TADEUSZ ŚWITAŁA ROBOTNICZA SPÓŁDZIELNIA MIESZKANIOWA LOKATORSKO-WŁASNOŚCIOWA "H - CEGIELSKI" 1958-1983 Część druga. Lata 1971 - 1983 Do NOWEJ pięciolatki (1971 - 1975) Zarząd Spółdzielni był znacznie lepiej przygotowany aniżeli do poprzedniej (1966 -1970). Na Walnym Zgromadzeniu Przedstawicieli w dniu 17 grudnia 1970 r. uchwalono bowiem Program działalności Spółdzielni na lata 1971 - 1975 w następującym brzmieniu: I. W ZAKRESIE INWESTYCJI MIESZKANIOWYCH I TOWARZYSZĄCYCH: 1. Wybudować osiedle przy ul. Hetmańskiej w latach 1971 - 1973 (siedem wieżowców, pawilon handlowy, pełne zagospodarowanie); 2. Przygotować w pełni do realizacji Osiedle Górczyn Wschodni na ok. 1700 mieszkań w takim terminie, aby realizacja, przy sprzyjających okolicznościach, mogła być rozpoczęta w ramach pięciolatki 1971 - 1975. Przy programowaniu uwzględnić maksymalną liczbę punktów usług, a w szczególności pralni mechanicznych; 3. Przygotować w pełni do Osiedle Dębieć. Ul. Łozowa Tadeusz Świtała realizacji Osiedle Dolna Wilda-Chwia1kowskiego, na lokalizacji przejętej od Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, względnie osiedle przy ul. Czechosłowackiej; 4. Przygotować do realizacji budowę bloku przy ul. Langiewicza róg Dzieneyńskiego i zrealizować budowę, jeśli uda się wylokować obecnego użytkownika terenu; 5. Wybudować wolno stojący klub osiedlowy na kolonii V na Dębcu o powierzni ok. 900 m 2 ; 6. Wybudować w rejonie Dębca 100 - 200 garaży; 7. Przygotować kompleksowo do realizacji bazę dla Zakładu Remontowo- Konserwacyjnego dla obsługi zasobów zamieszkałych przez ok. 25 000 osób. Bazę tę w miarę możliwości połączyć przestrzennie z kotłownią dla Osiedla Górczyn; 8. Doprowadzić do przygotowania przez kompetentne władze dokumentacji na zagospodarowanie terenów rekreacyjnych na tzw. Klinie Lubońskim (na południe od ul. Platanowej) oraz do wprowadzenia tego zamierzenia do planów realizacyjnych Rady N arodowej w pięciolatce 1976 - 1980; 9. Przygotować koncepcyjnie realizacj ę domu dla samotnych spółdzielców -rencistów. II. W ZAKRESIE GOSPODARKI ZASOBAMI MIESZKANIOWYMI: 1. Zapewnić wszystkim zasobom, zarówno dotychczasowym jak i przejętym, wysoki paziom remontów i konserwacji; 2. Planowo uzupełniać, i wzbogacać zieleń, * Stanisław Szymański zastępca przewodniczącego Zarządu do spraw inwestycyjno- technicznych (7 VIII 1968-30 Vin 1979)małą architekturę i urządzenia zabawowe we wszystkich zasobach eksploatowanych, przejmowanych i przewidzianych do wybudowania w ciągu pięciolecia; 3. Doprowadzić chociażby do prowizorycznego zagospodarowania na cele sportowe terenu położonego za ul. Dębową w kierunku Warty i za ul. Platanową w kierunku Lubonia (boisko do gry w piłkę, górka saneczkowa dtp.); 4. Rozszerzyć sieć parkingów samochodowych, szczególnie na koloniach III i V Dębieć oraz na Osiedlu Szczepana; 5. Doprowadzić poprzez odpowiednie starania do zainstalowania na Osiedlu Dębieć wystarczającej w stosunku do potrzeb ilości ogólnie dostępnych aparatów telefonicznych wrzutowych (automatów); 6. Zainstalować kilka magli elektrycznych na kolonii II Osiedla Dębieć i na Osiedlu Szczepana; 7. Wykonać jednolite osłony barier balkonowych i 10ggi tam wszędzie, gdzie nie zostały założone na etapie inwestycji; 8. Zbadać możliwość założenia mechanicznych wentylatorów we wszystkich pionach wentylacyjnych, obsługujących ciemne kuchnie w wieżowcach; 9. Przygotować na Walne Zgromadzenie Przedstawicieli wnioseko wprowadzenie zróżnicowania czynszu w zależności od kondygnacji w blokach pięciokondygnacyjnych; 10. Przygotować na najbliższe Walne Zgromadzenie Przedstawicieli szczegółowo wypracowany wniosek o zaangażowanie sprzątaczy do mycia klatek schodowych, opłacanych z czynszu, który musiałby odpowiednio wzrosnąć. III. W ZAKRESIE POLEPSZENIA OBSŁUGI MIESZKAŃCÓW: 1. Działalność społeczno-wychowawczą organizować według faktycznych potrzeb członków. Potrzeby rozeznawać corocznie przy pomocy ankiet socjologicznych; Stanisław Mizieliński orzewodniezący Zarządu (11 XI H973 - 25 I I I 1980) członek Zarządu (1« XII 1969 - 28 II 1973) Antoni Miliński przewodniczący Rady (17 -IX 1973 - 22 V 1975) 2. Poważnie rozbudować odpłatne świadczenia Ekipy Remontowej (Zakładu Remontowego) na rzecz członków; 3. Stworzyć ramy organizacyjne w Spółdzielni, względnie doprowadzić do ich powstania poza nią, które pozwolą dostarczać artykuły żywnościowe do mieszkań spółdzielców (np. na zamówienie telefoniczne); 4. Zorganizować usługi "drobne" na rzecz członków, które świadczyłaby harcersko-młodzieżowa spółdzielnia usługowa; 5. Wygospodarować w zasobach maksymalną ilość pomieszczeń, które można by po adaptacji wydzierżawiać rzemieślnikom indywidualnym, świadczącym usługi dla ludności. IV. W ZAKRESIE POLEPSZENIA USŁUG TYPU MIEJSKIEGO (NIEZALEŻNYCH BEZPOŚREDNIO OD SPÓŁDZIELNI): 1. Doprowadzić do usprawnienia komunikacji autobusowej z Dębca do centrum miasta; 2. Poczynić starania, aby miasto zrealizowało budowę zespołu budynków handlowo-usługowych na kolonii V Osiedla Dębieć; 3. Wystąpić o uruchomienie na Osiedlu Dębieć sklepu nabiałowego oraz ekspozytury PKO, a na Osiedlu Szcze 5 Kronika m. Poznania 3/83 Tadeusz Świtała Włodzimierz Palacz członek Zarządu (1 III 1973 - 20 XII 1975) - jś&$k Hjfe Hu WS Marian Sommerfe1d członek Zarządu (1 I I I 1976 - 1 X I I 1982) · mm .. D_I . , . pana - kiosku "Ruchu"; 4. Doprowadzić do położenia nawierzchni na ul. Łozowej na odcinku od ul. Szczepana do Czechosłowackiej; 5. Wystąpić do władz miejskich o zlikwidowanie plagi komarów, które się lęgną w Dębinie i na terenie fortu przy mleczarni na Dębcuv. W ZAKRESIE METOD PRACY: 1. Usamodzielnić wszystkie osiedla w ramach decentralizacji zarządzania, z tym, że w stosunku do Osiedli Dębieć i Wilda winno to nastąpić w terminie do 31 grudnia 1971 r.; 2. Utrzymywać ścisłą więź władz Spółdzielni z członkami za pośrednictwem stałego Biuletynu Informacyjnego i sporadycznych ankiet sondażowych opracowywanych metodą socjologiczną; 3. Stworzyć ramy organizacyjne, które pozwolą na szybkie wychwytywanie wszystkich usprawnień i ulepszeń stosowanych w innych spółdzielniach krajowych i zagranicznych oraz na ich systematyczne wdrażanie do praktyki; 4. Ściśle powiązać załogę pracowniczą ze Spółdzielnią; 5. Stale ulepszać organizację pracy wszystkich komórek Spółdzielni. Praktyka miała wykazać, że tylko niewielka część Programu doczeka się realizacji. Przeszkody w rozwoju Spółdzielni tkwiły początkowo w samym ruchu spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego. Jak pisze Eugeniusz Bober: "Konsek Projektanci Osiedla Hetmańskiegomgr inż. aren. Jan Jaegermgr inż. arch. Zenon Hirsch Osiedle Dębieć. Ul. Cedrowa 2-12 wencją spontanicznego rozwoju spółdzielni budownictwa mieszkaniowego w latach sześćdziesiątych był proces koncentracji ich sieci, który sprawił, że zaczęły wyrastać spółdzielnie-giganty o wielkim potencjale gospodarczym. Wzrost rangi spółdzielni mieszkaniowych i konieczność rozwiązywania szeregu problemów lokalnych stworzyły potrzebę silniejszego powiązania tych spółdzielni z organami władzy terenowej. Wszystkie te zmiany jakościowe, sprzyjające rozwojowi spółdzielczości mieszkaniowej, zrodziły równocześnie nowe problemy i trudności ograniczające możliwości sprawnego zarządzania spółdzielnią i zapewnienia warunków dla prawidłowego funkcjonowania organów samorządowych. Po ogólnospółdzielczej dyskusji uznano, że szereg problemów może ulec znacznemu złagodzeniu poprzez rejonizację działalności i decentralizację zarządzania"!. Tryb przeprowadzenia rejonizacji określony został uchwałami Rady i Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego 2. Inne przeszkody w rozwoju Spółdzielni, zgodnym z wolą członków, tkwiły poza nią. Były to: brak uzbrojonych terenów budowlanych, a nade wszystko chroniczny deficyt mocy przerobowej przedsiębiorstw budowlanych i ciągłe kłopoty z materiałami budowlanymi. 'E. B o b er: Spółdzielnia Mieszkaniowa "Grunwald" w latach 1957 - 1977 na tle rozwoju spółdzielczości mieszkaniowej w Poznaniu. Część druga. "Kronika Miasta Poznania" r 1980 nr 3, s. 35. · Uchwała Nr 42 Rady Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego z dnia, 16 VII 1%9 f., W sprawie rejonizacji sieci spółdzielni budownictwa mieszkaniowego;Uchwała Nr 44 Zarządu Centralnego z dnia 20 VII 1970 r., w sprawie rejonizacji działania spółdzielni. 6' Tadeusz Świtała LATA 1971 - 1975 Początek realizacji nowego planu pięcioletniego (1971 - 1976) zbiegł się z porządkowaniem gospodarstwa spółdzielczego w całym kraju. Z dniem 1 stycznia 1971 r. przeprowadzono w Poznaniu tzw. rejonizację działalności spółdzielni mieszkaniowych. Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa "H. Cegielski" uzyskała ściśle wytyczony rejon działania, pokrywający się w zasadzie z obszarem dzielnicy Wilda oraz teren zamknięty ulicami Hetmańska-Głogowska-tory kolejowe linii Poznań-Zbąszyń; przejęła też od innych spółdzielni poznańskich budynki wzniesione na tym obszarze, wraz z lokatorami -członkami. Z dniem 1 stycznia 1971 r. zasoby mieszkaniowe Spółdzielni powiększyły się a ok. 60°/», a liczba członków wzrosła o 50% 3. (Tabele 1 i 2). Na inwestycje w 1971 r. zaplanowano 42 900 000 zł, z czego 42 550 000 zł na budowę osiedla przy ul. Hetmańskiej, zwanego później Osiedlem Hetmańskim HCP. Po niepowodzeniach na placu tej budowy w latach 1969 - 1970, rok 1971 - w którym plan nakładów inwestycyjnych przekroczony został o blisko 3 800 000 zł - sprawił, że Spółdzielnia z nową otuchą patrzyła w przyszłość. Do eksploatacji oddano dwa budynki wysokie: nr 1 (ul. Findera 62) i nr 2 (Hetmańska 62), posiadające 242 mieszkania (658 izb), o łącznej powierzchni 10 149 m 2 . Przeważały (zgodnie z zamierzeniami) mieszkania mniejsze: M-3 (110) i M-4 (90). Tabela 1 ZASOBY MIESZKANIOWE PRZEJĘTE W DNIU 1 I 1971 R. Liczba Powierzchnia Kubatura Powierzchnia Przekazujący budynków eksploatacji 3 ogrzewana Uwagi 2 wrn 2 wrn wrn Spółdzielnia Mieszkaniowa łącznie z kinem "Grunwald" l 4 503 23 500 5 621 "Wilda" Poznańska Spółdzielnia w tym 44 domki Mieszkaniowa 78 64313 351 869 35017 jednorodzinne Razem 79 68 816 375 369 I 40 638 Oddano nadto do użytku trafostację, zakończono pierwszy etap budowy kotłowni osiedlowej, wykonano pełne uzbrojenie dolnego tarasu osiedla. Znacznie zaawansowano roboty przy budowie dwóch następnych budynków (nr 3 i 4). Roboty przebiegały tak dobrze, iż spodziewano się nawet oddania do użytku trzech budynków. * Od Spółdzielni Mieszkaniowej "Grunwald" przejęto budynek przy ul. Gwardii Ludowej 38/38, wraz z kinem "Wilda". Od Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej natomiast budynki przy ulicach: Czajcza 10, 11 (narożnik Jerzego 15a-d), 12 (wejścia 5 - 7 i 8 - 9); Czesława 2, 2a, 3, 3a, 5 (Gwardii Ludowej 20), 9, 9a (Różana 16); Dolina 15/16, 17/18, 119;2); Dolna Wilda 30a, 30b, 34a-c, 42a-c, 44, 46, 48, 50; Dzierżyńskiego 245-259, 251 (44 domki od 1 do 44), 261 (Wspólna 17); Gwardii Ludowej 21 (Czesława 4, 4a), 51, 53, 55, 57, 59 (Jerzego 3); Kilińskiego 14a, 14b; Madalińskiego 21-23 (Traugutta 11); Partyzancka 1, 3, 3a, 3b; Powstańcza 1- 4, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15; Przemysłowa 29 (Czesława la- Ib); Wspólna 19-27, '28 (Hutnicza 52, 53, 54). W 1974 r. przejęto od Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej budynek przy ul. Jerzego 7/9, a w 1975 r. od Spółdzielni Mieszkaniowej "Jeżyce" budynek dawniejszej Spółdzielni Mieszkaniowej "Hydrobudowa", przy ul. Koszutskiej 2/6 (Chłapowskiego 10). Tabela 2 ZASOBY SPÓŁDZIELNI NA DZIEŃ 31 1 1971 R. (łącznie z budynkami przejętymi od Spółdzielni Mieszkaniowej "Grunwald" i Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej) Osiedla Wyszczególnienie Dębieć Szczepana Wilda Razem Kubatura w m 3 327934 105793 429 306 863033 Liczba budynków ogółem 42 11 91 144 w tym mieszkalnych 36 7 85 128 Powierzchnia eksploatacji w m 1 70216 25194 78 987 174397 w tym mieszkań 65 916 24150 73 357 163423 usługi handlowe 4300 1044 5630 10974 Powierzchnia ogrzewana ogółem w m 2 74429 42210 49 698 166337 w tym: budynki własne z centralnym ogrzewaniem własnym 32733 24150 43 349 100232 budynki własne z centralnym ogrzewaniem obcym 35726 35 726 budynki obce z centralnym ogrzewaniem własnym 5970 18060 6349 30379 Poczyniona przygotowania do terminowej realizacji drugiego etapu budowy osiedla, w którym przewidywano zbudowanie pozostałych budynków i pawilonu handlowego. Dokonano rozbiórki części budynków przejętych od Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Rolnictwa w Wodę "Prodwodro1". Zarząd Spółdzielni prowadził przygotowania do rozpoczęcia budowy następnych osiedli mieszkaniowych: Górczyn Wschodni (1700 mieszkań) i Dolna Wilda-Chwiałkowskiego (700 mieszkań), które miały powstać w latach 1976 - 1980. Jednakże rok 1972 nie przyniósł spodziewanych rezultatów. Plan inwestycyjny na Osiedlu Hetmańskim wykonany został w 91,9%. Oddano do użytku następne dwa budynki - nr 3 przy ul. Hetmańskiej 58A i nr 4 przy Hetmańskiej 56 - zamiast trzech, o łącznej liczbie 242 mieszkań (658 izb), a ponadto 25 boksów garażowych. Wstrzymano wykonanie elewacji, bowiem stwierdzono, iż szczyty budynków nie są wystarczająco ocieplone. Tymczasem zapotrzebowanie na mieszkania spółdzielcze stale rosło. Według stanu na dzień 31 grudnia 1972 r., 2897 członków Spółdzielni oczekiwało na przydziały (w tym 1607 kandydatów). Zarząd Spółdzielni zadbał o tereny budowlane, na których planowano zbudowanie domów w liczbie wystarczającej na pokrycie przyszłych potrzeb, nawet z pewną nadwyżką, bowiem już w 1973 r. posiadano lokalizację na osiedla o łącznej liczbie ok. 3400 mieszkań. I tak: na Osiedlu Górczyn Wschodni miano zbudować 2000 mieszkań (w poprzedniej wersji 1700), przy Dolnej Wildzie-Chwiałkowskiego - 670, przy Czechosłowackiej-Góreckiej - 300, przy Jerzego-Krzyżowej - 200, a 230 mieszkań miano uzyskać w trzech enklawach: Dzierżyńskiego-Langiewicza-Dąbrówki (70), Przemysłowa-Żupańskiego (80), Dolna Wilda (80). Na początku 1973 r. w przygotowaniu znajdowały się budowy osiedli: Górczyn Wschodni, Dolna Wilda-Chwiałkowskiego, Jerzego-Krzyżowa i Dzierżyńskiego- Langiewicza- Dąbrówki. Górczyn Wschodni - największa inwestycja - został zaprojektowany na deskach'" architektów w Zakładzie Projektowania i Usług Inwestycyjnych "Inwestprojekt" . W bezpośrednim jego sąsiedztwie władze miejskie zamierzały zbudować wielką Elektrociepłownię Rudnicze, skąd miał być dostarczany cieplik dla osiedla. Tadeusz Świtała Eugeniusz Filipiak przewodniczący Rady (22 V 1973 - 26 V 1978) Jednakże rachuby te okazały się płonne, gdyż ciepłownia została skreślona z mIeJskiego planu inwestycyjnego. Osiedle próbowano uratować poprzez doprowadzenie ciepłociągu z Elektrociepłowni Karolin via Zakłady Przemysłu Metalowego "H. Cegie1ski". Okazało się jednak, że doprowadzenie tej nitki nie jest możliwe wcześniej jak w 1978 r. Zabiegano jednak usilnie, aby dokumentację techniczną zakończyć w 1975 r. i budowę rozpocząć w 1976 r. . Lokalizacja osiedla przy Dolnej Wildzie-Chwiałkowskiego, później nazwanego Osiedlem Żeromskiego, przejęta została w ramach rejonizacji od Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Koncepcja zagospodarowania terenu zatwierdzona została w 1972 r., założenia opracowane być miały w pierwszym kwartale 1974 r., a dokumentacja techniczna w 1975 r., aby rozpoczęcie robót mogło nastąpić w drugim półroczu 1976 r. Osiedle składać się miało z czterech wieżowców o 24 kondygnacjach. Szkic zespołu budynków mieszkalnych przy ul. Czesława od ul. Przemysłowej do Różanej Szkic zespołu budynków mieszkalnych przy ul. Hetmańskiej 102 - -106 i Partyzantów 1ul HETMAŃSKA II'.=. .J fi:iI O 7J PARlYZANTÓN W przypadku osiedla przy ul. Dzierżyńskiego- Langiewicza- Dąbrówki (86 mieszkań zamiast 70) dokumentacja techniczna miała być gotowa do końca pierwszego kwartału 1974 r., a już w drugiej połowie roku budowa miała się rozpocząć, zaś jej zakończenie przewidywano w 1976 r. Lokalizacja budynków przy ul. J erzego- Krzyżowej (200 mieszkań) uzyskana została w 1973 r. Przygotowano ją z myślą o przyspieszonym trybie budowania pod patronatem Związku Młodzieży Socjalistycznej. Miała to być budowa ponadplanowa, dzięki której pierwsi lokatorzy mieli zamieszkać tamże już w 1975 r. Szkic osiedla domków mieszkalnych przy "ul. 28 CzelWca 1 r. - Wspólnej i Hutniczej Tadeusz Świtała W połowie 1974 r. Zarząd Spółdzielni rozpoczął starania o uzyskanie lokalizacji pod osiedle mieszkaniowe na Klinie Dębieckim (Lubońskim). Ponadto, w wyniku rozstrzygnięcia konkursu na zabudowę Rynku Wildeckiego, zaoferowano Spółdzielni lokalizacje pod budynki spółdzielcze przy ul. Czajcza--Dolina *. .1 ., ,- .. II .. I - I Ił : . . I :. = Szkic wildeckiego zespołu budynków spółdzielczych przy ul. Fabrycznej, Traugutta, Pamiątkowej, 28 CzelWca 1956 r., Langiewicza, Dąbrówki i Chłapowskiego Planowane nakłady inwestycyjne na 1973 r. na budowie Osiedla Hetmańskiego zostały przekroczone o ponad 4 000 000 zł. Dzięki temu oddano do użytku trzy ostatnie wieżowce mieszkalne, o łącznej liczbie 363 mieszkań (987 izb) i powierzchni 15 267 m 2 (nr 5 - ul. Hetmańska 54, nr 6 - Hetmańska 52 i nr 7 - Głogowska 129). Przekazano także do eksploatacji budynki kotłowni osiedlowej (641,7 m 2 ), hydroforni i warsztatów. Nie wykonano w całości robót elewacyjnych, robót drogowych i małej architektury. Budowy osiedla nie ukończono także w 1974 r., bowiem elewacje na wieżowcach nie zostały wykonane, a budowa pawilonu handlowego została decyzją władz miasta przesunięta na lata 1975 - 1977. 'A. B z d ę g a: Konkurs na projekt koncepcyjny Rynku Wildeckiego. "Kronika Miasta Poznania" r. 1975, nr 3, s. 162 -187. Szkic budynków spółdzielczych przy ul. Frądzyńskiego, Wybickiego i Kilińskiego ......j , r Nastąpiła - jak sądzono - krótkotrwała przerwa inwestycyjna. Zarząd przymierzał się do inwestycji "przyszłościowych", zapewniając Spółdzielni lokalizacje na budowę budynków o łącznej liczbie 3670 mieszkań (zamiast 3400). Słabą stroną tych planów było rozdrobnienie inwestycyjne na dziewięć projektowanych placów budowy Planowane na 2000 mieszkań Osiedle Górczyn Wschodni zredukowane Szkic zespołów budynków spółdzielczych przy Dolnej Wildzie oraz w okolicach Rynku Wildeckiego Tadeusz Świtała Osiedle domków jednorodzinnych na iSwierczewie. Projekt. Na rysunku po lewej: ściana frontowa; po prawej - elewacja ogrodowazostało do 1440 mieszkań, zaś powstałą lukę mieszkaniową miały wypełnić Osiedle Klin Dębiecki (700 mieszkań) i Osiedle Żeromskiego - 500 mieszkań (zamiast 300). Nie wiodło się głównie z powodu braku cieplika do ogrzewania mieszkań. 1 tak: na Górczynie Wschodnim 5 kolejny wariant przewidywał doprowadzenie cieplika z hali sportowo-widowiskowej "Arena". N a Osiedlu Żeromskiego sprawa cieplika była przedmiotem rozmów w U rzędzie Miasta. Cieplik dla domów przy ul. Dzierżyńskiego- Langiewicza- Dąbrówki miały dostarczać Zakłady Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" i Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej od sezonu grzewczego 1976/1977. Budowę osiedla przy ul. Czajcza-Dolina z powodu braku cieplika przesunięto na okres po 1980 r.; z tego samego powodu odsunięto budowę przy ul. Dolna Wilda 38-40 i Przemysłowa-Żupańskiego. Udało się natomiast podtrzymać Tabela 3 WZROSTZASOBÓWMIESZKANIOWYCH SPÓŁDZIELNIWLATACH 1971-1975 (na dzień 31 XII 1975 r.) Liczba Położenie Powierzchnia użytkowa w m 2 mieszkań izb Findera 62 121 329 5089 Hetmańska 62 121 329 5089 58 A 121 329 5089 56 121 329 5089 54 121 329 5089 52 121 329 5089 Głogowska 129 121 329 5089 Razem 847 2303 35 633 , Dane z maja 1975 r. Szkic osiedla domków jednorodzinnych na Swierczewie wzdłuż ul. Leszczyńskiejbudowę osiedla przy ul. Czechosłowacka-Górecka, ponieważ uzyskano zgodę na budowę t y m c z a s o w ej kotłowni 6 . Przerwa inwestycyjna rozciągnęła się także na rok 1975, bowiem wykonano jedynie elewacje trzech ostatnio zbudowanych wieżowców na Osiedlu Hetmańskim. Inwestycyjna pięciolatka 1971 - 1975 zamknięta została oddaniem do użytku siedmiu budynków mieszkalnych (jedenastokondygnacyjnych) , które nadały zachodniej panoramie miasta nowoczesny wygląd. Spółdzielni przybyło 847 mieszkań (Tabela 3). Na dzień 31 grudnia 1975 r. Spółdzielnia posiadała w eksploatacji: 131 budynków mieszkalnych, w których znajdowało się 4495 mieszkań (12 500) izb), 65 lokali handlowo-usługowych, 4 świetlice, 4 lokale biurowe i 157 garaży. W latach 1971 - 1975 działalnością Spółdzielni kierował czteroosobowy Zarząd, który podzielił między siebie obowiązki według schematu: przewodniczący Zarządu (kierownik Spółdzielni) zajmował się zagadnieniami ogólnymi Spółdzielni i nadzorował: dział finansowo-księgowy, dział organizacyjno-samorządowy (w tym: kadry, szkolenie i akcja socjalna), sekcję członkowsko-mieszkaniową i stanowisko pracy kontroli wewnętrznej; zastępca przewodniczącego do spraw inwestycyjno-technicznych nadzorował prace działu inwestycyjno-technicznego, sekcji gospodarki cieplnej, ekipy remontowo budowlanej oraz działu zaopatrzenia i transportu (w. tym: magazyn oraz sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy); zastępca przewodniczącego do spraw eksploatacji nadzorował pracę administracji osiedli, sekcji gospodarki zasobami i stanowiska pracy do spraw zieleni oraz sekcji społeczno-wychowawczej. Społeczny członek Zarządu nie pełnił żadnych bezpośrednich czynności kierowniczych. W pięciolatce 1971 - 1975 funkcjonował Zarząd Spółdzielni ukonstytuowany w dniu 16 grudnia 1989 r.: Paweł Miillauer (przewodniczący), Stanisław Szymański (zastępca do spraw inwestycyjno-technicznych), Zygmunt Kowalczyk (zastępca do spraw eksploatacji) i Stanisław Mizieliński (członek). W roku 1973 nastąpiły zmiany w składzie Zarządu. Z dniem 28 lutego odwołany został Stanisław Mizieliński, a z dniem 1 marca Rada Spółdzielni powołała na stanowisko etatowego członka · 'Ale w maju 1975 r. na budowę tej kotłowni nie wyraził zgody Wydział Gospodarki Przestrzennej i Och.rory Środowiska. Tadeusz Świtała Zarządu Włodzimierza Palacza, powierzając mu pieczę nad sprawami członkowskimi i społeczno-samorządowymi. Pełnił on tę funkcję do dnia 20 grudnia 1975 r. Z dniem 13 października 1973 r. zrezygnował z funkcji przewodnicząego Paweł Mullauer, a 22 lutego 1974 r. odszedł zastępca przewodniczącego do spraw eksploatacji Zygmunt Kowalczyk. Dnia 11 listopada 1973 r. funkcję przewodniczącego Zarządu Rada Spółdzielni powierzyła Stanisławowi Mizielińskiemu. Z dniem 1 stycznia 1973 r. Spółdzielnię podzielono na trzy samodzielne administracje Osiedli: Wilda, Dębieć (łącznie z Osiedlem Szczepana) i Hetmańskie. Kierowanie nimi spoczywało w rękach: Ignacego Cichockiego (Dębieć), Kazimierza Palucha (Hetmańskie) i Mariana Sality (Wilda). GOSPODARKA ZASOBAMI 1971 - 1975 Zasoby spółdzielcze uległy z dniem 1 stycznia 1971 r. gwałtownemu powiększeniu. W ramach rejonizacji spółdzielni poznańskich, Spółdzielnia przejęła 79 budynków mieszkalnych (w tym 44 domki jednorodzinne) od Spółdzielni Mieszkaniowej "Grunwald" i Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, o łącznej powierzchni eksploatacyjnej 68 816 m 2 . Całkowite zasoby Spółdzielni na dzień 1 stycznia 1971 r. ukazuje Tabela 2. Do końca 1972 r. zasoby mieszkaniowe - aczkolwiek podzielone na trzy administracje Osiedli: Wilda, Dębieć i Hetmańskie - zarządzane były centralnie. W 1972 r. prowadzono prace przygotowawcze do decentralizacji, polegające na ustaleniu pełnomocników Zarządu dla poszczególnych administracji, z równoczesnym wydzieleniem ich z dniem 1 stycznia 1973 r. na pełny rozrachunek wewnętrzny (Tabela 4). Tabela 4 ZASOBY SPÓŁDZIELNI W ADMINISTRACJI OSIEDLOWEJ (na dzień 111973 r.) Osiedla Rodzaj obiektu Dębieć Wilda Hetmańskie liczba powierzchnia liczba powierzchnia liczba powierzchnia w ta 2 2 1 wm wrn Budynki 44 85 4 Lokale 2289 1515 484 Mieszkania 2183 90065 1429 73 248 483 20337 Lokale usługowe 21 2295 34 4106 Garaże 83 1537 48 762 Świetlice 1 121 2 39 Biura 1 45 2 245 1 30 Ogółem: - 94063 78400 - 20367 Na początku realizacji planu pięcioletniego 1971 - 1975 koszty eksploatacji podstawowej nadal kształtowały się poniżej przeciętnej spółdzielczej miejskiej, i to o 1,30 zł za m\ a liczone łącznie z odpisami na spłaty kredytów - o 3,45 zł za m*. T7 Osiedle Dębieć. Wejście do domów mieszkalnych z ul. 28 CzeIWca 1 r. W 1971 r. Spółdzielnia eksploatowała czternaście kotłowni, w tym trzy duże osiedlowe (ul. Wiklinowa, Szczepana i Hetmańska). Koszt centralnego ogrzewania za 1 m 2 był o 2,91 zł niższy od średniej spółdzielczej w Poznaniu. Także w 1972 r. koszt ogrzewania 1 m 2 był o 2,85 zł niższy od średniej miejskiej (w Spółdzielni - 48,90 zł, w mieście - 51,75 zł). W latach 1973 - 1974 nastąpił wzrost kosztów ogrzewania, wynikający z przerostów administracyjnych oraz wydłużonej drogi dowozu paliwa. Koszty ogrzewania 1 m 2 w Spółdzielni zrównały się z kosztami w innych spółdzielniach w mieście. Pod koniec 1975 r. wysokość kosztu jednostkowego centralnego ogrzewania wynosiła* za m* na Osiedlu Dębieć - 41,42 zł, na Osiedlu Wilda - 90,63 zł, a na Osiedlu Hetmańskim - 54,80 zł. Tadeusz Świtała Fragment Osiedla Dębina w rysunku Hanny Cegielskiej. . . W gospodarce Spółdzielni problem zapewnienia dobrych jakościowo, terminowych i możliwie tanich remontów przybierał z roku na rok na znaczeniu. Przeważającą część obsługi remontowej wykonywała własna ekipa remontowo-budowlana, świadcząc usługi średniej wartości 2 500 000 zł (1971 - 1973). Uchwałą Zarządu Spółdzielni z 6 września 1973 r., ekipa przekształcona została w Zakład Remontowo-Budowlany, z siedzibą przy ul. Wiklinowej, a później przy ul. Osinowej. Do połowy 1975 r. w ramach Zakładu działały wyspecjalizowane grupy napraw i konserwacji urządzeń ciepłowniczych, anten telewizyjnych i radiowych oraz robót zieleniarskich, przekształcone następnie -. dla podniesienia płac zarzeczywistości. Po lewej budynki oznaczone na planie nr 20 1 21 a po Mgr inż. arch. Zenon Stępniowski projektant Osiedla Dębina Szkic Osiedla Dębina Mgr Inż. arch. Hanna Cegielska projektantka Osiedla Dębina 79 Tadeusz Świtałatrudnionych w nich rzemieślników - w Zakłady: Energetyki Cieplnej, Konserwacji Anten Telewizyjnych i Radiowych oraz Zieleni ». Faktycznie jednak nowo powołane Zakłady mieściły się w ramach Zakładu Remontowo-Budowlanego. Zakład Anten Radiowo-Telewizyjnych został z dniem 1 stycznia 1976 r. przejęty przez Wojewódzką Spółdzielnię Mieszkaniową. Na początku 1971 r. Spółdzielnia posiadała pięć pojazdów transportowych (dwie wywrotki, ciągnik, wóz dostawczy i ciągnik ogrodowy). Po zagospodarowaniu zieleni na Osiedlu Hetmańskim (koniec 1975 r.), tereny zielone zajmowały obszar 91 126 m\ z tego 65 984 m" na Osiedlu Dębieć i 22 214 na Osiedlu Wilda. W porównaniu z 1971 r. nastąpił przyrost zieleni o 21012 m*, w tym na Osiedlu Dębieć - o 5100 m\ a na Osiedlu Wilda - o ponad 13 000 m*. Do terenów zielonych zaliczano zwykle place zabaw dziecięcych. N a początku 1971 r. było ich 28, z tego 23 na Osiedlu Dębieć. Na dzień 31 grudnia 1975 r. Spółdzielnia posiadała 37 placów zabaw, o łącznej powierzchni 36 587 m», w tym dziewięć na Osiedlu Wilda i pięć na Osiedlu Hetmańskim. CZŁONKOWIE I SAMORZĄD W LATACH 1971 - 1975 W 1971 r. Spółdzielnia w dalszym ciągu prowadziła rejestrację kandydatów oraz przyjmowanie członków. Grupa członków mieszkających wzrosła o 240 osób, które zasiedliły dwa pierwsze wieżowce Osiedla Hetmańskiego, oraz o 1176 członków przejętych z dzielnicy wildeckiej od Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej i Spółdzielni Mieszkaniowej "Grunwald". Z rejestru wykreślono natomiast ponad 100 członków, bowiem osoby te otrzymały mieszkania z budownictwa zakładowego w ramach Spółdzielni Mieszkaniowej "Osiedle Młodych". Dzięki temu, mimo przyjęcia do Spółdzielni nowych 272 członków, liczba oczekujących na mieszkania wynosiła 1391 i zmniejszyła się o 72 osoby. W następnym roku (1972) na tej samej zasadzie 165 członków przekazano Spółdzielni "Osiedle Młodych", a jednocześnie przyjęto 353 nowych członków. W rezultacie grupa oczekujących na mieszkania (1290) była niższa niż w analogicznym okresie roku 1971. W 1973 r. Spółdzielnia zaprzestała rejestracji kandydatów. Ich liczba zmniejszyła się z 1383 w 1971 r. do 953 w roku 1974 i 695 na koniec 1975, m.in. dzięki temu, że 103 kandydatów zrezygnowało, a 155 przesunięto w poczet członków oczekujących (Tabela 5). Tabel a CZŁONKOWIE SPÓŁDZIELNI WLATACH 1971-1975 (na dzień 31 XII 1975r.) Lata Członkowie 1971 1972 1973 1974 1975 Mieszkający 3768 4008 4407 4442 4442 Oczekujący 1391 1290 1320 1341 1327 Razem 5159 5298 5727 5783 5769 Kandydaci 1383 1607 1233 953 695 , Zakład Energetyki Cieplnej powołany został uchwałą Zarządu Spółdzielni Nr 290 z dnia 30 Vin 1975 r.; Zakład Konserwacji Anten Telewizyjnych i Radiowych - uchwałą Nr 289 z dnia 30 VII 1975 r.; Zakład Zieleni - uchwałą Nr B13 z dnia 1 DC 1975 r. Osiedle Dębieć widziane z alei spacerowej wzdłuż ul. 28 Czerwca 1956 r. W głębi wie. żowiec mieszkalny przy ul. Łozowej 20 Ponieważ, jak zapowiedziano już w roku 1970, okres oczekiwania na mieszkanie wydłużył się do lat dziesięciu, a po oddaniu do użytku Osiedla Hetmańskiego nastąpiła tzw. przerwa inwestycyjna, w 1974 r. nie sporządzono list przydziałów mieszkań na lata 1975 - 1976. W 1974 r. powołano tzw. zespół wizytujący, który przeprowadzał przegląd warunków mieszkaniowych członków ubiegających się o przyspieszenie przydziału mieszkania. W dalszym ciągu występowało zjawisko przegęszczenia mieszkań. Szacowano, iż grupa mieszkań przeludnionych stanowiła 10% liczby mieszkań eksploatowanych. N a koniec 1973 r. oczekiwało na zamianę mieszkania 424 członków, zaś w 1975 r. - 588. Rocznie można było załatwiać od 30 do 75 podań. Na dzień 31 grudnia 1973 r. w budynkach Spółdzielni zameldowanych było 16 606 osób. Średnie zagęszczenie wynosiło 1,33 osoby na izbę. Ponieważ zamiany mieszkań następowały bardzo wolno, na wniosek Zarządu, Rada Spółdzielni uznała dwanaście mieszkań o niższych walorach użytkowych za mieszkania rotacyjne. Otrzymali je członkowie umieszczeni na zatwierdzonych listach przydziału mieszkań zastępczych. Rozpoczęto propagowanie możliwości nabywania mieszkań na warunkach własnościowych. Np. w 1973 r. dwudziestu członków nabyło mieszkania na własność. Osiemnastoosobowej Radzie Spółdzielni przewodniczył nadal Stanisław Pawlak. W dniu 17 września 1973 r. ukonstytuowała się nowa Rada, w dziewiętnastoosobowym składzie, na czele której stanął Antoni Milinski. Jego zastępcą został Jerzy Lenartowski, a sekretarzem Franciszek Szymański. Ponadto do Prezydium Rady weszli: Czesław Joachimiak (przewodniczący Komisji Rewizyjnej), Zygmunt Kamieński (przewodniczący Komisji do spraw Członkowskich) i Stanisław Pawlak (przewodniczący Komisji do spraw Samorządu i Społeczno-Wychowawczych). Zmiana na stanowisku przewodniczącego Rady nastąpiła w dniu 22 maja 1975 r. W miejsce Antoniego Milińskiego wybrany został Eugeniusz Fi1ipiak. 6 Kronika ID. Poznania 3/83 Tadeusz Świtała Osiedle Dębieć. Rozwiązania architektoniczne osiedli spółdzielczych rzadko w Poznaniu spotykane .. A* Oprócz Rady, pracowały także jej Komisje: Społeczno-Samorządowa, Inwestycyjna, Kontroli Przydziału Mieszkań, Gospodarki Zasobami Mieszkaniowymi oraz Społeczna Komisja Mieszkaniowa. W 1973 r. uaktywniła swą działalność Komisja Pracy Kobiet (przewodnicząca Maria Dybizbańska), której podlegały dwie komisje osiedlowe (Wilda i Dębieć). Komisja Pracy Kobiet przy Radzie Osiedla Dębieć zainicjowała np.: wieczór gwiazdkowy dla dzieci spółdzielców, imprezę noworoczną dla emerytów, wycieczki zimowe do lasu dla młodzieży w celu dokarmiania zwierzyny, wycieczki z młodzieżą do kin, teatrów, na wystawy. Organizowała pokazy racjonalnego żywienia i wytwarzania trykotaży. Z jej inicjatywy przeprowadzono zbiórkę odzieży dla podopiecznych Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej, zgłaszano wnioski do władz dzielnicy o przebranżowienie sklepów na osiedlu itp. Po administracyjnym wydzieleniu osiedli, w związku z przejściem na rozrachunek gospodarczy (1 I 1973), co wiązało się z przekazaniem określonych kompetencji radom osiedli, Rada Spółdzielni dokonała reorganizacji swej struktury, tworząc cztery stałe Komisje, zamiast pięciu dotychczasowych: Rewizyjną, do spraw Inwestycji i Rozwoju, do spraw Człjnkowskich, do spraw Samorządu i Społeczno-Wychowawczych. Zmian tych dokonano na zebraniu plenarnym Rady w dniu 17 września 1973 r. Przewodniczący Rady, jego zastępca i sekretarz oraz przewodniczący czterech Komisji stanowili Prezydium. Praca Rady Spółdzielni nie ograniczała się do nadzorowania i kontroli działalności Zarządu Spółdzielni, czy też czuwania nad właściwym wykonywaniem przez Spółdzielnię jej zadań statutowych, ale nadto - np. w kadencji 1973 - 1974 - koordynowała ona działalność nadzorczo- kontrolną rad osiedlowych i uczestniczyła poprzez swych przedstawicieli we wszystkich ich posiedzeniach. Rada podjęła (1974) starania o zakwalifikowanie Spółdzielni do IV tabeli płac, upatrując w tym instrument podnoszenia poziomu zarządzania i właściwej organizacji pracy. W tym celu domagano się trzyosobowego Zarządu oraz zwiększenia zadań i mocy przerobowej Zakładu Remontowo-Budowlanego, w szczególności w zakresie usług dla mieszkańców. Komisja do spraw Inwestycji i Rozwoju na posiedzeniu w dniu 22 stycznia 1974 r. ustaliła kolejność realizacji inwestycji od 1975 r., rozważała możliwość wdrożenia nowej technologii wznoszenia budynków wysokich - szesnasto- i dwudziestoczterokondygnacyjnych - oraz wyraziła podziękowanie dyrekcji Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" za gotowość sfinansowania zakupu oprzyrządowania z Republiki Federalnej Niemiec, niezbędnego do zastosowania monolitycznej technologii w budownictwie wysokim. Rada oceniła wydzielenie osiedli jako krok w kierunku podnoszenia rangi rad osiedlowych, przyczyniający się do wzrostu samorządności i umocnienia więzi z członkami i środowiskiem. Od 1973 r. zwoływano na wszystkich osiedlach osiedlowe zebrania przedstawicieli, na których wybierano piętnasto osobowe rady osiedlowe na okres trzech lat. W roku 1973 prezydia ich stanowili: Osiedle Dębieć - Maciej Dybczyński (przewodniczący), Zdzisław Kaźmierczak (zastępca), Rajmund Krusiński (zastępca) i Teresa Kamińska (sekretarz); Osiedle Wilda: Franciszek Czajka (przewodniczący), Mieczysław Szymankiewicz (zastępca) i Józef Kącki (sekretarz); Osiedle Hetmańkie: Czesław Bukowski (przewodniczący), Zdzisław Czyż (zastępca) i Kazimierz Palacz (sekretarz). DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNO-WYCHOWAWCZA Na początku 1971 r. Spółdzielnia dysponowała czterema klubami (świetlicami), o ogólnej powierzchni 194 m\ oraz harcówką o powierzchni 30 ma. Na Osiedlu Dębieć czynne były dwie świetlice (ul. Cedrowa i Wiklinowa) oraz dwie na Osiedlu Wilda (ul. Partyzancka i Gwardii Ludowej). Pracą społeczno-wychowawczą zajmowało się trzech pracowników etatowych oraz dwie osoby na ryczałcie. Imprezy kulturalno-rozrywkowe organizowano głównie na Dębcu. W klubie przy ul. Cedrowej odbyło się w 1971 r. piętnaście odczytów i pogadanek, siedem spotkań z działaczami i naukowcami, czterdzieści siedem pokazów dla kobiet. Urządzono dwa kursy brydżowe (odpłatne), cztery wycieczki do teatrów i kin, dwie wycieczki krajoznawcze - w tym wycieczkę autobusową do Szczecina dla działaczy samorządowych i młodzieży, połączoną ze zwiedzaniem osiedli Spółdzielni Mieszkaniowej "Wspólny Dom". Dorośli i młodzież starsza zrzeszali się w czterech kołach zainteresowań (miłośników kaktusów, brydżowym, krótkofalowców i fotograficznym). Istniały dwa zespoły muzyczne. Działało dziesięć samorządów dziecięcych, zrzeszających ok. 150 dzieci. Funkcjonował samorząd dziecięco-młodzieżowy, skupiający trzy dziecięce zespoły zainteresowań (filatelistyczny, fotograficzny, przyrodniczy) oraz dwa zespoły artystyczne (plastyczny i muzyczny). X Szczep Związku Harcerstwa Po1 6« Tadeusz Świtała Pawilon handlowo-usługowy na osiedlu Dębieć (narożnik ul. Racjonalizatorów i Kasztanowej). U dołu: wejścia do punktów usługowych na piętrzeskiego liczył 124 członków. Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej "Dębina" zrzeszało 125 członków - prowadziło ono zajęcia rekreacyjne w szkolnych salach gimnastycznych. Do imponujących rozmiarów rozwinęła się działalność społeczno-wychowawcza w osiedlach w 1975 r. Osiedle Wilda. Działał tu Wildecki Dom Młodzieży, wraz ze świetlicą dziecięcą, współpracujący z Federacją Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej. Powołano do życia pięć kół zainteresowań: Klub Wiedzy Powszechnej, Klub Młodego Klub spółdzielczy "Komar" na Osiedlu Dębieć. Występ grupy podwórkowej "Łabędzie" pod opieką Reginy Jmbirowdcz (po prawej) Zajęcia w kółku fotograficznym w Klubie "Komar" na Osiedlu Dębieć, pod kierunkiem Władysława Klewenhagena Tadeusz Świtała Wystąp grupy podwórkowej "Sokół" w Klubie "Komar" na Osiedlu Dębieć. Z prawej, opie kunka grupy Alicja Adamczak Polityka, Klub Wiedzy Wojskowo-Obronnej, Klub Miłośników Sztuki, Koło Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. Zamiłowaniom turystycznym i rekreacyjno-sportowym sprzyjały: ośrodek warcabowo-szachowy "Czarna Bierka", sekcja tenisa stołowego "Dębina" i sekcja kometki; artystycznymi zaś: zespoły woka1no-instrumentalne "Akord", "Bardowie", "Hades", "Metronom", "Takt", Zespół Dziecięco-Młodzieżowy "Synkopa", klub "Grającego Krążka", klub filmowo-fotograficzny "Kamera". Zainteresowania techniczne młodzież mogła rozwijać w klubie ..Złotej Ręki". W tym ostatnim skonstruowano m.in. stół mikserski do dyskotek oraz zmontowano całą aparaturę oświetleniową. Osiedle Hetmańskie. Dzięki dobrze układającej się współpracy z Powszechną Spółdzielnią Spożywców "Społem" organizowano pokazy żywieniowe, kosmetyczne, tkania kilimów, pogadanki na temat racjonalnego prowadzenia gospodarstwa domowego. Zorganizowano kursy języków obcych. Klub skupiał zespoły: rytmiki i tańca, wokalno-estradowy, plastyczny, teatrzyk kukiełkowy ("Pinokio"), fotografiki artystycznej, tenisa stołowego, piłki nożnej, szachowy i brydżowy. Osiedle Dębieć. Jedyną placówką tego typu na Osiedlu Dębieć był Klub "Komar", obejmujący swą działalnością dzieci, młodzież i dorosłych. Był on inicjatorem imprez masowych dla mieszkańców osiedla, jak: kiermasze, festyny, turnieje itp. Działał przy nim samorząd młodzieżowy, który pomagał w organizowaniu imprez i był inicjatorem czynów społecznych. Dla seniorów urządzano raz w miesiącu spotkania klubu "Słonecznej Jesieni" . Kobiety zamieszkałe na osiedlu korzystały z pokazów żywieniowych, kosmetycznych oraz trykotarskich, organizowanych i prowadzonych przez instruktorki Powszechnej Spółdzielni Spożywców "Społem". Czynne na Osiedlu Dębieć kluby: radiotechniczny, łącznościowy, majsterkowaniaprzyciągały wielu chętnych. Przy współudziale Ogniska Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej "Dębina", zorganizowano latem dwa turnusy obozu pod namiotami w Świnoujściu. Dużą popularnością cieszyły się zespoły piłki nożnej, piłki siatkowej i tenisa stołowego, prowadzone przez instruktorów z fachowym przygotowaniem. Koszty działalności społeczno-wychowawczej wyniosły w 1975 r. 855 000 zł. Mogła ona być prowadzona w tak szerokim zakresie tylko dzięki dotacjom innych instytucji i organizacji oraz finansowaniu niektórych imprez przez Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miasta. Fundusz własny Spółdzielni na działalność społeczno-wyshowawezą wynosił bowiem 240 000 zł. Dotacje i finansowanie imprez nie miały jednak charakteru stałego. W latach następnych Spółdzielnia była zmuszona ograniczać zakres działalności społeczno- wychowawczej. La ta 1976 - 1980 Rok 1976 nie zapowiadał wielkiego boomu inwestycyjnego. Bodajże najniższe w dziejach ramy planowanych nakładów inwestycyjnych (5 632 000 zł) pozwalały jedynie na... budowę pawilonu handlowo-usługowego na Osiedlu Hetmańskim, zakończenie budowy garaży i zagospodarowanie terenów zielonych oraz rozpoczęcie budowy jedenastokondygnacyjnego budynku mieszkalno-usługowego u zbiegu ul. Dzierżyńskiego i Langiewicza. Z tego planu przekazano do eksploatacji ostatnich dziewięć garaży na Osiedlu Hetmańskim, urządzono tam tereny zielone na górnym tarasie i rozpoczęto (ale dopiero w grudniu) budowę tzw. plomby na narożniku ul. Dzierżyńskiego i Langiewicza 8 . Projekt budynku sporządziła inż. arch. Izabella Klimaszewska z Biura Projektów i Usług Inwestycyjnych "Inwestprojekt" . Budynek miał posiadać 70 mieszkań, z wbudowanymi punktami usługowymi. W wysuniętej części budynku, na parterze, przewidziano bar szybkiej obsługi i sklep tekstylny. Zaplecze obu placówek miało się mieścić w piwnicach. Następną kondygnację przeznaczono na biura Zarządu Spółdzielni, ulokowane wokół dwóch otwartych patio. N ad biurami zaprojektowano komórki dla lokatorów, czyli piwnice. Ta dość osobliwa propozycja wynikała z nagromadzenia funkcji budynku, którego część usługowa zajęła parter oraz pierwsze piętro, i konieczności "odcięcia" jej od części mieszkalnej. 