Jubileusze
SZEŚĆDZIESIĘCIOLECIE "ZDROJU" (1917 - 1977)
W krzewieniu idei ekspresjonistycznych na gruncie polskim szczególny wpływ miał poznański "Zdrój", dwutygodnik poświęcony sztuce i kulturze umysłowej, wychodzący w latach 1917 - 1922 pod - redakcją .Jerzego Hulewicza. Działalność "Zdroju" odegrała rołę kulturotwórczą w życiu umysłowym Poznania w pierwszych latach dwudziestolecia międzywojennego. Z inicjatywy kierownictwa Teatru Nowego oraz Instytutu Filologii polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza zorganizowano w dniach 16 -18 grudnia 1977 r. cykl imprez upamiętniających sześćdziesiątą rocznicę powstania "Zdroju". Przy opracowywaniu programu imprez pod hasłem ..Ekspresjonizm w sztuce polskiej" zaproszono do współudziału: Muzeum Narodowe, Miejską Bibliotekę Publiczną im. Edwarda Raczyńskiego, Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne oraZ Dyskusyjny Kłub Filmowy "Kinematograf 75". Powstały dzięki temu możliwości wszechstronnego przędstawie,nia dorobku ekspresjonizmu w sztuce poIskiej poprzez przedstawienia teatralne i projekcje filmów, wystawy okolicznościowe, edycję druków bibliofilskich i sesję naukową. Obchody sześćdziesiątej rocznicy powstania grupy "Zdrój" zainaugurowała sesja naukowa przygotowana przez Instytut Filologij Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w Teatrze Nowym w dniach 16 - 18 grudnia 1977 r., który przejął też obowiązki głównego gospodarza uroczystości rocznicowych. Na otwarcie sesji przybyli naukowcy z różnych ośrodków uniwersyteckich kraju, literaci, dziennikarze, nauczyciele szkół poznańskich, młodzież studencka. Obecni byli zastępca kierownika Wydziału Pracy Ideowo-Wychowawczej Komitetu Wojewódzkiego polsldej Zjednoczonej Partii RObotniczej Janusz Dem'bski OraZ wicedyrektor Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego Katarzyna Pajowa. Wśród zaproszonych gości znalefłi sięprzede wszystkim współpracownicy "Zdroju", m. in, znany pisarz i pOdróżnik Arkady Fiedler. Uczestników sesji powitała w imieniu organizatorów dyrektor Teatru IzabeUa Cywińska. Referat wprowadzający na temat sytuacji społecznej i politycznej w Wielkopolsce początków lat dwudziestych naszego wieku wygłosił dyrektor Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza prof. dr Jarosław Maciejewski. DZieje i dorobek artystyczny poznańskiej grupy "Zdrój" omówił następnie Józef Ratajczak. Tegoż dnia we wczesnych gOdzinach popołudniowych, w auli Muzeum Narodowego otwarto skromną ekspozycję grafiki o tendencjach ekspresjonistycznych, planowana wystaWa grupy "Bunt" nie doszła bowiem do skutku. Natomiast spełnił .oczekiwania pokaz archiwalnych filmów ekspresjonistycznych, który odbył się w kinie "Pałacowym" z inspiracji Dyskusyjflego Klubu Filmowego "Kinematograf 75", Zainteresowanie wywołał zwłaszcza programowy film niemieckiego ekspresjonizmu Gabinet doktora Calfgari (1920 r. - scenariusz - Hans Janowitz i Carl Mayer; reżyseria - Robert Wiene; dekoracje - Hernumn Warm, Walter Rohrig i Walter Reimann; zdjęcIa - Willi Hameister), któr:1' był punktem zwrotnym w dziejach dekoracji filmowej. "Okazało . się, Że to, co dotychczas .było dodatkiem, tłem czy po prostu ramą dla działań bohaterów, może stać się najważniejszym elementem utworu filmowego" - pisał Jerzy Toeplitz (Historia Sztuki Ftlmowej, t. II, 1918 - 1928. Warszawa 1956, s. 42). Mało tego - to, co się działo poza ramą, a nawet w samej ramie, zostało zdegradowane do roll nleważnego dodatku. Dekoracja urastała do roli porte parole autorów. Dekoracja, a nie gra aktorów mówiła widzowi o rozpaczy. tragedii, beznadziejności. Rytm tańczących na ekranie linii i płaszczyzn budował nastrój filmu, M:;łrtwe ramy akcji nabierały życia, dyktowały bohaterom. co mają czynić, kształtowały ich. charaktery, a w ostatecznym rozrachunki i ich losy. Uliczki małego miasteczka, jakby wzięte z obrazów Lionela Feiningera, stanowiły dla akcji filmu odpowiedni klucz uczuciowy, a maska somnambulika Cezara, jakbY narysowana przez Kubina, z góry określa!a sylwetkę duchową postaci. Architekci i małarze po raZ pierwszy w historii filmu decydowali o artystycznym kształcie ekranowego obrazu. "Tłumaczono często, że dekoracje dlatego są tHkie, ponieważ film jest opowieścią szaleńca. W tej interpretacji za wiele jest jednak naiwnego uproszczenia. Ideą Gabinetu doktora CaUgari był bunt przeciw zbrodniczej władzy.
Plastyka filmu jest przeniesieniem na szerszą płaszczyznę uczucia buntu. Już nie. tylko przeciw władzy, ale buntu przeciwko porządkowi, świętemu i ustalonemu, w którym działa władza. "Płaskość dekoracji, oznaczająca świadome wyrzeczenie się efektów trójwymiarowości, zgodna była z filozoficznymi założeniami ekspresjonistów, którzy w ten sposób podkreślali protest przeciwko prawom rządzącym w rzeczywistości i wytyczali granice własnych światów, do których "Obcym wstęp wzbronio
Jubileuszeny". W kompozycji każdego obrazu zamknięty był-fragment generalnej rozprawy ze światem, cząstka dramatu przeżywanego przez artystę. Nic darmo jeden z twórców niemieckiego ekspresjonizmu, malarz Schmidt Rottluf, nazywa ekspresjonistę - artystą dramatu, widząc w budowie obrazÓw - swoistego rodzaju dramaturgię". ponadto pokazano późniejsze filmy ekspresjonistyczne: Fantom w reżyserii Friedricha Wilhelma Murnaua (1922), UUcę w reżyserii Karla Grune (1923) d Ręce Orlaka w reżyserii Roberta Wiene (1924).
Punktem kulminacyjnym uroczystości rocznicowych było otwarcie w dniu 16 grudnia 1977 r. o godz. 22.00 przy Teatrze Nowym kameralnej sali widowiskowej na osiemdziesiąt miejsc pod nazwą Scena Nowa, która mieści się na II piętrze budynku. Zorganizowanie przestrzenne sali, pozbawionej tradycyjnego podziału na scenę i widownię, pozwoliło realizatorom na stworzenie innego typu przedstawień. umożliwiających aktywne uczestnictwo publiczności w widowisku. Na inaugurację Sceny Nowej zaprezentowano widowisko Bunt według scenariusza Dobrochny i Józefa Ratajczaków. przedstawienie, a raczej - zdarzenie teatralne nawiązało do
Maria Robaszkiewicz i Michał Grudziński w zdarzeniu teatralnym Bunt według scenariusza Dobrochny i Józefa Ratajczaków. Aranżacja Izabelli Cywińskiej i Jerzego Kowarskiego. Premiera w dniu 16 grudnia 1977 r. na Scenie Nowej Teatru Nowego
:;.-.

.,, "X
>..
:-)"-.q
.,.
,
};
:-', r :k:
.. ..... /;;.,"'
.

.' > :"
;.
 polskim ekspresjonizmem, lansowanych na łamach "Zdroju", skupiającego - jak wiadomo - awangardowych wówczas poetów, małany, filozofów i dramaturgów. Chodziło mianowicie o skandal związany z wystawą grafiki, malarstwa i rzeźby pod nazwą "Bunt" (otwartą w kwietniu 1918 r.) oraz I wieczór poezji "Zdroju", który odbył się w tymże salonie wystawowym w dniu 20 kwietnia 1918 r. Dokumentem ścisłej zależności malarstwa i poezji był zresztą wydany w kwietniu 1918 r. specjalny zeszyt "Zdroju" - znany jako "zeszyt Buntu". Zarówno wystawa jak i wieczór poezji, nie mówiąc już o zeszycie "Zdroju" - wywołały w środowisku poznańskim i szerzej - w artystycznych środowiskach polskich - prawdziwe poruszenie. Na głowy młodych twórcÓw posypały się protesty. Burzył się kler podjudzany przez rozhisteryzowane dewotki, burzyło się "zacne" mieszczaiistwo, burzyły się grupy wy'trawnych koneserów, dła których nowe zjawisko było czymś dziwacznym, naśladowczym w stosunku do niemieckiego prądu, niezrozuiniałym. Opór ten szczególnie jaskrawy w warunkach poznaiiskich został tutaj wyjątkowo mocno wyostrzony, wyraziście za
Jubileusżerysowany, stanowił więc poręczny materiał do metaforyzacji i hiperbolizacji całej sprawy. A chodziło o ruch wokół sztuki, o przyjĘcie przez publiczność tych, którzy pragnęli .,potrząsać nowości k.wiatem".
Oto krótka charakterystyka planów akcji zdarzenia teatralnego "Bunt" według opisu autora .scenariusza .Józefa Ratajczaka: "Nastrój" poetyka typowego wernisażu. Schodzą się goście, czekają na otwarcie wystawy. I tu. taj występuje możliwość formowania określonych kręgów towarzyskich. Aktorzy podchodzą do znajomych. Zaczynają rozmowy na temat aktualności sprzed lat. Umarł z głodu jakiś artysta. Informacje z frontu (1918 rok!). Plotki towarzyskie. Przy czym: wszystkie kwestie były autentyczne, wyjęte z listów, prasy, książek. Wieści z życia artystycznego. Wśród gości kręcą się reporterzy. RObią zdjęcia znanych artystów. W pewnym momencie wychodzi komisarz wystawy. Wita zgromadzonych, wygłasza mowę na temat wystawy, którd ma być otwarta. Mówi o obrazach. O artystach, wygłasza po prostu fragmenty autentycznego tekstu. Zaprasza do zwiedzania. I wtedy - nagły zwrot w akcji. Przy drzwiach pojawiają się porządkowi. Nie wolno otwierać drzwi. Wychodzi ktoś z komitetu wysta
Scena zbiorowa z premierowego przedstawienia zdarzenia teatralnego Bunt według scenariusza Dobrochny i .Józefa RatajczakÓW na Sceme Nowej Teatru Nowego (16 XII 1977 r.)
".;:.........
.. ",.-'".:.

}t
=tle:"
.

'.
"'ą'
-.
..: "';:
.' r t'i.
5 Kronika m. Poznarl:
,1: '.,:i1
''.

.... .. "4R  .
,.. ... ....  . ,.;: \ i.'
-.

.,,,.' , "jf: :;. <. .t< ,:,:,
 ...
;: .'''.:".,;.
wy i ogłasza, że wystawę zamknięto z powodu dzieł obrażających moralność. Odczytany zostaje protest artystów. wystawę postanawia się przenieśl; do innej sali, gdzie mimo wszystko - wystawione zostaną wszystkie obrazy. pUbliczność proszona jest do przejścia do sali na drugim piętrze. Tu - właściwy wernisaż. Obrazy. Albo puste ramy. Spacer w określonym tempie i w wiadomym nieporządku wzdłuż tras ekspozycyjnych. W tym czasie - dyskusje, głosy oburzenia, protesty, demonstracyjne opuszczanie sali. Sprawozdawcy proszą o wypowied koneserów i samych artystów. I tutaj wszystkie wypowiedzi autentyczne, czerpane z głosów ówczesnej krytyki i publiczności. Następnym punktem programu był wieczór ekspresjonistów. Kilka wierszy. Wyjnśnienie. Fragmenty programu. Może taniec formistyczny. Ale tutaj również dwie maleńkie scenki dramatyczne wzięte z dorobku polskich i włoskich ekspresjonistów". Przedstawienie zaaranżowali IzabeUa Cywińska i Jerzy Kowarski. W widowisku udział wzięli: Henryk Abbe, Leszek Dąbrowski, Baibara Drogorób, Tadeusz Drzewiecki, zbigniew Grochal, Michał Grudziński, Paweł Hadyński, Bolesław Idziak, Rajmund Jakubowicz, Bożena Janiszewska, Janina Marisówna, Lech Łotocki, Edmund Pietryk, Maria RObaszkiewicz i Wojciech Standello. W drugim dniu obrad sesji naukowej (17 XII), której przewodniczył kierownik literacki Teatru Nowego Milan Kwiatkowski, wysluchano trzech referatów: doc. dra Edwarda Ealcerzana Ekspresjonizm jako poetyka; doc.
dra Erazma Kumy Zdrój a ekspresjonizm i dr Elżbiety Rzewuskiej Polski dramat ekspresjonistyczny w dramaturgii dwudziestolecła międZywojennego. W pónych godzinach wieczornych odbyła się na Scenie Nowej druga premiera zapomnianego dramatu Stanisława Brzozowskiego MUczenie. W utworze autor podjął ważki problem odpowiedzialności człowieka wobec siebie samego; przedstawia w pewnym sensie syntezę wszelkiego ludzkiego dążenia. Każda z występujących postaci posiada zarówno wymiar symboliczny jak i realistyczny. "zagra': nie MUczenia to dług spłacony wYbitnej osobowości krytyka, teoretyka kultury i myśliciela, który wciąż nie ma równego sObie wśród współczesnych" - pisał po premierze Marian Sienkiewicz w "Przekroju'" (nr 1710 z dnia 15 I 1978 r.). "Brzozowski zafascynowany teatrem pisał nieomal równolegle obok innych prac - utwory dramatyczne. Wiele z nich zginęło, cztery są dostępne ludziom teatru. J właśnie Milczenie (prapremiera w 1906 r. we Lwowie) pojawia się znowu po tylu latach nieobecności na scenie. Jest to utwór trudny, niejako sumujący postawę filozoficzną autora Legenciy Mlodej Polski; w formie dramatycznej odwołujący się do doświadczeń Ibsena j symbolistów. Fabuła pełna niedomówień i zawieszeń - rysuje dramatycznie pcstawiony
Jubileusze
konflikt sumienia i wYboru. Profesor Dowgird stworzył dzieło, które waha się ogłosić. Zna je tylko Kryszyna, najpewniej symboł śmierci. Namawia on uczonego, by spalił dzielo. Tajemnica Dowgirda, jego wahania, czy oglosić pracę a więc ujawnić tylko jakąś część prawdy, lub milczeć - jest dylematem. z którym i my również się borykamy. Nie wszystkie prawdy mogą być ujawnione, bo zagrażają ludzkości, naszemu istnieniu, Przeczucia i niepokoje Brzozowskiego jawią się nam dziś o wiele groniej niż jego pokoleniu, bo zdajemy sobie sprawę z sytuacji nauki, która jest w stanie wyzwolić straszliwe siły, a te mogą się wymknąć spod kontroli człowieka. Milczenie profesora Dowgirda jest więc tragicznym wyborem, przed którym może stanąć każdy człowiek, zmuszony do podjęcia decyzji. Izabella Cywińska (scenografia Andrzeja Sac'owskiego) rozegrała Milczenie w pewnej stylizacji na teatr symboliczny, niezupełnie chyba słusznie obarczając aktorów: Mariana Pogasza (Dowgird), Wandę ostrowską (Marta, jego żona), Janusza Michałowskiego (Krys'zyna), Wiesława Komasę (HauSer) koniecznością budowania postaci z epoki wyrazistego gesu, krzyku, pauzowania. Jedynie Januszowi Michałowskiemu udało się uchronić przed tą zbędną stylizacją - dlatego przekonywał naturalnością i prawdą wyrazu". W ostatnim dniu sesji (18 XII) przedstawiono referaty: doc. dr Alicji Hełman Niemiecki fUm ekspresjonistyczny, dr Bożeny Mamontowicz-Łojek Taniec ekspresjonistyczny w polsce oraz dra Kazimierza Brauna Przestrzeń w teatrze ekspresjonistycznym. Po dyskusji prof. dr .Jarosław Maciejewski dokonał podsumowania obrad i zapowiedział przygotowanie do druku książki stanowiącej plon sesji. Na zakończenie imprez jUbileuszowych zaprezentowano na Scenie Nowej (18 XII) trzecią premierę - spektakl Rzecz pt. "Aktorka" według scenariusza Milana Kwiatkowskiego, w reżyserii Izabelli Cywińskiej. Był to monodram Sławy Kwaśniewskiej. W scenariuszu wykorzystano nie znane listy Stanisławy Wysockiej do Emila Zegadłowicza oraz wybrane fragmenty ze sztuk, w których grała wybitna tragiczka: Hamlet Wiliama Szekspira, Medea Eurypidesa, Beatrix Cenci i Ksiqdz Marek .Juliusza Słowackiego, Baba-Dziwo Marii Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej i W malym dworku Stanisława Ig. Witkiewicza. W 1977 r. przypadło stulecie urodzin Stanisławy Wysockiej, która swoją działalnością artystyczną ściśle związana była z Poznaniem, a w dwudziestoleciu międzywojennym wielokrotnie występowała w Teatrze Nowym I w Teatrze Polskim. Ponadto łączyły ją kontakty zawodowe i towarzyskie z przedstawicielami polskiego ekspresjonizmu: Jerzym i Witoldem Hulewiczami, Emilem Zegadłowiczem i poetą Witoldem Wandurskim. Materiał literacki stał się w spektaklu pretekstm do ukazat:lia analizy wzajemnego oddziaływania sztuki i życia.  ta Dowgird) w dramącie 5tanisława Brzozowskieo Milczenie. Reżyseria Izabella Cywińska, ,cenografia Andrzej Sa1owski. Premiera w 1niu 17 grudnia 1977 r.
na Scenie Nowej Teatru Nowego
OprOcz premierowego triduum w Teatrze Nowym zorganizowano jeszcze pod auspicjami Galerii Nowej wystawę pt. "Realizm ekspresjonistyczny". Komisarz wystawy Ryszard Przybylski pisał w katalogu: "Wystawa eksponuje prace, zgodnie z ustaleniami krytyki artystycznej reprezentujące tendencję zwaną «nową figuracją». Hasło ekspozycji nie ma więc ambicji być konkurencyjnym wobec tej nazwy, jego celem jest jedynie - powtórzmy to raz jeszcze - wyeksponowanie pewnego typu manipulacji tradycją ekspresjonistyczną zgodnie z celami i preferencjami wyznawanymi przez twórców nas interesujących. «Nowa figuracja» jest w plastyce polskiej kierunkiem naj dObitniej manifestującym swój związek z ekspresjonizmem. Nie najeży wszakże zapominać, że nawiązania takie miały miejsce także wcześniej w perspektywie trzydziestolecia. Programowo wierne ekspresjonizmowi były
Ile
Jubileusze
... '\ 
,:przecież grafiki Bronisława Liniwgo; związki w tym zakresie wykazuje także twórczość Jerzego Tchórzewskiego; powiązania takie łatwo wskazać w dorobku Andrzeja "vróblewskiego czy Waldemara Cwenarskiego i wielu innych. Jednakże odwołanie się <meofiguracji» do ekspresjonizmu wydaje się w tym kontekście zjawiskiem odrębnym. "Po pierwsze. chyba dlatego że była to manifestacja pokoleniowa, Po wtóre, z tego powodu. że adaptacja ekspresjonizmu wiązała się z postawieniem innych zadań sztuce niż te, które były wówczas eksponowane w środowisku twórczym. Po trzecie wreszcie. ho nawiązanie do wspomnianego prądu niosło z obą nowe wartości artystyczne i estetyczne, uW prC1{tyce «nowej figuracji» na szczególne wyr6iilienie zasługuje zatem fakt wyjś"ia y;:oza dominujący w poszukiwaniach dzisiejszej awangardy typ penetracji dokonywanych 
" ;#'k.t - J  .  ':: .. "",,, .

