego i ważnego ośrodka europeJskiego, zwiększenie atrakcyjności lokalizacji dla firm i instytucji tak krajowych jak i zagranicznych, wzrost efektywności wszystkich działań oraz czasu ich realizacji (sprawna obsługa inwestycji finansowo-gospodarczych, ułatwienia dla gości targowych i turystów, sprawniejsze funkcjonowanie przedsiębiorstw i administracji, ułatwienie życia mieszkańcom), dalszy i konieczny rozwój w stosowanych systemach informatycznych, przyspieszenie postępu gospodarczego, podstawowa baza dla realizacji praktycznie wszystkich celów rozwojowych miasta, a zwłaszcza warunek rozwoju wszystkich funkcji, których realizacja może przynieść miastu dochody (funkcji handlowych, usługowych, turystycznych itd.). Zagrożenia: ograniczone środki finansowe, zwlekanie i podejmowanie sprzecznych decyzji lokalizacyjnych, które wynikają nie z troski o interes miasta ale z małostkowych, partykularnych interesów partyjnych - opóźnienia w rozbudowie i modernizacji sieci telekomunikacyjnej ograniczają możliwości rozwojowe instytucji, uniemożliwiają wprowadzenie nowych technologii, organizacji pracy i usług, brak stabilizacji w polityce gospodarczo-finansowej państwa, brak kompleksowego programu rozwoju miasta, w tym jego dziedzin priorytetowych, przesuwanie terminu budowy autostrady A2 oraz poznańskiego węzła drogowego, niedostateczne zaangażowanie samorządu lokalnego. ROZWÓJ I UNOWOCZEŚNIENIE INFRASTRUKTURY KOMUNALNEJ Korzyści: wzrost wartości przetargowej terenów komunalnych, poprawa czystości środowiska, poprawa funkcjonowania miasta i warunków życia mieszkańców, stworzenie możliwości dalszego rozwoju miasta, osiągnięcie należytego standardu cywilizacyjnego, warunek podstawowy, niezbędny do realizacji pozostałych celów, zwiększenie atrakcyjności miasta i podniesienie jego rangi w wymiarze europejskim. Zagrożenia: bardzo duży koszt - brak środków finansowych, czasowe utrudnienia w funkcjonowaniu miasta, brak klarownej hierarchii celów, wstrzymanie reformy administracji publicznej. POPRAWA CZYSTOŚCI ŚRODOWISKA Korzyści: poprawa stanu zdrowia i kondycji mieszkańców miasta ograniczenie strat ekonomicznych wynikających z pogorszenia zdrowia społeczeństwa (zwiększone nakłady na służbę zdrowia), wzrost atrakcyjności miasta jako ośrodka turystyki i rekreacji. Zagrożenia: brak środków finansowych na realizację kompleksowych programów ekologicznych, brak świadomości zagrożeń wynikających z ustawicznego zatruwania środowiska naturalnego, małe kary dla jednostek zatruwających środowisko naturalne. PROMOWANIE POZNANIA I POZNAŃSKIEJ GOSPODARKI Korzyści: umocnienie roli i znaczenia ekonomicznego Poznania jako centrum makroregionu (najważniejszego centrum zachodniej Polski) i ważnego nowoczesnego centrum euroregionu, Program strategicznego rozwoju miasta Poznania napływ kapitału (rodzimego i zagranicznego) stymulującego rozwój gospodarczy, rozwój ekonomiczny, społeczny i kulturalny miasta, ograniczenie bezrobocia, nowe inwestycje w przemyśle, handlu, hotelarstwie, wzrost dochodów miasta, rozwój gospodarczy poprzez pozyskiwanie nowych rynków zbytu i rozszerzanie dostępu do nowoczesnych technologii, stymulujących szybki rozwój pozostałych dziedzin życia, stworzenie warunków dla uzyskania poprzez miasto Poznań odpowiedniej rangi w nauce, kulturze i turystyce (równoważnej z posiadaną jako centrum targowo-handlowe), wzmocnienie pozycji Poznania jako wiodącego ośrodka targowego i handlowego. Zagrożenia: brak odpowiedniej ilości zasobów finansowych na szeroką promocję, centralistyczne dążenia ograniczające samodzielność gospodarczą regionu, dominująca przewaga problemów bieżących, nie pozwalająca na strategiczne planowanie, niska jakość i mała różnorodność proponowanych usług (hotele, łączność, komunikacja, itp.), brak jednomyślności w zdefiniowaniu celu podstawowego, niewłaściwy rozwój środków budżetowych i innych dochodów wypracowanych przez miasto, częste zmiany kierunków polityki gospodarczej w skali makro, bezrobocie. ROZWIJANIE PLACÓWEK NAUKOWYCH ORAZ SPECJALISTYCZNEGO SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO I WYŻSZEGO Korzyści: wysoki poziom kwalifIkacji zawodowych mieszkańców, ograniczenie bezrobocia, wzrost rangi miasta w rankingu europejskim, wdrażanie własnych nowoczesnych osiągnięć naukowych. Zagrożenia: niewykształcona dotychczas forma współpracy pomiędzy nauką a praktyką - brak mechanizmów ekonomicznych PROMOWANIE NOWOCZESNYCH TECHNOLOG II W LOKALNYM PRZEMYŚLE Korzyści: poprawa jakości, nowoczesności 1 efektywności produkcji oraz estetyki wytwarzanych wyrobów,stworzenie przemysłu, który będzie produkował konkurencyjne towary, zwiększy rynek pracy, pozwoli wejść polskim towarom na rynki światowe, zainteresuje zagranicznych kooperantów, rozwój nowych gałęzi przemysłu i modernizacja istniejących zakładów przenaysłovvych, zwiększenie udziału miasta i regionu w produkcji przemysłowej kraju, zwiększenie dochodów własnych miasta. Zagrożenia: brak środków finansowych na zakup i wdrożenie nowoczesnych technologii, brak preferencji inwestycyjnych. WSPIERANIE BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO Korzyści: rozwiązanie problemu mieszkaniowego oraz uruchomienie koniunktury innych działów gospodarki (przemysł meblarski, elektroniczny, materiałów budowlanych, itd.), poprawa warunków życia społeczeństwa, ograniczenie bezrobocia, niwelowanie podstawowych napięć społecznych, pośrednio wzrost popytu, rozwój handlu i przedsiębiorczości. Zagrożenia: zbyt wolne tempo przygotowania terenów pod budownictwo mieszkaniowe, słaby rozwój infrastruktury komunalnej, brak właściwych uregulowań prawnych dotyczących finansowania i kredytowania budownictwa. ROZWÓJ FUNKCJI HANDLOWYCH I USŁUGOWYCH Korzyści: wzmocnienie roli miasta jako ośrodka handlowego i usługowego, napływ środków finansowych do miasta, zmniejszenie bezrobocia, poprawa estetyki Poznania i warunków życia mieszkańców, większa efektywność działań mierzona stosunkiem efektów do nakładów, rozwój tej funkcji korzystny z punktu widzenia ekologicznego. Zagrożenia: postępująca pauperyzacja społeczeństwa, brak terenów, nieuregulowane sprawy własności, wysokie koszty ZIemI i dzierżawy. Program strategicznego rozwoju miasta Poznania WYKSZTAŁCENIE OŚRODKA BIZNESU Korzyści: stworzenie nowych ekonomicznych podstaw pomyślności miasta, źródło zasobów sprzyjające realizacji innych celów, napływ kapitału w różnej postaci, który tu powstaje, jak również swoją obecnością zachęca innych, drobniejszych inwestorów do związania się z tym ośrodkiem, likwidacja bezrobocia, polepszenie sytuacji materialnej społeczeństwa, podniesienie prestiżu miasta. Zagrożenia: nie dość sprawny system decyzyjny, zbyt długi okres oczekiwania na pozwolenie podjęcia działalności gospodarczej oraz inwestycyjnej. Zbyt mało informacji o możliwościach inwestycyjnych w mieście Poznaniu, pogłębiający się centralizm gospodarczy, niestabilność prawa gospodarczego, brak stabilności politycznej w kraju. ROZWIJANIE SPECJALISTYCZNEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ - brak opinii respondentów Respondenci ze środowiska banków za najpilniejszy do rozwiązania uznali cel - wykształcenie ośrodka biznesu. Przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej oraz osób ze środowisk naukowych a także przemysłu poznańskiego za główny cel uznali poprawę połączeń telekomunikacyjnych i komunikacyjnych. Do najistotniejszych problemów nękających mieszkańców miasta i czekających na pilne rozwiązanie zaliczono (wykres nr 2): infrastrukturę komunalną - 664 ochronę zdrowia - 605 komunikację miejską - 589 budownictwo mieszkaniowe - 585 oświatę - 522 bezrobocie - 521. Ponadto zdaniem wielu respondentów zwiększona uwaga WInna być skierowana również na: zapewnienie bezpieczeństwa obywateli czystość środowiska i porządek w mieście poprawa jakości nawierzchni dróg porządkowanie spraw własnościowych gruntów i budynków ułatwienie warunków życia osób niepełnosprawnych Określenie głównych problemów do rozwiązania w Poznaniu. Do rozwiązania poddano osobom do których wysłano ankietę 9 problemów: bezrobocie, mieszkania, ochronę zdrowia, oświatę, komunikację miejską, infrastrukturę komunalną, bazę rekreacyjną, samorządność mieszkańców, komunikację pomiędzy władzą lokalną a społeczeństwem. Spośród nich należało wskazać jeden najistotniejszy i przypisać mu 6 pktów, pozostałe natomiast ocenić w skali od O do 5 pktów. Poza tym, każdy z pytanych mógł wymienić inne, uznawane przez niego problemy. Za najbardziej pilne do rozwiązania problemy uznano: infrastrukturę komunalną - 664 ochronę zdrowia 605 komunikację miejską 589 budownictwo mieszkaniowe - 585 oświatę 522 bezrobocie - 521. Zgłoszono również dodatkowe problemy wymagające zdaniem respondentów rozwiązania: - bezpieczeństwo obywateli 18 - czystość środowiska i porządek w mieście - 1 7 a ponadto: rozwój bazy usługowej wszystkich branż urozmaicenie bazy małej gastronomii poprawa jakości nawierzchni dróg warunki egzystencji osób niepełnosprawnych uporządkowanie spraw własnościowych gruntów i budynków Najwięcej maksymalnych ocen (6) przyznano: infrastrukturze komunalnej - 42 bezrobociu 22 komunikacji miejskiej 18 budownictwu mieszkaniowemu 14 II OPINIE POZNANIAKÓW O NAJWAŻNIEJSZYCH PROBLEMACH I POŻĄDANYCH KIERUNKACH ROZWOJU POZNANIA (ankieta "Jakiego Poznania Chcemy?") Badanie opinii publicznej mieszkańców Poznania poświęcone ocenom problemów miasta i kierunków jego rozwoju przeprowadziła Agencja Badania Rynku i Opinii Publicznej ANKIETER na zlecenie Urzędu Miejskiego w Poznaniu. Badanie odbywało się w grudniu 1993 i styczniu 1994 roku. Większość, około 3/4 danych zebrano w okresie przedświątecznym. Pozostałe wywiady wykonano w okresie poświątecznym i na początku nowego, 1994 roku. Badania przeprowadzono na losowej próbie adresowej wylosowanej przez Terenowy Bank Danych PESEL spośród mieszkańców Poznania Program strategicznego rozwoju miasta Poznaniaw wieku 18-65 lat. Z 1500 wylosowanych adresów planowano wykonać 1000 wywiadów kwestionariuszowych. Ostatecznie przeprowadzono ich 920. Wykonanie całej założonej próby adresowej jest z reguły niemożliwe. Tak było i w tym przypadku. Złożyły się na to odmowy rozmawiania z ankieterem spowodowane zarówno samą sytuacją wywiadu, jak i wyjątkowo niekorzystnym czasem jego przeprowadzania oraz błędy w danych adresowych (np. czasami osoby wylosowane nie mieszkały już od 4 lat w miejscu figurującym w systemie PESEL). Na relatywnie wysoki odsetek zgody na rozmowę z ankieterem wpływ miał fakt uprzedniego wysłania do osób wylosowanych do badań listów rekomendacyjnych od Prezydenta Miasta. Jak wszystkie próby adresowe, także ta próba odchyla się nieco od rzeczywistych danych socjodemograficznych dla całej populacji. Jak zwykle więcej jest w niej trochę osób łatwiejszych do zastania w domu (kobiet i osób starszych) oraz osób wykształconych, bardziej pozytywnie nastawionych do badań. Różnice między cechami próby a cechami populacji sąjednak stosunkowo nieduże, najwyżej paroprocentowe. Są one stosunkowo najwyraźniejsze w przypadku wykształcenia, choć trudno powiedzieć dokładnie o ile, gdyż dane statystyczne pochodzą sprzed 5 lat, ze spisu Powszechnego w 1988 roku. To odchylenie ma akurat stosunkowo mniejsze znaczenie społeczne. Osoby z wykształceniem podstawowym, z reguły niedoreprezentowane w badaniach, w mniejszym stopniu bowiem niż osoby wykształcone uczestniczą w życiu publicznym, m.in. rzadziej biorą udział w wyborach i rzadziej artykułują swoje opinie, poglądy, dążenia. Specyfika poglądów osób mniej wykształconych została oczywiście w raporcie