TADEUSZ
BARTKOWIAK TOWARZYSTWO KRZEWIENIA KULTURY ŚWIECKIEJ W POZNANIU (1970-1980)
W UCHWALE I Wojewódzkiego Zjazdu Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej, który iw dniu 7 grudnia 1969 r. obradował w Poznaniu, stwierdzano m. in.: "Powstanie Towarzystwa na gruncie Wieloletniego dorobku ideowego Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli oraz Towarzystwa Szkoły Świeckiej, ściśle związanych z ruchem laickim, stało się na obszarze województwa poznańskiego doniosłym wydarzeniem w życiu .społeczno-politycznym wszystkich Wielkopolan. Ważnym i aktualnym zadaniem imłodaj organizacji jest podejmowanie twórczej inicjatywy w zakresie .różnorodnych iorm obchodów świąt państwowych"'. Aktyw i działacze Towarzystwa podjęli poszukiwania nowych metod prowadzenia ipropagandy laickiej dostosowanej do sytuacji społecznej, politycznej i ekonomicznej kraju; uzyskano sojuszników w szerokich kręgach społeczeństwa i wśród organizacji masowych. Główne kierunki działalności nakreślone <przez władze nadrzędne Towarzystwa były realizowane przez Zarząd Wojewódzki Towarzystwa, głównie zaś poprzez zjazdy i plenarne posiedzenia. Najistotniejsze zadanie spełnił 1 Zjazd Wojewódzki oraz trzy plenarne posiedzenia Zarządu. Na zwołanym w dniu 24 stycznia 1971 r. w Poznaniu plenarnym posiedzeniu Zaj-ządu Wojewódzkiego (wiceprezes Feliks Araszkiewicz wygłosił referalt pL "O umacnianie i dalsze rozwijanie problematyki Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej w środowiskach robotniczych". Stwierdził on m. in., iże Towarzystwo ma ambicje wypracowania właściwych form i metod pracy we wszystkich środowiskach społeczno-zawodowych oraz form pozwalających uzyskać największą aktywność i efektywność poczynań. Podjęto uchwałę, w której czytamy: "Za podstawę umacniania i dalszego rozwijania działalności Towarzystwa [...] w środowiskach robotniczych należy przyjąć .wnioski zawarte w .referacie wprowadzającym prezydium Zarządu Wojewódzkiego. Zobowiązuje się władze wojewódzkie organizacji oraz Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Kadr Laickich do opracowania koncepcji popularnego wydawnictwa na itemat świeckiej obyczajowości i obrzędowości oraz do aktywnego współuczestniczenia we wprowadzaniu w życie uchwał VII Plenum Komiteitu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Roboitniczej". Przy opracowaniu programu organizacji postanowiono również więcej uwagi poświęcić wychowaniu młodzieży robotniczej oraz umacnianiu rodziny robotniczej. Posiedzenie plenarne Zarządu Wojewódzkiego w dniu 19 grudnia 1971 r. poświęcone było roli i zadaniom Towarzystwa w dziedzinie laicyzacji życia na wsi.
1 Tadeusz Bartkowiak - Działalność Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej w latach 1957 - 1970, "Kronika Miasta Poznania" H. 1972, Nr 2, s. 23 - 51.

Tadeusz
Bartkowiak
Referat programowy wygłosił wiceprezes Feliks Airaszkiewicz. N a zakończenie obrad podjęto uchwałę, w której Zarząd Wojewódzki oraz zarządy powiatowe zobowiązane zostały, w ramach współpracy ze Związkiem Młodzieży Wiejskiej, "zwrócić szczególną uwagę na młodzież zrzeszoną w kołach Związku Młodzieży Wiejskiej w szkołach, szczególnie rolniczych, w kierunku potencjalnego związania jej z życiem ,wsi oraz włączenia do aktywnego udziału w procesie przeobrażania świadomości społeiczensitwa wiejskiego. Uniwersytety Powszechne dla Rodziców winny byt uruchamiane w siedzibach państwowych gospodarstw rolnych, spółdzielni produkcyjnych oraz w szkołach rolniczych. Do rozwijania akcji odczytowej na wsi zarządy powiatowe winny w większym stopniu wykorzystywać rosnące szeregi inteligencji wiejskiej spoza grupy nauczycielskiej; w programie kursów szkoleniowych W iwiększyim stopniu powinna być uwzględniona problematyka socjologiczna wsi oraz zagadnienia moralności soiQJalisitycznej". Uroczysty charakter -miało zwołane w dniu 16 grudnia 1972 ir. posiedzenie plenarne Zarządu Wojewódzkiego z okazji czterdziestolecia oddziału poznańskiego Polskiego Związku Myśli Wojnaj. Zebranych i gości powitał wiceprezes Albin Wegenke. Byli wśród nich b. 'działacze Związku: Maksymilian Bartz, Jakub Floryszczak i Jarosław Sluzar, a także dyrektor Centralnego Ośrodka Doskonalenia Kadr Laickich Arkadiusz Sikorski. Referat wygłosił prezes, pirof. dr halb. Stanisław Michalski. Omówił on historię oraz program działającego pod kierownictwem prof. dra hab. Tadeusza Kotarbińskiego Koła Warszawskiego Polskiego Związku Myśli Wolnej oraz uitworzonego w dniu 8 grudnia 1932 r. oddziału poznańskiego, którego aktywnymi członkami byli m. in. profesorowie: Tadeusz Kurkiewicz, Stanisław Nowakowski i Henryk Ułaszyn. B. działaczom i członkom Polskiego Związku Myśli Wolnej: Maksymilianowi Bartzowi, Jakubowi Filoryszczakowi oraz Jarosławowi Sluzarowi Arkadiusz Sikorski wręczył Złote Odznaki Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej. Plenum zaproponowało, by nazwiska profesorów Tadeusza Kurkiewicza i Henryka Ułaszyna upamiętnione zostały wmurowaniem tablicy na ścianie jednego z gmachów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Aktualne zadania ideologiczne Towarzystwa związane z jubileuszem trzydziestolecia Polski Ludowej omówił podczas zwołanego w dniu 23 września 1973 r. posiedzenia plenarnego Zarządu Wojewódzkiego wiceprezes Kazimierz Paszek. UchwałęII Krajowego Zjazdu omówił wiceprezes Albin Wegenke.
