J.4.N KACZMAREK OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY DLA DZIECI GŁUCHYCH W LATACH 1832 - 1982 (Rys monograficzny) N AuaZANIE głuchych za'Po:czątkow.ał benedyktyn ,Piotr Ponce w hiszpańskim kLasztoT2Je Dra. WytIlik>: je,go pra,c IIl1i'e zna.lazły jednak ser,s,zego oddźwięku w i:nnyc,h krajach i n.a ,k:OIIlty,nua,cję czekano jesz,cze d'WlLeŚC1e lat. .Dopiero uruchomienie pierws?:eg,o zakladu dla dzieci ,głuchych w Paryżu 1'770) :przez Ka1'iCJIla Mrchał'a de L'EJpee i .podobnego zakładu w Lipsku ,(.11778) przęz 'Samuela HeJnck:ego :było p'lllI1tk'tem zw.rootnym IW nauczanliu ,głuchy,c'h. PO'ws'tały niebawem .zakłady w Wied nJiu (1779), !Rzymie 1('1'783), Pradze 1(17,8'4), Be,r'linie 17i88), LOlndy.n:ie (117912) i !in. l IPows1tawały coraz to ,now,e szkoły dla głuchych, przygotowujące ich do wykJOIIlYwaniLa wLelu poży,tecznYlch lZJawodów. ZodinLe z zarządzeniem prUJSJkiiego .ministra szkolnictwa Karla Altensteina, miała powstać także w P07.naniu przy Głównym Kl'toHckm :Seminarium Nauczyciels:kim S'oŁa dla głu,chyc.h, ibędąca 'jednoc,ześ..JJie sz,kołą ówiczeń praktycznych dl,a prz%złych nauczycIeli. Otwawie .szkoły miało nastąpić w 18!.l5 :I'. SpraWia na'potkała j.ednak .ni,e IPrzewidZJaiIle trudności zarÓ'WlI1o ze strony ,Stanów Generalnych Wielk,iergo KJslięs,twa Poznańskieo jak i dyrekcji Semi;na,rium 2. 'KJiedy zaś już :wydawaŁo się, że ,radca LProw.incjoOl!1lalneg,o KolegJum Sz.k,olnego upoa-ał się ze ;ws,zYSl1Jk:imi tru ./ . ./ " cF<>;:.. ":t ".0'. =.:.: : ._ "fe ..: ł':j J ,. .:.. , :... . .. -: o" : < : :'::hbriłł j :...:::;:..... ......... ... '1'1.',,:.0 "":i czydeia głuchoniemych. iKról.ews.k1ie M.LnistJerstWJo Spraw Duchownych i Sz,],.o,lnic'twa, wkutJeik inaszcgo ,wn.iosku, uła,twiło tymzasowemu drug,1emu n.auC'zyi0ie,lowi muzyki w ,tutejszym Seminarium NauC'zyciel.skim, sposobność wyks,it<łłcenia się w Iins,tytude Głuc'h'Jniemych w Be.r:liDlii!, :takŻJe In3 nauczyciela głuehoni,emych. Uwia.damilamy więc" aieby 'podzke i :Opi,ekunowie użyć ,go m'og'li di:! UIClzeuia d.zi'eci głucha;niemych. Zgłosić się należy z dZliećmi u dyrektora IPallla GruszczyńskIeg,,)" 4, ,Dnia 23 .slty,cL,nia 18,32 r żapisano pi,e.rwszych uczniów: Ludw:ika .Borna z Legnicy, Michała Gryskę z Głównej, Fryderyka Olszewskiego z Poznania. Szkołę dla głuchy.ch, ;ogodnJJe 7. pier:w.atnymi zabaż,e.niami, 'um1esz,c7.ono przy ,seminarium Naucz)"delskim na Sródce, ktÓre zało2Jo.ne ziOlsltał,o 'w -1'804 J:'. 'pr.zez iFlryderyka W,iJhelma III. Seminarium mieściło Isię w .budynk'u poklasztornym zailmnu ref,OIrlTIatów 5 . P,i,erwszym dy,rektOTcm szkoły ,dla dzieci ,głuchych zQs'tał .mialIJJD-w.any Stefan GlI"uszczyński, .który jed.I'lirJcz,eśnie był 'Przełożonym Seminarium NiauczyC'ielsego. Z!godnile 'z zasadami org,aniza,cyjny,mi Slzkoły dla głuchych, miała .ona .obok uczenia dzieci głuchych kształcić semina['zysiów w kierunku nauczania głucih)'ich. IPtoznański zakład dla głuchaDli€'mych prZJez ,pip.IW1sz,e lata s.weo is-tnii€lI1lia borykał iStię z olbrzymimi t:rudnlO'śc:ia.mi ,n,a!tury tin.ansawej. .P,ro:bl,em ,ten prólbowal r.ozwiązoać Flrydery.k Wilhelm lU na III Sejmie W'ielki€lo Księsitwa P.oz.n:a,ńs:kii.eg,o, proponując, aby stany uchwaLiły na ubrzymanie zakładu dla ghllchy,ch w ZII1aniu 1.200 -ta'larów rocznie. .Pr.opozycj"1&11 ... :<:.