8 "Stosunkowo niskie wykonanie planu nakładów zostało spowodowane: nieprzystąpieniem przez Poznańskie Przedsiębiorstwo Budowlane Nr 4 do budowy pawilonu handlowo-usługowego na Osiedlu Hetmańskim HCP. Budowa pawilonu miała być rozpoczęta, zgodnie z zawartą z wykonawcą umową, w listopadzie 1975 r. i zakończona w maju 1977 r. Pomimo licznych interwencji ze strony Spółdzielni u wykonawcy oraz w Poznańskim Zjednoczeniu Budownictwa, budowy obiektu w 1978 r. nie rozpoczęto. Obecnie wykonawca przystąpił do urządzenia placu budowy pod budowę pawilonu - ostatniego obiektu na osiedlu; dopiero pod koniec 1976 r., w grudniu, nastąpi rozpoczęcie budowy budynku mieszkalno-usługowego przy zbiegu ul. Dzierżyńskiego i Langiewicza. Opóźnienia w realizacji tego obiektu nastąpiły z powodu nieterminowej likwidacji istniejącej tam bazy magazynowej oraz znajdujących się na terenie zabudowań przez dotychczasowego użytkownika terenu: Przedsiębiorstwo Remontowo- Budowlane Przemysłu Ceramiki Budowlanej "Cerbudowa" w Poznaniu. Wykonav*cą budynku jest Poznańskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego Nr 2". Sprawozdanie Zarządu z maja 1977 r. Tadeusz Świtała Franciszek Szymański przewodniczący Rady (od 26 V 1978 r.) Z inwestycji "przyszłościowych" naj dalej zaawansowane były przygotowania do budowy osiedla mieszkaniowego na Klinie Dębieckim. Generalny wykonawca - Poznańskie Przedsiębiorstwo Budowlane Nr 3 miał wejść na teren budowy w drugim kwartale 1977 r. Wobec nie wykwaterowania przez władze miejskie Poznańskich Zakładów Piekarniczych z terenów projektowanego osiedla przy ul. J erzego- Krzyżowa, Zarząd Spółdzielni rozpoczął starania o rozpoczęcie prac projektowych dla osiedla przy ul. Czajcza-Dolina. Niełaskawy dla Spółdzielni był także rok 1977. Budowa wieżowca przy zbiegu ul. Dzierżyńskiego i Langiewicza posuwała się wolno. Zamiast robót wartości 14 700 000 zł, brygady Poznańskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Przemysłowego Nr 2 "przerobiły" zaledwie 4 100 000 zł. Jednocześnie rozpoczęto budowę czterokondygnacyjnego budynku mieszkalnego u zbiegu ul. Langiewicza i Dąbrówki» a generalny wykonawca (Poznańskie Przedsiębiorstwo Budowlane Nr 3) Osiedla Dębina (Klin Dębiecki) wykonał płytę fundamentową pod pierwszy budynek jedenastokondygnacyjny (trzyklatkowy) . Rozpoczęto też budowę węzła cieplnego i sieci wodociągowej. Osiedle Dębina zaprojektowane zostało przez mgr. inż. arch. Zenona Stępniowskiego i mgr inż. arch. Hannę Cegielską, z Biura Projektów i Usług Inwestycyjnych "Inwestprojekt" , na powierzchni 6 ha, w trójkącie ul. Dolna Wilda - Łozowa - Dzierżyńskiego na 800 mieszkań w szesnastu budynkach czterokondygnacyjnych i trzynastokondygnacyjnych, wznoszonych wzdłuż dwóch osiedlowych ulic pod którymi przewidziano kryte parkingi. Program Osiedla przewidywał ponadtoTM;\AaWV!IOn handlOWy J usługowy, przychodnię zdrowia, przedszkole i żłobek Wokół budowy Osiedla panowała od samego początku atmosfera olbrzymiego zainteresowania, podsycana umiejętnie przez lokalne dzienniki. Zainteresowanie to dotyczyło głównie polskiej technologii wznoszenia budynków nie znaną w Poznaniu metodą wylewania betonu na mokro, nazywaną SBM-75 (system budowania monolitycznego), czyli monolityczną. W olbrzymim skrócie, sprowadzała się · W pierwotnych wersjach projektowych osiedle miało jedną nazwę: Dzi=rżyńskieeo_Łan S I /"..... 1. POdZIelOnO * M dWie bUdOWy /\. k . /\. l /\./\. -C> rr == - -zy lego ang ew ff ::ona do konkurencji z "wielką płytą", która niegdyś wygrała z bardzo pracochłon - nymi szalunkami drewnianymi. Teraz na plac budowy miały wkroczyć metalowe szalunki przestawne, tunelowe, pozwalające na jednoczesne odlewanie ścian i stropów. Obok oszczędności czasu i kłopotliwego transportu wielkich płyt z fabryki domów, korzyści z systemu monolitycznego upatrywano głównie w tym, że ściany nie będą wymagały dodatkowego tynkowania, otwory w ścianach wewnętrznych mogły być wykonywane z gotową stolarką, podłogi miały się nadawać do krycia wykładziną, a ściany - bez szpacht10wania - tapetami. Instalatorzy mogli układać przewody na "sucho". Najwiękzsą zaletą miało być to, że rozpiętość tuneli (7,2 m) dawała architektowi swobodę w komponowaniu wnętrz mieszkalnych. M.in. w czterokondygnacyjnych budynkach z mieszkaniami M-6, Zenon Stępniowski zaprojektował mieszkania dwupoziomowe. Jedynym problemem nie do końca rozwiązanym była sprawa elewacji. Wymagały one lekkich ścian osłonowych, aluminiowych lub eternitowych, z trwałą barwną fakturą. Ściany osłonowe zostały przez inwestora potraktowane ze zbytnim optymizmem i miały w latach następnych stać się "piętą Achillesową" całej budowy. Nadal wlokła się sprawa pawilonu handlowo-usługowego na Osiedlu Hetmańskim, bowiem wykonawca - Poznańskie Przedsiębiorstwo Budowlane Nr 4 - zakończył budowę pawilonu na ... ogrodzeniu terenu i przełożeniu kolidującej z budową sieci wodociągowefo. Dreptano więc w miejscu, chwytając się inwestycji "przyszłościowych" przy ul. J erzego- Krzyżowa oraz Czajcza- Dolina. W tym celu Zarząd Spółdzielni intensywnie zabiegał o zbudowanie ciepłociągu wzdłuż ul. Dolna Wilda. Zupełnie niespodziewanie przystąpiono do prac technicznych przy budowie osiedla 113 domków jednorodzinnych szeregowych w widłach ul. Leszczyńska-Mie1eszyńska na Swierczewie. Wykonawcą miał być Zakład Remontowo-Budowlany Spółdzielni, a rozpoczęcie budowy przewidziano na wiosnę 1978 r. Lekkie ożywienie inwestycyjne zaczęło się rysować w 1978 r. Budowa przy zbiegu ul. Dzierżyńskiego- Langiewicza doprowadzona została do drugiej kondygnacji naziemnej, a przy Langiewicza- Dąbrówki doszła "pod dach". Był to rok jubileuszu dwudziestolecia działalności Spółdzielni. Zarząd na Walnym Zebraniu Przedstawicieli w dniu 12 czerwca 1979 r. przypomniał, że Spółdzielnia była w 1958 r. pierwszą w Polsce spółdzielnią przyzakładową. "Powołała ją do życia załoga HCP - czytamy we wstępie do Sprawozdania - której coraz ostrzej dawał znać o sobie brak możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, będący wynikiem ogólnokrajowego głodu mieszkaniowego. Inicjatywa organizacji społeczno-politycznych, wydatna pomoc dyrekcji Zakładów i oddziału ówczesnego Związku Spółdzielni Budow1ano- Mieszkaniowych, i - przede wszystkim - osobiste zaangażowanie oraz poświęcenie całego aktywu H CP doprowadziły już 15 lipca 1958 r. do Walnego Zebrania Założycielskiego, z udziałem ponad 270 członków, akceptujących śmiałe zamierzenia. Powyższy fakt szerokim echem odbił się wśród załogi HCP, tym bardziej że już w grudniu 1958 r. wręczono 36 kluczy do mieszkań «Wojewódzki Zarząd Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich decyzją z dnia 2 VI 1977 r. zmienił wykonawcę budowy. Zadanie to przejęło Przedsiębiorstwo Budownictwa Komunalnego Nr 3, które jednak (mimo interwencji u wojewody) do maja 1978 r. do budowy nie przystąpiło. "Z uwagi na permanentne przesuwanie terminu realizacji obiektu pawilonu, z powodu braku wykonawcy", Rada Osiedla Hetmańskiego podjęła uchwałę o rezygnacji z pawilonu. Stanowisko organu samorządowego zostało zaakceptowane przez Zarząd Spółdzielni oraz przyjęte przez Biuro Planowania Przestrzennego w Poznaniu w dniu il2 grudnia 1980 r. Tadeusz Świtała Osiedle Hetmańskie Osiedle Hetmańskie widziane z ul. Głogowskie], N a planie od lewej wieżowce mieszkalne nr 52, 54, 56 Ili I I na Dębcu. Wzrastała więc co miesiąc ilość zapisów do Spółdzielni, wzrastało zaufanie do przyjętego programu, uznanie dla działaczy i wiara w przyszły rozwój Spółdzielni [...]. Po skromnym początku, mija rok 1960, rozpoczynający okres efektywnego przyrostu zasobów. Uzyskujemy nowe lokalizacje, następuje sukcesywny przyrost zasobów i mieszkań. N owe lokalizacje pozwalają w latach 1966 - 1970 na oddanie do eksploatacji dalszych 884 mieszkań i umożliwiają wkroczenie do grona dużych spółdzielni. W latach 1971 - 1974 powstaje Osiedle Hetmańskie. Wraz z efektami inwestycyjnymi, na Osiedlu Hetmańskim nasze zasoby mieszkaniowe obejmują w 1974 r. 4500 mieszkań, tzn. ponad 200 tys. m 2 powierzchni [...]. Dwudziestolecie naszej działalności staraliśmy się wykorzystać do wypracowania odpowiednich form gospodarowania zasobami, rozwinięcia i wzbogacenia działalności społeczno-wychowawczej, na stworzenie lepszych warunków zamieszkiwania. Rok 1978 był dalszym etapem realizacji postawionych wcześniej zadań. J ak przystało na rok jubileuszowy, obfitował on w ważne dla naszej Spółdzielni wydarzenia. Z dniem 1 stycznia 1978 r. przejęliśmy na Osiedlu Dębieckim w administrację powierniczą zasoby państwowe i zakładowe o wielkości 105 000 m 2 . W ten sposób zrealizowana została zasada jednego gospodarza na osiedlu. W minionym roku przeprowadzona została akcja przekazania kotłowni Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Energetyki Cieplnej. Obecnie zasoby nasze w całości ogrzewane są ze źródeł komunalnych. Nowatorskim i poważnym zadaniem, jakiego podjęliśmy się w roku 1978, było rozpoczęcie budowy domków jednorodzinnych przy zbiegu ul. Leszczyńska-Mie1eszyńska. Był i jest to dla nas poważny wysiłek pod względem organizacyjno-technicznym, z uwagi na brak właściwego zaplecza remontowego, trudności materiałowe i kadrowe. Podjęliśmy się tego zadania, aby zaspokoić aktualne i przyszłościowe potrzeby mieszkaniowe naszych członków - zgodnie z treścią Uchwały IX Plenum KC PZPR" ». Dwudziesty pierwszy rok działalności (1979) - jak stwierdzał Zarząd - "w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych członków oczekujących [na mieszkanie] oraz poprawy warunków życia rodzin zamieszkujących lokale przegęszczone nie był okresem korzystnym. Z braku efektów mieszkaniowych nie zostały zrealizowane zatwierdzone na ten rok limity przydziałów mieszkań. W aspekcie tych trudności, nabierały i nabierają coraz większego znaczenia inwestycje mieszkaniowe prowadzone we własnym zakresie przez Spółdzielnię - tzn. systemem gospodarczym. Chodzi tu głównie o budownictwo plombowe, wielorodzinne, jak i dalszy, efektywny rozwój budownictwa jednorodzinnego"12. Zakres planowanych oraz wykonanych nakładów inwestycyjnych w 1979 r. (w ramach inwestycji mieszkaniowych) obejmował nakłady ogółem 46 500 000 zł (w tym roboty budowlano-montażowe 42 500 000 zł). Wykonano ogółem roboty za 32 299 000 zł (69,5%). Na Osiedlu Dębina roboty brygad Kombinatu Budowlanego "Północ" posuwały się naprzód, budząc nadzieje Spółdzielni. Plan nakładów na 1979 r. wynosił 17 228 000 zł, wykonano zaś ... 26 621 000 zł, tj. 154,4% planu. Na pozostałych placach budów wykonano m.in. w stanie surowym, z częściowym osadzeniem stolarki okiennej, budynek przy zbiegu ul. Dzierżyńskiego- Langiewicza; « Sprawozdanie Z działalności Spółdzielni za 1978 r. - wygłoszone na Walnym Zebraniu Przedstawicieli w dniu 12 VI 1979 r. " Wstęp do Sprawozcania z działalności Spółdzielni za 1SI9 r. - zamieszczony w broszurze Informacja 1979. Zasadniczą przyczyną tej sytuacji była konieczność skoncentrowania przez wykonawcę mocy produkcyjnych na inwestycjach priorytetowych, szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej. Tadeusz Świtałaczęściowo zakończono roboty wykończeniowe w budynku czterokondygnacyjnym przy ul. Langiewicza- Dąbrówki; doprowadzono do stanu surowego zamkniętego dziesięć domków jednorodzinnych na Swierczewie (ul. Leszczyńska-Mie1eszyńska). Z robót przygotowawczych warto było odnotować zakończenie dokumentacji'" projektowo- kosztorysowej dla budynku przy ul. Dolna Wilda 36/38, a także dokumen - tacji projektowo-kosztorysowej budowy magistrali cieplnej w ul. Dolna Wilda- Langiewicza. Ostatni rok planu pięcioletniego 1976 - 1980, mimo skomplikowanej sytuacji społecznej i gospodarczej, przyniósł pewne efekty mieszkaniowe. Nakłady inwestycyjne planowane ogółem na 83 123 000 zł, w tym 73 095 000 zł na roboty budow1ano-montażowe, wykonane zostały w 68 %. Najbardziej cieszyły sukcesy na budowie Osiedla Dębina, gdzie zamiast planowanych 19 722 000 zł nakładów wykonano 26173 000 zł (128%). W rezultacie pod koniec 1980 r. na Osiedlu Dębina oddano do użytku pierwszych 88 mieszkań (część budynku nr 1). Nadto przekazano lokatorom czterokondygnacyjny budynek mieszkalny przy ul. Langiewicza- Dąbrówki, o 16 mieszkaniach (1320 m 2 powierzchni użytkowej), oraz podziemny garażo-parking o osiemnastu stanowiskach (421 m 2 powierzchni użytkowej). (Tabela 6). Tabela 6 WZROST ZASOBÓW MIESZKANIOWYCH SPÓŁDZIELNI W LATACH 1976 - 1980 Liczba Powierzchnia użytkowa Położenie mieszkań izb 2 wrn Dębina 16 88 308 4878 Dąbrówki 3 16 92 1320 Razem 104 400 6198 Zasoby mieszkaniowe Spółdzielni wzrosły o 104 mieszkania. Inwestorem Osiedla Dębina był Zakład Projektowania i Usług Inwestycyjnych "Inwestprojekt" . W 1980 r., decyzją Zarządu Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej, obowiązki inwestora tego osiedla zostały powierzone Spółdzielni 13. Na koniec 1980 r. w budowie znajdowały się trzydzieści trzy budynki jednorodzinne, o różnym stanie zaawansowania, w tym w stanie zerowym włącznie - szesnaście. Spółdzielnia pokonywała duże trudności w zakresie zaopatrzenia materiałowego, jak i zatrudnienia fachowej siły robocze/ 4 . W maju 1980 r. Zakład Budowlano-Remontowy Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej przystąpił do budowy budynku mieszkalnego przy ul. Dolna Wilda 36/38 o 31 mieszkaniach i 1805 m 2 powierzchni użytkowej. Wojewódzki Zarząd Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich wyznaczył Spółdzielnię na inwestora zastępczego budowy magistrali ciepłowniczej w ul. Dolna Wilda- Langiewicza 15 . Współinwestorami, którzy w zależności od zapotrzebowania na « Uchwala Zarządu Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej Nr 15, z dnia 7 sierpnia 1980 r. »Stosownie do uchwalonego przez Radę Spółdzielni w dniu 27 X 1980 r. Regulamin budowy, finansowania, rozdzialu i eksploatacji domkóu; jednorodzinnych, członkowie przejmowali od Spółdzielni domki nie w pełni wykończone. Zakres robót wykończeniowych przypadających do wykonania przez członka w cenach 1978 r. wynosił ok. 200 1») zł. M Decyzja z dnia 25 VII 1980 r. cieplik zobowiązani byli wnieść odpowiednie udziały limitów inwestycyjnych i środków finansowych, były m.in.: Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych Nr 10, Kuratorium Oświaty i Wychowania, Zakład Remontowy Maszyn Budowlanych "Zremb" , Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, Zakład Inwestycji Komunalnych. Rozpoczęcie robót miało nastąpić w marcu 1981 r. Od dnia 1 marca 1976 r. Zarząd Spółdzielni pracował w trzyosobowym składzie: Stanisław Mizieliński (przewodniczący) oraz Stanisław Szymański i Marian Sommerfe1d (członkowie). Z dniem 30 sierpnia 1977 r. zrezygnował z funkcji w Zarządzie, którą sprawował od 7 sierpnia 1968 r., Stanisław Szymański. W jego miejsce dnia 30 września 1977 r. powołany został Ryszard Celler. Dnia 1 kwietnia 1980 r. funkcję prezesa Zarządu Rada Spółdzielni powierzyła Jerzemu Łangowskiernu. Stanisław Mizieliński odwołany został z dniem 25 marca 1980 r. GOSPODARKA ZASOBAMI 1976 - 1980 Na dzień 1 stycznia 1976 r. stan posiadania Spółdzielni obejmował 132 budynki mieszkalne, zawierające 4562 mieszkania (12 774 izby), o powierzchni 203 674 m 2. Budynki te zamieszkiwało 16 621 osób. Średnie zagęszczenie na jedną izbę wynosiło 1,3 osoby. Spółdzielnia posiadała 64 lokale użytkowe, o powierzchni 9510 m 2 , oraz 209 garaży (3652 m 2 ). Tereny zielone obejmowały 105 372 m 2 , a place zabaw - 36 982 m'. Obszary zieleni powiększyły się o 9301 m 2 , głównie dzięki zagospodarowaniu Osiedla Hetmańskiego. W 1978 r. w administrację zleconą przejęto na Osiedlu Dębieć 57 budynków (2373 mieszkania) o powierzchni 104 297 m 2 . W tym od: Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej - 2015 mieszkań, Zakładów Przemyślu Metalowego "H. Cegielski" - 134, Poznańskich Zakładów Przemysłu Gumowego "Stomil" - 81, Dyrekcji Rejonowej Kolei Państwowych - 66, Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego - 56 i Technikum Mechanicznego przy ul. Świerkowej - 2I. W ten sposób zrealizowana została zasada jednego gospodarza na osiedlu. Pod koniec 1980 r. gospodarowanie zasobami odbywało się, wzorem lat ubiegłych, w ramach trzech wydzielonych organizacyjnie Osiedli: Dębieć, Wilda i Hetmańskie. Administracja Osiedla Dębieć zarządzała również budynkami przejętymi w 1978 r. w administracj ę zleconą. Administracja osiedli spoczywała w rękach: Osiedle Dębieć (ul. Cedrowa 12) - Ignacego Cichockiego (1978 - 1978) i Jana Nowickiego (1 II 1978 - 30 IX 1981); Osiedle Wilda (ul. Czajcza 11) - Zenona Bogackiego (od 1 XII 1976); Osiedle Hetmańskie (ul. Hetmańska 56) - Kazimierza Palucha (1 I 1973 - 30 IX 1981). Na dzień 31 grudnia 1980 r. Spółdzielnia miała w eksploatacji 206 budynków mieszkalnych (w tym 57 powierzonych), posiadających 7044 mieszkania i 19 520 izb. W czwartym kwartale 1980 r. odbył się przegląd mieszkań spółdzielczych, mający na celu ujawnienie ewentualnych nieprawidłowości w ich użytkowaniu (podnaję/n części lokali, itp.) oraz określenie stanu technicznego mieszkań. Przeglądem objęto 4388 mieszkań (98%). W rezultacie ujawniono, iż wynajęto w całości bez zgody Zarządu 13 mieszkań, częściowo - 63, a jedno małżeństwo posiadało dwa mieszkania. Tadeusz Świtała Zespól mieszkalno-usługowy przy ul. Langiewicza 23 w rysunku mgr inż. arch. Izabelli Klimaszewskiej Ten sam zespół mieszkalno-usługowy. Stadium kolorystyki elewacji. Legenda: l. Aluminium - t>st brązowy, 2. Farba emulsyjna brązowa, 3. Farba emulsyjna biała, 4. Tynk biały, 5. Płytki klinkierowe, 6. Vltrocolor orange, 7. Emalia ftalowa brązowa Mgr łnż. arch. Izabella Klimaszewska projektantka budynku mieszkalno- usługowego przy ul. Langiewicza 23 "'\1»f. «MS!**8*" \Ńl 'Mm Ten sam zespół mIeszkalno- ustugowy w pełni zamieszkany (1982), ale z nie wykończonymi lokalami usługowymi, sfotografowany w maju 1983 r. Tadeusz Świtała ŁAZIENKA 482m 2 .SCHODY . POKÓJ KmĄ GARDEROBA 1.56 ta** POKO-f 10.13 rn2 PIĘTRO POKÓJ 11.07m2 1.80 m 2 120m2 6.10 en 2 4.40ff12 PARTER 9.50m2 POKÓJ DZIENNY 18.53m 2 POWIERZCHNIA 060CEM S495m2 - :\ \ . TARAS OGRÓDEK M I ESZKAN I E OSiEDŁE HCP POZNA«) KU N DEBiECKI AKSONQMETRIA Budowanie w technologii monolitycznej umożliwiło zupełnie nie znaną w Poznaniu konstrukcję jednego mieszkania na dwóch poziomach, co przedstawiła w rysunku aksonometrycznym Hanna Cegielska Dom spółdzielczy przy ul. Dąbrówki nr 3, oddany do użytku w 1980 r. Gospodarka remontowa Spółdzielni (po przejęciu zasobów powierniczych) zajmować zaczęła w jej działalności miejsce pierwszoplanowe. Odsetek starych domów zwiększył się gwałtownie w 1971 r., a na dzień 31 grudnia 1980 r. domy mające ponad 20 lat stanowiły 51,4% (z 206 budynków). W tej sytuacji Zarząd Spółdzielni zabiegał nie tylko o kredyty na remonty kapitalne, ale także o wykonawców, bowiem zakres remontów kapitalnych przekroczył możliwości Zakładu Remontowo- Budowlanego, obarczonego nadto budową osiedla domków jednorodzinnych na Swierczewie. Z dużym trudem osiągnięto pełną samowystarczalność jedynie w robotach malarskich, elewacyjnych, elektrycznych i ślusarskich. Nie udało się natomiast pokryć zapotrzebowania na roboty dekarsko-blacharskie i murarskie. Moc przerobowa własnych jednostek, chociaż wzrosła w porównaniu do 1978 r. o 35,7% stała w tych dziedzinach w dość znacznej dysproporcji do faktycznych potrzeb, co było przyczyną skarg na przewlekłe załatwianie przez Spółdzielnię spraw związanych z przeciekaniem dachów itp. CZŁONKOWIE I SAMORZĄD W LATACH 1976 - 1980 N a koniec 1976 r. Spółdzielnia posiadała 5748 członków, w tym 4509 członków mieszkających i 1239 oczekujących na mieszkanie. W związku ze zmianą zasad rejestracji kandydatów, w dniu 9 lutego 1976 r. Spółdzielnia przekazała 694 kandydatów Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Odtąd liczba członków Spółdzielni oczekujących na mieszkania powoli malała. Podstawową tego przyczyną było zniechęcenie tzw. członków oczekujących - których liczba na koniec 1978 r. zmalała o 150 - bowiem w latach 1973 - 1979 żaden z nich nie otrzymał mieszkania. W latach 1979 -1980 liczba członków mieszkających podniosła się do 4619, zaś 1jpzba oczekujących na mieszkania zmalała do 979, w tym 16 oczekujących nie ubiegało się o przydział. N a mieszkania spółdzielcze oczekiwało więc 963 członków. 1 Kronika m, Poznania 3;83 Tadeusz Świtała Jerzy Kujawski członek Zarządu (od 1 IX 1982 r.) *1 Ryszard Geller członek Zarządu (30 IX ,1977 - 30 IV 1982) I\. Członkowie oczekujący na mieszkania w 1976 r. zgłaszali chęć otrzymania głównie mieszkań typu M -3 (752) i M -4 (294). Po pięciu latach na M -3 reflektowało 467, a na M-4 - 276. Ponad 60 oczekujących liczyło na domki jednorodzinne. Na dzień 31 grudnia 1976 r. 650 spośród 4509 członków mieszkających oczekiwało na zamianę mieszkania, głównie na M-4 (396) i M-5 (107). Ale Spółdzielnia mogła dokonywać zamiany zaledwie 8 mieszkań rocznie. W ciągu 1977 r. liczba oczekujących na zamianę wzrosła do 724, a w 1980 r. - do 759. Na koniec 1976 r. Spółdzielnia posiadała 122 mieszkania własnościowe, w tym na Osiedlach: Dębieć - 46, Hetmańskim - 29 i Wilda - 47. W ciągu 1976 r. 25 członków nabyło mieszkania na własność, zaś 8 oczekiwało na załatwienie formalności. W 1977 r. posiadaczy mieszkań było już 143, w 1978 r. - 166, w 1979 - 192 (4,2% mieszkań spółdzielczych), a na koniec 1980 r. - 237, z tego na Osiedlu Dębieć 105, Hetmańskim - 52, a Wilda 80. Wzrastająca zasobność członków Spółdzielni wyniosła na powierzchnię życzeń problem garaży. Na dzień 31 grudnia 1976 r. w Zarządzie Spółdzielni zarejestrowano 407 wniosków o przydział garaży, z tego aż 250 na Osiedlu Dębieć. W 1977 r. do rejestru wpisano dalszych 8 wniosków (415); w roku 1978 było ich 436, a na dzień 31 grudnia 1980 r. - 545. Z tej liczby na Osiedlach: Hetmańskim - 100, Wilda - 117 i Dębieć - 328. Niecierpliwym posiadaczom samochodów, zwłaszcza na Osiedlu Dębieć, uprzejmie odpowiadano, że problem zostanie rozwiązany po zbudowaniu Osiedla Dębina, gdzie projektanci przewidywali parking pod płytą osiedlową na 650 miejsc garażowych. W latach 1975 - 1980 w Radzie Spółdzielni zaszły następujące zmiany: w dniu 22 maja 1975 r., bezpośrednio po Walnym Zebraniu Przedstawicieli, dokonano wyborów przewodniczącego, zastępcy i sekretarza oraz przewodniczącego Komisji Rewizyjnej. Funkcje te powierzono: Eugeniuszowi Filipiakowi (przewodniczący Rady), Wiktorowi Kołodziejczykowi (zastępca), Franciszkowi Szymańskiemu (sekretarz). Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej został Antoni Miliński. W dniu 11 czerwca dokonano wyboru: Komisji Rewizyjnej (Zygmunt Wójciński, Andrzej Harkiewicz i Mieczysław Szymankiewicz), Komisji do spraw Inwestycji i Rozwoju (Jerzy Kobyłka - przewodniczący, Jerzy Kujawski, Rajmund Krusiński i Władysław Kowalski), Komisji do spraw Członkowskich (Zygmunt Kamieński - przewodniczący, Jan Frankiewicz i Franciszek Czajka) oraz Komisji do spraw Samorządu i Społeczno-wychowawczych (Stanisław Pawlak - przewodniczący, Krystyna Bzdok, Krystyna Sniechowska i Zdzisław Kaźmierczak). Dom spółdzielczy przy Dolnej Wildzie 36/38, zbudowany według projektu mgra inż. arch. Tadeusza Parowicza z Biura Projektów i Usług Inwestycyjnych "Inwestprojekt" i oddany do użytku w 1982 r. Zespół mieszkalny przy ul. Dolna Wilda między ul. Krzyżową i Jerzego z lotu ptaka. Projektanci: mgr inż. arch. Izabella 'Klimaszewska i mgr inż. arch. Krzysztof Frąckowiak 7* Tadeusz Sto ita la Dom mieszkalny (elewacja wschodnia) przy ul. Dolna Wilda-Chłapowskiego projektowany przez mgr inż. aren. Izabellą Klimaszewską przy współpracy mgr iinż. aren. Krzysztofa Frąckowiaka 1 Aleksandry Heiche1 W dniu 29 października 1976 r. z funkcji przewodniczącego Komisji Rewizyjnej zrezygnował Antoni Miliński. N a jego miejsce wybrany został Jerzy Kobyłka (przewodniczący Komisji do spraw Inwestycji i Rozwoju). Kierowanie tą Komisją powierzono sekretarzowi Rady - Franciszkowi Szymańskiemu. W dniu 27 maja 1977 r. w miejsce owej Komisji powołano Komisję do spraw Techniczno-Eksploatacyjnych, w składzie: Franciszek Szymański (przewodniczący), Zygfryd Knopik, Rajmund Krusiński i Jerzy Kujawski. W dniu 26 maja 1978 r. funkcję przewodniczącego Rady powierzono Franciszkowi Szymańskiemu, zastępcy - Eugeniuszowi Filipiakowi, a sekretarza - Arkadiuszowi Rosińskiemu. Przewodniczącym Komisji do spraw Techniczno- Eksploatacyjnych został Zygfryd Knopik, a członkami: Wiktor Kołodziejczyk, Jerzy Kujawski i Ryszard Bilitz. Działały Rady Osiedli wybrane w dniach 22 i 26 kwietnia 1976 r. Rada Osiedla Dębieć składała się z 15 osób (przewodniczący - Mieczysław Morawski), Rada Osiedla Wilda - z 14 osób (przewodniczący - Franciszek Czajka), Rada Osiedla Hetmańskiego - z 15 osób (przewodniczący - Zdzisław Szymanowski). W 1978 r. odbyły się trzy zebrania osiedlowe. W dniu 21 kwietnia dokonano wyboru trzynastoosobowej Rady Osiedla Wilda. Przewodniczącym wybrany został ponownie Franciszek Czajka. W dniu 24 kwietnia odbyło się zebranie przedstawicieli Osiedla Hetmańskiego, na którym dokonano wyboru piętnastoosobowej Rady, na czele której stanął ponownie Zdzisław Szymanowski. Decyzją władz, Rada Osiedla otrzymała uprawnienia miejskiego organu samorządu mieszkańców. W dniu 4 maja 1978 r. odbyło się zebranie przedstawicieli Osiedla Dębieć, które było równocześnie Konferencją Wyborczą Samorządu Mieszkańców, gdyż w wyniku przejęcia zasobów powierniczych w administrację Spółdzielni, Rada Osiedla Dębieć otrzymała uprawnienia miejskiego organu samorządu mieszkańców i nazwę Komitet Osiedlowy V. Powstał wspólny organ dla spółdzielców i niespółdzielców, składający się z 40 osób. Roman Grześkowiak wybrany został przewodniczącym, Mieczysław Morawski - zastępcą do spraw zasobów spółdzielczych, Alfons Bilski - zastępcą do spraw zasobów powierniczych, Ryszard Bilitz - zastępcą do spraw społeczno-wychowawczych, Hieronim K10tzki - zastępcą do spraw handlu i usług, Mieczysław Goetz - zastępcą do spraw ładu i porządku, Aleksandra Rybczyńska - sekretarzem, a Helena Kapel-Górna - skarbnikiem. Rady Osiedlowe nadzorowały i jednocześnie czuwały nad prawidłową działalnością administracji osiedlowych. Współdziałały ściśle z kierownictwami osiedli w zakresie prowadzenia racjonalnej i ekonomicznej gospodarki, działalności społeczno-wychowawczej itp. Przedmiotem działalności Rad Osiedlowych były m.in.: współpraca przy ustalaniu planów gospodarczo-finansowych osiedli, sprawowanie nadzoru nad działalnością administracji, opiniowanie wniosków o zamianę mieszkań, propagowanie i organizowanie czynów społecznych, funkcje rozjemcze. Szczególną uwagę poświęcano sprawom remontów i konserwacji domów, poprawie warunków zamieszkiwania na osiedlach oraz inicjowaniu działalności społeczno-wychowawczej. W latach 1976 - 1980 działalność społeczno-wychowawcza prowadzona była przez etatowych pracowników Spółdzielni. N a Osiedlu Dębieć głównym jej terenem był osiedlowy klub "Komar" (jedna sala), w którym starano się organizować zajęcia dla młodzieży i dorosłych. Odbyły się uroczyste spotkania z okazji Dnia Kobiet, Dnia Babci, Dnia Matki. Organizowano zajęcia dla seniorów osiedla w ramach "Klubu Słonecznej Jesieni" . Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej "Dębina" przygotowywało turnieje brydża sportowego, tenisa stołowego, kanasty itp. oraz obóz wypoczynkowy w Boszkowie; dla dzieci organizowano festyny osiedlowe z okazji Dnia Dziecka i 1 Maja, prezentacje teatrzyków kukiełkowych, a także spotkanie z aktorką grającą w filmie Czterej pancerni i pies Połą Raksą. "Klub Słonecznej Jesieni" skupiał w 1977 r. 70 osób. Seniorzy spotykali się raz w tygodniu - w czwartki - gdy organizowano dla nich prelekcje. Do stałego kalendarzyka imprez wszedł "Dzień Solenizanta". Seniorzy wzięli udział w trzydniowej wycieczce do Warszawy oraz wycieczce do Kalisza, Gołuchowa i Smiełowa. W Klubie na Osiedlu Hetmańskim prężnie rozwijała się sekcja fotograficzna. Specjalistyczne Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej "Orzeł" prowadziło sekcje judo, karate, jogi: organizowało lekcje pływania i tańca towarzyskiego. Kuratorski Ośrodek Pracy z Młodzieżą skupiał dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych wychowawczo, wymagające szczególnej opieki. W 1977 r. przy klubie utworzono zespół folklorystyczny. Kółko teatralne wzbogaciło repertuar o kilka przedstawień kukiełkowych, a baletowe - o inscenizacje bajek. Organizowano w klubie kursy kroju i szycia, haftu, dziewiarstwa i kulinarne (przy współpracy z Wojewódzką Spółdzielnią Spożywców "Społem"). We wrześniu 1977 f. Spółdzielnia podpisała porozumienie ze Szkołą Podstawową Nr 77 przy ul. Findera, w wyniku którego udostępniono mieszkańcom osiedla salę gimnastyczną na zajęcia z gimnastyki rozwojowej i wyrównawczej dla kobiet oraz sekcji karate. Przy ul. Hetmańskiej 102 otwarto wspólnie z Komendą Hufca Związku Harcerstwa Polskiego Wilda modelarnię lotniczą. W świetlicy dziecięcej przy ul. Jerzego 3 (Osiedle Wilda) prowadzona była działalność wspólnie z zarządem wildeckiego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Zlikwidowano natomiast Wildecki Dom Młodzieży, głównie z powodu wysokich kosztów utrzymania, a przede wszystkim - ze względu na skargi mieszkańców na zbyt głośną działalność. W 1977 r. powstał przy świetlicy zespół wokalno-instrumentalny. Tadeusz Świtała ««liii -I Widok na plac budowy Osiedla Dębina w maju 1983 r. W środku zdjęcia dom mieszkalny nr 16, po lewej - nr 17. Na planie: centralny węzeł cieplny i hydrofornia W roku 1977 w Spółdzielni zorganizowano tradycyjny konkurs "Kolorowe balkony", którego celem było upiększenie osiedli. Decyzją Komisji Konkursowych, I miejsca zajęły balkony: na Osiedlu Dębieć -. Antoniego Lisieckiego (Łozowa 97/3), na Osiedlu Hetmańskim - Ireny Przybył (Głogowska 129/39) i na Osiedlu Wilda - Stanisława Porady (Powstańców 1/18). Efekty działalności społeczno-wychowawczej w 1977 r. oceniono na prezentacjach dorobku kulturalnego Spółdzielni w dniu 24 października 1977 r. w Pałacu Kultury, w ramach akcji "Kultura z osiedli · - mieszkańcom Poznania". W latach 1978 - 1980 działalność prowadziły placówki: 1. Świetlica dziecięca (ul. Jerzego 3); 2. Klub Seniora (ul. Jerzego 3); 3. Kluby I kategorii: "Komar" Osiedle Dębina. Na planie domy nr 22 i 23 III .....; ".' tAi:.".". ;n. '.?_ .>j,.j:jO. :_"0 :.:;:"/.,.:.,..........1'. I Osiedle Dębina. Wieżowiec mieszkalny nr 15 na 44 mieszkania w budowie. Stan w pierwszej połowie maj a 1983 r. (ul. Cedrowa 12), Osiedlowy (ul. Hetmańska 56); 4. Pracownie: fotograficzna (ul. Orzechowa 26), modelarnia lotnicza (ul. Partyzancka 1), Harcerski Klub Radiotechniczny i Krótkofalarski (ul. Osinowa 14/16); 5. Biblioteki: filia nr 8 (ul. Osinowa 14/16), filia nr 21 (ul. Limbowa 7), filia nr 53 (ul. Czajcza 14), biblioteka dziecięca i biblioteka przy Klubie Osiedla Hetmańskiego (ul. Hetmańska 56). W stosunku do roku 1977, wzbogaceniu uległy formy pracy i zakres oddziaływania. I tak, w Klubie Osiedla Hetmańskiego powstały nowe sekcje zainteresowań: filmowa oraz brydża sportowego "System". Powiększyła się baza rekreacyjno-sportowa. W Klubie Osiedla Hetmańskiego oddano do użytku salkę sportową, wyposażoną w sprzęt do uprawiania kulturystyki, ponadto osiedle wzbogaciło się o "ścieżkę zdrowia" i położony w sąsiedztwie Tadeusz Svntala kort tenisowy. Działalność sportowo-rekreacyjna realizowana była wspólnie z ogniskami Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej. Z ciekawszych zajęć i imprez, które odbyły się w 1978 r., wymienić należy: kursy na prawo jazdy - na Dębcu i Osiedlu Hetmańskim; kursy języków obcych (angielskiego, niemieckiego) w klubie "Komar"; kursy wiedzy praktycznej, takie jak: kosmetyczny, kulinarny, kroju i szycia - na Osiedlu Hetmańskim i dziewiarski - na Dębcu; dwie jednodniowe wycieczki do Torunia dla członków Klubu Seniora. Do kalendarza miejskich imprez kulturalnych na stałe już weszły organizowane przez poszczególne spółdzielnie mieszkaniowe obchody "Dni Spółdzielni". W 1978 r. trwały one od 27 kwietnia do 1 maja. W tym czasie zorganizowano 26 imprez, w których wzięło udział 4000 mieszkańców. Największym zainteresowaniem i frekwencją cieszyły się festyny sportowo-rekreacyjne, połączone z występami własnych i zaproszonych zespołów artystycznych, oraz zorganizowana przez klub "Komar" giełda staroci. Komisja Selekcyjna za najciekawszy amatorski zespół artystyczny przeglądu uznała dziecięcy zespół taneczny Klubu Osiedla Hetmańskiego. Koszty prowadzenia i organizowania działalności społeczno-wychowawczej pokrywane były z tworzonego w tym celu funduszu, powstałego głównie z wpływów od czynszu. W 1978 r. Spółdzielnia dysponowała funduszem w wysokości 1 740 000 zł. Na działalność społeczno-wychowawczą wydatkowano z tego 1 842 000 zł, z tego na placówki na poszczególnych osiedlach przypadło: Dębieć 662 000 zł, Wilda - 119 000 zł, Hetmańskie - 861 000 zł. W lipcu 1979 r. przy ul. Gwardii Ludowej 51 otwarto nową placówkę - Wildecki Klub Działacza Samorządowego. Z inicjatywy Organizacji Narodów Zjednoczonych, rok 1979 został ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Dziecka, z tej też okazji większość akcji, imprez itp. związana była z jego obchodami. Oficjalne obchody Spółdzielnia zainaugurowała w dniu 4 marca, imprezą pod nazwą "Dzieci - dzieciom". W dniu 6 maja na Osiedlu Hetmańskim zorganizowano imprezę plenerową pod nazwą "Niedziela z tatusiem". Z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka, na Dębcu oddano w użytkowanie najmłodszym "wioskę indiańską" przy ul. Racjonalizatorów. W "wiosce" tej w dniu 27 maja 1979 r. odbył się wielki festyn sportowo-rekreacyjny dla dzieci. W 1979 r. oddano do użytku mieszkańców: "ścieżkę zdrowia" przy ul. Orzechowej, korty tenisowe przy ul. Wiklinowej i Dolna Wilda, boiska do piłki nożnej przy ul. Dębowej i w Dębinie, plac zabawowo-wypoczynkowy przy ul. Żurawinowej, górki saneczkowe przy ul. Orzechowej i na Osiedlu Hetmańskim. Zainstalowano także dziesięć plenerowych stołów ping-pongowych. Lata 1981 - 1983 Pod koniec ćwierćwiecza działalności, nie notowany w dziejach Polski Ludowej kryzys polityczny i gospodarczy ciężko dotknął organizm spółdzielczy. Dotkliwy deficyt materiałów budowlanych, brak siły roboczej, przestoje na placach budowy złożyły się na bardzo niskie wykonanie planu inwestycyjnego. W 1981 r. Spółdzielnia przekazała do eksploatacji 60 mieszkań (3518 m 2 ) w klatce A budynku nr 16 oraz w budynku nr 23 na Osiedlu Dębina i pięć domków jednorodzinnych na Swierczewie. Nie przekazano do eksploatacji trzech budynków mieszkalnych, o łącznej liczbie 218 mieszkań, w tym budynku mieszkalnego nr 17 na Osiedlu Jerzy Łatigowski przewodniczący Zarządu (od 1 IV 1 r.)i A . I _llTM % Ł 5V .