ujęta. Zrealizowana próba jest wystarczająco duża, aby można było uchwycić ze stosunkowo nie dużym ryzykiem błędu nie tylko opinie Poznaniaków o interesujących zleceniodawcę problemach, ale także ich zróżnicowanie. Kwestionariusz ankiety składał się z dwóch części. Pierwszą stanowiły tzw. pytania "zamknięte", tzn. takie, na które respondenci odpowiadali wybierając zgodną z ich przekonaniami odpowiedź spośród kilku lub kilkunastu zamieszczonych w kwestionariuszu. Dodać należy, że przed właściwymi badaniami kwestionariusz został poddany tzw. "pilotażowi", tzn., że występujące w nim pytania zostały przetestowane pod kątem ich zrozumiałości i z punktu widzenia zgodności z postawionym problemem badania na mniejszej, kilkudziesięcioosobowej próbie. W wyniku pilotażu dokonano w treści kwestionariusza pewnych zmian. Druga część kwestionariusza to tzw. pytania "otwarte", czyli takie, na które respondent sam udziela wyczerpująco odpowiedzi. N a swobodne odpowiedzi na te trzy pytania każdy z badanych miał łącznie 2 strony. Niektórzy respondenci udzielili na nie odpowiedzi zdawkowych, jednozdaniowych. Byli jednak i tacy, którzy na każde z pytań odpowiedzieli obszernie, wykorzystując w całości wolne miejsce w kwestionariuszu ankiety. Niektórzy z nich wymieniali za każdym razem kilka czy kilkanaście punktów. W jednym przypadku badany naszkicował nawet proponowane przez siebie rozwiązania komunikacyjne. Większość badanych mieści się pośrodku między tymi skrajnościami. Analiza tej części kwestionariusza polegała na: 1) dokładnym przeczytaniu wszystkich 920 wypowiedzi, 2) utworzeniu w oparciu o ich lekturę odpowiedzi kategorii (np. "brak parkingów", "zły układ komunikacyjny", "zatrute powietrze", "bogate życie kulturalne", "reforma oświaty" czy "ośrodek rekreacji i rozrywki" itp. 3) zaklasyfikowaniu każdej wypowiedzi (każda sprawa zasygnalizowana przez respondenta to jedna wypowiedź) do odpowiedniej kategorii, 4) policzeniu liczebności każdej kategorii, 5) wybraniu dla ilustracji odpowiedzi typowych dla poszczególnych kategorii lub odpowiedzi szczególnie interesujących. 11.1. OPINIE POZNANIAKÓW O NAJWAŻNIEJSZYCH PROBLEMACH MIASTA, JEGO ATUTACH I SŁABOŚCIACH Badanym mieszkańcom Poznania przedstawiono listę 23 problemów, które na podstawie znajomości życia miasta i wyników innych badań można uznać za istotne sprawy Poznania i jego mieszkańców w obecnym okresie. Każdy z badanych miał trzykrotną sposobność dokonania z tej listy wyboru takich "problemów, które powinny być jak najszybciej rozwiązane". Za pierwszym razem wybierał j eden najważniejszy problem, za drugim razem pięć ważnych, za trzecim, trzy najmniej ważne. Taki "potrójny" sposób pytania znacznie zmniejszał wpływ na odpowiedź takich czynników jak wybór danego problemu z racji jego miejsca na liście, przez nieuwagę itp. Tab. 1. Najpilniejsze problemy do rozwiązania w Poznaniu (w kolejności według ich znaczenia w opinii badanych mieszkańców Poznania) (patrz także: wykresy 1, 1 ed., 2, 3, 3 cd.) 1. poprawa działania służby zdrowia: najważniejszy:............................................... .14.2% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 1 . 1 % najmniej ważny:............................................2. 6 % globalny współczynnik ważności: + 117.7 1 * bardziej ważny dla: kobiet, pracowników najemnych w sektorze stwowym, średnio zarabiających, mieszkańców Wildy, 50.1atków pan 1 * "najważniejszy" tzn. tylko 1 wybrany z 24; * "ważny" tzn. 5 wybranych z 24; * "najmniej ważny" tzn. 3 wybrane z 24; * "globalny współczynnik ważności" tzn. różnica między zważonymi wyborami pozytywnymi i zważonymi wyborami negatywnymi; Program strategicznego rozwoju miasta Poznania 2. obrona obywateli przed przestępczością, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa na ulicy i w domu: najważniejszy... . ... . . ... . .... . ... . . ... . ... . . ... . .... . ... . . .. .15.0% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47. 1 % najmniej ważny:............................................3. 3 % globalny współczynnik ważności: + 116.6 * bardziej ważny dla: osób z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym, rencistów i emerytów, osób o niskich dochodach, mieszkańców Wildy, 50. i 60.1atków * mniej ważny: dla osób o średnich dochodach, mieszkańców Grunwaldu, 3. zahamowanie bezrobocia, stworzenie nowych miejsc pracy: najważniejszy:............................................... .15.0% ważny:.......................................................... .46.4% najmniej ważny:........................................... .3.4% globalny współczynnik ważności: + 115. 7 * bardziej ważny dla: osób o dochodach do 3 min na głowę, nastolatków, 30.1atków * mniej ważny dla: osób mieszkających w Poznaniu 10 lat i mniej, osób z wykształceniem wyższym, mieszkańców Starego Miasta i Jeżyc 4. zatrzymanie niszczenia środowiska naturalnego, poprawa czystości powietrza:najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10.0% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .50.6% najmniej ważny:....................... .1-7% globalny współczynnik ważności: + 97.8 * bardziej ważny dla: mieszkających w Poznaniu od 10 do 20 lat, osób z wykształceniem wyższym i średnim ogólnokształcącym, właścicieli zatrudniających pracowników najemnych, gospodyń domowych, uczniów i studentów, osób dobrze zarabiających 5. zapewnienie pomocy socjalnej ludziom ubogim: najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5.7 % ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 5.2 % najmniej ważny:........................................... .2.9% globalny współczynnik ważności: + 88.8 * bardziej ważny dla: osób mieszkających w Poznaniu od 10 do 20 lat, mężczyzn, osób z wykształceniem zawodowym, bezrobotnych, rencistów i emerytów, osób najmniej zarabiających, mieszkańców Grunwaldu i Wildy, 20.1atków * mniej ważny dla: właścicieli zatrudniających pracowników najemnych 6. podniesienie poziomu i warunków nauki w szkołach podstawowych i średnich: . ... . 5% naJwaznleJSZY.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . o ważny:.......................................................... .25.9% najmniej ważny:............................................8 . 5 % globalny współczynnik ważności: + 36.0 * bardziej ważny dla: mieszkających w Poznaniu od 10 do 20 lat, osób z wykształceniem pomaturalnym i wyższym, pracowników najemnych w sektorze państwowym, właścicieli zatrudniających pracowników najemnych, lepiej zarabiających * mniej ważny dla: właścicieli nie zatrudniających pracowników najemnych, mieszkańców N owego Miasta, naj starszych mieszkańców 7. dostosowanie ulic i budynków publicznych do potrzeb ludzi niepełnosprawnych, inwalidów: najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3.6 % ważny:.......................................................... .24.6% najmniej ważny:............................................5 .8% globalny współczynnik ważności: + 32.9 * bardziej ważny dla: osób mieszkających w Poznaniu 10 lat i mniej, osób z wykształceniem podstawowym i średnim ogólnokształcącym, bezrobotnych, średnio zarabiających, mieszkańców Grunwaldu i N owego Miasta, 60.1atków 8. usprawnienie komunikacji publicznej: więcej szybszych, punktualnie jeżdżących i wygodnych tramwajów i autobusów: najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.8 % ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 9.5 % najmniej ważny:........................................... .6.7% globalny współczynnik ważności: + 32.3 * bardziej ważne dla: pracowników najemnych w sektorze prywatnym, mieszkańców Jeżyc, 50. i 601atków * mniej ważne dla: właścicieli zatrudniających pracowników najemnych, bezrobotnych, lepiej zarabiających, mieszkańców Wildy i Grunwaldu, mieszkających w Poznaniu 10 lat i mniej 9. Zahamowanie recesji, zatrzymanie spadku produkcji: najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5.0% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15.5 % najmniej ważny:............................................5. 5 % globalny współczynnik ważności: + 3 1 . 3 * bardziej ważny dla: mężczyzn, osób z wykształceniem pomaturalnym i wyższym, właścicieli zarówno zatrudniających jak i niezatrudniających pracowników najemnych, lepiej zarabiających, osób starszych * mniej ważny dla: mieszkańców Jeżyc, uczniów i studentów, emerytów i rencistów Program strategicznego rozwoju miasta Poznania 10. poprawa warunków komunikacji indywidualnej: więcej miejSC parkingowych, lepsze drogi: najważniejszy:............................................... .3.2% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 . 2 % najmniej ważny:............................................13. 8 % globalny współczynnik ważności: + 20.2 * bardziej ważny dla: mieszkających w Poznaniu 10 lat i mniej, właścicieli zatrudniających pracowników najemnych, lepiej zarabiających * mniej ważne dla: mieszkańców Wildy, osób z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym, pracowników najemnych w sektorze prywatnym 11. przekazanie przez rząd władzy samorządowi miejskiemu: . ... 3 4% najWaZnIejSzy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... o ważny:.......................................................... .14.8% najmniej ważny:............................................14.1 % globalny współczynnik ważności: + 8 . 3 * bardziej ważny dla: osób mieszkających w Poznaniu nie więcej niż 10 lat, mężczyzn, osób z wyższym wykształceniem, uczniów i studentów, 20.1atków * mniej ważny dla: mieszkańców Wildy, mieszkających w Poznaniu od 10 do 20 lat, właścicieli zatrudniających pracowników najemnych, bezrobotnych 12. stworzenie młodzieży warunków do kulturalnego i zdrowego spędzania wolnego czasu: najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.6% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .l 7 . 5 % najmniej ważny:........................................... .11. 1 % globalny współczynnik ważności: + 7 * bardziej ważny dla: kobiet, uczniów i studentów, właścicieli nie zatrudniających siły roboczej, osób najmniej zarabiających, nastolatków * mniej ważny dla: osób mieszkających w Poznaniu od 10 do 20 lat, osób bardziej wykształconych, mieszkańców Starego Miasta i Jeżyc 13. poprawa poziomu szkół wyższych, rozwój nauki: . ... 1 1% najWaZnIejSZY:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... o ważny:.......................................................... .7.4% . .. . 7 6% najmnIej wazny:............................................. o globalny współczynnik ważności: + 6.5 * bardziej ważny dla: osób z wyższym wykształceniem, uczniów i studentów, mieszkańców Grunwaldu * mniej ważny dla: osób z wykształceniem podstawowym, emerytów i rencistów, osób o niższych dochodach, mieszkańców Nowego Miasta i Wildy, 50. i 60. latko w 14. usprawnienie i poszerzenie sieci telefonicznej:najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.7% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 . 5 % najmniej ważny:........................................... .12.0% globalny współczynnik ważności: + 6.0 * bardziej ważny dla: właścicieli zarówno zatrudniających jak i niezatrudniających pracowników najemnych * mniej ważny dla: osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym, bezrobotnych, gospodyń domowych, mieszkańców Grunwaldu i Wildy, nastolatków 15. zwiększenie wpływu mieszkańców miasta na decyzje jego władz: najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1-4% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9.6 % najmniej ważny:........................................... .11-2% globalny współczynnik ważności: - 2.0 * mniej ważny dla: właścicieli nie zatrudniających pracowników najemnych, lepiej zarabiających, mieszkańców Jeżyc 16. budowa nowych osiedli bloków: najważniejszy:............................................... .2.5% ważny:.......................................................... .10.0% najmniej ważny:............................................16. 