40-LECIE SZPITALA IM. FRANCISZKA RASZEI W POZNANIU W dniu 15 maja 1993 roku obchodziliśmy uroczystości związane z 40leciem działalności Szpitala im. Fr. Raszei w Poznaniu. W godzinach przedpołudniowych odprawiona została w kaplicy szpitalnej Msza św. oraz dokonano odsłonięcia tablicy upamiętniającej postać patrona szpitala. Wieczorem w gmachu Teatru Wielkiego odbyła się uroczysta akademia. , Przed południem w kaplicy szpitalnej odprawiona została Msza Sw., którą celebrował Jego Ekscelencja ks. biskup Zdzisław Fortuniak w koncelebrze aktualnych i byłych kapelanów szpitala. Podczas wygłoszonej homilii, ks. biskup nawiązał do jego osobistych kontaktów ze Szpitalem im. Fr. Raszei, podkreślił znaczenie oraz posłannictwo wynikające z niesienia pomocy drugie, mu człowiekowi. Po Mszy Sw., w holu szpitalnym odbyło się odsłonięcie tablicy upamiętniającej postać patrona szpitala. Tablica ufundowana została przez rodzinę prof. Franciszka Raszei, a odsłonięcia dokonałajego córka, prof. dr hab. Bożena Raszeja-Wanic. Okolicznościowe przemówienie wygłosił Wojewoda Poznański dr Włodzimierz Łęcki. W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele władz miejskich i wojewódzkich z v-ce Prezydentem miasta Poznania dr Jackiem Łukomskim. Licznie przybyli dawni oraz aktualni pracownicy Szpitala. Podczas uroczystości dyrektor przedstawił sylwetkę patrona Szpitala. Franciszek Raszeja ur. się w 1896 roku w Chełmnie nad Wisłą. Krótko po zdaniu matury został wcielony do armii pruskiej i wysłany na front wschodni, gdzie dostał się do niewoli rosyjskiej. Po Rewolucji Lutowej w 1917 roku udało mu się zbiec z niewoli i poprzez Finlandię i Szwecję powrócił do kraju. Brał udział w wojnie polsko-radzieckiej w 1920 roku. Studiował w Berlinie, w Miinster, na Uniwersytecie Jagiellońskim i na Uniwersytecie Poznańskim. 40-1ecie Szpitala im. Franciszka Raszei Dyplom lekarski uzyskał w 1924 roku w Poznaniu. Naukę ortopedii rozpoczął u twórcy polskiej szkoły ortopedycznej - prof. Ireneusza Wierzejewskiego, który wyznaczył go jako swego następcę na katedrze ortopedii Uniwersytetu Poznańskiego. Wkrótce po objęciu tego stanowiska, jedyny szpital ortopedyczny w Poznaniu mieszczący się przy ul. Gąsiorowskich zerwał z U niwersytetern umowę na prowadzenie działalności Kliniki Ortopedycznej. Franciszek Raszeja został pozbawiony możliwości pracy w oddziale ortopedycznym i prowadzenia ćwiczeń dla studentów. Dzięki pomocy Kasy Chorych otwarto mały szpital ortopedyczny w Swarzędzu, gdzie Franciszek Raszeja mógł nauczać studentów. Po uzyskaniu części budynku przy ul. Górna Wilda 20 dr Raszeja z wielkim zaangażowaniem przystąpił do jego rozbudowy i urządzenia tam kliniki ortopedycznej. Po niespełna pięciu latach rozpoczął działalność 63 łóżkowy oddział kliniczny z nowoczesną salą operacyjną i pracownią rentgenowską. Wielką zasługą Franciszka Raszei było stworzenie koncepcji budowy unikalnego w skali europejskiej i światowej centrum ortopedycznego, które kompleksowo objęło by leczeniem chorych z uszkodzeniami narządu ruchu. Koncepcja ta była później realizowana przez jego następców. Franciszek Raszeja była współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego, oraz jednym z głównych redaktorów czasopisma naukowego "Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska". W 1937 roku habilitował się, a w następnym roku zorganizował w Poznaniu ogólnopolski zjazd Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego. Był jednym z profesorów, którzy protestowali przeciwko istnieniu getta ławkowego dla studentów narodowości żydowskiej na Uniwersytecie Poznańskim. W czasie kampanii wrześniowej wraz z Armią Poznań dostał się do Łodzi, a później wyjechał do Kowla. W latach okupacji pracował w Szpitalu Czerwonego Krzyża w Warszawie, oraz brał udział w tajnym nauczaniu studentów medycyny. Organizował dostarczanie żywności, leków i szczepionek do getta warszawskiego. 