MNIEJSZOŚĆ NIEMIECKA W POZNANIUo wydarzeniach w Poznaniu w okresie wybuchu powstania i o walkach o wyzwolenie miasta zob. A. Czubiński, Powstanie Wielkopolskie..., s. 188-200; Z. Dworecki, Fakty..., s. 25-27.
16 P.T. 1919, nr 22.
17 E. Makowski, Repolonizacja ludności Wielkopolski po 1918 r., w. "Kronika Wielkopolski" 1978, nr 4, s. 120-123. 18 P.T. 1919, nr 362, 386,400; P.T. 1921, nr 78, 213, 242; E. Makowski, Repolonizacja ..., s. 121-122; Z. Dworecki, Problem ..., s. 52-53.
19 "Orędownik Wielkopolski" 1922, nr 184; "Prawda" 1925, nr 190.
20 RSSMP za lata 1922-1924, Poznań 1926, s. 32.
21 RSSMP za lata 1935-1936, Poznań 1936, s. 32.
22 Statystyka Polski, Seria C. Zeszyt 74, Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r., Mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność, stosunki zawodowe, Miasto Poznań, Warszawa 1938, s. 11; RSSMP za rok 1928, Poznań 1930, s. 28; RSSMP za lata 1935-1936, s. 32; E. Makowski, Repolonizacja..., s. 126. 23 RSSMP za lata 1922-1924, Poznań 1926, s. 58; RSSMP za lata 1937-1938, Poznań 1938, s. 59.
24 RSSMP za rok 1927, Poznań 1929, s. 53; RSSMP za lata 1929-1932, Poznań 1932, s. 46.
25 Statystyka Polski, Seria C.... s. 11; RSSMP za rok 1928, Poznań 1930, s. 27.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Urząd Wojewódzki Poznański (cyt. APwP, UWP), nr 1211, k.
187-192: elaborat o Kościele Ewangelicko-Unijnym z 1933 r., sporządzony przez UWP; APwP, AmP, nr 11332, k. 156: Miejski Urząd Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego do wojewody, Poznań 28 VI 1929 r.; Statystyka Polski, Seria C..., s. 11; Ilustrowany przewodnikpo Poznaniu, (Poznań) 1935, s. 26; A. Rhode, Geschichte der evangelischen Kirche im Posener Lande, Wiirzburg 1956, s. 208; P.T. 1919, nr 226; O. Kiec, Miasto bez stosów, w: "Czas Kultury" 1991, nr 3-4, s. 61-62.
P. Hauser, Mniejszość niemiecka w województwie pomorskim w latach 1920-1939, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Lódź 1991, s. 131-135; O. Kiec, Miasto ..., s. 63. 28 P. Hauser, Mniejszość..., s. 132-134, 230-233; M. Cygański, Organizacje..., s. 505-507; O. Kiec, Miasto .... s. 64; P.T. za lata 1933-1939; "Kurier Poznański" (cyt. K.P.) 1921, nr 286; "Nowy Kurier" (cyt.
N.K.) 1933, nr 224; K. Krasowski, Związki wyznaniowe II Rzeczypospolitej, Studium historyczno-prawne, Warszawa- Poznań 1988, s. 235-253.
APwP, AmP, nr 11332, k. 125: Miejski Urząd Policyjny do Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, Poznań 19 IX 1928 r.; P.T. 1921, nr 157; A. Rhode, Geschichte ..., s. 215-216, 224-225; P. Hauser, Mniejszość..., s. 135-136; Z. Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania, Przechadzki Z lat 1918-1939, Poznań 1985, s. 286,607.
30 Statystyka Polski, Seria C ..., sIl.
APwP, UWP, nr47, k. 42: sprawozdanie z konferencji w Urzędzie Wojewódzkim w grudniu 1922 r.; N.K. 1930, nr 31; "Orędownik" 1922, nr 247; P.T. 1921, nr 234,242; M. Cygański, Organizacje ..., s. 511512; APwP, AmP, nr 11330, n.f: Miejski Urząd Bezpieczeństwa Publicznego do Urzędu Wojewódzkiego, Poznań 29 II 1932 r.; tamże, nr 571, k. 277, 431-432, 435, 511-512: miesięczne sprawozdania sytuacyjne Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Poznaniu z 1930 r.; tamże, nr 11322, k. 1233: Miejski Urząd Policyjny do wojewody, Poznań 19 IX 1928 r.; tamże, k. 156: Miejski... j.w., Poznań 28 VI 1929 r.; APwP, SGmP, nr 63, k. 100-101: korespondencja policji z 1923 r.; T. Szulc, WPoznaniu i wokoło niego (wspomnienia), Poznań 1951, s. 703 (rękopis w Bibliotece Głównej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). 32 Statystyka Polski, Seria C..., s. 10l.
33 rp Tamże.
APwP, SGmP, nr 26, k. 24: komenda policji do Starostwa Grodzkiego w Poznaniu, Poznań 20 III 1934 r.
35"APwP, SGmP, nr 32, k. 33: okólnik Ministerstwa b. Dzielnicy Pruskiej z 12 III 1921 r.
36 APwP, AmP, nr 53, k. 125, 159: pisma Magistratu z 24 VII 1920 r. i 28 XI 1919 r.; tamże, nr 60, k. 75: Starostwo Grodzkie do Magistratu, Poznań 28 XI 1923 r.; APwP, SGmP, nr 2, s. 2-3: artykuł p.t. 