Podczas posiedzenia grupie działaczy wręczano odznaczenia państwowe i organizacyjne. Złotym Krzyżem Zasługi udekorowany został Roman Sobczak prezes Zarządu Powiatowego w Koninie, a Krzyżem Brązowym Urszula Kwiatecka - pracownica Zarządu Wojewódzkiego. Złote Odznaki Towarzystwa otrzymali: Kazimierz. Adamski, Jan Bartkowiak, Czesław Ciesielski, Julian Ziobrowski, Ferdynand Dziedzic, Helena Jakulbek, Henryk Janiec, Czesław Jóźwiak, Hubert Kien, Henryk Krzyżkowiiak, Wojciech Kłosowicz, Henryk iKubiaczyk, Szczepan Mamiński, Tadeusz Nowak, Rajmund Nowotny, Marian Obara, Tadeusz Pawlak, Józef Podsiadły, Jan Połczyński, Marian Spychalski, Zbigniew Turski i Jadwiga Zgaińska.
W działalności organizacyjnej oraz popularyzatorskiej Towarzystwa nie zapomniano o zagadnieniach związanych z przenoszeniem treści ideologicznych i programowych do wszystkich środowisk społecznych. W okresie między I a II Wojewódzkim Zjazdem wiele uwagi poświęcono m. in. działalności odczytowej, która stanowiła najbardziej masową formę pracy z aktywem. Docierano do środowisk społecznych z tematyką ideowo-wychowawiczą, moralno-Obyczajową, filozoficzno-światopoglądową, społeczno-kulturalną i religioznawczą. Działalność ta spełniała funkcję inspiratorską w zakresie 'budzenia niepokojów ,w umysłach odbiorców i kształ
15'towania sposobów ich myślenia. iW 1970 r. prelegenci Towarzystwa wygłosili 1612 odczytów, zaś w 1973 r. - 1990. Wiele czasu poświęcono na pogadanki na tema t społecznych problemów laicyzacji ioraz wychowania w rodzinie. Ważne miejsce zajmowały w działalności Towarzystwa Uniwersytety Powszechne -dla Rodziców; w roku oświatowym 1969/1970 było ich 45, natomiast w latach 1972 - 1973 - 196. Ukształtowany został profil określający perspektywy ich. rozwoju. Wiele uwagi poświęcono także pracy Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Kadr Laickich oraz sesjom naukowym i popularno-naukowym, na których podejmowano węzłowe problemy moralności i światopoglądu. Poważne miejsce w działalności Towarzystwa zajmowała problematyka kształtowania świeckiej, socjalistycznej obrzędowości i obyczajowości. W kadencji 1969 - 1973 systematycznie organizowano seminaria dla przewodniczących zespołów do spraw obyczajowości. obywatelskiej i kierowników urzędów stanu cywilnego. Przy Zarządzie Wojewódzkim Towarzystwa działało sześć komisji problemowych do spraw: Świeckich Obyczajów i Obrzędów; Lektorów i Odczytów; Współpracy z innymi Organizacjami'" Organizacyjno- Propagandowa; Historyczna oraz Uniwersytetów Powszechnych dla: Rodziców.
O osiągnięciach lat 1969 -1973 oraz planach na przyszłość mówiono na II Wojewódzkim Zjeździe Towarzystwa, w auli Studium Nauczycielskiego przy ul. Szamarzewskiego 89, w diniu 4 listopada 1973 r. Na obrady przybyli: sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Bogdan Gawroński, sekretarz generalny Zarządu Głównego Wiesława Król, kurator Okręgu Szkolnego Poznańskiego Anna Tyczyńska, dyrektor Centralnego Ośrodka iDoskonalenia Kadr Laickich Arkadiusz Sikonski, przedstawiciel Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Izabella Gałuszka i Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Jerzy Błaszyk oraz Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Socjalistycznej Alina Napierała. Obrady otworzył prezes Stanisław Michalski. Stwierdził on, że wojewódzka organizacja Towarzystwa przyszła na swój Zjazd z poważnym dorobkiem, wyrażającym się nie tylko w upowszechnianiu wiedzy" rozszerzaniu działalności Uniwersytetów Powszechnych dla Rodziców, akcji odczytowej oraz kursów. Zarząd Wojewódzki rozszerzył również swą współpracę z innymi instytucjami społeczno-iwychowawczymi frontu ideologicznego. "Najcenniejszym jednak kapitałem jest nasz aktyw - stwierdził mówca -. który w ostatnich czterech latach zwiększył się nie tylko ilościowo, ale również pod względelm autentycznego zaangażowania w dziedzinie krzewienia idei Towarzystwa". Referat programowy pL "Ruch laicki w obliczu konfrontacji ideologicznej doby rewolucji naukowo-technicznej w Polsce" wygłosił Władysław Kot. Po wyczerpującej dyskusji podjęto uchwałę, w której czytamy m. in.: "II Wojewódzki Zjaadl [...] postanawia ocenić pozytywnie czteroletni bilans organizacji jako rozwinięciei wzbogacenie dorobku wyniesionego przez dwie poprzednie organizacje laickie i przyjąć program działania na okres najbliższej kadencji. Głównymi założeniami tego programu są: upowszechnianie światopoglądu marksistowskiego, kształtowanie świeckiej moralności, krzewienie świeckiej socjalistycznej "'obyczajowości i ictorzędawości oraz pogłębianie demokratycznych, laickich zasad współżycia społecznego» ze szczególnym uwzględnieniem zasady prywatności ireligii, wolności sumienia i wyznania oraz tolerancji [...]. Należy nadal irozwijać i utrwalać współpracę zewszystkimi organiiaacjami i instytucjami, które imogą być sojusznikami w realizacji zadań wychowania socjalistycznego. Innym żądaniem jest pogłębianie pracy ideo-, wo-rwychowawczej w szkołach średnich - głównie poprzez wzbogacanie programut wychowania obywatelskiego". 