-.,., · W* . M . W A jAlłW"*, UH Dębina (132 mieszkania). Oddanie tych budynków do użytku przesunięto z konieczności na rok 1982. W rezultacie więc w 1982 r. Spółdzielnia oddała do użytku 282 mieszkania (16 246 m 2 ) oraz cztery domki jednorodzinne. Był to najlepszy rok w powiększaniu zasobów mieszkaniowych Spółdzielni od 1973 r. Uwaga Zarządu Spółdzielni skupiona została na placu budowy Osiedla Dębina. W 1981 r. dokonano w założeniach tej budowy pewnych zmian, zmierzających do lepszego wykorzystania terenów budowlanych i powiększenia programu mieszkaniowego kosztem miejsc w garaż o-parkingu. W rezultacie zmian projektowych, liczba mieszkań na osiedlu powiększyła się o 118 (do 899), natomiast liczba miejsc na parkingu spadła do 132 (zamiast 334)16. W 1982 r. plan inwestycyjny budowy osiedla podzielono na jedenaście zadań, z których np. zadanie IV obejmowało następne cztery budynki jedenastokondygnacyjne (numery robocze 12 - 15). Opóźnienia przy wznoszeniu tych budynków wynikały z perturbacji we współpracy generalnego wykonawcy z producentem tzw. ścian pasmowych - Poznańskim Przedsiębiorstwem Betonów "Prefabet". Od samego początku budowy, nie rozwiązanym do końca problemem były ściany osłonowe budynków; montowanie ich z bloczków betonu komórkowego grubości 24 cm, ze względu na ich złą jakość, nie chroni bowiem w dostateczny sposób przed utratą ciepła. Trzeba je dodatkowo ocieplać styropianem i tynkować. N a przełomie lat 1981/1982 postanowiono ściany szczytowe następnych budynków wykonywać z betonu komórkowego o grubości 36 cm, a pozostałe zewnętrzne - montować z prefabrykowanych ścian tzw. pasmowych. Główna uwaga Spółdzielni skierowana jednak była na przygotowanie inwestycji na lata 1983 - 1990. I tak, przy ul. Dolna Wilda-Chłapowskiego przygotowano budowę budynku mieszkalnego (41 mieszkań), o łącznej powierzchni użytkowej 11 Założenia techniczno-ekonomiczne budowy osiedla zatwierdził prezes Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego w dniu 116 X 1975 r., a Decyzję o zatwierdzeniu planu realizacyjnego wydał Wojewódzki Zarząd Kozbudowy Miast i 'Osiedli Wiejskich w dniu 30 X 1975 ar. Zmiany w planie realizacyjnym zatwierdziło Biuro Planowania Przestrzennego dnia 2 VII 1982 r. Autorem zmienionego projektu jest mgr inż. aren. Bogdan Bednarek z Biura Projektów i Usług Inwestycyjnych "Inwestprojekt" . Tadeusz Świtała Dom spółdzielczy w budowle przy ul. Fabrycznej 40, wzniesiony według ptpjektu mgra inż. arch. J erzego God1ewskiego z Biura Projektów i Usług Inwestycyjnych "Inwestprojekt" . Zdjęcie wykonane w połowie maja 1 r. 2522 m\ według projektu mgr inż. arch. Izabelli Klimaszewskiej (współpraca mgr. lnz. arch. Krzysztofa Frąckowiaka i Aleksandry Heiche1). Przy ul. Powstańczej- Krzyżowej planowano rozpoczęcie budowy w 1985 r. budynku mieszkalno-usługowego (16 mieszkań), o łącznej powierzchni użytkowej 1124 m 2 . Ukończenie prac projektowych w Biurze Projektów i Usług Inwestycyjnych "Inwestprojekt" uzależnione jest od warunków zasilania w ciepło i w ciepłą wodę przez Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej. Na koniec 1984 r. przewidywano rozpoczęcie budowy pięciokondygnacyjnego zespołu usługowo-mieszkalnego przy ul. Jerzego-Krzyżowej (136 mieszkań), o powierzchni użytkowej 8545 m\ według projektu mgr inż. arch. Izabelli Klimaszewskiej (przy współpracy mgr inż. arch. Krzysztofa Frąckowiaka). U zbiegu ul. Czajcza-Dolina powstać ma po roku 1986 zespół usługowo-mieszkalny (155 mieszkań), o łącznej powierzchni użytkowej 9500 m 2 . Podobnie jak w przypadku budynku mieszkalno-usługowego przy ul. Powstańczej-Krzyżowej, ukończe Tabela 7 WZROST ZASOBÓW SPÓŁDZIELCZYCH W LATACH 1981 - 1983 (do dnia 30 VI1983 r.) Liczba Powierzchnia Położenie mieszkań izb 2 wrn Dębina 16 44 154 2439 Dębina 23 16 68 1079 Dębina 17 132 462 7233 Dębina 22 16 68 1079 Dębina 21 16 68 1079 Dębina 20 16 68 1079 Langiewicza 23 70 252 4001 Dolna Wilda 36/38 31 111 1805 Osiedle domków jednorodzinnych Świerczewo, ul. Władysława Orkana 1-19 10 60 1100 ul. Franciszka Witaszka 41 - 53 7 42 770 ul. Ksawerego Dunikowskiego 8, 12 2 12 220 Razem 359 1465 21884 nie prac projektowych uzależnione jest od warunków zasilania w ciepło przez Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej. W tym celu Przedsiębiorstwo to opracowało odpowiedni program dla inwestycji planowanych wzdłuż ul. Dolna Wilda i przedstawiło go Miejskiemu Biuru Planowania Przestrzennego. Plac budowy domu spółdzielczego przy ul. Gwardii Ludowej - Czajcza. W głębi kościół przy Rynku Wildeckim. Fotografia wykonana w drugiej połowie maja 1983 r. Tadeusz Świtała Toteż z inwestycji planowanych najwięcej szans realizacji miały te budowy, dla których nie istniały problemy dopływu cieplika. Taką budową jest budynek mieszkalno-usługowy przy zbiegu ul. Czajcza-Gwardii Ludowej (24 mieszkania), o powierzchni użytkowej 1400 m 2 , którego budowę rozpoczęły brygady Zakładu Budowlano- Remontowego Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Mieszkaniowych w pierszym kwartale 1983 r. Zarząd Spółdzielni działał na początku lat 1981 -1983 w składzie: mgr Jerzy Łangowski (przewodniczący), Marian Sommerfe1d (zastępca do spraw ekonomicznych) i Ryszard Celler (zastępca do spraw technicznych). Wobec przejścia Ryszarda Cellera z dniem 30 kwietnia 1982 r. na emeryturę, Rada Spółdzielni powołała na jego miejsce Jana Wa1ukiewicza, który odszedł na własne życzenie z dniem 30 czerwca 1982 r. Z dniem 1 września 1982 r., Rada powołała na członka Zarządu i zastępcę przewodniczącego do spraw inwestycyjno-technicznych Jerzego Kujawskiego. Dnia 1 grudnia 1982 r. odwołany został z funkcji członka Zarządu Marian Sommerfe1d. Z dniem 1 kwietnia 1983 r. Rada powierzyła funkcję członka Zarządu Zenonowi Maciejewskiemu oraz powołała go na stanowisko zastępcy przewodniczącego do spraw ekonomicznych. W 1981 r. administracja Osiedla Hetmańskiego, którą do dnia 30 kwietnia 1981 r. kierował Kazimierz Paluch, objęła również powstające osiedle domków jednorodzinnych na Swierczewie (ul. Leszczyńska- Mie1eszyńska). Z dniem 1 kwietnia 1982 r. zlikwidowano administrację Osiedla Hetmańskiego, dołączając ją do administracji Osiedla Wilda, którą w dalszym ciągu kierował Zenon Bogacki. Administracja Osiedla Dębieć zarządzała zasobami Spółdzielni i oddanymi już do użytku mieszkaniami na Osiedlu Dębina i osiedlu domków jednorodzinnych Swierczewo oraz zasobami powierniczymi. Administracją tą kierował J an Nowicki (1 II 1978 - 30 IV 1981), a od 1 stycznia 1982 r. - Czesław Leśniewski. Na dzień 31 grudnia 1982 r. Spółdzielnia posiadała w eksploatacji zasoby o łącznej powierzchni użytkowej 353 867 m 2 , w tym 104 297 m 2 zasobów powierniczych. Powierzchnia mieszkań (łącznie z powierniczymi) wynosiła 329 493 m 2 . Składało się na nią 7388 mieszkań (20 828 izb) w 199 budynkach mieszkalnych. W 1981 r. wydatkowano na remonty i konserwacje (łącznie z zasobami powierniczymi) 22 600 000 zł, z tego na zasoby własne 15 400 000 zł. W 1982 r. wydatkowano razem 46 000 000 zł, z tego na zasoby własne 37 000 000 zł. W porównaniu do 1981 r. nakłady na remonty własnych zasobów wzrosły dwukrotnie, głównie jednak z powodu znacznej podwyżki cen. Starzenie się zasobów własnych, uwidaczniające się z biegiem lat wady w budownictwie powodują, że oprócz bieżącej konserwacji wykonuje się coraz więcej remontów kapitalnych. Do najważniejszych, przeprowadzonych w 1982 r., należały: ocieplanie przemarzających szczytów domów i wymiana pionów kanalizacyjnych na Osiedlu Dębieć, remonty budynków w widłach ul. Wspólna-Hutnicza. Według stanu na dzień 31 grudnia 1982 r., Spółdzielnia posiadała 5710 członków, w tym 4958 mieszkających i 752 oczekujących na mieszkania. 541 członków posiadało mieszkania własnościowe, a 553 oczekiwało na zamianę mieszkania. 479 członków złożyło wnioski o przydział garaży. W 1982 r. Zarząd zaprzestał sporządzania nowych list zamiany mieszkań, bowiem w latach poprzednich nie zdołano zlikwidować opóźnień w tej dziedzinie. (Tabela 8). W dniu 7 maja 1981 r. Walne Zebranie Przedstawicieli uchwaliło poprawkę w statucie Spółdzielni o przesunięciu terminu płatności czynszu, zaś na zebraniu w dniu 27 maja 1982 r. zatwierdziło U chwałę Rady Spółdzielni z dnia 23 marca Tabela 8 CZŁONKOWIE SPÓŁDZIELNI W LATACH 1976-1982 Członkowie Rok Razem mieszkający oczekujący 1976 4509 1239 5748 1977 4509 1097 5606 1978 4509 1045 5554 1979 4519 1019 5538 1980 4619 979 5598 1981 4679 925 5604 1982 4958 752 5710 Tabela 9 ZASOBY MIESZKANIOWE SPÓŁDZIELNI W LATACH 1958 · 1982 Lp. Położenie Lata Liczba Powierzchnia realizacji mieszkań użytkowa w m 2 1 2 3 1 « 1 * Z inwestycji własnych 1 Osiedle Dębieć 1960 - 1970 1669 69 008 2 Osiedle Dębina 1979 - 1982 328 18 867 3 Domki jednorodzinne na Świerczewie 1980 - 1982 19 2010 4 Osiedle Wilda 1961 - 1962 187 7706 ul. Dąbrówki 3 1980 16 1320 ul. Langiewicza 23 1982 70 4001 ul. Dolna Wilda 36/38 1982 31 1805 5 Osiedle Hetmańskie 1971 - 1976 847 35 635 Razem: 3167 140352 Wykup budynków 6 Osiedle Dębieć 1958 - 1967 512 21058 Razem: 3679 161410 Przejęto w ramach rejonizacji 7 Poznańska Spółdzielnia Mieszkaniowa 1971 - 1974 1199 63116 8 Spółdzielnia Mieszkaniowa" Grunwald" 1971 69 3 377 9 Spółdzielnia, . Hydrobudowa " 1975 67 3170 Razem: 1335 69 663 Ogółem: 5014 231073 Zasoby przejęte w administrację zleconą 10 Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej 1978 2016 82 884 U Zakłady Przemysłu Metalowego "H.Cegielski" 1978 134 6127 12 Poznańskie Zakłady Przemysłu Gumowego "Stomil " 1978 81 3 235 13 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego 1978 56 2416 14 Dyrekcja Rejonowa Kolei Państwowych 1978 66 2 947 15 Technikum Mechaniczne przy ul. Świerkowej 8 1978 21 811 - Razem: 2 374 94 662 Ogółem: 7398 325 735 Tadeusz Świtała Tabela 10 ZASOBY MIESZKANIOWE SPÓŁDZIELNI W LATACH 1958 - 1983 (Tylko budynki nowe zbudowane przez Spóldzielnie) . .. Liczba Powierzchnia Lp. Położenie mieszkań M 1 izb użytkowa w m 2 1 2 3 I 4 5 (Na dzień 31 XII 1965 r.) 1 Laskowa 2 - 6 36 96 1569 2 Łozowa 83-87 33 80 1 396 3 Łozowa 89 - 93 33 80 1396 4 Dzierżyńskiego 158 - 164 88 239 4246 5 Łozowa 95 - 99 33 80 1396 6 Prądzyńskiego 14 37 102 1806 7 Orzechowa 20 - 24 36 96 1689 8 Orzechowa 26 - 30 36 96 1689 9 Orzechowa 32 - 36 36 96 1689 10 Platanowa 2 - 10 60 160 2943 11 Orzechowa 11- 13 24 64 1123 12 Orzechowa 15 - 1 7 24 64 1123 13 Orzechowa 19 - 21 24 64 1 123 14 Orzechowa 23 - 25 24 64 1123 15 Orzechowa 27 - 29 24 64 1123 16 Dzierżyńskiego 99 - 103 48 126 2166 17 Orzechowa 8 - 12 36 96 1689 18 Orzechowa 14 -18 36 96 1689 19 Cedrowa 2 - 12 72 240 3274 20 Racjonalizatorów 5-9 24 108 1274 21 Cedrowa 1-5 24 108 1274 22 Cedrowa 7 - 11 24 108 1274 23 Wiklinowa 3 45 150 1913 24 Wiklinowa 1 45 150 1913 25 Wiklinowa 2-6 45 150 1913 26 Czechosłowacka 9 - 13 45 150 1913 27 Dębowa 53 - 57 45 150 1913 28 Dębowa 45 - 52 60 200 2550 29 Osinowa 9 45 150 1944 30 Osinowa 11 45 150 1944 31 Osinowa 10 60 175 2443 32 Osinowa 6 60 175 2443 33 Osinowa 4 60 175 2443 34 Osinowa 2 60 175 2443 I Razem 1427 4277 63 849 (Na dzień 31 XII 1970 r.) 35 Osinowa 12 60 175 2443 36 Osinowa 8 60 175 2443 37 Szczepana 5 143 275 5153 38 Jaworowa 36 - 38 60 140 2451 39 Konarowa 12 -14 60 140 2451 40 Łozowa 22 143 275 5153 41 Jaworowa 32 - 34 60 140 2451 42 Łozowa 34 143 275 5153 43 Bukowa 14 90 250 3 619 44 Czechosłowacka 40 30 95 1338 Razem 849 1940 34655 Łącznie od 1958 r. 2276 6217 98 504 (Na dzień 31 XII 1975 r.) 45 Findera 62 121 329 5089 46 Hetmańska 62 121 329 5089cd. tabeli 10 47 Hetmańska 58 A 121 329 5089 48 Hetmańska 56 121 329 5089 49 Hetmańska 54 121 329 5089 50 Głogowska 129 121 329 5089 51 Hetmańska 52 121 329 5089 Razem 847 2303 35 633 Łącznie od 1958 r. 3123 8 520 134137 (N a dzień 31 XII 1980 r.) 52 Dąbrówki 3 16 92 1320 53 Dębina 16 88 308 4878 Razem 104 400 6198 Łącznie od 1958 r. 3 227 8 920 140 335 (N a dzień 30 VI 1983 r.) x Dębina 16 44 154 2439 54 Dębina 23 16 68 1079 55 Dębina 17 132 462 7233 56 Dębina 22 16 68 1079 57 Dębina 21 16 68 1079 58 Dębina 20 16 68 1079 59 Langiewicza 23 70 252 4001 60 Dolna Wilda 36/38 31 111 1805 61 I Orkana (Świerczewo) 1-19 10 60 1100 70 71 ! Witaszka (Świerczewo) 41 - 53 7 42 770 77 78 } Dunikowskiego (Świerczewo) 8 i 12 2 12 220 79 Razem 359 1465 21884 Łącznie od 1958 r. 1 3 568 I 10 385 I 162219 1982 r. W sprawie przesunięcia terminu wyborów na Walne Zgromadzenie Przedstawicieli i do rad osiedlowych oraz przedłużenia mandatów do czasu zarządzenia nowych wyborów. Również odstąpiono od wyboru 1/3 członków Rady Spółdzielni i przedłużono kadencję ustępujących członków Rady o jeden rok. W składzie Rady nie zaszły w związku z tym prawie żadne zmiany. Z dniem 29 lipca 1982 r. ustąpił członek Komisji do spraw Tecłiniczno- Eksploatacyjnych Jerzy Kujawski, a z dniem 12 stycznia 1983 r. - członek Komisji do spraw Samorządowych i Społeczno-Wychowawczych Rajmund Krusiński. Zebrania osiedlowe odbyły się w dniach 1-3 kwietnia 1981 r. Nie dokonano żadnych zmian na stanowiskach przewodniczących Rad. W czasie kwietniowych wyborów 1983 r. przewodniczącą Rady Osiedla Wilda wybrana została Krystyna Sniechowska (19 IV 1983). Przewodniczącym Rady na Osiedlu Hetmańskim był do końca marca 1982 r. Zdzisław Szymanowski. Działalność społeczno-wychowawcza w latach 1981 - 1983 skupiała się w klubach osiedlowych przy ul. Hetmańskiej 56 i Cedrowej 12 oraz w Wildeckim Klubie Działacza Samorządowego (ul. Gwardii Ludowej 51), a nadto w pracowni radiotechnicznej i krótkofalowej (ul. Osinowa 14/16), modelarni lotniczej (ul. Partyzancka 1) i świetlicy dziecięcej (ul. Jerzego 3). Poprawie uległa nieco sytuacja na Dębcu. Po przeniesieniu się administracji osiedla do pawilonu przy ul. Racjonalizatorów 3, Tadeusz Świtałaklub "Komar" uzyskał pomieszczenia dotychczas przez nią zajmowane. Także w pawilonie przy ul. Osinowej 14/16 gospodarzem opuszczonych przez Spółdzielnię Pracy "Obuwnik" lokali został klub osiedlowy. Dzięki temu po przeprowadzeniu remontów i adaptacji powstały dwie nowe placówki. Z kierunków działalności programowej warto wyróżnić: pomoc rodzinie w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczej oraz organizowanie przez kluby osiedlowe i świetlice nieobozowej akcji letniej i zimowej dla dzieci spędzających wakacje -w mieście. W 1981 r. wzięło w niej udział 235 dzieci. Opiekowano się też uczęszczającymi do Kuratorskiego Ośrodka Pracy z Dziećmi (Klub Osiedla Hetmańskiego). W klubie "Komar" odbywały się prelekcje o tematyce medycznej i turystyczno-krajoznawczej. Organizowano kursy języków obcych (angielski i niemiecki). Od wielu lat działa tam Klub "Słonecznej Jesieni" , skupiający starszych mieszkańców Osiedla Dębieć. Największą atrakcją dla seniorów były wycieczki autobusowe do Trójmiasta i Malborka. Upowszechnianiem sportu i rekreacji zajmowały się ogniska Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej "Dębina" i "Orzeł". Poza organizowaniem rozgrywek piłkarskich, przygotowały one wiele imprez plenerowych, zwłaszcza festynów sportowo-rekreacyjnych. W sezonie zimowym instruktorzy Towarzystwa prowadzili naukę jazdy na łyżwach. W Klubie Osiedla Hetmańskiego odbywają się zajęcia kulturystów oraz gimnastyka dla dzieci i kobiet. Na uznanie zasługuje działalność modelarni lotniczej na Wildzie. W 1981 r. jej uczestnicy zanotowali na swym koncie wiele sukcesów, zdobywali odznaki i licencje modelarskie. Aktywnie działa również harcerska pracownia radioamatorów i krótkofalowców na Dębcu. Dwadzieścia pięć lat działalności Spółdzielni to znaczące osiągnięcie w dziejach Poznania. W zaniedbanej dzielnicy fabrycznej powstała samorządna organizacja budownictwa mieszkalnego o jasno sprecyzowanym programie, wyprzedzającym zamierzenia władz miejskich. Wspierały ją macierzyste Zakłady, widzące słusznie w Spółdzielni partnera przy rozwiązywaniu nabrzmiałych problemów mieszkaniowych pracowników "Cegielskiego". Władze dzielnicy z nadzieją patrzyły na poczynania Spółdzielni, bowiem każdy jej krok zmierzał ku podniesieniu standardu mieszkaniowego ludności dzielnicy, a także - co nie jest bez znaczenia - poprawy architektonicznego wyglądu tej części Poznania. Nie zawiodła się na Spółdzielni dyrekcja Zakładów i ich pracownicy, nie zawiodły się władze dzielnicy. Olbrzymie zaangażowanie Zarządu Spółdzielni, jej Rady i administracji przyczyniło się do niepodważalnej opinii, że w "Spółdzielni Cegielskiego" mieszka się · dobrze i porządnie, a na początku lat sześćdziesiątych wiedziano, że tam czeka się na mieszkanie najwyżej trzy lata. Zaszły jednak w gospodarce narodowej niekorzystne dla ruchu spółdzielczego zmiany, którym nie byli w stanie przeciwstawić się nawet tak konsekwentni działacze, jak ci co pracowali w Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej "H. Cegielski". Po wielkim rozmachu inwestycyjnym lat 1960 - 1973, krzywa nakładów opadła i wznosić się poczęła ponownie dopiero u schyłku lat siedemdziesiątych kiedy rozpoczęto budowę Osiedla Dębina. Warto przypomnieć, że osiedle to budowane jest nie stosowaną na innych placach budowy w Poznaniu metodą monolityczną, a więc posłużyła ta inwestycja spółdzie1cza za poligon doświadczalny. Warto także przypomnieć, że aby mogli zamieszkać ludzie w domach przy ul. Langiewicza, Spółdzielnia musiała się podjąć funkcji inwestora generalnego budowy ciepłociągu, co przecież obarczyło aparat spółdzielczy sporą porcją kłopotów i dodatkowej pracy. Niezaprzeczalny jest także wkład Spółdzielni w planowanie nowych osiedli dla swoich członków na przyszłość. Takie osiedla jak Górczyn Wschodni i Osiedle Żeromskiego - chociaż z ważnych powodów dotąd nie rozpoczęte - należą już z pewnością do trwałego dorobku Spółdzielni. 12 maj a 1983 r. LAUREACI NAGRÓD WOJEWÓDZTWA POZNAŃSKIEGO ZA ROK 1979 Częśćdruga Nagroda Naukowaza całokształt prac naukowych poświęconych dziewiętnastowiecznej architekturze Poznania DR HAB. ZOFIA OSTROWSKA-KĘBŁOWSKA Urodziła się w dniu 7 listopada 1931 r. w Poznaniu w rodzinie pedagoga-naukowca Wincentego Ostrowskiego i Zofii z Radajewskich. W latach okupacji hitlerowskiej, po wysiedleniu z miasta (1940), przebywała z rodzicami początkowo w okolicach Krakowa i Warszawy, a następnie w Sarnakach koło Siedlec, gdzie rodzice zorganizowali i prowadzili tajne nauczanie. Po wyzwoleniu kraju uczyła się w Poznaniu i Warszawie, a po złożeniu w 1949 r. egzaminu dojrzałości, studiowała przez trzy lata historię sztuki na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1951 -1954 kontynuowała studia w tej samej dziedzinie na Uniwersytecie Poznańskim i tu w 1954 r., pod kierunkiem prof. dra Zdzisława Kępińskiego, napisała pracę pt. Studia nad portretami Olgi Boznańskle), uzyskując na tej podstawie tytuł magistra. Od dnia 1 października 1953 r. do 30 września 1970 r. pracowała w poznańskim Muzeum Narodowym, początkowo jako asystent, a od dniami stycznia 1983 r. jako adiunkt w Dziale Malarstwa Polskiego XIX - XX w. Z dniem 1 marca 1969 r. powierzono j ej stanowisko kustosza-kierownika Działu Malarstwa Obcego XIX i XX wieku. W 1968 r. uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Im. Adama Mickiewicza, na podstawie pracy pt. Architektura patacotua drugiej polowy XVIII w. w Wielkopolsce, której promotorem był prof. dr Zdzisław Kępiński. Z dniem 1 października 1970 r. przeniosła się do pracy na Uniwersytecie im. Bolesława Laureaci Nagród Bieruta we Wrocławiu jako adiunkt w Katedrze Historii Sztuki, gdzie prowadzi zajęcia dydaktyczne (wykłady, ćwiczenia i seminarium magisterskie) z zakresu sztuki polskiej i europejskiej XIX - XX w. Na podstawie rozprawy Architektura i budownictwo w Poznaniu w latach 1780 -1880 oraz kolokwium habilitacyjnego, które odbyło się w dniu 17 marca 1982 r., na posiedzeniu Rady Wydziału Filozoficzno-Historycznego U niwersytetu im. Bolesława Bieruta, uzyskała stopień naukowy doktora habilitowanego. Bierze udział w zespołowych pracach badawczych włączonych do tzw. międzyresortowego problemu MR III 5 . "'Pomniki kultury źródłem świadomości narodu". Pierwszą monografię książkową, wydaną w 1958 r., poświęciła Pałacowi Działyńskich. Ukazała się ona w momencie, gdy gmach adaptowany był dla potrzeb Biblioteki Kórnickiej. Kolejna praca, poświęcona architekturze pałacowej Wielkopolski XVIII w., opublikowana została przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (1989). Podkreśliła w niej rangę tej architektury i zwróciła uwagę na konieczność jej ochrony. Od lat sześćdziesiątych, dzięki wysiłkom władz wojewódzkich i terenowych w Wielkopolsce, kilkanaście pałaców poddano konserwacji. Zofia Ostrowska-fltębłowska opracowała szereg dokumentacji historycznych i wskazań konserwatorskich; pałac w Gułtowach, wyremontowany według tego programu, wyróżniony został nagrodą dla użytkowników. W latach siedemdziesiątych opublikowała szereg studiów dotyczących architektury dziewiętnastowiecznej, także architektury poznańskiej, i złożyła w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk syntetyczną pracę habilitacyjną pt. Architektura i budownictwo w Poznaniu w latach 1780 -1880. Rozwój architektury przedstawia na szerokim tle historycznym, ukazując konflikty ludności miejscowej z władzami pruskimi, które znalazły wyraźne odbicie w ówczesnej urbanistyce Poznania. Monografia poświęcona architekturze XIX w. naszego miasta ukazała jego ówczesne walory artystyczne i kulturalne w czasie, kiedy w całej Europie rozwijane są studia nad zagadnieniem dziewiętnastowicznej architektury. Aktualność tej pracy dla współczesnego miasta jest oczywista, bowiem wskazuje na genezę jego urbanistyki, a także budowle, które powinny podlegać ochronie. "Autorka na kartach tej pracy - napisał prof. dr hab. Tadeusz S. Jaroszewski - zawarła nie badany dotąd okres dziejów architektury Poznania i choćby z tego tylko powodu praca ta zasługuje na szczególną uwagę. Architektura XIX w. dopiero od kilku lat stała się przedmiotem badań polskich historyków sztuki. Tak jeszcze niedawno potę piana i pochopnie skazywana przez konserwatorów na zagładę - teraz wprawdzie chwalona i oficjalnie chroniona, nie znalazła dotąd należnego jej miejsca w podręcznikach historii sztuki i opracowaniach syntetycznych. Brak ciągle syntetycznych ujęć tego okresu dziejów architektury polskiej, brak opracowań poszczególnych obiektów, brak wreszcie monografii działających w tym czasie architektów. Dr Zofia Ostrowska- Kębłowska pracą o architekturze i budownictwie Poznania w latach 1780 -1880 wypełniła niewątpliwie jedną z dotkliwych luk w polskiej literaturze naukowej dotyczącej architektury XIX wieku" . "Żadne z wielkich polskich miast - stwierdza dalej prof. Jaroszewski - nie doczekało się tak wyczerpującego studium architektury XIX w. Autorka poprzedziła pisanie tej pracy gruntowną kwerendą archiwalną i biblioteczną, dokonała również szeroko zakrojonych poszukiwań wizerunków badanych budowli. Powstała w wyniku tych działań praca znakomicie udokumentowana, skonstruowana przejrzyście i napisana jasno. Kiedy się ją czyta - trudno z autorką polemizować. Czytelnikowi nieodparcie narzuca się przekonanie o doskonałości jej warsztatu naukowego. Układ pracy jest chronologiczny, a podział na podstawowe rozdziały podyktowany został zarówno racjami historycznymi, jak i przemianami zachodzącymi w dziedzinie form sty10wych i funkcji architektury. Autorka interesuje się tak mało dotąd badanymi problemami, jak nowe materiały budowlane i nowe rozwiązania konstrukcyjne, które przyniósł wiek XIX. Dr Zofia Ostrowska- Kębłowska, pisząc tę pracę, wyszła daleko poza sferę badań właściwą dla historyka architektury. Poznańską architekturę powstałą w stuleciu 17ffi -1880 rozpatruje bowiem w odniesieniu do innych, nie tylko artystycznych struktur. Na warsztat bierze całe miasto, ze wszystkimi jego powiązaniami. Miasto w rozważaniach dr Ostrowskiej-Kębłowskiej nie jest tylko miejscem lokalizacji dzieł architektury, lecz stanowi ich kontekst. Zdaniem autorki, charakter poszczególnych budowli nie jest zrozumiały bez wyjaśnienia tego kontekstu, na który składają się zarówno układ urbanistyczny wraz z innymi budowlami, jak i środowisko ludzkie, twórcy i odbiorcy - słowem społeczeństwo i wszystkie jego żywotne problemy. Autorka w rozważaniach bierze również pod uwagę przestrzeń zewnętrzną miasta, na którą składają się nie tylko otaczające Poznań wsie, lecz całe wówczas Wielkie Księstwo Poznańskie. Mamy zatem do czynienia z prawdziwą pracą syntetyczną, będącą wynikiem szeroko zakrojonych, wszechstronnych badań". Działalność naukowa dr Zofii Ostrowskiej- Kębłowskiej skupiała się - i skupia nadal - głowni« wokół zagadnień architektury XVIII i XIX w. Jej dorobek obejmuje siedem książek i katalogów oraz około dwudziestu studiów i artykułów. Ważną pozycją dla badaczy architektury polskiej XIX w. jest książka Siedziby wielkopolskie doby romantyzmu (1975). W książce tej na specjalną uwagę zasługuje nowatorska interpretacja dwóch wielkopolskich siedzib romantycznych: Antonina i Kórnika, stanowiąca wzór podejścia do obiektów architektury rezydencjonalnej powstałych w wieku XIX. Wśród pozostałych pozycji należących do dorobku naukowego dr Zofii Ostrowskiej-Kębłowskiej, szczególnie interesujące są dwde rozprawy: O poglądach Hegla na sztukę jemu współczesną (1977) i Historyzm w architekturze XIX uHeku. Próba uiyjaśnienta (1978). Obie te rozprawy kładą podwaliny pod badania nieznanych zjawisk z ubiegłego stulecia. Jest członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Wrocławskiego Towarzystwa N aukowego oraz Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Jest laureatką Nagrody fundacji prof. dra Władysława Tatarkiewicza (1%9) za pracę Architektura pałacowa z pot. XVIII w. w Wielkopolsce oraz Nagród Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego za osiągnięcia badawcze (1972, 1973, 1976, H978) i działalność dydaktyczno-wychowawcza (1975). W 1954 r. wyszła za mąż za historyka sztuki Janusza Kębłowskiego. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci: Bwa- Maria (1956) i Jan (1961). Zespołowa Nagroda Naukowa za opracowanie podstaw fizycznych i technologii produkcji membran mikrofonowych, przyznana pracownikom Instytutu Badań Molekularnych oddziału poznańskiego Polskiej Akademii Nauk: prof. drowi hab. Jerzemu Małeckiemu i prof. dr hab. Bożenie Marii Hilczer PROF. DR HAB. BOŻENA MARIA HILCZER Urodziła się dnia 23 lipca 1936 r. w Bydgoszczy w rodzinie księgowego Józefa Maćkowiaka i jego żony Marii z Koczorowskich. Lała okupacji hitlerowskiej spędziła z rodzicami w rodzinnym mieście, a po wyzwoleniu kraju ukończyła tamże szkołę podstawową i I Liceum Ogólnokształcące. W latach 1953 - 1958 studiowała na Wydziale Matematyczno- FizycznojChemicznym U niwersytetu im. Adama Mickiewicza i uzyskała tytuł magistra fizyki. Stopień naukowy doktora nadała jej w 1%5 r. Rada Wydziału Matematyczno- Fizyczno-Chemicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza na podstawie rozprawy doktorskiej Wptyio napromieniowania neutronami reaktorowymi na Własności dielektryczne tytanianu baru, której promotorem był prof. dr hab. Arkadiusz Piekara. Stopień naukowy doktora habilitowanego (1974) nadała Rada Naukowa Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie na podstawie rozprawy habilitacyjnej upływ defektów sieci krystalicznej na proces przepolaryzowania siarczanu trójglicyny. Dnia 24 kwietnia 1981 r. Rada Państwa nadała Bożenie Hilczer tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk fizycznych. · Pracowała zawodowo dwadzieścia pięć lat w Instytucie Fizyki Polskiej Akademii Naukna stanowisku: asystenta, starszego asystenta i adiunkta, a w latach 1975 - 1981 - docenta. Współuczestniczyła przy budowie gmachu Instytutu Fizyki Molekularnej przy ul. Smoluchowskiego (w latach 1968 -1973) - odpowiadała za sprawy lokalizacji, uzbrojenia terenu, prace projektowe oraz przebieg wykonania inwestycji. Od dnia 1 maja 1981 r. pracuje na stanowisku profesora w Instytucie Fizyki Molekularnej Polskiej Akademii Nauk. Przedmiotem głównego zainteresowania prof. dr Bożeny Hilczer są zagadnienia związane z fizyką realnych dielektryków. Wiele prac Laureaci Nagródpoświęciła zagadnieniu wpływu defektów sieci krystalicznej na własności dielektryczne i elektryczne ferroelektryków. Zajmowała się ponadto problemem wytwarzania trwałej polaryzacji w dielektrykach. Efektem tych badań jest ponad siedemdziesiąt opublikowanych prac oraz trzy opracowania technologiczne, w tym dwa o poważnym znaczeniu. Uwaga Bożeny Hilczer koncentrowała się na takich zagadnieniach o podstawowym znaczeniu, jak: 1. Problemy oddziaływania pomiędzy defektami sieci krystalicznej a polaryzacją spontaniczną. Metodą spektroskopii barkhausenowskiej ustalono prawidłowości dynamiki ścian domenowych w kryształach z defektami. 2. Zagadnienia pola wewnętrznego, związanego z defektami sieci krystalicznej. Badania wykonane wspólnie z drem Czesławem Pawlaczykiem pozwoliły wyodrębnić mechanizm relaksyjnego pojawiania się (lub zanikania) pola pochodzącego od defektów oraz długoczasowe zmiany tego pola związane z procesami dyfuzyjnymi. 3. Wpływ defektów na szczególnie ważne w fizyce ciała stałego zagadnienia przemian fazowych. Wyniki prac prowadzonych wspólnie z mgr. Antonim Pawłowskim pozwoliły ustalić zależność pomiędzy szerokością temperaturową obszaru nieklasycznego a koncentracją defektów w krysztale ferroelektrycznym. 4. Problem struktury domenowej w ferroelektrykach. Prace prowadzone metodą mikroskopii elektronowej - z mgrem Ludwikiem Szczęśniakiem i we współpracy z Instytutem Fizyki Ciała Stałego i Mikroskopii Elektronowej z Halle (Niemiecka Republika Demokratyczna) - pozwoliły na wyznaczenie bezpośrednio grubości ściany domenowej w ferroelektrycznych kryształach TGS oraz stwierdzenie sposobu, w jaki zachodzi proces spontanicznego starzenia w kryształach czystych i z defektami. 5. Liniowe i nieliniowe własności elektryczne ferroelektryków. Prace nad tym zagadnieniem obejmowały również ustalenie metodyki badań. Wspólnie z drem J anem Kułkiem określono rolę defektów punktowych w transporcie elektrycznym oraz mechanizm transportu elektrycznego w stałych roztworach Pb (Zr, Ti) 0 3 . Materiały te znajdują olbrzymie zastosowanie praktyczne. W ostatnim czasie przedmiotem zainteresowania prof. idr Bożeny Hilczer stały się, ściśle związane z zastosowaniami praktycznymi, problemy wytwarzania trwałej polaryzacji w dielektrykach i badanie procesów fizycznych odpowiedzialnych za jej trwałość. Badania te, prowadzone w zespole obejmującym pracowników nauki i pracowników Zakładu Wytwórczego Głośników "Tonsil" we Wrześni, przyniosły opracowanie technologii produkcji elektretowych membran do mikrofonów oraz automatycznej linii do ich produkcji w skali półtechnicznej. Znaczenie prac podejmowanych przez Bożenę Hilczer można rozpatrywać w dwóch zasadniczych aspektach: mają one zarówno walory poznawcze, jak i utylitarne. Dostarczają podstawowych informacji o roli defełttów w realnych kryształach dielektrycznych oraz o przejściach fazowych i własnościach powierzchniowych ferroelektryków. Wyniki tych prac, stanowiące istotny postęp w poznaniu tych zagadnień, mają również znaczenie praktyczne, gdyż pozwalają określić przedział wartości stałych materiałowych dielektryków, zdeterminowany ich realną strukturą. W ramach prac nad dielektrykami powstała obszerna monografia pt. Elektrety , napisana wspólnie z prof. drem Jerzym Małeckim (Warszawa 1980). "Książka Bożeny Hilczer i Jerzego Małeckiego - pisał Jan Hańderek z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach - stanowi monograficzne opracowanie informacji literaturowych na temat nowych materiałów elektretowych i technik ich polaryzowania oraz sposobów badania własności elektretów i ich wykorzystania w praktyce [...]. Książka jest przeznaczona głównie dla praktyków, którzy pragną ze zrozumieniem wykorzystywać liczne możliwości zastosowań elektretów w technice . Jest użyteczna także dla studentów fizyki, pragnących swą wiedzę rozszerzyć poza program nauczania. Czytelnik znajdzie w niej opis niezwykłych własności elektretów , będących wynikiem nakładania efektów związanych z polaryzacją orientacyjną i deformacyjną oraz z transportem i gromadzeniem swobodnych nośników ładunku, występujących w realnych dielektrykach lub wstrzykniętych z zewnątrz. Ukazując te procesy w ich współistnieniu i wzajemnym związku, książka może inspirować fizyków do poszukiwania rozwiązań trudnych problemów teoretycznych fizyki dielektryków [. . .]. Podjęcie przez autorów monograficznego opracowania aktualnego stanu wiedzy na temat elektretów jest cenną inicjatywą uzupełnienia luki nie tylko na polskim rynku księgarskim. Nie bez znaczenia jest fakt, że autorzy książki prowadzą w Instytucie Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu rozległe badania podstawowe z zakresu fizyki dielektryków. Wykorzystanie postępów w tej dziedzinie do wyjaśnienia wielu aspektów efektu elektretowego stanowi bowiem bardzo aktualne zadanie nauki". W zakresie kształcenia młodej kadry naukowej prof. dr hab. Bożena Hilczer jest promotorem pięciu doktorantów, kierowała piętnastoma pracami magisterskimi. Prowadziła wykłady i ćwiczenia dla sekcji fizyki Młodzieżowego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Fizycznego, pracuje w Komisji Inżynierii Materiałowej przy poznańskim oddziale Polskiej Akademii Nauk 1 w Komitecie Krystalografii Polskiej Akademii Nauk. Jest redaktorem międzynarodowego czasopisma "Ferroeleetries Letters", wydawanego w Nowym Jorku, Londynie i Paryżu. Została laureatką Nagrody Zespołowej Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk za opracowanie mechanizmów zjawisk przepolaryzowamia w kryształach ferroelektrycznych (1975), Nagrody Zespołowej Sekretarzy N aukowych Polskiej Akademii Nauk oraz Akademii Nauk Niemieckiej Republiki Demokratycznej za rozwój i zastosowanie metody elektronowo-optycznej i rentgenograficznej do badań wybranych materiałów (1978) i N agrody Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk za kierowanie "Opracowaniem technologii produkcji elektretowych membran do mikrofonów" (1979). Brała udział - wygłaszając referaty - w międzynarodowych kongresach związanych zfizyką ferroelektryków w Pradze, Edynburgu, Leningradzie, Poctoroż (Jugosławia), State College (Stany Zjednoczone Ameryki Płn.). Wykładała na seminariach wydziałów fizyki na uniwersytetach w. Saarbrucken (Republika Federalna Niemiec), Halle (Niemiecka Republika Demokratyczna), Nantes i Bordeaux (Francja). Prowadziła wykłady z fizyki defektów w Rydze i z fizyki ferroelektryków- półprzewodników w Rydze oraz Rostowie nad Donem. Odbyła podróże naukowe i badawcze do Halle, Zurychu i Nantes. Za osiągnięcia w pracy zawodowej udekorowana została Złotym Krzyżem Zasługi. Posiada medal XXX-lecia PRL i Odznaki Honorowe Miasta Poznania i "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". W 1 r. wyszła za mąż za fizyka Tadeusza Hilczera. Z małżeństwa tego urodziło się dwóch synów: Wojciech (1962) i Andrzej (1978). . PROF. DR HAB. JERZY MAŁECKI Urodził się dnia 14 czerwca 1933 r. w Swarzędzu, w rodzinie lekarza laryngologa Jana Małeckiego i jego żony Ewy Ireny z Tabaków. W latach okupacji hitlerowskiej rodzina Małeckich przebywała w Warszawie i Radomiu. Po wojnie Jerzy Małecki zgłosił się jako eksternista do Gimnazjum i Liceum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, gdzie uzyskał maturę w 1951 r. W 1951 r. zapisał się na studia matematyczno-fizyczne na Uniwersytecie Poznańskim, które ukończył w 1955 r. pracą magisterską pt. Wytwarzanie silnych Impulsowych pól magnetycznych. Pracę doktorską Badania nasycenia dielektrycznego w alkoholach alifatycznych, napisaną pod kierunkiem prof. dra Arkadiusza Piekary, obronił w 1%1 r. Habilitował się w 1966 r., tytuł profesora nadzwyczajnego nadano mu w 1973 r., zaś profesora zwyczajnego - w dniu 2 maja 1983 roku. Prof. dr hab. Jerzy Małecki należy do grona cenionych uczonych polskich w dziedzinie fizyki chemicznej. Jego działalność naukowa koncentruje się głównie na zagadnieniach dielektrycznych i optycznych aspektów oddziaływań międzymolekularnych. Ostatnio, zainteresowanie swoje rozszerzył znacznie na zjawiska przewodnictwa elektrycznego oraz na zjawiska dynamiki molekularnej m.in. w ciekłych kryształach. N a pierwszy plan osiągnięć Jerzego Małeckiego wysuwają się dwie prace: jedna samodzielna, druga -. przygotowana wspólnie z'autorami francuskimi. Jerzy Małecki przedstawia w nich teorię nie liniowych efektówdielektrycznych, przypisując szczególną rolę wpływowi pola na równowagi asocjacyjne. "Teoria ta - zdaniem prof. dra Lucjana Sobczyka z Uniwersytetu Wrocławskiego - odegrała niezwykłą rolę w dalszych badaniach struktury cieczy zasocjowanych przez jej ogólny charakter". Druga grupa prac dotyczy zagadnień stanu molekularnego związków asocjujących w niepolarnych rozpuszczalnikach. Jerzemu Małeckiemu i jego współpracownikowi Janowi J adżynowi udało się zaobserwować w skrajnie rozcieńczonych roztworach nie zwykły efekt skokowej zmiany własności fizycznych, obserwowanych zarówno dielektrycznie, jak i spektralnie. N a uwagę zasługują także wyniki badań teoretycznych prowadzonych wspólnie z Piotrem Pierańskim nad rozwiązaniem i prak Laureaci Nagródtycznym wykorzystaniem równań Thomsona oraz wyniki badan prowadzonych wspólnie z Andrzejem Wojtowiczem nad równowagamiii przeniesienia protonu w kompleksach kwasowo-zasadowych z wiązaniem wodorowYmi.. Owocem innych prac badawczych wykonywanych we współpracy z Zakładami Wytwórczymi Głośników "Tonsu" we Wrześni jest napisana wspólnie z prof. dr hab. Bożeną Hilczer książka Elehtrety (Warszawa 1980), przetłumaczona już na język angielski. Klektrety - trwale naładowane dielektryki". wytwarzające zewnętrzne pole elektryczne - są materiałami niezwykle interesującymi zarówno z punktu widzenia badań podstawowych, jak i zastosowań praktycznych. Na Icb1 przykładach można bowiem badać nie wyjaśnione dotąd zjawiska gromadzenia oraz transportu elektrycznego ładunku w dielektrykach. Równocześnie obserwuje się szybki rozwój zastosowań elektretów w wielu popularnych urządzeniach, do których należ,\przetworniki elektroakustyczne, przede wszystkim nowoczesne mikrofony oraz urządzenią. elektrofotograficzne i popularne kserografy. Książka jest pierwszą polską monografią zajmującą się fizyką elektretów i omawiającą ich zastosowanie. W literaturze światowej podobna monografia na ten temat ukazała się w 1980 r. w wydawnictwie "Springer - - Verlag". W książce Elektrety omówiono krótko historię rozwoju badań elektretów i przedstawiono podstawowe procesy fizyczne, wykorzystywane w produkcji nowoczesnych elektretów foliowych. Przedyskutowano zagadnienia pola elektrycznego i sił związanych z ładunkiem elektretowym oraz zagadnienia stabilności elektretów . Opisano metody wyznaczania przestrzennego i powierzchniowegd rozkładu ładunków elekitretowych. Prof. dr hab. Jerzy Małecki może poszczycić się dorobkiem w postaci opublikowanychi ponad siedemdziesięciu oryginalnych prac. Każda z tych pozycji stanowi wkład do fizyki molekularnej; wszystkie publukacje uka zały się w czasopismach naukowych, a większość z nich w czasopismach międzynarodowych, o ustalonej wysokiej randze naukowej. Wypromował dziesięciu doktorów. W Jego zespole badawczym habilitowały się trzy osoby. Był recenzentem wielu prac doktorskich oraz pięciu prac habilitacyjnych. Ponadto kierował studium doktoranckim w Instytucie Fizyki w latach 1971 -1975 oraz prowadził i prowadzi nadal konwersatorium z dielektryków i spektroskopii molekularnej. Jerzy Małecki jest również aktywny społecznie. W latach 1973 - 1976 był sekretarzem naukowym oddziału poznańskiego Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk; w latach 1988 -1973 zajmował się organizacją budowy Instytutu Fizyki Molekularne] poznańskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk oraz był członkiem Komisji Sekretariatu Naukowego Polskiej Akademii Nauk do spraw powołania poznańskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk. W latach 1%9 -1973 był przewodniczącym zarządu oddziału poznańskiego Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Współpracuje z Zakładami Wytwórczymi Głośników "Tonsil" we Wrześni, gdzie zajmuje się badaniami i zastosowaniami elektretów do mikrofonów i innych urządzeń. Od 1975 r. jest kierownikiem kilkunastoosobowego Zespołu Problemowego Oddziaływań Molekularnych. Jest laureatem Nagród Sekretarza N aukowego Polskiej Akademii Nauk za badania nad przemieszczaniem protonu (1978) i za kierowanie "Opracowaniem technologii elektretowych membran do mikrofonów" (1979) oraz N agrody Sekretarza Wydziału in Polskiej Akademii N a uk za osiągnięcia naukowe w zakresie fizyki cieczy (1979). Posiada Odznaki Honorowe Miasta Poznania i "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" . W 1958 r. zawarł związek małżeński z Wiesławą Rogalińską, chemIkiem-pedagogiem licealnym. