LINIE TRAMWAJOWE
8 OGRODY - Dąbrowskiego - Roosevelta - Czerwonej Armii (powrót Czerwone} Armii - Zwierzyniecka - Kraszewskiego) - Lampego - 23 Lutego - Małe Garbary - Estkowskiego - Warszawska - M I LOSTOWO kursuj« co 30 minut
69 OSIEDLE KRAJU RAD - Murawa - Słowiańska - Pułaskiego - Roosevelta - Zwierzyniecka - Zeylanda - Świerczewskiego - Przybyszewskiego - Marcelin sfca - Grochowska - Promienista - OSIEDLE KOPERNIKA szczyt 8j m szczyt 12. iw 12. 70 PLAC WOLNOŚCI - Marcinkowskiego - Malej Garbary - Estkowskiego - Pod wała - Zawady - Głowna - GDYŃSKA szczyt 13. m szczyt 20. iw 2«. 71 IZBA RZEMIEŚLNICZA - Niezłomnych Marchlewskiego - Stalingrad«« - Libelta (powrót Roosevelta - Cz Armii! - Pułaskiego - Obornicka - Słowiańska - Muraw« - OSIEDLE KRAJU RAD szczyt 8. m szczyt 12. iw. 12. 72 GDYŃSKA - Główne - Zawady - Mała Garbary Solna - Pułaskiego - Obór nicka - Lutycka - Szczawnicka - DRUSKIENICKA szczy t l!" mszczyt 40 iw 40 73 PLAC WOLNOŚCI - Marcinkowskiego - M«łe Gsrbery - Podwal« - Zawady - Główna - Gniłzmensk« - BOGUCIN szczyt 13* nvszczyt 20 sw 2« 74 OSIEDLE ZWYCIĘSTWA - Potłbsks Seat»*« - Słowiłńsk« - Szelagowska - Garbary - Marchlewskiego - Rondo Rataj« - Zamenhota - OSIEDLE MAN 1FESTU LIPCOWEGO
107 STAROLĘKA DWORZEC - Starołecka - Czapury - WiÓREK szczyt 20 mszczyt 25 36 iw 60" 108 OGROOY - Szpitalne - Swieiczewsk i«go - Złotówek« - SKÓRZE WO - Dąbrów k« - Paledzie - Dopaawssc - DOPI EWO szczyt 40 46 mjszczyt 4 O - 46. św 60 109 GARBARY - Estkowskiego - Podwale - Głowna - Gdyńska - Poznanak« - KICIN - Kliny Milno - Wterzonka - KARŁOWICE szczyt mjszczyt iw 45. 110 GARBARY - Solna - Nowowiejskiego - Obornicka - Suchylas - Jelonek - ZŁOTNIKI szczyt 20"-28 mjszczyt70 iw 7».
J U N I KOWO - Gtunw»ldzk« - Raymonta - Hetmańska - Zamenhofa - ZAWADY szczyt 1 D m szczyt 12. św 12. DĘBIEĆ - Oz»ttynskt«go - Marchlewskiego - Strzelecka - Walki Młodych - 27 Grudnia (powrót Czerwonej Armii) - Lampego - Zwierzyniecka - Kraazaw »kiego - Dąbrowskiego - OGRODY «zczyt S. m szczyt 12. «v». 12.
DĘBIEĆ - Dzierżyńskiego - Gwardii Ludowej - Most Dworcowy - GrunwaldzkaJUNIKOWO szczyt 10. mjszczyt 12. iw 12. SERBSKA - Murawa - Pułaskiego Fredry - 23 Lutego - Małe Garbary - Estkowskiego - Zamanhofa - Starołącka - STAROLĘKA DWORZEC szczyt 10. mjszczyt 12 iw. 12* - Roosevelta Czerwona) Armii (powrót 27 Grudnia - - Strzelecka - Marchlewskiego - Zamenhota - OSIEDLE
9 WI N lARY - Wołyń ska - Wielkopolska - Roosevelta - Czerwone) Armii (powrót 27 Grudni« - Lampego) - Walki Młodych - Strzelecka - Marchlewskiego - Dzierżyńskiego - DĘBIEĆ kursuje co 30 minut
10 WILCZAK - Winogrady - Pułaskiego Ludowe) - Dzierżyńskiego - DĘBIEĆ kursuje co 30 minut
Roosevelta - Most Dworcowy - Gwardii
111 GARBARY - Estkowskiego - Podw.l« CZERWONAK - Mtekowo - OWINSKA szczyt 10 -15mszczyt 30 112 GŁOWNA - Gnieżnieńska - Bogucin Gruszczyn SWARZĘDZ szczyt 30. mszczyt 60 - 8 O
Zamenhofa - Marchlewskiego - Strzelecka - Walki Fredry (powrót Cz Armin - Roosevelta - Grunwal
Główna Gdyńska - Koziegłowy Bolechowo - PROMNICĘ sw 40
13 STARO LĘKA DWORZEC Młodych - 27 Grudnia dzka - JUNIKOWO kursuje co 30 minut
J«mkowo M«chowo - Kobylnic« -
15 SERBSKA - Murawa - Winogrady - Pułaskiego - Fredry - Lampego - Cz ArmiiRoosevetta - Pułaskiego - Winogrady - Murawa - SERBSKA kursuje co 20 minutiw 60 80
GORCZYN Głogowska Fredry) - Walki Młodych LECHA szczyt 10sw 12.
113 RONDO RATAJE Krzywoustego - Ługańska - Szczepankowo - Spławi« - TULCE - Gowarzawo - KLESZCZ EWO szczyt 40"-45 m szczyt 60. iw 50 114 OGROOY - Dąbrowskiego - Słupska - Chojnicka - Kierska - Goiecańske - Dworców« - Pocztów« - ROKIETNICA szczyt 85 mjszczyt 90 -96. iw 90*-100 115 GORCZYN Głogowska - RakomawKka - Leszczyńska - Opolska - Socaeskie go - Fsbryczna - Dworcowa - LUBOŃ DWORZEC szczyt mjszczyt iw 50*-«jO" 116 GORCZYN - Głogowska - Kopanina - Fabaanowo - Plewteke - GŁUCH OWO szczyt 60. m.szczyt» iw 90 100 117 GORCZYN - Rakonaawicka - Czechosłowacka - Powstańców Włkp - Fabryczna - Topolowa - Podgórna - LUBOŃ IKRETAi «zczyt m szczyt św 80. -70.
szczyt 8 *mszczyt 15iw 20m szczyt 12.
75 G O RCZYN - Głog ajwska- FI ako ni ewi cka - iAei ayfAa - O szczyt 9. mjszczyt 20" iw 20" -40" 76 SKŁADOWA - Msichlewskiego - Bern« - Cz«chosłow»ck« - Łozowa - AZALIOWA szczyt 7 mjszczyt 15. sw 15*-20" 77 BAŁTYK - Świerczewskiego - Złotowska - Łąkowa - Grunwaldzka - OS PLE WISKA szczyt 20 mjszczyt 25 35 iw 36 - 4 O
MILOSTOWO - Warszawska - Zamenhofa - Marchlewskiego - Roosevelta - Grunwaldzka - BUDZISZYNSKA szczyt 10. mjszczyt 12. iw. 12.
PAMIĄTKOWA Oiiertyńskwgo Gwardii Ludowe) Roosevelta - Dąbrowskiego - OGRODY szczyt 10. mjszczyt 12 iw 12. M I LOSTOWO - Warszawska - Estkowskiego - Małe Garbary - 23 Lutego - Fredry - Dąbrowskiego - OGRODY szczyt 10. mszczyt 12. sw 12.
76 PIĄTKOWO Łagowskiego - Obornick» - Pułaskiego Roosevefu - Zwałrzyniecka - Z«y1«nd« - Świerczewskiego - EDWARDOWO szczyt 14. msz czy t 40 iw 40" 73 KOPANINA - Głogowska - fujkonaewKka - Czechosłowacka - Opolska - LUBOŃ (KOŚCIUSZKI) szczyt 8 mjszczyt 20* iw 20
119 GARBARY - Solna - Pułaskiego Obornicka - Suchyl»« - Jelonek - Pawi» « a ZŁOTKOWO szczyt40 mszczyt 70 iw tor 90
Marchlewskiego
UNIE AUTOBUSOWE
PAMIĄTKOWA Dzierżyńskiego Marchlewskiego Svzelecka Wałki Młodych - 27 Grudnia (powrót Lampego! - Fredry - Pułaskiego -Wielkopolska Wołyń ska Winiarska - PIĄTKOWSKA szczyt 10. mjszczyt 12 sw 12. DĘBIEĆ - Dzierżyńskiego - Hetmańska - Głogowska - Roosevelta - Pułas kiego - Winogrady - WILCZAK szczyt 10. mjszczyt 12. Sw 12 GORCZYN - Głogowska Roosevelta Pułaskiego Wielkopolska - Wołynsss PIĄTKOWSKA szczyt 10. mjszczyt 12. iW.12. GORCZYN-Głogowska Hetmańska Zamenhofa Warszawska MILOSTOWO szczyt 10. myszczyt 12. iw. 24. JUNIKOWO - Grunwaldzka - Roosevelta - Czerwonei Armii (powrót 27 Gru dnia - Fredry) - Walki Młodych - Strzelecka - Marchlewskiego - Zamenhofa - Starołecka - STAROLĘKA DWORZEC szczyt 6. mjszczyt 12. sw 12. GORCZYN - Głogowska - Most Dworcowy - Marchlewskiego - Zamenhofa - Starołecka - STAROLĘKA DWORZEC szczyt 6. mjszczyt 12. i w. 12* SERBSKA - Murawa - Winogrady - Pułaskiego - Roosevelta - Grunwaldzka - BUDZISZYNSKA szczyt 10. m:szczyt 12 sw 12. WI LCZAK - Winogrady - Pułaskiego - Fredry - 23 Lutego - Estkowskiego - Warszawska- MILOSTOWO szczyt 10. mjszczyt 12. iw. 12. PLAC WI ELKO POLSKI - 23 Lutego - Fredry - Roosevelta - Grunwaldzka - BUDZISZYNSKA szczyt 10. m.szczyt 12. iw. me kursuje DĘBIEĆ - Dzierżyńskiego - Marchlewskiego - Zamenhofa - Podwale - ZAWADY szczyt 10. m,szczyt sw nie kursuje
88 STAROLĘKA DWORZEC - Minikowo - Ożarowska - GARASZEWO szczyt 24 * mjszczyt 24 iw 30.
118 GARBARY szczyt 76*
Sol na- Pułaskiego-Obomi cka- Pi ątkowo - MORASKO mjszczyt 76. św 75- 8 6
Linie miejskie
80 GORCZYN - Głogowska - Fabaanowo - Wołowska - RUONICZE szczyt 30. m szczyt 46. iw 36. -40" 81 RONDO RATAJE - Zamenhof« - Wioślarska - Ostrowska - Infujncka - Wiatraczna - OSIEDLE RUSA szczyt t' mjszczyt 8. iw 8 82 GORCZYN Albańska - Promienista Grochowska - Szpitalna - Dąbrów skt«go - Żeromskiego - Wojaka Polskiego - Słowiańska - Serbska - Murawa - OSIEDLE KRAJU RAO szczyt B* mszczyt 11 -16. sw 12 83 GARBARY - Szelagowska - Słowiańska - Murawa - Lechicka - Strzeszyńsk« - Szarych Szeregów - PIĄTKOWO szczyt 23. mjszczyt t *w nie kursuje 84 RONDO RATAJE - Wioślarska - Ostrowska Inflancka - Wiatraczna - FRA NOWO szczyt 30-34. mszczyt 30 -34 św 30-34 85 GARBARY - Szelagowska - Naramowic*« - Lechicka - Wojciechowskiego - OSIEDLE BOLESŁAWA CHROBREGO szczyt 23 m szczyt 23 iw 23
51 MOŁDAWSKA - Umułtowska - Lechicka - Naramowick« - Szelagowska Garbary - Małe Garbary - Solna - Nowowiejskiego - Pułaskiego - Obornicka - Piątkowska - Lechicka Umułtowska - MOŁDAWSKA szczyt 10. m szczyt 1 B. iw 20 -25 52 - STAROLĘKA DWORZEC - Starołecka - STAROLĘKA WIELKA szczyt 18. mjszczyt 20" iw 20. 53 DĘBIEĆ - Opolski - Kościuszki - Poniatowskiego - LUBOŃ IZABIKOWOI szczyt 7 mszczyt 20. sw 20
Linie pospieszne
401 GARBARY - Solne - Pułaskiego - Obornicka - Słowiańska - Wojska Polskiego - Dojazd - SZPITAL MSW szczyt 40" mjszczyt 4 O. sw 40
54 RONDO RATAJE - Ostrowska - Krzywoustego - SZCZEPANKOWO - Gospo darska - SPŁAWIE szczyt 9. mjszczyt 15. Sw 15.-25. 56 RONDO RATAJE Zamenhofa - Majakowskiego - Piwna - Borówki - NOWA WIES szczyt 25. mjszczyt 55 iv 50-60
GŁOWNA Libelta Bułgarska szczyt 17*
- Zawady - Podwakt - Estkowskiego - Mała Garbaty - Soki« - Poznańska Dąbrowskiego - Ptzyłjyszawafcsago - Maicelinska - OGNIKmjszczyt iw me kursu)«
56 GORCZYN - Głogowska - Kołowo - Poniatowskiego - ŹABI KOWO szczyt 9. nvszczyt25. iw.10-15 57 GARBARY - Estkowskiego - Zamenhofa - Majakowskiego - Browarna - Warszawska - MOGILEŃSKA szczyt 16-20* mjszczyt 20-26 iw 20 -25 58 STAROLĘKA DWORZEC - Starołecka - Głuszyna - SYPNIEWO szczytn mszczyt 25 sw 35. 59 ŁAWI CA - Złotowska - Świerczewskiego - Zeylande - Zwierzyniecka - Roose verte - BAŁTYK szczyt f mjszczyt 15. i w. 1 0- 1 5. 60 GARBARY - Solne - Pułaskiego - Obornicka - Lutycka - Szczawnicka - Z*kopiańska - Biskupińska - STRZESZYN szczyt 25. mszczyt 35 iw 34 · 1 OGRODY - Dąbrowskiego - Słupska - KRZYZOWNIKI szczyt T mjszczyt 28 iw. 14. 62 RONDO RATAJE - Zamanhofa - Ostrowska - Krzywoustego - tta Pokrzywno - Torowa - Krzywoustego - Ostrowska - Zamenhofa - RONDO RATAJE szczyt 16. m szczyt 50. iw 50* 63 GORCZYN - Albańska - Jugosłowiańska - Marcelinaka - Grochowska - Świerczewskiego - Zeylanda - Rondo Kopernika - Roosevelta - Libelta - Stalin greozka - Solna n_AC yrrrLKOPT JLSKI szczyt 8. m.szczyt 10. iw *.0.-15. 64 GOLĘCIN - Wojska Polskiego - Nad Wierzbakiem - Kościelna - Kraszewskiego - Matejki - Chociszewskiego - Promienista - OSIEDLE KOPERNIKA szczyt 9. mjszczyt 12* iw. 12. 65 RONDO RATAJE - Zamenhofa - Wios.arska - Ostrowska -Obodrzycka- FOR TECZNA szczyt 18* mjszczyt 2 O - 2 5 iw 20. 66 RONDO RATAJE - Zamenhofa - Majrkowskiego - Browarna - Świętopełka - Warszawska - Smołdzinowsk« - ZIELINIEi" szczyt 30* m szczyt 65 sw 3 6 - 6 O 67 PLAC WOLNOŚCI - Marcinkowskiego - Solna - Ks. Jozef« - Północna - Garbary - Sz«ł«gowska - Natamowicka - KRESOWA szczyt 20. mjszczyt 20. iw 20.-30. 68 IZBA RZEMIEŚLNICZA - Niezłomnych - Marchlawskiago - Statingradzka - Libelta (powrót Roosevelta - Cz Armii) - Pułaskiego - Obornicka - Lutycka - Szczawnicka - Drusktenicke - Zakopiańska - PODOLANY szczyt 11. nvszczyt 20. iw 20
B OSIEDLE MANIFESTU LIPCOWEGO - Zamenhofa - Kórnicka - Watki Młodych Kościuszki - Poznańska - Dąbrowskiego - Przybyszewskiego - Swwrczew sfcksgo - Grochowska Marceiinska - Jugosłowiańska Promienista OSIEDLE KOPERNIKA szczyt 14. m szczyt 26 sw ma kursuj«
86 OGRODY - Dąbrowskiego - Słupska - PSARSKIE szczyt 6 O - 94 nvszczyt 6 O - 6 4 i w 6 O - 7 O '
87 GARBARY - Solna - Pułaskiego - Obornicka - Piątkowska - WojciechowskiegoOSIEDLE BOLESŁAWA CHROBREGO s z c z Y t n o . m j szczyt 24 ś w ł 2 - 1 6 *
DWORZEC Czerwonej ArmM Marchlewskiego Łozowa - Dzierżyńskiego - LUBOŃ (LASEKl szczyt 20 mjszczyt26. św 26 D ZOO MALTA - Krańców* - Warszawska - Estkowskiego - Garbary - Walki Młodych - Kościuszki - Czerwonej Arm» - ZOO ZWIERZYNIECKA szczyt 6 0- 8 O" m szczyt 50 60 «w 60 60