Tadeusz
Bartkowiak
Władysław Kot, prezes Zarządu Wojewódzkiego od 4 XI 1973 r.

 3 J\ i i tf
. <nZ ?Zu oWfaTZąd Wo * e w ó d z k i _ W skład Prezydium weszli: Władysław Kot (prezes, Albin Wegenke i Kazimierz Paszek (wiceprezesi), Maria K o wal i k £S S A J T S 2 flaszka (skarbnik), Jerzy Borowicz, Antoni C i e c h e l s ki A e S s KosTrzvSki I T o li d z - f > lobelia Gałuszka, Michał Iwaszkiewicz, Stanisław Kostrzynski, Alma Napierała, Ryszard Nazar, Marian Ooara, Adolf Pisarczyk Eoman Sobczak, Kazimierz Strzyż i Tadeusz Wysocki «sarczyK,s$j /'..T/'..ffZ pSl nyffZ d z i a ł a! C z o ID Towarzystwa: Kazimierzowi Adamskiemu, A?nie TvcztZk 6J, T T 1 KrawCOwi> WandziA Kruszyńskiej, Marii Piotrowskiej rcysJwa J ł J li 11 a n O W i d r a w s k i e m u wręczono Złote Odznaki Towaw2oTŁ. 2 " eśnia / 9 J 4 r odby-lo * pos,iedzenie Pl A Z d W . ' d "W - m e arzą u oJewo zstóe, R v fA WoJ e W O d z kle j * * « »* Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej. Było ono poświęcone skonkretyzowaniu zadań w dziedzinie wychowania młoL n e i r ' z l, ar r ŚWiatopOglądzie marksistowskim. Przybyli m. in. sekret rz frontu L ą Q M r nego Wi6SłaWa KrÓl, S6kretarZ Wojewódzkiego Komitetu I caWo kra T »S < * * A A "« A A A zarządów wojewódzkich 4 ł» H v i V: y p r o g r a ID o w e wygłosili: prezes Zarządu Wojewódzkiego S wtdlr o raZ W i c e p r z e w o d n i c z a c a R a d y Wojewódzkiej Federacji Krystyna
k W n d w S p o s i f Z e li i a d o k o li a ™ zmian vv składzie prezydium Zarządu WojewódzS o A Z W 1 ą Z k li Z :1= -------- kierowniczej funkcji "W Międzywojewódzkim Ośrodku Doskonaleni Kadr Laickich przez Albina Wegenke, na stanowisko wiceprezesa f C T / fi J S O T A n d r y s a _ D o prezydIum dokoptowano józefa * ™ £ S Realizując cele i zadania wytyczone przez II Zjazd, Towarzystwo rozwinęło działalność odczytową i szkoleniową, różnorodne formy pracy dostosowane do potrzeb i zainteresowań środowisk społecznych. Działalność skoncentrowała się przede wszystkim na uwypukleniu wartości funkcji wychowawczych socjalistycznej rodziny, pogłębianiu związków systemu oświatowego z wychowaniem w rodzinie oraz programowaniu współczesnego, patriotycznego i socjalistycznego wzoru osobowego W związ-ku z nowym podziałem administracyjnym kraju dokonano zmian w strukturze Towarzystwa. Do końca czerwca 1975 r. działało na obszarze województwa 
II Zjazd Wojewódzki (4 XI 1973 r.). Za stołem prezydialnym od lewej: Kazimierz Paszek · (wiceprzewodniczący Zarządu Wojewódzkiego), Władysława Król (sekretarz generalny Zarządu Głównego), Bogdan Gawroński (sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), Anna Tyczyńska (kurator Okręgu Szkolnego Poznańskiego) i Aleksander Wierzejewski (kierownik Wojewódzkiego Ośrodka Propagandy Partyjnej)
dwadzieścia dziewięć zarządów powiatowych, jeden zarząd miejski i pięć dzielnicowych. W wyniku zmian powołano pięć zarządów dzielnicowych, jeden miejski, osiemnaście gminnych i dwadzieścia siedem imiejs'ko-gminnych. Już po krótkim okresie działalności w nowej strukturze niektóre zarządy gminne i dzielnicowe mogły zaprezentować anaczny dorobek w rozwijaniu różnorodnych form pracy; stanowiły one przykład społecznego działania. Należały do nich m. in. Zarządy Dzielnicowe Wilda i Nowe Miasto oraz zarządy miejsko-gminne w Szamotułach, Śiremie i Mosinie. W upowszechnianiu .kultury polityczno-społecznej wśród społeczeństwa dominującą rolę odgrywał powstały w 1974 r. Klub "Argumenty" z siedzibą przy ul. Woźnej 12, który patronował wielu podobnym placówtkom w województwie. Prowadzona iwspólnie z U rzędem Staniu Cywilnego Poradnia Przedmałżeńska przerodziła się we wrześniu 1977 r. w systematycznie działającą, pod patronatem "Gazety Zachodniej", Wszechnicę 'Rodzinną dla osób zawierających związki małżeńskie. Zarząd Wojewódzki inicjował nowe formy obrzędowości świeckiej, obyczajowości obywatelskiej i rodzinnej. Podjęto częściiowo udane próby skonstruowania kompleksowego programu <w tym zakresie dla całego województwa. Między II i III Zjazdem Wojewódzkim wiele uwagi poświęcono działalności ogniw terenowych.