'''fi
..y !"  :,
'i
w sferze doświadczenia «czysto» artystycznego. Następstwem tego było przeniesienie aktywności w przestrzeń wartości - powiedzmy - «życiowych», tzn. tych, które mają bezpośrednie odniesienie do rzeczywistości społecznej. W tej perspektywie interesująca nas twÓrczość pOdejmowała atak na wszelkie formy sytej egzystencji i płaskiej idei utrzymania Za wszelką cenę istniejącego status quo. W postępowaniu takim ujawnia się niezgoda nC\ traktowanie sztuki jako dekoracji życia, elementu mającego upiększać «łatwo, lekko i przyjemnie» ziemię jałową przeżyć". Ponadto w hallu prowadzącym na Scenę Nową zgromadzono fotogramy Jacka Kulma, ukazujące portrety ludzi związanych z poznań.3kim "Zrtrojem t ' oraz dom HUlev,dczó\\"' w Kościankach k. Wrześni. Na osobną uwagę zasługuje starannie przygotowana przez Miejską Bibliotekę pUbliczną
Jubileusze
Sława Kwaśniewska w monodramie Rzecz pt. Aktorka. Scenariusz Miian Kwiatkowski; opracowanie reżyserskie - Izabella Cywińska. Premiera w dniu 18 grudnia 1977 r. na Scenie Nowej Teatru Nowego
..
..,,jC
..  ..
.;
im. Edwarda Raczyńskiego ekspozycja wydawnictw ekspresjonistycznych, na której przedstawiono nie tylko unikalne egzemplarze czasopisma "Zdrój" i pierwodruki utworów m. in. Jerzego Hulewicza i Emila Zegadłowicza, ale także niezwykle ciekawy materiał wspomnieniowy oddający atmosferę tamtych pierwszych lat niepodległego państwa polskiego. Dla miłośników pięknej książki i bibliofilów przygotowano cenne druki. Dzięki inicjatywie Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego i życzliwości Poznańskich Zakładów Graficznych im. Marcina KaSprzaka dokonano reedycji pierwszego zeszytu "Zdroju" z kwietnia 128 r., znanego jako zeszyt "Buntu". Wielko.polskie Towarzystwo Przyjaciół Książki przygotowało wspólnie z Miejską Biblioteką Publiczną im. Edwarda Raczyńskiego dwieście pięćdziesiąt numerowanych egzemplarzy pięk nienia Zenona Kosidowskiego o "Zdrojowcach" zamieszczono trzydzieści cztery miniaturowe 'fotokopie rysunków i drzeworytów między innymi: .Jerzego Hulewicza, Stanisława Kbickiego, Władysława Skotarka, Tytusa Czyżewskiego, Leona Chwistka, Zbigniewa pronaszki, Stefana Szmaja. Teatr Nowy wydał też do swych trzech premier okolicznościowy program, w którym znalazły się inedita listów Stanisławy Wysockiej do Emila zegadłowicza oraz trudno dostępne dziś utwory wybrane ekspresjonistów spod znaku "Zdroju".
Jubileusze
Przypomnienie sześćdziesiątej rocznicy "Zdroju" stało się doskonałą okazją do uświadomienia sObie faktu, w jakim stopniu są dziś żywe w sztuce idee ekspresjonistyczne. Pozwoliło też na dokonanie przeglądU interdyscyplinarnych badań naukowych. A ponadto zaktywizowało prawie wszystkie najważniejsze instytucje kulturalne naszego miasta, tworząc nowe, cenne wartości artystycznE i popularyzatorskie.
Mtlan Kwiatkowski
ANEKS
EKSPRESJONIZM: HISTORIA I WSPOŁCZESNOSĆ
Czas dzisiejszy nie daje się wprawdzie .cofnąć, ale może się on nakładać na czas miniony i tak się z nim przenikać, że powstaje jedność, zwłaszcza jeśli miejsce pozostaje to samo: Poznań, Polska. Zebrała się tu miejscowa inteligencja, artyści, prasa na otwarcie wystawy grupy "Bunt" w kw.ietniu 1918 roku; zebrała się inteligencja, artyści, prasa na jubileusz tego wydarzenia po 60 latach i dla uczczenia rocznicy założonego w 1917 roku organu ekspresjonistów polskich "Zdrój". Przemieszały się postacie z dwóch epok, nawiązują się rozmowy. Krąży czerep trupiej główki napełniony winem i spełnia się toast; w.ino jest "państwowe" z rocznika 1977, ale toast to stare hasło "odrzuconych" artystów - "za śmierć 'Umarłych!" Stary poeta przemawia słowami Stanisława Przbyszewskiego, młody poeta - Witolda Hulewicza. Pruderyjne damy oburzają się na ekspresjonistyczną sztukę słowami klerykalnych gazet. Do wykonania fragmentów dramatycznych na połączonym z wystawą wieczorze "Zdroju" przybywa para nierozcharakteryzowanych jeszcze aktorów z Teatru Polskiego wprost z przedstawienia Kościuszki Bogusławy Mańkowskiej, które idzie z nieprzerwanym sukcesem od poznańsich uroczystości kościuszkowskich w 1917 rok'tl. Redaktor naczelny i odpowiedzialny "Zdroju", Jerzy Hulewicz, otwiera wystawę słowami utrwalonymi potem na łamach pisma. Ale komisarz wystawy szepce mu coś do uoha i Hulewicz oświadcza zebranym, że zarząd Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych zakazał wystawienia pięciu dzieł ze względu na ich nieprzyzwoity charakter. Na znak protestu grupa "Bunt" i redakcja "Zdroju" rezygJ).ują z ekspozycji w lokalu Towarzystwa i przenoszą całą wystawę na inne miejsce, gdzie będzie połączona z wieczorem literackim. Padają okrzyki oburzenia, powstaje .zamieszanie, wkracza trzech poetów jeszcze w mundurach prusikich, ale juJŻ z biało-czerwonymi kokardami: Bohdan Hułewicz, Stanisław Kubicki i Adam Bederski. Wykrzykują programowe hasła ekspresjonizmu i rozrzucają ulotki, aż wreszcie cywilny przedstawiciel władzy powoła się na wojenny zakaz zgromadzeń publicznych. Na sali mogą pozostać tylko uprawnieni - członkowie redakcji "Zdroju" oraz patronującego mu towarzys'twa "Ostoja". Uprawnionymi okazujemy się jednak wszyscy; organizatorzy proszą o przejście do nowego lokalu wystawy. Zabrawszy płaszcze wychodzimy na dwór i zmieszawszy się na chwilę z przechodniami z ulicy Dąbrowskiego z roku 1977 wchodzimy do. dru. 
JubileuszegleJ br.amy Teatru Nowego {który stał się lokalem przy dawnej ulicy Berlińskiej 10) na wystawę "Buntu" i wieczór "Zdroju". W hallu redaktor naczelny w pozycji wisielca z sufitu otwiera przeniesioną wyslbaM'ę. Nieipl'zyzwoiJte dzieła ["eiprezentuje .alwaf'o'I'ta Jerzego Hulewkza. Przechodzimy do salki na drugim piętrze. Wśród recytacji kolejnych manifestów ekspresjonistycznych młody poeta rozbija na kawałki klasycystyczną rzeźbę, inni recytują wiersze Adama Bederskiego, Jana Stura i Stefana Kubickiego ("Rzucam się i wyję!... SwięŁym jest krzyk nadludzki!), a wiersze te przechodzą w akcję sztuki teatralnej. Jest nią jedna z "Sei s'intesi sceniche" z roku 1917 futurysty włoskiego, zmarłego w roku 1956 Paola Buzzi, wsławionego przedtem w dziejach futuryzmu zbiorem poezji "Aeroplaltli" w 1909 roku. Fragment sztuki "Paralelepiped" grany jest w przekładzie Janiny de ,WiU i opowiada o damie nawiedzającej mieszkam e poety, który jalko szafy używa stojące1j ,trumny. Żart kończy się serio: dama to śmierć, poeta musi wejść do trumny i zostaje wyniesiony przy Marszu żałobnym Chopina, nuconym przez kondukt artystów. Od skandalu towarzyskiego i awangardowej manifestacji prowadzi ten pogrzeb (i recytowany wiersz Jana Stura z cyklu "Deus") do sprawy 'bar1dzo poważnej: do splotu programów i działań ekspresjonistów polskich z historią, która się toczy wokól nich w roku 1918 i równocześnie w roku 1977. Grany jest trzeci akt Kaina Jerzego Hulewicza. Bohater chce stworzyć nowego czlowieka, tłum go wyszydza; jako pole działania pozostaje mu tylko scena teatralna. Z fragmentem wiersza Stura Ad patriam wchodzi kondukt postaci polskich z Anczyca i Wyspiańskiego (Kosynierzy, Wiarus z Warszawianki, Muza). Krążą wokół Kaina-Poety w beznadziejnym korowodzie. Kain woła o clhrzest z ognia - i oto nagle zakwitają bialo-czerwone kokardy na sukmanach, mundurach z 1830 roku, mundurach pruskich z roku 1918 i strojach mody 1977. Już polała się krew, już tłum biegnie na ulicę. Krzyk ekspresjonistów :stał się okrzykiem Powstani'a Wielkopolskiego. Na sali pozostał tylko Kain i część publiczności w strojach 1977. Padają końcowe fragmenty wiersza Stura "Ad patriam" o Polsce "chlebem karmiącej wszystkie swe dzieci" z końcowym znakiem zapytania, który wyprzedził 'O 5 lat rozterki Żeromskiego z Przedwiośnia. W ciągu dwóch grudniowych godzin przed północą teatr złączył nasz czas, jego pytania i niepokoje o kraj i o sztukę, z czasem minionym w kalendarzu, ale nie relegowanym do historii.
Tadeusz S i n k o: Ekspresjonizm: historia i współczesność. "Teatr', R. 1978, nr 4 (693), s. 12ża,ło bnejkarty
LUDWIK ZABROCKI
W dniu 8 października 1977 r. zmarł po ClęZkiej chorobie prof. dr hab. Ludwik Zabrocki, dyrektor Instytutu Językoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Był jednym z naj wybitniejszych polskich językoznawców, wychowawcą wielu pokoleń ligwistów i germanistów, powszechnie uznany za nestora neofilologii w Polsce. Nauka polska poniosła z jego odejściem niepowetowaną stratę. Ludwik Zabrocki urodził się dnia 24 listopada 1907 r. w Czersku k. Chojnic, w rodzinie chłopskiej .Józefa Zabrockiego i jego żony, Emmy z Weinbergów. W Chojnicach uczęszczał c.o gimnazjum, które ukończył w 1927 r. W tymże roku zapisał się na Wydzidł Humanistyczny Uniwersytetu poznańskiego, gdzie studiował początkowo polonistykę, a następnie także indoeuropeistykę i orientalistykę, Jego profesorami byli m. in, Mikołaj Rudnicki, Antoni Smieszek, Adam Kleczkowski l Edward Klich. Pracę magisterską napisał z zakresu dialektologii słowiańskiej, uzyskując VI 1931 r. tytuł magistra filozofii w zakresie filologii polskiej. Praca ta pt. Gwara Borów Tucholskich ukazała się drukiem w 1934 r.
W latach 1930 - 1936 Ludwik Zabrocki pracował jako asystent przy Katedrze Indoeuropeistyki Uniwersytetu poznańskiego, a w 1936 r. został wykładowcą najpierw w Liceum Handlowym, zaś od 1937 r. w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni, gdzie uczył języka polskiego i historii żeglugi. W latach okupacji hitlerowskiej (1939 - 1945) Ludwik Zabrocki poszukiwany przez Gestapo ukrywał się VI Borach Tucholskich. Po zakończeniu II wojny światowej Ludwik Zabrocki powrócił w 1945 r. do poznania, gdzie przystąpił ponownie do pracy na Uniwersytecie Poznańskim. Pozostał w nim na kierowniczych stanowiskach do końca swego życia. Uczestniczył w odbudowie Uniwersytetu i zebraniu rozproszonego księgozbioru. Jednocześie aktywnie uczestniczył w pracach Komisji Ustalania Nazw Miejscowych przy Urzędzie
F'
.:.
 .f:-.-""'
.
tiu!
"""""'!I!
Rady Ministrów, której zadaniem była rekonstrukcja polskiego nazewnictwa na ziemiah Zachodnich.
W czerwcu 1945 r. uzyskał stopień doktora na podstawie dysertacji lndicativus czasu teraźniejszego i przeszlego tV dialekcie staropruskim Sambii. W tym samym roku habilitował się na podstawie rozprawy z zakresu językoznawstwa europejskiego, wydanej w 1951 r. w rozszerzonej postaci pt. Ustlnienie ł lenfcja w językach indoeuropejskich i ugrofińskim. W 1949 r. Ludwik Zabrocki zostaje mianowany docentem, w dniu 31 stycznia 1955 r. profesorem nadzwyczajnym, a z dniem 15 listopada 1962 r. profesorem zwyczajnym.
W 1970 r. wybrany został członkiem korespondentem, następnie w 1976 r. członkiem rzeczywistym polskiej Akademii Nauk. 
Z żałobnej kC/Tty
Dorobek naukowy LUdwika Zabrockiego jest bogaty, różnorodny i obejmuje ok. stu pięćdziesięciu pozycji z takich dziedzin jak fonetyka strukturalna, fonologia, językoznawstwo ogólne, diachroniczne i germańskie, lingwistyka cybernetyczna, socjo- i psycholingwistyka, jak również językoznawstwo stosowane i glottodydaktyka. szczególne zasługi uzyskał za znane szeroko poza granicami kraju prace w dziedzinie językoznawstwa g('.rmanlstycznego i cybernetycznego oraz z teorii nauczania językÓw obcych. Jego książka Wspólnoty komnnikatywne tV genezie i rozwoju języka niemieckiego, t. I: Prehisto'ria języka niemieckiego (Warszawa 1963) uchodzi za pionierską próbę strukturdlistyczneo opisu historii języka, Szerokie uznanie zdobyła mu opublikowana w 1961 r. w Związku Socjalistycznych Republik Hadziecklh praa na temat rozwoju konsonantyzmu orn.fańskiego 1, którą cytuje się w po.iręcznikacn o tym języku. Cybernetyczna koncepcja strukturalizmu językoznawczego rozwijana przez Ludwika Zabrockiego uwaŻana jest jako zupełnie nowy interdyscyplinarny kierunek badań z pogranicza językoznawstwa i cybernetyki, a rozwijany na tej bazie cybernetyczno-strukturalistyczny model nauczania języków obcych jako nowa i oryginalna teoria, której Ludwik Zabrocki jest twórcą". Nie sposób wymienić wszystkie zasługi Ludwika Zabrockiego na polu nauki oraz omówić, choćby pokrótce, najważniejsze jego teorie, które wywarły ogromny wpływ na rozwój uprawianych przez niego dyscyplin naukowych w kraju f poza jego granicami o. Takie monografie jak Językoznawcze podstawy metodyki nauczania języków obcych (Warszawa 1966), Grundfragen des Deutschunterrichts in fremdsprach1fcher Umgebung (Poznań 1976) czy Kybernetische ModeUe der sprachtfchen Kommunikation (Warszawa 1975), za którą Ludwik Zabrocki wy.różniony został zaszczytnym wpisem do Księgi Czynów i Osiągnięć Nauki Polskiej z okazji jej II Kongresu, stanowią fundamentalne pozycje w reprezentowanych przez nie dziedzinach. Ludwik Zabrocki położył wielki", zasługi nie tylko na polu naukowym, gdzie uchodził za pioniera i twórcę nowyr' l oryginalnych kierunków badań w języko nawstwie i glottodydaktyce, ale także w rziedzinie organizacji nauki i w wychowaniu młodych kadr naukowych.
Działalność organizatorską rozpoczął już w 1946 r., tworząc na Uniwersytecie poznańskim Archiwum Fonograficzne, którego kierownikIem był do 1951 r. Archiwum to, przekształcone wkrótce po jego powstaniu w Zakład Fonograficzny, zasłużyło się wielce głównie w dziedzinie archiwizacji i analizy lingwistycznej gwar polskich. W latach 1963 - 1969 pełnił funkcję kierownika Katedry Języków Germańskich, a w latach 1969 - 1974 był kierownikiem Zakładu Języków Zachodnio-Germańskich. W 1964 r. powstał z jego inicjatywy pierwszy w Polsce i jeden z niewielu wówczas na świecie Zakład Językoznawstwa stosowanego, którego kierownictwo piastował do 1976 r. Od dnia l stycznia 1974 r. do śmierci był dyrektorem Instytutu .Językoznawstwa Uniwersytetu im.
Adama Mickiewicza.
.Jako wybitny uczony i wytrawny organizator pełnił odpowiedzialne funkcje w różnych ir.stytucjach w kraju i zagranicą. W roku akademickim 1953/1954 był prodziekanem, w latach 1954 - 1956 dziekanem WydZiału Fiłołogicznego. Jako członek Polskiej Akademii Nauk pełnił od 1971 r. funkcję kierownika Komitetu Neofilologicznego, a po powstaniu oddziału poznańskiego został przewodniczącym Komisji Neofilologicznej. Jemu zostało także powierzone kierownictwo Zespołu Dydaktyczno-Wychowawczego Neofilologii przy Ministerstwie Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, w którym pracował niezwykle aktywnie nad mOdernizacją 'Studiów neofilologicznych. Był członkiem Rady Głównej przy Ministerstwie Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej przy prezydium Rady Ministrów. W latach 1968 - 1975 był przewodniczącym Połsko-EJ1erdowskiej Komisji Germanistyc-zncj. natomiast od 1967 r. członkiem korespondentem Instttut fur Deutsche Sprache w Mannheim (Republika Federalna Niemiec). Piastując te odpowiedzialne funkcje przyczynił się wydatnie do rozwoju międzynarodowej wspÓłpracy w dziedzinie językoznawstwa, zwłaszcza germańskiego, oraz neofilologU i nauczania języków obcych. Za zasługi w dziedzinie germanistyki i nauczania języka niemieckiego w Polsce odznaczony został w 1974 r. przez Instytut im. Goethego w Monachium (Republika Federalna Niemiec) Złotym Medalem; w roku 1975 Rada Miejska Mannheimu nadała mu Wielką Nagrod",- im. Konrada Dudena.
Ludwik Zabrocki był założycielem i redak
1 Zameczanija o rozwttti ormianskowo konsonantizma. Moskwa 1961.
· Zob. G. H e l b i g, Geschichte der neueren Sprachwissenschaft. Lipsk 1973; Eppert Lexicon der Fremdsprachenunterrichts. Bochum 1973. o Pełny wkład naukowy do podstawowych dziedzin rozwijanych przez LudwIka Zabrockiego przedstawiony zostanie w publikacji, która jest wynikiem specjalnej sesji naukowej poŚWTięconej jego dorobkowi i pamięci. Zob. także "Kwartalnik Neofilologiczny" 213/1977 przygotowany dła uczczenia siedemdziesiątej rocznicy jego urodzin, a wydany tuż po. jego śmierci. 
torem naczelnym wydawanych w Polsce czasopism . o międzynarodowym zasięgu i renomie: "Lingua Posnaniensis", "Biuletyn Fonografic'zny" i "Glottodidactica". Był także członkiem redakcji c-zasopism zagranicznych: "Phonetica u i ,.Modern Language Abstracts U (stany Zjednoczone Ameryki Płn.); "Zeitschrift fur Phonetik, allgemeine Sprachwissenschaft und Kommunikationsforschung" (Berlin, Niemiecka RepUblika Demokratyczna) oraz członkiem szeregu towarzystw naukowych w kraju i za granicą. W latach 1968 - 1969 był przewodniczącym Societas Linguistica Europaea (Kilonia, Republika Federałna Niemiec), a ponadto członkiem Internationał Committee of . Dialectologists i wiceprzewodniczącym International Association of Linguistic Sound Recording Archives. M. in. dzięki jego inicjatywie reaktywowano w 1969 r. Polskie Towarzystwo Neofilologiczne, którego był pierwszym przewodniczącym, a następnie członkiem honorowym. przez kilka lat pełnił także funkcję przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Nautologicznego.
prof. dr Ludwik Zabrocki położył duże zasługi w rozwoju młodej kadry naukowej: osiemnaście oSÓb habilitowało się u niego, a trzydzieści osób, w tym trzy z Niemieckiej Republiki Demokratycznej, uzyskały pod jego kierunkiem jako promotora - stopień naukowy doktora. Wykształcił tak:!:e licznych magistrów, a staże naukowe odbywali u niego młodzi naukowcy z Bułgarii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. Wykłady wygłaszał nalicznych kongresach międzynarodowych oraz n". uniwersytetach w Niemieckiej Republice Demokratycznej, RepUblice Federalnej Niemiec, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn.
Niezwykle aktywnie działał w dziedzinie popularyzacji wiedzy wśród nauc-zyciełi języków obcych. .Jego dążeniem było zawsze łączenie teorii z praktyką, służenie nauczycielom swą wiedzą i doświadczeniem i zaszczepianie idei powszechnego nauczania i znajomości języków obcych w Polsce. Za swe rozliczne zasługi i wielkie oSiągnięcia Ludwik Zabrocki był wiełokrotnie nagradzany: m. in. trzykrotnie otrzymał Nagrodę I stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa WyżsZECgO i Techniki (1963, 1969, 1976). Był udekorowany Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem . Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1962).
Posiadał Medale X-lecia, XXX-lecia PRL oraz Złotą Odznakę Zasłużonego Pracownika Morza (1969). Tytuł Zasłużonego Nauczyciela PRL przyznano mu pośmiertnie. Odszedł od nas wielki uczony i prawy człowiek. Naukowiec o szerokich horyzontach myśłowych i niekonwencjonalnych koncepcjach, wielki entuzjasta nauki i jej popularyzacji. Wzorowy wychowawca i wspaniały humanista. Wniósł bardzo poważny i uznany wkład w rozwoj nauki polskiej i światowej, zostawił wielu wdzięcznych uczniów, kt6rych zaszczytnym zadaniem będzie rozwijanie Jeg<> teorii i zachowanie wdzięcznej o Nim pamięci.
Waldemar Pfełffer
WSPOMNIENJ.E O PROFESORZE ZYGMUNCIE SZWEYKOWSKIM
(1894 - 1978)
Dnia 11 lutego 1978 r. zmarł w Poznaniu, w wieku osiemdziesięciu czterech lat, nestor polonistyki poznańskiej, wybitny uczony, autor wielu prac z historii literatury połskiej okresu romantyzmu i pozytywizmu, znakomity prusolog, inicjator badań teatrologicznych. nauczyciel i wychowawca młodzieży akademickiej - profesor dr hab. Zygmunt Szweykowski. Uroczystości żałobne odbyły się w dniu 16 lutego w westybułu COllegium Minus Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, a pogrzeb tegoż jeszcze dnia na Cmentarzu Komunalnym w Miłostowie.
Zygmunt Szweykowski przyszedł na świat dnia 7 kwietnia 1894 r .w Krośniewicach koło Kutna jako syn aptekarza ndefonsa Szweykowskiego oraz Zofii z Chmlelińskich. Około 1905 r. rozpoczął naukę w prywatnym gimnazjum realnym w Warszawie u prof. WitoTda wróblewskiego, które ukończył w 1912 r. Patent prywatnej szkoły średniej nie otwierał jednak drogi do studiów uniwersyteckich, toteż w następnym roku Szweykowski zdał w Łowiczu maturę w trybie eksternistycznym.
Po dwuletniej przerwie rozpoczął w 1915 r.
studia na Wydziałe Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, przerwane na krótko (1919 - 1920) służbą wojskową. Mistrzem Jego i nauczycielem był profesor JulIusz Kleiner, jednakże patronat naukowy nad doktoratem w końcowej fazie jego realizacji przejął wskutek nie sprzyjających okoliczności (Juliusz Kleiner znajdował się podówczas we Lwowie) profesor Uniwersytetu Warszawskiego - J6zef Ujejski. W 1920 r., jeszcze w mundurze wojskowym, obronił Zygmunt Szweykowski na tej 
Z żałobnej karty
uczelni dysertację doktorską pt. Technika pOwiesciopisarska "Pamiqtek Sopltcy" i "Listopada" Henryka Rzewuskiego - ogłoszoną drukiem w dwa lata później pod zmienionym tytułem: powieści historyczne Henryka Rzetvuskiego. Pozycję tę, bardzo życzliwie przyj<:tą w kolach naukowych (znakomite recenzje Juliusza Kleinera, Manfreda Kridla i Konst"ntego Wojciechowskiego), poprzedziły artyku!y publikowane na łamach prasy warszawskiej. Po doktoracie wczesną jesienią 1920 r. podjął Zygmunt Szweykowski obowiązki nauczyciela polonisty w Gimnazjum Żeńskim im. Juliusza Słowackiego w Warszawie, a równolegle pracował naukowo. .Jako członek Warszawskiego Towarzystwa Naukowego wchodził 0<' 1926 r. w skład Komisji do Badań nad Historią Literatury i Oświaty w polsce. W tymże roku nawiązał stałą współpracę z krakowskim "Ruchem Literackim". Jednocześnie u'rzymyw"ł bliskie kontakty naukowe z Univ.-ersytetem im. Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie kierownikiem katedry historii literatury polskiej był podówczas .Juliusz Kleiner. \\' tejże uczelni habilitował się w 1928 r. na podstawie opublikowanej rok wcześniej monografii o Lalce Bolesława Prusa. W tym Samym jeszcze roku otrzymał godność członka Lwowskiego Towarzystwa Naukowego.
Na okres między doktoratem a habilitacją przypada również intensywna działalność edytorska zygmunta szweykowskiego. W starannym opracowaniu, opatrzone krytycznymi wstępami, ukazały się powieści Kłementyny z Tańskich Hoffmanowej (Dziennik FranciszId Krasińskiej, 1924), Michała Czajkowskiego (Stefan Czarniecki. 1925 i Owruczanin, 1927), Zygmunta Kaczkowskiego (Murdelio, 1925), Henryka Rzewuskiego (Pamiątki Sopltcy, 1928) - te trzy ostatnie w Bibliotece Narodowej.

W latach trzydziestych ukazały się Pisma krytyczne Antoniego Sygietyńskiego (1932) oraz przygotowane do druku przy współpracy Ignacego Chrzanowskiego Pisma Bolesława Prusa (t. l - 26, 1935 - 1936). Zasługą Zygmunta SzweykowSkiego jest również przygotowanie do druku i wydanie z rękopisów prac naukowych zmarłego w 1924 r. profesora Uniwersytetu Lwowskiego Konstantego Wojciechowskiego: Historia potvieści w polsce, Werter w Polsce (obydwie w r. 1925) oraz Przewrót w umysłowości i w literaturze polskiej po roku 1863 (1928).
W 1929 r. przebywał w Paryżu. Po powrocie do kraju przeniósł docenturę ze Lwowa do Warszawy. Od 1932 r. jako profesor nadzwyczajny wykładał na Wolnej Wszechnicy polskiej najpierw w Warszawie, a następnie w Łodzi. W latach 1932 - 1933 redagował ..Rocznik Literacki". Od 1934 r. został stałym współpracownikiem Komisji Historii Literatury Połskiej Akademii Umiejętności. Owocem współpracy naukowej z Akademią jest rozprawa na tcmat rozwoju powieści w Polsce w latach 1776 - 1930, zamieszczona w wydanych przez Polską Akademię Umiejętności - Dziejach literatury pięknej w Polsce (Encyklopedia Polska, t. XXI, KrakÓw 1935). Na krótko przed wybuchem II wojny śWiatowej ogłosił drukiem szereg rozpraw naukowych, jak: Dramat Dygasiiiskiego (1938), Anczyc, Jeź I Romanowski jako budziciele ruchu powstańczego przed rokiem 1863 ("przegląd Historyczny" R. 1938, t. 34), KlasYfikacja powieści Kraszewskiego pisanych po roku 1863 j inne. W 1939 r. Zygmunt Szweykowski mian OWan:r został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Poznańskiego, jednakże w objęciu tego stanowis'ka przeszkodziła napaść hitlerowskich Niemiec na Polskę. Niemniej jednak od tej chwili związał profesor swoje losy z uczelnią poznańską. Przez cały czas wojny ściśle współpracował z Uniwersytetem Ziem Zachodnich w Warszawie, wykładając w tajnych kompletach, a gdy po upadku Powstania Warszawskiego studium polonistyczne Uniwersytetu Ziem Zachndnich przeniesiono do Częstochowy, podążył tam za swoją uczelnią, by następnie wrócić z nią do wyzwolonego Poznania 14 kwietnia 1945 . Wespół z profesorem Romanem POllakiem, kierownikiem drugiej katedry pistorii literatury na Uniwersytecie Poznańskim, zaczął Zygmunt Szweykowski odbudowywać od podstaw polonistykę poznańską; otrzymał w dniu 22 maja 1946 r. nominację na profes'ora zwyczajnego. Trudne były te pierwsze powojenne lata pracy Profesora. Brak wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej odczuwały nie tylko uczelnie wyższe, lecz także szkoły średnie. Toteż równolegle do obowiązków uniwersyteckich podjął Szweykowski w latpch 1945 - 1948. rozpoczętą jeszcze w okresie częstochowskim współpracę z .dyrektorem I państwoweg.o Gim
nazjum i Liceum Ogólnokształcącego dla Pracujących w poznaniu, późniejszym kuratorem Okręgu SZkolnego 'Poznańskiego - doc. .Janem Stoińskim. Wykładając lite.raturę w wyższych klasach szkoły średniej, opracował Profesor i wydał szereg skryptów do nauki tego przedmiotu, co wobec dotkliwego braku podręczników stanowiło podówczas nieocenioną wprost pomoc naukową, zwłaszcza dla słuchaczy Państwowych Kursów Maturalnych. Doraźne potrzeby dydaktyczne skłoniły również Profesora do wydania w 1948 r. książki pt. SyLwetki ttterackie, na którą złożyło się siedemnaście wykładÓw radiowych poświęconych wybitnym pisarzom polskim - od epoki oswiecenia po dwudziestolecie międzywojenne (wcześniejszy, staropolski okres literatury opracował w tej serii prof. dr Roman Pollak). Swoje zajęcia z literatury na Uniwersytecie Poznańskim zorganizował Szweykowski w kurs czteroletui, rozpoczynając go już na pierwszym Toku wstępnym wykładem z poetyki i stylistyki. Na roku drugim główny akcent spoczywał na ćwiczeniach z poetyki opisowej, skoordynowanych z wykładem systematyzującym gatunki literackie. Trzeci i czwarty rok nauki wypełniły ćwiczenia seminaryjne. W romach zajęć "seminarium niższego", czyli trzeciorocznego, nabytą w roku poprzednim sprawność analityczną starano się poszerzyć o obUdowę historyczno-literacką, a tematy referatów podsuwał Profesor zgodnie z zasadą stopniowania trudności badawczych i z chronologią omawianych utworów czy problemów. Na "seminarium wyższym" podejmowane były niemal wyłącznie tematy przekrojowe i syntE'tyczne, z których niekiedy wyłaniały się prace magisterskie. Piszę "niekiedy", bowiem rozprawy magisterskie powstawały najczęściej niezależnie od programu seminarium, w trybie indywidualnych zajęć badawczych student" i rzadko referowano je na posiedzeniach sE'minaryjnych. Organizacja zajęć seminaryjnych u Zygmunta Szweykowskiego opierała się zazwyczaj na następującym schemacie: punktem wyjściowym był zawsze referat i koreferat studenta, po których następowała dyskuja, ciągnąca się nieraz przez kilka godzin, a zamykał ją pOdsumowujący wykład Profesora. Prawdziwym mistrzem i artystą w zawodzie nauczycielskim' okazywał się Profesor jako kierownik dyskusji, Potrafił wciągnąć do niej wszystkich nieśmiałych, nieprzywykłYCh do publicznych wystąpień słuchaczy. Miał bowiem zwyczaj doraźnie, na gorąco, streszczać i porządkować każdą, nawet najbardziej nieskładną wypowiedź, wydobywając z niej wszystkIe "odkrywcze" konstatacje, stanowiące nierzadko dla samego dyskutanta niemałą rewelację. Dla oSÓb bojaźliwych l niepewnych swych sądów była to zachęta niemała. Toteż pod czujnym okiem Profesora student uczył się racjonalnego myślenia i empirycznego dowodzenia, odkrywał wartości ideowe i estetyc-zne dzieł literackich, doskonalił i bogacił swój język, przyzwyczajał do logicznie skonstruowanych wywodów - co dla jego późniejszej pracy naukowej 'czy pedagogicznej miało znaczenie bardzo istotne. Idealnym wzorem pod tym względem służył sam profesor. Zawsze skromny, stawiający sobie surowe wymagania - nie znosił improwizacji i sądów zbyt pochopnych. wykłady miał zwyczaj przygotowywać na piśmie, ałe wygłaszał je z pamięci - nie czytał. Rozpoczynał zawsze od zwięzłej syntezy poprzedniej prelekcji, by przejść do analitycznego wywodu tematu nowego, który zamykał zazwyczaj jakąś błyskotliwą pointą, stanowiącą zarazem zapowiedź prelekcji następnej. W ten sposób przykuwał uwagę słuchaczy (wykładał zawsze przy pełnej sali!), zniewalał ich do samodzielnych przemyśleń przedstawionego problemu i przyciągał do wykładów następnych. Rzecz charakterystyczna, ze wśród wykła_ dów monograficznych Profesora nie znajdziemy szczególnie umiłowanego przez Niego pisarza - Bolesława Prusa. Nic w tym dziwnego, Profesor nigdy nie lubił się powtarzać. Rzeczy, które opublikował drukiem, pozostawiał już studentom do samodzielnej lektury - a właśnie w 1947 r. wyszła w Poznaniu (wyrÓżniona nagrodą warszawskiego Towarzystwa Naukowego) .Jego dwutomowa monografia o twórczości autora LaLki, napisana jeszcze w latach okupacji. Tematem wykładów monograficznych były zatem bieżące studia Profesora (niestety, nie wszystkie wydane później drukiem), jak np. Trylogia Sienkiewicza (rok akademicki 1946/1947), Histora poematu w epoce romantycznej (1948/1949), Bałucki i Bliziński; Krytyka teatralna w epoce pozytywizmu; Gawęda w literaturze pOlskiej po roku 1830 (1949 1 1950), Od ;Jeża do zeromskiego (1950/1951), Mówcą był Zygmunt Szweykowski znakomitym - potrafił nie tylko olśniewać wYborną polszczyzną, sięgającą wyżyn kunsztu oratorskiego - lecz i przekonywać. W kontaktach osobistych ze studentami był przystępny i bezpośredni, nigdy nie onieśmielał ich swoją uczonością czy powściągliwą wyniosłością. Taki był również przy egzaminach, w trakcie których nikt nie mógł liczJ- ć na taryfę ulgową, od 'WSzystkich wymagał rzetelnego stosunku do pracy, nie znosił pustosłowia. Ta!.im też pozostał do przejścia w stan spoczynku w 1964 r. Niezmordowanej dzi:!łalności dydaktycznej w latach powojennych towarzyszy rÓwnie imponująca praca naukowa i edytorska Profesora. Po monumentalnej monografii o Prusie, stanowiącej pOdsumowanie dwudziestu pięciu lat studiów nad pozytywizmem polskim (wznowionej w 1912 r.) ukazały się dalsze rozprawy i studia krytyczne, a mianowicie: Pan Tadeusz - poemat humorystyczny (1949), Fredro - wróg miasta (1949), Pan Damazy BUzlńskiego wobec francuskiej komedU Druglegi) Ce
Z zalobnej karly
sarstwa (1950), Teatrzyki ogródkoW" LtJ Warszawie (1958), TryLogia Sienkiewiecza (1961, wydanie drugie w 1973 r.), wstępy do zbiorowych pism Reymonta, powieści Jana Lama WieLki świat Capotvic, do Dotywoc1a Fredry, przedmowa do tomu rozpraw poznańskich uczniów Profesora (Literackie przystanki nad wartq, 1962) i wiele pomniejszych artykułów. Niektóre z nich weszły do wydane' w 1967 r. książki Nie tyLkO o prusie, zawierającej pisma rozproszone z okresu międzywojennego i powstałe po 1945 r. Najwięcej czasU i trudu badawczego poświęcił Zygmunt Szweykowski Bolesławowi Prusowi. Bezpośrednio po opublikowaniu monografii przystąpił w latach 1948 - 1950 do drugiego, uzupełnionego wydania Pism, ustalając definitywnie podstawę tekstologiczną wszystkich powojennych masowych wydań dzieł autora LaLki. Największym dziełem wydawniczym szweykowskiego jest monumentalna, krytyczna edycja dwudziestu tomów Kronik prusa, której Profesor poświęcił siedemnaście la t swego życia (1953 - 1970) - i c o nie mniej ważne - edycja całkowicie zakończona. Dła następców niewiele pozostało tu już do zrobienia. Z rozproszonych felietonów, zebranych z niemałym trudem i z dużym nakładem pracy, uczynił Profesor największe dzieło Prusa. Dołączony do Kronik komentarz. nie pomijający żadnej postaci i żadne' sprawy. która dla współczesnych czy późniejszych czytelników mogłaby być niejasna, idealnie towarzyszy przez cały czas tekstowi, stanowiąc wraz z nim rozległą encyklopedię wiedzy o epoce, w której :!:ył autor PLacówki. Ponadto od 1950 r. podjął Szweykowski pracę w Komitecie Redakcyjnym BibLiografii LIteratury Polskiej (tzw. Nowego Korbuta). wydawanej przez Instytut Badań Literackich
Polskiej Akademii Nauk. wciągnął do współpracy wielu swoich uczniów. Wykształcił bowiem liczne grono badaczy i miłośników literatury, pedagogów i uczonych. Wolno O nich powiedzieć, że wywodzą się z .Jego szkoły. Najliczniejszy zespół swoich następCÓw pozostawił w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Nie zapomnieli te:!: uczniowie o swoim Profesorze. Niezależnie od osobistych kontaktów, ciągnących się do ostatnich chwil .Jego życia _ w dowód skromnego hołdu i dla uczczenia Jego zasług - wydali dwie książki pamiątkowe: Prace o Literaturze i teatrze (Wrocław, 1966) oraz Studia poLonistyczne, t. II (poznań, 1975) - ofiarowane Profesorowi w trzydziestolecie Jego związków z poznaniem i w osiemdziesięciolecie urodzin. Członek licznych towarzystw naukowych (b. polskiej Akademii Umiejętności, b. Warszawskiego i Lwowskiego Towarzystwa Naukowego, poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Komitetu Nauk o Literaturze polskiej Akademii Nauk i innych) - znalazł również Zygmunt Szweykowski uznanie ze s.trony najwyższych władz pańs.twowych, czego dowodem są przyznane Mu liczne ordery i odznaczenia: Krzy:!:e Oficerski (1957) i Komandorski (1971) Orderu Odrodzenia PolskI, Medal za Zasługi dla UAM, Medal im. Mikołaja Kopernika (przyznany przez Polską Akademię Nauk z okazji setnej rocznicy powstania polskie' Akademii Umiejętności) i inne. Smierć Zygmunta szweykowsldego jest dla kultury polskiej stratą niepowetowaną.
Lech Srowińskl 
MIEJSKA RADA NARODOWA UCHWALIŁA PROGRAM ROZWOJU MASOWEJ KULTURY FIZYCZNEJ I TURYSTYKI ORAZ ORGANIZiACJI WYPOCZYNKU I REKREACJI MlESZKAŃCOW POZNANIA DO 19'80 r.