B«ma - Piastowska -
89 STAROLĘKA DWORZEC - Minikowo szczyt 24. m uczył 24.
Sandomierska - MINIKOWO tw 30
F POLONEZ - Stakngredzke - Marchlewskiego - Rondo Rataj« - Zamanhof« - Ostrowska - InRanck« - Osiedl« Lacha - Oswdkł Czacha - OSIEOLE RUSA «zczyt 16. m szczyt 20" św 20 30
OGRODY - Dąbrowskiego - Przybyszewskiego - Raymonta - Hetmańska - Starołecka - STAROLĘKA DWORZEC szczyt 10. mjszczyt 12 iw. 12. OGRODY - Dąbrowskiego - Przybyszewskiego - Reymonta - Hetmańska - Dzierżyńskiego - DĘBIEĆ szczyt 10. mjszczyt iw nie kursuje GORCZYN - Głogowska - Roosevelta - Czerwonej Armii MARCINKOWSKIE GO - 27 Grudnia - Fredry - Roosevelta - Głogowska - GORCZYN szczyt 10. mjszczyt 12. iw. 12. &SJZBS.KA Umawia Winogrady - Pułaskiego Fredry I«JUTPFGO Czerwonej Armii - Roosevelta - Pułaskiego - Winogrady - Murawę - SERBSKA szczyt 1 O. m szczyt 12. iw nie kursuje
101 DĘBIEĆ Luboń - LASEK - Poznańska - Piaskowa - Labelta - PUSZCZYKOWODworcowa - NIWKA szczyt 22. mjszczyt 20 24 iw 20 24 102 OGRODY - Smochowic« - PRZEŹMIEROWO Swadzim - Sady - LUSOWO Marianowo - TARNOWO PODGÓRNE - GÓRA - LUSOWKO - Jankowie« - Caradz Kościelny CERADZ DOLNY szczyt 10"-20" mjszczyt 10*-*W iw 20*-30 103 GORCZYN - Głogowska - KOMORNIKI - Szreniawa - Rosnowo - Chomącie« - KONARZEWO szczyt 12'-18' mszczyt56 św 40'-46' 104 GARBARY - Estkowskiego - Warszawska - Psina - SWARZĘDZ szczyt 15*-20* mjszczyt 22' sw 20'-26' 106 PLAC WIELKOPOLSKI - Mała Garbary - Szelagowska - Naremowicke - Radojewo - BIEDRUSKO szczyt 20-30 mszczyt 20-30 sw 40-46' 106 OGRODY - Dąbrowskiego - Żeromskiego - Wojaka Polskiego - Gołecińek« - Koszalińska - Psarskre - Chojnicka - Żeglarska - KIEKRZ szczyt mjszczyt sw 60*-75.
90 PIĄTKOWSKA szczyt 14.
Wojciechowskiego - OSIEDLE BOLESŁAWA CHROBREGO m szczyt 40* św 40
Linia nocn«
Linie podmiejskie
201 DWORZEC GŁÓWNY - Czerwonej Arm» - Marcinkowskiego - Rondo Ra tar« Ostrowska - Irateanck« - OSIFDLF RUSA kurauss co 30 manut
OSIEDLE LECHA - Zamenhota - Marchlewskiego - Strzelecka - 27 Grudnia - LAMPEGO - Czerwonej Armii - Strzelecka - Marchlewskiego - Zamenhota - OSIEDLE LECHA szczyt 16. mjszczyt 16. Św. nie kursuje
PIĄTKOWSKA Winiarska Wołyń ska - Wielkopolska - Pułaskiego - Fredry - LAMPEGO - Czerwonei Armii - Pułaskiego Wielkopolska - Wołyńska - Wi marska PIĄTKOWSKA szczyt 10. m szczyt, iw me kursuje
Linie nocne
OPRACOWANIE POZNAŃSKIE PRZEDSIĘBIORSTWO GEOOEZVJNO KARTOGRAFICZNE .GEOPOZ- POZNAN 19»0
GORCZYN - Głogowska - Roosevelta Fredry) - Walki Młodych - Strzelecka WADY kursuje co 30 minut
Czerwonej Armii (powrót 27 Grudni« - - Marchlewskiego - Zamenhofa - ZA
Orkiestra Dęta Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego pod batutą Mariana Frankowskiego koncertuje na stopniach Teatru Wielkiego (24 maja 1980)
połączony z X Zawodami o Memoriał Czesława Ochockiego, który odbył się w dniach l i 2 września 1979 r. Wśród ekip zagranicznych przybyły na zawody drużyny z Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej i Węgier, natomiast krajowe kluby reprezentowane były przez Robotniczy Klub Sportowy "Marymont" (Warszawa) i Klub Sportowy "Leśnik" z Poznania. Indywidualnie startowali również zawodnicy ze Spółdzielczego Klubu Sportowego "Społem" (Łódź) i Robotniczego Klubu Sportowego "Drukarz" (Warszawa).
Jubileuszową imprezą była także zorganizowana przez działający przy Pałacu Kultury Klub "Cyklop" wystawa fotograficzna "Ludzie i pojazdy" obrazująca współczesne życie i działalność Przedsiębiorstwa. Wystawiali Edmund Binkowski, Bogdan Jarek, Andrzej J askólski, Aleksandra Konarska, Marian Łuczak, Henryk Otto, Marek Piotrowski, Lucjan Ryba i Wiesław Trzeciak. Otwarcie nastąpiło w dniu 8 marca 1980 r.
w hallu parterowym Sali Wielkiej Pałacu Kultury. Przybyli na otwarcie: zastępca kierownika Wydziału Budownictwa i Gospodarki Miejskiej Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Bogdan Zastawny / dyrektor Pałacu Kultury Jan Szajek, zastępca dyrektora Wojewódzkiego .Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego Romuald Zątek.
Jubileuszowym akcentem był także cie
5 Kronika m. Poznania z. 4/80szący się dużym zainteresowaniem konkurs pod hasłem "WPK wczoraj i dziś" ogłoszony na łamach dwutygodnika "Z życia WPK". W dniu 11 lipca 1980 r. w Zakładowym Domu Kultury odbyło się spotkanie Kolegium Redakcyjnego dwutygodnika z czytelnikami, podczas którego laureatom konkursu wręczono nagrody i upominki. Zwycięzcami konkursu zostali: Andrzej Paterski, Janina Mańczak, Dorota Krakowska, Roman Mańczak, Henryk Pawłowicz, Bogdan Bączyk, Sylwester Dubielak, Bożena J anuchowska, Ryszard Komorowicz, Czesław Wojciechowski, Jolanta Wieczorek i Lidia Bartosiak. W dniu 23 maja w Zakładowym Domu Kultury przy ul. Słowackiego otwarto Izbę Tradycji i Perspektyw, zgromadzono w niej dokumenty archiwalne, fotografie starych pojazdów tramwajowych oraz pracującycH w ówczesnym przedsiębiorstwie ludzi, wśród nich zdjęcie przedstawiające dwukonne tramwaje na Starym Rynku liczące bez mała wiek, a ofiarowane przedsiębiorstwu przez Alojzego Wierachowskiego. Zdjęcie to wykonane zostało przez atelier "Gabinet Photographie" . W gablotach oglądać można było dawne mundury motorniczych i konduktorów, a także używane wówczas akcesoria jak torba czy kasownik, bogatą kolekcję biletów tramwajowych. W dniu otwarcia Izba wzbogaciła się o siedem modeli zabytkowych wozów tramwajowych. Eksponaty te ofiarował poznański modelarz Henryk Radomski. 
Jubileusze
Przecięcia wstęgi dokonali: kierownik oddziału Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej Henryk N owak oraz I sekretarz Komitetu Zakładowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Marian Wilczyński. Przybyłym na otwarcie gościom zarys historii Przedsiębiorstwa przedstawił zastępca dyrektora Romuald Zątek. Następnego dnia (24 maja 1980 r.) po godzinie dziewiątej na ulice Poznania wyruszył naj starszy z posiadanych przez Przedsiębiorstwo wagon tramwaju konnego, który przed stu laty rozpoczynał służbę w naszym mieście. Pojawienie się zabytkowego tramwaju we współczesnej scenerii targowego Poznania było sensacją turystyczną. Kursował kilka godzin, a z okazji skorzystało ponad ośmiuset pasażerów. Trasa biegła ulicami: Czerwonej Armii, Marcinkowskiego, 27 Grudnia i Lampego. Obowiązki konduktora w oryginalnym mundurze pełnił Antoni Stachowski. Z kronikarskiego obowiązku trzeba również dodać, że tramwaj ten wyjechał na ulice Poznania również latem 19/9 r., kiedy to Krajowa Agencja Fotograficzna przygotowywała materiał zdjęciowy do wydania okolicznościowej widokówki. N ajstarszy wagon tramwaju konnego wykorzystany został również w jednym z odcinków serialu telewizyjnego Najdłuższa wojna w Europie przygotowywanego przez Wytwórnię Filmów "Poltel" . Sceny' te kręcono w dniach od 8 do 13 maja NI) r. Fronton Teatru Wielkiego im. Stanisława Moniuszki zdobiła wielka szarfa z napisem "Dzień Pracownika Komunalnego - lm lat komunikacji miejskiej w Poznaniu". Na centralnych schodach koncertowała reprezentacyjna orkiestra Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego pod batutą Mariana Frankowskiego.
N a uroczystą akademię przybyli pracownicy Przedsiębiorstwa i delegacje pracowników innych przedsiębiorstw komunalnych i poznańskich zakładów pracy; minister administracji, gospodarki terenowej l ochrony środowiska Józef Kępa, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada, wojewoda poznański Stanisław Cozaś, przewodniczący Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej Jan Osowski, I sekretarz Komitetu Dzielnicowego Grunwald Józef Cichowlas, kierownik Wydziału Budownictwa i Gospodarki Miejskiej Komitetu Wojewódzkiego Miron Kolasiński, wicewojewodowie Ryszard Cmielewski i Stanisław Piotrowicz, wiceorezydent Poznania Łucjan Majewski, przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej Tadeusz Kuraś oraz dyrektor Wojewódzkiego Zjednoczenia Przed
siębiorstw Gospodarki Komunalnej l Mieszkaniowej Jan Różański. Akademia rozpoczęła się dekoracją zasłużonych pracowników i emerytów Przedsiębiorstwa w foyer Teatru Wielkiego. Przemówienie powitalne wygłosił dyrektor Przedsiębiorstwa Jerzy Kuraszyński. Przemawiając I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada wyraził słowa uznania l podziękowania pracownikom Przedsiębiorstwa, podkreślając, że przy wszystkich codziennych kłopotach załoga Przedsiębiorstwa dokłada starań, by komunikacja miejska funkcjonowała j ak najlepiej, by dowozić rzesze pasażerów do pracy, do domów i w celach rekreacyjnych. Gratulując odznaczeń serdecznie podziękował za trud, za wykonywanie pracy z sercem, za umiłowanie swego zawodu życząc również serdecznie pracownikom i ich rodzinom dużo zdrowia i pomyślności. Zasłużonych pracowników i emerytów Przedsiębiorstwa dekorowali: Stanisław Cozaś, Józef Kępa, Miron Kolasiński, Tadeusz Kuraś, Jan Osowski i Jerzy Zasada.