W posiedzeniu plenarnym w dnliu 19 października 1975 r. uczestniczył przedstawiciel Zarządu Głównego Adam Wysocki. Omówiono udział w kształtowaniu rodziny socjalistycznej oraz przygotowania Towarzystwa do VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W związku z nową strukturą administracyjną kraju i województwa, dokonano zmian w nomenklaturze sekretariatu Zarządu Wojewódzkiego. Zlikwidowano m. in. stanowisko urzędującego wiceprezesa, natomiast pełnią
2 Kronika m. Poznania z. 3/ID 
Bartkowiak
Tabela t \
CZŁONKOWIE
Członkowie Stan na dzień 31 XI I rzeczywiści wspierający prawni Liczba ogniw 1971 12 167 - 75 752 1972 11 774 - 239 769 1973 11890 - 485 759 1974 3 042 2044 399 274 1975 1283 667 87 104 1976 1659 980 103 243 1977 2 174 1020 131 269 1978 3 702 1135 187 316 1979 4 139 1313 237 331
cego dotychczas tę funkcję Wiesława Andrysa przesunięto na stanowisko sekretarza. Dotychczasowy sekretarz Maria Kowalczyk została kierownikiem Biura, zaś kierownik Biura, Urszula Kwiatecka objęła stanowisko zastępcy kierownika. Na stanowisko społecznego wiceprezesa powołano Mariana Obarę. W związku z rezygnacją kilkunastu członków Zarządu, którzy wybrani zostali do władz Towarzystwa w nowych województwach, w skład Zarządu powołano: Adama Anteckiego (Poznań), Ryszarda Antczaka (Gniezno), Zdobysława Bębna (Stęszew), Bronisława Braniewicza (Grodzisk), Mariannę Budzisz (Dqpiewo), Jana Gieślaka (Poznań), Irenę Derę (Murowana Goślina), Mieczysława Drzymałę (Kaźmierz), Mirosławę Dziamską {Poznań), Henryka Hęćkę (Nowe Miasto n. Wantą), Sabinę Jankowską (Poznań), Kazimierza Jasińskiego (Września), Mariana Majorowicza (Mosina), Czesława Matusewicza (Poznań), Tadeusza Osowskiego (Krzykosy) , Edwarda Pietza (Oboirniki), Ryszarda Packowiaka (Duszniki), Bolesława Rykowskiego (Nowy Tomyśl), Zenona Sierzchułę (Skoki), Stanisława Sikorskiego (Rokietnica), Tadeusza Sikorskiego {Tarnowo Podgórne), Barbarę Stefańską (Poznań), Zofię Stępniewską (Kuślin), Zenona Stępniaka (Ostroróg), Grzegorza Tomysa (Buk), Teodozję Waszkowiak (Granowo), Wojciecha Witczaka (Pniewy), Kazimierza Zaczyńskiego (Kórnik) i Ludwika Zybera (Pobiedziska). Z grupy tej do prezydium weszli: Mirosława Dziamską, Sabina Jankowska, Czesław Maitusewicz i Barbara Stefańska.