Dnia 29 kwietnia 1978 r., w sali sesyjnej Wo- Do natężenia hałasu przyczyniają się w dujewódzkiej Rady Narodowej przy al. Stalin- żym stopniu jeżdżące po ulicach bez tłumików gradzkiej, odbyła się III sesja Miejskiej Rady motocykle i motorowery. W celu wyeliminoNarodowej poświęcona programowi rozwoju wania tego rodzaju hałasów organa Milicji masowej kultury fizycznej i turystyki oraz Obywatelskiej winny częściej organizować organizacji wypoczynku i rekreacji mieszkań- kontrole pojazdÓw i wyciągać wobec użytców Poznania do 1980 r. Uczestniczyło w niej kowników właściwe wnioski. stu dwudziestu dwóch radnych oraz prezydent Doczekanie się taksówki, zwłaszcza w porze Poznania władysław Sleboda, wiceprezydenci: nocnej, jest w Poznaniu sprawą trudną. DlaAndrzej Wituski, Łucjan Majewski, zbigniew tego należałoby rozważyć możliwość uruchoKmiciak, posłowie na Sejm: Krystyna Fra- mienia taksówek wyposażonych w radioteleniak, .Józef Drzewiecki, Adam Łopatka, Ed- fony. ward Sieradzki, dyrektor Wydziału Kultury Radna Maria Kempara zapytywała, jakie deFizycznej i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego cyzje podjęto w sprawie teren6w ogrodniJerzy Kiszyński. czych położonych przy ul. Marcelińskiej, a bęSesję otworzył sekretarz Komitetu woje- dących w administracji Akademii Rolniczej.
wÓdzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Ro- Biorąc pod uwagę, że tereny te stanowią zabotniczej, przewodniczący Rady, radny Józef pIecze warzywniczo-owocowe dla miasta oraz Switaj. Po ustaleniu porządku dzIennego ślu- spełniają pewne funkcje rekreacyjne, wydaje bowanie złożyli radni: wojciech .Jabłkowski, się pożądane, aby nadal służyły one tym właśHenryka Kaczmarek i Kazimierz Wolnikowski. nie celom.
Interpelacje i wnioski zgłosili: radny Stani- Każdego dnia między godziną 8.00 a 9,00 do sław Uram w następującej sprawie: na odcin- zajezdni przy uL Głogows'kiej zjeżdża kilkaku uL Przybyszewskiego pomiędzy ulicami dziesiąt pociągów tramwajowych wycofanych Sw;erczewskiego a Grunwaldzką w porze noc- z tras, powodując zablokowanie w tym miej snCJ oraz w każdą niedzielę parkują tramwaje. cu na pewien okres czaSU całego ruchu kołoObsługa tramwajów, rozpoczynająca pracę już \Vego i to w dwóch kierunkach. Sytuacja ta o godzinie czwartej, zachowuje się do tego w poważnym stopniu utrudnia sprawne porustopnia hałaśliwie, że zakłóca ciszę nocną. Na szanie się pojazdów i dlatego należałoby podwspomnianej już ul. przybyszewskiego tylko jąć odpowiednie kroki zmierzające do właścijeden tor zajęty jest przez parkujące tramwa- wego jej rozwiązania. je, natomiast po drugim torze, odbywa się nor- Radna Maria Pastuszewska-Włoch zapytywamaIny ruch tramwajów, zwłaszcza w każdą ła, kiedy nastąpi rozpoczęcie budowy poradni niedzielę. Kierowcy samochodów, sądząc:l:e lekarskiej zlokalizowanej na Osiedlach Czecha obydwa tory są nieczynne przekraczają je bez i Lecha i czy przystąpi się do budowy poradzwracania 'uwagi na przejeżdżające tram:wa- ni specjalistycznej na Osiedlu Bohaterów je, co jest powodem licznych wypadków. W II Wojny Swiatowej. Według założeń, budocelu uniknięcia tego rodzaju kolizji wydaje wa poradni miała się rozpocząć w 1976 r. Kiesię celowe zainstalowanie odpowiedniej syg- \ -.;iy .atecznie zostanie oddany do użytku żłonalizacji świetlnej. /.:). te'k./JJowany na Osiedlu Oświecenia? Celol-.l :-\ ,::-" . ,.:"." - .'$ ;-. I ",1", "r_ ...,,' 
Sprawozdaniawe byłoby zorganizowanie przedsiębiorstwa, które zajęłoby się remontami bieżącymi i kapitalnymi obiektów służby zdrowia. przed przystąpieniem do rozpatrzenia sprawozdania z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego za rok 1977, przewodniczący Rady zapr'OPonował powołanie komisji redakcyjnej pr'Ojektów uchwał w składzie: członkowie prezydium Komisji Rozwoju Gospodarczego i ZagosP'Odarowania przestrzennego; przewodniczący pozostałych komisji; przewodniczący Miejski"'j Komisji Planowania; dyrektor Wydziału }<'inansowego Urzędu Miejskiego i radca prawny w Urzędzie Miejskim. Rada jednomyślnie zaakceptowała proponowany skład ",Qmisji redakcyjnej, jak również wyznaczyła na przewodniczącego radnego Antoniego PietTzykowskiego. Następnie prezydent poznania Władysław Sleboda dokonał" ogólnej charakterystyki wyk'Onania Planu społeczno-Gospodarczego Rozwoju Poznania i budżetu miasta na rok 1977. "Plan Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Poznania na rok 1977 - powiedział na wstępie Władysław Sieboda - stanowił' kolejny etap kontynuacji strategii społeczno-gospodarczej przyjętej przez VII Zjazd polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej, strategii coraz lepszego zaspokajania potrzeb ludzi pracy, przy równocześnie bardziej efektywnym rozwoju Ca.łej gospodarki. W szczególności realizowane były zadania związane z manewrem gospodarczym podjętym na V Plenum Komitetu Centralnego polskiej Zjednoczonej Partii Rob'Otniczej nadającym priorytet sprawom zaopatrzenia rynku wewnętrznego oraz budownictwa mieszkaniowego. W rozwoju g'Ospodarczym miasta dm:p.inującego znaczenia nabrały czynniki intensywne i jakościowe, a przede wszystkim dalszy wzrost wydajności ,pracy oraz poprawa gospodarowania materiałami, majątkiem produkcyjnym i zasobami kadrowymi. Realizacja wytycz.'Onych celów przebiegała pomyślnie, o czym świadczą wyniki społeczno-ekonomiczne osiągnięte w 1977 r. Należy uznać je za dodatnie, aczkolwiek w niektórych dziedzinach gospodarki, w szczególności na odcinku równowagi rynkowej oraz działalności inwestycyjnej, w)"stąpiły napięcia i trudności. "Miarą postępu w dżiedzinie poprawy materialnych warunków życia ludzi pracy był wzrost dochodów pieniężnych ludności. Wzrosły one ogółem Q 10%, w tym wynagrodzenia za pracę w gospodarce uspołecznionej o 9%, a świadczenia społeczne o 18%. Osiągnięta dyn:Jmika była wyższa od założonej w planie. Zwiększonej siie nabywczej ludności towarzyszyła troska władz politycznych i administTacyjnych oraz wysiłek pracowników handlu o właściwe zaopatrzenie rynku oraz o utrzymanie równowagi pieniężno-rynkowej. D'Ostawy towarów, aczkolwiek prawie we wszystkich grupach towarowych wyższe od dostaw z 1976 r., były nadal nie wystarczające w stosunku do zapotrzebowania i zmieniających się gustów konsumentów. Korzystne zmiany wystąpiły w strukturze spożycia, wyrażające się zmniejszającym się udziałem sprzedaży artykułów żywn'OściowYCh. Obroty w handlu uspołecznionym wzrosły w porównaniu z roklem 1976 o 12%. poprawę obsługi konsumentów zapewnił dalszy rozwój sieci handlowo-gastronomicznej. P'Owierzchnia sklepowa wzr'Osł.. o 3,2%, a sieć gastronomiczna o 8,9%. Nowe skłepy powstały przede wszystkim na Osiedlach Manifestu Lipcowego, Kopernika, KraJu Rad, Zwycięstwa i Czecha. Oddano do użytku kombinat gastr'Onomiczny "Hortex" przy ul. Głogowskiej oraz piętnaście barów typu bistro. Sześć placówek na Starym Rynku w ramach mOdernizacji d'Ostosowano do potrzeb obsługi turystycznej. "Zgodnie z założeniami Planu, jednym z podstawowych kierunków dokonywanego w gospodarce przegrupowania sil i środków był rozwój usług. Stosownie do zapotrzebowania preferowano usługi odzieżowe, meblarsko-tapicerskie, radiowo-telewizyjne i motoryzacyjne. W nich też uzyskano wysokie tempo rozwoju. Baza usługowa powiększyła się o drugą halę pralni przemysłowej przy ul. Dziekańskiej, wiel'Obranżowy dom usług przy ul. Sciegiennego oraz dwie hałe produkcyjno-usługowe Meblarskiej spółdzielni pracy przy ul. Zmigrodzkiej.
"W 1977 r. prawie 4770 rodzin otrzymało mieszkania w nowych osiedlach, a ponad czterysta rodzin zamieszkało w d'Omkach jednorodzinnych. Postawione przed gospodarką komunalną zadania wykonywane były prawidłowo. Nastąpił dalszy wzrost produkcJi i usług komunalnych, zwłaszcza w zaopatrzeniu w wo.dę, w energetyce ciE\Plnej i kanalizacji. Szczególna uwaga została skie,rowana na wykonanie inwestycji uzbrojenionych, mających zasadnicze znaczenie dla miasta. Łącznie z infrastrukturą techniczną (wodociągi, kanali:;::Icję, ciepłownictwo, drogi) wydatkowano 676 miiionów zł, to jest ponad 83% nakładów inwestycyjnych gospodarki komunalnej. Konsekwentnie 'realizowany był program rozbudowy magistral ciepłowniczych i podłączenia do cent,ralnego ogrzewania - poza nowymi osiedlami - s,zeregu obiektów położonych w obrębie siec-i cieplnej". Dużo miejsca Vlladysław Sieboda poświęcił realizacji programu przebudowy układu drogowego miasta. Modernizacją i remontm objęto sieGemdziesląt trzy obiekty drogowe, koncentrowano się jednak na pr2ebildowIe głównych ciągów komunlkacyjnych. Z ważniejszych efektów trzeba wymienić p'rzebudowę arterii komunikacyjnej od ul. Garbary poprzez pL Wiełkopolski, ul. Solną do wlotu w ul. Stalingradzką; przebudowę układu drogowego w obrębIe ulic Czerwonej A'I"mii i Stalingradziej oraz modernizację uL Garbary od placu BernardyńskIego do uL Północnej. 
Równćlegle z rozwojem budownictwa mieszkaniowego i gospodarki komunalnej realizowano . program rozbudowy bazy oświaty oraz urządzeń socjalno-kulturalnych. Oddanie do użytku czterech przedszkoli, a ponadto uzyskanie dTOgą pozainwestycyjną warunków do utworzenia dodatkowych dwudziestu jeden oddz.iałów pozwoliło na rozszerzenie zakresu opieki przedszkolnej. Miejsce w przedszko-. lach znalazło 18 300 dzieci, to jest prawie o 1580 dzieci więcej niż w 1978 r. Wychowaniem przedszkolnym objętych było prawię 66% dzieci w wieku Od trzech do sześciu lat w tym wszystkie sześcioletnie. Baza szkolnictwa podstawowego powięJ<:szyła się o nowy obiekt na Osiedlu Lecha oraz sale gimnastyczne w szkołach przy ul. Inowrocławskiej i na Osiedlu Kraju' Rad. Dwa kOlejne żłobki przekazano do użytku na OsIedlu Przyjażni i przy ul. Prądzyńskiego. W dziedzinie ochrony zdrowia wydłużono czas pracy placówek lecznictwa otwartego. Oddano do użytku internat dla pielęgniarek na osiemdziesiąt miejsc przy uL Spornej. Przybyły dwie nowe filie biblloteczne (na osiedlach Lecha i Przyjaźni). Warunki socjalno-bytowe młodzieży akademickiej poprawiły się dzięki oddaniu do użytku dwóch domów studenckich na 1200 miejsc. Przy ulicy Palacza wybudowano dom asystenta Politechniki Poznańskiej.
"Podsumowując dorobek roku ubiegłego - powiedział mówca - nie można pominąć wkładU mieszkańców w rozbudowę i upiększanie miasta, poprzez ich udział w czynach społeczr.ych, w pracach związanych z zagospodarowaniem m. in. terenów z.ielonych, z rozbudo_ wą urządzeń komunalnych, dróg i obiektów sportowych. Łączna wartość tych prac przekroczyła 256 milionów zł i była znacznie wYższa od wielkości założonej w Planie. Wszystkim organizatorom czynów społecznych i ich uczestnikom składam po.dziękowanie za wysiłek i oddanie sprawom .miasta". Po omówieniu wykonania bUdżetu za rok 1977 znaczną część swego wystąpienia prezydent Władysław Sleboda poświęcił przygotowaniom do jUbileuszu pięćdziesiątych Międzynarodowych Targów Poznańskich. "Z uWagi na rolę, jaką spełnia ta wielka impreza han!Jlowa na arenie międzynarodowej - podkreślił mówca - wYznaczająca równocześnie pozycję naszego miasta w kraju i zagranicą, będie to Jubileusz o szczególnym znaczeniu. Poznań będzie pełnił zaszczytną funkcję gospodarza. ZObowiązuje to nas do starannego przygotowania i spełnienia wYnikających stąd obowiązków. Chcemy, by miasto nasze nie tylko dokumentowało oSiągnięcia gospodarcze, ałe by stało się wzorem ładu, porządku .i sprawnej organizacjI.
"Program przygotowań do pięćdziesiątych Targów zaakceptowany przez Egzekutywę Ko_ mitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej
Partii RObotniczej jest w pełni realizowany.
Postęp prac pOdlega cotygodniowej kontroli na posiedzeniach Zespołu Koordynacyjno-Przygotowawczego, któremu przewodniczę. W programie - obok zagadnień związanych ż poprawą ekspozycji targowej - zasadnicze miejsce zajmują: przygotowanie odpowiedniej bazy handlowo-wyżywieniowej i noclegowej; prawidłowe funkcjonowanie komunikacji; mOdernizacja dróg miejskich; zapewnienie wszechst'ronnej informacji oraz atrakcyjnego programu imprez kulturalnych i sportowych. "Pragnę dzisiaj pokrótce poinformować Obywateli Radnych o aktualnym stanie przygotowań organizacyjnych. Dla zapewnienia spraw_ nego i pełnego wyżywienia gości targowych, pracami mo.dernizacyjnymi objęto przede wszystkim . zakłady gastronomiczne. Do tej pory zakończono niezbędne prace remontowe restauracji «Arkadia». Trwają natomiast prace modernizacyjne w ośmiu zakładach, wśród których należy wymienić restaurację «Adria» i kompleks po wschodniej stronie uL Lampego. Prowadzone są też remonty placówek gastronomieznych na terenach rekreacyjnych oraz prace przy urządzaniu nowych zakładów małej gastronomii. Zapewniona została baza noclegowa na 26 000 miejsc: w hotelach, domach studenckich, oś'rodkach rekreacyjnych, internatach, zajazdach i prywatnych pokojach gościnnych. "Realizacja programu robót drogowych wykazuje wysokie zaawansowanie prac. Prowa_ dzone są w pełni m. in. roboty na ulicach: Dworcowej, Marchlewskiego, Marcinkowskiego, Swierczewskiego, Przybyszewskiego, Garbary, 27 Grudnia i na Trasie Chwaliszewskiej. Dla zapewnienia sprawnej komunikacji masowej przeprowadza się remonty torowisk w ulicach: Winogrady, Pułaskiego, Dzierżyńskiego i na Tondzie «Rataje». "Dla zabezpieczenia informacji ogólnomiejskiej została przygotowana całodobowa obsługa turystów. Uruchomiona też zostanie informacja hotełowa, poprzez tablice Hotel-System na dworcach kolejowych i autobusowych i w porcie lotniczym. Zapewniono. odpowiednią ilość folderów i informatorów o Polsce, PozTI:1lliu i Wielkopolsce".
Z kolei zabrał głos radny Antoni Pietrzykowski, który w oparciu Q uwagi przekazane przez stałe komisje Rady przedstawił opinIę Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego o sprawozdaniu z wYkonania Planu Społeczno-Gospodarczego Roz_ woju PoznanIa i budżetu miasta za 1977 r. "W dziedzinIe poprawy warunków życia mieszkańców nastąpił wyrany postęp - podkreślił radny Pietrzyk.owskł. - Dochody pieniężne ludności wzrosły o 10% przy planowanym wzroście o 9%. Wykonany został z nadwyżką plan wartości sprzedaży towarów przez przedsiębiorstwa handlu uspołeczniongo. wyka2Jując dynamikę 112% w stosunku do 1976 r. 
Sprawozdania
Również wartość usług dla ludności w przeliczenłu na jednego mieszkańca wzrosła o 16,7%, a ogólny plan wartości usług wykonany został w 118,4%. Wychowaniem przedszkolnym objęto 65,7% d2)ieci w wieku od trzech dD sześciu lat oraz wszystkie dzieci sześcioletnie. Wzrosła także liczba łóżek w szpitalach, miejsc w żłobkach, liczba personelu lekarskiego itd. Wszystkie przytDczone cyfry świadczą nie tylko D dużym wysiłku włożonym w realizację planu 1977 r., ale przede wszystkim o ogólnie prawidłowym zrealizowaniu przyjętych na ubiegły rok zadań". Następnie radny Antoni Pietrzykowski przeszedl do scharakteryzowania ujemnych zjawisk, które występowały w 1977 r. i od których nie zdołano uwolnić się w zupełności także w pierwszym kwa'rtale 1978 r. Zjawiska te przesłaniają często w opinii mieszkańców ogólne pozytywne rezultaty pracy. Ujemny wpływ na sytuację rynkową, zwłaszcza w drugim półroczu 1977 r., wywierała o;tosunkowo niska produkcja własna wyrobów garmażeryjnych. Produkcja WojewÓdzkiej Spółdzielni SpDZYWCÓW "SpDłem" wyrobów garmażeryjnych i potraw kulinarnych z surowców mięsnych wzrosła zaledwie o 0,5%, a w "Centrali Rybnej" obniżyła się ilość wyprDdukowanych wyrobów garmażeryjnych o 1,9% i marynatów o 2,5%. Zasadniczym czynnikiem obserwowanych braków w zaopatrzeniu w artykuły przemyslowe były braki asortymentowe w niektórych branżach bądf niedostoSowanie produkcji do wymagań odbiorców. Np. zaległości w d'Ostawach na koniec grudnia 1977 r. ze strony tylko pięciu fabryk wynosiły 27900 par obuwia; w sprzęcie zmechanizowanym 632 urządzenia - w tym 335 sztuk pralek autDmatycznych, PodDbnie przedstawiała się sytuacja w branży meblarskiej. Przy utrzymujących się niedoborach, zwłaszcza w takich branżach jak konfekcja, artykuły gospodarstwa domowego i zmechanizowanego sprzętu, czynnikiem o szczególnym znaczeniu jest jakDŚĆ produkcji. "lCwag.i ludności - mówił dalej radny PietrzykDwSki - a przede wszystkim materiały dotyczące odbioru jakościowego dolmnywanegD .przez handel oraz wysokość wypłat z tytułu reklamacji wnoszonych przez klientów świadczą, że jakość produktów przeznaczonych na rynek budzi poważne zastrzeżenia. MimD pewnej poprawy problem jakości PDZDstaje nadal otwarty. przeciwdziałanie tym niekDrzystnym zjawiskom jest jednym z pierwszoplanowych zadań. Rola nasza w tym względzie pDwinna sprowadzać się do aktywnegD poparcia i wdrażania w cOdziennej praktyce p'rzedsięwzięć pOdejmowanych w tym zakresie przez Komitet Wojewódzki PDlskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej, wojewodę poznańskiego i prezydenta miasta .oraz nadawania tym działaniDm społecznego sensu od własnego miejsca pracy począwszy. "W zw"ązku z trudną sytuacją rynkową istotne jest prawidłowe wykonanie inwestycji w przemyśle żywnDściowym. Na kilka takich inwestycji, których 'realizacja w 1977 r. .odbiegała od założeń planowanyCh, Komisja pragnie zwrócić uwagę. Pierwsza z nich o podstawDwym znaczeniu dla poprawy zaopatrzenia miasta w pieczywo, to budDwa bazy piekarsko-ciastkarskiej, dła której w ubiegłym roku planowane nakłady wykonane zostały tylko w 59%. Druga inwestycja, to budowa magazynu typu "Berlin 2000", gdzie planowane r.oboty budowlano-montażowe wykonane zDstały w 35%, a której dyrektywny termin zakończenia, przypadający na pierwsze półrDcze 1978 r., wydaje się być wyrażnie zagrożony. Inwestycją o dużym znaczeniu jest także baza magazynowo-przetwórcza w Piątkowie dla "Centrali Rybnej", gdzie mimo obniżenia o:akresu robót w 1977 r. z 40 na 25 mln zł wykonanie wynosiło zaledwie 32%. "W całokształcie działalności inwestycyjnej 1977 r., mimo występujących napięć, osiągnięto znaczne i liczące się dla rozwoju miaSta efekty. Czołowe miejsce w dziedz.!nie inwestycyjnej zajmuje budownictwo mieszkaniowe, które jest przedmiotem stałej troski Komisji RDZWOjU GDspodarczeg.o i Zagospodarowania Przestrzennego. Komisje Rady dodatnio oceniły działalność budżetową Urzędu Miejskiego, Wykonanie budżetu zarówno po str.Dnie dochodów jak i wydatków należy uznać za prawidłDwe i zgodne z zasadami racjonalnej gospodarki budżetowej". W oparciu o przedstawioną opinię, radny Antoni Pietrzykowski w imieniu wszystkich kDmisji Rady wniósł o przyjęcie sprawozdania z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego Rozwoju poznania I budżetu miasta :la rok 1977. W następnym punkcie porządku dziennego rozpatrywano prog.ram Rozwoju Masowej Kułtury Fizycznej i Turystyki oraz organizacji WYPDczynku i Rekreacji Mieszkańców poznania do r. 1980, kt9rego tekst doręczono radnym przed sesją. Rada na wstępie powołała komisję redakcyjną projektu uchwały w składzie: członkowie prezYdium Komisj.i Zdrowia, Spraw Socjalnych i Ochrony Srodowisk'l; przewodniczący Komisji Wychowania, Oświatv i Kultury; dyrektor Wydziału Kultury Fiz:\,cznej i Turystyk.i Urzędu Miejskiego i radc. prawny w Urzędzie Miejskim. Funkcję przewodniczącego powierzono radnemu Mieczysławowi Wójtowiczowi. W dyskusji jako pierwsza głos zabrała radna Stefania Malesza. program rozwoju kultury fizycznej i turystyki w latach 1976 - 1980 zatwierdzony decyzją Prezydium RządU w kwietniu 1976 r - powiedziała radna na wstę
pie zakłada zwiększenie aktywnoścI społeczenstwa w uprawianiu turystyki, a także zwięksżanie jej udziału w zagospodarowaniu wzrastających zasDbów czasu wolnego, w związku z poważną rolą turystyki i rekreacji w I'egenerowaniu sił psychofizycznych człowieka. Duże znaczenie przypisuje się turystyce Jako elementDwi kształtującemu i umacniającemu współpracę międzynarodową, cn w przypadku Poznani, miasta wielu międzynarodowych imprez handlowych, kulturalnych i sportowych, jest szczególnie istotne. Stąd też nalezy w równej mierze dbać o spełnienie potrzeb w zakresie turysty'ki i wypoczynku zarówno mie'szkańców P.oznania, jak i gości .odwiedzających nasze miasto praktycznie przez cały rDk. Z sytuacji tej wynikają stale wzrastające zadania dla Drganizatorów turystyki i wypoczyn'ku, "Zapewnienie odpowiedniej kadry zawodowej dla turystyki znalazło swoje odbicie w pDwDłaniu w Akademii WychowanIa Fizycznego Wydziału Turystyki i RekreacjI. Uwieńczone sukcesem starania o utworzenie takiego Wydziału inspirowane były i kierowane przez władze miasta, dDstrzegające pilną potrzebę zapewnienia obsługi wzrastającego ruchu. turystycznego na najwyższym pozIDmie w na_ szym mieście. "Do najbaTdziej wartościowych form wypoczynku zalicza się turystykę kwalifikDwaną. Cełowe wydaje się zwiększenie nakładów na własciwą informację i propagandę tej turystyki. Z problemem tym wiąże się jednak sprawa uruchomienia pDstulowanej od kilku lat ogólnodostępnej wypożyczalni sprzętu turystycznego. Dbając D właściwe warunki do rekTeacji cDdziennej. pDwinno się zwrócić baczniejszą .uwagę na zagDspodarowanie tych terenów, które ze względu na swoje położenie cieszą się dużą popularnością, np. rejon .Jeziora MaltańskiegO' i NDwego MIasta. Konieczne jest umożliwienie -mieszkańcom naszego miasta korzystania z powszechnych form spędzania wolnego czasu w ruchu, np. z pływanIa i łyżwiarstwa. Sytuacja w Poznaniu w obydwu dziedzinach ze względu na szczupłość ogólnie dostępnej bazy jest trudna i wymaga zmiany"_ W imieniu Komisji Zdrowia, Spraw Socjalnych i Ochrony ;rodowiska radna Stefania Malesza wniDsła o przyjęcie przedłDżonego Programu.
Radna Monika Leonowlcz - występująca z upDważnienIa Zespołu Radnych Zjednoczo_ npgo Str.onnictwa Ludowego - podkreśliła, że nrimo istnienia pokażnej liczby instytucji i org,mizacji zajmujących się rozwDjem kultury fizycznej I turystyki w mieście kDndycja i zdrDwie poznanIaków nie są najlepsze. W dalszym ciągu występują wśród dzieci i młodzi-eży wady postawy i inne wady ujemniefi Kronika m. Poznaniawpływające na ich rozwój fizyczny. Dlatego też należy jeszcze szerzej rozwijać takie dyscypliny sportu i stosować takie metody rekreacji, ktÓre pozwolą na systematyczne korygowanie wad pDstawy, a także poprawią ogólny rDzwój psycho-fizyczny dzieci, młodzieży i dorDsłych. Po uwagach Dgólnych radna Monika Leol1owicz przedstawiła szereg propozycji. 1. Ostatnio lanSDwane jest hasło: każde dziecko kończące szkołę podstawową umie pływać. Dla urealnienia tego hasła należałoby zapewnić odpowiednią bazę, instruktorów oraz środki finansowe. Według informacji Wydziału Oświaty i Wychowania-, przydziełane fundusze pokrywają koszty 165 godzin nauki pływania tygodniowO', zajęciami objętych jest około 3500 dzieci, CD stanowi 15% młodzieży w wieku szkolnym. Dla upowszechnienia nauki pływania potrzebne są aktualnie fundusze na pokrycie 313 godzin tygodniDwo. Pływalnie mogą przyjąć jeszcze większą liczbę grup, a także można zwiększyć stopień wykorzystania plywalni poprzez skrócenie czasu nauki pływania do pół roku. 2. Wszystkie obiekty sportDwe winny być otwarte dla dzieci d młodzieży szkolnej w celu umożliwienia zajęć spDrtowych w ramach gDdzin lekcyjnych i poza lekcjami. 3. Program pracy świetlic dzie_ cięcych i półinternatów należy poszerzyć D zajęcia sportowe i rekreacyjne. 4. Zważywszy, że Związek Harcerstwa POlskiego Od dawna realizuje program rozwoju kultury fizycznej wśrÓd młodzieży i dzieci, należy wydzielić w każdej Szkole pomieszczenia na harcówkę, a w żadnym przypadku nie dopuszczać do przekształcenia istniejących harcówek na świetllcc i internaty, 5. W trDsce o poprawę stanu zdrDwia społeczeństwa należy stale zwiększać powierzchnię ogrodów działkowych. Znaczenie pracy fizycznej dla organizmu lUdzkiegO' jest Dgromne. 7. Pozostawić teren położony pomiędzy ulicami Serbską-Wyłom-Srednicową n2 Winogradach na cele rekreacyjne. według założeń, takie było przeznaczenie terenu, jednak poznańska Spółdzielnia Mieszkaniowa Dtrzymała Dstatnio informację, że powstaną tam trzy budynki mieszkalne i pawilon usługowo-handlowy. Radna Halina Siwa zaproponowała, aby w zamian za mający ułec likwidacji ośrodek rekreacyjny przy ul. Obornickiej (w związku z projektowaną budową UnU tramwajowej) przydzielić Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej inny teren pod budowę ośrodka rekreacyjnego. Leon Frąckowiak - dyrektor Wojewódżkiego Ośrodka Sportu I Rekreacji stwierdził, iż pDsiadana baza sportowo-'1}o"zynkOwa nie gwarantuje zaspokojenia potrzeb. Odnosi się to szczególnie do basen6w krytych, hal spDrtDwych i lodowisk. St>j::l Istotną sprawą jest realizacja progi'&':r;U stałej rozbudowy 
, SprawozdaniamOdernizacji posiadanych obiektów. W 1978 r. przewiduje się oddanie do użytku ośrodka przywodnego na Ratajach oraz nowych pomostów przy kąpielisku w Strzeszynku. Na najbliższe lata przygotowuje się modernizację ośrodka "Rusałka" od strony połnocnej jezivra oraz budowę nowego kąpieliska od strony południowej: rozbudowę ośrodka rekreacyjnego w Krzyżownikach nad :Jeziorem Kierskim; budowę kąpieliska w Kiek_ rzu oraz ośrodka sportowo-rekreacyjnego w rejonie ulic Brzask i Swit, jak również kempingu przy ul. Bałtyckiej. Duże znaczenie będzie miała budowa zespołu ośrodków w Głuszynie. Na tym lista dyskutantów została wyczerpana, Przewodniczący Rady przeszedł do następnego punktu porządku obrad: wyborów Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy oraz Terenowej Komisji Rozjemczej. Akt wyborczy poprzedziło wystąpienie sędziego Sądu Wojewódzkiego Stefana Wierzbińskiego, ktÓry w imieniu Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw pracy oraz Terenowej Komisji Rozjemczej zapoznał radnych z działałnością obu Komisji w minionej kadencji. Terenowa Komisja Odwoławcza do Spraw Pracy od dnia l stycznia 1975 r. do dnia 31 grudnia 1977 r., wliczając sprawy rozpatrzone przez dzielnicowe komisje odwoławcze, załatwiła ogółem 3252 sprawy spośród 3273 spraw, jakie w tym czasie wpłynęły. Ponad 63% spraw zostało załatwionych w terminie dwóch tygodni od daty ich wpływu. Taka szybkość postępowania wiąże się ze znacznym uproszczeniem pz'ocedury przez Kodeks Pracy i jest również efektem dużego wysiłku działających społecznie sędziów i stałych składów orzekających Komisji, a także sprawnej obsługi kancelaryjnej sprawowanej przez Wydział Zatrudnienia i Spraw Socjalnych Urzędu Miejskiego, W okresie od l stycznia 1975 r. do 25 kwietnia 1978 r. do Tereno,,:ej Komisji Rozjemczej wpłynęło 765 spraw, a załatwiono 745 spraw.. Pierwsze miejsce wród tych spraw zajmują sprawy o wynagrodzenie za pracę, premie i nagrody z funduszu zakładowego. Or7ecznictwo Tere!lowej Komisji Rozjemczej charakteryzuje się również dużą stabilnością, bo na przykład w 1977 r, na 39 odwołań Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddnm 23 sprawy, a tylko w pięciu przypadkach zmienił orzeczenia. Wypada stwierdzić, że w okresl.. minionej kadencji, zarówno w Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Fracy, jak i Terenowej Komisji Rozjemczej działali ludzie zaangażowani, doświadczeni i rozważni. Wielu z nich z pa:;ją i poświęceniem wykonywało powierzoną im funkcję społeczną. Ludzie ci wyka
zali się dużą znajomością Kodeksu Pracy i dOświadczeniem życiowym. Po tym wystąpieniu zapoznano radnych z procedurą i dokonano wyborów, a następnie Rada jednomyślnie pOdjęła uchwały; w sprawie wyboru Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy i w sprawie wyboru Terenowej Komisji Rozjemczej. Zatwierdzono informację prezydenta poznania o zmianach w budżecie Poznania dOkonanych w okresie od l VII do 31 XI1 1977 r., podobnie jak informację o pracy Prezydium Rady w I kwartale 1978 r.
Przewodniczący Rady udzielił głosu Tadnemu Antoniemu Pietrzykowskiemu, który w imieniu komisji redakcyjnej zaproponował przyjęcie w przedłożonym brzmieniu projektów uchwał w sprawie: Sprawozdania z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Poznania za rok 1977, zatwierdzenia sprawozdania z wykonania bUdżetu miasta za rok 1977, Rada pOdjęła uchwały jednomyślnie. Następnie radny Mieczysław WÓjtowic<, z upoważnienia komisji redakcyjnej wniósł O przyjęcie bez zmian projektu uchwały w spra_ wie masowej kultury fizycznej i turystyki oraz organizacji wypoczynku i rekreacji mieszkańców miasta Poznania do 1980 r. W wyniku przeprowadzonego gł.osowania Rada jPdnomyślnie pOdjęła uchwałę. Przewodniczący Rady udzielił głosu prezydentowi miasta Władysławowi Slebodzie, który udzielił odpowiedzi na interpelacje i wnioski. "Wniosek w sprawie postojów tramwajów na ul. Przybyszewskiego - powiedział Wł.adysław Sleboda - nie jest pozbawiony racji. Stan ten ulegnie zmianie z Chwilą pobudowania zajezdni tramwajowych przy ul. For_ tecznej i Kopanina. Wówczas nastąpi likwidacja postoju tramwajów na ul. Przybyszewskiego. W tej sytuacji wniosek w sprawie zainstalowania sygnalizacji świetlnej przy torach tramwajowych nie będzie zrealizowany". "W sprawie uruchomienia taksówek wypsażonych w urządzenia telekomunikacyj !le w!liosek nie może być uwzgłędniony z uwagi na brak na ten cel odpowiednich środków finansowych". Tereny przy ul. Marcelińskiej znajdujące się w użytkowaniu Akademii Rołnlczej zostały zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego przeznaczone pod rozbudowę Wiel_ kopolskich Zakładów Teleelektronicznych "Telkom-Teletra". A'kademla Rolnicza winna poczynić starania o przydzielenie innych terenóW na cełe ogrod'1lcze. W 1978 r. oddane zostaną do użytku duże rejonowe przychodnie lekarskie na Osiedlach Lecha i Czecha, a mieścić się będą one w pomieszczeniach adaptowanych na ten cel. Budowa przychodni w rejonie tych osiedli nie 
Sprawozdania
została bowiem ujęta w Planie Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Poznal1ia na rok 1978. Budowa poradni spcjaliStycznej na Osiediu Bohaterów II WOjny Światowej została ujęta w Planie Pięcioletnim, jednakże inwestycja ta nie znalazła się w Planie Społeczno-Gospo_ darczego Rozwoju Poznania uchwalonym na rok biężący. :{:łObek budowany na Osiedlu
Oświecenia wmlen być oddany do użytku w sierpniu 1978 r. zgodnie z 'Ustalonym terminem, Zostaną pOdjęte wszelkie starania, by termin ten został dotrzymany. Na tym porządek dzienny Sesji został wyczerpany i przewodniczący Rady, radny .Józef Świtaj zamknął obrady.