Na ręce przedstawicieli konferencji Samorządu Robotniczego Przedsiębiorstwa przewodniczący Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych Bolesław Szalek przekazał Odznakę Honorową "Za zasługi dla rozwoju ruchu związkowego województwa poznańskiego", natomiast przewodniczący Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej Jan Osowski Złotą Odznakę Związkową.
Za odznaczenia w imieniu wyróżnionych podziękował Jan Lekarczyk kierowca- Instruktor zakładu komunikacji autobusowej. Centralna akademia w sali Teatru Wielkiego przebiegała pod ogólnym hasłem "Komunalni w służbie społeczeństwa". Po uroczystym powitaniu dyrektor naczelny Jerzy Kuraszyński przedstawił historię, dokonania i współczesność Przedsiębiorstwa. "Partia i władza ludowa - stwierdził mówca m. in. - podejmując przed trzydziestu laty niespotykany w skali naszych dziejów program uprzemysłowienia i urbanizacji kraju oraz zrównania warunków ludności w mieście l na wsi podjęła równocześnie szybki rozwój także gospodarki komunalnej. Nie można sobie bowiem wyobrazić normalnego miasta, normalnej w nim pracy i życia bez sprawnie działających służb komunalnych, takich jak wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie miasta, zieleń czy komunikacja miejska. Współdziałanie naszych przedsiębiorstw przy szerokiej koordynacji Zjednoczenia spowodowało dalszy postęp w wyposażeniu miasta w zakresie zapewnienia mieszkańcom wody, ciepła, czystości, zieleni i możliwości dojazdu do pracy. Świadomość potrzeb społecz
Zabytkowy, stuletni wagon tramwaju konnego wyjechał w dniu 24 maja 1980 r. na trasą linii nr l. Zbieg ul. Czerwonej Armii z al. Marcinkowskiego
nych prZYSWleca nam w każdym działaniu, na każdym odcinku pracy. Trzeba w dalszym ciągu wykazywać maksimum starań, by przewidziane w planie środki na gospodarkę komunalną i mieszkaniową były w pełni i celowo wykorzystane. Wiele jeszcze pilnych zadań wiąże się z doskonaleniem gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, poprawą komunikacji miejskiej, ciepłownictwa i służb oczyszczania miasta. Całej naszej pracy towarzyszy troska o warunki pracy załogi, o bezpieczeństwo oraz spełnienie wymogów gospodarności w zakresie wykorzystania środków na cele eksploatacyjne i socjalne. Dobra opinia o naszych załogach i służbach w większości znajduje potwierdzenie w pełnej realizacji odpowiedzialnycfc zadań" . "Tegoroczne święto - mówił dalej Jerzy Kuraszyński - jest okazją do przeglądu osiągnięć Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego na przestrzeni nie tylko ostatniego roku, ale i całego wieku. Nie udało nam się co prawda po raz czwarty w bieżącym dziesięcioleciu powtórzyć sukcesu w postaci zajęcia pierwszego miejsca we współzawodnictwie międzyzakładowym - ale tak samo niewątpliwym zaszczytem jest zdobycie drugiego i po raz trzeci już zdobycie Sztandaru Przechodniego Ministra Adminitracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Srodowiska oraz Zarządu Głównego naszego związku za trudną, rzetelną i ofiarną pracę całej załogi. W tegorocznych obchodach naszego Dnia eksponujemy aktywne postawy, sprzyjające dalszej efektywnej gospodarce, wysokiej jakości pracy i dobrej jej organizacji, jako ważny czynnik w poprawie jakości życia ludzi pracy. "Usługi świadczone przez nasze Przedsiębiorstwo niewątpliwie z roku na rok się poprawiają, chociaż jeszcze nie w stopniu może zadowalającym. Rok ubiegły oraz pierwsze miesiące tego roku cechował dalszy wzrost wozokilometrów oraz przewiezionych osób. Poznań, Gniezno i Kórnik obsługiwało łącznie 4ffi autobusów i 490 tramwajów, które kursowały na dwudziestu czterech liniach tramwajowych i stu trzynastu autobusowych o długości łącznej 1123 km. "Słabo rozwinięta sieć tras tramwajowych uległa dalszej poprawie przez wybudowanie linii tramwajowej z Winiar do zespołu szpitali przy ul. Lutycklej, co rozwiązało w zasadniczy sposób dojazd do miasta mieszkańców nowo powstałych osiedli w Piątkowie , którym uruchomiono specjalną linię autobusową do pętli tramwajowej. Dla dalszej poprawy przewozów pasażerskich rozpracowano koncepcję nowego układu komunikacyjnego opartego głównie na trakcji elektrycznej - co w dobie światowego kryzysu paliwowego ma istotne znaczenie. "Prawidłowe kształtowanie się wskaźników eksploatacyjnych i finansowych mimo zwiększającego się zagęszczenia taboru w zapleczu technicznych i występującego stale deficytu kadr jest wynikiem dużego zaangażowania załogi, która w 1979 r. dodatkowo wykonała w ramach czynów społecznych i produkcyjnych roboty wartości ok. dziesięciu milionów złotych". N astępnie Jerzy Kuraszyński przedstawił rys historyczny komunikacji miejskiej. Kończąc swe wystąpienie powiedział: "Całą załogę cechuje zaangażowanie społeczne i polityczne, mające już długoletnią tradycję w historii przedsiębiorstwa. W latach 1932/1933 poznańscy tramwajarze trzykrotnie organizowali strajk, protestując w ten spos66 
Jubileuszeprzeciwko wprowadzonym obniżkom płac i redukcjom pracowników. Do dzisiaj żyje jeszcze dziesięciu czynnych lub byłych pracowników - weteranów Powstania wielkopolskiego 1918/1919 i trzystusiedemdziesięciopięcioosobowa rzesza kombatantów ostatniej wojny światowej. Dzisiejsza uroczystość nakazuje oddać hołd weteranom walk i pracy, pionierom komunikacji miejskiej, którzy kiedyś podnosili ją z gruzów i stwarzali podstawy dzisiejszego dynamicznego rozwoju. Mieliśmy i mamy wśród tramwajarzy ludzi wielce dla naszej ojczyzny zasłużonych, kawalerów wysokich odznaczeń państwowych, ludzi otaczanych powszechnym szacunkiem. Im oraz tym wszystkim, którzy w ciągu długich lat nie szczędzili wysiłku dla pomyślnego rozwoju naszego Przedsiębiorstwa, składam najserdeczniejsze podziękowanie". "Cenimy sobie wysoko otrzymane w ubiegłych latach wyróżnienia przedsiębiorstwa w postaci odznak honorowych za zasługi dla rozwoju województwa poznańskiego i miasta. Otrzymaliśmy dzisiaj dalsze wyróżnienia od Zarządu Głównego naszego związku i Wojewódzkiej Bady Związków Zawodowych. Bardzo za nie dziękujemy i zapewniam, te sprawy załogi traktujemy na równi ze sprawami wykonania zadań gospodarczych. Zapewniamy jednocześnie władze centralne i woj ewódzkie, że w dalszym ciągu walczyć będziemy o prymat wśród najlepszych przedsiębiorstw w kraju widząc w swej pracy podstawowy cel, jakim jest poprawa usług komunikacyjnych" .
Przewodniczący Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej Jan Osowski wręcza dyrektorowi naczelnemu Przedsiębiorstwa, Jerzemu Kuraszyńskiemu (z lewej) Złotą Odznakę Związkową przyznaną Przedsiębiorstwu z okazji jubileuszu. W środku - przewodniczący Rady Zakładowej Jerzy Kasprzak. Foyer Teatru wielkiego (24 maja 1980 r.)
Podniosłą chwilą jubileuszowej akademii było wręczenie na ręce Jerzego Kuraszyńskiego sztandaru Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej za zajęcie II miejsca w międzyzakładowym współzawodnictwie pracy. Wręczenia sztandaru dokonali minister administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska Józef Kępa oraz przewodniczący Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej Jan Osowski. Zebrani z uwagą wysłuchali wypowiedzi ministra Józefa Kępy, który powiedział m. in.: "Zdecydowana większość pracowników gospodarki komunalnej rzetelnie i z zaangażowaniem wypełnia powierzone jej obowiązki, osiąga dobre wyniki pracy, zasługuje na uznanie i słowa podziękowania. Kierownictwo Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i rządu przywiązuje duże znaczenie do gospodarki komunalnej. Znalazło to odbicie w uchwale VIII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Bobotniczej, w działaniach Bady Ministrów podjętych po Zjeździe. Na rozwój wszystkich dziedzin naszej gospodarki przeznaczone są znaczne środki finansowe i materialne. W ich efekcie następuje stała rozbudowa infrastruktury komunalnej rozstrzygająca o warunkach bytowania ludności miejskiej, a w ostatnim okresie w coraz większym stopniu także mieszkańców wsi. Rozbudowujemy sieć wodociągowo-kanalizacyjną, źródła i sieci dostawcze ciepła, komunikację miejską - nerw życia każdego miasta. Unowocześniamy przemysł wytwarzający tak potrzebne maszyny i urządzenia dla gospodarki komunalnej. "Zdajemy sobie sprawę z tego, że wszystko, co dotychczas osiągnięto w tej dziedzinie nie jest w pełni wystarczające na dzień dzisiejszy i daleko niewystarczające dla najbliższej przyszłości. Wytyczony przez VIII Zjazd program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na lata osiemdziesiąte stawia nowe zadania przed gospodarką komunalną. Musi się ona rozwijać jeszcze szybciej, aby nadążyć za tempem urbanizacji kraju, podnosić na wyższy poziom usługi, nadążać za 
Szkic trasy wydłużonych Unii autobusowych nr 85 i nr 87
Szkic fragmentu trasy wydłużonych linii tramwajowych nr 9 i nr 11
Szkic trasy nowo utworzone] linii tramwaj owe ] nr 24
Jubileusze
* odcfiek nowy odcinek iStniejqcy
CRiJOHIA 
Jubileusze l
wzrostem liczby mieszkańców miast. Osiągnąć trzeba znaczną poprawę w realizacji inwestycji komunalnych, a zwłaszcza przyspieszyć uzbrojenie terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe. Wyraźnej poprawy wymaga zaopatrzenie miast, w tym także Poznania, w wodę. Wiele się w tej sprawie czyni. Konieczne jest zwiększenie zaopatrywania miast w energią cieplną. Więcej uwagi poświęcić musimy ochronie wód, przyspieszyć budowę oczyszczalni ścieków. Korzystne warunki dla naszej działalności w tym zakresie stwarza uchwalona w tym roku przez Sejm ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska". "Obchodzimy dziś - powiedział na zakonczenie minister Kępa - setną rocznicę uruchomienia pierwszej linii tramwajowej w Poznaniu. Sto lat pracy Przedsiębiorstwa to jubileusz zasłużonej dla Poznania i polskiej komunikacji miejskiej załogi, wśród której jest tak wielu zasłużonych dla sprawy narodowej obywateli. Nasza praca miała i mieć będzie znaczący wpływ na rytmiczną pracę przemysłu, budownictwa, szeroko rozumianych usług. Jest to rezultat dokonań Waszej załogi, organizacji partyjnej, związkowej i młodzieżowej, kierownictwa przedsiębiorstwa. Jest to możliwe dzięki temu, że kierownIctwo Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Urząd Wojewódzki i Urząd m. Poznania tak dużo wagi poświęcają rozwojowi urządzeń komunałnych, w tym komunikacji miejskiej. "Rozwiązywane przez Przedsiębiorstwo skomplikowane problemy, inicjatywy, projekty wynalazcze, dobrze zorganizowana robota w wielu dziedzinach może być przykładem dla innych przedsiębiorstw komunałnych. Za osiągnięcia w ogólnokrajowym współzawodnictwie byliście wyróżniani sztanw o t war C J w dniu 23 maj a 1980 r. w Zakładowym * Domu Kultury Izbie Tradycji i Perspektyw znajduje się siedem modeli wozów tramwajowych wykonanych przez Henryka Radomskiego, które pełniły służbę w komunikacji poznańskiej . Na zdjęciu: Henryk Radomski i wykonany przez niego model wozu tramwajowego
darami. Dowodem tego jest również wręczony dzisiaj Sztandar Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska i Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej za zajęcie II miejsca w międzyzakładowym współzawodnictwie pracy 1979 r. "Z okazji jubileuszu składam Wam, towarzysze, w imieniu I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzego Zasady, wojewody poznańskiego Stanisława Cozasia, przewodniczącego Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej Jana Osowskiego oraz własnym całej załodze i kierownictwu przedsiębiorstwa serdeczne życzenia sukcesów, zadowolenia i satysfakcji z pracy wykonywanej dla Waszego pięknego miasta, w służbie jego mieszkańcom. Dziękuję weteranom komunikacji poznańskiej, tym, którzy dźwigali ją z ruin już wówczas, kiedy w mieście trwały jeszcze walki o Cytadelę". Uroczysta akademia zakończyła się koncertem orkiestry i solistów Teatru Wielkiego. Z okazji jubileuszu załoga Przedsiębiorstwa otrzymała wiele życzeń i gratulacji od władz politycznych, administracyjnych i związkowych, bratnich przedsiębiorstw komunikacyjnych w kraju, poznańskich zakładów pracy i stowarzyszeń oraz indywidualnych pasażerów. Miła uroczystość odbyła się również w dniu 3 lipca 1980 r. Podczas posiedzenia prezydium Konferencji Samorządu Robotniczego inspektor Wydziału Organizacyjnego Centralnej Rady Związków Zawodowych Ryszard Pietrzak przekazał list gratulacyjny przewodniczącego Centralnej Rady Związków Zawodowych Jana Szydlaka, w którym czytamy m. in.: "Z okazji obchodzonego wroku bieżącym Jubileuszu stulecia istnienia Przedsiębiorstwa składam całej załodze życzenia dalszych sukcesów w realizacji zadań, satysfakcji z wykonywanej pracy oraz pomyślności w życiu osobistym [...] Zajmowaliście czołowe miejsca w szlachetnym współzawodnictwie, a wyniki Waszej pracy zyskały uznanie najwyższych władz administracyjnych i resortowych, zyskały uznanie społeczeństwa województwa poznańskiego. Gratulując osiągniętych rezultatów życzę kierownictwu Przedsiębiorstwa, organizacji partyjnej i związkowej, całej załodze nowych sukcesów w służbie społeczeństwa oraz zadowolenia z własnych dokonań". Jedną z ostatnich imprez jubileuszowychbyła uroczysta akademia z okazji Święta Odrodzenia w dniu 18 lipca, która stała się okazją do podsumowania działalności Przedsiębiorstwa od 1945 roku. Mówił o tym w referacie pierwszy zastępca dyrektora Andrzej Rejmoniak. Za dotychczasową działalność Przedsiębiorstwa na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża Zarząd Główny przyznał Przedsiębiorstwu Odznakę Honorową III stopnia. Odznaczeniem tym udekorował sztandar Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, sekretarz Zarządu Wojewódzkiego Polskiego Czerwonego Krzyża Jan Pałka. Akademia zakończyła się koncertem zakładowej Orkiestry Dętej dedykowanym ludziom dobrej roboty.