3 % globalny współczynnik ważności: -4.6 * bardziej ważny dla: osób mieszkających w Poznaniu 10 lat i mnIeJ, pracowników najemnych w sektorze prywatnym, mniej zarabiających, nastolatków, 20.1atków i 60.1atków * mniej ważny dla: właścicieli zatrudniających pracowników najemnych, osób naj z amożniej szych 17. poprawa estetyki miasta, remonty i renowacje kamienic i ulic itp.: najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.6% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 . 1 % najmniej ważny:............................................6. 8 % globalny współczynnik ważności: -5.1 * bardziej ważny dla: mieszkańców Jeżyc, kobiet, osób w średnim wieku * mniej ważny dla: właścicieli zatrudniających pracowników najemnych, średnio zarabiających, mieszkańców N owego Miasta 18. powstanie nowych obiektów rekreacyjnych: parków, basenów: najważniejszy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .0.4% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.3 % Program strategicznego rozwoju miasta Poznanianajmniej ważny:........................................... .13.4% globalny współczynnik ważności: - 9.6 * bardziej ważny dla: nastolatków * mniej ważny dla: osób z wyższym wykształceniem, właścicieli nie zatrudniających pracowników najemnych 19. ściągnięcie do miasta zagranicznego kapitału na budowę nowych inwestycji:najważniejszy:............................................... .2.0% ważny:.......................................................... .10.4% najmniej ważny:........................................... .24.6% globalny współczynnik ważności: - 20.6 * mnIej ważny dla: osób mieszkających od urodzenia lub dłużej niż 20 lat w Poznaniu, kobiet, osób z wykształceniem podstawowym, rencistów i emerytów, mieszkańców Wildy i Jeżyc, 50.1atków 20. rozwój instytucji kulturalnych: teatrów, kin, muzeów, sal koncertowych, domów kultury: najważniejszy:............................................... .0.5% ważny:.......................................................... .6.2% · · m i n / najmniej ważny:............................................19. 1 % globalny współczynnik ważności: -23.1 * bardziej ważny dla: uczniów i studentów, nastolatków * mniej ważny dla: bezrobotnych, gospodyń domowych, osób mniej zarabiających, mieszkańców Wildy 21. budowa nowych osiedli domków jednorodzinnych: . ... 1 1% najWaZnIejSZY:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... o ważny:.......................................................... .4.6% najmniej ważny:............................................2 7 . 7 % globalny współczynnik ważności: -36.1 * bardziej ważny dla: właścicieli nie zatrudniających pracowników najemnych 22. otwarcie Poznania na świat, rozbudowa lotniska itp.: najważniejszy:............................................... .0.5% ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 . 3 % najmniej ważny:............................................3 O . 1 % globalny współczynnik ważności: - 40.2 * bardziej ważny dla: osób bardziej wykształconych, * mniej ważny dla: osób mieszkających w Poznaniu 10 lat i mniej , osób z wykształceniem podstawowym i średnim zawodowym, pracowników najemnych zarówno w sektorze państwowym jak i prywatnym, mniej zarabiających, 20. i 40.1atków 23. rozwój handlu i usług: najważniejszy:............................................... .0.1 % ważny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4. 3 % najmniej ważny:........................................... .28.2% globalny współczynnik ważności: - 42.2 * mniej ważny dla: osób mieszkających w Poznaniu 10 lat i mniej, osób mniej wykształconych, pracowników najemnych zarówno w sektorze państwowym jak i prywatnym, mniej zarabiających, osób w wieku średnim i starszym Badanych poznaniaków prosiliśmy także o ocenę różnych elementów współczesnego życia miejskiego w Poznaniu, "korzystnych i niekorzystnych stron życia". Różne sfery czy wymiary życia miejskiego, od położenia geograficznego miasta przez funkcjonowanie jego instytucji aż do cech mentalności mieszkańców badani oceniali według jednej, szkolnej ("starej") skali ocen. Tab. 2. OCENA ATUTOW POZNANIA wg szkolnej skali ocen (patrz także wykres nr 4)a. położenie geograficzne............5 3 % b. nauka i oświata......................15 % c. kultura.................................. .15 % d. środowisko naturalne. . . . . . . . . . . . . .6% e. przemysł................................ .8% f. handel....................................3 8 % g. cechy Poznaniaków.................3 1 % h. komunikacja miejska. . . . . . . . . . . . . .5% 1. budownictwo mieszkaniowe ... . 6 % J. połączenia komunikacyjne z innymi miastami w kraju i za granicą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 % k. działanie władz miejskich. . . . . . .7% 1. służba zdrowia.......................5% m. układ dzielnic, osiedli, ulic. . . . . . .7% n. zaawansowanie reform gospodarczych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 % o. coś innego.............................. .2%me WIem 41% 4% 1% 1% 53% 23% 5% 4% 51% 26% 5% 3% 22% 48% 22% 2% 47% 32% 8% 5% 53% 7% 2% 0% 53% 11% 2% 4% 34% 43% 16% 3% 21% 41% 27% 5% 59% 15% 5% 6% 45% 27% 6% 16% 26% 43% 22% 3% 56% 26% 3% 7% 40% 30% 6% 16% 2% 2% 7% 88% Postrzeganie przez mieszkańców plusów i minusów życia w Poznaniu badano także przy pomocy pytań "otwartych". Program strategicznego rozwoju miasta Poznania Pierwsze pytanie brzmiało: "Proszę chwilę się zastanowić i powiedzieć co najbardziej się Panuli w Poznaniu podoba, z czego jest Panli najbardziej zadowolony/a?" Pytanie to, jak wspomniano, miało charakter otwarty, tzn. badani sami konstruowali odpowiedź, zamiast, jak poprzednio wybierać z gotowej listy odpowiedzi/kwestii. Należy jednak dodać, że pytanie to było czwartym pytaniem z kolei, zatem na odpowiedzi na nie wpływ mogły wywrzeć pytania poprzedzające, przynajmniej przez "ukierunkowanie" odpowiedzi. Takie uprzednie ukierunkowanie odpowiedzi wydawało się jednak potrzebne, aby uniknąć odpowiedzi nie związanych z tematem badania. Odpowiedzi na to pytanie były w porównaniu z dwoma następnymi pytaniami otwartymi stosunkowo mało rozbudowane, lapidarne. Sprowadzały się najczęściej do wymienienia kilku instytucji czy inwestycji w mieście, które się respondentowi podobają (np. Malta, MTP) lub hasłowego wskazania dziedziny, z której funkcjonowania respondent jest zadowolony (np. handel). Oto poszczególne kategorie wypowiedzi o pozytywach Poznania uszeregowane tematycznie i przedstawione w blokach według liczebności wskazań: I. zaopatrzenie i wystrój sklepów: - 358 osób II. ośrodek europejski, centrum gospodarcze i handlowe: Międzynarodowe Targi Poznańskie 225 osób, położenie geograficzne miasta 40 osób, centrum gospodarczo-handlowe 39 osób, miasto europejskie 30 osób, kontakty międzynarodowe miasta 17 osób III. ośrodek rekreacyjno-sportowy: Malta parki ogółem, tereny zielone, jeziora palmiarnia ośrodki rekreacyjne ogółem nowe ZOO ogród botaniczny park Wilsona A " " re na 203 osoby, 126 osób, 58 osób, 46 osób, 28 osób, 21 osób, 18 osób, 15 osób IV. zabytki architektury, piękne zabytki, Starówka bogate życie kulturalne teatry opera V. cechy Poznaniaków, specyfika Poznania:ośrodek kulturalny: 167 osób, 120 osób, 42 osoby, 27 osóbpozytywne cechy Poznaniaków, gospodarność, rzetelność itp. czystość miasta (często względna) 137 osób, 108 osób,piękne miasto kultura Poznaniaków miasto dużych możliwości atmosfera miasta tradycja Poznania 54 osoby, 16 osób, 16 osób, 10 osób, 9 osób VI. komunikacja publiczna: komunikacja miejska, poprawa jej funkcjonowania budowa szybkiego tramwaju SOP bilety czasowe nowe przystanki MPK lotnisko 110 osób, 25 osób, 9 osób, 9 osób, 5 osób, 5 osób VII. inne:nowa architektura, plomby, nowe osiedla, odnowione kamienice 75 osób, ośrodek naukowo-akademicki 64 osoby, centrum ogólnie 58 osób, niskie bezrobocie 33 osoby, sprawne władze miejskie 35 osób, restauracje, kawiarnie, dyskoteki 12 osób, reklama świetlna na gmachu AE 13 osób, stacje ESSO 12 osób, nowe hotele 10 osób, banki 9 osób, służba zdrowia 7 osób, giełda we Franowie 6 osób, prezydent miasta 5 osób, działalność Policji Municypalnej 4 osoby, radio-taxi 3 osoby * Wybrane przykłady (zachowano oryginalną stylist wypowiedzi): "Ogólnie Poznań mi się podoba. Ludzie są bardzo mili. Podoba mi się gwara poznańska i chciałabym słyszeć ją jak najczęściej. Poznań jest miastem dosyć zielonym i należy to kontynuować. Podoba mi się dębieckie rozwiązanie komunikacyjne. Dobrze, że Luboń przestał pracować, bo fosfor stamtąd , niszczył rośliny" (ankieta nr 806, dyżurna ruchu PKP, 50 lat, Swierczewo) "Podoba mi się Stare Miasto, Sołacz, Winogrady. Jestem zadowolony z tego, że mam pracę, rodzinę, że jestem właśnie z Poznania, że są Targi, a z nich pieniądze dla naszego miasta, że ruszyła się ponownie budowa szybkiego tramwaju, że poprawiła się trochę komunikacja w mieście." (ankieta nr 558, ślusarz, 53 lata, Winogrady). Program strategicznego rozwoju miasta Poznania " 1. Poznań jest związany z Zachodem, 2. dużo firm zagranicznych, 3. fajne ma połączenia z innymi krajami (lotnicze, PKP), 4. ma uniwersytet, inne wyższe uczelnie, 5. dużo jest imprez, przeżyć kulturalnych, np. jarmark świętojański, 6. są targi poznańskie, 7. dużo kin, prywatne radia i telewizja, np. "E S", 8. powinno się stworzyć miejsca dla działalności artystycznej, np. przeznaczyć niektóre ze ścian dla ludzi, którzy chcą zrealizować swoje zapędy artystyczne (np. graffiti), 9. istnienie "Malta- Ski" cały rok, 10. ekran reklamowy na Akademii Ekonomicznej, 11. miasto jest czyste i zadbane na tle innych miast" (ankieta nr 197, uczeń IV klasy LO, Jeżyce) "Podobają mi się wystawy sklepowe, reklamy, dobre zaopatrzenie, miła obsługa w sklepach, że miasto jest czyste, tereny zielone są wysprzątane, ładne jest centrum i można w nim wszystko załatwić. Podobają mi się lokalne stacje radiowe i telewizyjne, gazety osiedlowe, pomysł szybkiego tramwaju, ośrodek rekreacyjny Malta organizowane tam imprezy, nowe ZOO, stosunkowa punktualność autobusów." (ankieta nr 914, student, Piątkowo) "Podoba mi się Poznań ze względu na swoją schludność, dobry rozwój ekonomiczny, horyzonty rozwoju, dużo zieleni, ośrodków sportowych. Dużo większa możliwość znalezienia pracy w porównaniu do innych miast. Duże zaopatrzenie sklepów. Dobra reklama. Dobry rozwój radia. I oczywiście wielu sympatycznych ludzi mieszkających w tym mieście." (ankieta 341, student i pracownik agencji ochrony mienia, Rataje) "Starówka. Ośrodek na Malcie, z torem narciarskim włącznie. Rozwój Targów: powiększanie i poszerzanie kontaktów ze światem. Miasto handlowe", (ankieta nr 299, kierowniczka działu kadr i szkolenia, 50 lat, Wilda) Drugie z kolei pytanie otwarte brzmiało: "A co najbardziej się Panu/i w Poznaniu nie podoba, z czego jest Panli najbardziej niezadowolony?" Odpowiedzi na to pytanie były bardziej rozbudowane i miały często bardziej emocjonalny charakter. Poniżej przedstawione są liczby poszczególnych typów wypowiedzi uporządkowane w poszczególne bloki problemowe: I. brud w mieście, warunki sanitarne:brud na ulicach ogólnie złe działanie służb sanitarnych, dozorców nieodśnieżanie miasta psie odchody na ulicach brak koszy na śmieci brak