<. . ,J;>< .,,,' ..,..,',; ! fi' .. .:.......: '''.. .. "'":: ,.; . ":t , ) I ; ',::lj , / 'ł I " , .:-. "'.,. .::#.. ....>.I . Z;. ;t/,' ,.. : .. ..; .Ji!t . > 'riI/;! $.... , """<" . '" .( . ; ; ........,.. . ?łł .."....;:.. , m" ;. ,';i A +:l.' . 1: ' . ,",,< ...:. )ł-.-.o:::" . .' ..... " ""," :iI" .. '..t' ',1" ł,f.,", ;' .." ],; " ;. I ..... '-:, {{ : '.:, - t.:'::: :ł:{,;,' _,,,ł....:!I1; L{ .' t/.IlIaZwę ,z Królewskieg.a na PJ1awi.ncjonalny Zakład dJa Głuchoniemych 6. Zakład pazos,tał pad >opieką stanów W.iel'k;i>ega KSIęstwa iFaznańskdeg,a da 188,7 r., kiiedy Ita utworzo.na n.aWie s,talIlowislw dy,rektora krajowego, i fUJJJkcję komisji stanaw,ej, .opiekującej się placówką, przekazana ipierwszemu drektorow.i !rajowemu AntanJiemu .P,asadawskiemu. W 183'5 'r. zebrała ,siię Rada P:r.owinc}analnea Kolegium Szkj(lnega, w skład kitórej wszedł iEduard M. asową' salę .gLmnas1yczJUą. Od 187'5 11'. .w wyższych klaSlach WlpT1owadzony został obok języka 'Poos.k:iego język nJiemieci ja.ko przedmiot 000wiązkowy. 'p,o prz.ejęciu terenów li budynków posemliinaryjnych, zakład Iparznańs.ki s"tał 5ię jednym z .największy,crb w cesarstwie ni,em:1ec1cim. W 1.875 r. uZYlStkał ;prawo samodzielnego kształcenia nauczycieli ze specjalnoscią nauczania głuchych. W 1t8189 r. nowym dyrf'..ktorem został J1.ll Radomsllm. DoprowadZlił on do calikowitego zmemczend.a zakładu. W 11'0rk po objęciu staiI'1o:w.ika, Radomski znIiósł naukę głuchych w języku !po:lskim. WyJWołał,o to los,trą Ikrytykę na łama;ch "Dziennika Pozl!1ańsiego" oraz "Kuriera Poznańskiego" 9. s:l' -;..'-:,. ,. -'-:.j "":" ,:':-:....... - . :.;...» "".;:< ":> . ?" ;. 1 ' -Ił t,t''" l , - :_ ': 'J::__, ,-.4. "T>'<'h 1'1'; . ," .:'.;<,,'-' ' .;.i" .:y.:-'" ; . -:-,....';,; :;.;...:.. ...> ; ;,l;. ."._," \ "'w'' :i.".. .. ,,.. , . L"". ,. : Fragment wirydarza w klasztornym. Zdjęcie 1925 r. budynku wykonane Jan Kaczmarek pows XIV Sejm Pro'Win<:ji Poznailskiej 1856. Poznań 1'8:56, s. 5,6. II Archiwum Ośrodka .sz:k,ol,I1Jo-Wy;chow.awczeg.o dla Dzi,eei Głuchych, 'Nr 728, 876, 9:50. W 'latach dziew,ięćdz:iesiątych Ipr,zep:DQWadz.one !badaIllia s'tatYiS 1 tYCZd1Je wykazały wzrost 1Jiciby "'" Ió<..., >* . ' '''''- .'" ,t" '? ""f ' , ""' . \" , . . k "'" 'ł' .e ,. j1i . . .' > :: ':;'" <'it"' " .""::.JSJ '" , ';". -...Mi . . ". .. . ,'?:>. if', ' ,. 5." " ' ..' .:; J .. : :: ! ','",:.:jt' " 'O ,. " . .. ""':;'.' .'.......-. "" ,>" ?'>:. ,.. ...,. . "",.J,: <",:,:"!":::: Fragment ogrodu zakładowego w 1938 r. W głębi budynki Zakładu. Wieża kościelna została zniszczona v czasie walk o Poznań W 1945 r. !Dnia 3 ana'l'ca 11'9,19 r. przybył do z:akłiadu Otton !Szyszka li w ,imiĘ'nu Nac.ze'mej Rady Ludawlej oOZlIJJajmił, że nauka języ,ka if]ji,emieckiieg,o odbywać się :będzie j,edyDlie do lmńc.a ,roku szkolnego" a od s:; ". ":.. :l MJI '( .,ił . , : . " . , \l,: II t."