POZNAŃSKIE SYNAGOGI
EWA STĘSZEWSKA- LESZCZYŃSKA
P ojawienie się licznej grupy osadników żydowskich w Poznaniu miało mIejSCe w XIV wieku, tj. w okresie nasilonych prześladowań i tumultów w zachodniej Europie. Począwszy od 2 poło XIV wieku do stolicy Wielkopolski obok uchodźców z terenu Francji i Niemiec, przybywali również Żydzi czescy. Wraz z wygnaniem prawowiernych Żydów z obszaru Hiszpanii (1492 r.) i Portugalii (1496-7) do miasta, drogą przez Węgry zaczęli napływać Żydzi sefardyjscy. Migracje z Półwyspu Iberyjskiego nigdy jednak nie przybrały rozmiarów imigracji aszkenazyjczyków, którzy dominując w Polsce szybko wchłaniali Żydów sefardyjskich, narzucając im odmienne zasady religijne. Zgodnie z zaleceniami Synodu biskupów polskich przybyszom wydzielono osobny kwartał, w którym mieli zamieszkać. Tworzyły go ulice: Sukiennicza (w końcu XV wieku przemianowana na Żydowską), Szewska oraz część Wronieckiej. Nie było to getto w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie zostało ani odgrodzone murem, ani też nie przestrzegano zakazu wynajmowania Żydom domów chrześcijańskich, znajdujących się w sąsiedztwie dzielnicy żydowskiej. Niemniej jednak aż do II wojny światowej tutaj koncentrowało się życie gminy żydowskiej, tutaj powstawały wszystkie synagogi i większość budynków do nich przynależących. Do XIX wieku osiedlanie się Żydów w innych częściach miasta było bardzo rzadkie i wiązało się przeważnie z dozorem cmentarnym lub zasiedlaniem okolic Bramy Wronieckiej poza murami miasta. Od momentu założenia poznańskiej gminy w II poł. XIV wieku aż do 1939 roku w obrębie dzielnicy żydowskiej wybudowano niemal 20 bóżnic. Były to mniejsze lub większe modlitewnie powstałe z fundacji gminy, osób prywatnych lub wszelkiego rodzaju stowarzyszeń. Niektóre z nich można uznać za wybitne dzieła architektoniczne, inne stanowiły przykład prowincjonalnego budownictwa. W niniejszym artykule ze względu na szczupłość miejsca omówione zostaną obiekty najciekawsze, mające zarazem największe znaczenie dla tutejszej gminy.