szaletów publicznych zsypy w blokach, brudne klatki 298 osób, 76 osób, 37 osób, 34 osoby, 11 osób, 6 osób II. złe warunki dla komunikacji indywidualnej i pieszych: bardzo zły stan dróg i chodników 246 osób brak parkingów oraz zastawianie samochodami chodników 143 osoby VI. za mało instytucji kulturalnych i placówek rekreacyjnych: mało ośrodków rekreacyjnych (korty, baseny, boiska itp.) mało ośrodków kulturalnych, imprez dla młodzieży martwe miasto wieczorem, brak rozrywek niski poziom życia kulturalnego mało teatrów i kin zdewastowana pływalnia przy ul. N iestachowskiej zły układ komunikacyjny miasta, nieprzejezdność miasta, brak bezkolizyjnych skrzyżowań itd. zbyt duży ruch samochodowy w centrum korki uliczne długotrwałe remonty dróg, objazdy brak podjazdów dla osób niepełnosprawnych SOP brak obwodnic zła sygnalizacja świetlna III. komunikacja publiczna: ogólnie brud, niepunktualność, tłok, zły stan techniczny zbyt długa budowa szybkiego tramwaju IV. środowisko naturalne: zanieczyszczone powietrze, brak filtrów i katalizatorów, dymiące autobusy i kotłownie zbyt mało zieleni zanieczyszczone konkretne tereny (Warta, Cytadela, J. Kierskie, J. Rusałka, park Sołacki, lasy podmiejskie) brak dbałości o zieleń zbyt wiele przemysłu V. brak poczucia bezpieczeństwa: przestępczość, niebezpieczne ulice zbyt mało patroli, policja municypalna ogranicza się do mandatów za niewłaściwe parkowanie złe oświetlenie ulic wandalizm, chamstwo itp. 110 osób 87 osób 74 osoby 60 osób 29 osób 20 osób 14 osób 5 osób 246 osób 44 osoby 174 osoby 80 osób 53 osoby 40 osób 12 osób - 125 osób 98 osób 47 osób 40 osób 44 osoby 41 osób 18 osób 7 osób 6 osób 4 osoby Program strategicznego rozwoju miasta Poznania VII. stan usług publicznych: złe funkcjonowanie służby zdrowia mało placów zabaw niski poziom szkolnictwa mało przedszkoli brak opieki społecznej Inne: zły stan starego budownictwa, zabytków, kamienic obcokrajowcy, rumuńscy żebracy, rosyjscy handlarze za mało mieszkań zła telekomunikacja niekompetentni urzędnicy bezrobocie nieodpowiednie władze miejskie wysokie podatki brak prac publicznych dla bezrobotnych brak opieki nad bezdomnymi zbyt dużo kościołów brak punktów usługowych za mało garaży likwidacja barów mlecznych stare ZOO za mało samorządności za krótko otwarte sklepy w centrum * Wybrane przykłady wypowiedzi: 63 osoby 25 osób 24 osoby 5 osób 4 osoby 70 osób 58 osób 50 osób 45 osób 41 osób 36 osób 29 osób 11 osób 10 osób 9 osób 6 osób 6 osób 5 osób 4 osoby 4 osoby 4 osoby 4 osoby "Slimacze tempo budowy oczyszczalni ścieków w Koziegłowach, to nie licuje z Poznaniakami, rozpaprana budowa szybkiego tramwaju, nieskończona rozbudowa inwestycji na Malcie na przykład toru bobslejowego." (ankieta nr 627, elektryk, 56 lat, Os. Warszawskie) ,,1. zatłoczone centrum, 2. żebrzący Rumuni (powinien być odgórny zakaz), 3. zanieczyszczenie środowiska naturalnego, 4. słabo rozwinięte drogi rowerowe, 5. brak miejsc parkingowych, 6. poza centrum ulice nieprzejezdne, 7. niski poziom instytucji kulturalnych (opera, teatr), 8. słaby kontakt władz miasta z mieszkańcami, 9. brak spalarni śmieci i oczyszczalni ścieków (zatrzymanie budowy, nieoddawanie do użytku), 10. długi czas oczekiwania na telefony, 11. niski poziom regionalnej TV", (ankieta nr 526, lekarz, 27 lat, Rataje) ,,1. komunikacja miejska (ceny biletów rosną, a nic się nie zmienia), 2. zaniedbanie oczyszczania Rusałki, 3. zaniedbanie Cytadeli, 4. zła nawierzchnia dróg, wąskie ulice na wielu odcinkach, 5. zaniedbanie ludzi niepełnosprawnych (brak podjazdów i przystosowanej komunikacji miejskiej), 6. brak ośrodków kulturalnych z prawdziwego zdarzenia na nowych osiedlach." (ankieta nr 520, woźna, 41 lat, Zegrze) "Zły stan miasta: ulic, oświetlenia, zieleni. Miasto jest zaniedbane, także ośrodki rekreacyjne typu Kiekrz są zaniedbane. Za mało jest obiektów rekreacyjnych, sportowych dostępnych dla wszystkich mieszkańców (korty, baseny itp.). Zbyt mało ośrodków służby zdrowia, szpitali. Brak obwodnicy, nie ma porządnych tras wylotowych z miasta. Za mało mostów przez Wartę. Nieremontowany most Teatralny." (ankieta nr 97, student, Grunwald) "Krytyczny stan ulic, dziury itp., bezczynność Straży Miejskiej, która zajmuje się tylko karaniem mandatami. Zrujnowana, zdewastowana pływalnia przy Niestachowskiej to skandal!" (ankieta nr 894, technik dentystyczny, 33 lata, Winogrady) "Poznań zatracił tzw. "porządek miejski". Nieprzejrzysty, mało czytelny układ osiedli. Brud. Zbyt mała ilość placów zabaw i parkingów. Ustanawia się nowe opłaty za parkowanie, nic nie robi się natomiast w kierunku budowy parkingów piętrowych. Opodatkowanie mieszkańców (pomysł podatku od zajmowanego gruntu)", (ankieta nr 353, inżynier budownictwa, lat 43, Wilda) "Nawierzchnia ulic, dróg w strasznym stanie. Poziom nauczania w szkołach podstawowych: brak zaangażowania i więzi nauczycieli z dziećmi, przeludnienie szkół. Powinno być więcej mniejszych szkół. Brak rozrywki. Brak propagowania (bezpłatnie) sportu wśród ludzi młodych. Brak małych kulturalnych kawiarenek. Brak miejsc pracy dla ludzi naprawdę potrzebujących. Brak możliwości przekwalifikowania się. Brak miejsc pracy dla młodzieży. Miasto nie potrafi zabezpieczyć się finansowo na budowę prawdziwego hospicjum. Winno się wyremontować domy dziecka, ośrodki opieki społecznej. Zlikwidować szpital Strusia, bo remonty pochłaniają tyle, że opłacałoby się wybudować nowy szpital" (ankieta 349, pracownica administracji ZOZ, 36 lat, Rataje) "Za dużo jest chuligaństwa, niebezpieczne są ulice. Za drogie mieszkania dla zwykłych robotników. Zła praca komunikacji miejskiej, zwłaszcza w zimie. Straszny stan ulic, strasznajakość dróg w mieście." (ankieta nr 280, gospodyni domowa, 22 lata, Piątkowo) 11.2. OPINIE POZNANIAKÓW O POŻĄDANYCH KIERUNKACH ROZWOJU MIASTA W 2010 ROKU Pragnąc poznać opinie poznaniaków o tym, jakie cele strategicznego rozwoju miasta uważają za najważniejsze zadaliśmy pytanie skonstruowane podobnie do pytania o najważniejsze problemy Poznania. Przedstawiliśmy mianowicie badanym listę 10 celów-kierunków rozwoju nawiązując przy tym do koncepcji różnych funkcji miastotwórczych. Prosiliśmy wpierw o wybór jednego "najbardziej korzystnego rozwoju", następnie trzech "korzystnych", wreszcie t r z e c h "najmniej korzystnych" kierunków rozwoju PoznanIa. Program strategicznego rozwoju miasta Poznania Tab. 3. KORZYSTNE KIERUNKI ROZWOJU POZNANIA (patrz także: wykresy nr 5, 6 i 7) 1. OSRODEK HANDLOWY, miasto, w którym jest wiele targów i wystaw krajowych i zagranicznych oraz hurtowni, domów towarowych i sklepów: najbardziej korzystny:................................... .42.4% korzystny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74.1 % najmniej korzystny:.......................................5. 7 % globalny współczynnik korzystności: + 195.6 * bardziej korzystny dla: osób urodzonych i dłużej mieszkających w Poznaniu, kobiet, osób z wykształceniem podstawowym i zawodowym, bezrobotnych i pracowników najemnych zarówno w sektorze prywatnym jak i państwowym, osoby o mniejszych zarobkach, mieszkańcy Jeżyc i Grunwaldu, osoby w wieku średnim * mniej korzystny dla: óO.latków , , 2. OSRODEK FINANSOW I BIZNESU, miasto w którym jest wiele różnych banków, izb gospodarczych, giełd, firm: najbardziej korzystny:................................... .13.4% korzystny:.................................................... .48.6% najmniej korzystny:...................................... .15.3% globalny współczynnik ważności: + 7 3.5 * bardziej korzystny dla: osób mieszkających 10 lat i mniej w Poznaniu, mężczyzn, osób z wykształceniem wyższym i średnim ogólnokształcącym, właścicieli zarówno zatrudniających jak i niezatrudniających pracowników najemnych, uczniów i studentów, osób lepiej zarabiających, 20.1atków * mniej korzystny dla: óO.latków 3. OSRODEK REKREACYJNY, miasto, w którym jest czyste powietrze i woda, dużo zieleni i miejsc do spacerów i uprawiania sportu: najbardziej korzystny:................................... .12.6% korzystny:.................................................... .36.0% najmniej korzystny:.......................................15.1 % globalny współczynnik ważności: + 5 8. 7 * bardziej korzystny dla: osób z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym, uczniów i studentów, bezrobotnych, gospodyń domowych, osób o najniższych zarobkach, mieszkańców Wildy, nastolatków i 20.1atków * mniej korzystny dla: mieszkańców Starego Miasta, 50. i óO.latków 4. OSRODEK NAUKOWY, miasto, w którym jest wiele szkół wyższych i studentów oraz instytutów badawczych: najbardziej korzystny:................................... .6.0% korzystny:.................................................... .33.0%najmniej korzystny:...................................... .10.2% globalny współczynnik ważności: + 40.8 * bardziej korzystny dla: osób mieszkających w Poznaniu więcej niż 20 lat, ale nie od urodzenia, kobiet, osób z wykształceniem wyższym, uczniów, studentów, emerytów i rencistów, właścicieli zatrudniających pracowników najemnych, osób o średnich zarobkach, nastolatków * mniej korzystny dla: osób z wykształceniem zasadniczym i średnim zawodowym 5. OŚRODEK PRZEMYSŁOWY, miasto, w którym jest wiele fabryk i zakładów produkcyjnych najbardziej korzystny:....................................13. 3 % korzystny:.................................................... .26.7% najmniej korzystny:...................................... .44.6% globalny współczynnik ważności: + 22. O * bardziej korzystny dla: mieszkających w Poznaniu 10 lat lub mnIeJ, mężczyzn, osób z wykształceniem podstawowym oraz z zasadniczym i "średnim zawodowym, pracowników najemnych zarówno w sektorze prywatnym jak i państwowym, bezrobotnych, osób o mniejszych zarobkach, mieszkańców Grunwaldu i Jeżyc * mniej korzystny dla: właścicieli nie zatrudniających pracowników najemnych, gospodyń domowych, mieszkańców Wildy i N owego Miasta 6. OSRODEK KULTURALNY, miasto, w którym jest wiele teatrów, kin, muzeów, bibliotek: najbardziej korzystny:................................... .2.7% korzystny:.................................................... .25.0% najmniej korzystny:...................................... .13.4% globalny współczynnik ważności: + 19. 7 * bardziej korzystny dla: kobiet z wykształceniem podstawowym, uczniów i studentów, pracowników najemnych sektora państwowego, osób lepiej zarabiających, mieszkańców Wildy i Jeżyc, nastolatków i 20.1atków * mniej korzystny dla: osób mieszkających w Poznaniu 10 lat i mnIeJ, mieszkańców Grunwaldu 7. OŚRODEK POLITYCZNO-ADMINISTRACYJNY, miasto, które jest siedzibą władz całej Wielkopolski: najbardziej korzystny:....................................3. 8 % korzystny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 O . 