! \ ,.I;.. i ::j. :,....j :.). :t J;" t ł >'.. ........... l. If, " ,..:'i<::':::n . . :?i,i." Dnia kwie'tnJi ., '''\ ; .... . . -':c i . iil.. ",.. : \." .,A '.I&... ('. .\<.-?-.:.' C:i!. ."ł. '. :"'",:. ","' ':;":.<'. ........: N.' :. ....".,.:..:. ;'0'"","'.. ...... ".."....." ::"';';"«:'::':.' '»':::. ':::;:. ..", .. .... .. ". ....'. ::. ':.;.::;:'",';>'. ." ,. .:..;;.._.:.:.." Widok ogólny Zakładu z ul. Warszawskiej. Fotografia wykonana w 1938 r. W 1'928 T. 3Irc'hi'te.kt Starostwa 'K,rajowego inż. Marian P05p:i,e,sz.alski, w por.ozum1eniu .i m,a Wi!1IioSGk M.agi!Ytraotu pC'znańs:kiego, zeka;zał dy,rekcjli POiwszec'h.'"'1iej Wy.st,awy Krajow,ej Itereny .n:ależą'c.e do zakładu położ,oJle przy ul. Bu.kmvskej. W zamian zakŁad dtr.zymał. pOlbliski'e otle.reny paforty1:ilrocyjme, gdzie meŚiciły s:ię dOltąd balrai w,et,eTY[1alryjne dla IIDoni. TeTen ien sięgał do dz:isiej.szej ul. Torrnickieg,o, pomiędzy Itora,mi kolejDwymi ,a 'Ul. Wa:rszaw.ską. Przy ul. Warszawskiej dyrekcja zakładu wylbudow.a,la budymleik ,mJie.sZJkalny .dla dozorców i !peTSoGlI1e.1u us,])ugowego 13. 'W 1'913,4 r. r,ozbudoM'1alno budynek gos,po.dar,c,zy oraiZ s1iołów,kę, a ,w s'zkole na poddaszu urządzol1iO ,aulę i .zaŁożoiI1o cemltra[ne ogrz,ewanie. Wcześniej. bo ;w )W126 T., p.rzepw );7'".... .,:'<' " .,, .-" ;eł', ' '," '" ",". :. .' .' .;. .. ,.. '..... f ' <:' '4i.."', .::" .:'t\..: J _ _ ;:: _ '" .. f --= .. "..,' " ':;' :;:. . I ., j :F j \ ,. . .:.j< > .", )""}I; ..,'s.i' . :'. ',. f J " v ... .,j o:. JtI .! ..... ..... > ':'.,Y ,'Iv.".... :.:j?',,. . '.' :<.{-.":... ;:t:; ..' .'. Dom mieszkalny dyrektora Zakładu (1930), dzisiaj siedziba administracji Ośrodka Jan Kaczmarek 'Program nauczanLa ,głu.chY'ch. Sytuacja It,a tnvala ai da l'9I52 r., ,k;iedy :ta MiIIlis'te!I'sitwa Oświaty ;wpJ1aw.adziło .n!Owy pragram nauczania. Na początku I.946 r. atwalI"to przy zakł:adz,ie pierwszą w Polsce poa-adm.ę ortafaniczną, którą bezinteresawnie prowadzili Tadeusz Wierzbicki i Józef PawlowC'z.ak. Od paozątku -swej działall1'oś'ci .doibrymi oSliągnięciami sz.c,zydto s.ię Szlwlne Kato Polskieg,o CzerwonegO' KrzY1ża., kitó'.':,: \-,,,, .;; : - . :=:. : '-. "::.oi'i":-::.:. "." .. 6'.: .,:... t :,' . =..:=" ..... .... "'''' .... .. :. ł .". .' .:: . .. . .., . "" :""',,':ii' ":. , . ,. . . ... ,:" , ::: ...:." . ;'; . ;'ł 'II -,...1$" \y ;;, .........,_-"':',::t ..'.... - . .t. . '" ..: ", ;:_t.k_::(c>" "" :. ::Oj:j¥"" .ł .' ' ." :. .t # >. ---- :."'.... +: . i. ..,..., ..} :'1. ¥.-. Klasa dziewcząt podczas nauki krawiectwa w 1925 r. . : '-.:A . . . d". . ):<_, .. . 'n. -. :..-""", 'm'-..::'-.",!:"::,« L ',.,ł -. J .. .".01.-",." 't"'{ . - : . . "." .... rteg,o ,szJaku. Pr.z.edstawic..iel,e szkół specjalnych z cał,ej ,polski ,za'PoznaJ.i się z dZ1iałalno.Ś'Cią drużyn ,oorcers.kJich oraz bogaJtym da.ro'bkiiem po.znańs!kiiego ośrodkia. Za swoją wiieloI,etl'Jią d.z.iała'lna'ść ośrodek w p'oz..narriu Z'OS1tJal o.dz.nalCwny Medalem Komisji Edukacji Narodowej. ;, Jan Kaczmarek Obok iOśmi.oklasowej szkoły .podstawowej, zawodowej dla dzie.wJClząt araz tlIIJIte