Obrady pilanarne Zarządu Wojewódzkiego w dniu 23 maja 1976 r. poświęcono omówieniu roli i zadań zarządów gminnych i miejskich Towarzystwa w kształtowaniu kultury socjalistycznej, natomiast ma posiedzeniu plenarnym w"dniu 15 listopada 1976 r. dyskutowano o zadaniach Towarzystwa w upowszechnianiu światopoglądu (marksistowskiego. Podczas obrad dokonano zmiany na stanowisku sekretarza Zarządu Wojewódzkiego; w związku z przejściem Wiesława Andrysa do pracy w Komiteicie do spraw Radia i Telewizji, stanowisko to objął Andrzej Sobo
Tabela 2
DZIAŁALNOŚĆ ODCZITOWA ZARZĄDU WOJEWÓDZKIEGO
Lata: Wyszczególnienie 1971 1972 1973 1974 1975 I 1976 1977 1978 1979 Odczyty, wykłady, prelekcje, spotkania 2 840 3 210 1960 4 250 l 680 2 880 1060 2 850 3329 Liczba słuchaczy 61000 60 200 8 600 89140 43 210 64 790 33 100 40 260 .65 546 
Tabela 5
PLACÓWKI OŚWIATOWO- WYCHOWAWCZE I STAŁE PUNKTY ODCZYTOWE ZARZĄDU WOJEWÓDZKIEGO
Lata: Lp. Rodzaj placówki Oddano do 1971 1972 1973 1974 1975 nowych wo- 1976 1977 1978 1979 jewództw l Stałe punkty odczytowe 337 253 90 91 94 65 33 38 116 132 2 Uniwersytety Powszechne dla Rodziców 123 184 196 217 347 296 107 124 169 169 3 Kola Młodych Racjonalistów - - 40 49 53 35 22 23 58 58 4 Młodzieżowe Uniwersytety Kultury Świeckiej - - 5 7 7 7 - - - - 5 Młodzieżowe Studium Etyczne 2 2 2 2 2 2 - - - - 6 Młodzieżowe Studium Wiedzy o Człowieku l l l l - - - - l l 7 Młodzieżowe Studium Marksizmu - - - - 3 - 3 3 4 7 8 Wszechnica Rodzinna l l l l l - l l l l 9 Kluby "Argumenty" - - - - 17 - 24 33 37 10 Klub Seniora l l - - l - l l l l 11 Wieczorowy Uniwersytet Marksistowsko- Leninowski l l l l 3cińiski. Następne posiedzenie plenarne odbyło się w dniu 25 kwietnia 1977 r. i p o - święcone było działalności społeczno-wychowawczej i kulturalnej Towarzystwa, w osiedlach mieszkaniowych. III Zjaad Wojewódzki odbył się w dniu 22 maja 1977 r. w sali Klubu Garnizonowego przy ul. Niezłomnych. Otwarcia dokonał Władysław Kot. Na Zjaad przybyli: wicewojewoda poznański Romuald Zysnarski, sekretarz Zarządu Głównego Jerzy Nowak, wicekurator Kuratorium Oświaty i Wychowania Barbara Stefańska oraz przedstawiciele Wojewódzkich Komitetów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Stronnictwa Demokratycznego i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, a taik
Tabela 4
LEKTORZY I PRELEGENCI ZARZĄDU WOJEWÓDZKIEGO (na dzień 30 VI 1979 r.)
Lata: Przekaza - VVyszczególnienie no do no1971 19721973 1974 1975 wych wo- 1976 1977 1978 1979 jewództw Lektorzy i prelegenci 205 210 211 213 219 137 84 145 213 282 Liczba zespołów lektorskich 25 25 26 25 26 18 8 9 46 50
2* 
Tadeusz
Bartkowiak
III Zjazd Wojewódzki (22 V 1977 r.) Wicewojewoda poznański Romuald Zysnarski (z prawej) wręcza prezesowi Władysławowi Kotowi Odznaikę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" przyznaną Zarządowi Wojewódzkiemu
że Zarządów Wojewódzkich z Konina, Leszna, Piły i Kalisza. Po wygłoszeniu reieratu pt. "O dalsze doskonalenie działalności Towarzystwa w zakresie pogłębiania świadomości socjalistycznej społeczeństwa polskiego" wywiązała się dyskusja. J ej uczestnicy wskazali m. in. na konieczność dynamizowania pracy organizacji oraz szerszej współpracy ze środowiskiem młodzieży szkolnej i akademickiej. Mówiono o konieczności docierania do środowisk małomiasteczkowych i wiejskich, o szerokim stosowaniu nowych, interesujących metod pracy. W uchwale Zjazdu stwierdzono, że Towarzystwo konsekwentnie. realizować będzie program VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Postanowiono -skoncentrować wysiłki wokół doskonalenia programów działania i dostosowywania Ich do potrzeb różnych środowisk, poszerzania bazy społecznego działania Towarzystwa oraz organizacyjnego umacniania ogniw i zarządów Towarzystwa. Podkreślano konieczność współpracy z poznańskim środowiskiem naukowym oraz wdrażania zasad wyższej jakości współżycia społecznego, pracy i działalności społecznej. N a Zjeździe dokonano wyboru nowego Zarządu Wojewódzkiego. W skład prezydium weszli: Władysław Kot (prezes), Barbara Stefańska (wiceprezes), Marian Obara (wiceprezes), Andrzej Sobociński (sekretarz), Józef Wiśniewski (skarbnik), Jerzy Bukowski, Jerzy Borowicz, Andrzej Choniawko, Antoni Ciechelski, Jerzy Drzewiecki, Mirosława Dziaimska, Izaibella Gałuszka, Sabina Jankowska, Zenon Korbik, Kazimierz, Kowalik, Ryszard N azar, Leokadia Skrobała, Albin Wegenke i Tadeusz Wysocki. Zarząd Wojewódzki udekorowany został Odznaką Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". Grupie zasłużonych działaczy wręczono odznaczenia organizacyjne i regionalne. Dyskusję nad wytyczonymi przez III Zjazd zadaniami podjęto na posiedzeniu plenarnym Zarządu Wojewódzkiego w dniu 10 października 1977 r. poświęconym m. in. omówieniu roli Towarzystwa w kształtowaniu socjalistycznej kultury oraz zadaniom przed III, Krajowym Zjazdem. Uznano, że jednym z najważniejszych zadań jest szerokie popularyzowanie świeckiego stylu życia oraz kształtowanie modelu rodziny socjalistycznej. W pierwszych miesiącach po Zjeździe Towarzystwo uroczyście obchodziło sie
damdziesięciolecie ruchu laickiego w Polsce. Z tej okazji w Sali Białej Urzędu Miejskiego odbyła się w dniu 10 listopada 1977 r. sesja popularnonaukowa. Wkład uczonych w kształtowanie myśli laickiej omówił prof. dr hab. Seweryn Dziamski, natomiast trozwój nuchu laiokiego w Polsce dr Stanisław Majchrzak. W Klubie . .Argumenty" zorganizowano także okolicznościową wystawę.