5 % najmniej korzystny:...................................... .34.6% globalny współczynnik ważności: - 2.7 * bardziej korzystny dla: właścicieli nie zatrudniających pracowników najemnych, gospodyń domowych, bezrobotnych, mniej zarabiających, mieszkańców Wildy * mniej korzystny dla: osób mieszkających dłużej w Poznaniu, kobiet Program strategicznego rozwoju miasta Poznania 8. OSRODEK KOMUNIKACYJNY, miasto, w którym jest międzynarodowe lotnisko i w pobliżu którego przechodzą międzynarodowe autostrady:najbardziej korzystny:................................... .2.6% korzystny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17.9% najmniej korzystny:...................................... .31.8 % globalny współczynnik ważności: -6.1 * bardziej korzystny dla: mężczyzn, osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym i pomaturalnym, właścicieli zarówno zatrudniających jak i niezatrudniających pracowników najemnych 9. OSRODEK TURYSTYCZNY, miasto, w którym jest wiele hoteli, restauracji, rozrywek: najbardziej korzystny:................................... .1-7% korzystny:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15.3 % najmniej korzystny:...................................... .26.6% globalny współczynnik ważności: - 6.2 * bardziej korzystny dla: osób z wykształceniem podstawowym, bezrobotnych, o dochodach od 2 do 3 min zł, mieszkańców Nowego Miasta, 50. i 60. latko w * mniej korzystny dla: mężczyzn, mieszkańców Grunwaldu, nastolatków 10. OSRODEK RELIG IJNY, miasto, w którym jest wiele kościołów i zakonów różnych wyznań: najbardziej korzystny:....................................O. 3 % korzystny:.................................................... .2.2% najmniej korzystny:...................................... .75.9% globalny współczynnik ważności: - 72.8 * mnIej korzystny dla: osób mieszkających dłużej w Poznaniu, mężczyzn, osób z wykształceniem pomaturalnym i średnim ogólnokształcącym, 30.1atków Bardziej rozbudowany charakter miało ostatnie pytanie otwarte: "Proszę teraz pomyśleć o przyszłości, na przykład o roku 2010. W ciągu tych kilkunastu lat zmieni się świat, zmieni się Polska. Wiele zmian dokona się także w Poznaniu. Proszę w paru zdaniach opowiedzieć, jaki powinien być w roku 2010 Poznań Pana/i marzeń, w jakim Poznaniu chciał/a/by Pan/i żyć za kilkanaście lat, w jakim Poznaniu chciał/a/by Pan/i aby mieszkały Pana/i dzieci i wnuki, gdzie i jak powinny pracować, z czego powinny się utrzymywać, gdzie i jak mieszkać, gdzie i jak spędzać wolny czas." Odpowiedzi na to pytanie były najbardziej obszerne i najmniej schematyczne. Oto najczęściej pojawiające się "marzenia" dotyczące przyszłości Poznania poklasyfikowane w poszczególne bloki tematyczne: I. miasto ekologiczne:więcej zieleni, parków, skwerów, troski o istniejącą zieleń czyste środowisko ogółem, oczyszczone jeziora, powietrze i Warta, filtry na kominach, katalizatory spalin centrum miasta zamknięte dla ruchu ścieżki rowerowe zdrowe budownictwo, nieszkodliwe materiały budowlane przemysł wyprowadzony za miasto (np. Lechia, HCP, Stomil) utylizacja śmieci zagospodarowanie terenów nad Wartą gazyfIkacja miast sprawne oczyszczalnie ścieków II. sprawna komunikacja publiczna i indywidualna: sprawna komunikacja indywidualna i publiczna ogólnie, bezkolizyjne rozwiązania, metro itd. szybki tramwaj dobre, równe, szerokie drogi i chodniki obwodnice III. dobre mieszkanie dla każdej rodziny: rozwiązanie problemów mieszkaniowych, mieszkanie dla każdej rodziny, korzystne kredyty mieszkaniowe rozwój budownictwa jednorodzinnego IV. miasto rekreacji i kultury: więcej ośrodków rekreacyjnych, sportowych i ich większa dostępność więcej ośrodków kultury (teatrów, bibliotek, kin) i imprez kulturalnych place zabaw, lunaparki więcej rozrywki, życia nocnego, klubów itd. więcej działek rekreacyjnych wokół miasta V. dobra praca dla wszystkich: dużo miejsc pracy, praca dla każdego, zgodność pracy z wykształceniem, należyta płaca zamożne miasto zamożnych mieszkańców rozwój przemysłu dominacja sektora prywatnego skomputeryzowana praca zatrudnienie bezrobotnych do prac na rzecz miasta 336 osób 326 osób 61 osób 49 osób 32 osoby 31 osób 18 osób 15 osób 11 osób 10 osób 342 osoby 149 osób 108 osób 74 osoby 274 osoby 187 osób 287 osób 160 osób 68 osób 58 osób 20 osób 272 osoby 46 osób 25 osób 24 osoby 15 osób 8 osób czyste i zadbane ulice odnowione zabytki, stare kamienice VII. ośrodek europejski: ośrodek handlowo- finansowy bogata sieć hoteli, restauracji, kawiarni rozwój M T P rozbudowa portu lotniczego miasto turystyczne miasto europejskie ogólnie węzeł komunikacyjny VIII. sprawne usługi publiczne: dobre szkoły, zreformowane, odpowiednio wyposażone ośrodek nauki i szkolnictwa wyższego dobra służba zdrowia IX. miasto bezpieczne: X. nowoczesna architektura: nowoczesne centra handlowo-usługowe nowe rozwiązania architektoniczne i urbanistyczne XI. inne: sprawna telekomunikacja miasto przystosowane do potrzeb niepełnosprawnych miasto samorządne sprawne władze miejskie lepsze oświetlenie ulic brak żebraków opieka nad bezdomnymi powrót do starych tradycji wykorzystanie ciepłych źródeł nad Maltą likwidacja cmentarzy, kremowanie zwłok likwidacja starego ZOO * Wybrane przykłady wypowiedzi: "Poznań na wzór G6teborga: powinna być rozwiązana komunikacja rowerowo-piesza oraz sprawa udogodnień dla osób niepełnosprawnych. Czasem wystarczy przecież, aby 2 części krawężnika były obniżone na przejściach, dodatkowa poręcz. Ci ludzie chcą też być użyteczni i niewiele potrzeba, aby czuli się potrzebni. Nasze glinianki, takie tereny powinny być uporządkowane, a nie służyć do wyrzucania śmieci i gruzu. Za rozsądne ceny powinny być dostarczane pojemniki na śmieci po remoncie domu. Powinno się także Program strategicznego rozwoju miasta Poznania - 289 osób 57 osób 150 osób 55 osób 39 osób 39 osób 27 osób 7 osób 11 osób 106 osób 83 osoby 80 osób - 112 osób 72 osoby 49 osób 48 osób 34 osoby 28 osób 15 osób 12 osób 9 osób 5 osób 4 osoby 4 osoby 3 osoby 3 osobyprowadzić zbiórkę surowców wtórnych: szkła, złomu, makulatury, to są pieniądze, a w dużych miastach śmieci to podstawowy problem." (ankieta nr , 806, dyżurna ruchu PKP, 50 lat, Swierczewo) "Główne miasto handlowe, rekreacyjne i kulturalne w Polsce. Budowa plomb i wykorzystanie istniejących możliwości bez rozbudowy wielkich osiedli. Szybkie statki na Warcie z Rataj na Piątkowo zamiast kosztownego szybkiego tramwaju. Dużo ogródków jordanowskich i wesołych miasteczek. Oczyszczone lasy komunalne i parki. Zagospodarowane tereny wokół jeziora maltańskiego z wykorzystaniem ciepłych źródeł. Rozwój przemysłu, który nie zanieczyszczałby środowiska: elektronika, przemysł lekki, spożywczy, przetwórstwo owocowo-warzywne." (ankieta nr 767, kolejarz, lat 60, Rataje) "W tamtych latach ludzie powinni umieć dostosować przemysł do warunków swojego życia. Należy rozwiązać problem mieszkaniowy. Mieszkań powinno być dużo, powinny być przestronne, jasne, użyteczne. Stworzyć wiele ośrodków rekreacyjno-sportowych, które pomogłyby utrzymać nam kondycję. Więcej zieleni, usprawnień komunikacyjnych i czysto życiowych, praktyczne nauczanie młodzieży w szkołach, przygotowanie jej do życia, miejsca pracy, dla wszystkich, którzy chcą pracować, darmowa służba zdrowia dla najuboższych." (ankieta nr 755, mistrz krawiecki, 48 lat, Winogrady) "Poznań w roku 2010 powinien być ekologiczny. Chciałbym, żeby moje dzieci i wnuki żyły w czystym środowisku, oddychały czystym powietrzem, bawiły się bezpieczniej...) Pragnę, aby pracowały dla dobra innych ludzi, dawały dobro, troszczyły się o środowisko naturalne, przyczyniały się do rozwoju miasta. Aby utrzymywały się z własnej uczciwej pracy, a nie z ewentualnej krzywdy innych. Mieszkanie moich dzieci i wnuków to piękny dom z ogrodem, który byłby ogrzewany i zaopatrywany w energię słoneczną, powinien posiadać basen, korty i inne urządzenia, które dzisiaj posiadają tylko ludzie bogaci. W roku 2010 będzie to normalne dla większości. Wypoczynek wówczas powinien odbywać się w szeregu ośrodków rekreacyjnych, gdzie oprócz miejsc służących uprawianiu sportów i dbaniu o zdrowie fizyczne mieściłyby się kina i teatry, a wstęp tam powinien być darmowy. Podobnie z opieką lekarską" (ankieta nr 558, ślusarz, 53 lata, Winogrady) ,,1. centrum finansowo-handlowe (banki, sklepy, biura), 2. dzielnice mieszkaniowe, tzw. sypialnie, powinny się znajdować na obrzeżach Poznania, 3. bardzo rozbudowana i sprawnie działająca (dzień i noc) komunikacja miejska, 4. osiedla mniejsze, jak np. Bajkowe z jednym dużym sklepem, jak np. "Piotr i Paweł", 5. zlikwidowanie barier dla ludzi niepełnosprawnych, 6. dużo zieleni na osiedlach i w centrum, 7. dużo uczelni (ośrodek naukowy), 8. rozwój sfery finansowej (korzyści dla miasta), 9. dużo i bardzo różne restauracje (tańsze i zdrowsze), 10. zadbana stara architektura, ale obok powstaje coś nowego na wzór Paryża czy Londynu, 11. puste ulice w godzinach szczytu - tak szerokie i tak dużo ulic, żeby nie było tłoku, 12. budowa domów jednorodzinnych, 13. rozwój prywatnych firm - nowe miejsca pracy dla ludzi młodych; państwowe także powinny się rozwijać, powinna być równowaga, 14. więcej imprez kulturalnych typu Festiwal Teatrów na "Malcie" i wystaw malarstwa, sztuki na ulicach, jak np. wystawa Jerzego Program strategicznego rozwoju miasta Poznania Kopcia, 15. powstanie nowych teatrów i kin, 16. sklepy otwarte do 22.00-23.00,17. więcej szkół na osiedlach, np. na Starym Zegrzu powinny być dwie szkoły, 18. mniej kościołów, 19. budowa schronisk dla bezdomnych zwierząt." (ankieta nr 535, studentka UAM, 23 lata, Zegrze) ,,1. Ustabilizowana ludność ok. 600 tys., 2. Poznań jest przez centralne położenie w regionie - a nie przez administracyjne decyzje stolicą Wielkopolski - ale świadomie wyrzekającą się nadmiernego scentralizowania (część urzędów regionalnych znajdować się może w Szamotułach, Grodzisku, Pniewach itp.), 3. coraz więcej miejsc pracy w szeroko pojętych usługach (także w nauce, kulturze, służbie zdrowia), 4. wzrost zarobków w sferze usług socjalnych, w tej sferze będzie pracować coraz więcej osób, pozostali w przemyśle przetwórstwa rolnego, w kilku specjalistycznych, oryginalnych i ekologicznych branżach (odzież, obuwie, urządzenia pomiarowe, optyka, farmaceutyka), 5. wzrost udziału funduszy wypracowanych przez region i miasto, 6. do śródmieścia dojazd 2-3 liniami szybkiego tramwaju, 7. w centrum samochody, nawet dostawcze tylko między 22.00 a 8.00, w pozostałych godzinach tylko konne dorożki, "municypalne" lub prywatne rowery, 8. Poznań musi pomagać mniejszym miastom Wielkopolski, niech będą one nawet "sypialniami" Poznania, tam rozwój demograficzny i przemysłu rolnego, 9. dobra miejska komunikacja (tramwaje tylko po liniach prostych, wahadłowe) i dojazdowa do Poznania (obwodnica), 10. kilka dworców-terminali, zniknięcie kolei z przestrzeni most Teatralny-Dworcowy, 11. coraz więcej ludzi wolnych zawodów." (ankieta nr 499, filolog, 45 lat, Jeżyce) "Tereny między mostem Dworcowym a mostem Teatralnym należy zakryć i przeznaczyć na parkingi i małą gastronomię dla większej ilości ludzi. Stary most Dworcowy należy wyremontować i zostawić jako deptak. Bezrobotni za zasiłek powinni pracować tydzień dla miasta np. w parkach, przy sprzątaniu ulic itp. Powinny być zrobione drogi rowerowe przez miasto. W parkach powinna być straż, zobowiązana do ich pilnowania. Należy oddawać nowe tereny na ogródki działkowe. Określić ścisła strefę zakazu wjazdu samochodów do centrum miasta. N a parkingach powinny być podjazdy i myjnie." (ankieta nr 325, pracownica fizyczno-umysłowa, 58 lat, , Sródmieście) "W mieście, w którym można spokojnie wyjść na spacer po południu i wieczorem, gdzie będzie możliwość wyrzucenia papierów do kosza (co najmniej co 50 m), miasto szerokich ulic, oświetlonych i bezpiecznych przejść nad- i podziemnych. Miasto bez ciągłego ruchu pojazdów, które nie będą przejeżdżały przez centrum, lecz obwodnicami. Miasto ludzi posiadających pracę, własne mieszkanie, zabezpieczoną opiekę lekarską. W mieście tym społeczeństwo będzie miało faktyczny wpływ na decyzje podejmowane przez zarząd. Bezpłatne szkolnictwo, dające możliwość kształcenia się chętnym bez względu na finanse rodziców. Praca satysfakcjonująca i za godną płacę." (ankieta nr 301, urzędniczka, 36 lat, Grunwald) "Poznań czysty ekologicznie, powinien być najładniejszym miastem