Marian Strenk
ANEKS
PRACOWNICY ODZNACZENI Z OKAZJI JUBILEUSZU
Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski - Jerzy Marchwicki Złotym Krzyżem Zasługi: Jan Pierzgaiski, Andrzej Rejmoniak, Tadeusz Sołtysiak, Stanisław Stoiński, Tadeusz Szwanke, Franciszek wichrowski Srebrnym Krzyżem Zasługi: Jan Barłóg, Zbigniew Ból, Tadeusz Danielewski, Waldemar Jakubowski, Stanisław Kaczmarek, Jerzy Kasprzak, Józef Kasprzak, Arkadiusz Kozaiski, Regina Lange, Jan Lekarczyk, Edward Niciecki, Zygmunt Sartowicz, Mieczysław Skóra, Jerzy Smykowski, Stanisław Szafran, Florian Tietz, Romuald Zątek Brązowym Krzyżem Zasługi: Roman Antowski, Stanisław Dybczyński, Antoni Grzegorzewski, Zygmunt Klorek, Maria Kokot, Zbigniew Kozłowski, Antoni Konieczny, Jan Kropidłowski, Edmund Łąkowski, Stanisław Rybakowski, Zdzisław Starzyński, Stanisław Stucki, Feliks Woźny Odznaką Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego": Józef Biedny, Janina Biegańska, Sylwester Frąckowiak, Czesław Furmanowicz, Ignacy Gazdowski, Marian Górny, Franciszek J ereszyński, Zygmunt Karbowski, Zdzisław Kaseja, Romuald Leśniczak, Ludwik Leśniewski, Kazimierz Lerczak, Stanisław Lewandowski, Maria Łozińska, Roman Moskalik, Stanisław Majchrzak, Janusz Matuszewski, Władysław Mrozik, Jan Niedzielski, Ryszard Niedzielski, Marian Nowak, Henryk Rożnowski, Henryk Skirecki, Edward Szotkiewicz, Antoni Taisner, Kazimierz Tomczak, Marian Troiński, Seweryna Łuczak, Stefan Wesołowski, Jan Włodyka Odznaką Honorową Miasta Poznania: Henryk Banach, Henryk Bednarek, Czesław Biliński, Rajmund Diedrich, Marian Grygier, Józef Hejwosz, Zbigniew Jędrzejczak, Stanisław Jankowski, Bernard Kasprzyk, Zbigniew Lewandowski, Kazimierz Marcinek, Jan Michalak, Zygmunt Osiński, Stefan Pachocki, Jan Paszyk, Zenon Pękacki, Franciszek Projs, Witalis Pawlak, Stanisław Przybylak, Andrzej Przymeński, Adam Srama, Jan Stachowiak, Józef Szymański, Zygmunt Szymański, Jerzy Twardowski, Mieczysław Warguła, Marian Wejner, Marian Wróbel, Józef Ziarkowski.

WYKONANIE PLANU SPOŁECZNOHGOSPODARCZEGO ROZWOJU POZNANIA I «BUDŻETU ZA ROK 1979i(Sesja Miejskiej Rady Narodowej)
W dniu 25 kwietnia 19[) r., w sali sesyjnej Wojewódzkiej Rady Narodowej przy al. Stalingradzkiej odbyła się XIII sesja Miejskiej Bady Narodowej poświęcona sprawozdaniu z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Poznania i budżetu miasta za rok 1979. W sesji uczestniczyło stu dwudziestu radnych oraz wicewojewoda poznański Stanisław Piotrowicz, prezydent Poznania Władysław Sleboda, wiceprezydenci Zbigniew Kmieciak i Łucjan Majewski, posłowie na Sejm Barbara Krzemień i Józef Słuszezak, przewodniczący komitetów osiedlowych, dyrektorzy jednostek organizacyjnych. Obrady sesji otworzył przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej, sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Józef Świtaj. Po przyjęciu porządku obrad sesji interpelacje i wnioski zgłosili: radna Halina Siwa w sprawie rozważenia możliwości ujęcia w planach budowy krematorium, które w dużym stopniu rozwiązałoby problemy związane z grzebaniem zmarłych w Poznaniu oraz w sprawie zaniechania modernizacji cmentarza na Wzgórzu Św. Wojciecha, w kwaterze powstańców wielkopolskich. Przeprowadzone tam prace doprowadziły do zdewastowania tej części, w której spoczywają lotnicy oraz likwidacji starych, pięknych nagrobków i zamiany na nowe. Przeprowadzenie tych zmian przyczyniło się do zatracenia historycznego charak - teru tego cmentarza. Radna Monika Leonowicz w sprawie przekazania Spółdzielni Mieszkaniowej "Osiedle Młodych" terenu przylegającego do budynku nr 11 na Osiedlu Czecha. Teren ten nie jest zagospodarowany i stanowi składowisko cegieł i gruzu; w sprawie podłączenia instalacji elektrycznej do stacji obsługi samochodów budowanej przy ul. Wiatracznej. Ulica jest zamknięta, autobusy muszą korzystać z objazdów długości jednego kilometra; w sprawie pobu
dowania wiat na rondzie ratajskim: uruchomienia wodociągów w Krzesinach i Spławiu. Radna Maria Pastuszewska- Włoch w sprawie rozpoczęcia budowy przychodni obwodowej na Górnym Tarasie Rataj oraz zainstalowania kabin telefonicznych na Osiedlu Tysiąclecia oraz na Osiedlu Czecha. Radny Andrzej Piotrowski w sprawie ustawienia wiat przy pętli tramwajowej linii nr 23 i 5; zakończenia budowy szkoły na Osiedlu Rusa oraz zaplanowania dogodnych dojazdów mieszkańcom Osiedla Rusa do centrum miasta. Sprawozdanie z wykonania Planu Spoleczno-Gospodarczego i budżetu Poznania w 1979 r. zostało radnym doręczone przed sesją.
Przed przystąpieniem do rozpatrywania tego Sprawozdania wybrano komisję redakcyjną projektów uchwał, na czele której stanął radny Antoni Pietrzykowski - przewodniczący Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego. On też jako pierwszy zabrał głos w imieniu zespołu radnych członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz wszystkich Komisji Rady.
"Sytuację gospodarczą powiedział na wstępie radny Pietrzykowski - jak i warunki realizacji Planu Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Poznania w 1979 r. uznać można za trudne, w związku z czym osiągnięte wyniki nie były w pełni zadowalające. W całej gospodarce miasta, a zwłaszcza w przedsiębiorstwach przemysłowych, spółdzielczych i budownictwie wszystkie środki skierowane były na wyrównanie zaległości produkcyjnych powstałych w I kwartale. Do końca roku nie udało się jednak osiągnąć planowanych wielkości przede wszystkim w tak istotnych działach gospodarki jak przemysł, budownictwo i rolnictwo. Głównymi przeszkodami były wyjątkowo niekorzystne warunki atmosferyczne, okresowe wyłączenia energii elektrycznej, braki zaopatrzenia materiałowego oraz sprzętu, trudności transportowe. W większym niż w latach po
przednich stopniu nasiliły się trudności gospodarki komunalnej warunkujące sprawne funkcjonowanie miasta. "Sytuację pieniężno-rynkową miasta charakteryzowały stosunkowo znaczne braki towarowe, tak co do wielkości podaży niektórych artykułów jak i braki asortymentowe. Ogólnemu wzrostowi przychodów pieniężnych ludności o 7,6* nie zdołano przeciwstawić odpowiedniej asortymentowo i jakościowo masy towarowej. Mimo wzrostu sprzedaży w stosunku do 1978 r. utrzymywały się liczne niedobory w grupie artykułów żywnościowych, gdzie braki dotyczyły mięsa, ryb, nabiału, jak i w grupie artykułów przemysłowych, zwłaszcza w branży sprzętu gospodarstwa domowego, ubioru itd. Cechą charakterystyczną dla sytuacji rynkowej było również znaczne obniżenie się stanu zapasów towarów. Spadek ten dotyczył przede wszystkim Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Handlu Wewnętrznego, zwłaszcza zaś kompleksów wyposażenia mieszkań. "Nie osiągnęliśmy w pełni założonych efektów budownictwa mieszkaniowego - mimo że na tle ogólnie znanych trudności oddanie 5165 rodzinom mieszkań w blokach osiedlowych i 486 domków jednorodzinnych uznać można za postęp w ogólnych założeniach budownictwa mieszkaniowego; jest to bowiem wzrost w stosunku do roku 1978 o 1318 mieszkań. Obniżyło to wskaźnik zagęszczenia na izbę z 1,07 do 1,05 osoby". "Taki jest ogólny obraz stopnia i trudności realizacji Planu - mówił dalej radny Pietrzykowski. - Zgodnie z wnioskami radnych zgłoszonymi do Planu na 1979 rok, Komisja Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego zgłosiła w swojej opinii do Planu wnioski i postulaty zmierzające do złagodzenia napięć występujących w gospodarce komunalnej". "J akie są rezultaty ich realizacji w 1979 roku? " Odpowiadając na to pytanie radny Pietrzykowski stwierdził, że nakłady inwestycyjne na gospodarkę komunalną wyniosły 826,6 miliona zł, a nakłady na kapitalne remonty 4ffi milionów zł. Zgodnie z sugestiami Komisji zadania gospodarki komunalnej skoncentrowano na rozwoju i modernizacji infrastruktury technicznej warunkującej budowę osiedli mieszkaniowych i poprawę ogólnego stanu sprawności funkcjonowania urządzeń miejskich, w ramach inwestycji komunalnych kontynuowano budowę szeregu ważnych dla miasta obiektów, m. in. stacji uzdatniania wody w Mosinie, magistrali wodociągowej z Mosiny do Poznania, centralnej oczyszczalni ścieków w Koziegłowach, magistrali ciepłowniczej zachodniej do Osiedla Kopernika oraz wschodniej do ulicy Obodrzyckiej, zajezdni tramwajowej przy ul.
Fortecznej. przystąpiono do budowy nowego ujęcia wody w Radzewicach-Krajkowie. Nakłady na Inwestycje wodociągowe stanowiły 25% ogółu nakładów przeznaczonych na gospodarkę komunalną. Modernizowano układ drogowo- komunikacyjny, m. in. ulice Towarową, Składową, Dolną Wildę, plac Młodej Gwardii. U nowocześniono skrzyżowanie ulic Zamenhofa i Majakowskiego, Mostu Dworcowego z ulicą Głogowską, kontynuowano budowę Trasy Niestachowskiej. Ogółem przebudowano i zmodernizowano 30 km ulic o powierzchni ponad XX) (XX) m*. Przebudową i remontem objęto także ulice na osiedlach mieszkaniowych oraz w rejonach peryferyjnych. Warunki dojazdów mieszkańców osiedli w Chartowie poprawiła oddana do użytku nowa linia tramwajowa. Przystąpiono do budowy drugiej linii tramwajowej w ul. Wołyńskiej do skrzyżowania Lechdckiej i Piątkowskiej. W istniejącej substancji mieszkaniowej wykonano remonty kompleSsowo-modernizacyjne, których zadaniem było złagodzenie dysproporcji w wyposażeniu mieszkań w porównaniu z nowym budownictwem oraz poprawa ogólnego stanu tzw. starej substancji mieszkaniowej miasta. N a remonty gruntowne budynków mieszkalnych wydatkowano 118 milionów zł realizując zadania finansowe w 98%. Oddano do użytku Szkołę Podstawową przy ul. N orwida-J eżyckiej o dwudziestu trzech pomieszczeniach do nauki; salę gimnastyczną przy Szkole Podstawowej Nr 111 na Osiedlu Kraju Rad; przedszkole na Osiedlu Rusa; w drodze adaptacji uruchomiono dwa oddziałowe przedszkola przy ul. Heweliusza i jednooddziałowe na Osiedlu Bolesława Chrobrego. Baza służby zdrowia zwiększyła się o trzy żłobki (przy ul. Galla, na Osiedlach: Oświecenia i Kraju Rad), pawilon radioterapii przy Wojewódzkim Zespole Onkologicznym przy ul. Garbary . w lecznictwie otwartym uruchomiono nowe przychodnie, m. in. na Osiedlach: Kopernika, Tysiąclecia, Oświecenia. Oddano do użytku w Pałacu Kultury Poznański Teatr Lalki i Aktora. Baza rekreacyjno-sportowa zwiększyła się w wyniku oddania do użytku ośrodka przywodnego nad Wartą na Ratajach, krytej pływalni Dowództwa Wojsk Lotniczych przy ul. Dąbrowskiego, stołówki Akademii Medycznej oraz sali gimnastycznej Akademii Wychowania Fizycznego przy ul. Serafitek, pawilonu laboratoryjnego Instytutu Automatyki przy Politechnice poznańskiej, centralnego magazynu Akademii Rolniczej. Rozbudowana została sieć handlowa miasta o 3CXX) m' powierzchni oraz sieć gastronomiczna o 700 miejsc konsumenckich. "Duże znaczenie - mówił dalej radny Ple
Sprawozdania
trzykowski - przywiązywaliśmy i przywiązujemy nadal do rozwoju budownictwa indywidualnego w Poznaniu. Pokładamy w tym budownictwie duże nadzieje na łagodzenie niedoboru mieszkań, rozwoju szerszej inicjatywy społecznej na rzecz budownictwa mieszkaniowego. Trudno jest przy tych oczekiwaniach uznać sytuację, towarzyszącą temu budownictwu w 1979 r. za zadowalającą. Niedostateczne jest zaopatrzenie w materiały budowlane. "Wskazując tylko na niektóre niedomagania naszej działalności w minionym roku pragniemy podkreślić aktualność wniosków, jakie podjęliśmy na ostatniej sesji opiniującej Plan i budżet miasta na rok 1980. Przechodząc do ogólnej oceny wykonania budżetu za rok 1979 stwierdzamy, że zamknięcie budżetu wyrażającego się wykonaniem dochodów w 101,4% oraz wydatków w 99,9% świadczy o prawidłowej realizacji zadań finansowych. W wyniku przekroczenia planowanych dochodów o 27,8 miliona zł i oszczędnego gospodarowania środkami pieniężnymi, budżet miasta za rok 1979 uzyskał nadwyżkę budżetową w wysokości 30,4 miliona zł. W ramach ustawowego podziału tej nadwyżki do dyspozycji Miejskiej Rady N arodowej pozostała kwota 22,8 miliona zł, która zostanie wykorzystana na dofinansowanie dodatkowych potrzeb gospodarki miejskiej zgodnie z założeniami określonymi przez Radę na ostatniej Sesji. "Z materiałów sprawozdawczych za rok 1979 wynika, że mimo określonych trudności finansowych charakterystycznych dla tego okresu rozwiązanych zostało wiele spraw finansowych w sferze działalności gospodarczej jak i socjalno-kulturalnej. Dodatkowo uruchomione środki pochodzące z rezerw i oszczędności własnych, jak również ze źródeł pozabudżetowych l dotacji wojewódzkich przyczyniły się do znacznego złagodzenia trudności w wielu dziedzinach gospodarki miejskiej. Efektem działań Prezydenta Miasta i prowadzonej polityki budżetowej Jest wzrost budżetu o 260 milionów zł, tj. o 15% w stosunku do wielkości budżetu uchwalonego przez Radę. Z tej kwoty przeznaczono na wydatki bieżące 70 milionów zł, a na wydatki majątkowe, tj. na remonty kapitalne i inwestycje 19) milionów zł. Pozwoliło to na wykonanie poza planowanymi nakładami szczególnie pilnych zadań w zakresie modernizacji układów komunikacyjnych oraz obiektów szkolnych i kulturalnych. "W ocenie Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego rok 1979 charakteryzował się wysoką aktywnością i zaangażowaniem wykonawców budżetu wokół spraw służących miastu. "W imieniu Komisji Rady - powiedział na zakończenie radny Pietrzykowski, wnoszę o przyjęcie Sprawozdania z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego Rozwoju i budżetu m. Poznania za rok 1979". Opinię Klubu Radnych Stronnictwa Demokratycznego o wykonaniu Planu przedstawiła radna Danuta Żywiecka, a w imiefoiu Zespołu Radnych Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego radna Marianna Kempara- Polcyn.