Z zainteresowaniem placówek oświatowych ii organizacji politycznych spotkała się zorganizowana przy współudziale Zarządu Wojewódzkiego Ligi Kobiet w Białej Sali U rzędu Miejskiego w dniu 6 imanca 1978 r. sesja poświęcona rtoli i działaniu, organizacji społecznych w kształtowaniu marksistowskiego światopoglądu i świadomości społeczeństwa polskiego po II wojnie światowej wygłosił Władysław Kot, natomiast rolę i udział organizacji kobiecych w przeobrażeniach socjalistycznego społeczeństwa przedstawiła dr Maria Roguszka. O roli i udziale Towarzystwa w kształtowaniu socjalistycznej świadomości mówił Andnzej Sobociński, natomiast analizy doświadczeń poznańskiej organizacji kobiecej w tej dziedzinie dokonała. Mirosława Dziamska.
U dział Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej w kształtowaniu i propagowaniu socjalistycznej obrzędowości i obyczajowości był tematem sesji popularnonaukowej, zorganizowanej w dniach 16 i lJ marca 1978 r. w Miarzynie przy współudziale Międzywojewódzkiej Szkoły Aktywu Zarządu Głównego Związku. W działalności społecznej Zarząd Wojewódzki m. in. sięgał, i cizyni to do dzisiaj, do zagadnień trudnych, specjalistycznych. Jeidnyni z przykładów jesit zorganizowana wspólnie z Akademią Medyczną i Wydziałem Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego w dniu 10 kwietnia 1978 ir. w Białej Sali Urzędu Miejskiego sesja naukowa pt.: "Humanistyczne wartości i prakseologiczne aspekty świeckiej kultury w działalności pracownika służby zdrowia". Referaty wygłosili: prof. dr hab. Olech Szczepski ("Ozłowliek jako podmiot i przedmiot zainteresowania pracownika służby zdrowia"), prof. dr hab. Witold Michałkiewicz ("Humanistyczne wartości i prakseologiczne aspekty świeckiej kultury w działalności pracowników służby zdrowia")' oraz doc. dr hab. Marian Obara [("Rola i zadania Towarzystwa w upowszechnianiu socjalistycznej aksjologii w działalności służby zdrowia"). W dniu 13 listopada 1978 r. w Domu Kultury "Trojka" odbyła się zorganizowana przy współudziale Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu im. Adama Mictóiewiaza oraz Kuratorium Oświaty i Wychowania sesja popularnonaukowa pt. "Program upowszechniania kultury pedagogicznej". Referaty wygłosili: prof. dr hab. Heliodor Muszyński ("Rodzina jako element jednolitego frontu wychowawczego"), prof. dr hab. Zbigniew Tyszka ("Opiekuńczo-wychowawcze funkcj[Onowanie irodziny w świetle badań empirycznych") oraz mgr Jan Bartkowiak (" Kierunki działania Poznańskiego Kuratorium w zakresie pedagogizacji społeczeństwa"). Podczas obrad czynna była wystawa fotograficzna pt. "Rodzina". Z inicjatywy Zarządu Głównego natomiast w dniu 20 listopada 1978 r. w Białej Sali Urzędu Miejskiego odbyła się ogólnopolska sesja piqpulamonauikowa poświęcona walce o awiackość życia publicznego w Polsce w latach 1918 - 1978. Referat na ten temat wygłosił doc. dr hab. Jerzy Godlewski, natomiast komunikaty przedstawili: doc. dr hab. Feliks Arasizkiewicz, doc. dr hab. Wiesław Mysłek, mgr Arkadiusz Sikorski oraz doc. dr hab. Jerzy Wisłocki.
Oprócz sesji naukowych, popularnonaukowych oraz seminariów organizowanych wspólnie z poznańskimi uczelniami wyższymi (np. sesja pt. "Światopoglądowe funkcje.nauki w kształtowaniu światopoglądu marksistowskiego", 5 III 1979), zorganizowano także sesje wspólnie z organizacjami o charakterze zawodowym i technicznym. Np. 19 kwietnia 1979 r. w sali konferencyjnej Wielkopolskich Zakładów Tele
Tadeusz
Bartkowiakelektronicznych "Telkom- Teletra" odbyła się ogólnopolska sesja popularnonaukowa pt. "Kształtowanie marksistowskiego światopoglądu i humanistycznych wartości w środowisku inżynieryjno-technicznym". Zarząd Wojewódzki wiele uwagi poświęcił także innym formom pracy. Należy do nich m. in. działalność powołanego w 1978 r. Młodzieżowego Studium Wiedzy o Człowieku. W 1979 r. w zajęciach odbywających się raz w tygodniu w sali wykładowej Insitytutu Ginekologii i Położnictwa Akademii Medycznej uczestniczyło ogółem ok. 1500 uczniów i uczennic poznańskich szkół ponadpodstawowych. Tematyka spoltkań dotyczyła m. in. problemów psychicznych, światopoglądowych i filozoficznych okresu młodzieńczego, budowy i czynności narządów płciowych, planowania rozwoju rodziny, problemów etycznych wieku młodzieńczego oraz moralnych, społecznych i obyczaj owo-prawnych problemów współczesnej rodziny. Z zainteresowaniem uczniów wszystkich typów sizkół średnich spotkał się zorganizowany dwukrotnie w latach 1978 - 1979 Młodzieżowy Turniej Wiedzy Filozoficznej. J ego celem jest inspirowanie, rozwijanie i pogłębianie zainteresowań filozoficznych i światopoglądowych młodzieży. N owatorskie formy działalności, podejmowanie tematów interesujących przedstawicieli wszystkich środowisk społecznych miały wpływ na wzrost szeregów Towarzystwa. Według danych na dzień 31 grudnia 1979 r. Towarzystwo skupiało 4139 członków rzeczywistych, 1313 wspierających, 237 prawnych i 331 kół. Liczba Uniwersytetów Powszechnych dla Rodziców wzrosła do 169, a Kół Młodych Racjonalistów do 58. W szeregach lektorów i prelegentów były 282 osoby. W latach 1970 - 1980 Towarzystwo okrzepło i izyskało sobie wielu sympatyków.