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci: Michał (1%1) i Magdalena (1966). N agroda Techniki i Przemysłu za prace związane z opracowaniem opraw oświetleniowych oraz dostosowanie do warunków produkcyjnych i technologicznych przemysłu DOC. WŁODZIMIERZ DRESZER Urodził się dnia 4 kwietnia 1943 r. w ŚleSInIe woj. konińskie, w rodzinie stolarza Władysława Dreszera i jego żony Pelagii z Grzechowskich. W latach 19SJ -1957 uczęszczał do szkoły podstawowej w rodzinnym miasteczku. W tym okresie każdą wolną chwilę spędzał w warsztacie ojca, gdzie poznawał tajniki rzemiosła, materiału i rękodzieła. W 1857 r. zdał egzamin wstępny do liceum ogólnokształcącego w Koninie, a w 19S8 r. egzamin wstępny do Państwowego Liceum Technik Plastycznych - "Szkoły Kenara" w Zakopanem. Atmosfera szkoły, kształcenie poprzez łączenie nauki i pracy, żywy kontakt z profesorami oraz udział w życiu społecznym kształtowały podstawy jego osobowości. W 1963 r. zdał egzamin maturalny i otrzymał dyplom ukończenia szkoły. Kiedy nie powiodła się próba studiowania w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, zdał egzamin do Studium Nauczycielskiego, z zamiarem rozszerzenia swej wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i socjologii. Równocześnie brał udział w życiu studenckim, pełniąc funkcje kierownika Komisji Nauki Rady Uczelnianej Zrzeszenia Studentów Polskich. W 1985 r. otrzymał dyplcm ukończenia Studium N auczycielskiego i zdał egzamin wstępny na 'Wydział Architektury Wnętrz Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych. W czasie studiów pracował społecznie w Zrzeszeniu Studentów Polskich, pełniąc kolejno funkcje: członka Rady Uczelnianej, kierownika Komisji Nauki i Komisji Rewizyjnej. Był współorganizatorem Grupy 4, która powstała w 1%7 r. - działając jako sekcja Koła Naukowego, a od 1971 r. uczestniczył w życiu Związku Polskich Artystów Plastyków w ramach Sekcji Projektowania Przemysłowego, w której usiłowano rozwiązywać problemy kształtowania środowiska wiejskiego. W 1971 r. obronił pracę dyplomową z zakresu wzornictwa przemysłowego, której promotorami byli: prof. Jan Węcławski, doc. Rajmund Hałas i doc. Antoni Zydroń. Po otrzymaniu dyplomu rozpoczął pracę na stanowisku asystenta, a od 11973 r. - starszego asystenta. W 1975 r., w wyniku przewodu kwalifikacyjnego, otrzymał stopień adiunkta, a w 19ffi r. - docenta. Pracował w Międzywydziałowym Zakładzie Psychofizjologii Widzenia, w którym kierował Pracownią Bioniki i Morfologii Wizualnej. "Doc. Włodzimierz Dreszer - pisał o nim Antoni Zydroń - należy do młodej generacji absolwentów poznańskiej uczelni, którzy, podejmując w niej pracę, sami zaczynają kształtować jej oblicze. Już interdyscyplinarny charakter pracy dyplomowej wskazuje na typ jego poszukiwań, które konsekwentnie rozwija. "Stąd poszukiwania rozległe 1 wielostron - ne. Obejmują dyscypliny tak różne - jak: projektowanie przemysłowe, projektowanie wnętrz, projektowanie pejzażu, a także environnement działania światłem i spektakle audiowizualne. "Poszukiwania te mają jednak wspólny wątek integracyjny - dążenie do świadomego kształtowania otoczenia człowieka. Włodzlmierz Dreszer zdaje sobie w pełni sprawę ze współczesnych trendów technologicznych wraz z płynącymi z nich dobrodziejstwami. Z tej świadomości wynika dążenie do uważnej analizy wszystkich składowych otoczenia, z zachowaniem naczelnej zasady szacunku wobec środowiska naturalnego. To ostatnie traktuje jako kanwę, w którą wplata .wszystkie elementy stwarzane przez człowieka tak, aby bądź to wtapiały się w istniejącą strukturę - bądź też stanowiły akcenty o wyraźnie określonych relacjach [... ]. Ze wszystkich uprawianych przez doc. Włodzimierza Dreszera form, na wyróżnienie zasługuje forma widowiska świetlnego. Realizacje Dreszera przybierają różną formę - od wielkich ekranów animowanych projekcją tylną, poprzez układy przestrzenne do envkonnement. Zawsze są zjawiskami mającymi określony przebieg czasowy i swobodę manewru elementami składowymi" . W 1976 r. doc. Włodzimierz Dreszer zajął się na zlecenie Zakładów Przemysłu Oświetleniowego "Połam" w Pile sprawą projektowania opraw oświetleniowych. Zadanie to potraktował w sposób niekonwencjonalny , tworząc trzy systemy opraw - w oparciu o metal, szkło i drewno - mogące zaspokoić różnorakie potrzeby użytkownika. Systemy te i wynikające z nich zrealizowane projekty przedstawił w Salonie Biura Wystaw Artystycznych (12 - 30 maja 1980 r.) w ,Arsenale". Wystawa - dzięki wysokiej randze artystycznej - wzbudziła szerokie zainteresowanie. iW działalności twórczej doc. Włodzimierza Dreszera można wyodrębnić dwa nurty. Jednym była działalność studialno-projektowa w ramach Grupy 4. Drugim - fascynacja światłem jako tworzywem kształtującym otoczenie człowieka. Wartość podejmowanych problemów projektowych i studialnych na wsi wielkopolskiej była niejednokrotnie podkreślana, o czym świadczyć mogą nagrody, wyróżnienia i stypendia przyznawane Grupie - m.in. Nagroda Ministra Rolnictwa (1975). W latach 1974 -1977 w oparciu o studia i Laureaci Nagródprojekty przestrzenne zostały opracowane przez Grupą i projekty: ruchomej bazy produkcyjnej, osiedla mieszkaniowego dla kombinatu Szamocin, systemu elementów do organizacji przestrzennej placów zabaw, elementów informacyjno-oświetleniowych dla terenów mieszkaniowych, identyfikacji wizualnej kombinatu i projekty dla przemysłu produkującego dla wsi (siewnik, podnośnik hydrauliczny i system kabin mieszkalnych oraz podwozi do ich transportu). Wynikiem prac nad problemem świata jako materii kształtotwórczej, zdolnej w sposób elastyczny konstruować przestrzeń, określać nastrój, wpływać na percepcję i odczucia emocjonalne były pokazy indywidualne dzieł Włodzimierza Dreszera w formie environnement: Studium światła i przestrzeni I w Ośrodku Kultury Polskiej w Budapeszcie (1972), Studium światła t przestrzeni II w Galerii Współczesnej w Warszawie (1973), Studium światła l przestrzeni III w Koszalinie (1973), Transformacje I w Bydgoszczy (1974), Transformacje II Przygotował też pokaz indywidualny w ramach imprez towarzyszących wystawie "Poland today" w Museum of Science and Industry w Chicago (1974). U czestniczył w wystawach zbiorowych: Phases w poznańskim Biurze Wystaw Artystycznych i Muzeum Pomorza środkowego w Słupsku (19711), Nauka inspiracją sztuki w "Arsenale" (1973), Panorama XXX-lecia w Zachęcie (1975), Prezentacja środowiska poznańskiego w Krakowie (1981), Pokaz dla firm przemysłowych w Galerii Sztuki Współczesnej Teresy Strzeleckiej (1982). Wziął udział w: wystawie wzornictwa przemysłowego w Muzeum Sztuki Współczesnej w Lodzi (1983); pokazie prac przygotowanych w zespole z doc. Antonim Zydroniem, Małgorzatą Konwerską-J oachimiak, Stefanem Hoffmannem: Przekształcenia w poznańskim Biurze Wystaw Artystycznych (1973); spektaklu audiowizualnym z muzyką Bogusława Schaffera w ramach XIV Poznańskiej Wiosny Muzycznej (1974); spektaklu audiowizualnym z muzyką Fryderyka Chopina w ramach festiwalu w Saint Brieuc (Francja) oraz spektaklu audiowizualnym w ramach Wystawy Sztuki Polskiej w Wiedniu (1975). Otrzymał stypendium rządu fińskiego w 1977 r. oraz Nagrodę Ministra Rolnictwa w Ogólnopolskim Konkursie "Środowisko człowieka" (1975), Nagrodę III stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1977), Nagrodę Ministra Przemysłu Maszynowego (1978), Nagrodę II stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1983). W 1969 r. zawarł związek małżeński z lekarką-stomatologiem Aleksandrą Dzikowską. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci: Katarzyna (1973) i Sławoj (1977). N agroda Rolnicza za osiągnięcia w dziedzinie hodowli roślin leczniczych, metodyki hodowlanej, badań biometrycznych i zastosowanie środków mutagennych oraz opracowanie piętnastu nowych odmian roślin leczniczych i przyprawowych DOC. DR WALERIA CZABAJSKA Urodziła się dnia 23 marca 1922 r. w Leżajsku (woj. rzeszowskie) w rodzinie sekretarza sądowego Józefa Leszczaka i jego żony Franciszki z Dąbków. Do 1939 r. ukończyła szkołę podstawową i jedną klasę liceum typu matematyczno-przyrodniczego w rodzinnym mieście. W latach okupacji hitlerowskiej ukończyła tam szkołę gospodarczą i trzyletnią kupiecką, a w lipcu 1944 r. - już w Polsce Ludowej - złożyła egzamin dojrzałości przed komisją weryfikacyjną. Z chwilą zorganizowania Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, zapisała się na studia biologii na Wydziale Przyrodniczym. Po dwóch latach przeniosła się na Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, gdzie w 1949 r. otrzymała dyplom ma gistra biologii, ze specjalizacją cytogenetyczną. Napisała pracę magisterską pt. Studia cytologiczno-ekologiczne nad gatunkami tatrzańskimi rodzaju Acoultum, pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Skalińskiej. Od dnia 1 lipca 1949 r. rozpoczęła pracę w Państwowym Instytucie Naukowym Leczniczych Surowców Roślinnych w Poznaniu (przemianowanym na Instytut Przemysłu Zielarskiego), początkowo jako cytolog, a w 19SJ r. - na własną prośbę - została przeniesiona do Zakładu Hodowli Roślin Leczniczych w Plewiskach. Tam została mianowana kierownikiem pracowni selekcji (1953), a w 1954 r. - adiunktem. Z dniem 1 września 1%1 r. Waleria Czabajska została powołana na stanowisko kierownika Zakładu Hodowli, a z dniem 1 grudnia 1976 r. - na stanowisko kierownika Zakładu Hodowli i Agrotechnik!. W 1%3 r. uzyskała na Wydziale Rolniczym Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie stopień doktora nauk rolniczych, na podstawie przedstawionej dysertacji Tetraploidalne formy rumianku pospolitego oraz ich przydatność w hodowli nowych odmian uprawowych, której promotorem była prof. dr hab. Teresa Hulewicz. W 1965 r. została uznana przez Komisję Kwalifikacyjną przy Polskiej Akademii Nauk samodzielnym pracownikiem naukowym, a w 1973 r. powołana na stanowisko docenta w Instytucie Przemysłu Zielarskiego. Doc. dr Waleria Czabajska jest autorką ponad pięćdziesięciu prac oryginalnych, trzydziestu prac poglądowych i streszczeń referowanych na sympozjach, zjazdach i kongresach naukowych. Łącznie opublikowała ponad osiemdziesiąt prac. Tematyka badań oryginalnych obejmuje: genetykę, cytologię, fizjologię roślin, hodowlę i agrotechnikę, nasiennictwo oraz fitochemię i farmakognozję. Są to w większości prace pionierskie w zakresie roślin leczniczych. Wykazała w nich pełną znajomość metodyki hodowlanej, prowadzenia badań biometrycznych oraz stosowania środków mutagennych. Cennym dorobkiem Walerii Czabajskiej było opracowanie piętnastu nowych odmian roślin zielarskich: łącznika pospolitego (odmiany: pIeto iski i N-6 n ieosyp ujący) , pieprzowca tureckiego (odmiana plewiski dorodny), kozłka lekarskiego (odmiany: cienkokorzeniowy, grubokorzeniowy, polka i Nr VII), rumianku pospolitego (odmiany: plewiski drobnokwiatowy, promyk i zloty lan) , bielunia indiańskiego (odmiana In dian Ha) , naparstnicy wełnistej (odmiana Victoria), glistnika (odmiana cynober), dziurawca zwyczajnego (odmiana WSI), majeranku ogrodowego (odmiana R. 367) i kminku zwyczajnego (odmiany PU 1 i 2/79). Odmiany te spotkały się z dużym uznaniem przemysłu zielarskiego i znalazły zastosowanie w uprawach wielkoareałowych (rumianek, kozłek lekarski, bieluń indiański). Zespół pracujący pod kierunkiem doc. Walerii Czabajskiej wyhodował szereg odmian nowych, lepszych, bardziej przydatnych w produkcji leków niż dotychczasowe populacje. Rumianek zloty lan - odznacza się wysoką zawartością olejku i azulenu, działającego przeciwzapalnie. Jest on też wyrównany poziomem osadzenia koszyczków i - co trudne do osiągnięcia w zielarstwie - przystosowany do zbioru mechanicznego. Kozłek lekarski (waleriana) odmiana polka - przynosi wysokie plony, a gruby korzeń, ułatwiający mycie, wygodniejszy jest do przemysłowego przerobu, zawiera też pożądaną ilość olejku 1 związków uspokajającodziałających na organizm ludzki. Dużym osiągnięciem było wyhodowanie bielunia indiańskiego - rośliny pochodzącej z Ameryki Południowej i Środkowej, wymagająceju nas aklimatyzacji i zabiegów selekcji chemicznej, aby uzyskać wysoką zawartość skopolaminy. Dzięki temu zakłady zielarskie wyprodukowały "Seopolan" - antyimportowy preparat, działający uśmierzająco i rozkurczowo. Nowa odmiana naparstnicy wełnistej, nazwana przez jej twórców Victoria - odznacza się wysoką i ustabilizowaną zawartością lanotyzydu C, na bazie którego produkuje się kilka preparatów nasercowych. Jaskółcze ziele - odmiana cynober - posiada wysoką zawartość chelidoniny i stosowana jest w leczeniu zaburzeń gastrycznyeh. Doc. Czabajska prowadzi także badania nad nowymi odmianami szałwii lekarskiej, tymianku, cząbru i krwawnika. Brała również udział w nowelizacji i opracowywaniu ponad dwudziestu nowych instrukcji uprawowych roślin zielarskich. W celach naukowych przebywała często zagranicą, a zwłaszcza w Niemieckiej Republice Demokratycznej, w Bułgarii (1962), Czechosłowacji (1965), Jugosławii (1980), na Węgrzech (1972, 1978) i w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (1966, 1967). Doc. dr Waleria Czabajska cieszy się autorytetem zarówno jako pracownik naukowy, jak i opiekun społeczny. W latach 1975-1980 pełniła funkcje przewodniczącej Rady Zakładowej Instytutu. Za osiągnięcia w pracy zawodowej udekorowana została Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi. Posiada Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego", Złotą Odznakę Związków Zawodowych, Odznakę Zasłużonego Pracownika Przemysłu Spożywczego i Skupu. W 1955 r. wyszła za mąż za Tadeusza Czabajskiego, również pracownika Instytutu. Z: małżeństwa tego urodziła się córka Maria (1956) - obecnie magister inżynier rolnictwa. Laureaci Nagród N agroda Rolniczaza osiągnięcia naukowe oraz efekty w praktyce rolniczej w zakresie nowoczesnych metod stosowania herbicydów DOC. DR HAB. JERZY PUDEŁKO Urodził się dnia 17 lipca 1940 r. w Chróścinie Opolskiej, w rodzinie chłopskiej Antoniego Pudełki i jego żony Marii z Kałużów. Po ukończeniu szkoły podstawowej w rodzinnej wsi, uczył się w Technikum Rolniczym w Komornie (k. Koźla). Następnie pracował w gospodarstwie rolnym ojca. W 196) r. rozpoczął studia na Wydziale Rolniczym poznańskiej Wyższej Szkoły Rolniczej, które ukończył w 1965 r., uzyskując stopień magistra inżyniera rolnictwa na podstawie pracy Wartość nawozowa metafosforanu sodu, napisanej pod kierunkiem prof. dra hab. Marcelego Andrzejewskiego. Bezpośrednio po ukończeniu studiów, odbył trzymiesięczną praktykę zawodową w gospodarstwie rolnym w Osjek w Jugosławii. W latach 1966 -1967 pracował w Instytucie Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Gorzowie Wlkp. Od dnia 1 lutego 1967 r. podjął pracę w charakterze asystenta, a od 1988 r. starszego asystenta w Katedrze Szczegółowej Uprawy Roślin Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. Po reorganizacji uczelni, jako starszy asystent, następnie adiunkt i docent pracował w Instytucie Uprawy Roli i Roślin Akademii Rolniczej. Po przemianowaniu Instytutu na Katedrę, pracuje w niej do chwili obecnej. Stopień doktora nauk rolniczych uzyskał w 1971 r. na podstawie pracy Skład botaniczny zbiorowisk chwastów rzepaku ozimego i możliwości ich zwalczania za pomocą środków chemicznych, której promotorem był profdr Felicjan Dembiński. Od 1 maja 1972 r. do 30 września 1973 r. odbywał staż naukowy w Zakładzie Zwalczania Chwastów stanowego uniwersytetu w Fargo, w Północnej Dakocie (Stany Zjednoczone Ameryki Pm.). Stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskał w 1975 r. na podstawie pracy upływ dodatku ole"'óto na działanie niektórych herbicydów w zależności od temperatury i wilgotności powietrza. W 1976 r. został mianowany docentem nauk rolniczych. W latach 11976 -1981 pełnił funkcje wicedyrektora Instytutu Uprawy Roli i Roślin, a od 1976 r. do chwili obecnej - kierownika Zakładu Ogólnej Uprawy Roli i Roślin. W 1981 r. został wybrany prodziekanem Wydziału Rolniczego. Doc. dr hab. Jerzy Pudełko od wielu lat zajmuje się zwalczaniem chwastów i jest w tej dziedzinie specjalistą cenionym w kraju i zagranicą. Prowadzone przez niego prace badawcze umożliwiły opracowanie pionierskich metod stosowania niektórych herbicydów z olejami przy zwalczaniu chwastów w kukurydzy i w burakach. Wykazał również, że zamiast olejów można używać kwasów tłuszczowych i olejówautoklawowych - znacznie tańszych i stanowiących materiał odpadowy przy produkcji olejów jadalnych - a zamiast importowanych środków emulgujących ogólnie dostępne detergenty produkcji krajowej. Aby zwiększyć skuteczność herbicydów i rozszerzyć ich działanie równoczesnle na chwasty jedno- i dwuliścienne, Jerzy Pudełko opracował zestawy różnych herbicydów do jednoczesnego stosowania. Prace Jerzego Pudełki stanowią duży wkład do nauki. Mają też wartość gospodarczą, bardzo wysoko ocenianą przez praktykę rolniczą. Jerzy Pudełko wprowadzał do produkcji swoje metody poprzez liczne publikacje, popularyzował je w środkach masowego przekazu, a przede wszystkim nadzwyczaj intensywnie osobiście angażował się w działalności wdrożeniowej. W wyniku tej działalności, jego metody chemicznego zwalczania chwastów są szeroko stosowane w praktyce rolniczej. Ich efekty ekonomiczne są znaczne, ale trudne do ustalenia. Polegają one m. in. na możliwości zmniejszenia o po łowę zużycia importowanych środków trlazynowych na jednostką powierzchni, na znacznym zwiększeniu odchwaszczającego działania herbicydów - zwłaszcza na chwasty jednoliśeienne - oraz na ograniczeniu szkodliwego wpływu następczego działania używanych środków na rośliny uprawiane po kukurydzy. Za prace naukowe otrzymał: Nagrodę III stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1972), Nagrodę II stopnia Ministra Rolnictwa (1976) oraz szereg N agród Rektora. Posiada Odznakę Zasłużonego dla Rolnictwa (W 1%8 r. zawarł związek małżeński z biologiem Heleną Andrzejewską. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci: Krzysztof (1970) i Hanna (1972). Zespołowa N agroda Rolnicza za całokształt działalności naukowo-badawczej nad wyhodowaniem nowych krajowych odmian lnu i ich reprodukcją, w celu zabezpieczenia potrzeb krajowych, a tym samym wyeliminowania importu nasion z Holandii, przyznana grupie pracowników z Instytutu Krajowych Włókien Naturalnych, w składzie: doc. dr Stanisław Rólski, mgr Zdzisława Kowalinska, mgr Irena Lehmann, doc. dr Franciszek Frąckowiak, doc. dr Helena Krzyształowska, dr inż. Zdzisław Ziemnicki, mgr Jan Strycharz i mgr Krystyna Wierzchowiecka. Utrzymanie stałego postępu w produkcji roślin włóknistych wymaga wyhodowania nowych krajowych odmian lnu włóknistego, przewyższających pod względem plonu i jakości odmiany zagraniczne. Prace hodowlanonreprodukcyjne prowadzone w Instytucie Krajowych Włókien Naturalnych, przy równoczesnym zastosowaniu udoskonalonej techniki uprawy i skutecznego działania środków ochrony roślin, wydatnie zwiększyły plony lnu nie tylko w województwie poznańskim. Szczególne znaczenie gospodarcze miały prace z zakresu hodowli twórczej, zachowawczej i ochrony roślin, które stworzyły podstawy wpisania do Rejestru Odmian Oryginalnychw latach 1977 -1978 odmian suapo, waza i minerwa. Wyniki trzyletnich doświadczeń Centralnego. Ośrodka Badania Odmian Roślin U prawnych wskazują, że odmiany krajowe dorównują odmianom zagranicznym - a niejednokrotnie je przewyższają - tak pod względem plonu ogólnego, jak i wartości technologicznej. Dzięki temu import nasion odmian holenderskich został ograniczony na rzecz nowych odmian wyhodowanych w Instytucie Krajowych Włókien Naturalnych. Polskie odmiany lnu zyskały także uznanie poza granicami kraju. DOC. DR FRANCISZEK FRĄCKOWIAK Urodził się dnia 30 stycznia 19m r. w Szelej ewie k. Gostynia, w rodzinie robotnika Franciszka Frąckowiaka i jego żony Franciszki z Przybylskich. Ukończył szkołę podstawową w rodzinnej wsi, a maturę zdał w 1947 r. w Poznaniu. Od najwcześniejszych lat związany jest z rolnictwem. Przed 1939 r. pracował w gospodarstwach wieBcotowarowych wSzelejewie oraz w Jeżewie. W latach okupacji hitlerowskiej (1939 -1945) zatrudniony był w majątku ziemskim Karczewo k. Kościana. Po wy Laureaci Nagródzwoleniu kraju, przez dwa lała (1945-1947) pracował w Urzędzie Ziemskim we Wschowie. Po studiach na Wydziale Rolniczo-Leśnym "Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1947-1931, zaangażowany został z dniem 1 kwietnia 1951 r. na stanowisko asystenta w Instytucie Krajowych Włókien Naturalnych. Prowadził tam do 1955 r. badania nad wartością technologiczną kilkunastu odmian lnu włóknistego. iW 1954 r., z myślą o pracy doktorskiej, rozpoczął cykl doświadczeń nawozowych z konopiami uprawianymi na glebach torfowych. Po zakończeniu tego cyklu, w 1957 r., został skierowany na staż do Instytutu Badań Agronomicznych w Wersalu (Francja). W 1964 r. na mocy uchwały Rady Wydziału Rolniczego Wyższej Szkoły Rolniczej uzyskał stopień doktora nauk rolniczych, po obronie pracy pt. upływ składników pokarmowych na rozwój i wartość technologiczną konopi w warunkach siedliskowych gleb totifowych, której promotorem był prof. dr Edmund Matusiewicz. Z dniem 1 września 1958 r. Franciszek Frąckowiak powołany został na stanowisko dy rektora Wielkopolskiej Stacji Doświadczalnej w Sielcu Starym k. Rawicza. Zdobyta we Francji wiedza oraz ciągły brak rodzimych odmian lnu zdopingowały Franciszka Frąckowiaka do rozbudowania hodowli twórczej opartej na krzyżówkach. Efektem kierowanych przez niego prac jest uzyskanie przez Stację w Sielcu Starym kilku oryginalnych odmian lnów włóknistych, które mogły w znacznym stopniu ograniczyć import nasion siewnych z Holandii. Są one również przedmiotem eksportu (Rumunia, Bułgaria, Węgry). Wyjeżdżał kilkakrotnie do Rumunii, Bułgarii, Holandii i Francji w celu przeprowadzenia konsultacji na tematy agrotechniki i hodowli lnu włóknistego. W 1976 r. Franciszek Frąckowiak został powołany na stanowisko docenta. Jest radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lesznie od 1976 r. Za zasługi w pracy zawodowej udekorowany został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976) oraz Złotym Krzyżem Zasługi. W 1951 r. zawarł związek małżeński z Mieczysławą Słomą, inżynierem-rolnikiem. Z małżeństwa tego urodził się syn Maciej (1961). MGR ZDZISŁAWA KOWALINSKA Urodziła się dnia 1 stycznia 1942 r. w Mierzynowie w Sieradzkiem, w rodzinie kolejarza Franciszka Bieńka i jego żony Heleny z Mielczarków. Po ukończeniu Szkoły Podstawowej w Woli Wiązowej (1956), średnie wykształcenie zdobyła w Technikum Rolniczym w Sędziejowicach. W 1991 r. zapisała się na studia w Wyższej Szkole Rolniczej w P 0znaniu. Od tej pory swoje życie związała z Wielkopolską i Poznaniem. Studia ukończyła w 1966 r., uzyskując dyplom magistra inżyniera rolnictwa. Specjalizowała się w Katedrze Genetyki i Hodowli Roślin, pod kierunkiem prof. dra Juliana Jaranowskiego. Z dniem 1 lipca 1966 r. przystąpiła do pracy w Poznańskiej Stacji Doświadczalnej Instytutu Krajowych Włókien Naturalnych w Pętkowle. Do zakresu jej obowiązków należało prowadzenie doświadczeń porównawczych polowych i wazonowych z lnem włóknistym typu agrotechnicznego i hodowlanego. Z dniem 1 września 1976 r. przeniosła się do pracy w Zakładzie Roślin Włóknistych Instytutu Krajowych Włókien Naturalnych, gdzie zajmuje się zagadnieniami hodowli nowych odmian lnu włóknistego. Od dnia 1 sierpnia 1980 r. jest kierownikiem Pracowni Hodowli Lnu Włóknistego. Przebywała na zagranicznych konsultacjach naukowych w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (1978, 1979, 1981), na Węgrzech (1979), w Czechosłowacji (1980) i Rumunii (1980). W 1%5 r. wyszła za mąż za inżyniera rolnictwa Włodzimierza Kowalińskiego. Z małżeństwa tego urodziły się dwie córki: Małgorzata (1%7) i Liliana (1970). DOC. DR HELENA KRZYSZTAŁOWSKA Urodziła się dnia 29 października 1919 r. w Samarze (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich) w rodzinie Piotra Żoehowskiego i jego żony Marii z Miłkowskich. Bo powrocie do Polski i osiedleniu się w Puławach, Helena Żochowska ukończyła gimnazjum matematyczno-chemiezno- fizyczne (1957). W latach okupacji hitlerowskiej (1939 -1944) pracowała jako asystentka w "Wydziale Zywnościowo- Roślinnym puławskiego Instytutu N auk Gospodarstwa Wiejskiego. Po wyzwoleniu Wielkopolski, zapisała się na studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym U niwersytetu Poznańskiego, które ukończyła z wyróżnieniem, specjalizując się w Zakładzie Roślin Przemysłowych. W czerwcu 1949 r. uzyskała dyplom magistra nauk agrotechnicznych. Napisała pracę magisterską pt. Współzależność międzY budową anatomiczną a zawartością włókna w rótnych odmianach lnu. JU Ż w czasie studiów (1948) rozpoczęła pracę w Lniarsko- Konopnej Centralnej Stacji Doświadczalnej, a z dniem 1 stycznia 1991 r. objęła funkcję starszego asystenta w Instytucie Krajowych Włókien Naturalnych. Adiunktem została 1 września 1958 r., a samodzielnym pracownikiem naukowo-badawczym - 1 listopada 1964 r, W dniu 11 maja UXt) r., po obronie pracy doktorskiej pt. Badania nad odpornością odmian lnu na rdzą [nową, Rada Wydziału Ogrodniczego Wyższej Szkoły Rolniczej nadała Helenie Krzyształowskiej stopień doktora. Minister przemysłu lekkiego mianował Helenę Krzyształowską z dniem 1 lipca 1973 r. docentem w Instytucie Krajowych Włókien N aturalnych. Doc. dr Helena Krzyształowską kierowała początkowo grupą problemową ochrony roślin, a od dnia 1 grudnia 1967 r. jest kierownikiem pracowni ochrony roślin w Zakładzie Roślin Włóknistych. Posiada Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". W '1949 r. wyszła za mąż za dra inż. Zdzisława Krzyształowskiego. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci. MGR IRENA LEHMANN Urodziła się 1 lutego 1925 r. w Wilnie, w rodzinie inteligenckiej Edwarda Taurogińskiego i jego żony Eugenii z Niwińskich. Szkołę podstawową, a następnie średnią ukończyła w rodzinnym mieście (1944). Po osiedleniu się w Poznaniu (1945), podejmuje studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego, które kończy dyplomem magistra. Już w czasie studiów rozpoczęła pracę zawodową w Lniarsko-iKonopnej Centralnej Stacji Doświadczalnej (1947), obejmując funkcję kierownika sekcji w Zakładzie Roślin Włóknistych. W ramach swoich obowiązków prowadziła prace w zakresie doświadczalnictwa odmianowego oraz hodowli twórczej nowych'odmian lnu. Prace hodowlane koncentrowały się głównie w Poznańskiej Stacji Doświadczalnej w Pętkowie k. Środy. Mgr Irena Lehmann jest współautorem odmiany lnu izolda, zgłoszonej do Rejestru Odmian Oryginalnych (1965), odmiany svapo, wpisanej do tego Rejestru (1977), i tuoza, Laureaci Nagród wpisanej w 1978 r. Ponadto jest współautorem rodów hodowlanych, znajdujących się, w doświadczeniach porównawczych. Od 1975 r. Irena Lehmann pełniła obowiązki kierownika Pracowni Hodowli Lnu Włóknistego, koordynując prace hodowlane w stacjach doświadczalnych podległych Instytutowi. W celu wykorzystania naj nowszych osiągnięć z zakresu hodowli lnu w krajach demokracji ludowej, uczestniczyła w sympozjach i konsultacjach poświęconych tymże zagadnieniom. W ramach wymiany doświadczeń konsultowała się z ośrodkami hodowlanymi Rumunii (1977), Niemieckiej Republiki Demokratycznej (1962), Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (1986, 1904, 1979). Obok obowiązków zawodowych, wiele czasu poświęcała pracy społecznej. Odchodząc na emeryturę w 1980 r., swój dorobek naukowy i doświadczenie przekazała młodszym pracownikom. W 1950 r. wyszła za mąż za prof. dra Kazimierza Lehmanna - pracownika naukowego Akademii Rolniczej. Z małżeństwa tego urodzili się córka Hanna (1954) i syn Witold (1956). DOC. DR STANISŁAW ROLSKI Urodził się dnia 9 kwietnia 1926 r. w Gębicach k. Mogilna w rodzinie rolnika Jana Rólskiego i jego żony Eleonory Wegner. Po ukończeniu szkoły podstawowej w rodzinnej wsi, w latach okupacji hitlerowskiej pracował kolejno w zakładach ogrodniczych, w zakładach zbrojeniowych "Deutsche Waffenund Muntionsfabriken" w Poznaniu, a w 1942 r. został wywieziony na przymusowe roboty w Karlsruhe (Niemcy). Po wyzwoleniu w 1945 r. uczęszczał do gimnazjum ogólnokształcącego w Bydgoszczy. Egzamin dojrzałości zdał w 1948 r. 1 w tymże roku rozpoczął studia na Wydziale Rolniczo- Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego, które ukończył w 1951 r., uzyskując stopień inżyniera. W 1953 r. ukończył studia drugiego stopnia, zostając magistrem inżynierem rolnictwa. Już w okresie studiów zainteresował się surowcami dla przemysłu włókienniczego. Podjął więc pracę w poznańskim Instytucie Przemysłu Włókien Łykowych (Instytut Krajowych Włókien Naturalnych) i przeszedł tam kolejno stanowiska: asystenta, starszego asystenta i adiunkta. Od 1 r. pełni funkcje kierownicze początkowo kierownika pracowni w Zakładzie Technologu Roszartniezej, później pracowni N awożenia Roślin Włóknistych i od 1974 r. Zakładu Roślin Włóknistych. W 1971 r. Stanisław Rółskł uzyskał tytuł doktora nauk rolniczych na Wydziale Rolniczym Wyższej Szkoły Rolniczej, na podstawie rozprawy Wpływ mikroelementów na plon słomy lnianej, nasion oraz ilość i jakość włókna. W 1973 r. powołany został na stanowisko docenta. Jako kierownik Zakładu Roślin Włóknistych, któremu podlega siedem stacji doświadczalnych, rozmieszczonych na obszarze kraju, odpowiedzialny jest za całokształt działalności naukowej w zakresie rozwoju krajowych surowców włókienniczych. Obok kierowania pracami w zakresie hodowli twórczej lnu włóknistego i konopi, wykonał szereg prac oryginalnych z dziedziny agrotechniki roślin włóknistych, ze szczególnym uwzględnieniem nawożenia lnu włóknistego, gęstości siewu oraz terminów sprzętu. W 1981 r. powołany został na członka Komitetu Uprawy Roślin V Wydziału Polskiej Akademii Nauk. Bierze czynny udział we wdrażaniu nowych technologii uprawy na plantacjach przemysłowych. U czestniczy w szkoleniach służby plantacyjnej i publikuje w prasie rolniczej artykuły popularyzujące prawidłową agrotechnikę roślin włóknistych 1 postęp rolniczy w tym zakresie. Za osiągnięcia naukowe udekorowany został Złotym Krzyżem Zasługi. Posiada Złotą i Srebrną Odznakę Zasłużonego Pracownika Przemysłu Lekkiego oraz Odznakę Honorową Miasta Poznania. W 1955 r. zawarł związek małżeński z Katarzyną Jurkiewicz - inżynierem-rolnikiem. Z małżeństwa tego urodziła się córka Eleonora (1965). MGR JAN STRYCHARZ Urodził się dnia 4 stycznia 1925 r. w Tarnobrzegu, w rodzinie rolnika Stefana Strycharza i jego żony Bronisławy z Pietrzyków. Tam uczęszczał do szkoły podstawowej. W latach okupacji hitlerowskiej pracował w gospodarstwie ojca. Równocześnie uczył się na tajnych kompletach w zakresie szkoły średniej. W rodzinnym mieście ukończył w 1946 r. liceum ogólnokształcące. W 1946 r. rozpoczął studia rolnicze na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego. W czasie studiów pracował dorywczo w Lniarsko- Konopnej Centralnej Stacji Doświadczalnej, gdzie specjalizował się w uprawie lnu i konopi. Po ukończeniu studiów (1950), rozpoczął pracę zawodową w Zjednoczeniu Przemysłu Roszarniczego we Wrocławiu, skąd w 1951 r. przeniesiony został do Ośrodka Doświadczalnego w Wojciechowie k. Olesna. W Ośrodku tym zorganizował filię Centralnego Laboratorium Przemysłu Roszarniczego, w której prowadził doświadczenia polowe z lnem i konopiami. W 1952 r. laboratorium w Wojciechowie zostało przejęte przez poznański Instytut Przemysłu Włókien Łykowych, a w 1954 r. - po nabyciu gospodarstwa rolnego Sielec Stary k. Rawicza, z przeznaczeniem na Lniarski Ośrodek Hodowlano- Doświadezalny zlikwidowane. Urządzenia wraz z częścią pracowników zostały przeniesione do Sielca Starego. W Ośrodku tym Jan Strycharz pełnił w latach 1954 -1963 funkcje zastępcy dyrektora do spraw naukowych. W 1963 r. został przeniesiony do pracy w Ośrodku Doświadczalnym Pętkowo k. Środy WUcp. na stanowisko dyrektora. Tradycje rolnego Zakładu Doświadczalnego Pętkowo sięgają roku 1 . Z tego też okresu pochodziła większość budynków gospodarczych i mieszkalnych. Jan Strycharz z właściwą sobie energią przystą pił do remontu kapitalnego obiektów. Wkrótce powstały nowe budynki mieszkalne, inwentarskie, magazynowe. Pozwoliło to na znaczne podniesienie produkcyjności. Niezależnie od zajęć administracyjnych, mgr Jan Strycharz zajmuje się prowadzeniem doświadczeń polowych, hodowlą lnu, wdrażaniem uzyskiwanych wyników do praktyki rolniczej. W 1958 r. odbył trzymiesięczny staż w Instytucie Rolniczym Svaba w Szwecji. Przebywał w podróżach studyjnych w Czechosłowacji, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Rumunii i na Węgrzech. Za osiągnięcia w pracy zawodowej udekorowany został Srebrnym Krzyżem Zasługi. Posiada Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego", Medal Dziesięciolecia, Złotą Odznakę "Zasłużony pracownik przemysłu lekkiego". W 1951 r. zawarł związek małżeński z nauczycielką Heleną Miodek. Z małżeństwa tego urodziły się trzy córki: Joanna (1952) - obecnie lekarz medycyny, Małgorzata (1953) - obecnie inżynier"'rolnik i Beata (1965) - uczennica licealna. MGR KRYSTYNA WIERZCHOWIECKA Urodziła się dnia 22 czerwca 1946 r. w Gnieźnie, w rodzinie inteligenckiej Stanisława WierzchowieckIego i jego żony Izabeli z Sadowskich. Po przeniesieniu się do Poznania i ukończeniu szkoły podstawowej oraz zdaniu matury (1965), podjęła studia w Wyższej Szkole Rolniczej na Wydziale Ogrodniczym, które ukończyła w 1970 r., uzyskując dyplom magistra. Staż pracy odbyta w Zakładach Ogrodniczych w Owińskach. W 1971 r. rozpoczęła pracę w Zakładzie Roślin Włóknistych Instytutu Krajowych Włó » Kronika m. Poznania 3jl13 Laureaci Nagród kien Naturalnych, specjalizując się w nasiennictwie lnu i konopi. Głównym kierunkiem prac wykonywanych przez Krystynę Wierzchowiecką była poprawa zdolności kiełkowania nasion lnu i konopi, szczególnie materiałów hodowlanych pochodzących ze stacji doświadczalnych Instytutu. Udokumentowaniem jej działalności jest m. in. opracowany temat Wpływ stymulatorów wzrostu na kiełkowanie nasion lnu o obniżonej sile Metkowania. Z ramienia Instytutu Krystyna Wiarzchowiecka współpracowała w zakresie nasiennictwa z Akademią Rolniczą i Instytutem Ochrony Roślin w Poznaniu oraz z Instytutem Hodowli Roślin w Leningradzie. DR INŻ. ZDZISŁAW ZIEMNICKI -uw U rodził się dnia 10 maj a 1925 r. we Włodawie (woj. lubelskie) w rodzinie rolnika Jana Ziemnickiego i jego żony Pauliny z Kuryłowiczów. W 1938 r. ukończył szkołę podstawową, a następnie rozpoczął naukę w gimnazjum ogólnokształcącym we Włodawie. W latach okupacji hitlerowskiej pracował w gospodarstwie rolnym ojca. Po wyzwoleniu kraju, kontynuował naukę i w 1947 r. ukończył liceum matematyczno-przyrodnicze w Gdańsku. Następnie podjął studia na Wydziale Rolniezo- Lesnym Uniwersytetu Poznańskiego, które zakończył uzyskując dyplom inżyniera rolnika (1932). Nakazem pracy Skierowany został do Poznańskich Zakładów Zielarskich, w których do 1962 r. pracował w dziale kontraktacji na stanowisku starszego ekonomisty. W 1952 r. Zdzisław Ziemnicki rozpocząłstudia drugiego stopnia w Wyższej Szkole Rolniczej i ukończył je w 1954 r. uzyskując dyplom magistra nauk agrotechnicznych. Napisał pracę Wpływ nawożenia azotowego na plony korzeni i liści dwóch odmian cykorii: "Fredonii" oraz "Póldlugiej Kujawskiej". Z dniem 2 stycznia 1962 r. Zdzisław Ziemnicki przeszedł do pracy w Instytucie Przemysłu Włókien Łykowych. Od tego momentu włączony został do prac naukowo-badawczych, szczególnie w zakresie nasiennictwa roślin włóknistych. W 1976 r. uzyskał stopień naukowy doktora nauk rolniczych, nadany przez Akademię Rolniczą we Wrocławiu, po obronie pracy Przyrodniczo-rolnicze podstawy rejonizacji i uprawy lnu w województwie wrocławskim. Promotorem był prof. dr hab. Zygmunt Hryncewicz. Dnia 12 czerwca 1965 r. mianowany został zastępcą kierownika Zakładu Roślin Włóknistych. Zdzisław Ziemnicki uczestniczył w licznych sympozjach i konferencjach naukowych, brał udział w konsultacjach w branżowych instytutach w kraju i zagranicą, w: Bułgarii (1976), Czechosłowacji (1979), Niemieckiej Republice Demokratycznej (1970), Rumunii (1973, 1977), Szwecji (1991), na Węgrzech (1980) i w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (1974, 1978, 1979, 1980). Posiada Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". W 1955 r. zawarł związek małżeński z ekonomisrką Ireną Doroszkiewicz. Z małżeństwa tego urodził się syn Jacek (1959). Zespołowa Nagroda Rolnicza za wdrożenie do produkcji sposobu tuczu trzody chlewnej metodą "Tropik", przyznana grupie pracowników Przedsiębiorstwa Wdrażania i Upowszechniania Postępu Technicznego i Organizacyjnego "Posteor" w składzie: mgr inż. Krystian Witaszak, inż. Czesław Nowak, mgr inż. Zbigniew Kraśnicki, doc. dr hab. Wincenty Więckowski, mgr inż. Krzysztof Jakubowski, inż. Jan Kępiński, inż. Grzegorz Cwojdziński, inż. Wojciech Owsianowski, mgr inż. Kazimierz Szulc. Metoda tuczu trzody chlewnej systemem "Tropik" jest oryginalną polską metodą tuczu odpadową serwatką, powstającą w toku produkcji w przemyśle mleczarskim. W metodzie "Tropik", na którą uzyskano patent P-194523, wykorzystuje się serwatkę jako podstawę w tuczu świń, uzupełnianą nie wielką ilością normalnej ogólnodostępnej paszy treściwej. Skarmianie trzody serwatką odbywa się w odpowiednich warunkach mikroklimatycznych (podwyższona temperatura i wilgotność). Metoda pozwala zaoszczędzić dziennie 2-4 kg wysokogatunkowej paszy treściwej na jednej sztuce. TNŻ. GRZEGORZ CWOJDZIŃSKI Urodził się dnia 23 lipca 1940 r. w Poznaniu, w rodzinie mistrza krawieckiego Klemensa Cwojdzińskiego i jego żony Stanisławy z Szymczaków. Po Szkole Podstawowej Nr 2, ukończył Technikum Energetyczne z dyplomem technika o specjalności: pomiary i badania urządzeń cieplnych (1958). W 1958 r. podejmuje pracę zawodową w Zakładach Remontowo-Montażowych Związku Spółdzielni Mleczarskich w charakterze montera maszyn i urządzeń precyzyjnych i elektrycznych. W roku 196) pracował w Wielkopolskich Zakładach Elektrotechnicznych "Teletra" w charakterze telemontera, a w latach 196) -1967 w Miejskim Przedsiębiorstwie Remontowo- Budowlanym Nr 2 (Dzielnicowe Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane Grunwald), najpierw jako technik budowy, później jako kierownik Grupy Robót Elektrycznych. Równocześnie kontynuował studia wieczorowe na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej. Ukończył je w 1965 r., uzyskując dyplom inżyniera elektryka o specjalności: sieci i urządzenia elektroenergetyczne. W latach 1%7 -1976 inż. Grzegorz Cwojdziński pracował w Przedsiębiorstwie Usług Reklamowych "Reklama", w charakterze Inżyniera-projektanta. W 1 r., po ukończeniu kursu prawa budowlanego, uzyskał uprawnienia budowlane na kierowanie robotami elektrycznymi bez ograniczeń, które w 1975 r. rozszerzył o nadzór, kontrolowanie, projektowanie i badanie stanu technicznego instalacji elektrycznych. Od dnia 1 stycznia 1977 r. pracuje w poznańskim oddziale Przedsiębiorstwa Wdrażania i Upowszechniania Postępu Technicznego i Organizacyjnego "Posteor", najpierw jako specjalista do spraw wdrożeń, a od 1979 r. jako kierownik zespołu wdrożeniowego. Uczestniczył m. In. we wdrażaniu systemu "Tropik", a zespół przez niego kierowany ma na swym koncie szereg unikalnych wdrożeń, jak m. in.: oryginalne polskie rozwiązanie linii do regeneracji i napraw taśm przenośnikowych w Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, zestaw chirurgiczny, do leczenia skrzywień kręgosłupa, nowa metoda wykonywania obsad klocków hamulcowych. Pełni szereg funkcji społecznych i politycznych. Jako członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pełnił w latach 1979-1981 funkcję drugiego sekretarza Podstawowej Organizacji Partyjnej. W latach 1958- 1981 należał do związków zawodowych, pełniąc funkcje męża zaufania i przewodniczącego zakładowej komisji rozjemczej; był przewodniczącym komisji socjalnej. Od 1 r. czynnie działa w upowszechnianiu kultury fizycznej. W latach 1969 - 1975 był prezesem zarządu Poznańskiego Związku Kręglarzy, a po doprowadzeniu do utworzenia Polskiego Związku Kręglarskiego (1976) jest jego prezesem. Rozszerza w Polsce zasięg i popularność tej dyscypliny sportu. Jest autorem publikacji i wydawnictw z tego zakresu, ffi. in. książek Kreglarstwo - sport dla ws:rystkich i Sport kręglarski w Polsce. W latach 1978 -1981 był członkiem Rady Polskich Związków Sportowych przy Głównym Komitecie Kultury Fizycznej i Sportu, a w latach 1978 -1981 - członkiem władz jednej z sekcji Międzynarodowej Federacji Kręglarskłej. W latach 1970 -1974 pełni funkcję wiceprezesa Poznańskiego Okręgowego Związku Towarzystw Wioślarskich. Za pracę zawodową i społeczną udekorowany został Srebrnym Krzyżem Zasługi. Posiada Odznaki Honorowe Miasta Poznania i "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" , Złotą i Srebrną Odznakę "Zasłużonego Działacza Kultury Fizycznej", Odzna Laureaci Nagród kę Towarzystwa Przyjaciół Dzaecl "Przyjaciel Dziecka", Odznaką "Zasłużony dla związkowej kultury fizycznej". W 1%1 r. zawarł związek małżeński z Ewą Budkiewicz, aktualnie pracownicą Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej. Z małżeństwa tego urodziło się dwóch synów: Radosław (1"'67) - uczeń X Liceum Ogólnokształcącego 1 Bartosz (1974) - uczeń Szkoły Podstawowej Nr 3. MGR INŻ. KRZYSZTOF JAKUBOWSKI Urodził się dnia 22 maja 1946 r. w Bytomiu, w rodzinie ekonomisty Stanisława J akubowskiego i jego żony Barbary z Piechockich. W 1948 r. rodzina Jakubowskich przeniosła się do Poznania, gdzie Krzysztof ukończył szkołę podstawową (196)) i Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego. Po maturze w 1964 r., pracował w latach 1964 - 1%5 w Okręgowej Centrali N asiennictwa Ogrodniczego i Szkółkarstwa. W 1965 r. został przyjęty na studia na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Poznańskiej, które ukończył w 1970 r. dyplomem magistra-inżyniera budownictwa lądowego o specjalności: budownictwo miejskie 1 