21 lipca 1942 roku pospieszył z pomocą ciężko choremu w gettcie warszawskim. Tamże, przy łóżku chorego został zamordowany przez Niemców. Da uczczenia pamięci prof. Raszei jedna z ulic w Warszawie nosi jego imię. Zaledwie dwa szpitale w Polsce noszą imię tego wybitnego lekarza i nieprzeciętnego człowieka, którego życie do końca wypełnione było troską o chorego człowieka. Część popołudniowa uroczystości jubileuszowych odbyła się w Teatrze Wielkim. Uroczystą akademię otworzył Honorowy Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Prezydent m. Poznania dr hab. Wojciech Szczęsny Kaczmarek. Uroczystość zaszczycili swoją obecnością: dr Jacek Łukomski v-ce Prezydent m. Poznania, dr hab. Jadwiga Rotnicka Przewodnicząca Rady Miejskiej, dr Jacek Marciniak dyrektor Wydziału Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego, mgr Stanisław Bobrzyk dyrektor Wydziału Zdrowia Urzędu Miejskiego, Jego Magnificencja prof. dr hab. Lech Hryniewiecki Rektor Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Dziekani Wydziału Lekarskiego i Stomatologii Akademii Medycznej, byli i aktualni pracownicy szpitala oraz zaproszeni goście. Następnie dyrektor szpitala dr n. med. Adam Jacyna-Onyszkiewicz przedstawił genezę szpitala oraz jego czterdziestoletni dorobek. Szpital im. Franciszka Raszei rozpoczął swą działalność w 1953 roku. Przedstawiając genezę szpitala nie sposób nie cofnąć się do Szpitala SS Elżbietanek z ul. Łąkowej, który od 1909 roku działał jako Zakład Dobroczynności pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Szpital ten służył mieszkańcom Poznania aż do wybuchu II Wojny Swiatowej. W czasie okupacji był niedostępny dla Polaków. Znaczna część jego wyposażenia została zabrana przez Niemców, gdy opuszczali nasze miasto pod koniec wojny. Resztę wyposażenia zabrali Rosjanie, którzy zajmowali szpital do końca 1945 roku. Dzięki staraniom SS Elżbietanek i wydatnej pomocy UNRY szpital wkrótce znowu należał do najlepiej wyposażonych lecznic Poznania. W roku 1949 został on przejęty przez państwo i przemieniony na Szpital Miejski Nr 2, a w rok później umieszczono tam szpital podległy Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Zespół pracowników oraz wyposażenie Szpitala Miejskiego Nr 2 zostały rozproszone po innych szpitalach poznańskich. W wyniku długotrwałych i ofiarnych starań dr med. Józefa Granatowicza, byłego dyrektora szpitala SS Elżbietanek władze miejskie zdecydowały się reaktywować Szpital Miejski Nr 2. Z wyboru dr Granatowicza otrzymał on lokalizację w dawnym biurowcu Kasy Chorych przy ul. Mickiewicza 2 i nazwany został imieniem Franciszka Raszei. W owym czasie w części tego budynku działał oddział zakaźny dla dzieci dotkniętych chorobą HeinegoMedine'a, kierowany przez dr Ole cha Szczepskiego, późniejszego profesora i rektora Poznańskiej Akademii Medycznej. Pierwszym dyrektorem i jednocześnie ordynatorem oddziału chirurgicznego został dr Granatowicz, ordynatorami dwóch pozostałych oddziałów zostali byli ordynatorzy szpitala SS Elżbietanek, dr Włodzimierz Grafstein - oddziału wewnętrznego, a dr Piotr Okulicz-Kozaryn - oddziału laryngologicznego. Rozpoczęcie działalności Szpitala było zaledwie początkiem długotrwałej i trudnej pracy nad zaadaptowaniem budynku do nowych zadań. N a początku brakowało wszystkiego, nie było windy, brakowało ciepłej wody, brakowało sanitariatów, nie było sali