Marian Genowe/!ak
ANĘKS
PROGRAM ROZWOJU MASOWEJ KULTURY FIZYOZNEJ I TURYSTYKI ORAZ ORGANIZACJI WYPOCZYNKU I REKREAC.JI MIESZKAŃCÓW POZNANIA DO 1980 r.
('F'migme!1'ly)
W Poznaniu działa szereg instytucji i organizacji mających za zadanie upowszechnianie masowej kultury fizycznej, turysty,ki j wypoczynku. Organizacją specjalnie powołaną do działalności na rzecz masowej kultury fizycznej jest Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej poprzez ogniska, czynne w osiedlach i w większych, zakładach pracy. . Na obszarze miasta działają dwadzieścia trzy statutowe ogniska skupiające 4982 członków oraz szesćdziesiąt pięć ognisk zakładowych skupiających 6066 członków. Działalność ognisk Towarzystwa polega na organizowaniu w oparciu o czas wolny od zajęć zawodowych, domowych i społecznych imprez o charakterze rekreacyjnym. Realizując swój program Towarzystwo stworzyło w Poznaniu do końca 1977 r. 435 zespołów ćwiczebnych, w których uczestniczy 22920 Qsób. Są to zespoły ogólnorozwojowe jak i spe_ cjalistyczne (ringo, badminton, dŻUdo, pływanie, siatkówka itd.). .Jednakże w 75% prowadzi ono działalność sezonową, bowiem brak odpowiedniej bazy na okresy zimowe oraz wczesnowiosenne. Towarzystwo organizując imprezy sportowe i rekreacyjne przyjmuje za podstawę ich dostępność, powszechność i systematyczność. Są to: igrzyska młodzieży pracującej, narodowe biegi przełajowe, olimpiady szkół zawodowych. W 1977 r. w imprezach tych brało udział 100000 oSÓb. Z inicjatywy Towarzystwa wprowadza się wiele nowych elementów w działalności takiej jak: bieg po zdrowie, karate, kręglarstwo rekreacyjne, hatha-joga, Istotnym elementem są ćwiczenia w z.akładach pracy. W większych zakładach pracy sprawami masowego sportu oraz wypoczynku zajmują się ogniwa związkowe - Rady Kultury Fizycznej i Turystyki. POdejmując działania w zakresie :Jpowszechniania kultury fizycznej, rekreacji i wypoczynku po pracy wśród załóg pracowniCzych i ich rodzin - wniosły one poważny wkład w oSiąg,nięty poziom kultury fizycznej w naszym mieście. Program ich działalnośc,i obejmuje spartakiady, festyny, igrzyska. Prowadzone są ćwiczenia sportoworekreacyjne, rehabilitacyjne, imprezy turystyczne itp. Działalność Rad nie ogranicza się jednak do organizowania rekreacji i wypoczynku dla załóg pracowniczych i ich rodzin, Rada Kultury Fizycznej i Turystyki WOjewódzk1ej Rady Związków Zawodowych niejednokrotnie współorganizuje i patronuje wielu Imprezom przeznaczonym dla młodzieży i dorosłych. Rady realizują swój program przy wspołpracy orga"izacji działających w zakładach pracy a w szczegółności: Związek Socjalistycznej Mło::lzieży Polskiej, Towarzystwo KTzewierua Kultury Fizycznej, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Liga Obrony. Kraju, Polski Związek Wędkars'ki oraz kluby sportowe. Szkolny Związek Sportowy, który jako organizacja Sportowa działająca wśród młodzieży, jest inicjatorem i organizatorem masowych imprez sportowych przeprowadzanych  formie rozgryweik w grach zespołowych, sportach indywidualnych oraz w spartakiadach, Związek inicjuje i prowadzi działalność sportową w porozumieniu z Wydziałem Oświaty i Vi 1.howania. Upowszechnianie masowej kultury fizycznej znajduje się także w działalności organizacji młodzieżowych, które popI'zez swe komisje siPortu i turystyki organizują m&sowe imprezy sportowo-rekreacyjne. Każdego roku igrzyska młodzieży rObotniczej są inicjatywą progra_ mową Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej w dziedzinie aktywJ:lJcjl ruchowej młodych robotników i pracowników umysłowych. Przez igrzys!a umot!:wia się młodzieży pra
II'" 
Spra wozdaniacującej sprawdzenie swojego poziom'u sprawności ruchowej w oparciu o wielobój sportowy. Popularyzuje się i upowszechnia rekreacyjno-sportowe formy wypoczynku w czasie wolnym od pracy. W szerokim programię działalności sportowo-turystycznej należy zwrócić szczególną uwagę na popularyzację i organizowanie masowych imprez zmierzających do rozbudzenia i rozwijania wśród młodzieży ?ainteresowań problematyką społeczną obronności kraju. Zagadnieniami tymi zajmuje się Liga Obrony Kraju, która poprzez swą wieloraką działalność wzmacnia tężyznę fizyczną młodego pokolenia.. Przy organizacji imprez sportowo-rekreacyjnych i turystycznych współpracują również spółdzielnie mieszkaniowe oraz komitety osiedlowe i obwodowe samorządu mieszkańców. Są one często bezpośrednimi organizatorami imprez o lokalnym zasięgu. Przedstawiając organizacje zajmujące się sportem masowym, rekreacją i wypoczynkiem nie można pominąć imprez turystycznych i sportowych, kóre są ważnym elementem w działalności Związku Harcerstwa Polskiego. Zajęcia sportowo-rekreacyjne oraz turystyczne, które są dobrze wkomponowane w rytm pracy drużyny, uatrakcyjniają jej działalność. W zakresie turystyki i wypoczynku na obszarze Poznania prym wiedzie Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, organizacja skupiająca w swych szeregacb 17000 członków zorganizowanych w 231 kołach, pracujących przy dziewięciu oddziałach. Koła Towarzystwa działające w osiedlach mieszkaniowych i zakładach pracy są jednym z głównych realizatorów w zakresie upowszechniania turystyki jako formy czynnego wypoczynku po pracy. Towarzystwo szkoli także kadrę społecznych organizatorów turystyki. Całą tą sferą działalności masowej zajmuje si Towarzystwo społecznie, natomiast wyspecjalizowane agendy Towarzystwa, tj. Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego i Biuro Turystyki Zagranicznej zajmują się organizo_ waniem imprez krajowych i zagranicznych dla turystów grupowych i indy,Wlidualnych. Przewodnicy turystyczni skupieni są w Kole Przewodników i świadczą usługi na rzecz przYbyłych do miasta grup turystycznych tak k.rajowych jak i zagranicznych oraz turystów indywidualnych. Koło Przewodników wychodzi także często z wieloma ciekawymi inicjatywami na rzecz mieszkańców Poznania, między innymi jest wspÓłorgandzatorem niedzielnych wycieczek pod nazwą "Poznajmy swoje miasto i okolice". Działalność imprezowa pOSQ:czególnych oddziałów i kół Towarzystwa określana jes corocznie kalendarzem imprez turystycznych i koordynowana przęz Wydział Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Miejskiego oraz Zarząd wojewódzki Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Również komisje sportu i turystyki organizacji młodzieżowych zajmują się propagowan<ien1 i organizowaniem różnych form turystyki i wypoczynk\. wśród młodzieży uczącej się, studiującej i pracującej. Baza sportowo-rekreacyjna i wypoczynkowa na obszarze miasta przedstawia się następująco: Stare Miasto: zespół urządzeń rekreacyjnych na Winogradach (Obornicka); boisko do piłki nożnej (Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej "Winiary"); dwa korty tenisowe przy Zespole Szkół Łączności; płyta wieloczynnościowa na Osiedlu Wielkiego Pażdziernika; dwie kTyte pływalnie (uL Wroniecka i ul. Słowiańska); S'Ztuczne 10doWlisko przy ul. PÓłnocnej; tor Sa_ neczkowy w parku na Cytadeli; ogólnie dostępne boiska przyszkolne. Grunwald: kompleks sportowo-rekreacyjny przy ul. ognik; pływalnia letnIa w parku Kasprowicza; kryta pływalnia przy ul. Reymonta; komplekS sportowo-rekreacyjny Klubu Sportowego "Energetyk"; ścieżka zdrowia w Lasku Marcelińskim;' ogólnie dostępne bo!ska przyszkolne. Jeżyce: kort tenisowy na Osiedlu słowiańskim; kompleks sportowo-rekreacyjny Gwardyjskiego Klubu Sportowego "Olimpia"; letnia pływalnia przy ul. Niestachowskiej; wypożyczalnia łodzi w pal'ku Sołackim; ścieżki zdrowia nad Rusałką i w Strzeszyniku; ośrodki wypoczynkowe Rusałka, Strzeszynek i Krzyżowniki; kąpielisko strzeżone nad jeziorem Kierskim; ogólnie dostępne boiska przyszkolne. Nowe Miasto: Ośrodek Sportów Wodnych Malta; ogólnie dostępny ośrodek sportowy przy ul. Gdańskiej; boisko do piłki nożnej w :l:egrzu; ośrodek przywodny Rataje; kryta pływalnia na Osiedlu Piastowskim; dwa korty tenisowe na Osiedlu Piastowskim; piętnaście płyt wielofunkcyjnych w Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje"; ogóLnie dostępne boiska przyszkolne. Wilda: Miejski Ośrodek Sportowy przy ul. Chwiałkows.kiego; kręgielnia automatyczna Klubu Sportowego "Czarna Kula"; boiska do mini-golfa (ul. Piastowska); tereny re'kreacyjne przy ul. Bema; Lasek Dębińs'ki; płyty asfaltowe wielofunkcyjne przy ul. Hetmańskiej i Wiklinowej: korty tenisowe Klubu Sportowego "Warta". Głównym gestorem ogólnie dostępnej bazy rekreacyjno-wypoczynkowj w Poznaniu jest Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji. 'Na terenie obiektów należących do Ośrodka wypoczywać mOŻe jednorazowo około 100000 mdeszkańców. wypoczywający' mają do dyspozycji wypożyczalni sprzętu pływającego, leżaków oraz sprzętu sportowego. Do dyspozycji wypo
czywających są trzy motorówki pasażers'kie pływające na .Jeziorze Kierskim, na Malcie i Rusałce, J.,.k również pł:ywająca kawiarnia w Strzeszynku. Istnieje rówmeż baza przeznaczona dla wypoczynku i rekreacji a znajdująca się w gestii Zar.ządu Zieleni Miejskiej w lasach komunalnych. Wykorzystanie lasów komunalnych dla celów rekreacyjno-wypoczynkowych nie rozkłada się równomiernie. Największą frekwencją cieszą się tereny leśne położone w pobliżu zbiorników wodnych i jezior (RUsał,ka, Malta, Strze_ szyńskie, Kierskie, Swarnędzkie). W tych też rejonach wyodrębniono i urządzono obiekty służące lepszemu wypoczynkowi i re.kreacji (polany: wypoczynkowe, widokowe, kempingowe, place gier i zabaw; parkingi). Ważnym elementem ułatwiającym dostępność na tereny lasów komunaLnych są drogi spacerowe i komunikacyjne oraz. urządzenia takie jak ławki, kosze na odpadki, tablice informacyjne. Położenie lasów w stosunu do miasta jest dobre i pozwala na codzienne realizowanie wypoczynku na ich terenie. Nie należy także pomijać roli, jaką spełniają Pracownicze Ogródki Działkowe. W wielu ogródkach urządzono boiska do gier zespołowych oraz place zabaw dla dzieci. Część mieszkańców Poznania korzysta również z urządzeń rekreacyjno-sportowych znajdujących się poza granicami administracji miasta.
PROGRAM ROZWOJU DO ROKU 1980
Zakłada się powszechne zaspokojenie potrzeb społecznych, a w szczególności zapewnienie dogodnych warunków uczestniczenia w różnych formach rekreacji poprzez robudowę sieci urządzeń sportowo-rekreacyjnych w osiedlach mieszkaniowYch. Poznańska Spółdzielnia MieszkaI1liowa - dalsza rozbudowa ośrodka rekreacyjnego przy ul.
Obornckiej, pobudowanie pól do mini-golfa, kortów tenisowYch, ścieżki zdrowia. toru saneczkowego, asfaltowych płyt wieloczynnościowych. Spółdzielnia Mieszkaniowa "Grunwald" - budowa dwóch wielofunkcyjnych boiSk sportowych, dwóch kortów tenisowych, boiska do piłki nożnej oraz otwartego basenu pływac'kiego. Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa "HCP" - bUdowa kortu tenisowego, boiska do piłki nożnej oraz ośrodka sportowo-rekreacyjnego. Spółdzielnia Mieszkaniowa ".Jeżyce" - wybuduje pięć kortów tenisowYch, ścieżkę zdrowia, dwa boiSka do koszykÓwki oraz zespół urządzeń lekkoatletycznych. Spółdzielnia Mieszkaniowa "Osiedle Młodych" w swoich docelowYch planach ma do zagospodarowania 40 ha nad Wartą, przylegających do Osiedla Piastowskiego. Mają tam powstać m. in. amfiteatr, otwarty basen kąpielowy, kompleks boisk sportowych, stanica wodna Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, wYpożyczalnia sprzętu sportowego, kręgielnia, ścieżka zdrowia. Na osiedlach . Lecha i Czecha planowana jest budowa kompleksu boisk sportowych (siatkówka, koszyków, piłka nożna), dwóch kortów tenisowych oraz ośmiu małych boisk rekreacyjnyh. Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej przewiduje powołanie nOwYch i umocnienie istniejących Ognisk, głównie w osiedlach mieszkaniowYch. Szczególnego znaczenia nabrała problematyka rozwoju ćwiczeń profilaktycznych, co będzie wymagało stworzenia warunków do pracy sekcji specjalistycznych, W działaln<'lści imprezowej zwiększona zostanie ilość środowiskowych imprez sportowo-rekreacyj.nych. Doskonalone będą również zasady funkcjonowania tzw. sportów rekreacyjnych (kometka, ringo, kręglarstwo, kulturystyka). Przewiduje elę budowę dwóch rodzajów obiektów. Obiekty duże, to boiska do piłki nożnej, korty tenisowe. kąpieliska, bieżnie, ścieżki zdrowia (wyposażone w szatnie i natryski), gabinety odnowy. Obiekty małe, to bois'ka do siatkówki, koszykówki, kometki, małe łodowisko, wrotowiska.
Liga Obrony Kraju przewiduje rozwijanie inicjatywY społecznej w organizowaniu i prowadzeniu masowej działalności sportowej głównie takich dyscyplin, które mają znaczenie dla obronnośc.i kraju; organizowanie masowej turystyki biorąc pod uwagę głównie szlaki bohaterskich walk narodu i oręża polskiego; organizowanie imprez i zawodów w strzelectwie, wielobOjach letnich i zimowych, motorowYch oraz zdobywalilia odznak sprawności obronnej. Rada Kultury Fizycznej i Turystyki wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych przewiduje ffi. in.: organizowanie imprez sportowo-rekreacyjnych, ćwiczeń sportowo-rekreacyjnych, zajęć profUaktycznych i ćwiczeń rehabilitacyjnych, imprez turystycznych i innych form kultury fizycznej zwłaszcza form rekreacji rodzinnej; udzielanie pomocy finansowej na budowę ośrodkÓW wypoczynkowych i turystycznych, uwzględniających potrzeby załóg; pOdejmowanie inicjatyw zmierzających do wybudowania na terenach przylegających do zakładów: boisk, placów gier oraz urządzeń do prowadzenia ćwiczeń rekreacyjnych. Szkolny związek sportowy zamierza utworzyć dalsze klasy sportowe: kolarstwa, tenisa stołowego, hokeja na trawie, gimnastyki sportowej, żeglarstwa, pływania i siatkówki dziewcząt. Prócz tego zaplanowano wYbUdowanie dwunastu przyszkolnych kortów tenisowych. Poza jedną w poznaniu szkołą o profilu sportowym ze specjalizacją pływacką będzie prowadziło się masową naukę pływania dzieci przedszkolnych i klas nauczania początkowego. Zarząd Miejski SZkolnego Związku Sportowego pzewiduje mOdernizację i budowę szkolnych boisk i urządzeń 
Sprawozdaniasportowych, organizację zajęć sportowych na placówkach wypoczynku dzieci i młOdzieży w okresie ferii zimowych i letnich oraz szkolenie młodzieżowych organizatorów sportU. W zakresie turystyki i wypoczynku przewiduje się systematyczne zagOllpodarowywanie woinego czasu mieszkańców Poznania przez organizowanie masowych, ogóll1wQstępnych imprez turystycznych typu zloty, złazy, rajdy turystyczne itp. Urządzane będą również dOdatkowe miejsca służące wypoczynkowi miesz'kańców miasta. Sprawą naj istotniejszą jest utrzymanie obecnie W dobrym stanie eksploatowanych ośrodków wypoczynkowych. Modernizacji ulegnie plaża w Strzeszynku, gdzie pobudowane> zostaną pomosty. Uzupełni::my i wymieniony będzie sukcesywnie cały sprzęt pływający służący mieszkańcom. Istniejące obecnie kąpielisko w Kiekrzu zostanie rozbudowane i powstanie tam Ośrodek .Wojewódzkiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Przy ul. Bałtyckiej urządzony zostanie kemp{ng posiadający początkowo dziesięć domków typu "Brda", miejsca na postawienie namiotów i przyczep kempingowYl!h. Na Ratajach zostanie ukończona budowa Ośrodka Przywodnego z basenami kąpielowymi i automatyczną kręgielnią. W obrębip lasów komunalnych powstaną dodatkowo: dwie polany biwakowe, piac gier i zabaw, cztery parkingi, polany wypoczynkowe. \Vydział Kultury Fizycznej i Turystyki zagospodaruje następujące tereny przeznaczając je na proste urządzenia rekreacyjno-sportowe. Jeżyce: ul. Dąbrowskiego 252/25<1 (boisko do piłki nożnej lub kilka boisk do piłki siatkowej); POdolany, ul. Raczyńskiego (boisko do piłki nożnej łub kilka boisk do piłki siatkowej); Suchy Las, ul. Szarych Szeregów (boisko do piiki nożnej). Nowe Miasto: Komitet Osiedlowy Antoninek (boisko do piłki nożnej i ręcznej); Komitet Obwodowy Starołęka (boisko do piłki ręeznej i kort tenisowy); Osiedłe Warszawskie (boisko dO' piłki nożnej). Stare Miasto: ul. Owsiana 20 (boisko do kometki, ringo, siatkówki); stare koryto Warty teren 500X80 m (boisko do piłki nożnej, siatkówki, do kometki, ring(Y) Grunwald: ul.
Brzask/Swit teren 1S-0X1S-0 m (boisko do piłki nożnej, siatkowej); ul. JugosłowIańska 150X50 ID' (boisko do piłki nożnej), Wilda: ul. Dljbowa (boisko dO piłki nożnej).
Sport masowy, rekreacja i turystyka na terenie miasta Poznania rozwijają się bardzo dy-.
namicznie i wielokierunkowo. Dla powszechnego zaspokojenia potrzeb społecznych w tym zakresie nałeży w szczególności: zapewnić społeczeństwu dogodne warunki uczestnictwa w różnych formach rekreacji poprzez rozbudowę sieci urządzeń sportowo-rekreacyjnych w osiedlachmieszkanjowych; zapewnić mieszkańcom m. Poznania możliwości korzystania ze sprzętu sportowo-turystycznego przez utworzenie ośrodków rekreacH, które będą odpowiednio wyposażone i systematycznie modernizowane; zabezpieczyć dalszą popularyzację i rozwój różnych form indywidualnej i zespołowej turystyki i rekreacji; zwiększyć pod względem ilościowym organizowanie ogólnie dostępnych festynów sportowo-rekreacyjnych; zapewnić wspólnie z organami samorządu mieszkańców, spółdzielniami mieszkaniowymi i organizacjami- młodzieżowymi dalsze upowszechnianie kuitury fizycznej i czynnego wypoczynku w środowl!lku zamieszkania. przez organizowanie atrakcyjnych imprez rekreacyjnych i wypoczynkowych.
STAN BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY, WARUNKI SOCJAIJNO-BYTOWE ZAŁOG ZAKŁADOW PRACY ORAZ OCENA STANU KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ (Sesja Miejskiej Rady Narodowej)
W dniu 20 czerWCa 19'18 r. w sali sesyjnej Wojewódzkiej Rady I' T arodowej odbyła się sesJa Miejskiej Rady Narodowej z udziałem st aWudziestu radnych. W sesji uczestniczyli: wic/,wojewoda poznański Ryszard Cmielewki; prezydent poznania Władysław Sleboda, WlCeprezydent Zbigniew Kmieciak, posłowie na Sejm .Józef Drzewiecki I Edward SIeradzkI.
Sesja była poświęcona ocenie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz warunków socjalno-bytowych załóg poznańskich zakładów pracy i ustaleniu programu dzIałania do 1980 r., a takze ocenie stanu komunIkacji miejskIej waspekcie zapewnienia dojazdóW do pracy i miejsca zamieszkania. Obradom przewodniczył sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej, radny .Józef Switaj. Na początku złożyli ślubowanie radni Mirosław Adamczak i Aleksy Krokowicz. poniewa;!: nie zgłoszono żadnych interpelacji ani wdosków, po powołaniu komisji redakcyjnej uchwały przystąpiono do oceny bezpieczeń. stwa i higieny pracy oraz warunków socjalno-bytowych załóg poznńskich zakłaów pracy. Materiały w tych sprawach doręczono radnym przed sesją. 
Sprawozdania
_, W roku 1977 - czytamy w' nich - pod opIeką inspekcji pracy Związków Zawodowych oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej pozostawały w mieście 163 zakłady sektora państwowego i 217 zakładów spółdzielczych. Ogółem nadzorem tym było objętych ponad 166000 pracownikÓW, z czego na zakłady państwowe przypadało ponad 142 000, Z przeprowadzonych kontroli wynika, iż nie wszystkie zakłady pracy należycie i w pełni \vykorzystywały fundusz na poprawę warunków środowiska pracy - czy to z braku mocy przerobowej przedsiębiorstw budowlanych lub instalacyjnych względnie wykonawców, czy też z braku potrzebnych materiałów, wynikających częściowo z ograniczeń importowych. "Inspekcja pracy rokrocznie obejmuje tzw.
wzmożonym nadzorem niektóre z zakładów pracy, w których z uwagi na charakter produkcji. jej warunki, względnie szczupłość pomieszczeń. produkcyjnych występuje szczególne zagrożenie zdrowia pracowników. Zakłady objęte tą wzmożoną opieką wizytuje się dwa, trzy lub więcej razy w roku. W 1977 r. takiemu nadzorowi podlegało trzydzieści siedem zakładów przemysłowych różnych hranż. Kon_ trole inspekcji pracy oceniły negatywnie działalność na rzecz poprawy warunków pracy w Poznańskim Przedsiębiorstwie Budowlanym Nr 3, w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego, Przedsiębiorstwie Konserwacji Zabytków, w Poznańskich Zakładach Zielarsk1ch ..Herbapol", Poznańskich Zakładach Obuwia "Domena", w Spółdzielni Pracy "Kartodruk" i in. "W wyniku wzmożonego nadzoru inspekcja pracy stwierdziła korzystne zmiany w metodch i formach działania szeregu kierownictw zakładów. Należą do nich te, które w 1976 ł'. oceniane były negatywnie, m. in. Poznańskie Przedsiębiorstwo Budowłane Nr 2, wi'elkopołskie Zakłady Gazownictwa, Górnictwa, Nafty i Gazu, Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej, Zarząd Dróg i Mostów, przedsię_ riorstwo Robót Kolejowych Nr lO, Fabryka "mochodów Rolniczych "Polmo", Przedsiębiorstwo Robqt Melioracyjnych "Promer", FabrJka Maszyn Rolniczych "Agromet", Wytwórnia Produktów Spożywczych "Pegaz". W zakładach tych i w wiełu [nnych w 1977 r.
odnotowano szereg korzystnych posunięć poprawiających warunki pracy. Np. w Wielkopolskim Przedsiębiorstwie Robót Inżynieryj_ nych zmodernizowano pomieszczenia socjalnc dla pracowników warsztatów i uczniów w baTie sprzętu i transDortu; w Wielkopolskich Zakładach Ga70wnictwa i Górnictwa Nafty i Gazu - wprowadzono i uruchomiono automatvczne wykry\yacze tlenku węgla; w Fabryce Kosmetyków "Pollena-Lechia" - zhermetyzo_ wano proces wytopu tłuszczu z beczek i zmechanizowano jego transport, wykonano wentylację wyciągową w przygotowalni farb do włosów i zainstalowano 7blorniki magazynowe dofreonu wraz z instalacją linii przesyłowej na wydział produkcyjny; w Poz-nańskiej Fabryce Lożysk Tocznych, w wydzIale kużni !Zainstalowano tłumikI na wylocie :powIetrza przy urządzeniach pneumatycznych, co obniżyło po_ zwm hałasu o 10 d<!cybeli; w Fał;>ryce Maszyn Rolniczych "Agromet" - poza szregiem prac technologicznych - uruchomiono między innymi śniadalnię wydziałową o powierzchni 511 m', w prototypowni oddano do użytku szatnię i umywalnie (54 m'), zmodernizowano urządzenia wentylacyjne. "Kontrole wykazały również, lZ nie we wszystkich zakładach realizacja planów poprawy warunków pracy, bezpieczeństwa i higieny może przebiegać planowo. .Jako przykład trudności napotykanych przez przedsiębiorstwa mogą służyć informacje uzyskane w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie WOdociągów i Kanąlizacji. Zamówienia złożone przez to przedsiębiorstwo na sprzęt ratunkowy i ochronny w oddziale poznań..kim Przedsiębiorstwa Handłowo-Technicznego Sprzętu Pożarniczego i Ochronnego "Supon" nie są w pełni realizowane. Zaległości w dostawach niektórych przedmiotów sięgają trzech lat. "Niezależnie od działalności ;inspekcji pracy.
zakłady pracy pozostają pod stałym nadzorem Państwowej Insppkcji Sanitarnej przeprowadzającej wizytację zakładów, badania epidemiologiczne związane z chorobami zawodowy_ mi oraz badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia. Inspekcja szczególną opiekę rozt1'cza nad zakładami stosującymi w procesie technologicznym trucizny. Potencjalnego zagrożenia zawodowego przy pracy nie da się całkowicie wyeliminować, można jednak ryzyko zawodowe zmniejszyć do minimum. Aktualnie w czterdzie8tu dwóch zakładach pracy występują nadal znaczne przekroczenia dopuszczalnych normatywów higIenicznych, Dotyczy to przede wszystkim prze- . kroczeń norm hałasu i wibracji oraz zapyle_ nia. Wydział Zatrudnienia i Spraw Socjalnych Urzędu Miejskiego zebrał informacje o programach i planach poprawy warunków pracy. bezpieczeństwa i higieny w dziewiętnastu zakładach pozrtańskich różnych branż. .Jest w nich wiele spraw budzących uzasadniony optymizm, Np. w Zakładach Elementów Wyposażenia Budownictwa "MetalpIast" wyciszono halę pras przez zainstalowanie pochłaniaczy przestrzennych sztywnych. Z hali tej przeniesiono trzydzieści trzy automaty tokarskie do innych pomieszczeń, likwidUjąc przekroczenia normatywu hałasu dla ok. siedemdziesięciu pracowników; w Poznańskiej Fabryce Maszyn Pakujących "Spomasz" poprawiono warunki pracy czterystu osób wymieniając w hali pro_ dukcyjnej dotychczasowe oświetlenie na rtęciowe; w Spółdzlelni Inwalidów Niewidomych "Sinpo" zlikwidowano w latach 1976 - 1977 przekroczenia norm stężenia pyłu krzemowego i zag,rożenia tOksycznego dla ok. stu pracowników. .Jednocześnie dła całej załogi produk
Sprawozdania
cyjnej liczącej ok. czterystu osób zmodernizOwano sZątnię i urządzenia sanitarne. wszystkie zakłady pracy przeprowadzają zwyczajowo w okresie wiosennym społeczne przeglądy waunków pracy wYnikające z postanowień Kodeksu Pracy. Przeglądy w 1978 r.. przyspieszono z uwagi na zapowiedziane na kwiecień międzynarodowe sympozjum "Secura 78". Harmonogramy realizacji wniosków zc społecznych przeglądów pry zawierały postulaty dorażnej likwidacji ustereJt i uchy_ bień oraz zadania długofalowe uwzględniające przedsięwzięcia organizacyjne, techniczne związane ze stanem maszyn i urządzeń. W wyniku przeglądów zrealizowano w wielu zakładach pracy w ramach czynów społecznych, do dnIa 15 kwietnia 1978 r. pokaną liczbę wniosków. "W następstwie sprawowanego nadzoru ze strony inspekcji sanitarnej i inspekcji pracy -- czytamy dalej w materiałach - stwierdza się postępującą z roku na rok poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. W wielu zakładach pracy wprowadzono i w dalszym ciągu wprowadza się nowy park .maszynowy, poz;);'skany w drodze zakupÓw krajowych, zagranicznych lub importu licencji. Poza budową nowych obiektów produkcyjnych, o nowoczesnym uZhrojeniu stanowisk pracy - prawie w każdym zakładz,ie pracy miała i ma nadal miejsce ich modernizacja. Postępująca mechanizacja i automatyzacja wyranie wpłynęły na poprawę warunków pracy. Mechanizuje się roboty ciężkie, szczególnie w przemYśle i transporcie, jak również VI handlu. Wprowadza się na szeroką skalę urządzenia odpylające oraz wentylacyjno-klimatyzacyjne. Następuje też poprawa kultury pracy wśród załóg robotniczych, obserwuje się znaczną poprawę stanu higieniczno-sanitarnego i estetycznego w zakła,dach pracy". Zagadnienia poprawy warunków pracy bezpieczeństwa i higieny wiążą się integralnie z zagadnieniem op5.eki zdrowotnej nad pracownikami. Opieką taką sprawowaną przez przemysłową służbę zdrowia objętych było w Poznaniu w 1976 r. 138 000 osób, a w 1977 r. - ponad 139 000, w tym ponad 42 000 kobiet. Pięć istniejących Poradni Medycyny Pracy obejmowało profilaktyczną opieką zdrowotną dalszych 29 000 pracownikÓw małych zakładów pracy. Działają dwa Przemysłowe Zespoły Opiei Zdrowotnej: przy Zakładach przemysłu Metalowego "H. Cegielski" i Zakładach Metalurgicznych "Pomet"; ponadto - Specjalistyczny przemysłowy Zespół Opieki ZdrowQtnej obejmuje opieką profilaktyczno-leczniczą pracowników Fabryki Obrabiarek Specjalnych "Ponar". W 1976 r. w mieście działały ogółem pięćdziesiąt trzy przychodnie. W 1977 r. przybyły dwie przychodnie międzyzakładowe. W 1976 '1'. na ogólną liczbę 142 lekarzy przemysłowych (rejonowych), 112 zatrudnionych było na pełnych etatach, a 30 w niepełnym wymiarze godzin, natomiast w roku 1977 było 138 lekarzy ogółem - w tym 109 na pełnym etacie. Tak więc wskaż nik zapewnienia opieki przez łekarzy przemysłowYch z 5,9 godzin na tysiąc zatrudnionych w 1976 r. - obniżył się do 5,7 gOdzin w 1977 r. Jest to znacznie poniżej optymalnej normy wynoszącej siedem gOdzin pracy lekarza dziennie na tysiąc zatrudnionych, objętych opieką przemysłowej służby zdrowia. Rownież wskażniki opieki lekarzy specjalistów są zbyt niskie; nie odpowiadają wymogom prawidłowej profilaktyki i lecznictwa pracownikÓw podopiecznych zakładów pracy. .Jedynie odpowiedni jest poziom opieki lekarzy-dentystów, wynoszący średnio 3,5 godziny na tysiąc zatrudnionych. Wystarczającą jest liczba pielęgniarek zatrudnionych w przemysłowej służbie zdrowia, brak natomiast laborantek, W latach 1978 - 1980 przewiduje się objęcie opieką przemysłowej służby zdrowia dalszych 23 000 pracowników z czterdziestu trzech za_ kładów pracy oraz utworzenie w związku z tym pięciu nowych przychodni (dwóch z nich na Nowym Mieście i trzech na Grunwaldzie). Wzrośnie wówczas zatrudnienie leka,(zy przemysłowych o co najmniej dwadzieścia etatów, lekarzy dentystów o dziesięć etatów i piełęgniarek przemysłowych o ok. trzydzieści. Ponadto przewiduje się dalszą poprawę opieki zdrowotnej nad pracownikami budownictwa, gdzie szczególnie ostro występują zagrożenia chorobami zawodowymi. Poprawa ta nastąpi przez zorganizowanie do 1980 r. w oparciu o istniejącą Przychodnię Międzyzakładową Budownic_ twa - Przemysłowego Zespołu Opieki Zdrowotnej. Niedosyt kadrowy przemysłowej słUŻby zdrowia, objaw notowany w całym kraju, prowadzi z konieczności do ograniczenia działania na rzecz leczenia z dnia na dzień, z niekorzyścią dla zadań profilaktyki, do której służba ta w zasadzie została powołana. Niedostateczna z tego powodu jest Hczba przeprowa_ dzanych badań oresowych szczególnie tam, gdzie pracuje się w warunkach szkOdliwych dla zdrowia. Z tej też przyczyny niejednokrotnie lekarz przemysłowy nie posiada wystarczającej znajomości środowiska I?racy podopiecznego. Przeprowadzanie badań środowiskowych na stanowiskach pracy, wszędzie tam, gdzie występuje zagrożenie - staje się koniecznością. Na przeszkodzie staje jeszcze brak dostatecznej liczby dobrze wyposażonych i urządzonych przyzakładowych laboratoi'iów badań środowiskowych. Organizowanie nowych laboratoriów W zakładach pracy, względnie międzyzakładowych obejmujących zatrudnionych '" małych przedSiębiorstwach, napotyka na duże trudności, ponłewat brakuje pomieszczeń, nie ma etatów ani funduszy. Badania środowiskowe tam, gdzie istnieją ku temu możliwości, są przep.rowadzane: jednak nie zawsze kończą się, pożądanym r.ezułtqtem. Np. w Poznańskiej Fabryce Łożysk Tocznych poprzez tego rodzaju badania usta
lono już przed laty, iż pracownicy tych zakładÓw, narażeni są, na. alerglczne schorzenia skóry. Fabryka nie dysponuje dostateczną liczbą stanowisk, na których można by tych ludzi po zaleczeniu zatrudnić. Wracają więc do tej samej pracy i po pewnym czasie znowu Się zgłaszają do przychodni z nawrotem choroby, otrzymując wtedy na dłuższy ju:il okres zwolnienia z powodu niezdolności do pracy. Programy zakładowej działalności socjalmej i bytowej na lata 1976 - 1980 opracowano według wytycznych zawartych w Zarządzeniu Nr 25 Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 20 grudnia 1975 r. Realizacja planów na lata 1976 -1977 oraz założenia programowe na lata 1978 - 1980 były przedmiotem analizy przeprowadzonej przez Wydział Zatrudnienia i Spraw Socjalnych w trzydziestu dwóch wybranych zakładach pracy. Celowo wybrano zakłady o niskim i średnim zatrudnieniu. Łączne zatrudnienie w badanych zakładach wyńosilo w 1977 r. 36800 osób, z czego kobiety stanowiły 47,5%. W badanych zakładach z wczasów pracowniczych skorzysało ogółem 18700 osób; przyjmując jako przeciętną rodzinę trzy osoby, można stwierdzić, iż skierowania na wczasy otrzymało ponad 6200 pracownikÓw, co stanowi 16,9% zatrudnionych w badanych przedsiębiorstwach. Organizacja wypoczynku urlopowego stanowiła dotąd i stanowi nadal pierwszoplanowe miejsce w działalnnośoi socjalnej zakładów pracy. Stosunkowo mało jest jednak nadal zakładÓw, które potrzeby wczasowe własnych pracowników pOkrywają w 100%. Do takich należą Zakłady Elektrochemiczne "Centra" (trzy własne ośrodki z pełnymi usługami - 440 miejsc w turnusie); Zakłady Elementów wyposażenia Budownictwa "MetalpIast" (trzy ośrodki z niepełnym zakresem usług - 60 miejsc w turnusie); Wytwórnia Wyrobów Tytoniowych (pięć ośrodków z pełnym zakresem usług - 102 miejsca w turnusie) oraz Poznańskie Zakłady papiernicze (dysponujące dwoma ośrodkami na 106 miejsc w turnusie, w części z pełnymi usługami). Nieliczne przedsiębiors'twa posiadają obiekty czynne cały rok, jak przykładowo: Fabryka Maszyn Rolniczych "Agromet" - ośrodek w Polanicy (22 miejsca) I wspomniany j "Metalpiast" - ośrodek w Borowicach k. Karpacza (24 miejsca). W tym właśnie przedsiębiorstWi, dysponującym w sezonie łącznie 650 miejscami, skorzystało w 1977 r. z wczasów tylko 327 osób. Pozostałe miejsca odstąpiono innym zakładom. W większości zakładów zapotrzebowanie na wczasy jest większe od własnych możliwości i WÓwczas zachodzi potrzeba wykupu wczasów z Funduszu Wczasów Pracowniczych względnie z wyspecjalizowanych przedsiębiorstw turystycznych, Sytuacje na tym odcinku, szczególnie dla przedsiębiorstw nie posiadających własnej bazy, w pewnym stopniu pogorszy zapowiedziana już podwyka opłat za wczasy. W tej sytuacji w 1978 r. w szeregu zakładach
