TADEUSZ GALECKI PLANY MIASTA BEZ TAJEMNIC IMPREZA Plany Poznania bez tajemnic była wydarzeniem bezprecedensowym w historii powojennej urbanistyki miasta, a być może i całego kraju. Wprawdzie U stawa o planowaniu przestrzennym zobowiązuje do tzw. wykładania do wglądu projektów planów szczegółowych zagospodarowania przestrzennego, jednak dotyczy to tylko niektórych rodzajów tych planów i niektórych obszarów miasta planami tymi objętych. Tego rodzaju spotkania obywateli z warsztatem urbanistycznym sprowadzały się z reguły do kontaktów bezpośrednio zainteresowanych, dotkniętych niejako osobiście i zmuszonych do reakcji, byli to bowiem prawie zawsze właściciele terenów lub działek, na których planowano dość znaczne przekształcenia istniejącej struktury przestrzennej, co pociągało także zmiany w strukturze własności prywatnej. Takie wycinkowe spotkania nie pozwalały na pełne poznanie problemów rozwoju miasta, a co za tym idzie - istniał nadal brak zrozumienia dla podejmowanych przez władze rozwiązań w tym zakresie, co uwidoczniło się. w głosach krytyki jeszcze niezbyt głośnej w latach poprzednich, a nasilającej się w końcu lat siedemdziesiątych. W tej sytuacji, z inicjatywy redakcji "Głosu Wielkopolskiego" i głównego architekta województwa poznańskiego, Biuro Planowania Przestrzennego zorganizowało trwającą kilka miesięcy wystawę planów rozwoju Poznania, połączoną z prelekcjami autorskimi i dyskusjami nad grupami planów. W celu przedstawienia pełniejszego obrazu zamierzeń rozwojowych miasta, eksponowano nie tylko opracowania własne Biura Planowania Przestrzennego, lecz także prace innych biur projektowych o tematyce urbanistycznej. N a wystawie dyżury pełnili specjaliści różnych dziedzin, którzy objaśniali nie zawsze zrozumiały dla laika zapis graficzny planów i odpowiadali na pytania. Zwiedzającym udostępniono książkę uwag i wniosków, w której mogli wpisywać swoje spostrzeżenia. Tematyka wystawy podzielona została na pięć zasadniczych grup: a) Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego; b) Plany szczegółowe; c) Plany szczegółowe i realizacyjne śródmieścia; d) Układ komunikacyjny; e) Poznański Szybki Tramwaj. Wystawa odbywała się w sali konferencyjnej na drugim piętrze Urzędu Wojewódzkiego przy ul. Stalingradzkiej 18, w dniach od 18 maja do 31 lipca 1982 r. Tadeusz Gałecki Międzynarodowe Targi Poznańskie na płycie nad torami kolejowymi między Mostem Dworcowym a Rondem Kopernika. Widok z lotu ptaka od Ronda Kopernika. Projekt zespołu: mgr inż. arch. Andrzej Bzdęga, mgr inż. arch. Marcela Pruska, mgr inż. aren. Jacek Niedziółko, Barbara Panieńska, mgr Danuta Radke, Andrzej Olejniczak. Konsultacje mgr inż. Zygmunt N owak PLAN OGÓLNY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO M. POZNANIA (18 - 31 V 1982) Plany ogólne, lepiej może zwane generalnymi, stanowią podstawowe ogniwo' w łańcuchu planistycznym. Ustalają generalne zasady rozwoju i kształtowania funkcjonalno-przestrzennego jednostki osadniczej. Czynią to w sposób kompleksowy. Takim właśnie kompleksowym opracowaniem jest Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego m. Poznania, otwierający cykl wystawienniczy. Ekspozycja składała się z dwudziestu sześciu plansz. Do najważniejszych z nich zaliczyłbym: plansza podstawowa - zawierająca docelowy obraz miasta w 1990 r., z programem na 750 000 mieszkańców na obszarze 53 000 ha; plansza warunków realizacji Planu, ukazująca główne zależności realizacyjne poszczególnych elementów Planu, a zwłaszcza zależności między realizacją poszczególnych funkcji, takich jak: mieszkalnictwo, usługi, przemysł - a elementami infrastruktury technicznej, jak: zaopatrzenie w wodę, gaz, ciepło, energię elektryczną, odprowadzanie ścieków, a także elementy komunikacji; studium kierunkowe możliwości rozwojowych miasta (oceniono je na ok. 1 500 000 mieszkańców), z czego prezentowany Plan Ogólny stanowił pierwszy etap rozwoju. Pozostałe plansze przedstawiały wyodrębnione elementy Planu, zarówno funkcjonalne (mieszkalnictwo, usługi, przemysł, zieleń, rolnictwo), jak też techniczne (uzbro jenie i komunikacja). Ukazano również uwarunkowania z zakresu ochrony środowiska przyrodniczego oraz opracowania studialne zarówno do planu perspektywicznego, jak i do studium kierunkowego. Jedna z plansz przedstawiała syntezę opracowań wariantowych oraz kryteria