w Polsce. Zazieleniony i aby można było łowić ryby w Warcie. Beztroskie czekanie na emeryturę: nie martwić się o brak pracy dla dzieci i aby dziecisame zarabiały na siebie. Stworzenie puli akcji przy wykupie których każdy mieszkaniec czułby się w pewnej części właścicielem Poznania. Pieniądze te mogłyby być przeznaczone na rozbudowę miasta, szkoły, rekreację, ochronę środowiska itp. Założyć kasy chorych, tak jak było dawniej. Żeby prywatny przedsiębiorca płacąc całe życie na PZU dostał godziwą emeryturę czy rentę. Tania gastronomia, taka jak kiedyś były bary mleczne. Publiczne szalety." (ankieta nr 249, mechanik samochodowy, 44 lata, Łazarz) "Tak jak na Zachodzie, aby życie rozpoczynało się nocą, całodobowe lokale i sklepy. Szkoły podstawowe pomalowane na kolorowo (w Donaldy lub w Myszki Miki). Więcej zieleni. Punktualnie i częściej jeżdżące autobusy i tramwaje. Na każdym osiedlu nocne kluby i kawiarnie." (ankieta nr 891, uczeń, Winogrady) "Powinna być wystarczająca ilość mieszkań, ludzie powinni być w stanie je opłacić i wykupić. Dzieci powinny ukończyć szkoły i otrzymać pracę w zawodzie wyuczonym. Szybki tramwaj powinien ruszyć. Emerytury i renty powinny wystarczyć na życie." (ankieta nr 887, magazynier, 41 lat, Winogrady) "Żeby było jak w Ameryce: wysokie wieżowce, eleganckie reklamy, neony. Żeby Poznań był miastem biznesu, było dużo sklepów, basenów, klubów, kawiarni" (ankieta nr 873, pomocnik drogowy-brukarz, 19 lat, Winogrady) "W Poznaniu w roku 2010 mamy nowoczesny szybki tramwaj. Domy budowane są w "starym stylu", z cegieł, nie z płyt. Więcej zadbać trzeba o środowisko naturalne. Na Warcie powinna być oczyszczalnia ścieków. Telekomunikacja działa sprawnie. Każdy mieszkaniec bez trudu otrzymuje telefon. W pobliżu Poznania przebiegają międzynarodowe autostrady, a ludzie, którzy z nich korzystają zatrzymują się w licznych przydrożnych restauracjach i hotelach. Poznań nie musi płacić podatków, które odprowadzane są do Warszawy. Cały wypracowany zysk pozostaje na miejscu. W pobliżu Malty mogłoby znajdować się "wesołe miasteczko", o dużej powierzchni i z wieloma atrakcjami, które nie byłoby jednak zbyt drogie." (ankieta nr 855, hartownik w HCP, 53 lata, Rataje) "Mieszkańcy Poznania mieszkają w domkach w stylu amerykańskim, na przedmieściach. Każdy ma własny samochód. Młodzi ludzie mają większe szanse na rozpoczęcie własnego biznesu. Są dostępne kredyty (ale nie rujnujące ludzi). Jest mniej kościołów, za to więcej miejsc rozrywki, na osiedlach budowane są wysokie piętrowe parkingi. Każdy mieszkaniec posiada tam swoje miejsce." (ankieta nr 854, kierowca, 51 lat, Rataje) "Poznań czysty dosłownie i ekologicznie, bezpieczny. Ośrodek, w którym rozwija się myśl naukowa i twórcza. Miasto, które dysponowałoby podmiejskimi terenami rekreacyjnymi, otoczone dzielnicami willowymi. Zapewniające miejsca pracy w odpowiedniej liczbie. Miasto oparte o samorządy lokalne, w którym urząd prezydenta jednoczyłby poszczególne interesy dzielnic, w którym prezydent wskazywałby kierunki rozwoju miasta akceptowane przez ciała przedstawicielskie mieszkańców. Miasto dające możliwości handlu i czerpiące z tego korzyści. Przy przebudowach tras komunikacyjnych należy pomyśleć o niepełnosprawnych. W tramwajach powinny być dokonane Program strategicznego rozwoju miasta Poznaniazmiany. Nie ma możliwości wprowadzania do nich wózków z dziećmi (zbyt wąskie drzwi, zakaz wprowadzania wózków do nowych, holenderskich" , (ankieta nr 358, nauczycielka, 38 lat, Sródmieście) "Poznań miastem czystym i zielonym. Nie ma bezrobocia. Każdy ma pracę i mieszkanie. Wszyscy mają równe szanse startu w przyszłość: jest duży wybór szkół o wysokim poziomie. Całe miasto bezpieczne, w nocy dobrze oświetlone. W centrum powinno się wprowadzić zakaz komunikacji samochodowej. Sieć komunikacji miejskiej powinna być lepiej zorganizowana." , (ankieta nr 356, kierowniczka magazynu, Sródmieście) "Poznań powinien stać się ośrodkiem biznesu i kultury. Chciałabym, aby Poznań był czysty, zadbany i kolorowy. Przynajmniej 95% ludzi powinno mieć pracę i godne jej wynagrodzenie. Nie może być takiej sytuacji, że młodzi kradną by mieć co jeść, albo z nudów wystają po ulicach i gadają o niczym. Wynagrodzenie za pracę powinno być takie, aby stać nas było na dom, samochód i przyjemności. W tej chwili wiadomo, że wydatki ograniczają się najczęściej do rzeczy najpotrzebniejszych. Wyobrażam sobie, że władze Poznania są w stanie pomóc Poznaniakom w robieniu dużych pieniędzy, poza tym powinno się też zwracać bardzo dużą uwagę na szkolnictwo. Mam nadzieję, że moje dzieci nie będą uczyć się w takich stresach jak my obecnie. Bardzo ważny jest dobry dobór odpowiednich nauczycieli. Mam nadzieję, że za te kilkanaście lat będziemy mogli wszyscy mieszkać we własnych domkach jednorodzinnych i że będziemy je mogli odpowiednio wyposażyć. Chciałabym, aby w Poznaniu powstało kilka nowych teatrów i dużych kin, jakieś atrakcyjne baseny, korty tenisowe, kręgielnie i bardziej atrakcyjne muzea. Powinno też być więcej parków, placów zabaw. Znaczny nacisk powinno się też położyć na ochronę ludzi, na zmniejszanie przestępczości. Jest to bardzo ważne, bo nikt z nas nie chce chodzić za parę lat w kamizelkach kuloodpornych i z pistoletem w kieszeni bojąc się każdego przechodnia. Myślę, że jesteśmy w stanie uczynić Poznań miastem naprawdę bezpiecznym." (ankieta nr 336, uczennica LO, Rataje) Zwracaliśmy uwagę na zróżnicowanie opinii mieszkańców Poznania o najważniejszych problemach i najbardziej korzystnych kierunkach rozwoju miasta w różnych grupach społecznych i kategoriach demograficznych. Co ciekawe, we wszystkich z wyróżnionych przez nas grupach i kategoriach najczęściej wybierano handlowy kierunek rozwoju Poznania. Także we wszystkich grupach i kategoriach (poza osobami z wykształceniem pomaturalnym) wybierano na pierwszym miejscu jeden spośród trzech z 23 wymienionych problemów: służbę zdrowia, przestępczość lub bezrobocie. Tab. 4. NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY I NAJBARDZIEJ KORZYSTNE KIERUNKI ROZWOJU POZNANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH KATEGORII RESPONDENTÓW 1. płeć: kobiety: służba zdrowia (17.2%); ośrodek handlowy (44.7%) - mężczyźni: przestępczość (15.8%); ośrodek handlowy (39.9%) 2. grupa wiekowa: 18-19 lat: przestępczość (18.6%); ośrodek handlowy (23.3%) 20-29 lat: przestępczość (13.2%); ośrodek handlowy (35.8%) 30-39 lat: bezrobocie (19.7%0); ośrodek handlowy (46.8%) 40-"9 lat: bezrobocie (15.6%); ośrodek handlowy (45.8) 50-59 lat: przestępczość (21.6%); ośrodek handlowy (45.8%) 60-65 lat: przestępczość (26.5%); ośrodek handlowy (38.8%) 3. wykształcenie: niepełne podstawowe i podstawowe: przestępczość (26.7%); ośrodek handlowy (24.4%) niepełne zasadnicze zawodowe i zasadnicze zawodowe: przestępczość (22.4%); ośrodek handlowy (33.2%) niepełne średnie zawodowe i średnie zawodowe: bezrobocie (19.1%); ośrodek handlowy (46.8%) niepełne średnie i średnie ogólnokształcące: służba zdrowia (17.0%); ośrodek handlowy (48.0%) niepełne pomaturalne i pomaturalne: oświata (18.5%); ośrodek handlowy (51.9%) niepełne wyższe i wyższe: służba zdrowia (14.4%); ośrodek handlowy (48.1%) 4. grupa społeczno-zawodowa: uczeń, student: bezrobocie (16.2%); ośrodek handlowy (36.5%) pracownik najemny w sekktorze państwowym/spółdzielczym: służba zdrowia (18.8%); ośrodek handlowy (42.9%) pracownik najemny w sektorze prywatnym: bezrobocie (17.8%); ośrodek handlowy (42.0%) właściciel, pracujący na swoim poza rolnictwem, ale nie zatrudniający pracowników najemnych: przestępczość (15.1 % ); ośrodek handlowy (49.1 %) właściciel, pracujący na swoim poza rolnictwem i zatrudniający pracowników najemnych: środowisko naturalne (18.4%); ośrodek handlowy (39.5%) bezrobotny: bezrobocie (41.9 %); ośrodek handlowy (51.6 %) gospodyni domowa, kobieta zajmująca się domem, dziećmi: przestępczość, środowisko naturalne, bezrobocie (po 16.0%) ośrodek handlowy (44.4%) rencista, emeryt: przestępczość (22.5%); ośrodek handlowy (41.2%) Program strategicznego rozwoju miasta Poznania WNIOSKI 1. Wszystkie zastosowane procedury wskazują na zdecydowaną dominację w świadomości większości poznaniaków 5 aktualnych problemów: * poprawy stanu służby zdrowia, * zmniejszenia zagrożenia przestępczością, * zmniejszenia zagrożenia bezrobociem, * poprawy stanu środowiska naturalnego, * zapewnienia potrzebującym pomocy socjalnej Wymieniane najczęściej problemy mają jedną cechę wspólną: ich rozwiązanie wiąże się z zaspokojeniem podstawowej ludzkiej potrzeby, potrzeby bezpieczeństwa. Dobra opieka medyczna, bezpieczne ulice i mieszkania, pewna praca, niezatrute środowisko, sprawna pomoc socjalna oto czego przede wszystkim pragną poznaniacy. Dążenia te są zróżnicowane, ale potrzeba bezpieczeństwa we wszystkich kategoriach respondentów występuje na pierwszym planie. Zagrożeni bezrobociem i biedą za najważniejsze sprawy uważają zahamowanie bezrobocia i stworzenie nowych miejsc pracy oraz efektywną pomoc socjalną. Ci, którym nie grozi bezrobocie ani bieda za najważniejszy problem uznają bezpieczeństwo ekologiczne. Wszyscy boją się przestępczości, zwłaszcza jednak osoby stare i mniej wykształcone. Postrzeganie przez poznaniaków jako najpilniejszych do rozwiązania wymienionych wyżej problemów jest względnie trwałe. W badaniach przeprowadzonych przez Agencję ANKIETER na zlecenie Instytutu Socjologii UAM rok wcześniej, w grudniu 1992 poznaniacy za najważniejsze sprawy do rozwiązania (spośród przedstawionych kilkunastu do wyboru) uznawali bezrobocie (74%), służbę zdrowia, oświatę i opiekę socjalną traktowane jako jedną kwestię (57 % ), inflację (56 % ), recesję (55 % ), przestępczość (44 %), biedę (42 % ), ograniczenie wpływu Kościoła na życie publiczne (38 %), zatrucie środowiska naturalnego (30%) i korupcję (29%). 2. Dopiero w dalszej kolejności wymieniane są typowe "miejskie" problemy, takie jak komunikacja publiczna i indywidualna, przystosowanie infrastruktury miejskiej do możliwości niepełnosprawnych (stosunkowo często wybierane), estetyka miasta itp. W porównaniu z odpowiedziami na pytanie zamknięte odpowiedzi na pytanie otwarte znacznie częściej dotyczyły problemów typowo miejskich, lokalnych, leżących w kompetencjach samorządu terytorialnego. a) Najbardziej nie podoba się poznaniakom brud i nieporządek w mieście. Wskazują na generalne pogorszenie się czystości miasta, jak i na konkretne przejawy nieporządku: niewywożenie śmieci, niesprzątanie śniegu, psie odchody na ulicach. b) Druga sfera oceniana bardzo krytycznie to warunki komunikacji indywidualnej. Co czwarty badany wskazywał na stan dróg lub chodników w mieście. Wielu wymieniało też problemy ze znalezieniem miejsca do parkowania lub z przejściem przez zastawiony samochodami chodnikc) Trzeci problem, na który wskazywali badani to miejska komunikacja publiczna. Wydaje się, że w przypadku tej dziedziny mamy do czynienia ze zjawiskiem "szklanki napełnionej do połowy". Część badanych postrzega ją jako "aż w połowie pełną", część zaś jako "tylko w połowie pełną". Jedni cieszą się, że buduje się szybki tramwaj, inni skarżą się, że budowa się przeciąga. Podobnie jedni uznają, że warunki jazdy środkami komunikacji publicznej się poprawiły, inni - że nic się nie zmieniło. d) Zanieczyszczenie środowiska naturalnego i zagrożenie przestępczością to kolejne powody niezadowolenia mieszkańców Poznania wymieniane w pytaniach otwartych, co potwierdza dodatkowo trafność wyników uzyskanych z analizy pytań zamkniętych. 