pracy skorzysta z wczasów mniejsza od planowanej liczba wczasowiczów. Konferencje Sa_ morządÓw Robotniczych dOkonały już w niektórych przedsiębiorstwach zmian systemu odpłatności pracowników za wczasy. Zamiast dotychczasowej zasady ustalającej wysokOŚć odpłatności od wysokości zarobków pracownika, ustalono tabele określające sumę odpłatności od wysokości dochodu przypadającego na jednego członka rodziny. Taki system pozwala na odpłatności korzystniejsze dla rodzin wielodzietnych. Przedsiębiorstwa posiadające możliwości i środki finansowe modernizują wzgłędnie rozbudowują posiadaną bazę wypoczynku. Większość z nich nie posiada jednak dostatecznych funduszy na ten cel, a zabiegi o uzyskanie dotacji z Centralnego Funduszu Socjainego nie zawsze kończą się sukcesem. Dzieciom i młodzieży zapewnia się kolonie.
półkolonie, zimowiska i obozy. W badanych trzydziestu dwóch zakładach pracy z takich ferm wypoczynku skorzystało w 1977 r. łącznie 5028 osÓb. Zapotrzebowanie na kolonie jest pokrywane w zasadzie w 100%. Spośród badanych - siedem zakładów posiadało własne ośrodki przeznaczone na ten cel. Pozostałe w większości dz.ierżawiły obiekty, na ogół budynki szkół w różnych regionach kraju, Coraz popularniejsze stają się zimowiska. Większość zakładów organizuje zimowiska zlecając ich realizację wyspecjalizowanym przedsiębiorstwom, wzgiędnie takim organizacjom jak Związek Harcerstwa polskiego. Niektóre' z zakładÓw dopłacają też tej organizacji za uczestnictwo dzieci pracowników na obozach harcerskich. Stała lokalizacja obiektów kolonijnych, będących w dyspozycji zakładÓw pracy, powoduje zmniejszanie się liczby chętnych, gdyż coraz mniej dzieci chce spędzać wakacje co roku w tym samym miejscu. Wynika stąd potrzeba starań o wymianę międzyzakładową miejsc kolonijnych. Te zakłady, które takiej wymiany jeszcze nie dokonały, oddają wolne miejsca we własnym ośrodku do dyspozycji jednostki nadrzędnej. Działalność na odcinku rozwoju kultury fizycznej nie we wszystkich przedsiębiorstwach znalazła uznanie. Aż czternaście z badanych trzydziestu .dwu zakładów nie wydatkowało na te cele w 1977 r. ani jednej złotówkI. Oczywiście więlcsze zakłady posiadając odpowiednie środki finansowe mogą pozwolić sobie na wspieranie własnego klubu sportowego. Przykładem mogą być Zakłady Rowerowe "predom-Romet", Wielkopolskie Zakłady Teleelektroniczne "Telkom-Teietra", Fabryka Maszyn ROlniczych "Agromet". Znaczna część zakładów posiada własne ogniska Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej względnie koła Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Powszechnie organizowane są turnieje, zawody sportowe w rónych dyscyplinach, jak równie spartakiady zakładowe i międzyzakładowe. Dla potrzeb tych ogniw sportowych 'niektóre zakłady dzierawią sale 
Sprawozdania
gimnastyczne, baseny pływackie, korty tenisowe (np. Poznańska Fabryka Maszyn pakujących "Spomasz"). Wydatki po.niesione na opiekę nad dżieckiem w badanych zakładach stanowiły tylko 1,4% o.gólnej kWo.ty wydatków na cele socjalne. Są to. do.płaty do. kosztów utrzymania Żło.bków i przedszkoli. SpDśród badanych zakładów tylko trzy po.siadały własne żłobki: Poznańskie Zakłady przemysłu Odzieżo.wego "Mo.dena", Wytwórnia Wyro.bów Tyto.nio.wych oraz Poznańskie Zakłady Papiernicze. Dalsze cztery dyspo.no.wały częścią miejsc w przyząkładowych żło.bkacfi innych przedsiębiorstw. Np. Zakłady Prz'emysłu CUkierniczego. "Goplana" dy»po.no.wały sześćdziesięcio.ma miejscami w międzyzakłado.wym przedszko.lu, a w 1978 r. otrzymać mia!y trzydzieści trzy miejsca w międzyzakładowym Żło.bku. Nie napo.tkano. w to.ku analizy na szczególnie o.stro. występujące niezaspo.ko.jenic po.trzeb w tym zakresie, pracownicy bo.wiem umieszczają dzieci w żłobkach i przedszko.lach miejskich, usytuo.wanych w po.bliżu miejsca zamieszkania. .Teszcze jedną formą działałności zakłado.wcj jest po.mo.c młodym małżeństwDm, co ma miejsce w postaci spłaty (częściowej) kredytów. Ta fo.rma działania nie znajduje jeszcze szerszego zastoso.wania. SpDśród badanych zakładÓw tylko. dziewięć udzieliło w 1977 r. mło.dym małżeństwo.m po.mo.cy na kWo.tę 184 000 zł dla czterdziestu trzech praco.wników. Mając na uwadze kło.po.ty z niedo.bo.rem siły ro.boczej - ta działalno.ść, wiążąca śCislej praco.wnika z zakładem pracy winna znaleźć większe zrozumienie. Na trzydzieści dwa badane zakłady - o.siem posiadało. własne stołówki pracownicze, żywIące 5400 praco.wników, tj. 14,7% o.gółu zatrudnionych. Dalszych czterystu pracowników korzystało z o.biadów zamawianych przez Zakłady pracy w o.gólnodo.stępnych placówkach ż)wienia zbioro.wego. lub w stołówkach sąsIednich przedsiębio.rstw. W więksZo.Ści badanych zakładów czynne były bufety lub kio.Ski spDżywcze t wybo.rem dań garmażeryjnych. Ponad 3600 praco.wników badanych zakładów otrzymywało po.nadto po.siłki regeneracyjne wzgłędnie pro.filaktyczne przyoto.wywane przez sto.łówki przyzakładpwe, albo. też do.WOżo.ne z zakładów gastro.nomicznych zgodnie z umowami zawartymi z poszczególnymi przedsiębio.rstwami. Fórmą działalności so.cjalno.-byto.wej jest także utrzymywanie ho.teli praco.wniczych, PosIadanie własnego ho.telu względnie mo.żUwo.ści opłacania kwater prywatnych daje przedsIębio.rstwom o.dczuwającym brak do.statecznej liczby micjsco.wej siły <ro.bo.czej szanse na po.zyskanie pracowników z werbunku. Z badanych trzydziestu dwóch zakładów tylko. pięć po.siadało. własną i to bardzo skro.mną bazę hotelową. W 1977 r. w hotelach tych przedsiębio.rstw zamieszkiwało łącznie stu pięćdziesięciu trzech praco.wnlkÓw. Dalszych dwustusiedemdziesięciu zamieszkiwało w kwaterach prywatnych. Standard hoteli jest bardzo zróżnico.wany - więksZo.ŚĆ zakwalifikowano. do drugiej kategorii (pokoje trzy- i cztero.o.so.bo.we). Każdy z hoteli posiadał po.mieszczenia kuchenne i sanitarne oraz świetlicę. Ogółna baza ho.telowa po.znańskich zakładow pracy liczyła po.nad cztery tysiące miejsc. W materiałach stwierdzo.no. na zako.ńczenie, iż na wszystkich badanych o.dcinkach następowała stała poprawa w zapewnieniu załogom o.dpo.wiednich warunków pracy, bezpieczeństwa i higieny o.raz warunkÓw so.cjalno.-bytowych. Sprawy te w co.raz szerszym zakresie trakto.wane są na równi ż problemami produkcji. Następnie rozpoczęła się dyskusja.
Radna Barbara Begier przedstawiła opmlę Ko.misji Zdrowia, Spraw So.cjalnych i Ochrony Sro.dowiska, spro.wadzającą się do. następujących stwierdzeń: charakterystyka stanu obecnego., zawarta w przedłożonych na Sesji materiałach, wykazuje niezbicie pDStęp doko.Pany w o.statnim czasie w zakresie po.prawy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy o.raz' warunków so.cjalno.-bytowych załóg poznańskich zakładów pracy. Opraco.wany pro.gram działania na lata 1979_ - 1980 gwarantuje, że ko.rzystne tendencje w tym zakresie zo.staną utrzymanc. W wielu dz;iedzinach po.trzeby znacznie przekraczają mo.żliwości ich zaspoko.jenia, Stąd ko.nieczność pełnego. i celo.wego wykorzystania śro.dków przeznaczo.nych na realizację przedstawio.nego pro.gramu. Sro.dkiem pro.wadzącym do tego celu powinno. być stawianie większych wymagań z'1kładowym inspektorom bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uaktywnienie inspekto.rów spo.łecznych. Również większe wymagania należy stawiać zakładowym służbom techno.logicznym, pro.jektantom procesów przemysło._ wych o.raz ko.nstrukto.ro.m urządzcn techno.łogicznych. "Dyspro.po.rcja między szybko ro.snącymi 1'0trzebami załóg zakładów pracy a posiadaną bazą socjałną - po.dkreśliła radna Barbara Begier - narZUCa lwnieczność analitycznego po.dejścia do. pro.blemów budo.WY no.wych miejsc wczaso.wyh, Żło.bków, przedszko.li, stołówek itp. Rosną bowiem ni tylko. potrzeby ilo.ścio.we, ałe także jako.ścio.we. Stąd, mimo glo.balnego. niedo.boru miejsc wczasowych, występują przypadki niewyko.rzystania skiero.wań do o.śro.dków zakłado.wych o niskim standardzie o.CdZ kło.POty kiero.wlllctw znkładÓw pracy związane z realizacją zadań piano._ wych w miesiącach letnich. Wydaje si, że dobrze wyposażone rlomy wczasowe, zapewniające należyte warunXI wypoczynku przez cały ro.k, są alternatywą dla ośrodków o.ferujących do.mki campingo.we o niskim standardzie użytkowym. Rachunek zysków i strat (nie tylko. materialnych) ie po.zwala zgodzić się z zawartą w materiałach tezą, że «mniejsze zakłady pracy winny dążyć do. budo.WYwłasnych pawilonów lub domków na terenie osrodĘów międzyzakładowych». Jeżeli dodamy do tego trudności 'występujące przy wymianie miejsc wypoczynkowych między zakładami, to nasuwa się wniosek o dogłębną analizę kwestii budowy nowych miejsc wczasowych". Podobnie rzecz się ma z placówkami zbiorowego żywienia. Liczba pracownikÓw korzystających ze stołówek jest niska, m. in. z tego powodu, że z praktycznych względów nie mogą z nich korzysta c wszyscy członkowie ro_ dzin. W zakończeniu radna Barbara Begier wniosła o przyjęcie i zatwierdzenie przedstawionej w materiałach oceny stanu bezpieczeństwa i ,higieny pracy oraz warunków socjalno-bytowych załóg poznańskich zakładow i programu działania do 1980 r. po uwzgłędnieniu uwag zgłoszonych p'fzez Komisję W trakcie dyskusji. Radna - Iwona Łykowska skupiła uwagę na sprawach związanych z ochroną zdrowia i poprawą warunkow pracy poznańskich załóg pracowniczych. "W wyniku wspólnych starań - stwierdziła Iwona Łykowska - zanotowano znaczne osiągnięcia w tworzeniu coraz bardziej bezpiecz_ nych i higienicznych warunków pracy. W osiągnięciach tych ma również swój udział trwający od kilku lat konkurs »0 kulturę miejsca pracy«, którego celem jest stała poprawa bezpieczeństwa pracy, czystość, porządek, usprawnienie organizacji pracy oraz dbałość"'o estetykę hal produkcyjnych i otoczenia zakładu. Temu celowi służy równie ruch racjonalizatorski i wynalazczy. "Wojewódzką Radę Związków Zawodowych niepokoić musi fakt, iż mimo poważnego "zrostu nakładów pieniężnych nadal jeszcze liczba wypadków w pracy jest wysoka. Stąd działania organizacji ,",wiązkowych, w szczegÓlności rad zakładowych, muszą zmierzać bardziej niż dotychczas w kierunku aktywizacji propagandy uświadamiającej. Z zagadnieniami tymi. ściśle łączy się obowiązek przestrzegania zasady stosowania przez pracowników przy stanowisku pracy sprzętu ochrony osobistej i odzieży rOboczej. Od lat już pOdnoszony jest problem jakosci, ilości i asortymentu tej odzieży oraz dostosowania jej do wymogów określonych warunkami pracy I wy_ konywanych funkcji. Zgłaszane postulaty i starania czynione W tym względzie nie odnoszą skutku. -Rozwiązanie tej kwestii wymaga pOdjęcia bardziej skutecznych działań ze strony resortów. . ,. W całokształcie spraw związanych z zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych Warunków pracy, szczególnie niepokojący jest zbyt wOłny postęp w tej dziedzinie w handlu i służbie zdrowia. W zakładach słuby zdrowia, zatrudniających przewanle kobiety, warunki pracy są zrónicowane, co wynika z tego, iż około 80% jednostek słuby zdrowia naszego miasta mieści się w obiektach starych bądfadaptowanych. Stąd też nie we wszystkich obie!<tach istnieją właściwe warunki pracy. Rośnie ciasnota i trudności lokalowe, wobec których wykorzystuje się na cele podstawowe także pomieszczenia piwniczne, poddasza itp. Taka sytuacja ma miejsce np. w Szpitalu Ginekologiczno-Położniczym przy ul. Jarochowskiego. Podobne warunki pracy posiadają również ci pracownicy handlu, którzy pracują w pomieszczeniach starych, niefunkcjonalnych, uniemożliwiających wręcz niekiedy wykonywanie zadań związanych w obsługą klienta oraz z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Wyraźną poprawę w tym zakresie wiązać należy z nakładami inwestycyjnymi ujętymi w Planie Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Poznania".
Na zakończenie radna Iwona Łykowska podkreśliła, że obrady Sesji nadały dużą rangę sprawom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia po-,nańskich załóg. Dalsze ścisłe nadzorowanie przez Wojewódzką Radę Związków Zawodowych realizacji zakładowych programów w tej dziedzinie przyczyni się wydatnie do poprawy sytuacji. Radny Zdzisław Filipiak zapoznał Radę z przebiegiem reaUzacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz warunków socjalno-bytowych w Zakładach Przemysłu Metalowego ..H. Cegielski".
Aktualny stan bezpieczeństwa i higieny pracy w Zakładach uważać należy za zadowalający i ulegający ciągłej poprawie. Dzięki budowie kabin dźwiękochłonnych i przegród izolacyjnych, powszechnemu stosowaniu przez pracowników ochronników słuchu oraz częściowemu wprowadzeniu zmian procesów technołogicznych, znacznie zmniejszone zostało niekorzystne działanie hałasu, 'zwłaszcza przy takich pracach, jak montaż pudeł lOkomotywowych i wagonowych oraz próby silników spalinowych. Wyrażny postęp zanotowano w poprawie wa_ runków bezpieczeństwa pracy. Na poprawę wa.runków pracy w Zakładach duzy wpływ ma ruch wynałazczy, dziękI któremu rozwiązano wiele problemów i spraw. Racjonalizatorzy Zakładów corocznie realizują ok. trzystu projektów o tematyce bezpieczeństwa i higieny pracy. Również na orlclnku poprawy warunków socjalno-bytowych załogi notuje się wiele osrąnięć. Aktualnie w budowie znajdują się dwa obiekty wczasowe oraz modernizowany jest Przemysłowy Zespół Opipki Zdrowotnej.
Na tym wystąpieniu _zakończono dyskusję.
Przewodniczący Rady przeszedł do następnego punktu porządku obrad: oceny stanu komunikacji miejskiej w aspekcie zagwarantowania dojazdów do pracy I miejsca zamieszkania. Informację na ten temat przegotowa_ ną przez Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne mdni otrzymali przed Sesją. Po przec1stawienlu aktualnego stimu komunikacji miejskiej w "Informacji" ćzytamy: 
Sprawozdania
"Obciążenie tras tramwajDwych wDzami jest zbyt wysDkie i należy do najwyższych w k.raju; na jeden kilometr trasy tramwajowej przypada Dbecnie 6 miliDnów pasażerów, a w autDbusach 400000; jeden wóz tramwajDwy przewDzi rDcznie 783000 pasażerów, a autDbus 441 000; stDpień nasycenia taborem na tysiąc mieszkanców wynDsi 1,46 i kształtuje się poniżej występujących pDtrzeb. "Szczególnie duża dysprDporcja między ZdDInoscią przewozową WDjewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, a zapDtrzebowaniem występuje w trakcji autDbusowej na Ddcinku ul. SłDwiańska - SrednicDwa, gdzie pDtok pasażersi wynDsi 4000 DSÓb, a zdDlnDść przewDzowa w gDdzinach szczytu 2300 Ds6b; na ul. ObDrnickiej (na odcinku Dd SłDwiańskiej do, Lutyckiej) zdDlność przewDzDwa wynDsi 2000 Dsób, natDmiast pDtok pasażerski wynDsi 3800 DSÓb; na ul. Wioślarskiej zdDlnDsć przeWDZDWi! równa się 2000 Ds6b, natDmiast potok pasażerski wynosi 2700 osób. W trakcji tramwajDwej największe obciążenie występuje w śródmieściu, gdzie zdDlnDść przewozDwa wynDsi 3800 Dsób a potok pasażerski w godzinach szczytu od 8000 do, 12 000 Dsób. "Przykłady te ilustrują braki w obsłudze rejDnów Rataj, WinDgrad i Sródmieścia. Na tym tle zaplecze techniczne wykazuje braki wyrażające się: deficytem miejsc postojDwych dla 182 tramwajów i 116 autDbusÓw, sześciu stanDwisk remontDwych dla tramwajów oraz brakiem trzydziestu stanDwisk remontDwo-przeglądowych dla autDbusów. Stan ten zmusza P,rzedsiębiDrstwD do, Ddstawiania tramwajów po, gDdzinach szczytu na tDrze czynnej linii na ul. Przybyszewskiego, Draz na odległych od zajezdni tDrach Ddstawczych. "Trudna sytuacja w zapleczu prDwadzi do wydłużenia czasu przebiegów międzynaprawczych. WielDzmianowy charakter pracy, uciążliwe warunki w zapleczu technicznym POWDdują narastające trudnDści w Dbsadzie kadrDwej, a szczególnie wśród pracDwników ruchu i zaplecza technicznego, których stan zatrudnienia kształtuje się znacznie pDniżej rzeczywistych potrzeb". Dla złagDdzenia trudnDści .w wykDnywaniu bieżących zadań przewozDwych WDjewódzkie Przedsiębiorstwo, KDmunikacyjne poczyniło, szereg krDków, które pDprawiły warunki przeWDZÓW: zmodernizDwano w całDści tabor tramwajDwy sta.rego typu; w znacznym stopniu zmDdernizDwano (siłami własnymi) torowiska tramwajDwe przystosDwująC je do, eksplDatacji nDwDczesnego taboru; unDwocześnionD .zajezdnię autobusDWą przy ul. Pustej zwiększając liczbę miejsc remontowo-naprawczych; roZSZerZDno, zasięg kDmunikacji autobusowej o nDwe połączenia w mieście Draz w strefie pDdmiejsklej; skr6cono połączenie tramwajowe pDmiędzy Osiedlem Warszawskim a śródmieściem oddając do, eksploatacji nowo zbudowany odcinek trasy plac Wielkopolski - Garbary; zwiększono, zdolność przewozową posiadanego
tabDru ustalając na wiełu Uniach autobU3Dwych tylko jeden punkt POStDjOWy; w celu złagDdzenia skutkow braku pełnego, zatrudnienia w wielu rDbDtach remDntDwych wprowadZDnD system akDrdowy, zwiększono zakres rDbót na trzy zmiany, zwiększa się szkolenie kierDwców autDbusDWych i mDtDrniczych we własnym zakresie Draz wprDwadzDnD przerywany czas pracy dla wielu kierDwców i motorniczych zatrudniając ich dwukrDtnde w ciągu dnia tylko, w gDdzinach szczytu. P Dp,rawa sytuacji w przewDzach pasażerskich, ze szczególnym uwzględnieniem dojazdów do, pracy i miejsc zam.ieszkania, nastąpi w wyniku realizacji wielDkierunkDwegD działania, które pDwinnD Dbjąć: zwiększenie licZby tabDru kDmunikacyjnegD do, 1980 r. D pięćset tramwajów i pięćset autDbusów przy równoczesnej rDzbudDwie tras t.ramwajDwych Draz niezbędnego, zaplecza technicznego, dla tramwajów i autDbusÓw; wzrDst mDcy energetycz_ nej przez bUdDWę niezbędnych pDdstacji; budowę zbiDrDwych przystanków kDmunikacyjnych; przebudowę ulic i skrzyżDwań umDmwiających użytkDwanie nDwDczesnegD taboru; dalszą mDde.rnizację tDrowisk. Dalsze kierunki rozwoju komunikacji zbiDrDwej będą wyznaczały nDWe osiedla mieszkaniowe. W związku z tym sprawą pilną będzie zbudDwanie tras tramwajDwych: Górny Taras Rataj - ZamenhDfa - Osiedle Lecha i Czecha i dalej .Jedności SłDwiańskiej; Winiarska -. Lutycka; pierwszy etap budowy PDznańskiegD Szybkiego, Tramwaju Dd ul. PDznańskiej do, Lechickiej; Piekary - Dd Al. MarcinkDwskiego, dO, Dzieryńsklego; Hetmańska - od Zamenhofa do Gołężyckiej.
Sprawą istDtną dla komunikacji zbiorDwej jest rDzbudowa zaplecza technicznego obejmująca: dokończenie budowy op6źnionej o dwa lata zajezdni tramwajowej przy ul. Fortecznej przewidzianej do Dbsługl nowDczesnego taboru; bUdDwa bazy sprzętu specjalistycznego, i transportu na Kopaninie z czasDwym przeznaczeniem jej na obsługę autobusów "berliet; budDwa zajezdni autDbusowej przy ul. Ha'welańskiej i tramwajowej w rejonie Nowego Miasta; rDzpDczęcia prac prDjektDwych dla następnej zajezdni autDbusDwej przy. ul. Hetmańskiej; bUdDwa warszat6w torowo-sleciDwych przy ul. GDłężyckiej; budDwa czterech podstacji; zbiDrowych przystanków autobusowych w rejonach: Rondo Rataje, ul. Książęca, PDdwale, Piątkowo, Osiedle Zygmunta Starego, Górczyn, Aleja PDlska; bud DWa punktów dyspozytorskich przy niektórych węzłach kDmunikacyjnych: Starołęka, Dębiec, Golęcin, Raszyn.
WDjewódzkie Pnedsiębiorstwo Komunikacyjne pOdejmie niezbędne starania w celu dokończenia w 1978 r. budDWY zajezdni tramwajDwej przy ul. Fortecznej Dra z , oddania do, uyt_ ku pierwszego etapu zajezdni przy ul. Kopanina, co umożliwi prowadzenie cDdziennychprzeglądów autobusów berliet; rozpoczęcia budowy zajezdni autobusowej przy ul. HawelańskieJ (1.979); pobudowanie do końca 1980 r. dwóch dodatkowych pOdstacji trakcyjnych o mocy 2400 MW każda; z:r:ealizowanie w bieżącej pięciolatce: budowy tras tramwajowych (Winarska - Lutycka i Górny Taras Rataj); rozpoczęcie budowy trasy .Jedności Słowiańskiej i Hetmańska - Zamenhofa - Gołężycka; rozpoczęcia zgodnie z założonym progra_ mem budowy Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, którego zdolność przewozowa zapewni sprawną obsługę w rejonie Piątkowo - Naramowice. Przyjmując, że planowane do 1980 r. dostawy taboru tramwajowego zagwarantują pełne pokrycie potrzeb, czynione będą starania o dodatkową, poza planem, dostawę autobusów typu berliet. W dyskusji kolejno głos zabrali radni: Andrzej Borczyński. Włodzimierz Olej nik, Zdzi_ sław Filipiak oraz dyrektor Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego .Jerzy KurCJszyński. Radny Andrzej Borczyński przedstawił opini Komisji Gospodarki Komunalnej, Komunikacji i Łączności. Komisja w pełni poparła wnioski Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w zakresie rozbudowy bazy remontowo-usługowej dla napraw i przygotowania do ruchu pojazdów oraz budowy pOdstacji prostowniczych, bowiem posiadanie odpowiedniej bazy pozwoli na prawidłową eksploatację wzrastającej liczby autobusów i tramwajów. Jako zagadnienie priorytetowe Komisja uznała pilną potrzebę budowy nowych tras tramwajowych, uważając, e ich realizacja w znacznym stopniu poprawi Jakość usług przewozowych, "Problem komunikacji zbiorowej - mówił dalej radny Andrzej Borczyński - nie był "" poprzednich okresach dostrzegany w fazie projektowania nowych osiedli mieszkaniowych. Nie przewidywano rodzaju środka (tramwaj czy autobus), nie lokalizowano zatok i przystanków końcowych, parkingów Itp. Stąd Komisja uważa za słuszne i celowe aktualne stanowisko urbanistów wyrażające się w tym, by sprawy komunikacyjne stanowiły wyjściowy element projektowania ulic osiedli, a nie istniały jako problem drugorzędny. "Na poprawę kursowania komunikacji masowej winny wpłynąć również takie pociągnięcia jak: likwidacja, gdzie jest to możliwe, lewoskrętów powodujących zatrzymywanie pojazdów samochodowych na torowiskach tramwajowych; doskonalenie systemu synchronizacji poszczególnych skrzyżowań w oparciu o potrzeby komunikacji zbiorowej. "W materiałach Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego nie zostały sprec"zowane zamierzenia w zakresie unowocześnienia metod szkolenia kierowców i motorni_ czych dla uzyskania lepszej techniki jazdyi kulturalniejszej obsługi pasa'er6w, poprawy dyspozycyjności służby nadzorczej w szybkim likwidowaniu przerw i zakłóceń oraz kierunkow działania w celu zmniejszenia liczby awarii sprzętu komunikacyjnego; szerszego włączenia służby związanej z programowaniem ruchu w sprawy inżynierii ruchu przez zintegrowane działanie z komórką inżynierii, jaka powstała przy Zarządzie Dróg i Mostów, poprawy informacji pasażerów o przerwach, zakłóceniach itp." Radny Włodzimierz Olejnik w oparciu o' informację Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego stwierdził, e w latach 1977- 1978 podjęto i zrealizowano wiele prac związanych z mOdernizacją układu komunikacyjnego, a ponadto przy pył O także wiełe nowo_ czesnych jednostek taboru komunikacji miejskiej. Wobec urbanistycznego i społeczno-g 0. spodarc7ego rozwoju miasta i związanego z tym wzrostu zapotrzebowania na usługi komunikacyjne - poprawa w funkcjonowaniu komunikacji miejskiej nie tylko nie jest odczuwalna, ale wręcz odwrotnie, obserwuje się pogorszenie warunków przewozowyCh pod względem punktualności i regularności kursowania tramwajów i autobusów. DQ najczęściej powtarzających się mankamentów w funkcjonowaniu komunikacji zaliczyć należy: nieodpowiedzialność niektórych kierowców autobusów, którzy zbyt wcześnie bez zachowania należytych środków ostrożności ruszają z przystanków, powodując zagrożenie dla zdrowia i życia pasażerów; niepodjeżdżanie przez kierowców autobusów z pętli końcowych na przystanki początkowe - chodzi tu przede wszystkim o osoby oczekujące w niesprzyjających warunkach atmosferycznych na przystankach pOzbawionych daszkÓw ochronnych; brak wiat i ławek na przystankach autobusowych; dokonywania zmian wyznaczonych tras komunikacyjnych oraz lOkalizacji przystanków bez uprzedniej konsultacji z zainteresowanymi radami robotniczymi i organami samorządu mieszkańców; brak dostatecznej informacji o okresowych zmianach tras oraz przerwach w komunikacji spowodowanych awariami; brak synchronizacji rozkładów jazdy autobusów, których trasy na pewnych odcinkach są zbieżne (np. autobusy linii nr 81, 84 i "F" kursują w odcinkach dwuminutowych, po czym następuje długa przerwa), co zresztą dotyczy równie innych jednostek taboru komunikacji miejskiej, Radny Zdzisław Filipiak przedstawił kilka konkretnych spraw: kierownictwo Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegiełski" w związku z przeprowadzoną modernizacją układu komunikacyjnego na ul. Dzierżyńskiego wystąpiło z wnioskiem do Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego o wykonanie prawoskrętu w kierunku Rataj w układzie torów tramwajowych na skrzyżowaniu ul. Hetmańskiej z ul. Dzierżyńskiego. Wniosek 
Sprawozdaniaten me został zrealIzowany, a należałoby go jednak w najbliższym czasie uwzględnić, tym bardziej że nakłady inwestycyjne na ten cel nie będą zbyt wysokie; ponadto pracownicy Zakładbw korzystający ze środkbw komunikacji miejskiej łączących Rataje z Dębcem uwolnieni zostaną w ten sposób od uciążliwych przesiadek na tej trasie, Następna sprawa dotyczyła przedłużenia do Dębca tras tramwajowych linii nr 7 i 9, zważywszy że z pociągów tramwajowych kursujących na tych liniach korzysta wielu pracownikÓw zatrudnionych w Zakładach "Cegielskiego" oraz w przedsiębiorstwach położonych w Luboniu. Ponadto radny Zdzisław Filipiak wnioskował o poszerzenie wysepek przystanku tramwajowego przy ul. Traugutta - Dzierżyńskiego i przesunięcie o 50 m w kierunku starej cegielni przystanku na ul. Leszczyńskiej dla autobusów kursujących tą ulicą do u1. Opolskiej. Jerzy Kuraszyński - dyrektor Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego s.twierdził, że dla zpewnienia sprawności komunikacji miejskiej niezbędna byłaby dosta_ Wr stu dwudziestu autobusów, które musiałyby już kursować po istniejących ciągach linil komunikacyjnych. Złagodzenie tego s:anu rzeczy, mimo braku dostatecznej liczby autobusów, będzie następowało poprzez rozwbj tras tramwajowych. W 1978 r. dzięki staraniom wojewody po';mańskiego rozpoczyna się budowa ciągu tramwajowego Od ul. Zamenhofa do Górnego Tarasu Rataj. Nałeżałoby w mak_ symalnie szybkim czasie rozpocząć budowę Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, ktbry zapewni w prawidłowy sposbb przewbz pasażerów z osiedla Piątkowo-Winogrady-centrum miasta - dworzec kolejowy. Aktualnie musi nastąpić (w miarę dostaw taboru) wzmocnienie komunikacji na ciągu prowadzącym do Zespołu Osiedli MieszkanIo_ wych "Winogrady", szczegblnie na przeciążonych liniach autobusowych nr 69 i 82, W celu złagodzenia sytuacji, dąy się do likwidacji niektórych końcowych przystankbw. Dokonano tego już na trzech Uniach: 77, 81 i 85, Oddzielnym zagadnienIem jest sprawa nledoboru pracownikbw, z jakIm boryka ;;;!ę Przedsiębiorstwo. W celu uzupełnienIa brakującej kadry pracown!Kbw we w!asnym zakresie przeszkolono punad 80% obecnego stanu kierowców. Występujące braki w zakresie części zarnlennYCI1 do autobusów i tramwaj bw Przedsiębiorstwo zmniejsza wewnętrzną prcdUkcją raz poprzez kooperację z wieloma poznańsldmi zakładami. Prze:1sięo;orstwo pr:Jwadzi szeroko zakrojone s.<1tolenie, którym objęci są wszyscy .,r"cowniCy. Jednak fluktuacja kadr jest jednym z powodów stałego przybywania do Przedsiębiorstwa nowych pra_ cownikow, których trzeba odpowiednio przystosować do powierzonych im zadań. Lista osób zgłoszonych -do dyskusji na tym przemówieniu została wyczerpana. Zgodnie z przedstąwioną przez przewodniczącego Rady propozycją, Rada w omawianej sprawie wyraziła następujące stanowisko: "W wyniku dOkonanej oceny stanu komunikacji miejskiej w aspekcie zagwarantowania dojazdÓW do pracy i mIejsca zamieszkania JIiIiej_ ska Rada Narodowa przyjmuje do wiadomości opracowaną w tym przedmiocie informacJę oraz zatwierdza wnioski zawarte z.arbwno w tej informacji, jak i w opinii Komisji Gospodarki Komunalnej, Komunikacji i Łącznosci, a także wysunięte w trakcie dyskusji - w celu ich realizacji przez WojewÓdzkie Przedsiębiorstwo KomunIkacyjne w Poznaniu".
Przewodniczący komisji redakcyjnej radny Mieczysław Wójtowicz wniósł o przyjęcie w zaproponowanym brzmieniu przedłożonego projektu uchwały w sprawie dalszego postępu w dziedzinie poprawy warunkbw pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz warunków socjalno-bytowych załóg poznańskich zakladów pracy do roku 1980. Dodatkowych uwag względnie innych propozycjI do omawianego projektu uchwały nie zgłoszono. W wyniku przeprowadzonego głosowania Rada powzIęła uchwałę jednomyślnie. Na tym porządek obrad IV Sesji Rady został wyczerpany. Przewodniczący Rady złożył z okazji okresu urlopowego życzenia dobrego wypoczynku oraz powrotu do pracy z nowymI siłami'. Ireneusz Soltńskt
AN:EKS
PROGRAM DZIAŁANIA NA LATA 19178 -1980 (F1ragme:nty)
[. ..J Zakreślone poniżej kierunki działania na lata 1978 - 1980 stanowią kontynuację i uzupełnienie pięcioletnich programów dla Jtatdego zakładu pracy. Prawidłowa i terminowa ich realizacja ma na celu zaspokojenie w maksymalnie możliwym stopniu potrzeb ludzi pracy; zapewnienie każdemu odpowiednich warunków pracy i wypoczynku. 
W ZAKRESIE POPRAWY WARUNKOW I HIGIENY PRACY ORAZ BEZPIECZEŃSTW A
Zakłady pracy, kontynuując działalność w kierunku dalszej po,prawy warunków pracy w latach 1978 - 1980, winny czynić to, w spo,sÓb plano,wy w o,parciu D uzyskane do,świadczenla z lat ubiegłych, w ramach śro,dków finansowych przewidzianych na te cele, przy jak naj szerszym wykorzystaniu usprawnień racjo,nalizato,rskich. Przedmiotem poczynań powinna' być pJ;.zede wszystkim realiZacja zamierzeń w kierunku: o,graniczenia do, minimum zagro,eń zdro,wia, wy_ nikających ze sto,so,wanej w pro,cesie pro,dukcyjnym technologii, wskutek użycia środków toksycznych, metod pro,dukcji po,wodującej zapylenie, hałas, wibrację oraz do,pro,wadzenie do ko,ńca 1980 r. likwidacji przekroczeń do,puszczalnych no,rm zagro,żenia zdro,wo,tnego [...J wyelimino,wanie zagro,żeń wypadko,wych, poprzez odpo,wiednie zabezpieczenie rucho,mych części maszyn i urządzeń, urządzeń po,d napięciem, prac na WYSo,kOści, prac za- I wyładunko,wych, śro,dków transpo,rtu wewnętrznego, I zewnętrznego o,raz pro,cesów produkcyjnych przy użyciu sUbstancji wybucho,wych względnie łatwo,palnych; ułatwienie prac ciężkich i trudnych i zmniejszenia mo,no,tonno,ści pracy - przez do,sto,so,wanie maszyn l urządzeń do, właściwo,ści psychicz_ nych i fizycznych czło,wieka; poprawienie stanu i uzupełnienie urządzeń dla higieny o,so,blstej i po,dnieienia estetyki zakładu nie wyłączając zaplecza go,spo,darczego; zadbanie D stan i uzupełnienie posiadanych urządzeń dla ochrony zdro,wia, two,rzenia no,wych placówek (m. in. laborato,riów umożliwiających pro,wadzenie badań środo,wisko,wych) oraz tworzenie nowych stanowisk pracy chronionej w ilo,ści niezbędnej dla zapewnienia mo,żliwości zaro,bkowania praco,wniko,m po,zostającym w okresie rehabilitacji zawo,do,wej; dalszego rozwijania działaln-o,ści szkolenio,wej i pro,pagandowej poprzez organizowanie konkursów i współzawodnictwa, projekcji filmów o tematyce bezpiecznej pracy, intensywnego szkołenla i podnoszenia kwalifikacji służb bhp i spo,łecznych związko,Wych inspekto,rów pracy.
W ZAKRESIE OPIEKI ZDROWOTNEJ NAD CZŁOWIEKIEM PRACY
Zakłady pracy winny w znacznie szerszym niż do,tąd zakresie współpraco,wać z przemysłową służbą zdro,wia, szczególnie, w dziedzinie profilaktyki. Kiero,wnictwa zakładów pracy winny należycie doceniać znaczenie i ko,rzyści dla zakładu, jalcie przynosi właściwie pro,wadzona o,pieka zdro,wo,tna nad człowiekiem pracy. PrzemysłDwa służba zdrowia winna dążyć do, rozszerzenia swego, działania profilaktycznego" współpracując bezpośrednio z Drganami Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Służba pracownicza zakładu pracy powinna po,zo,stawać w stałym ko,ntakcie z przemysło,wą służbą zdro,wia, przestrzegając m. in. zgło,szeń praco,wników do badań okreso,wych, analizując wspólnie pozio,m i przyczyny względnie ź.ródła absencji chorobowej. I:'fieodzwną sprawą jest dalszy ro,zwój przemysło,wej służby zdro,wia, zapewnienie do,pływu facho,wych sil i objęcie opieką, zgo,dnie z planem, do ko,ńca 1980 r. łącznie o,k. 200000 praco,wników dużych i mniejszych zakładów pracy na terenie miasta. .Jednocześnie należy kontynuo,wać starania w kierunku realizacji planu ro,zbudo,WY bazy przemysło,wej słuby zdrowia. Plan ten przewidl,lje po,wstanie do, ko,ńca 1980 r. pięciu no,wych przychodni o,raz rozbudo,Wę o,rganizacyjną istniejących w jedno,stce wyższego typu, mo,gących -w sposób ko,mpleksowy rozwiązywać problemy opieki zdrowotnej. M. in. do, końca 1980 r. - p,rzemysło,wy Zesp6ł Opieki Zdrowo,tnej Budo,wnictwa.