Wiele dobrych efektów przyniosła ofiarna praca działaczy, zebrane doświadczenia, wypracowane nowe formy działania. Większość z nich zachowała aktualność do dziś, stając się wzorem dla innych ośrodków kraju i dla wojewódzkich organizacji Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej w Wielkopolsce. 
Aneks
CZŁONKOWIE ZARZĄDU WOJEWÓDZKIEGO
Lp.

Imię i nazwisko oraz funkcja w Prezydium 2
1 !
1 Kazimierz Adamski 2 Marian Andrzejewski 3 Ryszard Antczak 4 Adam Antecki 5 Feliks Araszkiewicz
6 Wincenty Arent 7 Dobiesław Bielerzewski 8 Franciszek Blaszka 9 Jerzy Borowicz (członek prezydium) 10 Gabriela Braciszewska
11 Jerzy Bukowski (od 1977 członek prezydium) 12 Andrzej Choniawko (członek prezydium) 13 Antoni Ciechelski
14 Feliks Cieszyński 15 Jan Cieślak 16 Grażyna Chudzicka
17 Henryk Dałkowski
18 Edmund Dudziński (członek Prezydium) 19 Józef Drzewiecki (członek prezydium) 20 Mieczysław Drzymała
21 Władysław Dykcik
22 Mirosława Dziamska 23 Kazimierz Frankowski 24 Izabella Gałuszka
25 Jadwiga Głodek 26 Wiktor Grodzki 27 Włodzimierz Hawryś 28 Michał Iwaszkiewicz (członek prezydium) 29 Andrzej Izdebski
30 Leon Jachnik 31 Sabina Jankowska 32 Eugeniusz Kaczmarek <S3 Franciszek Kawa 34 Andrzej Kokotek
Kadencja
1973 - 1975 1973 - 1975 1977 1977 1973 - 1978 1977 1973 - 1975 1973
1973 - 1975 1977 1977
1973 - 1977 1977 1973
1973 - 1975 1973 - 1975 1973 - 1975 1973 - 1977
1973 - 1975 1977 1973 - 1975 1977 1977
Stanowisko i miejsce pracyinspektor szkolny w Ostrzeszowie dyrektor Kaliskich Zakładów Naprawczych prezes Zarządu Miejsko-Gminnego w Gnieźnie pracownik Spółdzielni "Jedność" pracownik naukowy Zakładu Pedagogiki Akademii Rolniczej nauczyciel w Liceum dla Pracujących prezes Zarządu Dzielnicowego Wilda pracownik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych inspektor Urzędu Miasta i' Gminy Obornikizastępca komendanta Chorągwi Związku Harcerstwa Polskiego inspektor oświaty i wychowania w Szamotułachstarszy instruktor Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pracownik Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych dyrektor Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Wągrowcu wizytator Kuratorium Oświaty i Wychowania kierownik Działu Społeczno- Wychowawczego Spółdzielni Mieszkaniowej "Osiedle Młodych" dyrektor Liceum Ogólnokształcącego, prezes Zarządu Dzielnicowego N owe Miasto pracownik Wojewódzkiego Zjednoczenia Państwowych Gospodarstw Rolnych pracownik Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji Samochodowej dyrektor szkoły, prezes Zarządu Gminnego w Kaźmierzu pracownik naukowy Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu im. Adama a Mickiewi<;za ki L . . K b . sekretarz - Zarzą u WOJewoctz ego 19l o let kierownik klubu "Argumenty" pracownik Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego zastępca inspektora szkolnego Poznań-powiat dyrektor szkoły w Gołuchowie dyrektor Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Trzciance pracownik naukowy Katedry Ekonomiki U niwersytetu im. Adama Mickiewicza dyrektor Instytutu Kształcenia Nauczycieli i Badań Oświatowych dyrektor Liceum Ogólnokształcącego w Kościanie nauczycielka XI Liceum Ogólnokształcącego inspektor szkolny w Kępnie zastępca dykretora Zespołu Szkół Budowlanych student Akademii Ekonomicznej 
35 Władysław Kot (prezes) 36 Zenon Korbik (członek prezydium)
37 Stanisław Kostrzyński (członek prezydium) 38 Maria Kowalczyk (kierownik Biura, członek sekretariatu) 39 Kazimierz Kowalik (członek prezydium) 40 Stanisław Kowcuń 41 Andrzej Krajewski 42 Władysław Król 43 Wanda Kruszyńska 44 Henryk Krzyżkowiak
45 Urszula Kwiatecka (członek sekretariatu) 46 Władysław Ławniczak 47 Stanisław Majchrzak
48 Marian Majorowicz 49 Jan Matschi 50 Jerzy Młoczyński 51 Władysław Mroziński 52 Heliodor Muszyński
53 Alina Napierała (członek prezydium) 54 Ryszard N azar (członek prezydium) 55 Barbara Niesyta (członek sekretariatu) 56 Tadeusz Nowak
57 Marian Obara (wiceprezes do 1977 - członek prezydium) 58 Jan Oliśkiewicz 59 Kazimierz Paszek (wiceprezes) 60 Helena Piasecka
61 Henryk Piasecki
62 Edward Pietz 63 Adolf Pisarczyk (członek prezydium) 64 Kazimierz Piosik 65 Stanisław Popławski
66 Stanisław Rakowski 67 Tadeusz Sikorski 68 Franciszek Skowronek 69 Leokadia Skrobała (członek prezydium) 70 Roman Sobczak (członek prezydium) 71 Andrzej Sobociński