3. Na odległej pozycji sytuują się takie, często obecne w środkach masowego przekazu kwestie, jak budownictwo, zwłaszcza jednorodzinne, czy telekomunikacja. Budownictwo jest relatywnie ważniejsze dla ludzi młodych, natomiast usprawnienie telekomunikacji dla przedsiębiorców. 4. Małą wagę przywiązują mieszkańcy Poznania do problemów, których rozwiązanie może stać się instrumentem rozwiązywania innych problemów. Decentralizacja władzy, a w jeszcze większym stopniu upodmiotowienie mieszkańców, są wymieniane stosunkowo rzadko. Co ciekawe, owe polityczne narzędzia zajmują jednak relatywnie wyższą pozycję niż narzędzia ekonomiczne: przyciągnięcie kapitału zagranicznego i otwarcie na świat. 5. W opinii mieszkańców Poznania podstawowe atuty miasta to jego położenie geograficzne, handel i cechy poznaniaków, a w dalszej kolejności nauka, oświata i kultura. a) Najczęściej poznaniakom podoba się w Poznaniu handel detaliczny: zaopatrzenie sklepów, ich wystrój, walory estetyczne i prestiżowe, jakie nadają śródmieściu eleganckie sklepy, godziny otwarcia. Także powszechna przestrzenna dostępność sklepów z podstawowymi artykułami, choć w tej ostatniej kwestii pojawiały się także głosy krytyczne. b) Drugi najczęściej wymieniany powód zadowolenia to europejskość Poznania, szczególnie zaś istnienie MTP. Badani odwoływali się przy tym zarówno do korzyści, jakie mieszkańcy odnoszą z tego tytułu jak i do prestiżowego znaczenia tej imprezy. c) Trzecia dziedzina, która jest powodem satysfakcji mieszkańców Poznania to istnienie terenów zielonych i rekreacyjnych. Przede wszystkim wskazuje się na centrum rekreacyjne na Malcie, które wymienia prawie co czwarty poznaniak. Malta stała się w ostatnim czasie jednym z kulturowych symboli miasta. Poza M T P żadna inna instytucja czy inwestycja nie jest wymieniana tak często, jak właśnie Malta. Dystansuje ona zdecydowanie Starówkę, palmiarnię, ZOO, Arenę czy Operę. Przypuszczalnie podobnym fenomenem stanie się szybki tramwaj, budzący generalnie zarówno duże nadzieje jak i rozczarowanie, jeśli chodzi o tempo budowy. Jednocześnie wiele osób wskazuje na brak wystarczającej ilości obszarów i urządzeń rekreacyjnych. Program strategicznego rozwoju miasta Poznaniad) Zabytki i życie kulturalne to czwarta sfera będąca przedmiotem zadowolenia poznaniaków. Dotyczy to jednak centrum Poznania i kultury wyższej. Wielu badanych wskazuje bowiem na brak odpowiednich rozrywek w Poznaniu w ogóle i na zupełny brak instytucji kulturalnych na osiedlach mieszkaniowych, poza centrum miasta. e) Inne dziedziny życia miejskiego czy elementy miasta rzadziej zadowalają Poznaniaków i to najczęściej względnie lub satysfakcjonują jedynie niektórych, innych zaś wręcz przeciwnie. Za względną, to znaczy lepszą niż w innych miastach, lub lepszą niż dawniej wielu poznaniaków uważa czystość miasta i komunikację publiczną. Obie te sfery jednak więcej osób ocenia negatywnie niż pozytywnie. 6. Poznań, według badanych przez nas poznaniaków powinien być przede wszystkim ośrodkiem handlowym. Rzadziej jako pożądane wskazywane są takie kierunki jak ośrodek finansowy, przemysłowy, rekreacyjny i naukowy. Swoistym fenomenem jest fakt, że we wszystkich kategoriach socjodemograficznych przeważają respondenci, wybierający rozwój Poznania przede wszystkim jako ośrodka handlowego. Czy jednak dla wszystkich kategorii socjodemograficznych "ośrodek handlowy" oznacza to samo? Dla socjologa jest to pytanie retoryczne! Co ciekawe, rozwój handlu wymieniany jest jako problem aktualny na samym końcu listy. Handel także jest często oceniany jako atut Poznania. Na ile na wybór tego właśnie kierunku ma wpływ z jednej strony stereotyp Poznania jako miasta Targów, z drugiej zaś widoczne w wynikach badania zadowolenie z istniejącej sieci handlowej? Na ile jest to wybór świadomy i racjonalny? Na ile uświadamiane są przez badanych rozmaite konsekwencje takiego wyboru? Wyraźnie różni poznaniaków ocena rozwoju Poznania jako ośrodka przemysłowego. Prawie połowa uważa go za jeden z najmniej korzystnych kierunków, ale jedna czwarta uważa go za korzystny, a 13 % sądzi, że jest on najbardziej korzystny. 7. Jaki powinien być Poznań w roku 2010, Poznań marzeń, Poznań dla dzieci czy wnuków? Po pierwsze, musi być miastem ekologicznym, miastem o czystym powietrzu, miastem zielonym i otoczonym przez zieleń, miastem z czystą Wartą i czystymi jeziorami wokół Poznania, miastem o ograniczonym ruchu samochodowym i wyprowadzonym za miasto niezdrowym przemyśle. Żaden inny motyw nie pojawia się tak często w wypowiedziach Poznaniaków, jak właśnie ten. Po drugie, miastem o sprawnie funkcjonującej komunikacji publicznej i indywidualnej: szybki tramwaj lub nawet i metro, bezkolizyjne rozwiązania, normalne drogi, obwodnice wokół miasta. Po trzecie, miastem, w którym każdy powinien mieć szansę uzyskania dobrego mieszkania. Taka szansa to co najmniej korzystny kredyt. Mieszkanie marzeń to dom jednorodzinny, położony na przedmieściach czy na obrzeżach miasta, z ogrodem, w nieskażonym środowisku naturalnym. Po czwarte, miastem o powszechnym dostępie do rekreacji, kultury, rozrywki. Powszechny dostęp oznacza: 1. odpowiednią ilość placówek, 2. ich decentralizację, rozmieszczenie także na osiedlach mieszkaniowych, 3. formalną możność korzystania z nich przez wszystkich, 4. stosunkową niską cenę. Po piąte, miastem dobrej pracy i dobrej płacy dla wszystkich, którzy chcą pracować. Nowe miejsca pracy powinny wymagać kwalifikacji, powstawać w usługach i nieszkodliwych dla środowiska gałęziach przemysłu, w handlu i finansach. Po szóste, miastem zadbanym i czystym. Po siódme, miastem europejskim, międzynarodowym ośrodkiem handlowym, finansowym, komunikacyjnym. Po ósme, miastem ze sprawnie działającymi służbami publicznymi: służbą zdrowia i edukacją wszystkich szczebli. Po dziesiąte, miastem bezpiecznym, miasto o niskiej przestępczości i sprawnej policji. Po jedenaste, miastem o nowoczesnej architekturze. Po dwunaste, miastem o sprawnej telekomunikacji. Po trzynaste, miastem przystosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych. Po czternaste, miastem samorządnym. 9. Pozytywnym odniesieniem dla poznaniaków są miasta Europy Zachodniej, czasem także USA. W wielu wypowiedziach respondenci odwołują się bezpośrednio do przykładów z wysoko rozwiniętych gospodarczo krajów ("jak w Ameryce", "jak w Paryżu czy Londynie", "jak na Zachodzie", "jak w G6teborgu"). Czerpią stamtąd zarówno wzory estetyczne, dotyczące wyglądu sklepów, ulic czy mieszkań jak i pewien ogólny model życia. Model w Polsce nowy - taki, w którym kładzie się nacisk na środowisko naturalne, zdrowie i różnorodność sposobów spędzania czasu wolnego poza domem. W tym sensie można mówić o "europeizacji" świadomości mieszkańców Poznania, zwłaszcza w odniesieniu do myślenia o przyszłości. Ta "europeizacja" dotyczy przy tym zdecydowanie silnej sfery konsumpcji niż sfery produkcji. Poznań ma być miastem europejskim dla wszystkich mieszkańców, miastem równych szans. Służyć temu ma powszechnie dostępna oświata, praca, służba zdrowia, system kredytowania budownictwa. 10. Na ocenę wagi aktualnych problemów znaczny wpływ ma konkretna życiowa sytuacja respondenta. Wybór przezeń przyszłego kierunku rozwoju wydaje się być mniej zależny od jego rzeczywistych potrzeb życiowych, a bardziej związany z dominującymi w lokalnej społeczności i życiu publicznym wyobrażeniami o pożądanej przyszłości miasta. Poza wyjątkami (ocena czystości miasta i funkcjonowania komunikacji miejskiej) istnieje duża zgodność w ocenie podstawowych problemów miasta. Jest ona jeszcze wyraźniejsza w przypadku ujawnionych w ankiecie "marzeń" o przyszłości Poznania. Owa zbieżność poglądów ma różne przyczyny. Czasami wynika z samej fizycznej rzeczywistości (np. krytyka dziurawych dróg), czasem o zasadniczym podobieństwie potrzeb (np. wygodne mieszkanie, dobrze płatna praca), czasem Program strategicznego rozwoju miasta Poznaniaświadczy o upowszechnieniu się nowych i coraz bardziej dominujących wzorów kulturowych myślenia o przyszłości (np. nacisk na ochronę środowiska naturalnego i rekreację). 11. W świetle przedstawionych wyników badań lokalnej opinii publicznej polityk, aby działać skutecznie powinien odwoływać się przede wszystkim do potrzeby bezpieczeństwa. Musi przedstawiać sferę polityki i gospodarki jako s ł u ż e b n e wobec człowieka. Powinien także unikać ideologizowania "decentralizacji" i "samorządności", prezentowania ich jako celów samych w sobie. Dla mieszkańców Poznania, hasła te, jeżeli liczą się w ogóle, to jedynie jako środki do zaspokojenia ludzkich potrzeb, a potrzeby bezpieczeństwa w szczególności. 12. Porównując analizę pytań zamkniętych i otwartych ankiet "JAKIEGO POZNANIA CHCEMY" widzimy zarówno podobieństwa jak i różnice. Podobne są najważniejsze problemy i najważniejsze kierunki rozwoju Poznania. Wyjątek stanowi tu "czystość i brud", które nie figurowały jako problem w pytaniach zamkniętych. W obu częściach jednak ich kolejność jest zdecydowanie odmienna. W odpowiedziach na pytania otwarte znacznie bardziej wyeksponowane są jako problemy i sprawy miejskie, zwłaszcza zaś wspomniana już czystość miasta oraz komunikacja publiczna i indywidualna. Dodać należy, że te ostatnie dwa problemy, sytuowały się wysoko również w pytaniach zamkniętych, zaraz po sprawach zdrowia, ekologii, przestępczości, bezrobocia i pomocy socjalnej. Były najczęściej wymienianymi problemami ze sfery kompetencji samorządowej. W pytaniach otwartych kwestie dominujące w pytaniach zamkniętych występują również, ale na dalszych miejscach. W pytaniu otwartym dotyczącym przyszłości Poznania jeszcze silniej, niż było to w przypadku pytania zamkniętego, wyeksponowana jest problematyka ekologiczna, słabiej natomiast przeważająca w pytaniu zamkniętym jest orientacja na handlowy kierunek rozwoju Poznania. Jak wyjaśnić te różnice? Które wyniki są bliższe rzeczywistości? Na pierwsze pytanie można udzielić odpowiedzi metodologicznej. O treści odpowiedzi decyduje zawsze treść pytania. Nie ma pytań "przezroczystych". Zawsze muszą mieć one jakąś treść. Ta oczywiście w obu pytaniach była i musiała być różna. Na odmienne pytania padają odmienne odpowiedzi. Na charakter odpowiedzi wpływa też zawsze kolejność, sekwencja pytań. Gdy mamy do czynienia z więcej niż z jednym pytaniem, mamy zawsze jakąś ich sekwencję. Zawsze któreś musi być pierwsze, któreś następować po nim. Na pytanie drugie trudno odpowiedzieć jednoznacznie. Na obie części kwestionariusza odpowiadali ci sami badani i choć w naukach społecznych powszechnie jest uznawana teza o niskiej spójności potocznych przekonań, to bardziej konstruktywnie będzie, jeżeli spojrzymy na wyniki obu części ankiety nie jak na wyniki konkurencyjne, lecz jak na wyniki, które się wzajemnie uzupełniają. Znajomość obu przybliża nas do zrozumienia potrzeb i oczekiwań mieszkańców Poznania. One również dalekie są od jednoznaczności. Jedna z prawdopodobnych interpretacji tych rozbieżności może być następująca. Problemy wskazywane w pytaniach zamkniętych poznaniacy uznają za najważniejsze w skali kraju lub w ogóle, natomiast w miarę zadowalająco rozwiązane w samym Poznaniu, ewentualnie ważne lecz odległe od codziennych doświadczeń. Taka hipoteza znajduje potwierdzenie w danych uzyskanych w pytaniach otwartych, które często wskazują na relatywnie dobrą sytuację w Poznaniu, jeśli chodzi o bezrobocie. W pewnym sensie podobnie z problemem przestępczości. I ona bowiem nie jest realnym problemem dla przeciętnego poznaniaka. Oczywiście za bardziej niebezpieczne uważa on rozboje uliczne, o których wiele słyszy i czyta, ale na codzień częściej doskwierają mu dziury w jezdni niż bandyci. Rozbieżności między odpowiedziami na zamknięte pytanie o "kierunki rozwoju Poznania" a odpowiedziami na pytanie otwarte o "Poznań roku 2010 z Panaji marzeń" wydają się wytłumaczalne, gdy odwołamy się bardziej "racjonalnej" w pierwszym i bardziej "emocjonalnej" w drugim przypadku formy pytania. Stąd bardziej "konsumpcyjny" (ekologia, komunikacja, mieszkania, kultura i rekreacja) charakter odpowiedzi na pytanie otwarte w porównaniu z bardziej "produkcyjnym" charakterem odpowiedzi na pytanie zamknięte (handel, finanse, przemysł) o przyszłość Poznania. "Marzymy" (pytanie otwarte) o odpowiednim standardzie życia, ale gdy mamy dokonać racjonalnego wyboru (pytanie zamknięte) koncentrujemy się bardziej na instrumentach, które standard ten pozwolą nam osiągnąć. ANEKS 1 STRUKTURA SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNA PRÓBY "ANKIETERA" DO SONDAŻU "JAKIEGO POZNANIA CHCEMY?" 