...
W ZAKRESIE WYPOCZYNKU PRACOWNIKOW I ICH RODZIN
Każdy zakład pracy, a przede wszystkim zatrudniający po,wyżej pięciuset o,SÓb, po,winien dążyć, w ramach po,siadanych funduszy, do, utwo,rzenia własnej bazy wypoczynku lub rozbudo,WY posiadanej. Mniejsze zakłady p.racy winny dążyć do, budo,WY własnych pawilo,nów na terenie o,śro,dkÓw międzyzakładowych. Należy tu wyko,rzystać możliwo,ści wyko,nania zamierzeń w systemie gospodarczym i po,mo,cy czynów społecznych podejmo,wanych przez załogę Dla uatrakcyjnienia wypoczynku zakłady pracy winny przy współpracy z WojewÓdzką Radą Związków Zawo,do,wych do,ko,nywać w większym niż dotąd sto,pniu wymiany skiero,wań pomiędzy zakłado,wymi o,śro,dkami wypoczynko,wymi. Taka forma przyczyni się jednocześnie do lepszego wyko,rzystania bazy wczasowej. Za pozytywne o,siągmęcie uważa się sko,ncentrowanie go,spodarki zakłado,wymi ośro,dkaml jednej branży _ przez po,wołanie placówek usług so,cjalno,-byto,wych. Taka fo,rma go,spodarowania pozwala na lepsze wyko,rzystanie śro,dków i w znaczny sposób ułatwia pracę służb socjalnych po,szczególnych zakładÓW pracy. Służby so,cjalne zakładów pracy winny dbać o uro,zmatcenie wypoczynku przez o,rganizowanle różnego rOdzaju imprez. Zakłady pracy winny 
Sprawozddniadążyć w szerszym stopniu do organizowania wypoczynku sobotnio-niedzielnego w oparciu o własną bazę, czy też w formie wycieczek turystyczno-k.rajoznawczych. Do tej formy wypoczynku należy zaliczyć również ogródki działkowe. W tym, kierunku służby pracownicze zakładów pracy i Urząd Miejski winny dążyć do zaspokojenia potrzeb załogi. Dzieciom i młodzieży należy tak jak dotychczas zapewnić możliwość wypoczynku na koloniach, zimowiskach i obozach. I w tym przypadku dla podniesienia ich atrakcyjności nałeży wyp.racować system wymiany między zakładami pracy posiadającymi stałe obiekty kolonijne.
W ZAKRESIE ZYWIENIA ZBIOROWEGO
Służby pracownicze zakładÓw pracy winny zadbać w szerszym niż dotychczas stopniu: O rozszerzenie sieci stołówek i bufetów pracowniczych m. in. poprzez wygospodarowanie pomiesz_ czeń zajętych na inne cele, niezgodne z ich przeznaczeniem: o wykorzystanie pełnej mocy przerobowej istniejących placbwek żywienia zbiorowego przez udostępnienie korzystania z nich pracownikom sąsiadujących przedsiębiorstw; o zapewnienie w stołówkach ciepłych posiłkÓW pracownikom trzeciej zmiany, nie wyłączając pQsilków regeneracyjnych.
W ZAKRESIE HOTELI PRACOWNICZYCH
Zakłady pracy winny dążyć do uzyskania możliwości dalszej rozbudowy sieci hoteli pracowniczych, która nadal nie pokrywa potrzeb i zmusza przedsiębiorstwa do korzystania - za pośrednictwem wyspecjalizowanych zakładów usługowych - z kwater prywatnych, co znacznie zwiększa wydatki na ten cel, a jednocześnie nie zapewnia w pełni pracownikom standardu hotelowego. W istniejących hotelach robotniczych należy poprawić ich standard, uzupełnić wyposażenie. Za prawidłowe działanie na tym odcinku należy uznać zapoczątkowane już powierzanie gospodarki i opieki nad hotelami pracowniczymi wyspecjalizowanym, branżowym zakładom usług socjalno-bytowych [. . .J  Część drug-a
1.4. W nocy z l na 2 kwietnia wprowadzono czas letni. O godz. 24.00 wskazówki zegarów przesunięto na 1.00. W Sali Białej Urzędu Miejskiego odbyło się spotkanie przedstawicieli władz z aktorami i pracownikami poznańskich scen, podczas którego kilkadziesiąt osób wyn'>żniono Odznakami Zasłużonego Działacza Kultury oraz Odznakami Honorowymi .Miasta Poznania i "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego'-. Przed południem gośćmi teatrów była młodzież szkolna i delegacje zakładów pracy. GOdziny popołudniowe wielu poznaniaków spędziło na pL Wolności, gdzie odbyła się rewia kostiumów scenicznych zaprojektowanych przez scenografów z Opery Poznańskiej i Teatru Muzycznego.
.; -, "ijti ';'r,. :.::,J ,.' n ...... łUł"Ił1!rt(;/ , ą )IWllr"h . .n
.6'  .> '.
.,ł fi?t' " _'t, . J "": .VI ':1 .' 'I!. , ..
. '-:P"
.>..
! -,li ,.
':R,( .
;t\
":1: .
i. t
?" .: .