wyboru (opracowanie optymalizacyjne). U zupełnienie materiałów graficznych stanowił opis i tekst Planu *. Pełne omówienie zasad Planu i kryteriów, jakimi kierował się zespół autorski przy kształtowaniu koncepcji rozwoju miasta do 1990 r., nastąpiło w dniu 20 maja przez generalnego projektanta; był to wstęp do dyskusji, w której z zebranych w sali ok. 50 osób, głos zabrało 10. Prelekcja na temat Planu Ogólnego powtórzona została w dniu 28 maja 2. PLANY SZCZEGÓŁOWE (2 - 15 VI 1982) Kolejnym etapem na drodze od planowania do realizacji są plany szczegółowe zagospodarowania. W oparciu o generalne wytyczne z Planu Ogólnego przygotowuje s!ię, tym razem już dla fragmentów miasta, opracowania bardziej szczegółowe, w których zawiera się znacznie więcej informacji niezbędnych do realizacji zamierzeń urbanistycznych. Opracowania te wykonuje się w zależności od potrzeb i tematyka Planu w skalach: 1:2000, 1:1000, 1 :500. Plany szczegółowe wykonuje się w miarę potrzeby dla obszarów o wyodrębniających się funkcjach, takich jak: dzielnice czy zespoły budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego i jednorodzin - nego; dzielnice czy zespoły przemysłowe; tereny sportowe i wypoczynkowe, bądź też dla terenów wielofunkcyjnych, wyodrębniających się w strukturze miasta. W tym ostatnim przypadku plany szczegółowe pełnią dodatkową funkcję koordynującą różne formy inwestowania i różnych inwestorów. Plany szczegółowe mogą posiadać pewne cechy planów realizacyjnych (np. "plany szczegółowe budownictwa jednorodzinnego) i służyć bezpośrednio do realizacji. W innych przypadkach niezbędne jest kolejne ogniwo - plany realizacyjne. Te ostatnie opracowywane są zazwyczaj na koszt inwestorów w biurach projektów, poza Biurem Planowania Przestrzennego. Aby jak najbardziej przybliżyć społeczeństwu problemy rozwoju miasta, Biuro Planowania Przestrzennego, oprócz własnych opracowań, zgromadziło na wystawie szereg planów realizacyjnych wykonanych przez biura projektów (nie tylko poznańskie) . Wprowadzenia w problematykę eksponowanych planów dokonał w dniu otwarcia (2 VI) zastępca głównego architekta województwa poznańskiego - mgr inż. arch. Andrzej Bzdęga. Wśród eksponowanych planów znalazły się: opracowania nowych dzielnic mieszkaniowych Morasko d Owińska 3 , plan terenów wypoczynkowych Głuszyna 4 , Dzielnicy Nauki 5 w Morasku, plan nowych terenów Międzynarodowych Targów Poznańskich w Strzeszynie oraz ponad 50 planów szczegółowych terenów budownictwa jednorodzinnego, które wzbudziły najwięcej zainteresowania. i T. G a ł e c ki: Północne pasmo rozwojowe. (Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego Poznania). "Kronika Miasta Poznania" R. 1978, Nr 3, s. 5. »Podstawowych Informacji o Planie udzielił w dniu otwarcia wystawy generalny projektant - arch. Tadeusz Gałecki. Tadeusz Gałecki Międzynarodowe Targi Poznańskie na płycie nad torami kolejowymi między Mostem Dworcowym a Rondem Kopernika. Wejście na płytę z ul. Roosevelta PLANY SZCZEGÓŁOWE I REALIZACYJNE ŚRÓDMIEŚCIA POZNANIA ( 1 7 - 3 O VI 1982) Obszar śródmieścia, jako centralna część miasta, budził zawsze duże zainteresowanie poznaniaków i urbanistów, i to zarówno w okresie bezpośredniej odbudowy ze zniszczeń wojennych, jak również w późniejszych latach mniej dynamicznego Międzynarodowe Targi Poznańskie na płycie nad torami kolejowymi między Mostem Dworcowym a Rondem Kopernika. Pasaż pod pjytą na pierwszym poziomie Projekt zespołu wystawienniczego Międzynarodowych Targów Poznańskich przy ulicach Matejki- Ułańskiej. Wejście z ul. Matejki przy zbiegu z ulicami Konopnickiej i Orzeszkowej. Projekt zespołu: mgr Inż. arch. Andrzej Bzdęga oraz Andrzej Olejniczak, Ewa Fuczkiewicz i Jacek Sołgałarozwoju. Na wystawie eksponowano opracowania urbanistyczne wykonane w ciągu ostatnich kilkunastu lat dla rejonu miasta zawartego miedzy ul. Kraszewskiego - Kościelną od zachodu, Podwalem od wschodu, Cytadelą od północy i ul. Marchlewskiego od południa. Wśród wystawionych planów znalazły się Plan Szczegółowy Zagospodarowania Przestrzennego Śródmieścia m. Poznania * w tych granicach oraz szereg opracowań realizacyjnych i studyjnych dla różnych fragmentów śródmieścia - łącznie szesnaście opracowań. Wszystkie na pewno interesujące, wiele - jak się okazało - dyskusyjnych. N a wymienienie zasługują: Plan rewaloryzacyjny Starego Miasta