operacyjnej. W kolejnych latach oddano do użytku aptekę szpitalną, wybudowano kuchnię, poradnię chirurgiczną i laryngologiczną. W 1957 roku otwarto Oddział Badawczo- Leczniczy Chorób Zawodowych, drugą tego typu placówkę w kraju. Oddziałem tym kierował prof. dr Antoni Horst. W latach 1960-63 dobudowano do głównego budynku dwa skrzydła, gdzie umieszczono bloki operacyjne chirurgiczny i laryngologiczny, laboratorium oraz kotłownię. Wykonano również nową elewację budynku. W 1961 roku utworzono oddział położniczo-ginekologiczny, który od początku zorganizował i którym przez 13 lat kierował dr Henryk Szłapka oraz oddział noworodkowy, którym kieruje do dzisiaj dr Julita Ast-Słomko. W latach 1966-72 dyrektorem szpitala był dr Włodzimierz Wanic. Przeprowadził on modernizację wnętrz szpitalnych pod kątem poprawy warunków dla chorych oraz usprawnienia miejsc pracy. Zmieniony został wystrój pomieszczeń szpitalnych. Dzięki staraniom dyrektora Wanica dobudowane 40-1ecie Szpitala im. Franciszka Raszeizostało skrzydło od ul. Poznańskiej. Aktualnie mieści się tam Wielkopolskie Centrum Medycyny Pracy. Od 1 stycznia 1973 roku szpital im. Franciszka Raszei stał się oddziałem lecznictwa zamkniętego Zespołu Opieki Zdrowotnej Poznań-Jeżyce, którego dyrektorem został dr med. Mirosław Olejniczak. ZOZ Jeżycki został szybko i sprawnie zorganizowany zgodnie z nowymi założeniami. W 1975 roku otrzymał nagrodę dla najlepiej zorganizowanego ZOZ-u w kraju. Z tej okazji , gościliśmy ówczesnego Ministra Zdrowia Prof. Mariana Sliwińskiego. W latach siedemdziesiątych oddział położniczo-ginekologiczny otrzymał nowy blok operacyjny oraz izbę przyjęć połączoną windą z oddziałem. Dzięki inicjatywie i staraniom Prof. Fibaka z części oddziału chirurgicznego utworzony został oddział intensywnej opieki medycznej, którym kieruje dr Elżbieta Podrzycka. W 1979 roku Szpital otrzymał wyróżnienie przyznane przez Ministra Zdrowia oraz Odznakę Honorową m. Poznania. Od 1980 roku w oddziale kardiologicznym szpitala działa II Klinika Kardiologiczna Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Oddana została również do użytku nowa izba przyjęć dla oddziałów kardiologicznego i wewnętrznego. W 1991 roku dyrektorem ZOZ-u został dr n. med. Adam Jacyna-Onyszkiewicz. Od tego czasu Szpital otrzymał nowy podjazd dla karetek pogotowia od strony ul. Zacisze, nową izbę przyjęć chirurgiczną, oraz zmieniono wystrój holu głównego oraz ciągu komunikacyjnego przy izbach przyjęć. Szpital wzbogacił się o nową aparaturę diagnostyczną i leczniczą. Szpital im. Fr. Raszei w swej 40-letniej historii dobrze służył miastu i regionowi. Każdego roku do oddziałów szpitalnych przyjmuje on około 10 tys. chorych, rocznie wykonuje się około 4,5 tys. operacji, w szpitalu na świat przyszło ponad 55 tys. poznaniaków. Codziennie ostre dyżury pełni oddział położniczo-ginekologiczny dla dzielnic Jeżyce i Stare Miasto, a Ośrodek Ostrych Zatruć dla rejonu północno-zachodniej Polski. Oddział laryngologiczny i chirurgiczny pełnią najwięcej ostrych dyżurów ze wszystkich szpitali poznańskich. Pomimo tego, że w ciągu ostatnich dwóch lat skrócono średni czas pobytu chorego w szpitalu o 25%, często po ostrych dyżurach korytarze szpitala przepełnione są chorymi. Zasługi szpitala nie zawsze były dostrzegane przez władze w należytych proporcjach, czego zewnętrznym przejawem było niedoinwestowanie szpitala w nowoczesny sprzęt. Aby utrzymać się w standardzie przeciętnego wyposażenia musieliśmy poszukiwać sponsorów. Szczególnie duży wkład w wyposażenie szpitala wnieśli: Pan Henryk de Kwiatkowski, nasz rodak ze Stanów Zjednoczonych, Fabryka "Goplana", Międzynarodowe