Radna Żywiecka zwróciła m. in. uwagę na dużą rozbieżność między planowanym na 1979 r. uruchomieniem trzydziestu sześciu nowych placówek usługowych o łącznej powierzchni 7357 m 2 , a faktycznym - trzydziestu trzech placówek o powierzchni 3192 m!. Przyczyn niewykonania tego planu można dopatrywać się w opóźnieniu realizacji budownictwa towarzyszącego. W nowych osiedlach mieszkaniowych otwarto w 1979 r. osiem placówek usługowych o powierzchni 1313 m!. Nowe budownictwo ogólnomiejskie nie wniosło żadnej nowej placówki usługowej, podobnie jak budownictwo własne Jednostek usługowych. Do refleksji skłania również sprawa rozmieszczenia placówek usługowych. Z ogólnej liczby 872 uspołecznionych placówek usługowych w Poznaniu na Starym Mieście znajdowało się 301, na Grunwaldzie 192, na J eżycach 195, na Wildzie 76 oraz na N owym Mieście 108. N owe dzielnice mieszkaniowe winny być w centrum uwagi przy planowaniu rozwoju sieci usługowej. N a zakończenie radna Żywiecka stwierdziła, że w wyniku dokonanej analizy wykonania Planu Zespół Klubu Radnych Stronnictwa Demokratycznego głosować będzie za jego przyjęciem. "Sytuacja rolnictwa - powiedziała radna Marianna Kempara - była trudna ze względu na złe warunki atmosferyczne w I kwartale 1979 r., które spowodowały duże straty zwłaszcza w produkcji warzyw szklarniowych. Pomimo tych trudności wszystkie zadania planowe jakie zostały nałożone na rolnictwo m. Poznania zostały pomyślnie zrealizowane. Rolnictwo mogłoby znacznie powiększyć swoją produkcję szczególnie w zakresie uprawy warzyw, gdyby miało możliwość zbytu oraz odpowiednią bazę przechowalniczą. Starania o budowę przechowalni trwają od wielu lat i jak dotąd nie zostały uwieńczone sukcesem. "Ważną sprawą jest poprawienie obsługi rolników i działkowców przez Spółdzielnię Kółek Rolniczych.
"Przy analizie podziału nadwyżki budżetowej - mówiła dalej radna Kempara - rodzą się wątpliwości czy słuszne są dotacje na pokrycie strat w naszych instytucjach kulturalnych. Należy rozważyć celowość organizowania różnych imprez pseudo-kulturalnych, m. in. zastanowić się nad niezbędnoś clą niektórych imprez organizowanych w r« mach Jarmarku Świętojańskiego. 
"Dokonując oceny realizacji Planu Klub Radnych Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego akceptuje sprawozdanie i dołoży starań, aoy aktualny Plan był realizowany prawidłowo". N a tym zakończyła się dyskusja nad Sprawozdaniem. Informacja o realizacji postulatów i wniosków wyborców zgłoszonych w toku kampanii wyborczej do rad narodowych stopnia podstawowego w 1978 r. została zaakceptowana. Przy rozpatrywaniu oceny działalności organów samorządu mieszkańców w Poznaniu głos zabrała radna Danuta Tomecka - sekretarz Komitetu Osiedlowego Szczepankowo-Spławie. Zapoznała ona Radę z osiągnięciami Komitetu Osiedlowego, który w ramach czynów społecznych przygotował podłoże dziesięciu ulic o łącznej powierzchni 11 km 2 ; zbudował przy Szkole Podstawowej Nr 61 lodowisko, które w miesiącach letnich pełni funkcję kortu tenisowego i terenu do jazdy na wrotkach. W 1979 r. samorząd podjął się funkcji inwestora odwodnienia niecki ulicy Glebowej. Inwestycję tę mieszkańcy chcieliby w czynie społecznym poszerzyć o dalsze 300 m do wzniesienia, które stanowi naturalny dział wodny rowów melioracyjnych. W wyniku zbudowania Trasy Katowickiej Osiedle zostało pozbawione urzędu pocztowego. Komitet Osiedlowy podjął inicjatywę wybudowania pawilonu, w którym znajdzie się urząd pocztowy i sala do zebrań. Jesienią 1979 r. pawilon został oddany do użytku w stanie surowym. Wobec braku przychodni lekarskiej Komitet zdecydował się na dobudowanie jednego piętra z przeznaczeniem go na przychodnię lekarską. Radny Józef Świtaj w imieniu Rady złożył podziękowanie wszystkim działaczom Komitetu Osiedlowego Szczepankowo- Spławie za inicjatywę i życzył dalszych sukcesów w działalności społecznej dla dobra mieszkańców tego rejonu Przewodniczący Wojewódzkiej Komisji do spraw Samorządu Mieszkańców przy Wojewódzkim Komitecie Frontu Jedności Narodu Zdzisław Czajka zapoznał Radę ze składami osobowymi samorządów mieszkańców działających w Poznaniu. Organa samorządu mieszkańców osiągnęły znaczne efekty społeczno-gospodarczej działalności w wyniku współdziałania z terenowymi organizacjami partyjnymi, społecznymi, zawodowymi i gospodarczymi miasta. W upływającej kadencji działacze samorządu mieszkańców naszego miasta coraz skuteczniej rozwiązywali problemy z zakresu gospodarki komunalnej i mieszkaniowej oraz dbali o poprawę warunków bytowych w miejscu zamieszkania. W okresie tej kadencji odnotowano dalszy
postęp we współdziałaniu organów administracji państwowej z samorządem mieszkańców w wyniku czego bilans osiągnięć tej kadencji jest znaczny. Komitety osiedlowe miasta uczestniczyły w centralnym konkursie pod nazwą "Samorząd w służbie mieszkańców". W ramach tego konkursu w latach 1978 -1980 dwadzieścia pięć komitetów otrzymało nagrody pieniężne, w tym jedną nagrodę centralną za zajęcie pierwszego miejsca w kraju. Samorząd mieszkańców rozwijał działalność kontrolną prowadzoną przy współudziale organów rad narodowych, związków zawodowych i jednostek administracji państwowej. Wybory do organów samorządu mieszkańców odbędą się w maju i czerwcu 1980 r. W kampanii wyborczej w szczególności poruszane będą problemy: efektywności społecznego działania i gospodarowania majątkiem społecznym; ujawnienia rezerw i racjonalnego gospodarowania w gospodarce komunalno-mieszkaniowej; działalności społeczno-wychowawczej i ideowo-politycznej; rozwijania funkcji opiekuńczo-wychowawczych; pracy z dziećmi i młodzieżą; organizowania różnych form pomocy ludziom starszym i samotnym; inicjowanie i realizacja czynów społecznych wynikających z lokalnych potrze b; dalsze doskonalenie współdziałania samorządu mieszkańców z radą narodową i organami administracji państwowej; udział w kontrolach społecznych; współdziałanie z samorządem robotniczym. Radna Barbara Sobocińska przedstawiła opinię Komisji Przestrzegania Prawa i Porządku Publicznego. "Komisja nasza, po zapoznaniu się na posiedzeniu w dniu 7 kwietnia z przedstawionymi materiałami, jak również z działalnością samorządu w terenie, wysoko ocenia jego znaczenie i osiągnięcia. Jest jednak wiele spraw nurtujących działaczy samorządowych, których nie potrafią sami rozwiązać i w rozwiązywaniu których nasza pomoc jako Rady jest niezbędna. Mimo wielu uchwał organów partyjnych, administracyjnych i innych Komisja uznaje za niezbędne podjęcie takich działań, które zmobilizowałyby Federację Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej do włączenia się w kampanię wyborczą samorządu mieszkańców, poprzez typowanie swoich aktywistów do pracy w organach ze szczególnym uwzględnieniem komitetów osiedlowych, obwodowych i domowych działających w starej zabudowie, gdzie średnia wieku działacza samorządowego przekracza sześćdziesiąt pięć lat, a który to aktyw należałoby odmłodzić. Następna sprawa, na którą chcielibyśmy zwrócić uwagę, to wymagająca dalszego usprawnienia kwestia współpracy samorządu z Rejonami Eksploatacji Budynków, których to opieszałe 
Sprawozdania
i biurokratyczne załatwianie wniosków samorządów mieszkańców wywołuje w tych ogniwach niezadowolenie l słowa krytyki. Generalnego rozwiązania wymaga również problem budynków znajdujących się w administracji prywatnej l Lokalnego Zrzeszenia Prywatnych Właścicieli Nieruchomości - stan techniczny tej substancji mieszkaniowej powoduje największą ilość postulatów i wniosków ze strony mieszkańców - działacze samorządowi są w tym przypadku prawie bezsilni" . "W imieniu Komisji Przestrzegania Prawa l Porządku Publicznego wnoszę o podjęcie uchwały w sprawie »oceny działalności ogniw samorządu mieszkańców na terenie miasta Poznania w latach 1978 -1980 oraz ustalenia kierunków działalności samorządu mieszkańców na okres nowej kadencji«, w brzmieniu, jakie zostało przekazane obywatelom radnym na dzisiejszą Sesję". Zgodnie z wnioskami zgłoszonymi przez radną Barbarę Sobocińską Rada jednomyślnie podjęła uchwałę w sprawie oceny działalności ogniw samorządu mieszkańców na terenie m. Poznania w latach 1978 -1980 oraz ustalenia kierunków działalności samorządu mieszkańców na okres nowej kadencji. Rada przyjęła bez uwag Informację Prezydenta Poznania o zmianach w budżeMf? miasta na r. 1979 oraz podjęła jednogłośnie uchwałę zatwierdzającą zmiany w składzie osobowym Terenowej Komisji Odwoławczej do spraw Pracy. Przewodniczący komisji redakcyjnej projektów uchwał - radny Antoni Pietrzykowski stwierdził, że Komisja upoważniła go do przedstawienia propozycji przyjęcia uchwał w sprawie sprawozdania z wykonania Planu
Społeczno-Gospodarczego Rozwoju m. Poznania za 1979 r. oraz zatwierdzenia sprawozdania z wykonania budżetu miasta za rok 1979 w zaproponowanym brzmieniu.
W wyniku przeprowadzonego głosowania Rada podjęła uchwały: w sprawie sprawozdania z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Poznania za rok 1979; w sprawie zatwierdzenia sprawozdania z wykonania budżetu miasta za rok 1979. Prezydent Poznania Władysław Sleboda udzielając odpowiedzi na wnioski l interpelacje poinformował m. In., iż: postulaty w sprawie kremacji zwłok w Poznaniu są sporadyczne. Koszt budowy krematorium jest tak olbrzymi, że w obecnym l przyszłym Planie Pięcioletnim nie może być zrealizowany; po roku 1945 władze miasta Poznania wykazały wiele troski o zabytki kultufy miasta i ich odbudowę. Aktualnie zmodernizowano cmentarz na Cytadeli. Wszystkie nagrobki, które były możliwe do uratowania - odrestaurowano, natomiast wszystkie inne nie będą odtwarzane; termin zakończenia budowy szkoły podstawowej na Osiedlu Rusa będzie dotrzymany. W 1980 r. przewidziana jest budowa szkół na czterech osiedlach mieszkaniowych: Piątkowo, Rusa, Kraju Rad oraz Kopernika; budowa przychodni rejonowej na Górnym Tarasie Rataj nie jest ujęta w planie inwestycyjnym na 1980 r. Nie można przewidziać również ujęcia Jej do Planu na rok 1981; na temat kabin telefonicznych była szczegółowa informacja na poprzedniej sesji. Wniosek radnej Pastuszewsklej-Włoch zostanie przekazany do Wojewódzkiego Urzędu Telekomunikacji. N a tym porządek obrad został wyczerpany.