;.. :.:
\ f:
Prezentację kostiumów dowcipnie prowadził aktor Tadeusz Wojtych
Z okazji Tygodnia Czystości Wód, w holu Urzędu Wojewódzkiego otwarto wystawę rysunków nadesłanych przez uczniów szkół podstawowych w ramach kon. kursu ogłoszonego przez Polski Związek Wędkarski
"1 Kronika m. Poznania
Dyrektorem Opery Poznańskiej mianowany został Mieczysław Dondajewski.
.. ;..:,"....;.
.. :/-,.;.." ..: ,.

.,,:..
;; :> :
-...
_..-,;,.....
'. ":m ,
W auli Zespołu Szkół Mechanicznych im. Beli Kuna odbyła się akademia z okazji święta narodowego Węgier. O godz. 5.00 rano wyjechał pierwszy pociąg tramwajowy nowej linii nr 21 biegnącej od pętli na Górczynie przez Rondo Kopernika, ul. Czerwonej Armii do Al. Marcinkowskiego, a dalej u1. Fredry i Mostem Teatralnym na ul. Głogowską. Likwidacja cmentarza przy ulicach Taczaka i Gantkowskiego.
W auli Uniwersytetu im. Adama MIckiewicza odbył się 153 Koncert Poznański. Orkiestrą symfoniczną Filharmonii Poznańskiej dyrygował Mirosław Dukowski. Solistami byli: Marian Kondella (baryton) i Piotr Milewski (skrzypce). Tradycyjnym zwyczajem.", gazetach lokalnych zamieszczono kUk3 informacji primaaprilisowych. "Gazeta Zachodnia", na marginesie modernIZ3j1 ulic przed jubileuszem 50 J'f!<:dzynarodowych Targów Poznańs1<:-zh, poinformowała o instal°..,..-aniu w:.dbż ul. Sw1erczewskiego ośwlptl!:cla w<:dług pomysłu duńskiego 
Wydarzenia w Poznaniu (1 - 3.4.)
inżyniera-drogowca, Christiana Lindstroema. Rzecz polegać miała na tym, że dla większego. .. bezpieczeństwa pojazdów Lindstroem wprowadził rtęciowo-rurkowe oświetlenie krawężników chodnikowych, "Głos Wielkopolski" ucieszył miłośnikÓw Poznania informacją o likwidacji ruchu kołowego w centrum Poznania: Czerwonej Armii, Rataj czaka, 27 Grudnia, Lampego. "Małą komunikację wewnętrzną" zapewniać miało kilkadziesiąt melexów sprowadzonych z Mielca. Modny ostatnio skup staroci i rekwizytów teatralno-filmowych doczekał się wzmianki prima aprilis owej w rodzaju: Kierownictwo filmu Stary czlowiek i morze poszukuje za naszym pośrednictwem rekwizytów, związanych z epoką fin de siecle'u: trzcinowe wymbory, drewniane parzęchwie, dziubęgi na kołach, kisty intarsjowane na mokro itp. Wszystko to jednak blednie wobec sensacji z ogrodu zoologicznego, gdzie podobno z jaja strusiowego wykłuł się szynszyl, a polskie Koleje Państwowe zastosują apail'aty do budzenia pOdróżnych-śpiochów. Aparat zaczyna budzić trzy stacje wcześniej siłą równą 50 decybelom. .Jubileusz pięćdziesięciolecia pracy zawOdowej obchodził kierownik wydziału introligaorskiego Drukarni Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Stanisław Kopińsk i. Introligatorstwa uczył się w warsztacie Ernesta Arndta. Długie lata pracował w Poznańskich Zakładach Graficznych przy ul. Wielkiej 10.
--. _-: -< iIIIIII<
..t
:=.
,<,
......::- .

2.4. Wojewódzka Spółdziełnia Ogrodniczo_ -Pszczelarska zorganizowała na Rynku .Jeżyckim kiermasz nasion i sprzętu ogrodniczego. W Bibliotece Głównej Uniwersytetu im.
Adama Mickiewicza otwarto wystawę wydawnictw Larousse'a. W otwarciu ekspozycji wzięli udział m. in. prorektor Uniwersytetu im. Adama M1ckiew1cza prof. dr hab. Stefan Kozarski, przedstawiciele Ambasady Francuskiej w War_szawie oraz przedstawiciei wydawnictwa Antoine Zitrogel.
W wieku siedemdziesięciu siedmiu lat zmarł inż. Romuałd Jungermann, zasłużony technik poznańskiego radia, jeden z tych ofiarnych pracownikÓW którzy uruchamiali rozgłośnię w 1945 r.
-- -.}': -'
..... m'.,.... .'
::
3.4.

Senat Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza uchwalił apel w sprawie zaprzestania dalszego wyścigu zbrojeń i zaniechania produkcji broni neutronowej.
, i"t
" l'"
",," : . <>t  " ,-\ ; '" 'ł.: (;. ,;:" . ')' .
,.,,, 1 1 J " l " L,.. ....,...
,,,in .: J"" ',l"
" 
,.:;:: - ""'"
::-:::,=<
:.. ;}
-",')
W imieniu mieszkańców Poznania - protest przeciwko zamiarom produkcji bomby neutronowej Zdjęcie dokonane przy ul. Grunwaldzkiej
Na zaproszenie Poznańskiego Chóru Chłopięcego przybył do Poznania Chór Chłopięcy z Lille (Francja) Les PetUs Chanteurs de LUte "pel1evotstn" pod dyrekcją Bernarda Dewagtere. Ogłoszono wyniki plebiscytu na n!ljpopularniejszych aktorów teatrów wiełkopolskich. Ulubieńcami publiczności a zarazem laureatami symbolicznych gałązek "Białego bzu" zostali: Antonina JKowtunow (Opera poznańska), Aleksander Błaszyk (Teatr Polski), Wiesław Komasa (Teatr Nowy), .Jan Rowiński (Teatr Muzyczny), Emil Wesołowski (PolSki Teatr Tańca), Ewa Dał'ulewska-Rydzyńska (poznański Teatr Aktora i Lal,ki). W Zespole Szkół Zawodowych im. .Joa
chima Lelewela przy ul. Różanej rozpoczęła się wojewódzka konferencja nauczycieli propedeutyki nauki o społeczeństwie i wychowania obywatelskiego. W salonie Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania otwarto wystawę drzeworytów Zygmunta Pazdy.
W galerii fotografii "Oko", w Domu Kultury Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej na Osiedlu Piastowskim, otwarto wystawę fotogramów zbigniew,il Grzegorskiego "Rzecz o kobiecie".
W sali sportowo-widowiskowej "Arena" wystąpił zespół artystów brytyjskiej estrady z programem pt. Made tn BTttatn. 4.4. Obradował XIII wojewódzki Zjazd Delegatów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Udział wzięli: prezes Naczelnego Komitetu Stanisław Gucwa, I sekretarz Komitetu WojewÓdzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej .Jerzy Zasada, wojewoda poznański Stanisław Cozaś. Referat wygłosił Walenty Kołodziej czyk. .Jubileusz dziewięćdziesęciolecia urodzin i siedemdziesięciolecia pracy naukowej wybitnego uczonego prof. dra hab. Alfreda Ohanowicza.
rl  ' łfi - J' _ . '-
W Domu Technika otwarto wystawę dorobku Fabryki Narzędzi Chirurgicznych w Nowym Tomyślu. Rozpoczęły się "Debiuty-78" - prezen_ tacja studenckiego dorobku kulturalnego uczelni poznańskich. W kinach "Apollo" i "Bałtyk" rozpoczęły się "Konfrontacje-77". na których zaprezentowano czternaście filmów, nagrodzonych w 1977 r. na międzynarodowych festiwalach. W Domu przyjafni "Trojka" odbyła się premiera Teatru Małych Form. Pokazano widowisko Razem blądztmy po tej
7.
ztemt, oparte na utworach Aleksandra Błoka.
Do Poznania nadeszły dalsze cztery autobusy berliet dła Wojewódzkiego przedsiębiorstwa Komunikacyjnego. Recitał pianisty jazzowego .Jacka Reilly (Stany Zjednoczone Ameryki Płn.) w sali koncertowej Zespołu Szkół Muzycznych przy ul. Solnej. Popularna popołudniówka "Express Poznański" ogłosiła wtorek dnia 4 kwietnia "Dn.iem Mężczyzn"f[J EXPJtDS POZ"Ari'SJU
5.4. Podczas obrad plena.rnych Rady Wojewódzkiej Federacji Socjałistycznych Związków Młodzieży Polskiej podsumowano przebieg przygotowań młodzieży województwa do Swiatowego Festiwalu Młodzieży w Hawanie (Kuba).
W Ratuszu Poznańskim opbyło się spotkanie władz politycznych i administracyjnych z pisarzami. I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczo_ nej PartU Robotniczej .Jerzy Zasada złożył pisarzom podziękowanie za ich wkład w kulturę narodową, a także za podejmowanie probłematyki bliskiej mieszkańcom Wielkopolski. .Je'rzy Zasada i prezydent Poznania Władysław Sleboda dokonali dekoracji odznaczonych pisarzy. Krzyże Oficerskie Orderu Odrodzenia Polski otrzymali: Czesław Chruszczewski, .Jerzy Korczak i J'erzy Pertek, Krzyż
. .." . .. ..,..:..... ....  :. . . ' i:)". :' . "j><...S'" .j,.....
4,..
.

J'
'
Y.. .
łJ,..} I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjedno,::zonej Partii Robotniczej .Jerzy Zasada dekoruje .Jerzego Korczaka. Z lewej Czesław Chruszczewski, w prawej .Jenusz przybysz 
Wydarzenia 10 Poznaniu (5 - 8.4.)
Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski J'anusz Przybysz.
Do powszechnej fali protestóW. w związkU z zamiarem produkcji broni neutronówej, przyłączyła się załoga Fabryki SilnikÓw Okrętowych Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski". Wiec odbył się w hali fabrycznej tuż przed zakończeniem pierwszej zmiany. Przemawiał robotnik Władysław przewofny. Uchwalono rezołucję.
W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert Chóru Dziecięcego z Shizouka (J'aponia) pod dyrekcją Hiroko Tozaki. Początek akcji zasadzenia kilkudziesięciu tysięcy drzew i k.rzewów. Rozpoczęli ją uczniowie Szkoły podstawowej Nr 85 zadrzewiając ul. Gdyńską. Na Stadionie im. 22 Lipca reprezentacja piłkarska Polski pokonała Grecję 5 : 2 (4: O), Bramki dla Polski zdobyli: Grzegorz Lato, Kazimierz Deyna, Kazimie.rz 2muda i Zdzisław Boniek. Dla Grecji bramki uzyskali: Karavitis (z rzutu karnego) i Mavros. Sędziował Dinulescu (RUmunia). Widzów ok. 30000. 6.4. W sali Wielkiej Pałacu Kultury odbył się koncert laureatów eliminacji wójewódzkich do XVII ogólnopolskiego Konkursu Piosenki Radzieckiej, W koncercie uczestniczyli przedstawiciele władz z sek,retarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Marią Rynklewicz. Obecny był minister pełnomocny, konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu, Nikołaj Gusjew.
 ,.: :i';':<' e' ¥; H' - .
. , __ . -.Iii
Z okazji Dnia pracownika Służby Zdrowia odbyła się uroczystość wręczenia Odznaki Honorowej "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" Przedsiębiorstwu Zaopatrzenia Lecznictwa "Cezal". W 'Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza rozpoczął się finał II ogólnopolskiej Olimpiady J'ęzyka Angielskiego dla uczniów szkół średnich. Wszyscy ffnaliści zwolnieni zostali z egzaminów wstępnych na anglistykę i skandynawistykę, a laureaci także na iberystykę. I miejsce zdobyła Anna Zbierska z II Liceum Ogólnokształcącego im. Heleny Modrzejewskiej. W Muzeum Wojskowym otwarto wystawę pn. "Wspomnienia o pułku lekkokonnym polskim gwardii Napołeona".
W Zakładach Metalurgicznych "Pomet" odbyła się ogólnopolska narada poświęcona polepszaniu wa.runków pracy w odlewniach. Komisja Zagraniczna Rady uczelnianej Socjalistycznego Związku Studentów polskich Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza zorganizowała studenckie "Dni przyjafni". Rozpoczęły się one w kłubach i salach uczelni, z udziałem delegacji zagranicznych organizacji studenckich z zaprzyjafnionych uniwersytetów z Charkowa (Związek Socjalistycznych RepUblik Radzieckich), Berlina (Niemieckiej Republiki Demokratycznej), Brna i Bratysławy (CzechOSłowacjaj. iPrzybyła delegacja pracowników służby zdrowia i opieki społecznej dziełnicy Berlin - Friedrichshain (Niemiecka Republika Demokratyczna).
7.4. posiedzenie Wojewódzkiej Komisji Współzawodnictwa pod hasłem "Ład+porządek=gospodarność", podczas którego dOkonano oceny przebiegu konkursu w roku 1977. Najliczniejszy udZiał we współzawodnictwie zanotowano wśród przedsiębiorstw z poznania, Gniezna i Nowego Tomyśla.
Plenarne zebranie Oddziału poznańskiego stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich poświęcone omówieniu zadań dZiennikarstwa w świetle uchwał X Zjazdu Stowarzyszenia. Uczestniczył przedstawiciel Wydziału prasy, Radia i Telewizji Komitetu Centralnego PolSkiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Edward Dębicki oraz kierownik Wydziału pracy Ideowo-Wychowawczej Komitetu wojewódzkiego Marian J'akubowicz.
Wzorem Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje" na Osiedlu zwycięstwa w Zespole Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady" Wojewódzkie przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego uruchomiło osiedlowy sklep meblowy adaptując na ten cel mieszkanie typu M6. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert symfonicznej orkiestry FilhaITIlonii Poznańskiej pod gościnną dyrekcją Morisa J'ansonsa (Związek Socjalistycznych Republik Ra_ dzieckich). Solistą był brazylijski pianista Arthur Moreira-Lima. 8.4. Formy pracy studentów w czasie wakacji letnich były przedmiotem posiedzenia komisji pracy i spółdziełczości studenckiej zarządów wojewódzkich Socjalistycznego Związku Studentów Polskich ze wszystkich środowisk akademickich kra_ ju. W siedzibie Poznańskiego Wydawnictwa Prasowego odbyło się spotkanie, przedstawicieli dowództwa wyfszej Szkoły Oficerskiej Wojsk Pancernych im. StełOI
fana Czarnieckiego oraz dyrekcji Wydawnictwa i zarządu Oddziału stowarzyszimia Dziennikarzy Polskich. Omówiono formy współpracy. Na zaproszenie Uniwersytetu im. Ada_ ma Mickiewicza przybył rektor Uniwersytetu w Reading. przewodniczący Kolegium Rektorów Uniwersytetów Brytyjskich prof. dr Harry Pitt. W Dniu Pracownika Służby Zdrowia, w obecności przedstawicieli władz, otwarto przy ul. Roosevelta mini-internat dła pielęgniarek. PomieszczenIa na ten ceł przekazała po swych biurach Spółdzielnia Mieszkaniowa ".Jeżyce". W salonie Empiku otwarto wystawę rysunków i akjNarel Wandy Boguszewskiej poświęconych Tatrom.
Zespół Teatru Polskiego powrócił z podróży artystycznej do :rugosławil. 9.4. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się recital organowy Leonida Roizmana (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich).
10.4. W urzędzie Miejskim odbyła się sesja popularnonaukowa poświęcona humanistycznym waoc-tościom i prakseologicznym aspektom świeckiej kultury w działalnoś_ ci pracownika służby zdrowla. W Klubie Seniora przy ul. Wielkiej odbyło się spotkanie aktywu Zarządu Okręgu Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia z pięcIu województw regionu Wiełkopolski. W obecności przedstawicieli władz wręczono dwudziestu pięCIU osobom Złote i Srebrne Odznaki "Zasłużony Działacz Związku Zawodowe_ go Pracowników Służby Zdrowia". W Galerii Nowej (ul. Dąbrowskiego 5) otwarto wystawę rzeżby Barbary Domagały i malarstwa Bogdana Wojtasiaka. Na wernisażu śpiewała pieśni Mieczysława Karłowicza Maria Bieńkowska (sopran). Utwory Masseneta i Kreislera wykonał Henryk Tritt (skrzypce) i Andrzej Tatarski (fortepian). Teksty Bogdana Wojtasiaka o małarstwie czytał aktor Paweł Hadyński.
Turniej recytatorski w Empiku poświęcony poezji węgiersl<;iej. "Wierzbowy liść" zdobyła Ewa Łunkiewicz z Zespołu Szkół Mechanicznych. Recital poetycki dał Henryk Abbe z Teatru Nowego. Oddano do użytku kładkę dla pieszych nad ul. Słowiańską na wysokości Osied
la przyjażni w Zespole Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady". W Ławicy na obszarze 3 ha rozpoczęto budowę parku. Sadzenie drzewek rozpoczęła pięćdziesięcioosobowa grupa ze ZwiąZkU Socjalistycznej Młodzieży Połskiej z dzielnicy Grunwald.
I!$,:: .> }
. ,.
fr:;.
'l.

;:,:,i*.'., 1 <'< l}
:;'."
,/f" 'f y, ;lt'$ 1: .: 'l."
"'. " ..,->t "-"> "'> 
.;;}
..
'.
itłł.(  '::: :..,<' no .y"t "i?: ::.... :>:.' .: ',:':. :T>, '.'" ,:'\,.,.<;;.;..:; . ..."...,.,x :'}, ."ł",' .

Sadzenie krzewÓw
W Muzeum Narodowym otwarto wystawę monograficzną Artura Nacht-Sam_ borskiego (1898 - 1974). W Pałacu Kultury rozpoczęła się "Wiosna z piosenką" - nowy cykl ;rozrywkowy przeznaczony dla młodzieży starszej.
,  '" ra ::,: e;1" ." ł-i ". - - -_.,..r
11.4.

W podróż artystyczną do Wielkiej Bry_ tanii wyjechał Studencki Teatr "Maja". Teatr zaproszony został przez "Art's Centre" Uniwersytetu w York. Rozstrzygnięto wyniki współzawodnictwa za rok 1977, o tytuł przodującego spółdzielczego osiedła mieszkaniowego W województwie poznańskim, Najwyżej Oceniono Osiedle Piastowskie w Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje" (Spółdzielnia Mieszkaniowa "Osiedle Młodych") 1 Osiedłe Kosmonautów w Zespole Osiedli Mieszkanowych "Winogrady" (poznańska Spółdzielnia Mieszkaniowa), W Wielkopolskich Zakładach Gazownictwa i Górnictwa Nafty, i Gazu przy uł. Grobla 15 rozpoczęła się giełda materiałowa pod hasłem "zaopatrzenie dIn 
Wydarzenia 10 Poznaniu (11 - 14.4.)
rynku i usług". Oferta obejmowała towary wartości 35 mln zł. W auli uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się recital fortepianowy włoskiej pianistki Lyi de Barberiis. W Galerii Olgierda Nowaka (ul. Fredry 7) zap.rezentowano grafikę studenta poznańskiej Wyższej Szkoły Sztuk Płastycznych Mariusza Kozakiewicza. 12.4. BUdowę hotełu "Poznań" wizytowali: minister budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych Adam Głazur, wiceminister ;rerzy. Brązert w towarzystwie sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Połskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Bogdana Waligórskiego i wicewojewody Ryszarda Cmielewskiego.
W rocznicę kosmicznego lotu .Jurija Gagarina młodzież ze Szkoły Podstawowej :.\Jr 65 zaciągnęła warty harcerskie. Przed pomnikiem Gagarina odbył się uroczysty apel. ;.

;..
",:"'" '..'i$
I"', ", "9'h
,J",;,
.
Moment przed apelem
W Klubie "Argumenty" Zarządu WojewÓdzkiego Towarzystwa Krzewienia Kuł_ tury Swieckiej otwarto wystawę medali Mieczysława Chojnackiego.

III
.iIi'
;" '" , i l
W wieku dziewięćdziesięciu jeden lat zmarła Elżbieta Krasińska-Rudnicka. śpiewaczka operowa, pedagog i lingwistka, członek honorowy Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami, założycielka oddzia_ łu wOjewÓdzkiego Towarzystwa Opieki
nad Zwierzętami i Schroniska dla Zwierząt w Poznaniu. W wieku siedemdziEsięciu łat zmarł artysta-muzyk Hieronim Szperka, pedagog, pianista-akompaniator Filharmonii Poznańskiej, znany od lat z lekcji gimnastyki radiowej, udekorowany Krzy_ żem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
k .

.:
"X'
.

:...;.

13.4. W siedzibie Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej odbyła się krajowa narada kierowników wydziałów ekonomicznych i budownictwa komitetów wojewódzkich. Uczestniczyli w niej m. in.: sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Bogdan Waligórski, wojewoda poznański Stanisław Cozaś, prezes Zarządu Centralnego 'ZwiąZku Spółdziełni Budownictwa Mieszkaniowego Stanisław Kukuryka oraz przedstawiciele resort6w. Naradę prowadził zastępca kierownika Wydziału Przemysłu Ciężkiego, Transportu i Budownictwa Komitetu Centralnego Witold Dąbrowski. Z udziałem trzynastu przedstawicieli zakładów pracy odbył się w siedzibie Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych uroczysty finał Olimpiady Bezpieczeństwa pracy. Odbyło się walne zgromadzenie Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej z udziałem sekretarza generalnego Edwarda Sobczaka. Prezesem zarządu wybrany został .Jerzy Lengowski. 14.4. Zwalczanie gruźlicy u dzieci i młodzieży było tematem ogólnopolskiej sesji naukowej, która odbyła się w siedzibie Wojewódzkiego Zespołu Specjalistyczne-go Chorób Płuc i Gruźlicy. Uczestnicy sesji obejrzeli także wystawę ukazującą trzydziestoletni dorobek słUŻby medycznej województwa poznańskiego w zapobieganiu i leczeniu tej choroby. W siedzibie Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego podpisano porozumienie między dyrekcją, Poznańskim Przedsiębiorstwem Budownictwa Przemysłowego Nr l i Zarządem Wojewódzkim Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej o przy
jęciu przez młodzież patronatu nad budową pomp wtryskowych przy ul. Obodrzyckiej. W Teatrze Nowym odbyła się premiera sztuki Sławomira Mrożka Emigranci w reżyserii Wojciecha szulczyńskiego. Sce_ nografię projektował Sławomir Dębooz. W premierowej obsadzie wystąpili: Lech Łotocki (AA), Wiesław Komasa (XX).

't'.