Targi Poznańskie, Poznański Browar, Fabryka Narzędzi Chirurgicznych CHIFA z Nowego Tomyśla, Państwo Schonberg z Berlina, oraz Pan Czesław Badyda. Ostatnio szpital wzbogacił się o zakupiony przez Wydział Zdrowia unikalny sprzęt operacyjny: nóż ultradźwiękowy, choledochoskop giętki oraz nowoczesny cystoskop. W sposób szczególny należy podkreślić zasługi Zgromadzenia 00 Dominikanów za wielokrotną pomoc w wyposażeniu szpitala w sprzęt jednorazowego użytku, leki, środki czystościowe, żywność. Bez tej pomocy, szcze 1. Pracownicy Szpitala im. Fr. Raszei w Poznaniu - zdjęcie jubileuszowe (maj 1993) 2. Szpital im. Franciszka Raszei w Poznaniu - widok ogólny 40-1ecie Szpitala im. Franciszka Raszeigolnie w okresach dla Szpitala i Kraju najtrudniejszych nasze działania musiały by zostać znacznie zawężone. Ojcowie Dominikanie pełnią posługę duszpasterską przez cały okres działalności szpitala. Dzięki staraniom O. Stanisława N owaka powstała w szpitalu kaplica. Z szacunkiem i uznaniem oceniamy pełną poświęcenia 32-letnią pracę O. Fabiana Józefa Michalczewskiego jako kapelana szpitalnego. Jakkolwiek podstawowym zadaniem naszego Szpitala jest działalność usługowa, możemy pochwalić się także znacznymi osiągnięciami w szkoleniu lekarzy oraz pracy naukowej. W trakcie pracy w naszym szpitalu dwóch lekarzy uzyskało stopień doktora habilitowanego, a 26 doktora nauk medycznych. Dużą wagę przywiązujemy do szkolenia młodych lekarzy i do zdobywania przez nich specjalizacji. Wielu z nich objęło samodzielne stanowiska ordynatorskie. Prowadzone w szpitalu prace naukowe są publikowane w czasopismach krajowych i zagranicznych. Każdego roku nasi lekarze biorą udział w ogólnokrajowych zjazdach towarzystw naukowych oraz wygłaszają referaty na spotkaniach poznańskich oddziałów tych towarzystw. Dwóch naszych pracowników zostało wyróżnionych zaszczytnym tytułem honorowego członka towarzystwa naukowego. Prof. dr hab. Jan Fibak otrzymał tytuł honorowego członka Polskiego Towarzystwa Chirurgicznego, a Prof. dr hab. Ludwik Szlęzak otrzymał tytuł honorowego członka Polskiego Towarzystwa Laryngologicznego, oraz został członkiem korespondentem Francuskiego Towarzystwa Laryngologicznego. Od ponad dwudziestu lat utrzymujemy współpracę ze szpitalem w Cottbus, polegającą na wymianie doświadczeń podczas naprzemiennie organizowanych sympozjów oraz wymianie lekarzy między naszymi szpitalami. W naszym szpitalu działa zespół nauczania klinicznego dla studentów wydziału lekarskiego i stomatologii Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Studenci odbywają ćwiczenia z chirurgii, laryngologii oraz pierwszej pomocy. Tutaj też odbywali ćwiczenia i pisali prace z zakresu traumatologii sportu studenci Poznańskiej Akademii Wychowania Fizycznego. Ordynatorzy naszego szpitala pełnili i pełnią nadal funkcje konsultantów wojewódzkich. Do największych osiągnięć leczniczych naszego szpitala należy zaliczyć: wprowadzenie i rozwój onkologii laryngologicznej. Profilaktyka raków krtani oraz wykonywanie z dobrymi wynikami całkowitego i częściowego wycięcia krtani. wprowadzenie prób wysiłkowych po zawałach serca oraz rehabilitacji ruchowej w nadciśnieniu tętniczym. prawie trzykrotne zmniejszenie śmiertelności okołoporodowej noworodków oraz wprowadzenie laparoskopii do diagnostyki i leczenia narządu rodnego. leczenie wrzodu dwunastnicy wysoce wybiórczą wagatomią, a wrzodu żołądka resekcją z zachowaniem odźwiernika. wykonywanie rozległych resekcji wątroby z użyciem noża ultradźwiękowegozespalanie kości długich prętem śródszpikowym metodą zamkniętą. wykonywanie diagnostycznego i leczniczego nakłucia przestrzeni zaotrzewnej pod