Marian Gen o wefiak 
ANEKS
INFORMACJA O REALIZACJI POSTULATÓW I WNIOSKÓW ZGŁOSZONYCH W TOKU KAMPANII WYBORCZEJ DO RAD NARODOWYCH STOPNIA PODSTAWOWEGO W 1978 JR
Stosownie do zatwierdzonego przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w czerwcu 1978 r. programu realizacji wniosków i postulatów zgłoszonych przez mieszkańców w kampanii wyborczej 1978 r., Urząd Miejski zobowiązany został do zapewnienia wykonania 114 wniosków. Program zakładał wykonanie dó końca 1980 r. - 98 wniosków, 16 zaś zakwalifikowano do realizacji po 1980 r. Według stanu na dzień 31 XII 1979 r. zrealizowanych zostało 76 wniosków: W i l d a: 1. Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa "H. Cegielski" przy udziale mieszkańców, w ramach kompleksowego zagospodarowania Osiedla Dębieć wykonała prace porządkowe, a w szczególności: wybudowano zatokę parkingową wzdłuż ul. Dębowej na 25 pojazdów; przeprowadzono renowację 3CXX) m» trawników wzdłuż ul. Łozowej; wysadzono 4300 sztuk kwiatów oraz ustawiono 17 gazonów kwiatowych; naprawiono 15 uszkodzonych śmietników; uporządkowano place zabaw; ustawiono dodatkowo 150 koszy na śmieci; 2. Zobowiązano Komunalne Przedsiębiorstwo Techniki Sanitarnej do dalszej usprawniania organizacji wywozu stałych i niestałych nieczystości z budynków mieszkalnych; 3. Opracowano plan remontów starych budynków mieszkalnych. 4. Udzielono wyjaśnień w sprawach prawnej regulacji wolnych sobót dla młodzieży szkolnej; 5. Dokonano analizy rozmieszczenia sieci handlowo-usługowej na terenie Wildy, w wyniku której: przydzielono mieszkanie o powierzchni 61,5 m' na poszerzenie sklepu mięsnego przy ul. Dzierżyńskiego 269; poszerzono o przyległe mieszkanie sklep Wojewódzkiej Spółdzielni Ogrodnlczo- Pszczelarskiej przy ul. Dzierżyńskiego 177. Dalsze odczuwalne zwiększenie sieci handlowo-usługowej nastąpi z chwilą oddania do użytku w pierwszym półroczu 1981 pawilonu haaeUowo-usługowego-gastronomicznego, w rejonie ulic Dzierżyńskiego i Cedrowej; 6. Objęto patronatem piekarniczym i mleczarskim dwa sklepy na Dębcu; 7. Wprowadzono bieżącą kontrolę zaopatrzenia sklepów z artykułami spożywczymi na Osiedlu Dębieć; 8. Udzielono wyjanśień dotyczących przepisów określających wyposażenie w urządzenia sanitarne lokali gastronomicznych.
N o w e M i a s t o: l. Uporządkowano teren na Osiedlu Piastowskim przy zespole budynków od nr 75 -115; 2. Zwiększono liczbę patroli MO na ratajskich osiedlach mieszkaniowych; 3. udzielono wyjaśnień w sprawie trybu przekazywania opłat z tytułu podatków od posiadania psów; 5. Zabezpieczono chodnik przy Aptece Głównej przed wjazdem samochodów; 6. Wymieniono chodniki i naprawiono oświetlenie na ul. Chlebowej; 7. Wyżużlowano ul. Gospodarską w Spławiu; 8. Wyżużlowano ul. Jarosławską w Krzesinach; 9. Wybudowano lodowisko wSzczepankowie; 10. Ul. Ługańską (ze skrętem w ul. Szczepankowo) oznakowano jako ulicę z pierwszeństwem przejazdu; 11. Ustawiono drogowskaz przy zjeździe z wiaduktu Franowo do Szczepankowa; 12. Uporządkowano teren przy barze "Dobrawa" na Zawadach; 13. Zapewniono sprzedaż mleka w sklepie przy ul. Żelaznej do godziny 14.00; 14. Zakończono remont sklepu mięsnego przy ul. Bydgoskiej; 15. Zagospodarowano nieczynny sklep przy ul. Starołęckiej; 16. Wydłużono godziny sprzedaży mleka w sklepach spożywczych w Starołęce; 17. Przebudowano teren przy Rondzie Rataje. W ramach tych robót wykonano zbiorowy przystanek dla autobusów i wyznaczono nowe miejsce dla postoju taksówek; 18. Zobowiązano administratorów budynków w rejonie Osiedla Główna do umieszczenia w budynkach spisów lokatorów; 19. Uruchomiono oddział przedszkolny dla dzieci sześcioletnich w Szkole Podstawowej w Zegrzu; 20. Oczyszczono stawek w Spławiu; 21. tUporządkowano Park Tysiąclecia.
S t a r e M i a s t o: l. Udzielono wyjaśnień w sprawie wjazdu beczkowozów na teren pi. Wolności w celu podlewania kwiatów; 2. Dokonano kontroli i wyjaśniono sprawę hodowli trzody przy ul. Ugory; 3. Ustalono zasady współpracy Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej z samorządem mieszkańców szczególnie w zakresie remontów budynków mieszkalnych; 4. Zapewniono szerszy udział młodzieży zrzeszonej w Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej w pracach samorządu mieszkańców; 5. Wydłużono godziny otwarcia szaletów miejskich; 6. Powołano zakładowe zespoły radnych w celu nawiązania ściślejszej współpracy z kierownictwem oraz pracownikami zakładów; 7. Uporządkowano teren wokół Domu Weterana, a niezagospodarowane dotąd łąki oddano w okresowe użytkowanie rolnikom; 8. Powołano Miejski Obywatelski Komitet Ochrony Pomni
Sprawozdaniaków Walki ł Męczeństwa; 9. W planach zagospodarowania przestrzennego zarezerwowano tereny pod budowę warsztatów rzemieślniczych; 10. Ustalono zasady współpracy Wydziału Oświaty i Wychowania z samorządem mieszkańców w zakresie wychowania młodzieży tzw. trudne]; 11. Udzielono wyjaśnień w sprawie ośrodków rekreacyjnych l możliwości zapewnienia indywidualnego wypoczynku; 12. Wprowadzono zakaz postoju pojazdów przy ul. Ugory po stronie Domu Weterana; 13. Udzielono wyjaśnień w sprawie obowiązujących zasad przydziału mieszkań dla młodych małżeństw; 14. Udzielono wyjaśnień w sprawie zasad postępowania organu administracji państwowe] w zakresie zawierania umów o podnajem lokali mieszkalnych; 15. Wprowadzono obowiązek sprzedaży towarów atrakcyjnych o niedostatecznej podaży po godzinie 15.00; 16. Uruchomiono dodatkową kasę w sklepie garmażeryjnym przy ul. Lampego ; 17. Wprowadzono systematyczne kontrole zaopatrzenia sklepów na Osiedlu Naramowice; 8. Uzupełniono zaopatrzenie kiosku "Ruchu" i Spółdzielni Warzywniczo-Owocowej położonych w pobliżu Domu Weterana; 19. Zobowiązano zakłady usługowe do przyjmowania zleceń od ludności bez względu na miejsce zamieszkania klienta; 20. Wyjaśniono przyczyny przeniesienia niektórych placówek usługowych z Domu Handlowego "Centrum" do innych pomieszczeń; 21. Usprawniono pracę w megasamie na Winogradach, głównie poprzez zwiększenie liczby czynnych kas; 22. zwiększono pef= sonel w sklepach spożywczych w godzinach od 15.00 do 17.00 kosztem mniejszej liczby pracowników w godzinach przedpołudniowych; 23. Oddano do użytku pawilon handlowy przy ul. Winogrady; 24. W Muzeum Wojska Polskiego oraz Muzeum Historii Ruchu Robotniczego wprowadzono sprzedaż informatorów w językach obcych; 25. Oddano do użytku żłobek i przedszkole na Osiedlu Kraju Rad; 26. Ukończono budowę sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej Nr 37; 27. Rozebrano drewniane szopy przy ul. Bohaterów, a teren uporządkowano.
Jeż y c e : l. Odstąpiono od likwidacji placówki pocztowej przy ul. Zakopiańskiej; 2. Udzielono wyjaśnień w sprawie prawnej regulacji wielkości działek budowlanych w rejonie Podolan; 3. Zainstalowano sygnalizację świetlną na przeJSClU dla pieszych przez ul. N ad Wierzbakiem przy ul. Drzymały; 4. Uruchomiono parkingi przy ul. Dąbrowskiego 31, Poznańskiej, Kościelne] i Żurawiej; 5. Zobowiązano Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej do przeprowadzenia remontów zgodnie z ustalonymi planami; 6. Udzielono wyjaśnień w sprawie objęcia wspólną administracją wszystkich typów własności budynków mieszkalnych; 7. Spowodowano regularne dostawy chleba i mleka do punktu sprzedaży przy ul. Zakopiańskiej; 8. Uruchomiono sklep spożywczy przy ul. Dąbrowskiego (w wieżowcu Wojskowych Zakładów Motoryzacyjnych); 9. Obniżono wysokość opłat za parkowanie pojazdów na parkingach strzeżonych; 10. Zobowiązano kierowników sklepów mięsnych do respektowania zarządzenia o dostawach mięsa oraz wyposażono personel sklepów Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców "Społem" w plakietki z nazwiskami; 11. Uruchomiono smażalnię placków przy ul. Kościelnej oraz bar "Grisza" przy ul. Jackowskiego; 12. Zlikwidowano dzikie wysypiska śmieci między ulicami Dojazd a Bonin; 13. Zobowiązano Komunalne Przedsiębiorstwo Techniki Sanitarnej do systematycznego usuwania nieczystości z rejonów Osiedli Jeżyce Górne i Sołacza; 14. Zainstalowano telefon publiczny na Osiedlu Psarskie.
G r u n wal d : l. Opracowano i przedstawiono mieszkańcom szczegółową informację o stanie realizacji programu zagospodarowania Osiedla Świerczewskiego; 2. udzielono wyjaśnień w sprawie terminarza spotkań radnych z mieszkańcami; 3. Opracowano i przedstawiono mieszkańcom szczegółową informację o sposobie realizacji wniosków zgłoszonych w kadencji 1976 -1978; 4. U dzielono wyjaśnień w sprawie zawiadamiania lokatorów o terminach rozbiórek budynków mieszkalnych; 5. Zwiększono asortyment towarów spożywczych w sklepie w Fabianowie; 6. Usprawniono pracę sklepu przy ul. Świt przez zwiększenie liczby kas; 7. Wydano zakaz składowania węgla i koksu na zewnątrz budynków przy kotłowniach. Spośród pozostałych do wykonania 38 wniosków w 1980 r. przewidziano zrealizowanie dwunastu. Nowe Miasto: 1. Generalną modernizację ul. Bnińskiej; 2. Ustawienie kabin? telefoniczne] w Krzesinach. Wilda: 3. Rozwój sieci telefonicznej dla prywatnych użytkowników na Dębcu i Swierczewie; 4. Uruchomienie pawilonu handlowego przy ul. Madziarskiej. Stare Miasto: 5. Oddanie do użytku pawilonu handlowego PGR Naramowice na Osiedlu Kraju Rad; 6. Całkowite uporządkowanie Cmentarza Garnizonowego na Cytadeli; 7. ustawienie kabiny telefonicznej przy ul. Bronowej . J eżyce: 8. Poprawę komunikacji miejskiej dla mieszkańców Osiedla Podolany w związku z zakończeniem budowy tramwajowej Trasy Winiarskiej; 9. Rozpoczęcie budowy pawilonu handlowego przez Wojewódzką Spółdzielnię Spożywców "Społem" przy ul. Chodzieskiej. Pozostałe przy uli
19>
cach: Dniestazańskiej, Słupskiej i Pilot Y będą wznoszone w miarę możliwości inwestycyjnych; 10. Włączenie do sieci miejskiej wodociągu lokalnego na Podolanach w ulicach: Szarych Szeregów, Cieszkowskiego, Strzeszyńskiej, Zakopiańskiej l Ciechocińskiej. Rozpoczęcie budowy magistrali wodociągowej od ul. Kurpińskiego do Kossowskiej z planowanym terminem ukończenia na rok 1981. Grunwald: 11. Oddanie do użytku dwóch pawilonów handlowych na Osiedlu Kopernika; 12. Rozpoczęcie budowy Szkoły Podstawowej na Osiedlu Kopernika. Pozostałe 26 wniosków znajduje się w początkowym stadium realizacji lub będzie realizowanych po roku 1980.