Tadeusz
1973 - 1975
1973 - 1977 1977 1977 1973 - 1977 1973 - 1977 1977 1973 1973 - 1975 1973 - 1975 1973 - 1977
1973 - 1977
1973 - 1975
1973 - 1975 1973 - 1975
1973 - 1975 1973 - 1977
1973 - 1975 1977 1977 1973 - 1975 1977
1973 - 1975
Bartkowiakpracownik naukowy Akademii Ekonomicznejkierownik Wydziału Pracy Ideo wo- Wychowawczej Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego pracownik Lasów Komunalnych w Poznaniukierownik Biura Zarządu Wojewódzkiego do 1977 r.; sekretarz Zarządu Wojewódzkiego
wiceprzewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej pracownik kolejowy we Wrześni prezes Zarządu Dzielnicowego Grunwald dyrektor Centrum Szkolenia Zawodowego inspektor szkolny N owe Miasto dyrektor oddziału Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki "Ruch" w Nowym Tomyślu starszy instruktor Zarządu Wojewódzkiegodykretor Liceum Ogólnokształcącego w Środzie pracownik naukowy Instytutu Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechniki Poznańskiej prezes Zarządu Miejsko-Gminnego w Mosinie nauczyciel Technikum Budowlanego pracownik Poradni Wychowawczej w Ostrowie Wlkp. inspektor szkolny w Słupcy pracownik naukowy Instytutu Pedagogiki U niwersytetu im. Adama Mickiewicza wiceprzewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Socjalistycznej pracownik naukowy Instytutu Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechniki Poznańskiej pracownik Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa
dyrektor Zakładów Przetwórstwa Owocowo- Warzywnego w Kotlinie lekarz z Instytutu Ginekologii i Położnictwa Akademii Medycznejemeryt z Koła dyrektor Liceum Ogólnokształcącego w Leszniepracownik naukowy Instytutu Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechniki Poznańskiej sekretarz Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Czarnkowie prezes Zarządu Miejsko-Gminnego w Obornikach dyrektor Liceum Ogólnokształcącego, prezes Zarządu Dzielnicowego J eżyce dyrektor Państwowego Domu Dziecka w Wolsztynie pracownik naukowy Instytutu Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechniki Poznańskiej prezes Zarządu Miejsko-Giminnego w Obrzycku prezes Zarządu Gminnego w Tarnowie Podgórnym dyrektor Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Gostyniu kierownik Urzędu Stanu Cywilnegodyrektor Powiatowej Biblioteki Publicznej w Koniniesekretarz Zarządu Wojewódzkiego  72 Barbara Stefańska 1977 (wiceprezes) 73 Jan Stróżniak 1973 - 1975 74 Kazimierz Strzyż 1973 - 1975 (członek prezydium) 75 Antoni Szczuciński 1977 76 Krystyna Świder 1977 77 Konstanty ŚwitaIski 1973 78 Konrad Switek 1973 79 Teodozja Waszkowiak 1977 80 Albin Wegenke 1973 (członek prezydium, członek sekretaria tu ) 81 Józef Wentłand 1973- 1977 82 Stanisław Winerowicz 1973 - 1975 83 Józef Wiśniewski 1977 (skarbnik) 84 Tadeusz Wysocki 1973 (członek prezydium) 85 Kazimierz Zaczyński 1977 86 Julian Zaparucha 1973 - 1975 87 Julian Ziobrowski 1973 - 1975 88 Ludwik Zyber 1977 89 Czesław Zygadło 1973 - 1975wicekurator Kuratorium Oświaty i Wychowaniadziałacz Ligi Obrony Kraju z Rawicza nauczyciel z Międzychodupracownik naukowy Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza sekretarz Rady Wojewódzkiej Federacji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej dyrektor Liceum Ogólnokształcącego w Śremie emerytowany dyrektor Liceum Ogólnokształcącego nauczycielka Zbiorczej Szkoły Gminnej wGranowie kierownik Międzywojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Kadr Laickichdyrektor Zasadniczej Szkoły Zawodowej nauczyciel Liceum Ogólnokształcącego w Turku prezes Spółdzielni Pracy Rękodzielnictwa Artystycznego wicedyrektor Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki "Ruch" nauczyciel, prezes Zarządu Miejsko-Gminnego w Kórniku zastępca dyrektora Technikum Ceramicznego w Chodzieży nauczyciel Technikum Przemysłu Mięsnego w Krotoszynie pracownik Państwowych Gospodarstw Rolnych w Pomarzanowicach dyrektor Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy. i Książki "Ruch" w Gnieźnie 
.WA
Osiedle Raszyn, którego budoiwę rozpoczęto w 1959 r. Widok z ul. Raszyńskiej. Zdjęcie wykonane w 1976 r. Do artykułu monograficznego Eugeniusza Bobera Spółdzielnia Mieszkaniowa "Grunwald" w latach 1957 - 1977 na tle rozwoju spółdzielczości mieszkaniowej w Poznaniu, s. 35 - 49