przemysłowe, ze specjalizacją w dziedzinie te ch - nologii i organizacji robót budowlanych. N apisał pracę dyplomową pt. Zastosowanie elementów przestrzennych w budoiuntcttole mieszkaniowym, pod kierunkiem prof. dra Andrzeja Stefańskiego. W 1971 r. mgr inż. Krzysztof Jakubowski rozpoczął pracę w Poznańskim Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłowego Nr 1 jako stażysta, a później pracował w projektowaniu, gdzie przeszedł kolejno wszystkie stanowiska od asystenta do projektanta. W 1975 r. podjął pracę w Biurze Studiów i Projektów Energetycznych "Energoprojekt" na stanowisku kierownika zespołu projektowego. Opracował kilkanaście dokumentacji projektowych dla obiektów budownictwa przemysłowego, m. ki. elektrociepłowni Jachcice k. Bydgoszczy i różnych obiektów w Zagłębiu Konińskim. W 1976 r., w momencie powstawania poznańskiego oddziału Przedsiębiorstwa Wdrażania i Upowszechniania Postępu Technicznego i Organizacyjnego "Posteor" , mgr inż. Krzysztof Jakubowski podjął tam pracę 1 kierował zespołami realizacyjnymi tematów: Hodowla trzody chlewne) metodą "Tropik" i Budownictwo jednorodzinne. Od 1979 r. pełnił funkcje kierownika zespołu wdrożeń. W 1982 r., na podstawie porozumień między zakładami, przeszedł do pracy w Przedsiębiorstwie Polonijno-Zagranicznym "Interkulpol" w Poznaniu, na stanowisko pełnomocnika i dyrektora generalnego. Działał w organizacjach młodzieżowych już w szkole podstawowej i licealnej. W czasie studiów na Politechnice Poznańskiej pełnił funkcje przewodniczącego Rady Uczelnianej Zrzeszenia Studentów Polskich. Był przewodniczącym Komisji Zagranicznej Rady Okręgowej Zrzeszenia Studentów Polskich, a także przewodniczącym Wojewódzkiej Komisji Rewizyjnej Socjalistycznego Związku Studentów Polskich. Posiada Brązowy Krzyż Zasługi, Odznakę Honorową Miasta Poznania, Brązową Odznakę im. Janka Krasickiego, Złotą Odznakę Zrzeszenia Studentów Polskich. W 1%9 r. zawarł związek małżeński z Krystyną Szymanowską - inżynierem budownictwa lądowego. Z małżeństwa tego urodziły się dwie córki: Agata (1972) 1 Honorata (1976). MGR INŻ. ZBIGNIEW KRAŚNICKI Urodził się dnia 10 lutego 1940 r. w Mławie w woj. ciechanowskim, w rodzinie nauczyciela Stefana Kraśnickiego i jego żony Marli z Misiewiczów. Do szkoły podstawowej i średniej uczęszczał w Nidzicy w woj. olsztyńskim, skąd przeniósł się w 1955 r. do Pozna nia. Tu zdał maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. Karola Marcinkowskiego (1957) i wstąpił na Wydział Budowy Maszyn Politechniki Poznańskiej. Studia na Politechnice Poznańskiej ukończył w listopadzie 1%3 r., otrzymując ocenę pracy dyplomowej b. dobrą. Pracę magisterską pt. Konstrukcja pieca komorowego wysoko temperaturowego Z roztopionym szkłem jako elementem grzejnym napisał pod kierunkiem doc. dra Zygmunta Przyłęckiego. Z dniem 1 grudnia 1963 r. został zaangażowany w charakterze asystenta w Katedrze Technologii Metali i Metaloznawstwa na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Poznańskiej. W uczelni pracował do dnia 31 maja 1976 r., kolejno na stanowiskach: starszego asystenta, adiunkta i specjalisty. W okresie tym wykonał szereg prac konstrukcyjnych i badawczych dla przemysłu wielkopolskiego. Otrzymał za nie trzykrotnie nagrodę rektorską. Podczas studiów Zbigniew Kraśnicki był działaczem Zrzeszenia Studentów Polskich (wiceprzewodniczący koła na Wydziale Budowy Maszyn), a później Związku Nauczycielstwa Polskiego (mąż zaufania grupy związkowej). Od 1965 r. jest aktywnym działaczem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników iPolskieh. Jest współorganizatorem Sekcji Metaloznawstwa i Obróbki Cieplnej Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia (1968), w której pełnił funkcję sekretarza, w latach 1974 -1980 był przewodniczącym. Od 1980 r. pełni funkcję wiceprzewodniczącego Zarządu Głównego Sekcji. Jest członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej od 1979 r. W dniu 7 czerwca 1983 r. wybrany został przewodniczącym Rady Pracowniczej Przedsiębiorstwa "Posteor". Był współorganizatorem poznańskiego oddziału Przedsiębiorstwa Wdrażania i Upowszechniania Postępu Technicznego i Organizacyjnego "Posteor" (1976) i współautorem opracowania pt. Oferta poznańskiego środowiska naukowego dla przemysłu, opublikowanego w zeszycie 22 Prac Ministerstwa N auki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w serii "Wdrożenie 1 upowszechnienie". W "Posteorze " pracuje na stanowisku specjalisty do spraw wdrożeń. Za osiągnięcia w pracy zawodowej udekorowany został Brązowym Krzyżem Zasługi. Posiada Srebrną Odznakę Naczelnej Organizacji Technicznej i Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich, Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" 1 inne odznaczenia. INŻ. CZESŁAW NOWAK Urodził się dnia 14 czerwca 1928 r. w Poznaniu, w rodzinie podoficera Wojska Polskiego Franciszka N owaka i jego żony J oanny z Wojciechowskich. Po ukończeniu szkoły podstawowej w rodzinnym mieście i maturze w 1949 r., powołany został do służby wojskowej, podczas której ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy Łączności w Zegrzu (1950). W 19SJ r. wstąpił na Wydział Elektryczny Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu. Studia ukończył w 1953 r. W latach 1%1 -1963 uczęszczał na kurs magisterski na Politechnice Poznańskiej. Pracę zawodową rozpoczął w latach okupacji hitlerowskiej, w trzynastym roku życia, w firmie "Kugel und Rollenlager" w Poznaniu przy ul. Ratajczaka 15. Z dniem 1 listopada 1953 r. Czesław N owak podjął na nowo pracę zawodową w Wielkopolskich Zakładach Teletechnicznych "Teletra" na stanowisku konstruktora. Wykonałtam szereg projektów urządzeń dla potrzeb radiofonii, telefonii nośnej, telegrafii itp. Z dniem 15 października 1964 r., w trybie porozumienia pomiędzy zakładami, przeszedł do pracy w Ośrodku Techniki Jądrowej przy ul. m Laureaci Nagród Powstańców Wielkopolskich 2 (późnie] ZakłH-: dy POLON). Ośrodek był w tym okresie. V! stadium organizacji. Początkowo zatrudnl8= ny był Jako konstruktor, następnie Jako zł= stępca kierownika Ośrodka do spraw te c 11:::: nicznych. W październiku 1976 r. przeszedł do pra ¥ w poznańskim oddziale Przedsiębiorstwa Wdrft: żania i Upowszechniania Postępu Technic z : nego i Organizacyjnego "Posteor", gdzie b ł zatrudniony na stanowisku zastępcy dyref.:tora do spraw technicznych do chwili przej: ścia na emeryturę (31 Xli 1981 r.). Od 196) r. pracuje aktywnie w Naczeln j Organizacji Technicznej, a od 1965 r. - Biurze Informacji Technicznej przy Międzrnarodowych Targach Poznańskich. Jest laureatem Nagrody II stopnia Ministra Budownictwa i Materiałów Budowlanych (1973) za automatyzację produkcji elementów z betonu komórkowego w Zakładach Elementów Budowlanych w Lidzbarku. Za działalność zawodową i społeczną udekorowany został Srebrnym Krzyżem Zasługi, Posiada Srebrną Odznakę Honorową N aezelnej Organizacji Technicznej, Odznakę Zasłużonego dla POLON -u, Odznaki Honorowe Miasta Poznania oraz "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". W 1952 r. zawarł związek małżeński z Zofią Kęcińską, nauczycielką. Z małżeństwa tego urodziło się dwóch synów: Włodzimierz (1954) i Wacław (1958). IN2. WOJCIECH OWSIANOWSKI Urodził się dnia 11 kwietnia 1940 r. w Poznaniu Jako syn długoletniego i zasłużonego pracownika Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" - mistrza Stanisława Owsianowskiego i Jego żony Ireny z domu Roske. Lata okupacji spędził razem z rodzicami w Poznaniu. W 1954 r. ukończył Szkołę Podstawową im. Piotra Wawrzyniaka, a w 1958 r. - Technikum Energetyczne. W 1959 r. rozpoczął studia wieczorowe na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Poznańskiej, które zakończył w 1965 r. Pracę zawodową podjął w 1958 r. w Polskich Kolejach Państwowych. Od 1977 r. pracuje w poznańskim oddziale Przedsiębiorstwa Wdrażania i Upowszechniania Postępu Technicznego i Organizacyjnego "Posteor". Od 1969 r. r. należy do Stronnictwa Demokratycznego. Od 1958 r. Jest działaczem Polskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego. Jest założycielem i członkiem Wielkopolskiego Klubu Publicystów Krajoznawczych (1980) oraz oddziału poznańskiego Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną "Polonia" (1982). Od wielu lat zajmuje się popularyzacją krajoznawstwa. Jest autorem przewodników turystycznych: Szlaki tcodne Wielkopolski (1972), Obra i jej dopływy (1978), Kajakiem przez trzy puszcze (1980), Z biegiem Warty (1982). Od wielu lat jest stałym współpracownikiem Ilustrowane g o Kuriera Polskiego", miesięcz" nika "Gościniec" oraz magazynu "Bazar". Posiada Odznaki Honorowe Miasta Poznania i "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego", "Honorowy Dysk", Złotą Odznakę PTTK. W 1%3 r. zawarł związek małżeński z Bożeną Banaszkiewicz. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci: Aleksander (1%7) - uczeń Liceum Ogólnokształcącego Im. Karola Marcinkowskiego i Agnieszka (1970) - uczennica szkoły podstawowej. MGR INZ. KAZIMIERZ SZULC Urodził się dnia 14 stycznia 1949 r. w Rawiczu, w rodzinie urzędnika Józefa Szulca i jego żony, nauczycielki Janiny z Krzymińskich. Do szkoły podstawowej uczęszczał w rodzinnym mieście, gdzie także w 196) rukończył liceum ogólnokształcące. Po maturze przyjęty został na studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej (1966), które ukończył w 1972 r., uzyskując stopień magistra-inżyniera w zakresie elektrotechniki,w specjalności: technika świetlna. Napisał pracę dyplomową pt. Płynna regulacja strumienia świetlnego śuHetlótoeJc pod kierunkiem doc. dra Władysława Golika. Przebywał dwukrotnie na praktykach we Francji 0970-19711). Jako stypendysta Rawickiej Fabryki Wyposażenia Wagonów w Rawiczu, przystąpił tam do pracy w 1972 r. Za porozumieniem stron, w 1973 r. powrócił na Politechnikę Poznańską, gdzie pracował w Zakładzie Nowych Technik Nauczania, w charakterze konstruktora a później specjalisty. W 1976 r. z grupą młodych naukowców z Politechniki Poznańskiej przystąpił do organizowania oddziału poznańskiego Przedsiębiorstwa Wdrażania i Upowszechniania Postępu Technicznego i Organizacyjnego "Posteor" przy ul. Seweryna Mielżyńskiego 22. W 1979 r. powrócił na dawne stanowisko do Zakładu Nowych Technik Nauczania w Politechnice Poznańskiej. Działalność w organizacjach młodzieżowych rozpoczął już w liceum rawickim. W Poli technice Poznańskiej był aktywnym działaczem Zrzeszenia Studentów Polskich. Za zasługi w pracy społecznej udekorowany został Brązowym Krzyżem Zasługi. W 1974 r. zawarł związek małżeński z artystką-plastykiem Małgorzatą Chmielewską. Z małżeństwa tego urodziło się troje dzieci: Michał (1976), Magdalena (1979) i Zuzanna (1961). DOC. DR HAB. WINCENTY WIĘCKOWSKI Urodził się dnia 25 stycznia 1924 r. w Inowrocławiu, w rodzinie rzemieślnika Kazimierza Więckowskiego i jego żony Małgorzaty z Drążkiewlczów. Szkołę podstawową oraz trzy klasy Gimnazjum im. Jana Kasprowicza ukończył do 1939 r. w rodzinnym mieście. Brał czynny udział w kampanii wrześniowej, pełniąc m. in. funkcję gońca przy Naczelnym Dowództwie Obrony Warszawy. W latach okupacji hitlerowskiej pracował jako robotnik, później w administracji gospodarstw rolnych w woj. bydgoskim. W 1946 r. otrzymał świadectwo dojrzałości w Państwowym Liceum Rolniczym w Bydgoszczy. W latach 1946 -1950 odbył studia na Wydziale Weterynaryjnym Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu Dyplom lekarza weterynarii uzyskał w dniu 13 lipca 1951 r. W dniu 7 lutego 1952 r. obronił pracę doktorską Poziom hemoglobiny u prosiąt. Promotorem był prof dr Stanisław Runge. Pracę naukowo-dydaktyczną rozpoczął w 195) r. na stanowisku asystenta w Katedrze Chorób Wewnętrznych Wydziału Weterynaryjnego Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1952 -1966 pełnił kolejno funkcje powiatowego lekarza weterynarii w Tucholi i wojewódzkiego lekarza weterynarii w Bydgoszczy. W tym czasie opublikował prace z zakresu, włośnicy i choroby obrzękowej świń oraz gruźlicy bydła. Na sympozjum parazytologicznym z okazji Światowego Kongresu Weterynaryjnego w Hanowerze (1%3) referował doniesienie na temat włośni u zwierząt dziko żyjących. Z początkiem 1967 r. przeszedł do pracy w Zakładzie Higieny Weterynaryjnej w Pojmaniu. Uchwałą Rady Naukowej Instytutu Weterynarii z dnia 11 października 1967 r. został zakwalifikowany na stanowisko adiunkta. W Zakładzie tym w latach 1%7-1974 kierował Pracownią Konsultacyjno- Kliniczną, a następnie Pracownią Chorób Świń, pełniąc równocześnie funkcję zastępcy kierownika Zakładu. W 1973 r. został powołany przez Polską Akademię Nauk na członka Komisji Zoohigieny i Budownictwa Inwentarskiego. W celu zapoznaniu się z metodami diagnostycznymi 1 profilaktyką cho Laureaci Nagródrób świń w warunkach wIelkofermowych przebywał w Niemieckiej Republice Demokratycznej (1969), na Węgrzech (1970, 1973), w Szwajcarii i Czechosłowacji (1973). Od 1 grudnia 1974 r. rozpoczął pracę w nowo otwartym oddziale poznańskim Instytutu Weterynarii w Puławach jako kierownik Pracowni Profilaktyki 1 Zabiegów Sanitarnych, a z dniem 1 września 1978 r. został powołany na stanowisko kierownika Zakładu Ekologii Produkcji Zwierzęcej. Uchwałą Rady Naukowej Instytutu Weterynarii w Puławach z dnia 5 listopada 1981 r. nadano mu stopień doktora habilitowanego nauk weterynaryjnych w zakresie fizjopatologii zwierząt. Z dniem 16 grudnia 1982 r. został powołany przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej na stanowisko docenta w oddziale poznańskim Instytutu Weterynarii w Puławach. Poza pracą naukową był stałym wykładowcą w Podyplomowym Studium Higieny i Profilaktyki Chorób Wielkiego Stada Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Studium Po dyplomowym dla Zootechników przy Akademii Rolniczej w Poznaniu, Centralnym Ośrodku Doskonalenia Kadr Weterynaryjnych przy Instytucie Weterynarii w Puławach oraz w Telewizyjnym Technikum Rolniczym. Uczestniczył w Międzynarodowym Kongresie Chorób Trzody Chlewnej w Kopenhadze (1980). Z pracy społecznej odnotować należy jego działalność jako radnego Powiatowej Rady N arodowej w Tucholi, a także członka Komisji Rolnictwa i Leśnictwa Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu (1%7 -1970). Pełnił funkcje przewodniczącego oddziału poznańskiego Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych. Za osiągnięcia w pracy zawodowej został udekorowany Złotym Krzyżem Zasługi. Posiada medale: "Medal za Warszawę", Medal Wolności i Zwycięstwa". W 1946 r. zawarł związek małżeński z Elżbietą Dobrzyńską. Z małżeństwa tego urodzili się synowie: Stefan 01952) i Tadeusz (1954). MGR INŻ. KRYSTIAN WITASZAK Urodził się dnia 17 listopada 1941 r. w Skomlinie k. Wielunia, w rodzinie górnika Władysława Witaszaka i jego żony Zofii z Rabiegów. Od 1946 r. Witaszakowie zamieszkiwali w Poznaniu. Po ukończeniu Szkoły Podstawowej Nr 35 i maturze w Technikum Energetycznym (1959) Krystian Witaszak podjął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej, które ukończył w 1965 r., uzyskując tytuł magistra inżyniera automatyki przemysłowej. Pod kierunkiem doc. dra inż. Antoniego Wożniaka napisał pracę magisterską pt. Analiza porównawcza systemów automatycznej regulacji temperatury w układach sprzężeń zwrotnych typu P, PJ, PiD. Dnia 1 lutego 196) r. Krystian Witaszak zatrudniony został w Politechnice Poznańskiej na stanowisku technika, a od 1965 r. - głównego inżyniera do spraw aparatury naukowej. Na tym stanowisku zorganizował w ramach resortu nauki i szkolnictwa wyższego pierwszy w kraju serwis naprawy i konserwacji aparatury naukowo-badawczej, który następnie został przekształcony w Zakład Doświadczalny "Poliserw", zajmujący się ponadto projektowaniem i budową aparatury oraz wyposażaniem sal audiowizualnych i specjalistycznych laboratoriów naukowo-badawczych na terenie kraju. W latach 1965 -1973 był organizatorem i komisarzem kilkunastu wystaw, prezentujących dorobek szkolnictwa wyższego, w kraju i zagranicą. Wielokrotnie powoływany był w skład zespołu ekspertów przygotowujących opinie dla potrzeb resortu nauki, szkolnictwa wyższego i techniki w sprawie rozwoju zaplecza naukowo-badawezego i zakładów doświadczalnych. Przed utworzeniem Kombinatu Aparatury Badawczej i Dydaktycznej kierował zespołem, który przygotowywał materiał merytoryczny dla Prezydium Rządu. Działając na zlecenie Polskiej Izby Handlu Zagranicznego, organizował ekspozycje polskiej myśli technicznej zagranicą. Otrzymał Nagrodę Przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki za wzorowe zorganlzowanie ekspozycji na Międzynarodowym Kongresie Metrologii (1971). Dnia 1 grudnia 1973 r. mgr inż. Krystian Witasz ak objął funkcje dyrektora do spraw technicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, a z dniem 1 sierpnia 1976 r. mianowany został dyrektorem poznańskiego oddziału Przedsiębiorstwa Wdrażania i Upowszechniania Postępu Technicznego i Organizacyjnego "Posteor". w okresie pracy w "Posteorze" kierował pracami wdrożeniowymi poznańskiej nauki i techniki, za co otrzymał Nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Jest laureatem kilku ]3? Nagród Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za działalność upowszechniającą dorobek szkolnictwa wyższego. Jest członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej od 196) r. Zorganizował poznański oddział Polskiego Towarzystwa Astronautycznego. Pełni w nim funkcję wiceprezesa. Posiada Srebrną Odznakę Honorową N aczelnej Organizacji Technicznej. W 196) r, zawarł związek małżeński z ekonomistką Mirosławą Knopczyk. Z małżeństwa tego urodził się syn Dariusz (1967). Nagroda Budownictwa i Architektury za osiągnięcia w dziedzinie zagospodarowania i budownictwa turystycznego DOC. MGR INŻ. LECH ANDRZEJ DĘBSKI Urodził się w dniu 29 listopada 1933 r. w Wilnie, w rodzinie oficera Wojska Polskiego Leona Dębskiego i jego żony Lubomiry z Niekraszów. Naukę w szkole powszechnej rozpoczął 1 września 1939 r. we Lwowie, dokąd przeniesiony został ojciec. Ewakuowany wraz z matką i siostrą (ojciec zginął na froncie) w głąb Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, kontynuował tam naukę w szkole. W 1942 r. poprzez Iran i Indie udał się do Ugandy w Afryce centralnej, gdzie w 1945 r. ukończył szkołę podstawową i rozpoczął naukę w gimnazjum. Po powrocie do kraju w lutym 1947 r., osiedlił się w Poznaniu i rozpoczął naukę w Gimnazjum i Liceum im. (Karola Marcinkowskiego, którą ukończył w 1951 r. Po zdaniu egzaminu, został przyjęty na Wydział Architektury poznańskiej Szkoły Inżynierskiej. Po likwidacji tego Wydziału (195B), przeniósł się na dalsze studia na Politechnice Warszawskiej, gdzie w 1957 r. otrzymał dyplom magistra inżyniera architekta. Docentem został z dniem 22 lipca 1975 r. W dniu 1 lipca 1956 r. Lech A. Dębski rozpoczął pracę zawodową w charakterze zastępcy kierownika odcinka robót w Przedsiębiorstwie Państwowym "Energobudowa" , a z dniem 1 XII 1956 r. przeszedł do Wojewódzkiej Pracowni Urbanistycznej Wydziału Budownictwa, U rbanistyki i Architektury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, gdzie pracował kolejno na stanowiskach: projektanta, starszego projektanta, kierownika zespołu i kierownika pracowni. Uzupełniał wiecfeę fachową na studiach specjalistycznych w zakresie urbanistyki na Politechnice Warszawskiej (1%1 - 1%3) oraz prawa na Wydziale Prawa Uniwersytetu im Adama Mickiewicza (1963 - 1967). W Wojewódzkiej Pracowni Urbanistycznej wykonał około dwudziestu planów ogólnych zagospodarowania przestrzennego miast, wiele syntez miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego całości województwa oraz kilkadziesiąt planów szczegółowych i realizacyjnych. Pracując okresowo na pół etatu w Spółdzielni Inżynierskiej, Komunalnym Biurze Proj ektów i Terenowym Zespole Usług Projektowych, sporządzał dokumentację projektowo-kosztorysową dla budownictwa mieszkaniowego i usługowego. Dorobek doc. Lecha A. Dębskiego obejmuje: blisko sto publikacji naukowych, w tym dziewiętnaście monografii, podręczników i skryptów, ponad sto prac studialno-projektowych, dwadzieścia prac naukowych nie publikowanych, piętnaście ekspertyz, dwadzieścia sześć referatów na kongresach i konfe Laureacirencjach międzynarodowych i krajowych, wiele artykułów popularnych w prasie codziennej i różnych periodykach. Doc. Lech A. Dębski był jednym z nielicznych w kraju specjalistów z dziedziny budownictwa i zagospodarowania turystycznego. Na ten temat opublikował monografie: Programowanie i lokalizacja urządzeń turystycznych; Miejskie zakłady hotelarskie elementy kształtowania architektury; Nadmorskie aglomeracje wczasowe; Górskie osadnictwo wczasowe; Nadjeziorne ośrodki wczasowe; Zagospodarowanie turystyczne; Niektóre problemy zagospodarowania turystycznego Nigerii; Pilot Raport on Development oj Tourism in the Federal Republlc oj Nigeria (we współpracy ze Stanisławem Ostrowskim). Duża część wykonanych przez doc. Lecha Dębskiego prac poświęcona jest regionowi wielkopolskiemu: Zagospodarowanie turystyczne woj. leszczyńskiego (z zespołem); Ośrodki termalne w Poznańskiem (z zespołem) - praca publikowana, stanowiąca pierwsze opracowanie wdrożeniowe dla celów rekreacyjnych; GOspodarfco przestrzenna w turystyce na obszarze Poznańskiego (z zespołem) - publikowana aktualnie w trzech tomach pod tytułami: tom I - Poznańskie w regionalizacji turystycznej kraju l jego walory turystyczne; tom II - Prognoza ruchu turystycznego i organizacja obsługi turystycznej w Poznańskiem; tom III - Usługi paraturystyczne, zagospodarowanie i kadry dla turystyki w Poznańskiem. Praca ta została b. wysoko oceniona przez zespół recenzentów. Stała się także podstawą do opracowywanego przez doc. Dębskiego elaboratu typu normatywnego pn. Wytyczne programowania i planowania rozwoju turystyki w województwie. Nagród Poza pracą studialno-badawczą doc. Lech A. Dębski posiadał także wieloletni dorobek w pracy naukowo-dydaktycznej. Od 1973 r. był wykładowcą na Akademii r Wychowania Fizycznego; prowadził wykłady z czterech przedmiotów i seminarium magisterskie. Był także wykładowcą na Akademii Ekonomicznej. Doc. Lech A. Dębski był od dnia 1 października 1974 r. zastępcą dyrektora Instytutu Turystyki do spraw naukowo-badawczych i kierownikiem oddziału w Poznaniu. N adzorował resortowy ośrodek dydaktyczny. Był redaktorem zeszytów naukowych. Poza Instytutem Turystyki, doc. Lech A. Dębski pracował społecznie w trzech Komisjach i dwóch Komitetach Polskiej Akademii Nauk (Komitecie Przestrzennego Zagospodarowania Kraju i Komitecie Kultury Fizycznej), w kadencji 11974 -1978 był członkiem Państwowej Rady do spraw Gospodarki Przestrzennej, a także inspektorem -rzeczoznawcą Naczelnej Izby Kontroli oraz członkiem wielu komitetów i rad naukowych. Do szeregów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przyjęty został w 1975 r. Był laureatem Nagrody Komitetu Budownictwa, Urbanistyki i Architektury za opracowanie planu ogólnego m. Gniezna (1960) oraz wyróżnienia I stopnia w Ogólnopolskim Konkursie na Pałac Młodzieży w Białymstoku (1955). Został udekorowany Srebrnym Krzyżem Zasługi. Posiadał Złotą Odznakę Zasłużonego Działacza Turystyki i Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". W 1968 r. zawarł związek małżeński z prawnikiem Barbarą Florkową. Z małżeństwa tego urodził się syn Donat (1970). Zmarł w dniu 16 sierpnia 1982 r. Nagroda Zespołowa Budownictwa i Architektury za całokształt działalności zawodowej w dziedzinie architektury, w szczególności za architekturą obiektów szkolnictwa wyższego i użyteczności publicznej w Poznaniu i województwie, przyznana zespołowi pracowników Biura Projektowo- Badawczego Budownictwa Ogólnego "Miastoprojekt": Witoldowi Milewskiemu, Zygmuntowi Skupniewiczowi i Lechowi Sterna10wi. Witold Milewski, Zygmunt Skupniewicz 1 Lech Sternal - to zespół autorski wybitnych architektów-praktyków, którzy dotychczasową działalność zawodową poświęcili Poznaniowi i Wielkopolsce. Ich dzieło - dziesiątki obiektów wpisanych w krajobraz Poznania charakteryzuje wysoki stopień opracowania warsztatowego; umiar i kultura w dziedzinie ukształtowania plastycznego; doskonałość funkcjonalna; świetne operowanie materia łem; logika konstrukcyjno-strukturalna budowli; ekonomia rozwiązań; dbałość o związek z otaczaj ącym środowiskiem. Do szczególnych osiągnięć doszedł zespół w architekturze związanej z takimi dziedzinami, jak: wychowanie, oświata 1 nauka - czyli w zakresie projektowania obiektów, jak: szkoły podstawowe, szkoły średnie różnych specjalności i skomplikowane technologicznie obiekty szkolnictwa wyższego. Świetnie wkomponowany w krajobraz mIeJski zespól gmachów Akademii Rolniczej - należący do wybitniejszych osiągnięć zespołu - jest dowodem, że dobra architektura może powstawać zawsze, ale jedynym warunkiem jej powstania są: zaangażowanie, praca i talent zespołu projektującego. Z długiej listy opracowań koncepcyjnych, teoretycznych i realizacyjnych zespołu, każde zasługuje na oddzielne omówienie. Np. szkoła podstawowa przy ul. Janickiego: doskonale powiązana z terenem, posiadająca poziome rozłożenie funkcji, kwadratowe klasy z oświetleniem górnym; zespół sal wykładowych Politechniki Poznańskiej przy ul. Kórnickiej - przy spełnianiu rygorów technologicznych i zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań audiowizualnych, posiada doskonale ukształtowane wnętrza - użyto przy tym krajowych materiałów budowlanych i wykończeniowych; budynek dydaktyczny i biblioteka główna Akademii Ekonomicznej (w budowie) - stanowiące nowy element wysokościowy w panoramie miasta. Zespół jest autorem kilkuset opracowań projektowych, w większości zrealizowanych. S z koł y wy ż s z e. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza: Collegium Maius - odbudowa z przebudową skrzydła dla Zakładów Botaniki i Syntezy oraz Geografii Roślin, Collegium Novum - Wydziały Historyczny i Filologiczny przy ul. Marchlewskiego; dom akademicki "J owi ta" i stołówka przy ul. Zwierzynieckiej; generalne założenia U niwer-' systetu im. Adama Mickiewicza (koncepcja budowy w Morasku, koncepcja budowy na Marcelinie). Politechnika Poznańska: Wydział Budownictwa Lądowego przy ul. Kórnickiej; zagospodarowanie terenów A i B; Wydziały Mechaniczny i Elektryczny przy ul. Kórnickiej oraz zespół sal wykładowych. Akademia Rolnicza: Zagospodarowanie terenów A, B, C, D; budowa katedr teoretycznych (rektorat) przy ul. Wojska Polskiego, Studium Wojskowego przy ul. Niestachowskiej, Wydziału Technologii Drewna, laboratorium warsztatowego i Wydziału Technologii Żywności przy ul. Wojska Polskiego. Akademia Medyczna: Zagospodarowanie terenu; budowa domu studenckiego "Eskulap", pawilonu usługowego i stołówki przy ul. Przybyszewskiego. Akademia Ekonomiczna: Budynek dydaktyczny i biblioteka główna przy ul. Kościuszki. Szkolnictwo podstawowe, średn i e i s p e c j a l n e. Zakład Szkolenia Inwalidów przy ul. Szamarzewskiego; szkoły podstawowe piętnastoklasowe w Kępnie i Wrześni; Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Lesznie; Szkoła Specjalna w Gnieźnie; Szkoła Chorążych Pożarnictwa przy ul. Czechosłowackiej; Zespół Szkół Muzycznych przy ul. Solnej, Liceum Ogólnokształcące Nr 2 przy ul. Matejki; szkoły podstawowe przy ul. Janickiego, Jerzego, Drzymały, Dojazd, w Głuszynie i Szczepankowie. Międzynarodowe Targi Pozn a ń s k i e. Pawilony wystawowe halowe 1 usługowe w parku kiermaszowym; podbudowa i otoczenie pawilonu włoskiego i in. S p o r t. Stadion żużlowy im. Alfreda Smoczyka w Lesznie; przystań żeglarska Akademickiego Związku Sportowego w Kiekrzu (wspólnie z arch. Jerzym Schmidtem). Budownictwo mieszkaniowe i s o c j a l n e: Domy Studenckie ze stołówkami, pawilonem usługowym i salą gimnastyczną przy ul. Rocha; Dom Weterana przy ul. Ugory; budynki mieszkalne przy ul. Lodowej i Libelta. I n n e. Rekonstrukcja budynków na Starym Rynku; projekt wnętrz Biblioteki im. Edwarda Raczyńskiego (wspólnie z prof. arch. Władysławem Czarneckim); rekonstrukcja pałacu w Rydzynie. MGR IN2. ARCH. WITOLD MILEWSKI Urodził się dnia 5 kwietnia 1930 r. w Poznaniu, w rodzinie zawodowego wojskowego Jana Milewskiego i jego żony Janiny z Sicińskich. N a kilka lat przed wybuchem II wojny światowej, rodzice przenieśli się do Warszawy, gdzie Witold w czasie okupacji hitlerowskiej uczęszczał do konspiracyjnego gimnazjum. Po wyzwoleniu wiócił do Poznania i uczył się w Liceum im. Jana Kantego (Marcina Kasprzaka), w którym zdał maturę (1948)y Pociągały go studia na Politechnice Wrocławskiej, nie został jednak przyjęty z por* IBA l 'Jtk Laureaci Nagródwodu braku miejsc. Przez rok pracował przy budowie Jeziora Maltańskiego, a w 1949 r. przyjęty został na Wydział Architektury poznańskiej Szkoły Inżynierskiej. Dyplom uzyskał w 1953 r. Do studiów powrócił Witold Milewski jeszcze raz w latach 1955 - 1959, tym razem jednak na Politechnice Wrocławskiej na Wydziale Architektury, gdzie uzyskał dyplom w katedrze profesora Juliana Duchowicza. Pracę zawodową rozpoczął w Biurze Projektowo- Badawczym Budownictwa Ogólnego "Miastoprojekt" w 1952 r., w zespole Inz. Jana Wellengera. W specjalnie utworzonej Pracowni Staromiejskiej, kierowanej przez mgra inż. aren. Floriana Rychlickiego, przygotowywał projekty odbudowy Starego Miasta, a szczególnie kilka rekonstrukcji kamieniczek staromiejskich. Konsultantami byli prof. Piotr Biegański i mgr inż. Zbigniew Zieliński. Prace te zostały wyróżnione N agrodą Zespołową Komitetu do spraw U rbani styki 1 Architektury II stopnia w dziale konserwacji zabytków (1956). W 1956 r. Pracownia Staromiejska przekształciła się w Pracownię Projektów Budowy Szkół. Tutaj Witold Milewski spotkał się z Zygmuntem Skupniewiczem, z którym - świetnie się uzupełniając - tworzy projekty wielu szkół, zbudowanych w latach 1958-1961 w Poznaniu i Wielkopolsce. Do najcenniejszych projektów zaliczyć należy: piętnastoklasowe szkoły przy ul. J anickiego ł Drzymały oraz we Wrześni (ta ostatnia powtórzona w Kępnie, Kostrzyniu, Ostrowie Wlkp., Skalmierzycach i Krzyżu), czteroklasowy pawilon szkolny przy ul. Dojazd (uznany przez Komitet Budownictwa, Urbanistyki i Architektury za typowy i powtórzony w Głuszynie 1 na (Podolanach) oraz Zespół Szkół Muzycznych przy ul. Solnej. Za tę działalność, wspólnie z mgrem inż. arch. Zygmuntem Skupniewiczem, otrjyniał N agrodę Komitetu Budownictwa i Architektury III stopnia za zrealizowane projekty szkół w Kępnie i Wrześni (1%1) oraz Nagrodę Miasta Poznania za rok 1960. Od 1%3 r., wspólnie z Zygmuntem Skupniewiczem i L,echem Sternalem, zajmuje się projektowaniem obiektów szkół wyższych w Poznaniu. Za tę działalność uzyskał ze współpracownikami w 1980 r. Nagrodę Ministra Budownictwa II stopnia za realizację zespołu sal wykładowych Politechniki Poznańskiej. Bierze udział w konkursach Stowarzyszenia Architektów Polskich. Wspólnie z Zygmuntem Skupniewiczem i Lechem Sternalem uzyskał wyróżnienie I stopnia za projekt Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Marcelinie (1968), Nagrodę II stopnia ex equo za projekt Domu Technika (1970), wyróżnienie II stopnia za projekt poznańskiego hotelu "Orbis" (1972). Jest autorem rekonstrukcji zabytkowego pałacu w Rydzynie l Jego adaptacji na Dom Pracy Twórczej. Za osiągnięcia w pracy zawodowej udekorowany został Srebrnym Krzyżem Zasługi. Posiada Odznakę Tysiąclecia, Złotą Odznakę Związku Nauczycielstwa Polskiego, Odznaki Honorowe Miasta Poznania i "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" . W 1980 r. minister kultury i sztuki nadał mu prawa twórcy. W 1962 r. zawarł związek małżeński z Teresą Haber. Z małżeństwa tego urodził się syn Piotr (1967). MGR INZ. ARCH. ZYGMUNT SKUPNIEWICZ Urodził się dnia 16 wrzesnIa 1927 r. w Poznaniu, w rodzinie urzędnika Urzędu Wojewódzkiego Jana Skupniewicza i jego żony Ireny z domu Hausner. Wybuch II wojny światowej przerwał mu naukę w szkole podstawowej. W 1940 r. okupant wysiedlił rodzinę Skupniewiczów do tzw. Generalnego Gubernatorstwa, skąd w 1942 r. Zygmunt wywieziony został do obozu pracy przymusowej w Sławięcicach. W 1945 r. wrócił do Poznaniu. Uczył się w Liceum Budownictwa, które ukończył w 1949 r. W latach 1949-1953 studiował na Wydziale Architektury poznańskiej Szkoły Inżynierskiej, a w latach 1955 -1959 - na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Już od 1945 r., równolegle ze zdobywaniem wykształcenia, Zygmunt Skupniewicz pracował zawodowo. Najpierw w Inspekcji Budowlanej Urzędu Wojewódzkiego Poznańskiego, następnie w Wydziale Planowania Miasta Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Od 1951 r. był asystentem na Wydziale Architektury Szkoły Inżynierskiej. W 1952 r. inż. Zygmunt Skupniewicz rozpoczął pracę w Biurze Projektowo- Badawczym Budownictwa Ogólnego "Miastoproj ekt" , w którym - w zespole mgra inż. Władysława J ezierskiego - projektował budowę osiedla akademickiego na Winogradach. Następnie prof. Władysław Czarnecki zaangażował go do wspólnej pracy przy pro jetotcwaniu wnętrz Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Edwarda Kaczyńskiego. Zygmunt Skupniewicz był także współautorem pracy konkursowej (Zbigniew Zieliński, Regina Pawulanka, Zygmunt Lutomski) na zabudowę wewnętrzną Starego Rynku. iW 1956 r. Zygmunt Skupniewicz przeszedł do pracy w pracowni mgra inż. aren. Floriana Rychlickiego i tam - wspólnie z Witoldem Milewskim - projektował nowe szkoły, osiągając w tej dziedzinie poważne sukcesy. Przez cały czas wspólnej pracy wprowadzali oni do projektów doskonalsze rozwiązania funkcjonalne i techniczne - np. szkoły przy ul. Janickiego i Drzymały, dzięki pomysłowym układom funkcjonalnym, przewyższają swą celowością i ekonomią dotychczas powszechnie stosowane rozwiązania. Starannie przemyślane wyposażenia i wykończenia wewnętrzne świadczą o opanowaniu przez projektantów wszystkich zagadnień i rozumieniu potrzeb nowoczesnej szkoły. Za tę działalność, wspólnie z mgrem inż. arch. Witoldem Milewskim, Zygmunt Skupniewicz otrzymał Nagrodę Komitetu Budownictwa i Architektury II stopnia za zrealizowane projekty szkół w Kępnie i Wrześni (1961) oraz Nagrodę Miasta Poznania za rok 1960. Od 1963 r. - wspólnie z Witoldem Milewskim i Lechem Sternalem - zajmuje się projektowaniem budynków szkół wyższych w Poznaniu. Za tę działalność uzyskał w 19&) r. Nagrodę Ministra Budownictwa II stopnia za realizację zespołu sal wykładowych Politechniki Poznańskiej. Bierze udział w konkursach Stowarzyszenia Architektów Polskich, wspólnie z Witoldem Milewskim i Lechem Sternalem, uzyskując: wyróżnienie I stopnia za projekt U niwersytetu im. Adama Mickiewicza na Marcelinie (1968), Nagrodę II stopnia ex equo za projekt Domu Technika (1970), wyróżnienie II stopnia za projekt poznańskiego hotelu "Orbis" (1972). Za osiągnięcia w pracy zawodowej udekorowany został Złotym Krzyżem Zasługi. Posiada Odznakę Tysiąclecia, Złoty Medal Zasługi dla Pożarnictwa, Odznakę Honorową Miasta Poznania, Złotą Odznakę "Za zasługi dla «Miastoprojektu» ", Złotą Odznakę "Zasłużony dla budownictwa" i Srebrną Odznakę Stowarzyszenia Architektów Polskich. W 1980 r. uzyskał status twórcy. W 1957 r. zawarł związek małżeński ze Zdzisławą Kinal. Z małżeństwa tego urodziły się córki: Hanna 01958) i Alicja (1963). MGR INŻ. ARCH. LECH STERNAL Urodził się dnia 17 marca 1919 r. w Grodzisku Wlkp., w rodzinie rzemieślnika Antoniego Sternala i jego żony Ludwiki z Białych. Od 1920 r. mieszkał w Lesznie, gdzie ukończył szkołę podstawową (1933) oraz - w styczniu 1938 r. - Państwową Szkołę Budownictwa. Do lipca tegoż roku pracował w Wydziale Budownictwa Urzędu Miejskiego, a następnie odbył służbę w Junackich Hufcach Pracy. We wrześniu 1938 r., po ochotniczym zgłoszeniu, został powołany do służby wojskowej, najpierw w Dywizyjnym Kursie Podchorążych Rezerwy 14. Dywizji Piechoty przy 57. Pułku Piechoty w Poznaniu," a następnie w 55. Pułku Piechoty w Lesznie. W szeregach tego pułku walczył jako zastępca dowódcy plutonu ciężkich ka Laureaci Nagród rabinów maszynowych w wojnie polsko-niemieckiej w 1939 r. Brał udział w bitwie nad Bzurą, po której wzięty został w Puszczy Kampinoskiej do niewoli. Przebywał w obozie jenieckim początkowo koło Tylży, a od 1940 r. w okolicach Magdeburga. Na podstawie orzeczenia lekarskiego został z obozu zwolniony (1941), powrócił do Leszna, gdzie go skierowano do pracy w rejonowym urzędzie budowlanym. Pod koniec 1943 r. został przeniesiony do biura odbudowy uniwersytetu w Poznaniu i pozostał tam do stycznia 1945 r. Zakończenie okupacji hitlerowskiej przeżywał w Lesznie. Po wyzwoleniu kraju pracował w Grupie Operacyjnej "Dolny Śląsk" w Trzebnicy 1 Legnicy, a w latach 1946 -1949 kształcił się w poznańskiej Szkole Inżynierskiej, w której w latach 19SJ -1952 był asystentem w Katedrze Budownictwa Mieszkaniowego. W 1964 ar. ukończył studia magisterskie na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Pracę zawodową kontynuował od 1948 r. w Biurze Projektowo- Badawczym Budownictwa Ogólnego "Miastoprojekt" , gdzie przeszedł wszystkie szczeble kariery zawodowej: od asystenta do kierownika pracowni. Lech Sternal projektował kilkadziesiąt budynków dla Uniwersytetu łm. Adama Mickiewicza, Politechniki Poznańskiej, Akademii Rolniczej, Akademii Medycznej, Akademii Ekonomicznej, Akademii Wychowania Fizycznego. W tym dla Instytutów: Ochrony Roślin, Genetyki Roślin, Genetyki Człowieka, Zakładu Szkolenia Inwalidów, a także obiekty dla szkół zawodowych w Lesznie i Węgrowcu, domy kultury, hale i stadiony oraz obiekty socjalne. Odbył podróże studyjne do Danii, N orwegii, Republiki Federalnej Niemiec, Szwecji (1957) oraz Wielkiej Brytanii (1979). Od 1%3 r. wspólnie z Witoldem Milewskim 1 Zygmuntem Skupniewlczem zajmuje sięprojektowaniem gmachów szkół wyższych w Poznaniu. Za tę działalność uzyskał ze współpracownikami w 1980 r. N agrodę II stopnia Ministra Budownictwa i Przefnysłu Materiałów Budowlanych za projekt i realizację zespołów sal wykładowych Politechniki Poznańskiej. Bierze udział w konkursach Stowarzyszenia Architektów Polskich. Wspólnie z Janem Cieślińskim uzyskał I Nagrodę w konkursie na halę sportową Klubu Sportowego "Lech", a z Witoldem Milewskim i Zygmuntem Skupniewlczem - wyróżnienie I stopnia za projekt Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza na Marcelinie (1968), Nagrodę II stopnia ex equo za projekt Domu Technika (1970), wyróżnienie II stopnia za projekt poznańskiego hotelu "Orbis" (1972). Za osiągnięcia twórcze był wielokrotnie wyróżniany, m. in.: Nagrodą III stopnia Komitetu do spraw Urbanistyki i Architektury (1959) za projekt i nadzór nad realizacją stadionu żużlowego w Lesznie; takąż Nagrodą (1%2) za projekt i realizację pawilonów w parku kiermaszowym Międzynarodowych Targów Poznańskich; Nagrodą lU stopnia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych (1970) za zrealizowany projekt Collegium Philosophicum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Za osiągnięcia w pracy zawodowej i twórczej został udekorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1977). Posiada Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi, Odznaki Honorowe Miasta Poznania i "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". W 1979 r. minister kultury i sztuki nadał mu prawa twórcy. W [1948 r. wstąpił w związek małżeński i Ludomirą Klóskowską. Z małżeństwa tego urodziły się córki: Elżbieta (1950) i Małgorzata (1951). Zebrał Tadeusz Orlikkarty PROFESOR DR SEWERYN KRUSZCZYNSKI Dnia 2 sierpnia 1982 r. zmarł prof. dr Seweryn Kruszczyński, emerytowany profesor zwyczajny Akademii Ekonomiczne] , wybitny i zasłużony uczony i nauczyciel akademicki w dziedzinie ekonomii politycznej, planowania i polityki gospodarczej. Seweryn Kruszczyński urodził się w Łagiewnikach koło Gniezna dnia 25 grudnia 1910 r.