DZIAŁALNOŚĆ OGNIW SAMORZĄDU MIESZKAŃCÓW W LATACH 1978 - 1980
(fragmenty)
W wyniku kampanii wyborczej do władz samorządu mieszkańców w 1978 r. w Poznaniu powołano pięćdziesiąt siedem komitetów osiedlowych, sto dziewięćdziesiąt jeden komitetów obwodowych, trzysta dziewięćdziesiąt pięć komitetów domowych. We wszystkich ogniwach na poszczególnych szczeblach podjęło działalność społeczną 4825 działaczy, wśród których znalazło się: 1934 członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 22 członków Zjednoczonego I Stronnictwa Ludowego, 114 członków Stronnictwa Demokratycznego i 2755 bezpartyjnych. W gronie działaczy samorządowych pracowało: 1020 robotników, 1832 pracowników umysłowych, 21 rolników, 1548 rencistów. W kadencji odnotowano wzrost o sto czterdzieści siedem komitetów domowych, jako najniższe ogniwa samorządu bezpośrednio współdziałające z mieszkańcami. Odnotowano również wzrost aktywu samorządu o czterystu siedemdziesięciu dziewięciu działaczy [...] Struktura organizacyjna samorządu mieszkańców ma duży wpływ na aktywność działania ogniw. Doświadczenia kadencji wskazują, że pozytywną aktywność społeczną wykazują te komitety osiedlowe, które swoją działalność opierają na komitetach domowych. Charakterystyczną cechą działalności samorządu mieszkańców jest dalsze zacieśnienie współpracy z Miejską Radą Narodową i jej organami a także organem administracji państwowej przy realizacji zadań społeczno-gospodarczego rozwoju Poznania oraz wszystkich statutowych zadań samorządu społecznego. N a apel przewodniczącego Miejskiej Rady N arodowej u progu nowej kadencji, stu trzydziestu dziewięciu radnych podjęło współpracę z pięćdziesięcioma siedmioma komitetami osiedlowymi. Funkcje społeczne w ogniwach samorządu mieszkańców pełni dwudziestu dwóch radnych [...] Radni Miejskiej Rady Narodowej uczestniczyli w nadzorze realizacji dziewięćdziesięciu ośmiu wniosków zgłoszonych w kadencji oraz stu dziewięćdziesięciu pięciu wniosków ze spotkań radnych z mieszkańcami organizowanych w listopadzie i grudniu 1978 r. Wszystkie wnioski zostały do końca miesiąca stycznia 1979 r. zrealizowane. Fakt ten świadczy o rosnącym autorytecie radnych i współdziałających z nimi ogniw samorządu mieszkańców. Odnotować również można rozszerzającą się współpracę organów Miejskiej Rady Narodowej z ogniwami samorządu [. . .] Funkcje kontrolne samorządu wykonuje zarówno w postaci kontroli pośredniej np. polegającej na wysłuchiwaniu sprawozdań jednostek administracji mieszkaniowo-komunalnej jak też kontroli bezpośredniej. [...] Kontrole koncentrowały się na działalności handlu i usług; administracji budynków mieszkalnych; realizacji zasad ładu, porządku l czystości; ujawniania źródeł zanieczyszczania środowiska. Komitety osiedlowe kontrolowały także działalność administratorów budynków nie będących własnością jednostek uspołecznionych. Czterdzieści komitetów osiedlowych opiniowało sprawozdania składane przez Rejony Eksploatacji Budynków. Ogniwa samorządu uczestniczyły w trzystu posiedzeniach komisji wyznaczania budynków mieszkalnych do remontu. W dziedzinie działalności handlowo-usługowej, powołane do zadań kontrolnych i opiniodawczych osiedlowe komisje problemowe przeprowadziły wspólnie z Komisją Zaopatrzenia Ludności, Usług i Rolnictwa Miejskiej Rady Narodowej oraz Wydziałem Handlu i Usług Urzędu Miejskiego, kontrole placówek handlowych i usługowych. W 1979 r. takich kontroli przeprowadzono: na Grunwaldzie - 140, na Jeżycach - 80, na Nowym Mieście - 96, na Starym Mieście - 82, na Wildzie - 89. Skutecznymi efektami działalności kontrolnej może poszczycić się samorząd mieszkańców w dziedzinie kontroli porządku i czystości w mieście, których na apel Prezydenta Poznania dokonano w 1979 r. ponad sześćset. [...] W kampanii wyborczej do samorządu w 1978 r. zgłoszono 98 wniosków; podczas spotkań, 
Sprawozdaniaradnych z mieszkańcami - 195 wniosków; w czasie kadencji - 213 wniosków [...] . Wiele komitetów osiedlowych, rozumiejąc trudności w zakresie pełnego zagwarantowania środków finansowych i technicznych dla realizacji niektórych wniosków, podjęło wykonanie szeregu prac gospodarczych w ramach czynów społecznych. Do przodujących w tej dziedzinie zaliczyć można komitety osiedlowe: Grunwald I, Swierczewskiego-Zachód, Górczyn-Wschód, Górczyn-Zachód, Ławica, Junikowo, Raszyn, Jeżyce, Sołacz, Jeżyce-Zachód, Jeżyce Dolne, Bonin, Sródka, Antoninek, Minikowo, Głuszyna, Szczepankowo, Naramowice, Winogrady, Centrum, Śródmieście II, Swierczewo, Malinów, Dębieć i Osiedli: Rondo, Targowe, Warszawskie i Jagiellońskie. Piętnaście komitetów osiedlowych otrzymało wyróżnienia i nagrody za zdobycie czołowych miejsc w Konkursie "Samorząd w służbie mieszkańców" . Wiele miejsca w swej działalności poświęciły ogniwa samorządu kształtowaniu prawidłowych stosunków międzyludzkich w osiedlach, upowszechnianiu takich cech życia, które prowadzą do ukształtowania poczucia więzi osiedlowej mieszkańców, rozbudzają szacunek dla człowieka, jego pracy, życzliwość i wzajemne zrozumienie. Służyła temu m. in. realizacja poszerzonego programu opieki nad ludźmi w wieku poprodukcyjnym i otoczenia opieką osób samotnych. Utworzono np. Klub Seniora przy ul. Szamarzewskiego; w Osiedlu "Centrum" zorganizowano zbiórkę rzeczy używanych wartości 60 000 zł i przekazano je Polskiemu Komitetowi Pomocy Społecznej; w Osiedlu "Starówka" wspólnie z zakładem pracy obdarowano seniorki bielizną pościelową. Działania społeczno-wychowawcze skoordynowały współpracę komitetów osiedlowych z organizacjami społecznymi, wiele pozytywnych efektów w tej dziedzinie osiągnięto dzięki ściślejszej współpracy z ogniwami terenowych organizacji partyjnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. N a J eżycach Komitety osiedlowe zawarły trzydzieści cztery umowy z zakładami pracy, w wyniku których zakłady udostępniły swoje świetlice do organizowania wspólnych imprez kulturalnych, podjęły akcję fundowania zakupu odzieży dla dzieci z rodzin zaniedbanych, fundowały tym dzieciom kolonie letnie lub wczasy dla emerytów i rencistów zamieszkujących w osiedlach, z którymi zakład współpracuje [...]. W ocenie działalności samorządu mieszkańców na podkreślenie zasługują także wyniki w dziedzinie indywidualnej profilaktyki społecznej mające na celu walkę z chuligaństwem, pasożytnictwem społecznym i skutkami alkoholizmu oraz rozwiązywania problemów rodzin moralnie zaniedbanych. Powstały czterdzieści dwie komisje indywidualnej profilaktyki społecznej, które w blisko dwustu przypadkach przeprowadziły rozmowy z osobami prowadzącymi pasożytniczy tryb życia i uzyskały ich zapewnienie o zmianie swego postępowania. Ta forma oddziaływania społecznego została przez społeczeństwo zaakceptowana i należy dążyć do j ej rozpowszechnienia [...]. 
WĘZŁOWE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA CZŁOWIEKA {SESJA M.IEJISKIEJ (RADY NARODOWEJ)
W dniu 20 czerwca 1980 r. w sali sesyjnej Wojewódzkie] Rady Narodowej odbyła się XIV Sesja Miejskiej Rady Narodowej poświęcona w giównym punkcie porządku dziennego węzłowym problemom ochrony środowiska człowieka w latach 1981 -1990. Na sesję przybyli obok radnych: prezydent Poznania Władysław Sleboda, wiceprezydent Zbigniew Kmieciak, posłowie na Sejm PRL Barbara Krzemień i Józef Słuszczak, zastępca sekretarza Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu Andrzej Wierzbicki, dyrektor Wydziału Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego Jan Lemański, dyrektor Wojewódzkiego Zjednoczenia Przedsiębiorstw Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Jan Różański.
Otwarcia sesji dokonał przewodniczący Rady, sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Józef Świtaj. Po przyjęciu porządku obrad interpelacje i wnioski zgłosili: radna Aleksandra Dar na (w imieniu mieszkańców ulic: Góreckiej, Sosnowej, Brzozowej i Jodłowej) w sprawie wadliwej budowy kolektora kanali - zacyjnego w ul. Góreckiej, co powoduje zalewanie piwnic w budynkach mieszkalnych; radny Kazimierz Nowicki w sprawie terminu zakończenia budowy drugiego etapu Elektrociepłowni Karolin, bowiem postęp robót nie rokuje oddania tego obiektu do użytku w przewidzianym terminie; radna Halina Siwa w sprawie dostaw towarów do sklepów ajencyjnych zlokalizowanych w osiedlach mieszkaniowych ze szczególnym uwzględnieniem środków piorących i artykułów kosmetycznych; radny Roman Silski (w imieniu samorządu mieszkańców Starołęki, Minikowa, Zegrza, Kobylegopola i Szczepankowa) w sprawie utwardzenia nawierzchni ulic; likwidacji dzikich wysypisk śmieci; zainstalowania kabin telefonicznych; budowy kanalizacji i rowów melioracyjnych; systematycznego wywożenia nieczystości płynnych; radna Danuta Tomecka w sprawie systematycznie zaśmiecanego lasu tuleckiego. Przed przystąpieniem do rozpatrzenia węzłowych problemów ochrony środowiska człowieka w latach 1981 -1990 na wniosek przewodniczcego Rada powołała Komisję Redakcyjną Projektów Uchwał. Funkcję przewodniczącego Komisji powierzono radnemu Wojciechowi Pankowskiemu, przewodniczącemu Komisji Zdrowia, Spraw Socjalnych i Ochrony Środowiska. Materiały do głównego tematu sesji radni otrzymali przed otwarciem obrad. W dy
6 Kronika m. Poznania z. 4/80skusji, jako pierwszy, głos zabrał prezydent Poznania Władysław Sleboda.
"Problemy ochrony środowiska - powiedział na wstępie Władysław Sleboda - wnoszone są pod obrady Sesji po raz drugi. Znaczną część poprzednich postanowień zrealizowano. Pozwolę sobie przypomnieć niektóre z ważniejszych osiągnięć: zmodernizowano węzły odpylające w Elektrociepłowni Garbary wraz z budową komina o wysokości lm m; uruchomiono Elektrociepłownię Karolin z kotłami opalanymi olejem opałowym i wyposażoną w komin o wysokości 200 m; wprowadzono w piętnastu kotłowniach przemysłowych i grzewczych t.zw. eliminatory dymu. Realizacja tych przedsięwzięć przyniosła w efekcie zmniejszeń e emisji pyłów i sadzy do atmosfery o 0'-:. 2CXX) ton rocznie. Należy podkreślić, że udział obu elektrociepłowni w ograniczeniu emisji polega również na sukcesywnym eliminowaniu kotłowni osiedlowych i przemysłowych poprzez zastępowanie ich źródłem ciepła z obu elektrociepłowni. "W zakresie wód powierzchniowych do ważniejszych osiągnięć zaliczyć można: uruchomienie mechaniczno- biologicznej oczyszczalni ścieków w Elektrociepłowni Karolin; likwidację bezpośredniego odpływu do Warty szkodliwych ścieków z kilku fabryk. W budowie znajduje się kolektor swarzędzki, który przyjmie ścieki komunalne i przemysłowe ze wszystkich zakładów leżących na jego trasie. Ukończenie budowy przewidziane jest na koniec 1983 r. "Mimo znacznych osiągnięć w wysiłkach na rzecz ochrony środowiska, istnieje nadal konieczność podejmowania energicznych kroków zmierzających do poprawy sytuacji w tej dziedzinie, bowiem rozwijający się przemysł, wzrastająca motoryzacja oraz szybko rozrastające się miasto są poważnymi źródłami zanieczyszczeń. W niektórych rejonach opad pyłów i stężenie gazów są znacznie wyższe od dopuszczalnego. Przekroczenia te występują głównie na obszarze Starego Miasta oraz w rejonach zakładów przemysłowych. Dyrekcje przedsiębiorstw i zakładów winny energiczniej i skuteczniej zabiegać o instalowanie i modernizację urządzeń odpylających oraz sprawować kontrolę nad właściwą eksploatacją posiadanych już urządzeń. W odniesieniu do Poznańskich Zakładów Nawozów Fosforowych w Luboniu, pilną koniecznością jest modernizacja sieci i urządzeń absorbcji gazów fluorowych, a także likwidacja oddziału produkcji kwasu siarkowo-nitrozowego w celu wyeliminowania zanieczyszczeń związkami chemicznymi 
Sprawozdanianiebezpiecznymi nie tylko dla Lubonia, ale także Starołęki, Marlewa, Swierczewa i Dębca. "Ważną sprawą jest ochrona przed zanieczyszczaniem wód powierzchniowych rzek Warty, Cybiny, Bogdanki l wszystkich otwartych zbiorników wodnych w całej aglomeracji poznańskiej. O negatywnych skutkach i społecznej szkodliwości zanieczyszczenia ściekami nie muszę nikogo przekonywać. Wyniki badań pozwalają stwierdzić, że poza Jeziorem Strzeszyńskłm wszystkie inne wody są w dużym stopniu zanieczyszczone i nie mieszczą się już w żadnej wymaganej klasie czystości. Warta zanieczyszczana jest ściekami przemysłowymi aż z rejonu Częstochowy i Sieradza, a dalsze jej zanieczyszczanie powodują również setki zakładów przemysłowych położonych w dół od tego rejonu z Poznaniem włącznie. Stopień zanieczyszczenia wody w Warcie powoduje, że bez zastosowania procesów uzdatniania nie nadaje się ona do wykorzystania w jakimkolwiek celu. Stąd wyjątkowo pilnym zadaniem jest przyspieszenie budowy i oddanie do eksploatacji pierwszego etapu Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Koziegłowach. Szczególną troską otoczyć należy wszystkie jeziora w mieście, ponieważ niewłaściwa gospodarka wodno-ściekowa wywołuje w nich długotrwali szkody ekologiczne. Jako przykład posłużyć może Jezioro Kierskie, którego wody z każdym rokiem ulegają postępującemu zanieczyszczeniu. Ten największy w aglomeracji poznańskiej zbiornik wodny, jeszcze do niedawna zawierający wodę dobrej jakości, znalazł się w niebezpieczeństwie ze względu na nieuporządkowaną i chaotyczną gospodarkę wodno-ściekową". N astępnie prezydent Poznania poruszy! problemy wywozu nieczystości płynnych i odpadów stałych podkreślając, że na wysypiskach marnuje się ogromna masa surowców wtórnych, takich jak szkło, papier, złom, opakowania z tworzyw sztucznych, tkaniny które w całości wysypywane są na jedno miejsce bez możliwości jakiegokolwiek ich odzyskiwania. Podkreślił także, że istniejące wysypisko w U multowie powinno być już od pół roku zamknięte i poddane rekultywacji. Tymczasem wobec braku innych miejsc na wysypisku tym gromadzi się śmieci, które zalegają już ponad poziom otaczającego terenu. "Wskazałem tylko - powiedział na zakończenie Władysław Sleboda najbardziej istotne problemy zawarte w materiałach przedłożonych na sesję. Wymagać one będą licznych przedsięwzięć organizacyjnych, inwestycyjnych i koordynacyjnych w ścisłym powiązaniu z Planami Społeczno-GospodarczymI Rozwoju Poznania na lata 1981 -1985 i następne, do roku 1990. N iektóre efektyi zamierzenia oraz ciekawsze rozwiązania techniczne ilustruje eksponowana obok' okolicznościowa wystawa pod nazwą "Zakłady pracy na rzecz ochrony środowiska". Wprowadzenie w życie przedłożonego dziś programu pozwoli na wzmocnienie koordynacyjnej roli U rzędu Miejskiego w tej ważnej dziedzinie, w odniesieniu do wszystkiej służb czynnych w mieście, a także jednostek gospodarki uspołecznionej, instytutów i uczelni". W imieniu Komisji Zdrowia, Spraw Socjalnych i Ochrony Środowiska przemawiał radny Ryszard Uta. "Rozwój techniki - powiedział m. in. radny Ryszard Uta, lest główną przyczyną zanieczyszczania środowiska i dlatego chcemy, żeby ta technika zaczęła naprawiać szkody, które sama spowodowała. Stąd należy dążyć do pobudowania takiej liczby oczyszczalni ścieków, która zagwarantuje w maksymalnym stopniu czystość wód na obszarze miasta. Ponadto należy zmusić wszystkie poznańskie zakłady pracy do pobudowania własnych oczyszczalni ścieków oraz zainstalowania urządzeń zmniejszających emisję pyłów. "Niewątpliwie duże znaczenie dla ochrony środowiska naturalnego ma sprawa zwiększenia powierzchni terenów zielonych, dlatego konieczne jest zwrócenie szczególnej uwagi na realizację Programu Rozwoju Zle leni na lata 1980 -1983. Nie można rozpatrywać spraw rozwoju zieleni w mieście, nie biorąc pod uwagę występującego każdej zimy niszczenia dużej ilości zieleni na skutek stosowania chlorku wapnia do posypywania jezdni. Komisja jest zdania, że nie można wyeliminować całkowicie używania soli, ale można jej masę ograniczyć, stosując ją tylko podczas gołoledzi i w miejscach, w których jej użycie jest niezbędne. Zdarzają się przecież przypadki stosowania soli na chodnikach przez gospodarzy domów. W ten sposób ułatwiają sobie pracę.- Tych należy karać z całą surowością. "Niezwykle istotną jest sprawa zorganizowania nowego wysypiska śmieci. Jak wynika z materiałów - Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego opracowuje projekt wysypiska uwzględniający ekspertyzy naukowe ostrzegające przed wpływem gromadzonych zanieczyszczeń na wody podziemne. Komisja wyraża zaniepokojenie tą informacją i oczekuje szybkiego i efektywnego rozwiązania problemu w taki sposób, żeby nowe wysypisko nie przyczyniało się do skażenia środowiska. Dużym osiągnięciem, ale związanym z nową Inwestycją, byłaby budowa spalarni śmieci odpadowych, która przyczyniałaby się do częściowego złagodzenia występujących trudności ze składowaniem śmieci. "W realizacji węzłowych problemów ochrony środowiska człowieka w latach 1981 -1990 będzie zaangażowanych wiele jednostek gospodarczych i administracyjnych Poznania. Ze względu na ten fakt oraz to, że program ten ma charakter długofalowy - Komisja Zdrowia, Spraw Socjalnych i Ochrony Środowiska będzie miała za zadanie systematyczną kontrolę. Przedstawiając opinię Komisji, proszę w jej imieniu o akceptowanie materiałów dotyczących węzłowych problemów ochrony środowiska człowieka w latach 1981 -1990".