kontrolą ultrasonografu. leczenie radykalne raka pęcherza moczowego z wytworzeniem sztucznego niskociśnieniowego pęcherza z jelita grubego. duże doświadczenie w leczeniu zatruć grzybami oraz detoksykacji narkomanów. obrazowanie sylwetki serca poprzez echocardiograf z doprzełykową głowicą ultrasonograficzną. Usytuowanie Szpitala im. Fr. Raszei w pobliżu gmachu Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego sprawiło, że w pamiętnym dniu 28 czerwca 1956 roku najbardziej dramatyczne wydarzenia toczyły się w otoczeniu naszego szpitala. Ranni masowo napływali do szpitala, wkrótce wszystkie korytarze były zapełnione. Przez dwie doby nikt z personelu nie opuszczał szpitala ratując ofiary pierwszego powojennego protestu robotniczego. Tak jak w czasie Powstania Wielkopolskiego, znakomity poznański chirurg Leon Mieczkowski ratował powstańców w szpitalu SS Elżbietanek, tak samo pracownicy naszego szpitala ratowali ofiary czerwca 1956 roku. Nie przypadkowo łącznie wymieniam te dwa najważniejsze wydarzenia polityczne Poznania w kończącym się stuleciu, ponieważ szpitale te łączy wspólny rodowód i uważamy się za spadkobierców tych, którzy przed 75 laty nieśli pomoc powstańcom wielkopolskim. W czasie procesów politycznych po czerwcu 1956 roku zeznania naszych pracowników świadczyły na korzyść powstańców wbrew oczekiwaniom i założeniom ówczesnej władzy, co w tamtych czasach było aktem dużej odwagi. Udział szpitala w wypadkach poznańskich został upamiętniony wmurowaniem tablicy przy głównym wejściu. Tyle o historii i dniu dzisiejszym naszego Szpitala. W dalszej części uroczystości rocznicowych w Teatrze Wielkim głos zabrali zaproszeni goście. Doktor Mirosław Olejniczak opowiedział o swojej działalności w okresie kiedy był dyrektorem szpitala, odczytano też list od jego poprzednika dr med. Włodzimierza Wanica. Z kolei głos zabrali dr Jacek Marciniak Dyrektor Wydziału Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego, dr Antoni Dmochowski Dyrektor Wielkopolskiego Centrum Medycyny Przemysłowej, oraz mgr Zygmunt Bańczak w imieniu Dyrekcji ZPC "Goplana". Następnie prezydent dr Jacek Łukomski wręczył odznaczenia Zasłużonego Pracownika Służby Zdrowia przyznane przez Ministra Zdrowia dr Andrzejowi Sowińskiemu, oraz laborantce Alicji Szymczak. Natomiast z-ca dyrektora dr Krystyna Brzezińska wręczyła nagrody przyznane przez dyrekcję szpitala pracownikom, którzy w szpitalu przepracowali 40 lat: mgr Aleksan - drze Banasiak, Teresie Dudkiewicz, mgr Barbarze Goczycy, Stefani Lesińskiej i Romanowi Misiowi. Odczytane zostały życzenia przesłane szpitalowi z okazji jubileuszu. 40-1ecie Szpitala im. Franciszka Raszei Po części oficjalnej odbyło się spotkanie przy kawie w foyer Teatru Wielkiego, a następnie w części artystycznej uroczystości wystawiona została opera komiczna G. Rossiniego "Cyrulik Sewilski". Z okazji jubileuszu dzięki uprzejmości Przedsiębiorstwa Prasowo- Poligraficznego Fibak Noma Press S.A. została wydana monografia-pamiętnik pt. ,,40- to lecie Szpitala im. Fr. Raszei". Materiały źródłowe 1. G. Świderski, "Franciszek Raszeja we wspomnieniach z lat 1930-1939", Chir. Narz. Ruchu i Ortop. Polska, T. LVII, Suplement 1, PZWL 1992 2. E. Jakubek, "Prof. Franciszek Raszeja" Gazeta Ostrowska str. 7, wyd. 22.11.1992 3. E. Andrzejewska, "Rys Historyczny Szpitala im. FI. Raszei w Poznaniu", Z dziejów szpitali poznańskich s. 48-53, K. Zdr. Żarz. Woj ew. ZBOWiD 1983 4. ,,40 lat Szpitala im. Franciszka Raszei w Poznaniu", praca zbiorowa, Fibak Noma Press S.A. 1993 5. Ustnie uzyskane informacje od pp.: mgr Aleksandry Banasiak, dr Mariana Meisnera, mgr Jana Zimnowłodzkiego, Romana Misia.