POZNAŃSKA GMINA ŻYDOWSKAponad 2330 tysięcy złotych. Tu należy przypomnieć, że gmina weszła w posiadanie tego majątku w okresie zaborów, a takie obiekty jak synagoga przy ul. Stawnej 1-4 została zbudowana w latach 1904-1907, zaś przy ul. Dominikańskiej-Szewskiej w 1912 roku. Działalność gospodarczo-finansowa gmina żydowska prowadziła w oparciu o roczne budżety, zatwierdzane przez władzę wojewódzką. Ta ostatnia mogła odmówić zatwierdzenia budżetu gminy na dany rok, jeżeli uznała, że projekt nie odpowiada zadaniom ciążącym na niej. 27 Analiza budżetów gminy żydowskiej daje rozeznanie w miarę pełne o zakresie jej działalności gospodarczej, opiekuńczej, religijnej, oświatowej itp. Przedmiotowy i podmiotowy zakres tej działalności był limitowany przede wszystkim wielkością środków finansowych, jakie mogła gmina zgromadzić i przeznaczyć na te cele. Źródła tych wpływów były różne. Znaczna ilość środków pochodziła z różnego rodzaju opłat wnoszonych przez członków gminy w formie obligatoryjnej bądź dobrowolnej, np. z synagog (za sprzedaż miejsc, z ofiar wiernych przy rodąłach, za śluby), z opłat cmentarnych (za prawo postawienia nagrobka), z łaźni rytualnej (mykwy), z dzierżaw za wynajem mieszkań, wreszcie z opłat za ubój rytualny. Gmina dysponowała pewnym kapitałem zgromadzonym w bankach, z tytułu czego uzyskiwała określone środki z odsetek. Najważniejsze jednak źródło dochodów tutejszej gminy stanowiła składka gminna (podatek) i wpływy z tego tytułu decydowały głównie o bieżącej działalności. Zgodnie z obowiązującymi przepisami składkę płacili wszyscy pełnoletni członkowie gminy, o ile w dniujej uchwalenia zamieszkiwali najej terytorium co najmniej rok, bądź posiadali na jej obszarze określony majątek nieruchomy. Artykuł 13 rozporządzenia MWRiOP z 1931 roku wyliczał osoby zobowiązane do opłacenia składek. Były to: 11 głowy rodziny obojga płci, 21 pełnoletnie dzieci, pozostające przy rodzicach lub prowadzące własne gospodarstwo o ile zarobkowały lub posiadały majątek, 31 mężczyźni nieżonaci, kobiety niezamężne, bezdzietni - wdowy i wdowcy. Wolne były od płacenia składki jedynie osoby, których ubóstwo było bezwzględnie stwierdzone lub korzystały z dobroczynności publicznej. Podatek na rzecz gminy miał charakter progresywny i mógł być ściągany w drodze egzekucji przez władze państwowe. W grudniu 1936 roku Komisja Szacunkowa Gminy przyjęła nowe zasady naliczania składki gminnej. Wszystkich płatników zaliczono do 7 grup, zależnie od wysokości osiąganych dochodów. Osoby osiągające dochody do 1199 zł. rocznie zobowiązane zostały do płacenia składki w wysokości 6 złotych rocznie, pozostałych płatników zobowiązano zależnie od osiąganych dochodów do składki w wysokości od 1,5 do 3 procent (tabl. 4).28 Zachowane częściowo listy repartycyjne podatku gminnego są wyjątkowo cennym materiałem dla badacza, pozwalają bowiem śledzić zarówno wzrost liczby członków gminy poznańskiej jak i ich stan majątkowy. W drugim półroczu 1933 roku zobowiązanych było do płacenia składki 419 osób na ogólną sumę 22788 złotych. W 1936 roku liczba płatników wzrosła do 548 a wymiar roczny podatku zamykał się sumą 48777 złotych. W latach 1938-1939 liczba zobowiązanych i wysokość składek kształtowały się odpowiednio: 594 i 606 osób, sumy składek rocznych - 65394 i 81408 złotych. 
I. Kowalski
Prześledźmy szczegółowiej listę składek za rok 1938.

Tabela 4. Członkowie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Poznaniu według osiąganych dochodów i płaconych składek (w zł. w ciągu roku)
Dochody do 1200 2500 4200 6000 7200 powyżej w zł. 1199 2499 4199 5999 7199 8999 9000 Liczba płatników 75 229 114 69 32 28 47 Stopa % 1,50 2,00 2,25 2,50 2,75 3,00 składek
Źródło: APP, Akta miasta Poznania - sygn. 11686, Lista składek na rok 1938 Do świadczeń podatkowych na rzecz gminy pociągniętych zostało 594 podatników, w tym troje ze Swarzędza. Z analizy listy podatników wyłania się duże zróżnicowanie majątkowe członków poznańskiej gminy żydowskiej. Na liście figurują nazwiska 75 osób (21,6 proc. podatników), których Zarząd Gminy obciążył składką roczną w wysokości zaledwie 6 zł, ponad zaś 23 proc. płaciło składkę nie wyższą niż 18 zł rocznie. W obu tych grupach, zwłaszcza w pierwszej, znaleźć można ludzi b. ubogich, żyjących na krawędzi ubóstwa. Z dalszych naszych ustaleń wynika, że około 70 proc. zobowiązanych do świadczeń wpłacało zaledwie 20,5 proc. ogólnej sumy składki a około 80 proc. wpływów pochodziło od około 30 proc. płacących. W tej ostatniej grupie znajdowały się osoby, które według ówczesnych kryteriów można zaliczyć do ludzi bogatych, względnie bardzo bogatych. Jeśli przyjąć, że do grupy ludzi bogatych można zaliczyć tych, których dochody roczne przekraczały 9 tys. złotych, to okazuje się, że stanowili oni zaledwie 7,9 proc. ogółu podatników.
Dodajmy, że tylko 8 osób osiągało dochody przekraczające 30 tys. złotych, w tym dwie powyżej 100 tys. złotych. Kupiec Ludwik Griitzner od dochodu w wysokości 103 277 zł. płacił składkę w wysokości 3210 zł. a Sally Starer od sumy 167000 zł.
składkę w wysokości 5 tys. złotych. Dochody M. Cohna, prezesa zarządu gminy, szacowane były na około 14500 złotych rocznie. 29 N a terenie Poznania nie notuje się olśniewających fortun, takichjakie się widziało w tych latach w Warszawie czy Lodzi. Rozważając kwestie związane z dochodami członków tutejszej gminy, należy pamiętać o jeszcze jednym aspekcie tego zagadnienia. Ludność żydowska charakteryzowała się wyjątkowo niską aktywnością zawodową, zwłaszcza nikła była aktywność zawodowa wśród kobiet. Jeśli przyjąć że w 1938 r. żyło w Poznaniu około 2800 Żydów, to przeciętna rodzina podatnika podatku gminnego liczyła 4,7 osoby. Fakt ten o tylejest ważny, że w sposób dość istotny pokazuje faktyczny poziom dochodów, liczony na statystycznego członka gminy. Podatek gminny stanowił w ciągu całej dekady główne źródło dochodów finansowych poznańskiego kahału. W 1937 roku udział ten wynosił 56,1 proc. a w kolejnym roku wzrósł do 66,7 proc. całości wpływów. Zarząd gminy miał znaczne trudności z pełną egzekucją należności, zdarzały się lata w których realizacja podat