( w rodzinie robotnika Józefa Kruszczyńskiego i jego żony Agnieszki z Królów. Po ukończeniu w 1928 r. Państwowego Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie (1930), zapisał się na studia w ówczesnej Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu. Po jej ukończeniu z wynikiem bardzo dobrym (1933), rozpoczyna pracę jako nauczyciel w w Miejskiej Szkole Handlowej, przemianowanej później na Miejskie Gimnazjum Kupieckie. Dla podwyższenia swych kwalifikacji zawodowych kończy Wyższy Kurs Pedagogiczny przy Wyższej Szkole Handlowej, w której od 1932 r. pracuje jako starszy asystent. W tym okresie daje wyraz swemu zamiłowaniu do pracy naukowej w licznych referatach i publikacjach, i podejmuje zamierzone wcześniej teoretyczne studia ekonomicznej na Uniwersytecie Poznańskim. Owocnie zapoczątkowaną działalność dydaktyczną i naukową Seweryna Kruszczyń - skiego przerwał wybuch II wojny światowej. Podczas okupacji hitlerowskiej, w celu uniknięcia aresztowania, przenosi się do Włocławka, gdzie pracuje w Biurze Gospodarstw Rolnych jako księgowy, najpierw w samym mieście, a następnie aż do końca wojny - w jego okolicach: w Rzeżewie, Choceniu i Jarantowicach. Po wyzwoleniu Poznania w lutym 1945 r. wraca do niego i kontynuuje staż asystencki i studia. Z początkiem 1946 r. uzyskuje dyplom magistra nauk ekonomiczno-handlowych na Akademii Handlowej, a nieco później magistra nauk ekonomiczno-politycznych na Uniwersytecie Poznańskim. Stopień naukowy doktora nauk ekonomiczno-politycznych został Mu nadany na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego w il949 r., na podstawie rozprawy Pojęcie l metody szacunku dochodu społecznego. Promotorem był prof. dr Marcin N adobnik. Doceniając wkład Seweryna Kruszczyńskiego w rozwój nauk ekonomicznych, Centralna Komisja Kwalifikacyjna dla Pracowników Nauki przyznała Mu tytuł naukowy docenta (1955). Rada Państwa w uznaniu Jego twórczego wkładu w całokształt pracy naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej, mianowała Go profesorem nadzwyczajnym (1962), a w 1971 r. - profesorem zwyczajnym. Przez cały okres pracy w Akademii Handlowej - przemianowanej po upaństwowieniu Z żałobnej kartyw 18SJ r. na Wyższą Szkołę Ekonomiczną, a w 1974 r. na Akademię Ekonomiczną - prof. dr Seweryn Kruszczyński pełnił odpowiedzialne funkcje w kierownictwie uczelni. Od 19SJ r. był kierownikiem Katedry Gospodarki N arodowej, w latach 1951 -1962 pełnił równocześnie funkcję kierownika Katedry Ekonomii Politycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, a w latach 1958 -1969 był dyrektorem Instytutu Gospodarki Regionalnej przy Wyższej Szkole Ekonomicznej. W latach pięćdziesiątych sprawował funkcję prodziekana Wydziału Finansowego, a od 1 września 1951 r. - prorektora do spraw nauki. W latach 1954-1956 piastował godność rektora Wyższej Szkoły Ekonomicznej, a na lata 1%5 - 1967 Ministerstwo Oświaty i Szkolnictwa Wyższego powierzyło prof. Kruszczyńskiemu opiekę nad Katedrą Planowania i Polityki Ekonomicznej Wyższej Szkoły Ekonomicznej we Wrocławiu. Opiekę tę sprawował do czasu przeprowadzenia w poznańskiej Wyższej Szkole Ekonomicznej habilitacji swego ucznia Bolesława Winiarskiego, który mógł objąć funkcję kierownika Katedry w roku akademickim 1966/ /1%7. Prof. Seweryn Kruszczyński na wszystkich powierzonych sobie odcinkach pracował z dużym poświęceniem i zaangażowaniem. Cechowała Go zdolność pokonywania wszelkich trudności. Wspólnie z innymi pracownikami, dźwigał ciężar odbudowy uczelni po zniszczeniach wojennych i był inicjatorem i organizatorem jej rozbudowy przez dobudowanie bocznego skrzydła przy ul. Składowej. Wiele energii poświęcił rozbudowie domów studenckich dla uczącej się młodzieży, którą otaczał szczególną opieką i troską. W dorobku naukowym prof. dra Seweryna Kruszczyńskiego - obejmującym szereg prac monograficznych, liczne artykuły naukowe i podręczniki - można wyróżnić trzy główne nurty: prace z zakresu ogólnej teorii ekonomii, opracowania na temat planowania i polityki ekonomicznej oraz publikacje z ekonomiki regionu. W każdej z tych dziedzin badał Profesor kluczowe zagadnienia, wnosząc znaczący wkład w rozwój myśli ekonomicznej. Ogólnoteoretyczne problemy ekonomii w dorobku Profesora otwiera praca doktorska na temat pojęcia i metody szacunku dochodu społecznego (1949). Rozwojem i istotą pojęcia dochodu zaj;,ł się Profesor również później, w krytycznym studium na temat dochodu realnego (1958), podejmującym problemy dyskusyjne, które podnosiło potem wielu ekonomistów polskich i z niektórych krajów socjalistycznych. Spośród innych prac z zakresu ogólnej teorii ekonomii wyróżnia się studium analityczno-krytyczne na temat kształtowania się przychodów i kosztów (1962). W pracy tej Profesor poddał wnikliwej analizie jednąz najczęściej rozpatrywanych postaci funkcji produkcji, stanowiącej uzasadnienie dla tzw. prawa malejących przychodów. Profesor, podważył powszechność tego prawa, wykazując, że jest ono związane ze szczególną postacią funkcji produkcji. Dorobek naukowy Seweryna 'Kruszczyńskiego w dziedzinie polityki ekonomicznej i planowania jest imponujący. W wielu pracach analizował istotę i główną treść polityki gospodarczej państwa kapitalistycznego i państwa socjalistycznego. Zabierał głos w pamiętnej dyskusji z końca lat pięćdziesiątych nad polskim modelem gospodarczym, zwracając szczególną uwagę na problem cen (1958). Analizował również proporcje rozwojowe zawarte w wieloletnich planach gospodarczych Polski. Interesował się też żywo doświadczeniami planistycznymi za granicą, a zwłaszcza w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i we Francji. Szczególnie znaczącym wkładem do nauki o planowaniu są prace na temat metod planowania. Był zwolennikiem stosowania w planowaniu wymiernych metod rachunku, jednakże metody te ściśle wiązał z merytoryczną treścią planów. Podręczniki i skrypty Profesora z tego zakresu należą nadal do najlepszych opracowań dydaktycznych w Polsce. W tym miejscu trzeba wspomnieć o dramacie, jaki przeżywał w związku z coraz większym rozdźwiękiem miedzy teorią gospodarowania socjalistycznego i planowania centralnego a praktyką lat sześćdziesiątych, a zwłaszcza siedemdziesiątych. Seweryn Kruszczyński nie milczał na ten temat. Jego krytyczne wypowiedzi przysporzyły mu niemało kłopotów, ale nie zmienił swych poglądów, bo głoszenie prawdy uważał za swój obowiązek. Trzecim wyróżniającym się nurtem badań Seweryna Kruszczyńskiego były studia empiryczne, wdrożeniowe i modelowe nad ekonomiką regionu i w zakresie metod planowania regionalnego. W pracy zbiorowej na temat węzłowych problemów ekonomicznego rozwoju Wielkopolski, której był redaktorem, opublikował pionierskie studium na temat kształtowania się majątku, zatrudnienia i produkcji uspołecznionego przemysłu Wielkopolski w latach 1946 -1965 (1965). W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych kierował zespołem prowadzącym unikalne w kraju modelowe badanie produkcji i struktury gospodarki Wielkopolski oraz jej wewnętrznych i zewnętrznych powiązań. W dziedzinie badań regionalnych zasłużył się też wielce jako niestrudzony inspirator pracy badawczej, bądź to jako główny organizator i dyrektor specjalnej jednostki organizacyjnej - Instytutu Gospodarki Regionalnej - bądź to jako redaktor czternastu tomów prac analizujących różne aspekty gospodarki regionalnej. Całą swoją pracę badawczą Profesor integralnie łączył z bardzo intensywną działalnością dydaktyczną i wychowawczą: wykładał to co zbadał dogłębnie, w co sam mocno wierzył. Był profesorem w całym tego tytułu znaczeniu. W dziedzinie dydaktyki sam od siebie wiele wymagał. Starannie przygotowywał się do wykładów i seminariów magisterskich, które ukończyło bez mała stu czterdziestu magistrantów. Wykładał przez cały czas planowanie gospodarki narodowej, a w ciągu wielu lat: ekonomię polityczną na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, teorię wzrostu, planowanie regionalne oraz kilka przedmiotów pokrewnych i specjalistycznych. Przez wiele lat wykładał na kursach kształcenia ekonometrycznego dla młodych pracowników nauki uczelni ekonomicznych z całego kraju. Stale pracował nad ulepszeniem metodyki swych zajęć, które zasłużenie zaliczano do najlepszych w uczelni. Pozostają do dziś w żywej pamięci studentów. Są wspaniałym wzorem do naśladowania dla uczniów. Swe olbrzymie doświadczenie dydaktyczne i rozległą wiedzę wykorzystał Profesor przy Jakże odpowiedzialnej pracy nad reformą studiów ekonomicznych w Polsce. Odegrał w jej przygotowaniu bardzo istotną rolę, z racji piastowania w latach 1982 -1989 funkcji przewodniczącego Sekcji Ekonomicznej Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Swą wybitną indywidualnością wywarł silne piętno na całym polskim szkolnictwie ekonomicznym Szczególne miejsce w działalności Seweryna Kruszczyńskiego zajmowała troska o kształcenie młodych kadr naukowych. Poświęcał tej sprawie wiele energii i czasu, traktował ją jako szczególnie ważny obowiązek nauczyciela akademickiego, w tej pracy wychowawczej był wymagający, ale równocześnie bardzo zapobiegliwy o dobro młodych adeptów nauki. Promował szesnastu doktorów, spośród których czternastu pracuje w szkolnictwie wyższym. Pod jego opieką osiem osób napisało prace habilitacyjne. Profesor nie szukał w kształceniu młodej kadry sukcesów ilościowych. Dostać się pod jego opiekę naukową nie było łatwo, ze względu na wysokie wymagania, jakie stawiał w tym zakresie. Kto wszakże sprostał tym wymaganiom, ten miał w Profesorze niezwykle życzliwego doradcę i opiekuna. Seweryn Kruszczyński był też recenzentem licznych prac doktorskich i habilitacyjnych z różnych uczelni w całym kraju - recenzentem krytycznym, ale bardzo sprawiedliwym. Z Jego wychowanków cztery osoby uzyskały tytuły profesora i same legitymują się już znacznymi osiągnięciami w kształceniu młodej kadry naukowej. Liczni byli uczniowie piastują dziś odpowiedzialne funkcje w 10 Kronika m. Poznania 3183 życiu akademickim - jako dyrektorzy instytutów lub prorektorzy kilku polskich uczelni. Do szeregów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wstąpił w 1951 r. Pełnił odpowiedzialne funkcje w Komitecie Wojewódzkim w Poznaniu, którego był członkiem w latach 1954 -1960; należał też do Podkomisji Nauk Ekonomicznych Komisji Nauki Komitetu Centralnego (w latach 1 - 1968). W 1974 r. wybrany został członkiem Komitetu Uczelnianego Partii w Wyższej Szkole Ekonomicznej. W latach 1951 -1955 był wykładowcą i konsultantem ekonomii politycznej w Szkole Partyjnej przy Komitecie Centralnym. Prof. dr Seweryn Kruszczyński brał zawsze aktywny udział w pracy społecznej. Wiązała się ona z działalnością w licznych organizacjach, instytucjach i towarzystwach naukowych. Do najważniejszych z nich należały: Komisja Główna Badań i Nauk Ekonomicznych przy Komitecie Nauki i Techniki, Komitet N auk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, Rada Naukowa Instytutu Planowania przy Radzie Ministrów, Sekcja Ekonomiczna Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego - której przez dwie kadencje był przewodniczącym i członkiem Prezydium. Uczestniczył w pracach Rady Naukowej Głównego Urzędu Statystycznego, Komisji Rządowej Planu Rozwoju Okręgu Konińskiego, Rady Naukowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i Kolegium ówczesnej Komisji Planowania Gospodarczego. Przez długie lata przewodniczył Sekcji Ogólno- Ekonomicznej oddziału poznańskiego Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, był członkiem Komitetu Redakcyjnego "Roczników Ekonomicznych" Towarzystwa oraz "Ruchu Prawniczego, Ekonomicznego i Socjologicznego", działał w Towarzystwie Naukowym Organizacji i Kierownictwa. Był członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Spółdzielczego Instytutu Badawczego. Należał do Związku Nauczycielstwa Polskiego. Za swą wytrwałą i ofiarną pracę pedagoga i naukowca był wielokrotnie nagradzany N agrodą Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Udekorowany został m.in.: Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1976), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1978) i Złotym Krzyżem Zasługi. Wręczono Mu: Odznakę Zasłużonego Nauczyciela PRL, Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego, Złotą Odznakę Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Odznaki Honorowe Miasta Poznania oraz "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" i podobną woj. szczecińskiego. Wszystkie te odznaczenia i wyróżnienia stanowią wyraz wysokiej oceny zasług Sewe Z żałobnej kartyryna Kluszczyńskiego dla nauki, szkolnictwa ekonomicznego w Polsce, rozwoju Wielkopolski i miasta Poznania, z którym był przez całe życie związany. Dzieło zmarłego Profesora żyje nadal w jego licznych pracach naukowych oraz działaniu wychowanków i uczniów. W 1938 r. zawarł związek małżeński z Krystyną Raczkowską. Z małżeństwa tego urodziło się troje dzieci: Andrzej <1939) - inżynIer-elektryk, Krzysztof (1941) - inżynier budownictwa i Małgorzata (1944). Bohdan Gruchman SESJA MIEJSKIEJ RADY NARODOWEJ POŚWIĘCONA BUDOWNICTWU MIEJSKIEMU W dniu 10 lutego 1983 r. w sali sesyjnej Wojewódzkiej Bady Narodowej przy ul. Stalingradzkiej 16/18 odbyła się XXVI Sesja Miejskiej Rady Narodowej. W obradach wzięło udział stu czternastu radnych. Uczestniczyli też: Bronisław Stęplowski - sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Andrzej Wituski - prezydent Poznania, wiceprezydenci: Zbigniew Habel, Zbigniew Kmieciak i Łucjan Majewski, Józef Słuszczak - poseł na Sejm, Jerzy Sabiniewicz - przewodniczący Miejskiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, Rudolf Żurek - sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, Czesław Staszak - wicedyrektor Biura Wojewódzkiej Rady Narodowej, Wojciech Kłos - prokurator wojewódzki, Mariusz Kołodziejski - dyrektor i Bogdan Zastawny - wicedyrektor Wojewódzkiego Zarządu Rozbudowy Miast 1 Osiedli Wiejskich, Kazimierz Zbucki - dyrektor Zarządu Rozbudowy Miasta Poznania, Marian Borucki - wicedyrektor Wojewódzkiego Zarządu Budownictwa, Swiętosław Tatarkiewicz - dyrektor Biura Planowania Przestrzennego, Lucyna Łuczak - dyrektor Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznef. Urzędu Wojewódzkiego, przewodniczący komitetów osiedlowych, dyrektorzy 1 kierownicy jednostek organizacyjnych Urzędu Miejskiego, przedstawiciele redakcji prasy lokalnej, radia 1 te1ewizji. Otwarcia Sesji dokonał oraz obradom przewodniczył radny Stanisław Antczak. Zasadniczym tematem obrad był Program Budownictwa Mieszkaniowego na la ta 1983-1985 oraz założenia do 19x) r. w oparciu o zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego miasta Poznania i warunki jego realizacji. W wyniku przeprowadzonego jawnego głosowania przyjęto jednomyślnie porządek obrad, obejmujący: l. Przyjęcie protokołu XXV Sesji Rady; 2. Interpelacje i wnioski 10»radnych; 3. Zatwierdzenie planu pracy Rady na rok 1983; 4. Dyskusja nad Programem Budownictwa Mieszkaniowego na lata 1983-1985 oraz założeniami do 19x) r. w oparciu o zmiany Zagospodarowania Przestrzennego miasta Poznania i warunki jego realizacji; 5. Informacja o realizacji uchwały Rady w sprawie zwiększenia uprawnień; 6. Projekt uchwały Rady w sprawie uczczenia dowódcy Armii "Poznań" gen. Tadeusza Kutrzeby w nazewnictwie na terenie miasta. Po przyjęciu protokołu XXV Sesji, przewodniczący obrad, radny Stanisław Antczak, zapoznał Radę z odpowiedzią na wniosek skierowany do szefa Kancelarii Rady Państwa ministra Edmunda Boratyńskiego, dotyczący powołania przy Radzie wyodrębnionego zespołu radnych bezpartyjnych. "Nawiązując do pisma obywatela przewodniczącego z dnia 13 października 1982 r. - pisał Edmund Boratyński - pragnę zauważyć, że kwestie związane z powoływaniem zespołów radnych regulują przepisy Wzorcowego Regulaminu Rady Narodowej, uchwalonego przez Radę Państwa (Uchwała z dnia 31 maja 1975 r.). Mianowicie przepis 53 ustala zasadę organizowania się radnych w zespoły według przynależności politycznej. Problem organizowania się radnych w zespoły polityczne podjęty został w trakcie projektowania nowej ustawy o radach narodowych i samorządzie terytorialnym. Odnośne przepisy projektu (art. 105) ustanawiają dwie zasady. Zgodnie z pierwsza - radni będący członkami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokraytycznego mogą się organizować w kluby radnych. W myśl zasady drugiej - radni mogą się organizować w zakładowe, środowiskowe lub terenowe zespoły ułatwiające oddziaływanie załóg lub mieszkańców na pracę rady, a zarazem włączanie ich do wykonywania zadań rady narodowej. Reprezen Sprawozdania tuję pogląd, iż przytoczone rozwiązanie stanowi wystarczającą podstawę dla uregulowania przedstawianej kwestii". Hacłny Zdzisław Filipiak zgłosił trzy wnioski: 1. Dla próby rozważyć możliwość ustawienia na jednej z pętli tramwajowych lub autobusowych, np. górczyńsklej, dużych rozmiarów podświetlonej tablicy z uwidocznionymi godzinami odjazdu i przyjazdu każdej linii tramwajowej i autobusowej oraz oświetlenia dyspozytorni w celu poddania publicznej kontroli samych dyspozytorów. Ponadto dla kierowców autobusów i motorniczych stworzyć tzw. premię ruchomą za punktualne przyjazdy i odjazdy z przystanków końcowych. 2. Nakłady finansowe na instalację nowych punktów świetlnych przeznaczyć na konserwacje istniejącego już oświetlenia, bowiem instalowane lampy na nowych osiedlach mieszkaniowych prawie nigdy się nie świecą. Powołane do konserwacji lamp specjalne przedsiębiorstwo, wyposażone w odpowiednie urządzenia, nie spełnia swojego zadania. 3. Należy dążyć do odbudowania autorytetu radnego. Dotychczasowy sposób jego traktowania świadczy o czymś wręcz odwrotnym, np. w komunikacie w prasie lokalnej o osobach uprawnionych do bezpłatnego korzystania ze środków komunikacji masowej pominięto radnych Miejskiej Rady Narodowej. Są także trudności ze zwalnianiem ich z piracy, gdy mają do wypełnienia różne obowiązki, np. w komisji Bady, lub prowadzą działalność kontrolną. Mimo zapowiedzi, radni nie otrzymali specjalnych odznak. Niewłaściwy jest także sposób reagowania organów administracji państwowej na skargi przyjęte przez radnych w ramach comiesięcznych dyżurów. Radny Andrzej Piotrowski zgłosił dwa wniosfcl: l. Aby Biuro Rady nie podawało adresu radnego przy przekazywaniu wniosków lub interpelacji do instytucji odpowiedzialnej za realizację poruszanych spraw, aby nie dopuszczać do nachodzenia mieszkań radnych przez przedstawicieli tych Instytucji. 2. Aby przywrócić sprzedaż biletów przez kierowców autobusów, szczególnie na liniach peryferyjnych, ponieważ brak tam automatów do sprzedaży biletów. Radina Wanda Mazurek zapytała, kiedy ostatecznie zostanie załatwiona sprawa wtórnego podziału działek na Winogradach oraz aprawa CytadeB? Mimo przychylności władz politycznych i zobowiązań administracji państwowej, nie doprowadzono do zadowalającego rozstrzygnięcia sprawy WInograd. Po dwóch latach załatwiania, zainteresowani nie zostali poinformowani, w jaki sposób zamierza się ostatecznie zrekompensować wyrządzone im krzywdy, a przedłożony do wglądu nowy projekt podziału działek nie jest odpowiedzią na wniesione przez mieszkańców odwołania. Na ostatnim spotkaniu mieszkańców Winograd, które odbyło się na początku lutego, zarzucono działaczom Komitetu Osiedlowego nieudolność w załatwieniu ich spraw. Radna Wanda Mazurek przedstawiła także wniosek, aby resortowa komisja Rady przeprowadziła kontrolę w zakresie terminowości załatwiania spraw lokalowych w Ekspozyturze Grunwald. Przykładem niewłaściwego traktowania jest sprawa mieszkańca z ul. Kanałowej, który od 1979 r. nie może się doczekać decyzji, od której mógłby się odwołać do Sądu Administracyjnego. Radna Maria Kudła zgłosiła trzy wnioski: 1. Uporządkować i naprawić ulice przyległe do Starego Rynku (Wrocławską, Szkolną, Paderewskiego, Zamkową, Rynkową, Gołębią), bowiem Stary Rynek jest wizytówką Poznania i świadczy o jego gospodarzach. 2. uregulować sprawę parkowania samochodów na chodnikach, co powoduje ich dewastację. Szczególnie dużo "dzikich" parkingów znajduje się wokół Starego Rynku, przy ul. Mielżyńskiego i Fredry. 3. w najbliższym czasie zająć się problemem narkomanii, która zatacza coraz szersze kręgi wśród młodzieży, w szczególności mieszkającej w domach studenckich. Radna Halina Siwa zgłosiła wnioski dotyczące: l. Poprawienia komunikacji miejskiej dla mieszkańców Osiedli Kraju Rad i Zwycięstwa przez skierowanie linii tramwajowych nr 10 i 16 na pętlę przy ul. Serbskiej oraz uporządkowania ul. Trójpole, co umożliwiłoby mieszkańcom Osiedla Zwycięstwa korzystanie z linii tramwaj owych nr 9, 11 i 24. 2. Rozważenia możliwości obniżenia wartości procentowej alkoholu, bowiem ograniczenie sprzedaży alkoholu doprowadza w konsekwencji do poważnych zatruć innymi płynami, np. w rodzaju "Kryształu". Radny Franciszek Raś przedstawił wnioski w sprawach: 1. Ostatecznego terminu rozpoczęcia budowy przedszkola przy ul. Dolina. 2. Rozważenia możliwości zorganizowania przedszkola w budynku przy ul. Czajczej, co odciążyłoby przegęszczone przedszkola w dzielnicy Wilda. 3. Udostępnienia budynku żłobka przy ul. Garczyńskiego na przedszkole, w związku z likwidacją przedszkola przy ul. Prądzyrskiego. 4. Przyspieszenia lokalizacji pod zabudowę plombową dla Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej "H. Cegielski". 5. U normowania kursów na linii autobusowej nr 76 i niedopuszczenia do zamiany jej na linię nr 121. 6. Zainstalowania automatu telefonicznego na Osiedlu Dębina, bowiem poczta na osiedlu czynna jest jedynie do godz. 14. 7 Wystąpienia z apelem do mieszkańców o nie dewastowanie mienia społecznego na nowych osiedlach mieszkaniowych. Radna Danuta Tomecka zgłosiła wniosek w sprawie zatrudnienia lekarza-pediatry w przychodni dziecięcej w Szczepankowie, bowiem dojazdy matek z chorymi i małymi dziećmi ze Szczepankowa do przychodni na Osiedlu Czecha wywołują rozgoryczenie, tym bardziej że w Szczepankowie stoi pusta i nie wykorzystana, a odpowiednio wyposażona, przychodnia pediatryczna, wybudowana w czynie społecznym. Kadny Seweryn Majchrzak przedłożył wnioski w sprawach: (1. Rozszerzenia sieci telekomunikacyjnej w rejonach peryferyjnych. Przyszli użytkownicy urządzeń telefonicznych wyrażają chęć wykonania pewnych prac w czynie społecznym oraz partycypowania w kosztach. 2. W celu przyspieszenia budownictwa mieszkaniowego wprowadzić zasadę, iż każdy przyszły użytkownik [mieszkania przepracuje określoną ilość godzin przy budowie. 3. W związku z dużą liczbą kradzieży samochodów osobowych, przeprowadzić wymianę dowodów rejestracyjnych samochodów osobowych z jednoczesną kontrolą numerów silników i ram. Do przeprowadzenia tej akcji zaangażować studentów w okresie wakacji. Radny Roman Silski przedstawił wnioski o ujęcie w planie społeczno-gospodarczym miasta budowy wodociągów dla Krzesin oraz ustalenie ostatecznego terminu budowy pawilonu handlowego w Krzesinach. Radny Ryszard Uta przedstawił uwagi w sprawie rozpatrzenia wniosków Komisji Zdrowia, Spraw Socjalnych i Ochrony Środowiska. Dotyczyły one starań w Wydziale Handlu i Usług Urzędu Wojewódzkiego o zwiększenie przydziału cukru o 0,5 kg miesięcznie oraz środków piorących dla pensjonariuszy domów pomocy społecznej w mieście. Po rocznym załatwianiu sprawy, Urząd Wojewódzki w piśmie skierowanym do radnego Piotrowskiego zganił go za to, że ośmielił się wystąpić w tej sprawie na sesji i przypomniał, że każdy "obywatel PRL ma zagwarantowaną odpowiednią ilość cukru i środków czystości i dla nikogo nie będziemy robili wyjątków". Następnie radny Uta przedstawił list skierowany do niego w sprawie mieszkaniowej Eugeniusza Tomczyka i opatrzył go odpowiednim komentarzem. Radna Zofia Sznajder zgłosiła wnioski o podjęcie przez Biuro Planowania Przestrzennego ostatecznej decyzji w sprawie utworzenia strefy ochronnej dla dużych zakładów pracy zlokalizowanych na Starołęce i o wprowadzenie obowiązku sprzedawania kawy na kartki w godzinach popołudniowych. Radna Maria Pastuszewska- Włoch przedłożyła wniosek w sprawie wydania zarządzenia umożliwiającego przychodniom lekarskim oddawanie bielizny do prania w najbliższych punktach Spółdzielni Pracy "Świt". Ponadto "'zwróciła się z zapytaniem, jak ma rozumieć odpowiedź na swój wniosek, w której sekretariat Komisji Porządku i Czystościprzy Prezydencie Poznania informuje, że w dniu 27 stycznia - wspólnie z kierownictwem Spółdzielni Mieszkaniowej "Osiedle Młodych" craz przedstawicielami Ekspozytury N owe Miasto, Biura Planowania Przestrzennego S Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej - dokonał lustracji "dzikiego" wysypiska śmieci w sąsiedztwie Osiedli RUSB i Tysiąclecia. Protokółem zobowiązano administracje tych osiedli do likwidacji wysypiska i ustawienia tablic z zakazem składowania śmieci. Zamiast tego, na spotkaniu z mieszkańcami osiedli przedstawiciel administracji oświadczył, iż uporządkowano jedynie teren, który do nich należy, a reszto jest sprawą Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej. Prezydent Poznania Andrzej Wituski, udzielając odpowiedzi na niektóre wnioski i zapytania, powiedział m.in., że na terenach Stare Winogrady 2 i 3 założono wyłączenie trzydziestu pięciu działek, które nie będą zabudowane -. z osiemdziesięciu ośmiu do tej pory nie zabudowanych, w zespole Cytadela 3JA na ogólną liczbę dwudziestu trzech działek nie zabudowanych, zrezygnowano z zabudowy szesnastu działek. Projekty aktualizacji planu uwzględniają również korektę granic dziewięciu działek. Projekty te były wyłożone do wglądu publicznego w dniach od 31 stycznia do 17 lutego. Po zebraniu uwag, wniosków i odwołań, zaktualizowany plan zostanie przedłożony do zatwierdzenia. W wyniku przeprowadzonych rozmów, dwanaście osób zadeklarowało rezygnację z działek za zwrotem kosztów. Po zatwierdzeniu zaktualizowanego planu dziesięć osób, w związku ze zmianą interpretacji przepisów, otrzyma działki w innej części miasta. Działki, które decyzją prezydenta uznane będą jako podlegające zabudowie, zostaną przejęte przez Zarząd Gospodarki Terenami. Dotyczy to m.in. działek przy ul. Bastionowej (14) i Gronowej (5). N a wnioski w sprawach komunikacji miejskiej prezydent zaproponował udzielenie odpowiedzi kompleksowo na następnej sesji, po odbyciu spotkania z dyrekcją i załogą Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego. Piętą achillesową Urzędu Miejskiego jest nieprzestrzeganie terminów udzielania odpowiedzi na wnioski i skargi obywateli. Po części jest to spowodowane dużą płynnością kadr - np. w 1982 r. odeszło z Urzędu sto czterdzieści jeden osób, w tym prawie S)% z Wydziału Spraw Lokalowych Zarządzeniem prezydenta miasta powołano dzielnicowe sztaby porządkowo-komunalne, które mają czuwać nad porządkiem w mieście. N a ośrodek walki z narkomanią przekazano pomieszczenie o powierzchni 100 m! przy ul. Asnyka. Spraioozdania W następnym punkcie porządku obrad, w wyniku przeprowadzonego głosowania, Rada podjęła uchwałę w sprawie planu pracy Miejskiej Rady Narodowej na rok 1983. Program Budownictwa Mieszkaniowego na lata 1983 -1985 oraz założenia do 19x) r. w oparciu o zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego miasta Poznania i warunki jego realizacji - opracowane przez Biuro Planowania przestrzennego Wojewódzkiego Zarządu Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich - zostały radnym doręczone przed sesją. Dokument ten poprzedzony został wstępem prezydenta miasta Andrzeja Wituskiego, następującej treści: "Wysoka Rado! Niniejszym przedkładam Program Budownictwa Mieszkaniowego na lata 1983 -1985 oraz założenia do roku 19x) w oparciu o zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego miasta Poznania i uwarunkowania jego realizacji. Program ten ukazuje trudną sytuację, jaka aktualnie jest i będzie w kilku najbliższych latach w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego. Wynika ona z kryzysu gospodarczego w naszym kraju oraz niedoinwestowania gospodarki komunalnej. W stosunku do szeregu ustaleń zawartych w tym materiale, Urząd Miejski wnosd następujące zastrzeżenia i uwagi: l. Wielkość uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego określono poniżej najniższego wariantu, przyjętego do założeń planu. Uwzględnia ona wybudowanie w latach 1983 - 1985 zaledwie 10 985 mieszkań, w tym w roku 1983 - 3034 mieszkań. 2. Systematycznie zmniejsza się potencjał wykonawczy przedsiębiorstw budowlanych. 3. Terenowy plan inwestycyjny obciążany jest zadaniami realizowanymi dotychczas w ramach planu centralnego. Dotyczy to: przewidywanego rozpoczęcia budowy dwóch bloków ciepłowniczych BC-100 (w Elektrociepłowni Karolin); kontynuacji budowy Poznańskiego Szybkiego Tramwaju z nakładów na remonty dróg, kosztem przygotowanych dokumentacyjnie i wykonawczo innych robót drogowych; uzbrojenia terenów budownictwa mieszkaniowego w energię elektryczną, gaz i urządzenia telekomunikacyjne. Finansowanie tych zadań w ramach planu terenowego przekracza możliwości zarówno miasta, jak i wojewcdztwa. Wysoka Rado! Przyjmując do wiadomości przedstawione w materiałach wielkości budownictwa, zarówno wielo- jak 1 jednorodzinnego. Urząd Miejski dostrzega konieczność intensyfikacji działań na rzecz przyrostu liczby mieszkań z nowego budownictwa. W tym celu, niezależnie od wystąpień wojewody poznańskiego do władz centralnych, Urząd Miejski podejmuje następujące kroki: 1: Rozszerzenie budownictwa mieszkaniowego przez zakłady pracy na lokalizacjach komunalnych i plombowych, z wykorzystaniem zakładowych środków finansowych i własnego potencjału przerobowego. Zakładany jest również udział zakładów pracy w budowie urządzeń komunalnych. W ramach tego przewidujemy: rozpoczęcie budowy w 1983 r. trzech wieżowców mieszkalnych przy ul. Podwale- Małachowskiego- Tomickiego (126 mieszkań); rozpoczęcie do 1985 r. budowy zespołu osiedlowego przy ul. Dąbrowskiego-5 Stycznia (docelowo 1200-1500 mieszkań); zabudowę plomb przy ul. Chociszewskiego, J ackowskiego, Bułgarska-Marcelińska i in. (255 mieszkań); budowę eksperymentalnego budynku mieszkalnego przez rzemiosło (szkieletową metodą Rivet'a) w zespole mieszkaniowym Podwale-Małachowskiego o 15 mieszkaniach (docelowo 96 mieszkań). Łącznie w 1983 r. w budownictwie plombowym rozpocznie się budowę blisko 200 mieszkań, a w 1984 r. - dalszych 250. 2. Zgodnie z programem rządowym, intensyfikować budownictwo jednorodzinne i w tym celu pozyskać w latach 1983 -1990 około 30 (XX) działek budowlanych. W ramach prowadzonej w związku z tym weryfikacji Planu Ogólnego Zagospodarowania Miasta czynione są starania o najkorzystniejsze tereny pod budownictwo jednorodzinne. W celu realnego zwiększenia udziału budownictwa jednorodzinnego w ogólnym zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, zmierzamy w kierunku: wprowadzenia nowych form organizacyjnych - jak utworzenie przyzakładowych zespołów pomocy l ub zrzeszeń spółdzielczych budowy domów jednorodzinnych; zwiększenia pomocy finansowej, organizacyjnej i rzeczowej ze strony zakładów pracy; poprawy zaopatrzenia w materiały budowlane; udziału zakładów pracy w zbrojeniu terenów osiedlowych. Np. w 1983 r. realne staje się udostępnienie inwestorom obszaru o powierzchni 8 ha (ok. 200 działek) na Mareelinie- Edwardowie (rejon ul. Wyszomirskiej). 3. W ramach środków pozalimitowych z terenowego funduszu mieszkaniowego w bieżącym roku zamierza się wykonać roboty uzbrojeniowe dla budownictwa jednorodzinnego za ok. 70 (XX) 000 zł. Przede wszystkim wykonana będzie wewnętrzna sieć kanalizacyjna na Osiedlu Ławica oraz roboty związane z zasilaniem w energię elektryczną Osiedli: Pilot Y , Klemlicze, Podolany i Smochowice W ramach czynów społecznych przewiduje się uzyskanie 82 9:x) (XX) zł na inwestycje liniowe Urząd Miejski udziela pomocy społecznym komitetom, przydzielając niektóre ma'erialy budowlane oraz dotacje budżetowe W bieżącym roku wyniesie ona ok. 24 (XX) (XX) 7.X Prowadzić się będzie m in roboty wodociągowo-kanalizacyjne na Osiedlach: Antoninek, Antonin, Główiemec, TunJkowo i Kiemlicze, a sieć gazową otrzymają m. in. Osiedla: Kopanina, Minikowo, Piątkowo, Pilot Y i Smochowice. Wysoka Rado! Wnioskuję o przyjęcie przedłożonego programu budownictwa mieszkaniowego jako informacji o aktualnym stanie i możliwościach realizacyjnych. Równocześnie proponuję przyjąć omówione przeze mnie kierunki działania Urzędu Miejskiego, mające na celu zintensyfikowanie programu budownictwa mieszkaniowego, w tym również budownictwa jednorodzinnego". Radny Stanisław Antczak poinformował, iż przedłożone Radzie materiały poddane były szczegółowej analizie na wspólnym posiedzeniu Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego oraz Komisji Gospodarki Komunalnej, Komunikacji i Łączności w dniu 24 stycznia, a także w dniu 26 stycznia na posiedzeniu Prezydium Rady, które postanowiło Program przedstawić jako "Informację o aktualnym stanie i możliwościach realizacyjnych budownictwa mieszkaniowego". Stąd, przyjmując tylko do wiadomości przedstawione w materiałach wielkości budownictwa zarówno wielo- jak i jednorodzinnego, należałoby zobowiązać Urząd Miejski do zintensyfikowania działań na rzecz przyrostu mieszkań z nowego budownictwa. Bogdan Zastawny - zastępca dyrektora Wojewódzkiego Zarządu Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich poinformował, iż "Informacja na temat budownictwa mieszkaniowego" została opracowana w oparciu o zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego, dokonane przez Biuro Planowania Przestrzennego. Kierowano się przy tym przede wszystkim możliwościami, na które składają się wysokość nakładów inwestycyjnych oraz moce wykonawcze przedsiębiorstw budownictwa. Niewystarczające nakłady inwestycyjne oraz dalekie od potrzeb moce wykonawcze przedsiębiorstw specjalistycznych w przeszłości spowodowały, że brak jest dzisiaj przygotowanych wyprzedzająco terenów, a budownictwo mieszkaniowe odbywa się niemal równolegle z uzbrajaniem terenów. Aktualny poziom nakładów inwestycyjnych na gospondarkę komunalną grozi załamaniem się planów budownictwa mieszkaniowego do 1990r. na dwóch głównych placach budowy w paśmie północnym: w Morasku i Owińskach. Kazimierz Zbucki dyrektor Zarządu Rozbudowy Miasta Poznania, przedstawiając informację o przygotowaniach zmierzających do rozwoju budownictwa komunalnego oraz zabudowy plombowej, powiedział: "Działalność Dyrekcji Rozbudowy Miasta Poznania w zakresie budownictwa mieszkaniowego została ograniczona do dwóch inwestorów: budownictwa zakładowego i komunalnego. Przedstawiony Program Budownictwa Mieszkaniowego na lata 1983 -1985 i założenia do 199) r. nie zaspokajają w pełni społecznych potrzeb miasta. W tej sytuacji Dyrekcja Rozbudowy Miasta Poznania wszczęła energiczne kroki w kierunku maksymalnego rozszerzenia budownictwa zakładowego. Duża część zgłaszających się inwestorów wyraża chęć zabudowy plombowej w systemie tradycyjnym, przy wykorzystaniu służb remontowo-budowlanych. Dla nich przygotowuje się dokumentacj ę techniczną dla rozpoczęcia budowy w latach 1983 - 1985. Poza Programem przygotowano do realizacji do 1985 r. ok. 200 mieszkań z budownictwa plombowego, przy ul.: Ściegiennego, Sczanieckiej (narożnik Bogusławskiego), Dolna Wilda, Chełmońskiego, Kosińskiego i Fabrycznej. Jesteśmy w posiadaniu zgłoszeń inwestorów mających środki na budowę mieszkań w latach 1983 -1985, lecz nie można im zagwarantować lokalizacji i wykonawców. Są to m. in.: Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych, Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza «Książka- Prasa- Ruch». Nasuwają się następujące wnioski: l. Dla wykorzystania w maksymalnym stopniu istniejących uzbrojeń należy zwiększyć rozmiary budownictwa mieszkaniowego plombowego i małych zespołów mieszkaniowych na lata 1985 -1990. 2. Zapewnić zgłaszającym się inwestorom odpowiednie lokalizacje z pewnym wyprzedzeniem (przygotowanie pod względem terenowo-prawnym i technicznym). W tym celu, wspólnie z Biurem Planowania Przestrzennego, przeprowadzona zostanie szczegółowa lustracja miasta dla sporządzenia realnego wykazu możliwości budownictwa plombowego oraz zespołów mieszkaniowych. 3. Dla przyjętych lokalizacji, wymagających wyburzeń niskowartościowych substancji, wprowadzić zasadę, aby organa administracji państwowej sukcesywnie porządkowały teren i nie dopuszczały do wtórnych zasiedleń opróżnionych lokali. 4. U dzielać pomocy rzemieślnikom w obiektach przewidzianych do wyburzeń, przydzielając im tereny pod budowę własnych warsztatów w zorganizowanych kompleksach usługowych, z takim wyprzedzeniem, aby w określonym czasie nastąpiło wykwaterowanie. 