1. czas zamieszkiwania w Poznaniu:od urodzenia................................................................5 3.9 % nie od urodzenia, ale więcej niż 20 lat...........................3 2.2 % mniej niż 20 lat, ale więcej niż 10 lat. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. . .. .. ..9. 7 % 10 lat i mniej.................................................................3. 9 % 2. płeć: kobiety. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 5. 0% mężczyźni.................................................. .45.0% 3. grupa wiekowa: 18 -19 lat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4. 7 % 2 0- 2 9 lat........................... .16.4 % 3 O - 3 9 lat............................2 2 . 1 % 40-49 lat............................2 8.5 % 5 O - 5 9 lat........................... .16,6 % 6 0- 6 5 lat............................l O . 7 % Program strategicznego rozwoju miasta Poznania 4. wykształcenie: niepełne podstawowe i podstawowe............................................... .9.7% niepełne zasadnicze zawodowe i zasadnicze zawodowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21.3 % niepełne średnie zawodowe i średnie zawodowe............................. .23.9% niepełne średnie i średnie ogólnokształcące.................................... .18.6% niepełne pomaturalne i pomaturalne.............................................. .2.9% niepełne wyższe i wyższe............................................................... .23.5% 5. grupa społeczno-zawodowa: uczeń, student................................................................................8.1 % pracownik najemny w sektorze państwowym/spółdzielczym. . . . . . . . . . .33.5% pracownik najemny w sektorze prywatnym....................................1 7 .1 % właściciel, pracujący na swoim poza rolnictwem, ale nie zatrudniający pracowników najemnych.......................................................... .5.8% właściciel, pracujący na swoim poza rolnictwem i zatrudniający pracowników najemnych................................................................... .4.1 % bezrobotny.................................................................................... .3.4% gospodyni domowa, kobieta zajmująca się domem, dziećmi. . . . . . . . . . . .5.4% rencista, emeryt............................................................................. .20.4% rolnik, żona rolnika.......................................................................O. 7 % inny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.0% 5.1 ewentualna druga przynależność do grupy społeczno-zawodowej: nie pracuje dodatkowo w innym sektorze........................................8 3.1 % uczeń, studentpracownik najemny w sektorze państwowym/spółdzielczym. . . . . . . . . . . .3.0% pracownik najemny w sektorze prywatnym................................... .2.4% właściciel, pracujący na swoim poza rolnictwem, ale nie zatrudniający pracowników najemnych.......................................................... .2.4% właściciel, pracujący na swoim poza rolnictwem i zatrudniający pracowników najemnych................................................................... .1.2% bezrobotny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gospodyni domowa, tylko kobieta zajmująca się domem, dziećmi .... rencista, emeryt..............................................................................6. 6 % rolnik, żona rolnika...................................................................... .0.6% inny.............................................................................................. .0.6% 6. liczba osób mieszkających razem w gospodarstwie domowym oprócz samego respondenta: a) dorośli, powyżej 18 lat: nie mieszkają z żadną inną pełnoletnią osobą. . .. . .. . . .. . . .. . . .. . .. . . .. . . .. . . .6. 1 % mieszkają z 1 pełnoletnią osobą..................................................... .43.1 % mieszkają z 2 pełnoletnimi osobami.............................................. .28.4% mieszkają z 3 pełnoletnimi osobami.............................................. .15.0% mieszkają z 4 pełnoletnimi osobami.............................................. .5.7% mieszkają z 5 i więcej pełnoletnimi osobami.................................. .1-7%b) dzieci, do 18 lat w chwili badania: nie mieszkają z żadną niepełnoletnią osobą................................... .44.2% mieszkają z 1 niepełnoletnią osobą................................................ .26.2% mieszkają z 2 niepełnoletnimi osobami.......................................... .22.8% mieszkają z 3 niepełnoletnimi osobami.......................................... .5.2% mieszkają z 4 i więcej niepełnoletnimi osobami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.4% 7. całkowity dochód na jedną osobę w gospodarstwie domowym w ostatnim mIeSIącu: do 1 miliona zł..................................... .12.2% 1.000.001-2.000.000 zł......................... .44.3% 2.000.001- 3.000.000 zł..........................2 5 . 8 % 3.000.001-4.000.000 zł..........................9. 1 % 4.000.001-5.000.000 zł......................... .3.8% 5.000.001-6.000.000 zł......................... .2.0% 6.000.001-10.000.000 zł....................... .1.4% powyżej 10 milionów złotych. . . . . . . . . . . . . . . .0.3% 8. dobra posiadane przez gospodarstwo domowe respondenta: mieszkanie spółdzielcze lokatorskie................................................ .31. 7 % mieszkanie spółdzielcze własnościowe............................................ .31. O % mieszkanie kwaterunkowe.............................................................. .23.4% dom............................................................................................. .9.6% domek letni, dacza........................................................................ .9.9% samochód polski lub z krajów dawnego RWPG............................. .40.7% samochód zachodni...................................................................... .22.1 % telewizor kolorowy (1)................................................................... .91 . 1 % 2-gi lub więcej telewizor kolorowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.5 % video. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63. O % telewizja satelitarna.......................................................................5 0.5 % pralka automatyczna..................................................................... .77.0% telefon zwykły............................................................................... .54.0% telefon komórkowy........................................................................ .1-6% lodówka....................................................................................... .96.2% wieża stereo................................................................................... .36.5% komputer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21. 1 % kuchenka mikrofalowa...................................................................7. 3 % odtwarzacz płyt kompaktowych.................................................... .14.6% 10. dzielnica Poznania: Stare Miasto........................................ .29.3% N owe Miasto........................................2 7 .5 % Grunwald. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21.8 % Wilda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 . 6 % Jeżyce.................................................. .12.8% Program strategicznego rozwoju miasta Poznanianajważniejsze cele strategiczne rozwoju Poznania; 170 dyrektorów i działaczytal»- 1 komunikacja Infrastruktura komun czystość: środowiska promocja Poznania oświata I nauka nowocz.pr zarnysf' lok. Budownictwo mleszk. handel I usługi ośrodek biznesu specj. opieka zdrów - V 703 -1663 H 6+7 - t Y 634 -1596 - 1580 073 ł I $66 ł 65 1 1551 400 600 300 - i liczba punktów »pdf Strategii Rozwoju Miastanajważniejsze problemy Poznania, 170 dyrektorów i działaczyinfrastruktura komochrona zdrowiakomunikacja miejska D jdcwnictwo mieszkańoświatab9zroboce Mosc'pjnktow Zespof Strategii Rozwoju Miastawyk. 1. ważne problemy Poznania /wybór 5 z 24/ grudzień 1993, N«920 osóbsłużba zdrowia sroaowisxo naturalne ?r zestąpozosi bezrobocie ponoć socjalna komunikacja Oubbczcarkingi i crocj oswiar.3 fnasto d/a inwaildow astetyka miasta tsl9kcJjiun(kacl3 czas wolny -riinór-GŻ-/ Agencja ANKIETERwyk. lcdz9h81\Dwac recesją wlacsj satorzabu wiacei kapitału więcej bloków · .».Pwv mieszkańców cb>9k!y rek'eacyine nłtl k», SZkoTy wyższe otJ\arce na sw>at Instytucje kuitural nitfitl domów 1-iedz KańtW < usTuQ'y 165 U8 Agencja ANKIETER Program strategicznego rozwoju miasta Poznaniawyk.2 . najważniejszy problem Poznania /wybór 1 z 24/ grudzień' 1993, N-920 osóbprzestępczość bezrobocie słuzoa zd rowia środowisko naturalne poncc socjalna oświata zahamować recesje miastc Ota inwalidów więcej samorządu d,rcg i. ; perko gj komunikacja oubl'cz estety «a miasta więcej,(cioj,(qw wleceJ K.apltału teleKomunikacje czss wolny młodziezy $VP 9SZk3fiCOvczas wolny miedz'erzy Agencja ANKIETERwyk. 3. cdrcaufca s>MJrty wy?r?z« « »s y ka miast« Kanwi «acja cvbtto? ci(*s*o dla irwwtKtow zehsmcw-ac r* c # s j« b*robocte prr*si9Dcxcsc pomoc socjalna sluzb? zdrowi«środojtsho naturalne 1* Agencja ANKETERwyk.. 4. ocena atutów Poznania /szkolna skala ocen: od 5 do 2/ grudzień 1993, N-920 osóbpołożenie gaoyratioz handel ceohy Poznaniaków nauka i oświato ku Itu ra komunikacja zownqtrz ukffiil <1jiolni(;,ulic pr» *mysl komunikacja mtojaka władzo miejskie n . Środowisko natur alnjnawanr.owanio rotor m aluzba zdrowia tiudownictwo miosj' -an. in H 4 a .03 7r'" Isrodnła arytmetyczna Agencja ANKIETER Program strategicznego rozwoju miasta Poznaniawyk. 5. najbardziej korzystny kierunek rozwoju Poznania, /wybór 1 z 10/ grudzień 1993, N-920 osóbośrodek handlowy ośrodek finansowy os'Ooek przemysłowy osroaek rekreacyjny os'ooex naukowy ośrodek poilt-adfnln. osrectek ku Itu rai ny csroceK «omunlkacyi. ośrodek tu r jstyczny os-ooek religijny Agencja ANKIETERwyk. 6. korzystne kierunki rozwoju Poznania / wybór 3 z 10/ grudzień 1993, N-920 osóbośrodek nandiowy osłodę* finansowy osrooaK J\ kreacyj ny osrodak naukcwy ośrodek przemysłowy osrodeK hwturałrłj) osrcoak odiit-adrn'; 1 ośrodek komuni HBCyjn ośrodek tu rtftycsnj i osreeeK rangi jny Agencja ANKIETERwyk. 7. najmniej korzystne kierunki rozwoju Poznania /wybór 3 z 1 0/ grudzień 1993, N-920 OSÓb «rodak rstlgijnv ośrodek przemysłów s ośrodek pout-samincsfodek komunikacyj Otfssaak turysryczriy OSrCdSK finar;$Owy ośrodek rekreacyjny ośrodek kulturalny o«rocek naukowy ośrodek handicwy Agencja AN KI ETER