Radny Zbigniew Sobczak w imieniu Klubu Radnych Stronnictwa Demokratycznego stwierdził, iż w celu uzdrowienia sytuacji w ochronie środowiska na obszarze miasta należy poprawić stan zieleni zwłaszcza w centrum. Duże znaczenie mają lasy położone na peryferiach lub w najbliższym sąsiedztwie Poznania. Dlatego też sprawą wartą przemyślenia jest projekt zbudowania osiedla mieszkaniowego na 60 (XX) mieszkańców w Wirach. Ta lokalizacja godziłaby w żywotne interesy Wielkopolskiego, Parku Narodowego zwanego przecież "zielonymi płucami Poznania" .
Radny Zbigniew Sobczak przedstawił szereg propozycji w sprawie ochrony środowiska: szersze i pełniejsze propagowanie idei ochrony środowiska poprzez środki masowego przekazu; podnoszenie kwalifikacji pracowników gospodarki narodowej współodpowiedzialnych za ochronę Środowiska; rozwijanie tych dziedzin służby zdrowia, które nastawione są na profilaktykę i leczenie osób zagrożonych procesami degradacyjnymi środowiska naturalnego. Zbigniew Tylczyński, przedstawiciel Komitetu Osiedlowego " Osiedle Jagiellońskie" mówił o odpowiednim zagospodarowaniu terenów zielonych wewnątrzosiedlowych i budowle kompleksów zieleni, które przyczyniają się do poprawy mikroklimatu lokalnego. Zbigniew Tylczyński przedstawił wnioski o przyspieszenie budowy oczyszczalni ścieków nad Jeziorem Swarzędzkim oraz oczyszczalni przy Poznańskiej Fabryce Papieru; zbudowanie w przewidzianym terminie kompleksu parkowego pomiędzy Górnym i Dolnym Tarasem Rataj; wyeliminowanie ruchu samochodów ciężarowych z uliczek osiedlowych oraz pobudowania parkingów wielokondygnacyjnych na obrzeżach osiedli; stworzenie ekranu akustycznego składającego się z szerokiego pasa żywopłotu oraz równolegle doń biegnącego pasa drzew wzdłuż tras komunikacyjnych o dużym nasileniu ruchu. Piotr Fierek, przedstawiciel Terenowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej dla m. Poznania, zwrócił uwagę na zanieczyszczenie powietrza, podkreślając wpływ szkodliwych związków fluoru emitowanych do atmosfery przez Fabrykę Nawozów Fosforowych w Lu
6«boniu. Badania prowadzone przez Stację w rejonie Lubonia i Czapur określają przekroczenie normy dziesięć do dwunastu razy. Radna Aleksandra Dama poruszyła sprawy zanieczyszuzenia powietrza atmosferycznego przez benzopiryn powstający w procesie spalania benzyny etylowej. Ponadto zgłosiła uzupełnienia do projektu uchwały, m. in. o rozważenie możliwości przywrócenia w Poznaniu komunikacji trolejbusowej oraz usuwania uschniętych drzew. W następnym punkcie porządku dziennego rozpatrywana była informacja Komisji Gospodarki Komunalnej, Komunikacji l Łączności w sprawie realizacji U chwały Rady Narodowej m. Poznania z dnia 8 grudnia 1974 r. w sprawie realizacji budownictwa, remontów i modernizacji mieszkań w latach 1971 -1974 oraz zadań do roku 1980. W tej sprawie zabrał głos przewodniczący Komisji radny Józef Dobosz. "Przedłożone pod obrady Rady materiały w sprawie realizacji U chwały z dnia 6 grudnia 1974 r. - powiedział radny Józef Dobosz - poprzedzone były badaniami kontrolnymi oraz oceną ich wyników na posiedzeniu Komisji w dniu 30 maja 1980 r. W wyniku dyskusji nad tym tematem, Komisja nasza przedłożyła informację, zakończoną wnioskami na posiedzenie Prezydium w dniu 7 VI 1980 r., z którą to Rada mogła się również zapoznać - dlatego nie widzę potrzeby jej omawiania. Pragnę natomiast zwrócić uwagę na trzy zagadnienia, a mianowicie: budownictwo mieszkaniowe - miejskie i wielorodzinne; budownictwo jednorodzinne; remonty. Jeżeli chodzi o pierwsze, to należy podkreślić, że zadania Planu Pięcioletniego na lata 1976 -1980, które zakładały wzrost efektów w stosunku do Planu na lata 1971 -1975 nie zostaną zrealizowane. Większość efektów według przewidywanego wykonania Planu Pięcioletniego, bo aż ,3% ogólnego przyrostu mieszkań zrealizowanych zostanie w ramach budownictwa miejskiego wielorodzinnego. Niemniej jednak w związku ze wzrostem zapotrzebowania na mieszkania spółdzielczość nie zdoła zaspokoić bieżących potrzeb. Według stanu na koniec 1979 r. w spółdzielniach mieszkaniowych na przydział mieszkań oczekiwało 34,1 tys. członków i 45,4 tys. kandydatów. Komisja wyraża pogląd, że mimo iż założenia nie zostaną w pełni wykonane, jednak do osiągnięć należy zaliczyć przewidywane oddanie do użytku w latach 1976 -1980 o 3214 mieszkań więcej niż w latach 1971 -1975 l to o większym metrażu i o wyższym standardzie. "Istotną rolę w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych Planu Pięcioletniego miało spełniać budownictwo jednorodzinne. I w tym rodzaju budownictwa zauważamy niepełne 
Sprawozdaniawykonanie Planu głównie przez budownictwo spółdzielcze. Tłumaczy się to trudnościami takimi j ak: nowa technologia, niedobór materiałów budowlanych, jak również kłopoty z zatrudnieniem. "Biorąc pod uwagę, że jeszcze ok. 50% zasobów mieszkaniowych to stare budownictwo, szczególnego znaczenia nabiera realizacja planów remontów kapitalnych budynków mieszkalnych. Oceniając przebieg remontów w latach 1976 -1980 należy stwierdzić, że program nie został w pełni wykonany. Remonty z reguły przeciągają się w czasie, powodując wiele interwencji ze strony zainteresowanych lokatorów, na budowie często są przerwy w kontynuowaniu robót, odbiory odbywają się znacznie później, niż wynikałoby to z obowiązujących przepisów. Nie nastąpiło zapowiadane zwiększenie mocy przerobowej brygad remontowych wykonawców zgrupowanych w Wojewódzkim Zjednoczeniu Przedsiębiorstw Budownictwa Komunalnego. "Komisja uważa za aktualne wnioski, które wielokrotnie przedkładała przy rozpatrywaniu tej problematyki na sesjach Rady, posiedzeniach Prezydium i plenarnych posiedzeniach Komisji Gospodarki Komunalnej, Komunikacji i Łączności: wobec ograniczonych możliwości przerobowych plany powinny być opracowywane szczególnie wnikliwie przy wykorzystaniu opinii organów samorządu mieszkańców; zakres remontów powinien być ustalany szczegółowo i z wyprzedzeniem, aby uniknąć przypadków poszerzania zakresu robót w trakcie prac remontowych, co prowadzi do przekroczenia kosztorysu i wydłużania terminów; organa samorządu mieszkańców powinny w szerszym niż dotychczas stopniu korzystać z uprawnień do sprawowania społecznej kontroli w zakresie bieżących remontów." Gerard Janicki, dyrektor Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej zapoznał Radę ze stanem zasobów mieszkaniowych w mieście. W latach 1976 - 1980 nakłady finansowe na remonty kapitalne wyniosą ponad 600 milionów zł. (1253 budynki własności prywatnej i państwowej). Przewiduje się, że osiemdziesiąt siedem budynków objętych planem nie zostanie wyremontowanych. Zasadniczą przyczyną jest nie wystarczająca moc przerobowa przedsiębiorstw wykonawczych podległych Wojewódzkiemu Zjednoczeniu Budownictwa Komunalnego. Pewne
nadzieje na poprawę sytuacji wiążą się z reorganizacją przedsiębiorstw remontowo-budowlanych' oraz utworzeniem Kombinatu Budownictwa Komunalnego, Rada akceptowała opinię Komisji Gospodarki Komunalnej, Komunikacji i Łączności oraz wyjaśnienia dyrektora Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej. Rada zaakceptowała także informację o pracy Prezydium Miejskiej Rady N arodowej w pierwszym półroczu 1980 r. Przewodniczący Komisji Redakcyjnej Projektów Uchwał, radny Wojciech Pankowski zaproponował przyjęcie uchwały w sprawie węzłowych problemów ochrony środowiska w Poznaniu, w latach 1981 -1990, w projektowanym brzmieniu. W wyniku głosowania Rada podjęła uchwałę jednogłośnie.
Odpowiedzi na interpelacje i wnioski udzielał prezydent Poznania Władysław Sleboda. W sprawie kolektora przy ul. Góreckiej prezydent przypomniał, że została ona zbadana, w wyniku czego ustalono, że kanalizacja zbudowana w czynie społecznym posiada zbyt małą przepustowość w stosunku do masy przepływających ścieków. W celu rozwiązania kłopotów wystąpiono do Ministerstwa Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z wnioskiem o umieszczenie w Planie Pięcioletnim na 1981 -1985 budowy nowych kanałów. Zobowiązano Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji do częstego oczyszczania kanalizacji w tym rejonie. W odpowiedzi radnemu Kazimierzowi Nowickiemu Władysław Sleboda stwierdził, że powołano Radę Budowy, której obowiązkiem jest czuwanie nad terminem budowy drugiego etapu Elektrociepłowni Karolin. W innych sprawach - iż Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska zakazało asfaltowania bocznych dróg ze względu na brak asfaltu. Utwardzanie bocznych dróg winno odbywać się w ramach czynów społecznych z inicjatywy komitetów osiedlowych. Nowe wysypisko śmieci przygotowuje się w okolicy Komornik. Problem dzikiSh wysypisk jest trudny do rozwiązania, ponieważ nie sposób strzec terenu przez całą dobę. N a tym porządek obrad został wyczerpany.
Przewodniczący Rady zamknął obrady XIV Sesji o godz. 11.30.

Marian Gen o weflak