5. Przeprowadzić kontrolę wydanych a nie zabudowanych lokalizacji, i w przypadku nieuzasadnionego blokowania działki przekazać ją tym inwestorom, którzy gwarantują zabudowę w określonym terminie". N a zakończenie Kazimierz Zbucki stwierdził, iż z uwagi na to, że nie wszyscy inwestorzy budownictwa zakładowego dysponują własnym potencjałem wykonawczym, a zastosowanie technologii wielkopłytowej nie będzie możliwe - zajdzie konieczność stosowania technologii tradycyjnej. Obiekty budowane w tej technologu nie są przyjmowane do wykonania przez przedsiębiorstwa bu Sprawozdaniadowlane. Stąd wynika obowiązek włączenia przedsiębiorstw podległych Wojewódzkiemu Zarządowi Budownictwa do rozwiązania tego problemu. Radny Eugeniusz Korwel zapytał, czy gotowy jest plan zagospodarowania rejonu ul. Opolskiej i Czechosłowackiej oraz czy ustalono termin likwidacji baraków przy ul. Opolskiej, a ta'kze na czyim polega eksperymentalny sposób realizacji przez rzemiosło budynku mieszkalnego. Wiceprezydent Poznania Łucjan Majewski poinformował w odpowiedzi m. in., iż na terenach pierwotnie przewidzianych pod budownictwo komunalne - między ul. Podwale- Małachowskiego- Tomickiego - przewidziano budowę mieszkań tzw. metodą Rivet'a. Jest to metoda tradycyjna, szkieletowa. W pierwszym budynku będzie zastosowany szkielet stalowy ze ścianami osłonowymi, które będą mogły być różnego typu. Budynek ten będą budowały trzy Spółdzielnie Rzemieślnicze: Budowla, Instalatorów i Elektrochemiczna. Według wstępnych szacunków, budynek będzie tańszy o ok. 30* w porównaniu ze średnim kosztem mieszkania z budownictwa wielkopłytowego. Część terenu przy ul. Opolskiej przyznana została Zakładom Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", na którym zlokalizowano ok. 100 działek. W planie zagospodarowania przestrzennego nie ma tych terenów, gdzie aktualnie zlokalizowane są b araki. Radna Hanna Skalisz przedstawiła projekt uchwały Rady w sprawie Programu Budownictwa Mieszkaniowego na lata 1983 -1985 oraz jego założeń do 199) r. w oparciu o zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego i warunki jego realizacji. Radny Józef Kordys wniósł, aby Rada nie podejmowała uchwały, bowiem zatwierdzenie przedmiotowej Informacji będzie równoznaczne z przyjęciem wskaźników w niej zawartych. W wyniku przeprowadzonego głosowania jawnego (na siedemdziesięciu pięciu radnych głosujących, czterdziestu jeden było za podjęciem uchwały, dziewiętnastu przeciw, a piętnastu wstrzymało się od głosu), podjęto uchwałę w sprawie Programu Budownictwa Mieszkaniowego na lata 1983 -1985 oraz jego założeń do 199) r. w oparciu o zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego miasta i warunki jego realizacji. Informację o realizacji uchwały Rady w sprawie wystąpienia do Rady Państwa o zwiększenie uprawnień Rady i prezydenta miasta przedstawiono radnym na piśmie. Czytamy w ni ej: "Akty prawne przewidywały zwiększenie uprawnień Miejskiej Rady Narodowej i prezydenta miasta Poznania w sposób dający gwarancję rzeczywistego oddziaływania na kształt uchwalanych corocznie Planów Społeczno-Gospodarczych i budżetu miasta oraz gwarantujących możliwość sprawowania społecznej kontroli i egzekwowania realizacji zadań wynikających z planu i budżetu. Wnioskowano ponadto o podporządkowanie prezydentowi Poznania jednostek organizacyjnych wykonujących zadania objęte Planem Społeczno-Gospodarczym oraz świadczących usługi na rzecz miasta, które decydują o jego prawidłowym funkcjonowaniu. Stan realizacji uchwały Nr XVI/48/81 Rady oraz postanowienia Nr 57/81 Prezydium Rady jest następujący: W latach 1981 -1982 wojewoda poznański przekazał pod nadzór prezydenta Poznania szesnaście przedsiębiorstw i innych jednostek komunalnych. Nadzorem władz miejskich objęte zostały: Poznańskie Przedsiębiorstwo Zieleni, Komunalne Przedsiębiorstwo Techniki Sanitarnej, Wielkopolski Park Zoologiczny, Miejskie Przedsiębiorstwo Taksówkowe, Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej, Zarząd Dróg i Mostów, Przedsiębiorstwo Robót Oświetleniowych "Reklama", Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych, Dyrekcja Rozbudowy Miasta Poznania, Komunalne Przedsiębiorstwo Robót Drogowych, Kombinat Budownictwa Komunalnego - podzielony w dniu 31 grudnia 1%1 r. na pięć przedsiębiorstw budownictwa komunalnego, z siedzibami w poszczególnych dzielnicach - oraz Przedsiębiorstwo Transportowo-Sprzętowe Budownictwa Komunalnego. W celu realizacji zadań prezydenta, wynikających z funkcji organu założycielskiego w stosunku do przedsiębiorstw gospodarki komunalnej i budownictwa komunalnego, a także koordynowania zadań w zakresie komunikacji miejskiej, usług transportowych, budowy i utrzymania dróg, oczyszczania miasta, zieleni miejskiej, cmentarnictwa, usług komunalnych, gospodarki zasobami mieszkaniowymi oraz budownictwa komunalnego utworzony został z dniem 1 lipca 1982 r. Miejski Zarząd Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej. Z dniem 1 września 1982 r. utworzony został Poznański Ośrodek Sportu l Rekreacji. Jednostka ta programuje i re ali - zuje usługi w zakresie sportu, masowej kultury fizycznej i turystyki. Kompetencje prezydenta miasta zostały poszerzone także w dziedzinie planowania przestrzennego i budownictwa o sprawy opracowywania planów szczegółowych dla terenu miasta oraz decyzji realizacyjne w sprawach budownictwa jednostek gospodarki uspołecznionej. Z dniem 1 stycznia 1983 r. utworzone zostało Miejskie Biuro Planowania Przestrzennego. W katalogu zadań przewidzianych do przejęcia przez władze miejskie w 1983 r. znajdują się: sprawy z zakresu zdrowia i omefc» społecznej. Wiąże się to z utworzeniem Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej oraz przejęciem środków budżetowych w tym dziale. Według pierwotnych uzgodnień z wojewodą poznańskim, przewidywano utworzenie Wydziału od dnia 1 stycznia 1983 r. W powyższej sprawie wystąpiono do ministra zdrowia i opieki społecznej, który wyraził pogląd, że utworzenie Wydziału Zdrowia na szczeblu miejskim jest możliwe, jednakże w świetle obowiązujących przepisów minister uznał za przedwczesne podporządkowanie prezydentowi miasta Zespołów Opieki Zdrowotnej. W chwili obecnej brak jest ostatecznego stanowiska co do daty utworzenia Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej w Urzędzie Miejskim oraz co do zakresu jego kompetencji; nadzór nad Poznańskim Przedsiębiorstwem Geodezyjno- Kartograficznym; całokształt spraw związanych z kierowaniem dzieci i młodzieży do zakładów wychowawczo-resocjalizacyjnych, wraz z przejęciem nadzoru nad Państwowym Pogotowiem Opiekuńczym; zadania związane z planowaniem w zakresie szkolnictwa wyższego oraz działalnością jednostek naukowo-badawczych z terenu miasta; ustalanie lokalizacji zaplecza produkcyjno- usługowego budownictwa, baz materiałowych i magazynów o znaczeniu miejskim, linii elektrycznych o napięciu do 22) kW oraz linii telekomunikacyjnych w granicach miasta, szkół o specjalności kierunkowej i zawodowej stopnia podstawowego, hoteli robotniczych i internatów, obiektów administracyjnych; lokalizacja inwestycji przemysłowych, handlowych i usługowych o wartości robót budowlano-montażowych do ID (XX) (XX) zł; wydawanie decyzji z zakresu terenowej koordynacji inwestycji oraz dla inwestycji przemysłowych, handlowych i usługowych. Spośród zadań, o przejęcie których przez prezydenta miasta Poznania wnioskowała Miejska Rada Narodowa, nie zostały dotychczas przekazane - jak również ich przekazanie nie jest planowane - następujące: podporządkowanie Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej oraz Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji; wyodrębnienie w planie społeczno-gospodarczym województwa istotnych dla miasta zadań, co pociągnęłoby za sobą rozszerzenie źródeł dochodów wchodzących w skład budżetu miasta. Dodać należy, że ostatnia wersja projektu ustawy o radach narodowych i samorządzie terytorialnym nie przewidywała możliwości wydzielenia z planu i budżetu wojewódzkiego odrębnego planu i budżetu dla miast liczących powyżej 300 (XX) mieszkańców. Projekt ten nie przewidywał również istotnych zmian statusu miasta, w szczególności nadania mu rangi województwa oraz podziału na dzielnicei utworzenie dzielnicowych rad narodowych oraz urzędów dzielnicowych. Dążąc do wprowadzenia w ustawie o radach narodowych rozwiązań gwarantujących władzom miejskim rzeczywisty wpływ na podstawowe sfery życia społeczno-gospodarczego, Miejska Rada Narodowa skierowała w dniu 6 kwietnia 1981 r. wystąpienie do prof. dra Kazimierza Secomskiego, uzasadniające potrzebę utworzenia w mieście dzielnicowych rad narodowych. W wyniku wspólnego posiedzenia Prezydiów Wojewódzkiej i Miejskiej Rady Narodowej, odbytego w dniu 19 listopada 1982 r., przewodniczący tych Prezydiów wystąpili do marszałka Sejmu Stanisława Gucwy o ponowną weryfikację projektu ustawy i wprowadzenie zmian polegających na wyłączeniu Poznania z województwa bądź wydzieleniu kompetencyjnym władz miejskich w ramach województwa poznańskiego. W wystąpieniu ponowiono postulat utworzenia dzielnicowych rad narodowych. W wyniku podjętych działań, przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej zaproszony został do konsultacji projektu ustawy w dniu 14 stycznia u wicemarszałka Sejmu Jerzego Ozdowskiego". Przewodniczący obrad, radny Stanisław Antczak - w uzupełnieniu informacji - poinformował m. in., iż dnia 18 stycznia odbyła się konsultacja u wicemarszałka Sejmu. W konsultacji tej uczestniczyli: przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej Stanisław Antczak, członek Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, przewodniczący Komisji Gospodarki Komunalne], Komunikacji i Łączności Zygmunt J esiooowski, członek Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. przewodniczący Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego Antoni Pietrzykowski, wiceminister administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska Jan Jabłoński. Po szczegółowym i szerokim omówieniu tematu ustalono, że na obecnym etapie możliwa do załatwienia jest koncepcja wyodrębnienia planu i budżetu miasta Poznania z planu i budżetu województwa poznańskiego - jako podstawowy warunek samodzielnego decydowania przez Miejską Radę Narodową o działalności gospodarczej Poznania. Opierając się na przeprowadzonej konsultacji, wystosowano w dniu 24 stycznia 1983 r. pismo do ministra administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska następującej treści: "W wyniku zmian administracyjnego podziału kraju, wprowadzonych w 1975 r., nastąpiło zasadnicze ograniczenie kompetencji władz miasta Poznania. Miejska Rada N arodowa i jej organy pozbawione zostały możliwości decydowania o kierunkach rozwoju Sprawozdania społeczno-gospodarczego miasta oraz zarządzania Jego gospodarką. Brak samodzielności władz miejskich uwidacznia się w sposób szczególnie niekorzystny w warunkach reformy gospodarczej. Wdrażanie zasad reformy stwarza pilną potrzebę przyznania władzom miasta kompetencji gwarantujących rzeczywisty wpływ na zaspokajanie społecznie uzasadnionych potrzeb, a także odpowiadających wielkości i funkcjom ponad półmilionowego miasta. Przekazywane przez Miejską Radę N arodową postulaty mieszkańców w powyższej sprawie nie zostały dotychczas uwzględnione w kolejnych projektach ustawy o radach narodowych i samorządzie terytorialnym. W związku z powyższym, nawiązując do rozmowy przeprowadzonej w dniu 18 stycznia 1983 r. przez wicemarszałka Sejmu Jerzego Ozdowskiego i podsekretarza stanu w Ministerstwie Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska Jana Jabłońskiego z przedstawicielami Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu, przedstawiamy dyskutowany na wspólnym posiedzeniu z Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej wniosek o wyodrębnieniu planu i budżetu miasta Poznania z województwa poznańskiego. Wniosek ten znajduje swoje uzasadnienie w treści art. 9 ust. 3 U stawy o radach narodowych Wyłączenie planu i budżetu Poznania stanowi podstawowy warunek samodzielnego decydowania przez Miejską Radę Narodową o działalności gospodarczej miasta. Pozwoli ono na ustalenie kierunków inwestowania najbardziej pożądanych z punktu widzenia mieszkańców, a także skuteczne egzekwowanie zobowiązań inwestycyjnych i remontowych przyjętych w planach. Rozwiązanie takie zapewni bardziej prawidłowe wykorzystanie środków budżetowych oraz znacznie uprości proces inwestycyjny w mieście. Jesteśmy przekonani, że uwzględnienie wniosku w sprawie wyodrębnienia planu i budżetu miasta stanowić będzie istotny czynnik doskonalenia pracy Rady oraz że stworzy ono korzystną płaszczyznę dla zapewnienia miastu pełnej samodzielności". Radny Antoni Pietrzykowski stwierdził, iż Prezydium Rady podejmuje stałe i intensywne wysiłki w kierunku realizacji uchwały zmierzającej do podniesienia rangi Poznania. Dzięki życzliwości wojewody poznańskiego i Prezydium Wojewódzkiej Rady N arodowa, to co można było zrobić w rams ch obowiązujących przepisów - zostało (robione "rezydent informował już Radę o ko"'netem'iach, jakie mu zostały przekazane, o przedsiębiorstwach, które zostały oddane miastu, a także o przedsięwzięciach mających na celu usamodzielnienie Ekspozytur U rzędu Mieiskiego W związku z tym, że tewszystkie poczynania wspierane są przez posłów na Sejm PRL, radny Pietrzykowski zaproponował, aby Rada wyraziła im podziękowanie w formie uchwały, a także potwierdziła poczynania podejmowane przez Prezydium zmierzające do tego, by miasto Poznań zaczęło funkcjonować w innych założeniach organizacyjnych. W imieniu Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego, radny Pietrzykowski przedstawił projekt uchwały Rady w sprawie popierania działań Prezydium zmierzających do zwiększenia kompetencji Rady i prezydenta Poznania. W wyniku jawnego głosowania Rada podjęła uchwałę, przy jednym głosie wstrzymującym się na siedemdziesięciu pięciu radnych głosujących. W uchwale czytamy: "Na podstawie art. 1 ust. 3, art. 35 ust. 1 pkt 2 U stawy z dnia 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych (tekst jednolity Dz. U. z 1975 r. nr 28 poz. 139 wraz z późniejszymi zmianami) oraz 36 ust. 1 pkt 7 Regulaminu Miejskiej Rady Narodowej, a także po zapoznaniu się z informacją z dnia 23 stycznia 1983 r. oraz wysłuchaniu wystąpienia przewodniczącego Rady o działaniach na rzecz realizacji uchwały Nr XVI/48/81 z dnia 26 lutego 1981 r. w sprawie wystąpienia do Rady Państwa o zwiększenie uprawnień Rady i prezydenta miasta Poznania, Miejska Rada Narodowa uchwala co następuje: 1. Miejska Rada Narodowa potwierdza niezmienność stanowiska w sprawie usamodzielnienia miasta Poznania, wyrażonego W uchwale Nr XVI/48/81 z dnia 26 lutego 1981 r. i postanowienia Nr 57781 Prezydium MRN z dnia 30 stycznia 1981 r. 2. Miejska Rada Narodowa wyraża pełną aprobatę dla działań podjętych przez Prezydium Rady na rzecz realizacji wyżej wymienionej uchwały. 3. Miejska Rada Narodowa wyraża podziękowanie posłom na Sejm PRL z terenu miasta Poznania za życzliwe zrozumienie postulatów w tej sprawie i udzielenie im poparcia. S 4. Miejska Rada Narodowa potwierdza, że stanowisko wyrażone w uchwale Nr XVI/48/ /81 o podniesieniu rangi miasta Poznania i zwiększeniu jego samodzielności jest Jedynym wiążącym stanowiskiem w tym zakresie reprezentowanym przez jego przedstawicieli. 8 5. Miejska Rada Narodowa przyjmuje z uznaniem pomoc, jaką udziela Wojewódzka Rada Narodowa w Poznaniu tym staraniom, wyrażoną we wspólnym wystąpieniu Prezydiów obu Rad do marszałka Sejmu PRL obywatela Stanisława Gucwy z dnia 2 grudnia 1982 r. 6. Wykonanie uchwały powierza się Prezydium Miejskiej Rady Narodowej i prezydentowi miasta Poznania. Floriano Marciniaka 8 7. U chwała wchodzi w życie z dniem podjęcia" . U chwałę Rady w sprawie uczczenia dowódcy Armii "Poznań" gen. Tadeusza Kutrzeby w nazewnictwie na terenie miasta oraz innych zmian podjęto jednomyślnie. W uzasadnieniu czytamy: "Generał Tadeusz Kutrzeba był jednym z najwybitniejszych dowódców wojskowych okresu II Rzeczypospolitej. W czasie wojny obronnej we wrześniu 1939 r. dowodził Armią «Poznań», która skutecznie przeclwsta Augusta Cieszkowskiego Strzeszyńska Sprawozdania wiała się nawale niemieckiej, a nawet przechodziła do kontrofensywy, j ak to miało miejsce w bitwie nad Bzurą. W czterdziestą trzecią rocznicę wybuchu II wojny światowej Tadeusz Kutrzeba został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari. Część ul. Północnej, której zamierza się nadać nazwę Generała Tadeusza Kutrzeby, przylega do pi. Niepodległości, na którym znajduje się pommik Armii «Poznań» . Istnieje dotychczas ulica im. Tadeusza Kutrzeby w rejonie ul. Sitrzeszyńskiej, w pobliżu granic miasta Poznania, ale obecnie Społeczny Komitet Budowy Pomnika Armii «Poznań» wystąpił o przeniesienie tej nazwy w rejon pomnika. W celu zmniejszenia do minimum możliwości dezinformacji, proponuje się dodanie do nazwy słowa: Generała. W ewidencji zostanie więc skreślona nazwa Tadeusza Kutrzeby, a umieszczona naawa Generała Tadeusza Kutrzeby. Ulicy, która dotychczas nosiła nazwę im. Tadeusza Kutrzeby, nadaje się im. Floriana Marciniaka. Florian Marciniak, syn wielkopolskiego chłopa, który wykształcenie zdobył w Poznaniu, a na pamięć potomnych zasłużył pełniąc funkcję naczelnika zakonspirowanego harcerstwa polskiego «Szare Szeregi», co przypłacił życiem w obozie koncentracyjnym w Gross Rosen" . Przewodniczący obrad, radny Stanisław Antczak - zamykając sesję - podziękował wszystkim radnym i zaproszonym gościom za udział w niej . Na tym porządek dzienny został wyczerpany. Zamknięcie XXVI Sesji Miejskiej Rady Narodowej nastąpiło o godz. 12.10. Marian Cen o weflak Częśćtrzecia skiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego Jerzemu Boguckiemu. Oficjalna inauguracja sezonu artystycznego 1 l2j1983 w Teatrze Wielkim, związana z setną rocznicą urodzin Karola Szymanowskiego i Międzynarodowym Dniem Muzyki. Dano operę Stanisława Moniuszki Halka. Powstało Okręgowe Przedsiębiorstwo H urtu Spożywczego. Wojewódzka Komisja do spraw Walki ze Spekulacją podjęła decyzję o wprowadzeniu sprzedaży lodówek, zamrażarek, automatów pralniczych, maszyn do szycia, telewizorów do odbioru w kolorze oraz dywanów welurowych na paragony wystawiane na podstawie dowodu osobistego. Na mocy centralnych decyzji, wprowadzono tryb przyspieszony rozpatrywania spraw przez Kolegium do spraw Wykroczeń, za wykroczenia mające charakter chuligański, popełnione pod wpływem alkoholu. Kino "Muza" podjęło na nowo działalność studyjną. N a inaugurację dano film amerykański Wystarczy być. 1.10. Uroczy ta inauguracja nowego roku akademickiego w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Przybyli przedstawiciele władz partyjnych i państwowych: I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Łukasik, przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej Tadeusz Czwojdrak, prezydent Poznania Andrzej Wituski, gen. bryg. Michał Polech. Obecni byli konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Iwan Tkaczenko oraz wicekonsul Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. Janet C. Demiray. Uroczystość otworzył rektor prof dr Zbigniew Radwański. Kulminacyjnym momentem uroczystości była immatrykulacja studentów pierwszych lat studiów. Wykład inauguracyjny pt. Demokracja mity i rzeczywistość wygłosił prof. dr hab. Henryk Olszewski. Inauguracja XXXI Ogólnopolskiego Rajdu Przyjaźni Folsko- Radzieckiej u stóp Pomnika Bohaterów na wzgórzu Cytadeli. W obecności przedstawicieli władz partyjnych i państwowych, komandor rajdu Franciszek Wachowiak złożył meldunek o rozpoczęciu rajdu prezesowi Zarządu Wojewódzkiego Pol W salonie Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania otwarto wystawę rysunku węglem, piórkiem i tuszem Wandy Wąsik. Wydarzenia w Poznaniu (1 - 3.10.) Z podróży artystycznej do Bułgarii powrócił Chór Mieszany Spółdzielczości Pracy im. Stanisława Moniuszki, pod dyrekcją Antoniego GrochowaIskiego. Z podróży artystycznej do Lipska 1 Wittenbergi (Niemiecka Republika Demokratyczna) powrócił zespół Teatru Lalki i Aktora. Dano tam musical Tygrysek, w reżyserii Wojciecha Wieczorkiewicza. 2.10. Inauguracja nowego roku akademickiego 1982/1983 w Akademii Ekonomicznej. Po powitaniu gości, m. in. ministra do spraw cen Zdzisława Krasińskiego, wiceministra nauki, szkolnictwa wyższego 1 techniki Jerzego Sablika, sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Bronisława Stęplowskiego, prezydenta Poznania Andrzeja Wituskiego, rektor prof. dr hab. Janusz Piasny przedstawił dotychczasowe osiągnięcia uczelni. Nagrody Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki otrzymały dwadzieścia dwie osoby; wyróżnienia wręczono członkom pięciu zespołów badawczych. Uroczystość inauguracyjną zakończył wykład dra hab. Grzegorza Gołembskiego o problemach rozwoju usług w warunkach reformy gospodarczej. W siedzibie Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej odbyło się spotkanie przedstawicieli zakładów pracy i organizacji politycznych z ministrem Zdzisławem Krasińskim. W Akademii Medycznej odbyła się uroczystość dyplomatorium Wydziału Lekarskiego. Po pięćdziesięciu latach pracy zawodowej, dyplomy lekarskie odnowiono: prof. drowi hab. Edwardowi Gorzkowskieniu i prof. drowi hab. Aleksandrowi Zakrzewskiemu (Poznań), doc. drowi hab. Aleksandrowi Brodniewiczowi (Warszawa) oraz doktorom medycyny: Stefanowi Bach-Zelewskdemu (Poznań), Albinowi p. Bandurskłemu (Zielona Góra), Halinie Chacharowsklej (Szczawno), Marii Chełmińskie] (Warszawa), Bernardowi Chrzanowskiemu (Bydgoszcz), Walentemu Dolnemu (Stawiszyn), Antoniemu Gościńskiemu (Belise, Honduras Bryt.), Eugenii GrzelewBkiej (Warszawa), Bronisławie Grzywacz (Gdańsk), Zofii Hilar (Bydgoszcz), Zofii Kalwińskiej (Katowice), Anieli Kanteckiej (Poznań), Bogumiłowi Kozłowskiemu i Antoniemu Molendzie (Łódź), Janowi Nurkowskiemu (Kalisz), Aleksandrze Pawłowskiej (Poznań), Stanisławowi Ratajskiemu (Kielce), Felicjanowi Roguskłemu (Warszawa), Elżbiecie Rost (Szczecin), Kazimierzowi J. Romanowskiemu (Poznań), Lechowi Siudzie (Buk) , Janinie Skubiszewskiej ł J erzemu Smolarkiewieżowi (Poznań), Janowi Sygniewlczowi (Pabianice), Wandzie Wandachowicz (Poznań), Janinie Wiznerowej (Częstochowa) i Wacławowi Wożniewskiemu (Gdańsk). Obradował Wojewódzki Komitet Obrony. Rozpatrywał m. in. sprawy młodzieży i funkcjonowania handlu. W Teatrze Wielkim wznowiono operę Artura Honnegera Joanna d'Arc na stosie. W partiach mówionych wystąpili: Ewa Błaszczyk i Krzysztof Kolberger (Brat Dominik). W auli U niwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się 191 Koncert Poznański. Grała orkiestra Filharmonii Poznańskiej pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego. Solistami byli Stefania Kondella (sopran) 1 Marian Kondella (baryton) . Początek dwudniowego kiermaszu owocowego dla mieszkańców N owej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataj e". Sprzedaż owoców produkcji Państwowego Gospodarstwa Ogrodniczego N aramowice odbywała się na Osiedlu Piastowskim. 3.10. inauguracja nowego roku akademickiego w Wyższej Szkole Oficerskie} Służb KwatermIstrzowskIch im. Mariana Buczka. Gości - m. In. wojewodę Mariana Króla i sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jana Mielcarka - powitał komendant uczelni gen. bryg. Piotr Przybyszewski. Obecni wysłuchali wykładu inauguracyjnego doc. dra Jana Garlickiego pt. E/ektytoność gospodarowania w wojsku. W uroczystości uczestniczył szef Sztabu Głównego Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego gen. bryg. Stanisław Fryń. Rok akademicki zainaugurowali także słuchacze Wyższej Oficerskiej Szkoły Wojsk Pancernych Im. Stefana Czarnieckiego. Inauguracja roku akademickiego w Politechnice Poznańskiej, w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Wzięli w niej udział: wiceminister nauki, szkolnictwa wyższego 1 techniki prof. dr Tadeusz Bełdowskl, sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Maciej Olejniczak, przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej prof. dr Tadeusz Czwojdrak, wicewojewoda Stanisław Piotrowicz oraz wiceprezydent Poznania Łucjan Majewski. Po powitaniu gości, rektor uczelni. prof. dr Czesław Królikowski złożył sprawozdanie z działalności uczelni oraz nakreślił program jej działania w roku akademickim 1982/1983. Odbyła się immatrykulacja studentów pierwszych lat. Po wykładzie inauguracyjnym doc. dra hab. inż. aren, Aleksandra Grygorowicza o architekturze w wiejskim krajobrazie kulturowym, wręczono Nagrody Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki siedemdziesięciu pracownikom nauki. Przebywająca w Poznaniu grupa nauczycieli szkół średnich 1 wyższych z Hanoweru (Republika Federalna Niemiec), z przewodniczącym Towarzystwa Polsko-Niemieckiego Albrechtem Riechersem, spotkała się w Sali Odrodzenia Poznańskiego Ratusza z prezydentem Poznania Andrzejem Wituskim, który podziękował gościom za ofiarowany miastu sprzęt medyczny. W Teatrze Wielkim odbył się koncert symfoniczny dzieł Karola Szymanowskiego. Orkiestrą Teatru dyrygował Mieczysław Dondajewskl. Soliści: Krystyna Kujawińska 1 Barbara Mądra (sopran), Ewa Werka (mezzosopran), Jan Czekay (baryton) oraz pianista Piotr Paleczny. Wykonano trzy utwory: Litanię do Marii Panny, IV Symfonię Koncertującą (jej prawykonanie odbyło się przed pięćdziesięciu laty na tej samej scenie z udziałem kompozytora w roli solisty) oraz Stabat Ma ter. Rzadkie zdarzenie w historii kraks tramwajowych. Ok. godz. 7.20 w tramwaju linii nr 3 na łuku mostu Dworcowego urwał się silnik, który spadając na tor wywrócił wagon. Przerwa w ruchu trwała ponad godzinę. Ofiar w ludziach nie było. W nocy z soboty na niedzielę na stacji Poznań-Wschód pędzący z dużą szybkością pociąg Warszawa Berlin starł się z manewrującą na sąsiednim torze lokomotywą. Rannych w wypadku zostało osiem osób, w tym czworo pa sażerów. Dwie osoby pozostały w szpitalu. 4.10. W auli Uniwersytetu Im. Adama Mickiewicza odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego w Akademii Rolniczej. Przedstawicieli władz powitał rektor uczelni prof. dr hab. Włodzimierz Fiszer. Szczególnie zasłużonym pracownikom nauki wręczono N agrody Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego 1 Techniki; wręczono także N agrody im. prof. dra Jerzego Zwolińskiego. Po immatrykulacji studentów pierwszego roku, wykład pt. Agronomia społeczna - jej rola w nauce i praktyce rolniczej wygłosił prof. dr Marian J erzak. Nowy rok akademicki rozpoczęła także Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych. Po powitaniu zebranych przez rektora doc. Jarosława Kozłowskiego oraz po immatrykulacji, wykład pt. Polemika Z tezami Stewarta Konigserga wygłosił Wojciech M1iller. W Sali Białej Urzędu Miejskiego odbyła się inauguracja roku kulturalnego i sezonu artystycznego 1982/1983 w Poznańskiem. Na zaproszenie prezydenta miasta Andrzeja Wituskiego, przybyli dyrektorzy instytucji kulturalnych, artyści, działacze kultury. Obecni byli przedstawiciele władz politycznych i administracyjnych, z I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Łukasikiem 1 prezesem Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Tadeuszem Zającem. Inauguracja szkolenia Ideologicznego w sali posiedzeń Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Przemawiał I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik. Wykład Inauguracyjny wygłosił doc. dr hab. Adam Kosecki. N a zakończenie aktywni działacze szkolenia partyjnego otrzymali Medale "Za upowszechnianie ideologii marksizmu-leninizmu". Wręczał Je członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Stanisław Kałkus. W Ośrodku Szkolenia 1 Doskonalenia Kadr Budownictwa Rolniczego otwarto wystawę poświęconą nowoczesnej technice biurowej 1 obliczeniowej produkcji Niemieckiej Republiki Demokratycznej - "Robotron". Wystawę otworzył zastępca dyrektora naczelnego "Robotronu" Joachim Adrian, w obecności sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Bronisława StępIowsklego i radcy handlowego Ambasady Niemieckiej Repu Wydarzenia w Poznaniu (4 - 5.10.) bliki Demokratycznej w Warszawie Hansa Lemnitzera. W salonie "Empiku" otwarto wystawę plakatów Wasila Nikołowa, Konstantina Otonowa i Ganczo Ganewa z Plowdiw (Bułgaria). Obecny był Ganczo Ganew. 5.10. Spotkanie z okazji trzydziestej ósmej rocznicy powstania Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa. Przybyli m.in. I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Łukasik, dyrektor generalny w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych gen. dyw. Konrad Straszewski, przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej Tadeusz Czwojdrak, przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej Stanisław Antczak, wicewojewoda Stanisław Piotrowicz i wiceprezydent Poznania Łucjan Majewski. Inauguracja nowego roku akademickie, go w Akademii Medycznej. Przemówienie inauguracyjne wygłosił rektor uczelni prof. dr hab. Jerzy Wojtowicz. Następnie odbyła się immatrykulacja nowo przyjętych studentów. Wykład inauguracyjny pt. Testament intelektualny i społeczny Karola Marcin ko wskiego przedstawił zebranym dr Roman Meissner. Uroczystość poprzedziło nadanie tytułu doktora honoris causa prof. drowi med. Konradowi Seigemu, dyrektorowi Kliniki Chorób Wewnętrznych U niwer sytetu im. Marcina Lutra w Halle- Wittenberdze (Niemiecka Republika Demokratyczna) . Ogólnopolska konferencja naukowa na temat roli nowoczesnej techniki biurowej w warunkach" "reformy gospodarczej. Referaty wygłosili m. in. przedstawiciele firmy "Robotron" z Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Sesja naukowa poświęcona stuleciu ruchu robotniczego w Wielkopolsce. Przybyli sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Maciej Olejniczak oraz goście z Niemieckiej Republiki Demokratycznej: dr Willy Beuilleu - wicedyrektor Muzeum Historii Niemiec w Berlinie i prof. dr Ingo Maternę z Uniwersytetu Berlińskiego. Referat problemowy wygłosił prof. dr hab. Antoni Czubiński. Przedstawił on węzłowe problemy dziejów ruchu robotniczego i badań nad nim. Drugi referat, wygłoszony przez doc. dra hab. Edmunda Makowskiego, poświęcony był dziejom ruchu robotniczego w Wielkopolsce. Mgr Maria Szczepaniak przedstawiła stan zbiorów Muzeum Historii Ruchu Robotniczego, a dr Stanisław Kłys omówił dokumenty i zbiory archiwalne dotyczące dziejów ruchu robotniczego w Wielkopolsce. W Muzeum Historii Ruchu Robotniczego otwarta została wystawa Sto lat ruchu robotniczego w Wielkopolsce. W sali Izby Rzemieślniczej szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego gen. bryg. Witold Wereszczyński wręczył ponad stu kombatantom - byłym żołnierzom Armii Poznań" Medale " Za udział w wojnie " obronnej 1939 r." Odbyło się plenarne posiedzenie Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego poświęcone ocenie działalności polityczno-organizacyjnej oraz ideowo-wychowawczej. Uczestniczył wiceprezes Naczelnego Komitetu Józef Kukułka. W budynku Wydziału Budownictwa Lądowego Politechniki Poznańskiej rozpoczęła się sesja naukowa zorganizowana z okazji dziesięciolecia działalności Instytutu Architektury i Planowania Przestrzennego Politechniki Poznańskiej oraz sześćdziesięeiolecia pracy twórczej nestora polskich architektów i urbanistów - prof. Władysława Czarneckiego pod hasłem: Człoiuiefc w mieście, na wsi, w regionie. Słuchacz? Wyższej Oficerskiej Szkoły Wojsk Pancernych im, Stefana Czarnieckiego rozpoczęli wywózkę zbiorów z Biblioteki Głównej Uniwersytetu im. Ada ma Mickiewicza do Moraska. Przeciążone stropy biblioteczne gmachu przy ul. Franciszka Ratajczaka grożą zawaleniem. W Morasku przeznaczono na tymczasowy magazyn książek budynek centrali te1efonicznej przyszłego miasteczka akademickiego. Z Inicjatywy Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego, wszyscy fotograficy-amatorzy z Poznania mogli zgłosić swe prace, wyciągnięte niekiedy z szuflad, 1 zaprezentować je publicznie w salonie przy ul. Paderewskiego. Po bardzo burzliwej, prowadzonej w obecności publiczności i autorów zdjąć dyskusji - jury "II Salonu dla Poznaniaków" przyznało I nagrodę za trzy cykle zdjęć Wojciechowi Fenrychowi, II nagrodę zdobył Janusz Sosiński za zdjęcia owadów wykonane techniką kolorową, III nagrodę otrzymał Mariusz Forecki. Do konkursu zgłoszono 703 zdjęcia wykonane przez 75 autorów. N a wskaźniku przy moście św. Rocha zanotowano 19) cm. W najpłytszych zaś miejscach, w okolicach Lubonia, stan Warty wahał się w okolicach 80 cm. "Skutkiem tego - pisał reporter wartę honorową zaciągnęli żołnierze Ludowego Wojska Polskiego. U stóp pomnika wieńce złożyła delegacja Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z sekretarzem Maciejem Olejniczakiem, Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, z prezesem Tadeuszem Zającem, oraz Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. Kwiaty złożyli również przedstawiciele Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Hołd bohaterom oddali kombatanci, delegacje Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, Związku Inwalidów Wojennych i Związku Ociemniałych Żołnierzy, reprezentanci organizacji młodzieżowych oraz delegacje zakładów pracy Poznania. Kwiaty złożyła także delegacja Ludowego Wojska Polskiego. W związku ze zgonem Leonida Breżniewa, w siedzibie Konsulatu Generalnego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu wyłożono Księgę Kondolencyjną. Jako pierwsi wpisali się do niej przedstawiciele wojewódzkich władz partyjnych, z I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Łukasikiem, wojewódzkich i miejskich władz administracyjnych, z wojewodą Marianem Królem i prezydentem Poznania Andrzejem Wituskim, delegacje Wojsk Lotniczych, z dowódcą gen. dyw.-pilotem Tadeuszem Krepskim, oraz załogi Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", z członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisławem Kałkusem. Z udziałem dowódcy Wojsk Lotniczych gen. dyw.-pilota Tadeusza Krepskiego, 1 sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Łukasika oraz komisarza-pełnomocnika Komitetu Obrony Kraju na województwo poznańskie gen. bryg. Piotra Przybyszewskiego obradował Wojewódzki Komitet Obrony. Uczestniczyli w obradach również Wydarzenia w Poznaniu (11-13.11.) przedstawiciele szesnastu dużych zakładów pracy Poznania i województwa. Rozpoczęła się VIII Krajowa Konferencja N aukowo- Techniczna, poświęcona zagadnieniom zaopatrzenia w wodę miast i wsi. Sprzedawano tradycyjne rogale świętomarcińskie. Według informacji reportera "Gazety Poznańskiej", wypieczono ich ok. ro ton. W Sali Białej Urzędu Miejskiego odbył się koncert kameralny wokalnego zespołu męskiego "Bornus Consort". 12,11. W Teatrze Polskim odbyła się premiera Raju leniuchów czyli demokracji ateńskiej według wybranych fragmentów komedii Arystof anesa: Rycerze, Chmury, Bojom ira i Sejm kobiet. Scenariusz i reżyseria oraz choreografia - Leszek Czarnota, muzyka - Grzegorz Kardaś, scenografia - Władysław Wigura. W obsadzie premierowej grali: C z ę Ś ć I (na podstawie Rycerzy i Chmur): Włodzimierz Kłopocki (Argument Prawy), Michał Frydrych (Argument Nieprawy), Henryk Olszewski (Pan Lud). Jarosław Pilarski (Paflagon), Aleksander Błaszyk (Kiełbaśnik) ; Chór Ko Kazimiera Nogajówna (Lizystrata) biet: Olga Dorosz, Renata Husareik, J anina Jankowska, Jolanta Łagodzińska, Maria Maj, Kazimiera Nogajówna, Maria Skowrońska- Ferlak, Dorota Włodek; Chór Mężczyzn: Wojciech Kalinowski, Wojciech Ołeksiewicz, Mariusz PuchaIski, Zbigniew Pudzianowski, Stanisław Raczkiewicz, Janusz Swierczyński, Marek Wander Wróbel, Piotr Wypart, Piotr Zawadzki, Wiesław Zwoliński. C z ę Ś ć JI (na podstawie Bojomiry i Sejmu kobiet): Kazimiera N ogajówna (Bojomira), Renata Husarek (Kleonike), Jolanta Łagodzińska (MIrryna) , Marla Maj (Lampito ), Mariusz PuchaIski (Tryk, mąż Mirryny), Wojciech Kalinowski (Probuł), Piotr Wypart (Herold Spartański), Stanisław Raczkiewicz (Scytnik), Janusz Swierczyński -. OPtytan); Chór Kobiet: Olga Dorosz, Janina Jankowska, Maria Skowrońska- Ferlak, Dorota Włodek; Chór Mężczyzn: Michał Frydrych, Wojciech Ołeksiewicz, Jarosław Pilarski, Zbigniew (Pudzianowski, Marek Wander Wróbel, Piotr Zawadzki, Wiesław Zwoliński. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert symfoniczny orkiestry Filharmonii Poznańskiej, pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego. Solistą był radziecki wiolonczelista Iwan Monigetti. 13.11. W godzinach przedpołudniowych brygada poznańskiego Przedsiębiorstwa Konstrukcji Stalowych i Urządzeń Przemysłowych "Mostostal", przy pomocy potężnego dźwigu "Demag" TC 600, rozpoczęła osadzanie elementów hełmów na zabytkowym kościele Ojców Franciszkanów (dawn. Bernardynów). "To wymagało prawie zegarmistrzowskiej precyzji - pisał reporter »Głosu Wielkopolskiego«. - Mnóstwo ludzi przyglądało się z zapartym tchem poczynaniom z tym związanym; tu i ówdzie rozległy się oklaski, gdy wieża stała już na swoim miejscu". Brygadziści (od lewej): Roman Chraniuk i Ryszard Sierocki przygotowują górną częsc wIezy do transportu w górę W Pałacu Kultury zainaugurowano działalność kina krótkiego metrażu. M.U. W Komitecie Wojewódzkim Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej kierownictwo radzieckiego zespołu artystycznego, z Igorem Mojsiejewem, spotkało się z I sekretarzem Edwardem Łukasikiem. W spotkaniu Uczestniczył także konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu, minister pełnomocny Iwan Tkaczenko. Uroczystość stopięćdziesięciolecia Ośrodka Szkolno- Wychowawczego dla Dzieci Głuchych. Placówka otrzymała Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" oraz Złotą Odznakę Honorową Polskiego Związku Głuchych. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski udekorowana została współautorka podręcznika do nauczania głuchych - Krystyna J ańczak. Na scenie Teatru Wielkiego odbył się gościnny występ radzieckiego zespołu pieśni i tańca Igora Mojsiejewa. Początek Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej, zorganizowanego przez Kurię Metropolitalną. W Pałacu Kultury odbył się koncert wieńczący obchody "Dni prasy ludowej" . 15.11. Kilkanaście minut po godz. 13 zakończono osadzanie elementów wież na kościele Ojców Franciszkanów przy pi. Bernardyńskim. Trzydniową operację prowadziła brygada Poznańskiego Przedsiębiorstwa Konstrukcji Stalowych 1 Urządzeń Przemysłowych "M ostostal" (dyrektor naczelny - mgr inż. Witold #Borowiak). Operacją montażu wież kierował Andrzej Kaczmarek, nadzór nad robotami spawalniczymi sprawo 12 Kronika m. Poznania 3/81wał inż. Roman Spychalski, organizację montażu opracował i jej prawidłowe wykonanie nadzorował inż. Wojciech Błaszak. Dyrektorem naczelnym Międzynarodowych Targów Poznańskich mianowany został dr Andrzej Byrt. N a terenach Międzynarodowych Targów Poznańskich Zespół Filmowy X rozpoczął kręcenie filmu futurologicznego Synteza, według scenariusza i w reżyserii Macieja Wojtyszki. W auli Akademii Muzycznej odbył się recital pianistyczny Andrzeja Tatarskiego. W salonie Biura Wystaw Artystycznych w "Arsenale" otwarto wystawę prac Jana Berdyszaka Obszary koncentrujące oraz Refleksje komplementarne. W Galerii Nowej (przy ul. Dąbrowskiego 5) otwarta została wystawa malarstwa i rysunku Anny KozłowskiejAgacińskiej. W wieku pięćdziesięciu siedmiu lat zmarł muzyk i kompozytor Jerzy Grzewiński . 16.11. Członkowie kierownictwa Urzędu Wojewódzkiego, z wojewodą Marianem Królem, spotkali się z okazji sześćdzie Wydarzenia w Poznaniu (16 - 18.11.) dątej piątej rocznicy Rewolucji Październikowe] z pracownikami Konsulatu Generalnego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu. Obecni byli sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Mielcarek oraz prezydent Poznania Andrzej Wituski. O dokonaniach komunistów radzieckich mówił konsul generalny, minister pełnomocny Iwan Tkaczenko. Przemawiał także wojewoda Marian Król. W siedzibie Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego odbyło się spotkanie przewodniczących wojewódzkich komisji rewizyjnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego. W salonie Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania otwarto wystawę malarstwa Krystyny Powidzkiej - Niklewicz. W Pałacu Działyńskich rozpoczęła się sesja nIemcoznawcza pn. Nauka i publicystyka wobec problematyki niemieckiej. W Domu Technika odbyła się konferencja naukowa w sprawie projektowania nowoczesnego taboru dla potrzeb szybkiego tramwaju. Na Międzynarodowych Targach Poznańskich rozpoczęła się krajowa giełda obuwnicza. Osiemdziesiąta rocznica urodzin działacza społecznego Edmunda Gucwińskiego. Życzenia złożyli jubilatowi prezes Zarządu Okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Marian J akubowicz i przewodniczący Komisji Weteranów Powstania Wielkopolskiego przy Zarządzie Głównym Związku Bernard Łuczewski. W Muzeum Narodowym otwarto wystawę pośmiertną prac warszawskiego artysty-plastyka Mariana Bogusza (1920- 1980). W wieku sześćdziesięciu czterech lat zmarła aktorka Teatru Polskiego w latach 1959 - 1979 Danuta Wlłowlcz-Zachariusz, niezapomniana Podstolina z Fircyka w zalotach Franciszka Zabłockiego, Maryla z Ani Z Zielonego Wzgórza Lucy M. Montgomery i Elżbieta z Marii Stuart Fryderyka Schillera. 17.11. "W Centrum Targowym odbyło się spotkanie aktywu Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej dzielnicy Grunwald z konsulem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Włodzimierzem Siemikaszewem. Specjaliści z Politechniki Poznańskiej badali stopień ugięcia mostu Marchlewskiego w czasie normalnego ruchu. W Teatrze Wielkim odbył się recital piosenkarski Maryli Rodowicz. W Sali Marmurowej Pałacu Kultury otwarto wystawę pośmiertną malarstwa i rysunków prof. dra Jana Sokołowskiego, zoologa i ornitologa. Zespół Teatru "Maja", pod kierownictwem Kazimierza Grochmalskiego, udał się na międzynarodowy festiwal teatralny do Kolonii (Republika Federalna Niemiec). 18.11. Posiedzenie Wojewódzkiego Komitetu Obrony, na którym omawiano wyniki kontroli przeprowadzonych w jednostkach administracji państwowej. Z jednodniową wizytą przybył prezydent Szczecina mgr Jan Stopyra, by zapoznać się z projektem Poznańskiego Szybkiego Tramwaju i przebiegiem budowy. Premiera prasowa dramatu Jeana Racine'a Brytannik w Teatrze Polskim. 