Z. Dworecki
Policja w Poznaniu (z l I 1920 r.); tamże, nr 63, k. 59-60: wykaz statystyczny sporządzony przez Komendę Policji Państwowej na m. Poznań, z 10 IX 1923 r.; tamże, nr 27, k. 22: Prezydium Policji do Ministerstwa b. Dzielnicy Pruskiej, Poznań 13 XI 1919 r. F. Barciński, Poznań 20-lecia i Poznań w Polsce Ludowej, w: "Kronika Miasta Poznania" za lata 1951-1956, s.12; Księga pamiątkowa miasta Poznania, Dziesięć lat pracy polskiego Zarządu Stołecznego Miasta Poznania, Poznań 1929, s. 218.
38 APwP, UWP, nr 212, k. 1-9: wykaz przedsiębiorstw, spółek i towarzystw akcyjnych z 1931 r,; APwP, AmP, nr 2137, k.159: sprawozdanie policji z 28 VI 1929 r.; tamże, nr 11332, k.191-194: policja do wojewody, Poznań 10 IV 1930 r.; tamże, nr 10902, k. l-57: wykaz majątków niemieckich podległych likwidacji (z 1926 r.); "Orędownik" 1938, nr 192; Z. Zakrzewski, Ulicami ..., s. 265, 310, 381; Książka adresowa przemysłu, handlu, rzemiosła miasta Poznania, zawierająca urzędowo zebrane adresy ws stkich zakładów przemysłowych, fabryk, warsztatów, biur technicznych, banków, hurtowni, składów detalicznych, biur handlowych, komisowych i agentur, dalej architektów oraz wszelkich innych branż i wolnych zawodów. Według stanu z dnia l stycznia 1925 roku, Poznań 1925, s. 72, 86, 110. 39 Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Rep. 4, nr 82, k. 909: sprawozdanie wojewody nr 8 z życia mniejszości narodowych za październik 1926 r.; R. Koźlik, Spółdzielczość polska i niemiecka w województwach zachodnich, w: Problem niemiecki na ziemiach zachodnich, Zeszyt specjalny kwartalnika "Strażnica Zachodnia", Poznań 1933, s. 117-125; Cz. Łuczak, Ekonomiczne aspekty polityki Republiki Weimarskiej i Trzeciej Rzeszy wobec mniejszości niemieckiej w Polsce, w: Rola mniejszości niemieckiej w rozwoju stosunków politycznych w Europie 1918-1945, Praca zbiorowa pod redakcją A. Czubińskiego, Poznań 1984, s. 342, 346-347; "Orędownik" 1938, nr 192; APwP, AmP, nr 11332, k. 191-194: Miejski Urząd Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego do wojewody, Poznań 10 IV 1930 r.; P. Hauser, Mniejszość..., s. 109-110.
Por. F. Znaniecki, Miasto w świadomości jego obywateli, Z badań Polskiego Instytutu Socjologicznego nad miastem Poznaniem (1931), w. F. Znaniecki, J. Ziółkowski, Czym jest dla ciebie miasto Poznań? Dwa konkursy: 1928/1964, Warszawa-Poznań 1984, s. 137-138. M. Rum, Przemiany gospodarczo-społeczne Poznania w latach 1918-1928, w: "Roczniki Historyczne", r. XXXV, Poznań 1969, s. 60-61. Tamże, s.60; APwP, SGmP, nr 32, k. 36: okólnik wojewody poznańskiego z maja 1921 r.
43 APwP, AmP, nr 11332, k. 22, 111-125 i nr 571, k. 227, 607: wyka niemieckich stowarzyszeń i inne materiały dotyczące działalności mniejszości niemieckiej w Poznaniu w latach 1927-1930; Księga adresowa Miasta Stołecznego Poznania za rok 1930, Opracowana w roku 1929 na podstawie materiału statystycznego Magistratu M.Stol. Poznania, Poznań 1929, s. xxx. 44 P.T. 1919, nr 2,29,40, 104, 130,142; O. Kiec, Mniejszośćniemiecka w Poznaniu w latach 1918-1923, Poznań 1988, s. 21-28 (maszynopis Instytut Historii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza).
45 Art. pt. "Unsere Aufgaben", w: P.T. nr 278 z 6 VII 1919 r.; Niemcy w Poznańskiem ..., s. 420421.
46 Zob. K.P. 1920, nr 45.
47 P.T. 1919, nr 560; K.P. 1920, nr 51, 152.
48 K.P. 1920, nr 51; P.T. 1921, nr 67; P. Hauser, Mniejszość ..., s. 52-55.
K. Gostyński, Zarys historii politycznej Niemców w województwach zachodnich po wOjnze, w: Problem niemiecki na ziemiach zachodnich, Zeszyt specjalny kwartalnika "Strażnica Zachodnia", Poznań 1933, s. 48-56; P. Hauser, Mniejszość ..., s. 55-57. APwP, UWP, mikrofilm nr 15954,k. 188: sprawozdanie wojewody poznańskiego z ruchu mniejszości narodowych za listopad 1937 r.; P. Hauser, Mniejszość..., s. 178-193, 223; APwP, Komenda Policji Państwowej Nowy Tomyśl, nr 40, k. 161: raport Komendy Wojewódzkiej Policji Państwowej w Poznaniu z 23 V 1936 r.
Zob. Jeszcze o poznańskim wrześniu, w: "Gazeta Poznańska" 1989, nr 205.
52 APwP, AmP, nr 1504: korespondencja i inne przekazy źródłowe, dotyczące przygotowań do wyborów w styczniu 1919 r.; P.T. 1919, nr 2,4,6, 11-14,23'"'28, 30, 34, 36,42,56; Niemcy w Poznańskiem ..., c 408-409