19.11. Wspólne posiedzenie Prezydiów Wojewódzkiej i Miejskiej Rad Narodowych. Tematem obrad było określenie nowych kompetencji prezydenta Poznania i statusu miasta. Informację przedstawił wicewojewoda Romuald Zysnarski. Obecny był prezydent Poznania Andrzej Wituski. W siedzibie Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego odbyła się ogólnopolska narada działaczy gospodarczych. Jubileusz trzydziestopięciolecia Zakładów Mechanicznych Przemysłu Poligraficznego "Grafmasz" przy ul. Rycerskiej 5l. Franciszek Braehowski, Michał Jakubowski, Czesław Promiński i Józef Teraźniewski udekorowani zostali Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza odbyła się ogólnopolska konferencja poświęcona Językom romańskim, które nie uzyskały dotąd statusu samodzielności (np. rumuński i portugalski), tzn. w niektórych ośrodkach uniwersyteckich nie są kierunkami filologicznymi. W auli Uniwersytetu łm. Adama Mickiewicza odbył się koncert symfoniczny orkiestry Filharmonii Poznańskiej, pod dyrekcją Krzysztofa DzIewięckiego. Solistami byli: Jerzy Kotyczka (obój), Alfred Josz (klarnet), Zygmunt Halamski (róg), Zygmunt Tlatlik (fagot). 20.11. W siedzibie Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej odbyło się posiedzenie plenarne Komisji Ideologicznej Komitetu Wojewódzkiego i przedstawicieli Obywatelskich Komitetów Odrodzenia Narodowego. Plenum Zarządu Wojewódzkiego Ligi Ochrony Przyrody. Zasłużeni działacze Ligi otrzymali odznaczenia. Wicewojewoda poznański Jan Tomaszewski udekorował Adama Dytkiewicza ze Swarzędza Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W auli Akademii Muzycznej odbyłna* się uroczysty koncert z okazji siedemdziesięciolecia Chóru Męskiego "Arion" 1 dziewięćdziesięciolecia Wielkopolskiego Związku Chórów i Orkiestr. Wykonano jubileuszową kantatę skomponowaną przez Marcina Kamińskiego. Dziewiętnastu członków Chóru otrzymało odznaki honorowe. Obecny był sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Macie] Olejniczak. W Pałacu Kultury otwarto jubileuszową wystawę historyczną. Inauguracja V Muzycznych Spotkań Młodych w sali kameralnej Zespołu Szkół Muzycznych przy ul. Solnej. W salonie Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego otwarto III Międzystowarzyszeniowy Salon Jesienny, z udziałem towarzystw fotograficznych z Bydgoszczy, Katowic, Łodzi i Warszawy. W Klubie Spółdzielczości Pracy "Mo-.: zaika" (Stary Rynek 71) otwarto wy-;' stawę autografów wybitnych osobistości, ze zbiorów Ireny i Stanisława * Stoińskich. * W wieku sto jeden lat zmarła Franciszka J arotta, z domu Szałata, zamieszkała od 19)19 przy ul. Poznańskiej 27. 21.11. Zakończenie Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej. W bazylice archikatedralnej podsumowania Tygodnia dokonał arcybiskup Jerzy Stroba, metropolita poznański. Na "Scenie na piętrze" odbyła siei premiera przedstawienia O winie, karze i zmartwychwstaniu przez miłość według Fiodora Dostojewskiego. Scenariusz i reżyseria Stanisława Brejdyganta, który wystąpił również w roli Raskolnikowa. Jako Porfiry Zbigniew Zapasiewicz. Partnerowała Łucja Prus. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się recital z cyklu ,;Cztery wieki muzyki organowej". Grał Piotr Grajter. Wydarzenia w Poznaniu (21-22.11.) W Teatrze Wielkim odbyła się premiera opery Wolfganga A. Mozarta Uprowadzenie Z seraju, w reżyserii Ryszarda Peryta i scenografii Andrzeja Sadowskiego. Kierownictwo muzyczne spoczywało w rękach Adama Pałki. W premierowej obsadzie śpiewali: Antonina Kowtunow (Konstancja), Ewa Iżykowska (Blonda), Ryszard Wróblewski (Belmonte ), Aleksander Burandt (Pedrillo), Marian Kępczyński (Osmin) i Jerzy Fechner (Selim). Od lewej: Antonina Kowtunow (Konstancja) i Ryszard Wróblewski (Belmonte ) W wieku siedemdziesięciu siedmiu lat zmarł artysta-rzeźbiarz Czesław Woźniak, b. wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, rze czoznawca Pracowni Sztuk Plastycznych. Debiutował w 1936 r. na wystawie "Sztuka - Kwiaty - Wnętrze" w Poznaniu. Twórca wielu rzeźb sakralnych oraz Głowy Hipohratesa dla Akademii Medycznej; sylwetek pierwszych władców Polski wieńczących Katedrę Poznańską (m. in. Mieszka 1, Bolesława Chrobrego, Dąbrówki); fontanny figuralnej dla Szpitala Miejskiego im. Józefa Strusia; grupy rzeźbiarskiej Piast i Rzepicha w Parku Braterstwa Broni i (Przyjaźni Polsko- Radzieckiej na Cytadeli oraz - wspólnie zBazylim Woytowiczem - pomnika Adama Mickiewicza. U dekorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 22.11. Posiedzenie łPolsko- Radzieckiego Klubu Współpracy Gospodarczej z udziałem przedstawicieli handlowych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Obecny był konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu, minister pełnomocny Iwan Tkaczenko. W Sali Wielkiej Pałacu Kultury odbyła się uroczystość wręczenia sztandaru organizacji zakładowej Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej przy Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej. Sztandar wręczył przewodniczący Zarządu Głównego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej Jerzy J askiernia. Wśród gości obecni byli m. in. I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Łukasik, wojewoda poznański Marian Król, przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej Tadeusz Czwojdrak oraz komendant wojewódzki Milicji Obywatelskiej płk Henryk Zaszkiewicz. Kilkanaście osób otrzymało złote, srebrne i brązowe Odznaczenia im. Janka Krasickiego. W sali parterowej Pałacu Kultury otwarto wystawę lOO-lecie ruchu robotniczego w Wielkopolsce. Sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Mielcarek dokonał uroczystego otwarcia ekspozycji. W sali Pałacu Działyńskich odbył się recital skrzypcowy Cathleen Winkler (Stany Zjednoczone Ameryki Płn.). W salonie muzycznym "Empiku" zorganizowano spotkanie z altowiolistą Stefanem Kamasą. Dziewięćdziesiąte urodziny obchodził uczestnik Rewolucji Październikowej Andrzej Rutkowski. Jubilata odwiedził w Domu Weterana wojewoda poznański Marian Król i złożył mu gratulacje. Drugie przedstawienie O u;inie, karze i zmartwychwstaniu przez miłość według Fiodora Dostojewskiego na ,.Scenie na piętrze". 23.11. Pod przewodnictwem Zdzisława Miedziarka obradowała Społeczna Rada Konsultacyjna przy wojewodzie poznańskim. Rozpatrywano status Międzynarodowych Targów Poznańskich i raport o stanie województwa. W Akademii Ekonomicznej rozpoczęło się polsko-niemieckie kolokwium, poświęcone metodom badania aktywności handlu wewnętrznego. Przybyli naukowcy z Lipska (Niemiecka Republika Demokratyczna) . iPrzybyła do Poznania delegacja Komitetu "Wojewódzkiego Socjalistycznego Związku Młodzieży z Brna (Czechosłowacja), pod przewodnictwem Rany Pazderowej. Przebywająca w Poznaniu delegacja dziennikarzy z Brna (Czechosłowacja): Vlasta Rurtikova, Ludmiła Lehka i Jindrich Uher przyjęta została przez sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jana Mielcarka. W spotkaniu uczestniczył kierownik Wydziału Propagandy Komitetu Wojewódzkiego Zenon Rubczak. Zakończenie XXII Ogólnopolskiego Konkursu Krasomówczego, z udziałem ośmiu studentów prawa z Gdańska, Krakowa, Poznania i Wrocławia. Sądowi konkursowemu przewodniczył doc. dr Maciej Zieliński. Laureatami I N agrody zostali studenci IV roku prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza Włodzimierz Bossy i Mirosław Borowicz. W salonie "Empiku" w Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej " Rataj e " otwarto wystawę ilustracji książkowych Zbigniewa Rychlickiego. Trzecie przedstawienie na "Scenie na piętrze", w wykonaniu Stanisława Brejdyganta, Zbigniewa Zapasiewieza i Łucji Prus. 24.11. W Sali Białej Urzędu Miejskiego odbyło się spotkanie dziennikarzy, w którym uczestniczyli: wojewoda poznański Marian Król, prezydent Poznania Andrzej Wituski, przedstawiciel Komitetu Obrony Kraju płk Stanisław Labus, członek Tymczasowego Zarządu Głównego Stowarzyszeniia Dziennikarzy PRL Antoni Kołaeiński oraz przedstawiciele Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Po przedstawieniu przez przewodniczącego zarządu oddziału Leonarda WąchaIskiego sylwetki Marcina Kasprzaka, zaprezentowano laureatów tegorocznej Nagrody im. Marcina Kasprzaka. Zostali nimi: red. Zygmunt Rola ("Głos Wielkopolski") za wybitną działalność publicystyczną w sferze politycznej, społecznej i gospodarczej oraz red. Jan Załubski ("Express Poznański") za całokształt działalności prasowej i prasoznawcze}. Biorąc pod uwagę szczególną okazję: stulecie polskiego ruchu robotniczego, przyznano też dodatkową nagrodę zespołową redakcji "Gazety Poznańskiej". Laureatom gratulacje złożył wojewoda poznański. W imieniu wyróżnionych zabrał głos redaktor naczelny "Gazety Poznańskiej" Roman Czamański. Przybyła do Poznania delegacja pracowników nauki Akademii Nauk Społecznych Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego z Moskwy: Grigorij Karpow, Władimir Bażenow i Grigorij Prokofiew. W Poznaniu przebywała delegacja Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną "Polonia", z sekretarzem generalnym ambasadorem Wojciechem J askotern. Została przyjęta przez wicewojewodę Romualda Zysnarskiego i gościła w "Domu Polonii" przy ul. J askółczej 1. Podczas rozmów z członkami iPrezydium Komitetu Założycielskiego Towarzystwa "Polonia" w Poznaniu, którym przewodniczył prof. dr Alfons Klafkowski, omówiono dotychczasową działalność związaną z tworzeniem podstaw funkcjonowania Oddziału. Rozpoczęło się II Ogólnopolskie studenckie seminarium niemcoznawcze nt. Niemiecka Republika Demokratyczna i Republika Federalna Niemiec wobec sytuacji w Europie. Wojewoda poznański Marian Król wizytował będącą w rozbudowie strażnicę Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnych przy ul. Masztalarskiej. 25.11. Obradowała Konferencja Sprawozdawcza zakładowej organizacji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego, uczestniczył I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik. W Urzędzie Wojewódzkim odbyło się spotkanie zarządu oddziału Polskiej Rady Ekumenicznej z 'wojewodą poznańskim Marianem Królem. Bawiąca w Poznaniu delegacja Akademii Nauk Społecznych Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego zwiedziła Stare Miasto, "Osiedle Młodych" w Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje", park na Cy Wydarzenia w Poznaniu (25 - 26.11.) tadeli. Odbyło się spotkanie z I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotnicze] Edwardem Łukasikiem. Obecny był konsuI generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu, minister pełnomocny Iwan Tkaczenko. Następnie odbyło się spotkanie gości z przedstawicielami środowiska uczonych z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Akademii Rolniczej. Bawił w Poznaniu ambasador Grecji w Polsce Jean Retalis. Złożył wizytę wojewodzie poznańskiemu Marianowi Królowi i prezydentowi Poznania Andrzejowi Wituskiemu. W Domu Żołnierza odbył się koncert dla honorowych krwiodawców. Wyróżniono naj ofiarniejszych. Uczestniczył sekretarz Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża Stefan Greger. Gratulacje oznaczonym składała wojewoda Zofia Dąbrowska. Konferencja Zarządu Głównego Polskiego T owarzystwa Neofilologicznego obradowała w Poznaniu. Delegacja Komitetu Wojewódzkiego Socjalistycznego Związku Młodzieży z Brna (Czechosłowacja) opuściła Poznano 26J.1. Członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Kałkus spotkał się w Domu Prasy przy ul. Grunwaldzkiej z dziennikarzami. Uroczystości związane ze stodwudziestoleciem Kółek Rolniczych w Wielkopolsce. W sali Wojewódzkiej Rady Narodowej odbyło się uroczyste posiedzenie przedstawicieli organizacji rolniczych. Przybyli I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotnicze] Edward Łukasik, prezes Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Tadeusz Zając, przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Alojzy BryI, wojewoda poznański Marian Król. Wykład historyczny wygłosił prof. dr Witold J akóbczyk. Przemawiała dyrektor Wojewódzkiego Związku Kółek 1 Organizacji Rolniczych Bożena NadoI. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski udekorowani zostali: Stanisław Mińczykowski, Tadeusz N owak i Henryk Puławski. Tego dnia na grobach patronów ruchu kołkowego - Maksymiliana Jackowskiego i Juliusza Kraziewicza - złożono wiązanki kwiatów. N a Domu Chłopa przy ul. Mickiewicza wmurowano tablicę pamiątkową, ku czci Maksymiliana J ackowskiego, którą odsłonił przewodniczący Rady Wojewódzkiego Związku Kółek ł Organizacji Rolniczych Godysław Staszak. W Zespole Szkół Muzycznych przy ul. Solnej 12 nastąpiła inauguracja cyklu koncertów z okazji dziewięćdziesięciolecia Wielkopolskiego Związku Chórów i Orkiestr oraz Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Delegatów i Dyrektorów Artystycznych Polskiego Związku Chórów i Orkiestr. Cykl rozpoczął się koncertem a capella Chóru Żeńskiego Akademii Ekonomicznej, pod batutą Krystyny Domańskiej- Maćkowiak. W dalszym ciągu śpiewały Chóry: męski "Arion" przy Pałacu Kultury (Leszek Bajon), Nauczycieli miasta Poznania im. Karola Kurpińskiego (Marian N agórski i Eligiusz Szczepaniak) , Męski "Hasło" przy Domu Kultury Kolejarza (Jolanta Komorowska), Mieszany Spółdzielczości Pracy "Moniuszko" (Antoni GrochowaIski) , Męski Politechniki Poznańskiej (Janusz Dzięcioł), Akademicki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (Stanisław Kulczyński). Hą W siedzibie Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego odbyło się ogólnopolskie spotkanie pedagogów na temat programu IX Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego (1986). W Teatrze Lalki l Aktora odbyły się kolejne warsztaty twórcze artysty plastyka, muzyka l aktora pt. Przestrzeń symboliczna U. Przygotowali je kompozytor Andrzej Bieżan, plastyczki ruchu Małgorzata Kwaśnik 1 Teresa Nowak, aktorka Teresa Gąsiorowska. Uczestniczyli aktorzy: Henryk Dąbrowski, Maciej Lejman, Andrzej Marciniak, Stanisław Słomka- Rakowski 1 Bożena Tychanicz. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia l Telewizji, pod dyrekcją Agnieszki Duczmal. Na ,.Scenie na piętrze" odbył się recital autorski Leszka Długosza. 27.11. Wspólne posiedzenie Egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Prezydium Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Wzięli w nim udział przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej Tadeusz Czwojdrak i wojewoda poznański Marian Król. Tematem obrad była ocena stanu realizacji uchwały wspólnego plenarnego posiedzenia Komitetu Woejwódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, podjętej w dniu 5 lutego 1982 r. w sprawie rozwoju poznańskiego rolnictwa w latach 1382-1983. W Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Pancernych im. Stefana Czarnieckiego odbył się capstrzyk połączony ze złożeniem kwiatów pod pomnikiem patrona, przed którym zaciągnęli wartę honorową podchorążowie w historycznych mundurach z czasów powstania listopadowego. W auli Uniwersytetu im, Adama Mickiewicza odbyła się uroczysta sesja z okazji jubileuszu dziewięćdziesięciolecia Wielkopolskiego Związku Chórów i Orkiestr. Przybyli wicewojewoda Romuald Zysnarski i prezydent miasta Andrzej Wituski. Referat wygłosił prezes Ryszard Urban. Wielu działaczy Związku udekorowano Odznakami Zasłużonego Działacza Kultury, odznakami regionalnymi i związkowymi. O godz. 14 w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza rozpoczęła się Nadzwyczajna Sesja Krajowego Zjazdu Delegatów i Dyrektorów Artystycznych Polskiego Związku Chórów i Orkiestr. W późnych godzinach wieczornych odbyło się otwarte posiedzenie Komitetu Redakcyjnego miesięcznika "Zycie Muzyczne" . W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert galowy z okazji dziewięćdziesiątej rocznicy powstania Wielkopolskiego Związku Chórów i Orkiestr. Wykonawcy: orkiestra symfoniczna Filharmonii Poznańskiej, pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego, Chór Politechniki Poznańskiej, Chór Akademicki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Chór Akademii Ekonomicznej, Chór Spółdzielczości Pracy "Moniuszko", chóry męskie: "Arion", "Echo" l "Hasło"; soMścł: Jerzy Mechliński (baryton) i Krzysztof Szaniecki (baryton). · W godzinach południowych w sali Zespołu Szkół Muzycznych przy ul. Solnej U koncertował Harcerski Chór Kame ralny "Schola Cantorum " (reprezentacyjny zespół Chorągwi Poznańskiej Związku Harcerstwa Polskiego), pod batutą Jadwigi Gałęskiej- TriU. W Domu Kultury Kolejarza otwarto wystawę kanarków. W sali sportowo-widowiskowej "Arena" odbyła się kolejna giełda rzeczy używanych. Oferowano obuwie, sprzęt sportowy. Sprzedawano także książki, płyty, sprzęt radiowo-telewizyjny i wiele naj rozmaitszych rzeczy. 28.11. Na placu apelowym Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Pancernych odbyła się uroczysta przysięga wojskowa słuchaczy pierwszego roku studiów. W sali Zespołu Szkół Muzycznych przy ul. Solnej il2 odbył się koncert Orkiestry Dętej Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, pod dyrekcją Mariana Frankowskiego. Zakończył on cykl koncertów z okazji dziewięćdziesięciolecia Wielkopolskiego Związku Chórów i Orkiestr. W Osiedlowym Klubie Kultury "Orbita" odbyły się Mistrzostwa Sekcji Kulturystycznej "Winogrady". W wadze do 70 kg zwyciężył Janusz Soberski, a w kategorii do 80 kg - Grzegorz Stoiński, uznany później za najlepszego zawodnika mistrzostw. W wadze do 90 kg triumfował Włodzimierz Ostański. W najcięższej kategorii (powyżej 90 kg) sukces odniósł Leszek Centkowski. Odbył się także pierwszy w Polsce pokaz estetyczno- kulturystyczny w wykonaniu czterech kobiet. Czwarte przedstawienie O wznze, karze i zmartwychwstaniu przez miłość według Fiodora Dostojewskiego na "Scenie na piętrze", w wykonaniu Stanisława Brejdyganta, Zbigniewa Zapasiewicza oraz Łucji Prus. 29.11. Na posiedzeniu w sali sesyjnej Wojewódzkiej Rady Narodowej ukonstytuowała się Tymczasowa Rada Wojewódzka Patriotycznego Ruchu Odrodzenia N arodowego. Obradami kierował przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Tadeusz Czwojdrak. W skład Prezydium Rady weszli: Augustyn Kogut (przewodniczący) - robotnik Poznańskiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Lekkiego; Jacek Korzeniowski (wiceprzewodniczący) zastępca komendanta Chorągwi Wielkopolskiej Związku Harcerstwa Polskiego; Maciej Olejniczak (wiceprzewodniczący) - sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; Alfred Wawrzyniak (wiceprzewodniczący) - przewodniczący Zarządu Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia PAX, Wydarzenia w Poznaniu (29.11.-2.12.) członkowie: Irena Antkowiak - z Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego, Ryszard Chwiłkowski - ze Związku Ociemniałych Żołnierzy, Andrzej Elbanowski - adwokat, Wincenty Falkowski przewodniczący Obywatelskiego Komitetu Ocalenia N arodowego Nowe Miasto, Teofil Filipowski - rolnik z Kwilcza, Kazimierz Hołownia - wiceprezes Klubu Sportowego "Grunwald", Marian J akubowicz - prezes Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, Dorota Juszczyk dziennikarka Polskiego Radia, Mirosław Kopiński sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, Jadwiga Kośmider - przewodnicząca Zarządu Wojewódzkiego Lclgi Kobiet Polskich, Witold Kotwicki - student Akademii Ekonomicznej , Józef Krawczak - profesor Akademii Medycznej, Wojciech Kuberski - przewodniczący Zarządu Dzielnicowego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej Stare Miasto, Henryk Kudła - prezes Zarządu Wojewódzkiego Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych, Włodzimierz Matkowski przewodniczący Wojewódzkiego Zarządu Wielkopolskiego Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici", Kazimierz Młynarz naczelny redaktor "Nurtu", Wiktor Pawlak profesor U niwersytetu im. Adama Mickiewicza, Janina Podhorecka- nauczycielka, Edmund Rejek - przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności N arodu, Andrzej Szwarc profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Maria Wojciechowska - przewodnicząca Zarządu Wojewódzkiego Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego. Uchwalono apel do społeczeństwa Wielkopolski. Inauguracja VII Poznańskich Dni J akości. W czasie spotkania Krzyż Kawalerska Orderu Odrodzenia Polski otrzymali: Feliks Korus (Stowarzyszenie Geodetów Polskich), Antoni Koszewski (Stowarzyszenie Elektryków Polskich) i Wiktor Olszewski (Stowarzyszenie Inżynierów Mechaników Polskich). Konferencja konsultacyjna dla przedstawicieli zakładów przemysłu spożywczego z województwa poznańskiego, zorganizowana przez oddział Stowarzyszenia N aukowo- Technicznego Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego, a poświęcona kierunkom rozwoju przemysłu spożywczego. Rozpoczęła się konferencja naukowa na temat: Samorząd pracownicry w warunkach reformy gospodarczej. Piąte przedstawienie O toinie, (carze i zmartwychwstaniu przez miłość według Fiodora Dostojewskiego na "Scenie na piętrze", w wykonaniu Stanisława Brejdyganta, Zbigniewa Zapasiewicza i Łucji . Prus. 30.11, Powstało Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Greckiej. Na czele zarządu oddziału wojewódzkiego stanął Andrzej Beryt. Jako pokłosie II Studenckiego Seminarium nt. Niemiecka Republika Demokratyczna i Republika Federalna Niemiec wobec sytuacji w Europie odbyła się studencka ogólnopolska sesja niamcoznawcza. Obradom towarzyszył konkurs na najlepszy referat. Przybyli przedstawiciele osiemdziesięciu środowisk studenckich. Ostatnie przedstawienie O winie, karze i zmartwychwstaniu przez mttość według Fiodora Dostojewskiego na "Scenie na piętrze", w wykonaniu Stanisława Brejdyganta, Zbigniewa Za. pasiewicza i Łucji Prus. Z podróży artystycznej do Republiki Federalnej Niemiec powrócił zespół Teatru "Maja", pod kierownictwem Kazimierza Grochmalskiego. Wystąjpił w Kolonii na festiwalu "OFFOFF Koln" , prezentując przedstawienie pit. Zmienić. 1.12. Odbyła się uczelniana Konferencja Sprawozdawcza Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. U czestniczył I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik. Przewodniczył I sekretarz Komitetu Uczelnianego Antoni Szczuciński. Krajowa konferencja związana z projektowaniem, produkcją i eksploatacją akumulatorów w Centralnym Laboratorium Akumulatorów i Ogniw. Poznańskie Przedsiębiorstwo Zieleni przekazało Poznańskiemu Przedsiębiorstwu Budownictwa Przemysłowego Nr 2 do odbudowy obiekt palmiarni. 2.12. Odbyło się spotkanie oficerów Wojska Polskiego - członków wojskowych grup operacyjnych. Udział wzięli m.in. sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Andrzej Gąszczołowski i wojewoda poznański Marian Król. Obecny był także komisarz-pełnomocnik Komitetu Obrony Kraju na województwo poznańskie gen. bryg. Piotr Przybyszewski. Za aktywną pracę w grupach operacyjnych siedemnastu oficerów udekorowano Odznakami Honorowymi Miasta Poznania i "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". W Centralnym Laboratorium Akumulatorów i Ogniw odbyło się posiedzenie Rady Naukowej, w którym uczestniczyli m. im. sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Maciej Olejniczak, wicewojewoda Stanisław Piotrowicz, przewodniczący Wojewódzkiej Rady N arodowej Tadeusz Czwojdrak oraz Miejskiej Rady Narodowej Stanisław Antczak, a także przedstawiciele Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego. Dokonano oceny trzydziestopięcioletniego dorobku poznańskiej placówki. 3.12. W Poznaniu przebywali kierownicy Wydziałów Zagranicznych Komitetów Centralnych Czechosłowackiej Partii Socjalistycznej - Zdenek Mrożensky i Liberalno- Demokratycznej Partii Niemiec - Rudi Miiller. Towarzyszył im z ramienia Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego kierownik Wydziału Prezydialnego - Piotr Frankowski. W gmachu Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego przeprowadzono rozmowy na temat kontynuowania współpracy między trzema zainteresowanymi partiami, ustalono kalendarz wzajemnych wizyt partyjnych, kontaktów roboczych, w tym także wymiany lektorów i delegacji specjalistycznych, nie itylko na szczeblu centralnym, lecz także regionalnym. W rozmowach uczestniczył sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Mirosław Kopiński, informując o zadaniach i aktualnych kierunkach prac instancji Stronnictwa. iW Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza rozpoczęła się międzynarodowa konferencja naukowa poświęcona twórczości Floriana Znanieckiego (1882-1982). Przybyli przedstawiciele nauki ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn., Wielkiej Brytanii, Francji, Szwajcarii, Republiki Federalnej Niemiec, Berlina Zachodniego, Szwecji i Polski. Zawiązał się Społeczny Komitet Organizacyjny Obchodów sześćdziesiątej czwartej rocznicy Powstania Wielkopolskiego 1918/11919. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert symfoniczny orkiestry Filharmonii Poznańskiej oraz Chóru Chłopięcego i Męskiego, pod dyrekcją Stefana Stuligrosza. Soliści: Antonina Kowtunow (sopran), Krystyna Szostek- Radkowa (alt), Jacek Paeoła (tenor), Piotr Liszkowski (bas). Na organach grał Stefan Sibilski. Wykonano oratorium Jerzego Haendla Mesjaszwprost Ukazał się, zapowiadany od kilku dni, nowy tygodnik "Wprost". Opóźnienie nastąpiło z winy Prasowego Zakładu Graficznego w Łodzi, gdzie czasopismo jest drukowane. Redaktorem naczelnym został Janusz Przybysz. 4.12. Obradowała Konferencja Sprawozdawcza Komitetu Dzielnicowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Nowe Miasto. Uczestniczył I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik. Sprawozdanie z działalności Komitetu złożył I sekretarz Edmund Bruch. W Domu Kultury Kolejarza odbyła się akademia uświetniająca jubileusz Klubu Sportowego "Lech". Uczestniczyli przedstawiciele władz politycznych i administracyjnych miasta i województwa. Referat wygłosił prezes Klubu - Bogdan Zeidler. Klubowy sztandar udekorowany został Odznaką Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" . Pod przewodnictwem Aluguistyna Koguta, zebrało się po raz drugi Prezydium Tymczasowej Rady Wojewódzkiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia N arodowego. Głównym tematem posiedzenia był iPlan Społeczno-Gospodarczy województwa na rok 1983. Kierunki i warianty Planu przedstawili: wicewojewoda poznański Stanisław Piotrowicz i przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Planowania Edward Sikora. W Teatrze Muzycznym odbyła się premiera widowiska dla dzieci w czterech obrazach pt. Magiczny cylinder. w opracowaniu muzycznym (nagrania) Zenona Białasa i scenografii Danuty Manikowskiej. Scenariusz, inscenizacja i choreografia Jerzego W ojtkowiaka. W premierowej obsadzie wystąpili: Rajmund Wolff (Dyrektor teatru), Czesława Urban (Carramba), Jerzy BandeI (Inspicjent), Antoni Urban (Sim Salabim). Obraz l. Pszczótfca Maja: Danuta Skolasińska (Maja), Bogdan Kamiński (Gucio), Jerzy Maćkowiak (Filip), Lidia Torzewska (Tekla), Czesław Maciaszyk (Teodor). Bogumiła Liczmańska (Biedronka), Mirosława Stężycka i Mariola Sróda (Biedronki), Janusz Kanarski i Andrzej Woźniak ( Żuki), F elik Żurkiewicz (Sierżant Mrówa), Bożena Eckardt, Bronisława Grzegorek, Krystyna Helle, Aleksandra J elińska, Anna Loewenstein, Hanna Matczyńska, Wydarzenia w Poznaniu (4 - 6.12.) Irena Mayer, Fauzia Mierzyńska" IIr Musiał, Jadwiga Pieluszyńska, W tfi Rowińska, Eliza Saskowska, Lid Wi1= czyńska. Obraz U. Slndbad: Lidiai K:a -::. marek (Sindbad), Elżbieta Kukl (Slf= rin), Edward Pokross (Tabaza), D ct fi Biegański (Alibaba). Obraz III. JJ}jm!j;Y: Jacek Sikorowski (Hackelburry), An= , . drzej Woźniak (Kaczor Donald)" lLcl€WR Kaczmarek, Elżbieta Rowińska, j@Pl:f Maćkowiak (Trzy KaczorkI), j@fZf Wojtkowiak (Jinks), Jadwiga ieIY= szyńska (Pixie), Bronisława Gr egef (Dixie). Obraz IV. Tupot Szot:: i U = mund Wolff (Dziadek Karol), f@fłf BandeI (Babcia Klotylda), J aC ł ł= korowski (Fazik)., Bo dan Kan:iń B ( ft= zik), Jerzy WOJtkowlak (KazIk), ' 11 Loewenstein (Pigginowa), Hanna l: czyńska (iKermit), Irena Musiał blH: ter), Andrzej Woźniak (Gonzo), .8łłi: miła Liczmańska, Lidia Torze sk ł "tł: dia Wilczyńska (Siostry. ermlta)f E - I i P o z n a n i a, p o e h o d % ą < y <* h Z 38 u n j v. a ż n i e j s z y e h nt i a »( p o l s k i c h i & 1 a s k i c h (157(1-1600). N azwa miasta Ilość Nazwa miasta Hole osób Wrocław Chodzież Głogowa. Łęczyca o::f 1 Gdańsk 20 Lwów Zbąszyń 12 Pobiedziska Kraków 9 Śmigiel ..:1.5 Lwówek 9 ,. Warszawa j 5 T o ru» 9 Buk i Chwaiiszewo Grodzisk 4 Kiecko Kurnik 4 Świdnica Lignica 4 Wilno Pniewy * Kościan Szamotuły 4 ŚwiebótftH* Kcynia - Wągrowiec Pyzdry. Wschowa środa 3 Razem M 217 50 lat temu Gdy wszelkich warunków dopełnił obcy, przeczytano mu artykuły dat. obowiązków jego względem miasta, króla l bliźnich, po czYm składał przysięgą. Ślubował: 1. cześć, wiernosc i posłuszeństwo królowi, burmistrzowi, radzie i urzędnikom miejskim, 2. wykonywać to, co wskaże t postanowi zwierzchność miejska, 3. trzymać się ściśle przywilejów l wilkierzY (ustaw), 4. donieść urzędowi miejskiemu, gdyby ktoś, co "nieuczciwego" mówił o królu albo urzędzie miejskim, 5. spieszyć Z pomocą bliźniemu w razie napadu wzgl. pożaru, 6. mieszczaninowi nie przeszkadzać w kupnie, 7. w ciągu roku l 6 niedziel zaopatrzyć się w broń oraz kupić realność w mieście. Forma przysięgi dla wszystkich mieszczan brzmiała jak następuje: "Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu to wszystko przeczytane chcę trzYmać, pełnić i wykonywać według największej możności mej. Tak mi Panie Boże pomóż i Syna Jego święte umęczenie ". W latach 1576 do 1600 - pisze dale] Marian Mika - uzyskało prawo obywatelstwo 1065 osób, czyli średnio rocznie przYjmowały "ius civile" 42 osoby (42,6). Największą Ilość wpisanych wykazują lata 1591 -1595, zapisano bowiem w tym okresie aż 287 nowych obywateli, czyli średnio rocznie 57,4 osoby, w Innych zaś latach średnio co roku przybywało 37,8 do 40,4 osób [. . .] Skąd przybywała ludność do Poznania? Z jakich osiedli przenosiła się do tego centrum handlowo-przemysłowego? Na to pytanie odpowiedź nie będzie zupełnie dofctaana, gdyż materiał źródłowy w tym wypadku nie jest kompletny. Na 1065 osób wpisanych do obywatelstwa znamy miejscowość pochodzenia tylko 751 osób. Przy 314 nazwiskach pisarz miejski nie zaznaczył pochodzenia. Gros przYbyszów rekrutowało się z osad miejskich, skąd przybyło 508 osób; Z osad zaś wiejskich przeniosły się 243 osoby, co czyni 22,8% ogółu przyjętych. Liczba osób przybyłych Z miast stanowi 47,7% wszystkich przyjętych, a 67,7% znanych ze swego miejsca pochoczenla, czyli przynajmniej co drugi przYbysz pochodził Z miasta. Należy również nie zapominać o szlachcie, która osiadła dość licznie w Poznaniu, przyjmując prawo miejskie. W poszczególnych okresach 5-letnich przYbyło: I (1576 - 1580) - 9 osób, czyli 4,7% ogółu przyjętych, 11 - 9 (4,4%;, 111 - W (5,2%), IV - 14 (4,8%) i V-lO osób (5,0%) czyli liczba przybyłej do Poznania szlachty wynosiła 52 osoby, co stanowiło 4,8% ogółu przyjętych do prawa miejskiego. Była to przeważnie szlachta wielkopolska, i to nie tylko najuboższa, lecz również i magnaci. Przejdźmy obecnie do osad miejskich, Z których przYpływ do Poznania był największy. Na czoło wszystkich miast wysuwają się dwa miasta śląskie, a mianowIcIe Wrocław, skąd przYbyły 24 osoby, i Głogów z 22 przYbyszami. Dalej idzie Gdańsk, a Z miast wielkopolskich prym wiedzie Zbąszyń. Z Innych większych centrów handlowych polskich przybyło: Z Krakowa - 9 osób, z Torunia - 9, z Wilna - 7, z Lwowa i Warszawy po 5 osób. W liczbie 30 miast najważniejszYch polskich znajduje się 19 miast wielkopolskich i 5 śląskich. Na 751 osób o znanem pochodzeniu najwięcej osób przybyło Z Wielkopolski, bo 358, czyli 33,6%, tzn. 1;3 wszystkich przYjętych. Po Wielkopolsce najliczniej reprezentowany jest Śląsk, z którego przybyło aż 168 osób, czyli 15,8% ogółu przybyłych. Co było powodem tego masowego przenoszenia się ludności śląskiej do Polski właściwej? Ruch ten emigracyjny wywołany był przeludnieniem i społeczno-gospodarczymi zmianami form tycia. Slaby natomiast był napływ ludności Z innych stron Polski. Z Małopolski przybyło 12 osób, Z Mazowsza - 19, z Pomorza - 30, z Rusi Czerwonej - 9 i z Litwy - 8 osób. Spoza granic Polski i Śląska przybyło najwięcej osób Z Niemiec - 77 (7,2%), dalej następuje Szkocja, z której przybyło 10 osób (0,9%), i Włochy z 9 osobami (0,9%). Przybysze Z Włoch to przeważnie murarze, przynoszący do Poznania nowe formy budowy stylu Odroizenia; Szkoci natomiast - to element kupiecki, uchodzący Z kraju Z powodu prześladowań religijnych Obywatelstwo miejskie przYjął też Grek, pochodzący Z wyspy Kefalonll (r. 1590, fol. 67 "Jacobus Barketinn Graecus de Insula Cephalonia''). Z Czech przybyły 4, z Węgier - I, Francji - I, ze Szwecji - 1, z Niderlandów - 4, z Belgii - 2 osoby. Obcych z zagranicy, nie licząc Śląska, przYbyło 147, czyli 13.9%. Z powYższYch danych widzimy, te głównymi ośrodkami, skąd napływała ludność do Poznania, były miasteczka i wsie wielkopolskie oraz Śląsk. Nieznaczny tylko procent przypadał na resztę ziem polskich i zagranicę. (Tablice 5 i 6). Rozprawę swoją kończy Maiian Mika omówieniem stratyfikacji zawodowej przybyszów. Poznań XVI wieku - pisze - był głównym centrum przemysłu skórniczego. Na 706 bowiem nowych obywateli, których zawód jest nam znany, na gałąź tego przemysłu przypada 21,8%, tzn. przeszło piąta część. Na drugim miejscu stoi przemysł żywnościowy z 20,8%, dalej idą przemysł odzletowo-tkacki - 14,2%, metalowy - 10,7%, budowlany - 9,3%; na handel t komunikację przypada 8,3%, na inne przemysły 6, l %; drzewny reprezentowany jest przez 4,2%, w końcu zawody wolne i umysłowe - 3,8% i służba 0,8% [. . .] W literaturze historycznej czasów ubiegłych - napisał na zakończenie Marian Mika - spotykamy twierdzenie, że na całym obszarze Polski w miastach naszych liczebną i kulturalną przewagą miała ludność pochodzenia obcego, głównie niemieckiego. Sądzę, że trzeźwa Interpretacja źródeł z XIII i XIV wieku nakaże nam to ogólne przekonanie o masowym napływie kontyngentu niemieckiego w wiekach średnich i czasach późniejszych do Wielkopolski i Poznania znacznie skorygować. Nowi przybysze pochodzili głównie z osad miejskich, jak np. Z miast śląskich l wielkopolskich. Szlachta polska, mimo zakazów królewskich Z pierwszej połowy XVI wieku, osiadała dość licznie w Poznaniu (4,8% ogółu przyjętych). Wiek XVI jest okresem rozkwitu gospodarczego m. Poznania. Trzy główne dziedziny pracy były motorem rozwoju miasta: handel, przemysł skórniczy i przemysł włókienniczy. Szczególną rolę oćegrał przemysł skórniczy w Poznaniu, który był najwybitniejszYm ośrodkiem O znaczeniu międzYnarodowym. Silnie rozwinięte jest garbarstwo i galanteria. Przeważna część rzemieślników Z tego przemysłu pochodzi ze Śląska (50%). Liczny jest również napływ rzemieślników Z przemysłu włókienniczego (sukiennicy i płóciennicy). I tu także dominuje Śląsk, który na liczbę 49 przybyszów, tzn. 35 sukienników i 14 płócienników, dał 28 rzemieślników, co stanowi 57, l %. Nie można dziwić się zresztą - Poznań w tym czasie jest głównem centrum przemysłu tkackiego. Starałem się przedstawić metodą statystyczną pochodzenie ludności miejskiej według zawodów na podstawie księgi przyjęć do obywatelstwa. Dalsza praca w tej dziedzinie niejedno jeszcze rozszerzy i uwypukli. W bogatym Dziale Zapiskóu) pomieszczono: Prace Karola Marcinkowskiego nad teatrem poznańskim (Zdzisław Grot), Z przeszłości garnizonu poznańskiego oraz Imieninowe echa poznańskiego prefekta w 1812 roku (Janusza Staszewskiego), Poznańska książka w obronie czarownic (Kamila Kan' aka). Wśród trzech wspomnień pośmiertnych jedno informuje, że w dniu 22 maja 1933 r. zmarł Jarosław Leitgeber, współpracownik "Kroniki", autor pracy Z dziejów) handlu i kupiecttoa poznańskiego za dawnej Rzeczypospolitej Polskiej, której fragmenty drukowano w "Kronice" . Zmarł także człowiek uważany przez redakcję "Kroniki" za organizatora opery polskie} w Teatrze Wielkim - Jan Cynka. Dnia 18 maja 1933 r. - napisał o nim Zygmunt Zaleski - przeszedł do mleczności śp. Jan Cynka, licząc lat 68. Urodzony w Poznaniu, Z rodziny mieszczańskiej Z dawna tu osiadłej, był Z zawodu kupcem i wśród kupców należał do przodujących przedstawicieli mieszczaństwa. Pracował gorliwie w organizacjach kupieckich, był prezesem Resursy Kupieckiej. Rychło związał się Z życiem teatralnym miasta Poznania. Za czasóto nieujoli należał do rady nadzorczej instytucji utrzYmującej Teatr Polski. Od r. 1919 do zgonu był niepłatnym członkiem Magistratu i sprawował przez ten czas decernat teatrów miejskich. Cały początek teatrów miejskich w wyzwolonym Poznaniu związany jest ściśle z działalnością Zmarłego. Postać to była wspaniała. Mąż prawy, uczynny i szlachetny, zawsze pogodny i mity, doświadczony a wyrozumiały, zdecydowany a zgocny, otoczony byt powszechną miłością u kolegów, braci artystycznej (bo był me tylko mecenasem sztuki, ale Z usposobienia artystą) l wszystkich, którzY się z nim stykali, miłośnik sztuki i piękna całą duszą. Prowadził teatry miejskie sprężyście, nie szczędząc trudów ni czasu, Z wielką kulturą osobistą i troską o poziom kulturalny i artystyczny powierzonych sobie placówek. Zorganizował operę polską w Teatrze Wielkim i prowadził ją na wysokim poziomie przez szereg lat, a gdy w czasach krytycznych została zawieszona, z rótuną energią kieroioat orkiestrą symfoniczną, stawiając produkcje muzyczne znowu na wybitnej wysokości. Przez szereg lat sprawował śp. Jan Cynka również nadzór nad Teatrem Polskim, w czasie, gdy Teatr ten prowadzony był na rachunek miejs'ci. Teatry poznańskie cieszYły się w latach jego działalności słaioą jak najlepszą t zapisały sobie piękną kartę w historii kultury narodowej. Karta ta zawiera również szczególne zasługi naczelnego kierownika miejskich spraw teatralnych, śp. radcy Cynki. Historia teatrów uczY, że sztuka teatralna stała przeważnie opieką dworów albo opieką kulturalnego mieszczaństwa. Poważne kupiectwo jest najpewniejszym przyjacielem prac kulturalnych i artystycznych. Wzorowym takiego kupiectwa reprezentantem był Zmarły, prawdziwj senator wielkiego miasta. Cześć jego pamlęcil Zebrał: Kronikarz .. A TOWARZYS1WA MIŁOSNIKO MIASTA POZNANIA "Kronika Miasta Poznania" była w swoim założeniu organem Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania. Powołana w 1923 r., przez wiele lat służyła Towarzystwu, zamieszczając artykuły Z dziejów miasta oraz informując społeczeństwo o jego problemach aktualnych. Drukowano również " Kronikę wydarzeń". W taki sposób " Kronika " stała się cennym źródłem informacji o rozwoju wielu dzleczln życia miejskiego, a także o działalności i problemach Towarzystwa. W 1956 r. nastąpiła kolejna zmiana profilu czasopisma. Przede wszystkim przeszło ono - jako organ luladz miejskich naszego grodu w gestię Wydziału Kultury Prezydium Rady Naroiowej Miasta Poznania. Zajmuje się też odtąd - także po przekształceniu PrezYdium w Urząd Miasta Poznania - przede uiszystkim problematyką lospólczesną, utoażając za taką okres od Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Czasopismo takie jest OCZYWlSCle miastu potrzebne, ze względu na szYbki jego rozwój i pojawiające się w ztoiązku z tym coraz to nowe pilne sprawy do roztoiązania. Problematyka Totuarzystiua, a zwłaszcza kronika jego działalności, zniknęła - Z wyjątkiem kilku przypadków - z tamóio. Należy tuięc pouiitać z uilelkim zadowoleniem powrót spraw Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania na łamy "Kroniki". Redakcja "Kroniki" znalazła w tej sprawie bardzo interesujące i zarazem cenne rozwiązanie, proponując stałe miejsce w dziale nazwanym po staropolsku " Raptularzem ". Towarzystwo będzie octąd miclo stalą możliwość Informowania Czytelników, a przede wszystkim swoich członków, o wSzYstkich inicjatywach, formach działania i uiydarzeniacłi związanych z jego działalnością. Przyczyni się to Z pewnością do zintensyfikowania działania Totoarzysttoa i pozyskania nowych aktyiunych członków, zwolenników i sympatyków. UżżhltsJfprezes