'""..,
\,;r
.f 
.. ..' . ....  - .' .
, '{ "" , ' . ,.... '..., '.-Y-." ''.
m""
.. ....::
::0- 0 (
,A
Od lewej: Wiesław Komasa i Lech Łotocki
W auli Uniwesytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert kameralny Zespołu Poznańskich Kameralistów pod kierownictwem artystycznym Mieczysława Koczorowskiego i Poznańskiego Zespołu Perkusyjnego pod kierownictwem .Jerzego zgodzińskiego. W Osiedlowym Domu Kultury "Pod Lipami" otwarto wystawę plakatów z lat 1900 - 1935 pochodzących ze zbiorów Romana Kaczmarczyka i Floriana Zielińskiego. 15.4, Z okazji Dnia Pracownika Przemysłu Lekkiego odbyło się spotkanie sekretarza Komitetu WOjPwódzkiego Polskiej zjednoczonej Partii RObotniczej Bogdana Waligórskiego oraz wojewody pozmińskiego Stanisława Cozasia z przedstawicielami załóg zakładów włókienniczych, odzieżowych i skórzanych województwa poznań_ skiego. Z okazji Dnia Kombatanta odbył się w Lasku Dębińskim uroczysty apel przy pomniku ku czci Polaków pomordowanych przez hitlerowskich okupantów. . W salonie poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego otwarto wystawę fotogramów członków Towarzystwa z trzech poznańskich klubów środowiskowych: Amatorskiego Klubu Fotograficznego SpÓłdzielczości Pracy "Pryzmat"; Klubu Fotograficznego "Monokl" przy Pałacu Kultury; Klubu Fotograficznego przy Związku Nauczycielstwa Polskiego.
fIłi ", :et ;-jo :x f  f .:-: .:-:
Konkursowy pokaz wyrobów cukierniczych w sali wystawowej przy ul. Grunwaldzkiej 55 zorganizowany został przez oddział produkcji Wojewódzkiej Spół_ dzielni Spożywców "Społem" na zakończenie kursu dla młodych cukierników. w zakresie podnoszenia estetyki i poziomu wyrobów ciastkarskich. Awaria wodociągów przy ul. Głogowskiej. Woda podmyła odcinek Jezdni długości ok. 15 m na wysokości Parku im. Marcina Kasprzaka. Przerwano komunikację tramwajową, zastępując ją autobusami. Rozpoczęcie cyklu imprez kulturałnych i sportowych "Z wiosną na .Jeżycach". organizowanych przez Spółdzielnię Mieszkaniową ".Jeżyce". ,16,4. Na Międzynarodowych Targach Poznańskich otwarto cztery międzynarodowe salony: t,Fotokinotechnika", "Intermasz" . "Salmed" i "Secura". Na otwarcie przybył członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wiceprezes Rady Ministrów ;ran Szydlak, ministrowie: przemysłu ciężkiego Aleksander Kopeć; pracy, płacy i spraw socjalnych Tadeusz Rudolf; zdrowia i opieki społecznej Marian Sliwińskl oraz gospodarze województwa poznańskiego: I sekretarz, Komitetu WojewÓdzkiego ;rerzy Zasada i wojewoda poznański Stanisław Cozaś. Obecny był również dyrektor generalny Międzynarodowego Biura Pracy w Genewie Francis Blanchard. Gości powitał prezydent Poznania Władysław Sleboda. Po oficjalnym otwarciu imprezy przez .Jana SzydIaka goście zwiedzili ekSpozycje. .Jako jedną z imprez towarzyszących salonowi "Fotokinotechnika" otwarto w tym samym pawilonie I ogólnopolską wystawę Fotografii Reklamowej przygotowaną przez Okręg Wielkopolski Związku Polskich Artystów FotografikÓw. Ekspozycja obejmowała ok. 260 fotogramów trzydziestu ośmiu autorów. Koncertem prawykonań rozpoczęła się w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza XVlII poznańska Wiosna Muzyczna, Na otwarcie przybyli m. in.: kierownik Wydziału Kultury Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej partii Robotnicz...,j Bogdan Gawroński i sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Marla Rynkiewicz. Na program koncertu złożyły się cztery utwory: ;rana Astriaba Elegia, Kazimierza Sikorskiego II Koncert na puzon i orkiestrę, Sławomira Czarneckiego Gradito per orchestra i zygmunta Mycielskiego V Symfonia. Wykonawcami byli: orkiestra symfoniczna F!JharmonU Poznańskiej pod dyrekcją Renarda Czaj_ 
Wydarzenia 10 Poznaniu (16 - 18.4.)kowskiego i sol1sta Stanisław Pierożek (puzon).

.(f -'w' ;jł , "" .j 4!::.:'"
'' '"i t 
:h ii
,.11 "".- :-:'-f,
-:I l ,k ;
:, , --'. -.=. i ..' _""! _. .-'""oC<'  <, - c ""., ";, : j - . ',. ".- I "łf"- ,.:.... :if:
W Pałacu Kultury otwarto międzynarodowe sympozjum naukowe pn. "Ochrona człowieka w środowisku pracy". Brali w nim udział naukowcy z dziewiętnastu państw. W otwarciu uczestniczyll członek Biura Politycznego Komitetu Cen_ tralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wiceprezes Rady Ministrów ;ran Szydlak, kierownik Wydziału Przemysłu Lekkiego, Handlu i Spożycia Komitetu Centralnego Zdzisław Kurowski, minister pracy. płacy i spraw socjalnych Tadeusz Rudolf oraz sekretarz Centralnej Rady Związków Zawodowych Stani_ sław Szkraba. W salonach "Arsenału" przy Starym Rynku odbyła się XI Ogólnopolska Giełda Plakatów. Zbiory zaprezentowali kolekcjonerzy z Czechosłowacji, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Polski.
Finał I Ogólnopolskiej Olimpiady .Języka Niemieckiego, w którym uczestniczyło trzydziestu dziewięciu uczniów szkół średnich. 'V sali widowiskowo-sportowej "Arena" zakończyły się XII Akademickie Mistrze_ stwa Polski w Tańcu Turniejowym z'Jrgani.lowane przez Radę Uczt:inianą 00cjalistyczncgo związku St:.i;';",ntw polskich Ak;ademii Rolnlzej i RedaJwję "Expressu Poznańskiego". Tytuł mistrzowski zdobyła warszawska para: ;ra_ nina Gajewska i ;racek Rembieliński. W salonie Empiku odbył się koncert Zespołu Instrumentalnego i WOkalnego Jeunesse Mustcales z Tunezji pod dyrekcją Fethi Zhonda. W godzinach popołudniowych powrócił z podróży artystycznej do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Poznański Chór Chłopięcy pod dyrekcją ;rerzego Kurczewskiego.

Dzielnicowa Rada Kobiet przy Komitecie Frontu .Jedności Narodu ;reżyce zorganizowała czyn społeczny w Parku Sołackim. Do prac porządkowych stanęło ok. tysiąca kobiet, reprezentujących prawie wszystkie zakłady pracy dzielnicy.
 """"" . ,. w ,;:J '
:;..: .' ".:"".:;"" :.,
,:'" ';', t
", ,"'", /
, "" e' P [' ,,' .,,, :..':: k..t..<. '-1
,:ił
,"O j" ." :-: : :
.'  
.. ,. ..\::...:.::?:/..:."j.':. > '". .

Generalne sprzątanie parku Sołackiego
17.4. Powołano WojewÓdzki Komitet Obchodów Swięta l Maja. Na czele stanął I sekretarz Komitetu WojewÓdzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej .Jerzy Zasada. W Domu 20łnierza odbyło się spotkanie członków prezydium Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowników o Wolność f Demokrację z grupą więżniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych. Zebrani uczcili pamięć połaków, którzy ponieśli męczeńską śmierć w hitlerowskich miejscach kaźni. Podczas spotkania działaczom organizacji kombatanckich wręczono odznaczenia. Krzyże Kawalerskie' Orderu Odrodzenia Polski otrzymali Edmund F.rancuszkiewicz i Tadeusz Namysł; sześć osób otrzymało medale pamiątkowe. Zebrani uchwalili rezolucję wyrażającą protest przeciwko zamiarom produkcji broni neutronowej. Rozpocął się rozruch technologiczńy Zakładu Garmażeryjnego przy ul. Wiłczak, Zakład wyposażony został w krajowe urządzenia produkcyjne. W sali Domu Technika odbyło się sympozjum na temat fotografii reklamowej. Obrady Zarządu Polsko-polonijnej Izby Przemysłowo-Handlowej "Inter-Polcom".
W ramach Poznańskiej Wiosny Muzycznej w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert Polskiej Orkiestry Kamerałnej pod dyrekcją ;rerzego Maksymiuka. 18.4 Funkcje gospodarzy domów pełni w poznaniu ponad pięć tysięcy osób. Od ich pracy zależy w ogromnym stqpniu wygląd miasta. W Sali Białej Urzędu Miejskiego odbyło się spotkanie wyrÓżniającYCh się w pracy gospodarzy domówz prezydentem władysławem Slebodą i wiceprezydentem Andrzejem Wituskim. Odnaki Honorowe Miasta poznania wręczono szesnastu osobom, zaś czterdziestu trzem - dyplomy uznania. W salonie "Empiku" otwarto wystawę malarstwa lreny Zmarzlińskiej-Dzisiewskiej.
 ''>'' '..' ''' ' '' '. '''' .
 K. " " M '" '. ' .... '. P < K .... . :."
W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert polskiej Orkiestry Kameralnej pod dyrekcją .Jerzego Maksymiuka zatytułowany ..Muzyka baroku". Solistami byli: Wanda Wilkomirska i Zbigniew Czapczyński (skrzypce). 19.4. W Klubie Wojsk Lotniczych otwarto wystawę medali pn. "P.rzeciw wojnie". Na otwarcie przybyli przedstawiciele władz z kierownikiem Wydziału pracy Ideowo-Wychowawczej Komitetu wojewódzkiego Polskiej .zjednoczonej Partii RObotniczej Marianem .Jakubowiczem. ZaJj:ład Badań nad Polonią Zagraniczną 'Polskiej Akademii Nauk oraz Towarzystwo Łączności z polonią zagraniczną "polonia" zorganizowały w Pałacu Działyńskich dwudniową konferencję naukową na temat "polonia w Europie zachodniej".
W obecności przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej - rektor Akademii Medycznej prof. dr Roman Góral dokonał otwarcia pracowni tomografii komputerowej w Szpitalu Klinicznym przy ul. ;Przybyszewskiego. Z aparatury tej korzystać będą wszystkie placówki służby zdrowia. W księgarni Ośrodka Rozpowszechniania wydawnictw Naukowych Polskiej
Akademii Nauk przy ul. Mielżyńskiego 27/29 otwarto wystawę publikacji Wydawnictwa Akademii Nauk Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej "Naukowa Dumka".
W Domu Kultury Tramwajarza, w obecności przedstawicieli władz dziełnicy Grunwald, przyjęto w poczet zakładowej organizacji młodzieżowej p.rzy Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym dziewięćdziesięcioro dziewcząt i chłopców. W Domu Technika odbyło się sympozjum firmy "Belzona Molecular Metalite" nt. racjonalizacji napraw, konserwacji i ochrony przed korozją. Szef Prokuratury Rejonowej Stare Miasto J'erzy Mierzwa, w obecności członków dyrekcji Teatru Nowego wręczył aktorom Leszkowi Dąbrowskiemu i Rajmundowi J'akubowiczowi listy z podziękowaniami za godną uznania postawę społeczną. Aktorzy ujęli w dniu 3 lutego na Osiedlu Przyjafni dwóch włamywaczy z łupem. 20.4. Narada sekretarzy ekonomicznych komitetów wojewódzkich polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej i I sekretarzy komitetów partyjnych w ministerstwach. Przewodniczył kierownik Wydziału Przemysłu Lekkiego, Handlu i Spożycia Komitetu Centralnego Zdzisław Kurowski. Uczestnicy narady zwiedzili międzynarodowe salony specjalistyczne. Rozpoczęło się posiedzenie Egzekutywy Komitetu Mieszkaniowego Międzynarodowego Związku Spółdzielczego. Przybyli przedstawiciele: Anglii, Czechosłowacji. Danii, Francji, Republiki Federalnej Niemiec i Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. Polskę reprezentował prezes Centralnego Związku Spółdzielczości Budownictwa Mieszkaniowego Stanisław Kukuryka.
., DII! i!iiiiIia._ I ł!6:iimJiilłHiIt.'iIIIIIW
"
Po raz pierwszy Rada Główna Naczelnej Organizacji Technicznej obradowała na wyjazdowym posiedzeniu. Odbyło się ono w ;Poznaniu i obejmowało temat bezpieczeństwa i ochrony pracy. Przewodniczył wiceprezeS Rady Głównej Maciej Wirowskl. W salonie "Salmedu.. na Międzynarodowych Targach poznańskich odbyło się przekazanie przez przedstawicieli wystawców na ręce Pawła Stajera ze Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka - respiratora produkcji francuskiej firmy Assistance Technique Medicale oraz przenośnego aparatu rentgenowskiego wyprodukowa
Wydarzenia w Poznaniu (20 - 21.4.)nego w :rugosławii i innych urządzeń me_ dy.cznych. Wartość aparatury -ofiarowanej przez wystawców "Salmedu" oszacowano na ok. 50 000 dolarów. W auli Uniwersytetu im. Adami Mic.kiekicza odbył się finałowy koncert Poznańskiej Wiosny Muzycznej. orkiestrą Symfoniczną Państwowej Filharmonii im. :ró_ zefa EIsnera z Opola dyrygował Marek Trach. Solistą był Franciszek Woźniak (fortepian).

.---.J IIII!łfUl!'L 1..1.. 1..1..
W Miejskiej Bibliotece PUblicznej im.
Edwarda Raczyńskiego na "Czwartku Literackim" odbyło się spotkanie z Zofią Bystrzycką, autorką powieści, opowiadań, sztuk dramatycznych. Przygotowano okolicznościową wystawę dorobku twórczego pisarki. Zakończenie obrad "Inter-Polcomu". Z przedstawicielami Polonii spotkali się gospodarze województwa poznańskiego. Pod hasłem "Wiek XX - wiekiem rewOlucji społecznej" zakończone zostały w Klubie "Nurt" środowiskowe eliminacje kolejnej edycji konkursu "politykus". W finale międzyuczelnianym wzięło udział osiem reprezentacji. Po eliminacjach wyłoniono trzy najlepsze zespoły: Politechniki Poznańskiej, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Akademii Ekonomicznej. 21.4. Zakończyła się dwudniowa narada sekretarzy ekonomicznych komitetów wojewódzkich polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej i I sekretarzy komitetów partyjnych w ministerstwach. W drugim dniu obrady prowadził członek Biura Po. litycznęgo, sekretarz Komitetu Centralnego Stefan Olszowski. Oceniono reali-. zację zadań Narodowego Planu Społecz-' no-Gospodarczego w pierwszym kwarta_ le 1978 r. Informacje przedstawili: kierownik Wydziału Przemysłu Lekkiego, Handlu i Spożycia Komitetu Centralnego Zdzisław Kurowski oraz kierownik Wydziału Planowania i Analiz Gospodarczych Manfred Gorywoda. Na zakończenie narady przemawiał Stefan Olszowski. Przebywający w Poznaniu członek Biura Politycznego, sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stefan Olszowski, w towarzy_ stwie kierownika Wydziału Przemysłu Lekkiego, Handlu i Spożycia Komitetu Centralnego Zdzisława Kurowskiego, kierownika Wydziału Planowania i Analiz Gospodarczych Manfreda Gorywody, se
kretarza Komitetu Wojewódzkiego Bogdana Waligórskiego zwiedził budowę hotelu "Poznań". W Komitecie: Wojewódzkim Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej odbyło się spotkanie przedstawicieli Okręgowego Zarządu Lasów PaństwowyCh, Zjednocze_ nia Przemysłu Meblarskiego i Wielkopolskiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Drzewnego z sekretarzami Komitetu Wojewódzkiego polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej :rózefem Scibiszem i Czesławem Gałganem. Zakończyły się cztery wiosenne salony specjalistyczne: "Secura", "Fotokinotech_ nika", .,Intermasz" i "Saimed". W ostatnim dniu ekspozycję zwiedził członek Biura Politycznego, sekretarz Komitetu Centrałnego Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Stefan Olszowski. W Sali Tradycji Ludowego Lotnictwa Polskiego odbyło się spotkanie żołnierzy i oficerów z przedstawicielami Dowództwa Wojsk Lotniczych. Dowódca, gen. dyw. pil. Tadeusz Krepski przyjął meldunki o zobowiązaniach podjętych z okazji trzydziestej piątej rocznicy powsta_ nia Ludowego Wojska Polskiego. Powstał Okręgowy Związek Rugby, na czele ktorego stanął Bogusław Pawlaczyk.
.. "
:.:...:. " _m
'\, ""
.

,,
:1 , i  ":'J<-' n.
.; .1'
..... "'"A" .::,.
;
"".

;0,.. ....:.
. 'f> .

-A,.
Jt' ....;',:'..
 .
. '.
" ,',  t .' jc  " ,.

X:.".

...... ,........ Sc'ena z Mlynka do kawy. Na planie Urszula Miedzińska
W poznańskim Teatrze Lalki i Aktora odbyła się premiera Mlynka do kawy według Konstantego I. Gałczyńskiego. Sztukę reżyserował i inscenizQwał gościnnie :ran Dorman, a scenografię projektował 
;racek Dorman. W premierowej obSadzie wystąpili: Teresa Gąsiorowska, Urszula Miedzińska, Teresa Sreberska, Bożena Tychanicz, Henryk Dąbrowski, Andrzej Marciniak, Wojciech Rum, Wojciech Siedlecki, Stanisław SłomkaRakowski. 22.4. W Akademii Wychowania Fizycznego odbyła się konferencja naukowo-metodyczna dla nauczycieli i wizytatorów wychowania fizycznego, poświęcona efektywności lekcji wychowania fizycznego. Z okazji Dnia Leśnika i Drzewiarza odbyła się w Domu Łowiec!<im uroczystość, na którą przybyli przedstawiciele władz z sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego polskiej Zjednoczonej PartU RObotniczej Czesławem Gałganem.
.

W salonie Biura Wystaw Artystycznych ..Arsenał" otwarto wystawę prac nadesłanych na V Ogólnopolski Konkurs Malarski im. .Jana SPychalskiego. ;rury obradujące pod przewodnictwem Tadeusza Brzozowskiego przyznało I nagrodę plastykowi opolskiemu Bolesławowi Polnarowi. organizacja ZwiązkU Socjalistycznej Młodzieży Polskiej dzielnicy Wilda otrzymała sztandar. Wręczenia dokonał I sekretarz Komitetu Dziełnicowego POlskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Kazimierz Widerski i przewodniczący ZarządU Wojewódzkiego Tadeusz Kuraś. Sześciotysięczną legitymację organizacji młodzieżowej otrzymał zbigniew Pankiewicz - pracownik I Oddziału Państwowej Komunikacji Samochodowej. Międzynarodowy turniej w skokach na trampolinie. Zwyciężyli: Tatiana Pali uCh (Związek Socjalistycznych Republik Ra_ dzieckich) i Bogusław porycki. 23.4. W Wyższej Szkołe Oficerskiej Służb Kwatermistrzowskich im. Mariana Buczka odbyła się promocja słuchaczy Szkoły Oficerów Rezerwy. Z udziałem ponad pięciuset specjalistów rozpoczął się VIII Zjazd Polskiego Towarzystw Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakażnych.
,Zakończył się cykl imprez kulturalnych i sportowych "Z wiosną na ;reżycach", zorganizowanych przez Spółdzielnię Mie'szkaniową "Jeżycena "Niedziela czynu festiwalowego". Na roz.
ległym terenie przyszłego ośrodka uniwersyteckiego w Morasku pracowała t ytiiącosobowa grupa studentów. Przed południem plac robót wizytowali: sekretarz Komitetu Wojewódzkiego polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej .Józef Switaj i rektor uniwersytetu im. Adama Mickiewicza prof. dr hab. Benon Miśkie_ wicz.
;T ł .
f . 
,,""  -i-=, ':.-i
.<i.. ;..... .

.....,..,..'...:.:;.;,....,.,::.. .....ł
.:-:::'. :"""
Harcerze z Hufca Związku Harcerstwa Polskiego Wilda pracowali przy porządkowaniu Trasy Hetmańskiej
'"przed Klubem ..Rondo" Spółdzielni Mieszkaniowej "Grunwald" odbyła się giełda używanych wózków dziecięcych i rowerów: W Klubie Spółdzielczym "Raszyn" odbyła się giełda nasion kwiatów balkonowych i, narzędzi ogrodniczych. podczas walnego zebrania członków Automobilklubu Wielkopolskiego, dyrektor Biura WojewÓdzkiej Rady Narodowej Bogusław pawlaczyk wręczył Klubowi Odznakę Honorową ..Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". Na czele nowo wybranych. władz stanął ponownie Andrzej Bobiński. W Ratuszu Poznańskim odbyła się aukcja pamiątek historycznych związanych z miastem. ,Zakupiono ponad czterdzieści różnych p.rzedmiotów oraz dokumentów i materiałów ikonograficznych. W wieku sześćdziesięciu pięciu łat zmarł mgr inż. Aleksander Małygin, Weteran ruchu robotniczego, działacz Komunistycznej Partii Polski, członek polskiej Zjednoczonej partii Robotniczej, udekorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 24.4. Obrady plenarne Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poświęcone dalszej aktywizacji społecznej i politycznej kobiet. Przewodniczył I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego ;rerzy Zasada. Obecna była Maria Wojtkiewicz, zastępca kierownika Wydziału Organizacji Społecznych, Sportu I Turystyki Komitetu Centralnego. Referat wygłosił sekretarz Komitetu, Wojewódzkiego ;rózef Sciblsz. 
Wydarzenia 10 Poznaniu (24 - 26.4.)
Wybitny specjalista pUblicznego prawa międzynarodowego, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Alfons Kłafkowski obchodził jUbileusz czterdziestolecia pracy naukowej. Na uroczystości obecny był sekretarz Komitetu Centralnego pOłskiej Zjednoczopej Partii Robotniczej Ryszard Frelek oraz sekretarz Komitetu WojewÓdzkiego ;rózef Switaj.
Dorobek uczonego przedstawił prof. dr hab. ;ran Wąsicki. 2:yczenia dalszych sukCp.sów w pracy naukowej oraz w służbie na forum organizacji międzynarodowych przekazał .Jubilatowi Ryszard Frelek. W czasie uroczystości ;rubilatowi wręczono m. in. księgę pamiątkową pt. Polska t śwtat oraz złoty medal "Opiekuna miejsc pamięci narodowej", przyznany przez Radę Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa.
Z inicjatywy redakcji "Gazety Handlowej" rozpoczęła się akcja pod nazwą "Otwarte drzwi". Do udziału redakcja zaprosiła instruktorów nauki zawodu handlowca z dziesięciu województw. Tematem obrad było przygotowanie mlodych kadr do pracy w handlu. uczestnicy spotkania zwiedzili trzy zakłady szkoleniowe Wojewódzkiego przedsiębiorstwa Handlu Wewnętrznego.
Sześćset książek naukowych i popularnonaukowych z zakresu nauk przyrodniczych, wydanych ostatnio przez wydawnictwa Akademii Nauk Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, zaprezentowano na wystawie w Bibliotece Głównej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Brygady Rejonu Budowy Dróg i Mostów przystąpiły do układania na zmodernizowanej ullcy Swierczewskiego, na odcinku pomiędzy al. Polską a ul. Złotowską, kolorowego asfaltu (czerwień :!:elazista) na chodnikach, drodze lI"owerowej i poboczach.
r,ala.'8iiil/jj;DIIif_ . 1"""'
W Domu Technika rozpoczęła się międzynarodowa konferencja naukowa nt.: "Elektronika kwantowa i optyka nieliniowa EKON-VIII". Wykład inauguracyjny wygłosił minister szkołnictwa wyższego i techniki prof. dx hab. Sylwester Kaliski. W godzinach przedpołudniowych roboty przy wymianie torów tramwajowych na ul. Winogrady (od skrzyżowania al. Wielkopolska - ul. Libelta do ul. Murawa) zakończono w takim stopniu, iż ruch tramwajowy mógł odbywać się w obie strony. 25.4. W Pałacu Działyńskich odbyła się Uroczystość nadania doktoratu honorowego Politechniki poznańskiej profesorowi, drowi Stefanowi Ziembie, twórcy polskiej szkoły tribołogicznej, kierownikowi Zakładu Badania Drgań Instytutu Podstawowych problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, wybitnemu specjaliście w dziedzinie dynamiki. Dostosowanie działalności kół TOwrzystwa przyjafni polsko-Radzieckiej do potrzeb różnych środowisk oraz rozwijanie ich działalności było tematem plenarnego posiedzenia Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjafni PolskoRa_ dzieckiej, z udziałem I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej zjednoczo'1ej Partii RObotniczej .Jerzego Zasady, kierownika Wydziału Kultury Komitetu Centralnego Bogdana Gawrońskiego oraz ministra pełnomocnego, konsula generalnego Związku Socjalistycznych R€publik Radzieckich w Poznaniu Nikołaja Gusjewa. Na miejsce dotychczasowego przewodniczącego Zarządu wojewódzkiego Bogdana Gawrońskiego - w związkU z jego przejściem do pracy w Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej - wybrano Marię Rynkiewicz, sekretarza Komitetu Wojewódzkiego. Walne zebranie sprawozdawczo-wYborcze Wielkopolskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki w Miejskiej Bibllotece publicznej im. Edwarda Raczyńskiego. Prezesem nowego zarządu wybrany został dyrektor Biblioteki Alfred Laboga. W Collegium Chemicum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza przy ul. Grunwaldzkiej otwarto wystawę krajowych i zagranicznych Ulrządzeń laserowych, Poznański Teatr Lalki i Aktora wyjechał w podróż artystyczną do Meksyku. 26.4, Z okazji jubileuszu pięćdziesiątych Międzynarodowych Targów Poznańskich rozpoczęły się dwudniowe obrady konferen_ cji naukowej na temat roli międzynarodowych targów we współczesnej gospodarce, Referat wygłosił dyrektor Zarządu Targów dr Henryk Sitarek. W Pałacu Dzlałyńskich odbyła się sesja zgromadzenia ogólnego poznańskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk. 'Prezydium Akademii reprezentował zastępca sekretarza naukowego prof. dr Tadeusz Orłowski. Zebrani wysłuchall wykła-du prof. dra hab. Mirosława Dąbrowskiego na temat metod systemowyh w rozwiązywaniu problemów poznawczych i decyzyjnych. Przyjęto program działalności Oddziału do 1980 r.
W Sali Tradycji LUdowego Lotnictwa Polskiego odbyło 'się spotkanie dowódcy Wojsk Lotniczych gen. dyw. pil.' Tadeusza Krepskiego, zastępcy dowódcy dospraw politycznych gen. bryg. Edwarda Łukasika i szefa sztabu Wojsk Lotni cżych gen. bryg. pil. Józefa Sobieraja z grupą najlepszych pilotów, reprezentujących wszystkie jednostki wojsk lotniczych. Podczas uroczystości "Piloci ro_ ku 1977" otrzymali wyróżnienia. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert galowy z okazji jubileuszu piętnastolecia Poznańskiej Orkiestry Kameralnej Filharmonii Poznańskiej. Dyrygował gościnnie Robert Satanowski. Sohstą był Zbigniew Słowik (skrzypce).

''''"", - 'ji''''
..... .,....'$ :,.::-:-:..;,> ,. '\., .....;::.-'
:t:."
;,,;,!;:  ,,", , ' '.;:';., :".,:.'" .....;-,..'-./ V,
,<-,'-'
W hallu Urzędu WojewÓdzkiego otwarto wystawę zdjęć i dokumentów historycznych, przygotowaną z okazji 50 Międzynarodowych Targów poznańskich. 27,4. I sekretarz Komitetu wojewódZkiego Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Jerzy Zasada spotkał się z rektorami i I sekretarzami komitetów uczelnianych poznańskich wyższych uczelni. I sekretarz Komitetu wojewÓdzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Jerzy Zasada, sekretarz Komitetu WojewÓdzkiego Bogdan Waligórski, wojewoda poznański Stanisław Cozaś i prezydent Poznania Władysław Sleboda zapoznali się ze stanem robÓt na głównych, aktualnie modernizowanych ciągach komunikacyjnych. W siedZibie Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych odbyło się następnie spotkanie z aktywem przedsiębiorstw drogowych. 'Rozpoczęły się Dni RObotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej przy Zakładach Przemysłu Metalowego ,"H. Cegielski".
Obchody Dnia Transportowea i Drogowca były okazją do wyróżnienia za dobrą pracę załóg poznańskich oddZiałów Państwowej Komunikacji Samochodowej. Na spotkaniu w Teatrze Muzycz_ nym wręczono dwa sztandary: przechodni Oddziałowi zaopatrzenia - za zwycię.stwo wśród podobnych zakładów we współzawodnictwie krajowym za rOk 1977 oraz na własność - Oddziałowi II Towarowemu za najłepsze wynikł w przedsiębiorstwie. Wyrazy uznania dla dObrej pracy całej załogi przekazał
uczestniczący w spotkaniu sekretarz Komitetu WojewÓdzkiego polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej Bogdan wallgórski. Przed pierwszomajowym świętem w zakładach pracy odbywały się spotkania z przodownikami pracy, z weteranami ruchu robotniczego. Przedstawiciele Wydziału Zdrowia Urzędu wojewÓdzkiego przekazali do użytku zespół nowoczesnych pawilonów mieszkalnych przy uł. Cichej dla Ok. sześćdziesięciu pielęgniarek. Kierownictwo produkcji filmu Doktor Murek zorganizowało w Klubie Akademickiego Związku Sportowego przy ul. Noskowskiego skup kostiumów damskich z lat 1930 - 1935 'oraz wyposażenia wnętrz mieszkalnych z tego okresu. Inauguracja Winogradzkiej Wiosny Kulturalnej organizowanej w zespole Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady".
W zakładowym Domu Kultury "Stomil" odbyło się seminarium szkoleniowe dla dziennikarzy prasy zakładowej ojewództw: poznańskiego, kaliskiego, konińskiego i leszczynskiego, także pracujących w gazetach zakładów podleg łych Zjednoczeniu "StomU'". W salonie Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego otwarto wystawę fotogramów kolorowych Haimo Gareisa (Republika Federalna Niemiec) "Afryka-74". 28)1. Z okazji Swięta Pracy nazwiska pięćdzie_ sięciu pięciu osób wyr6:!:niającYCh się w pracy zawodowej i społecznej wpisano do Wojewódzkiej Księgi Wybitnych Przodowników Pracy Socjalistycznej: Tadeusz Bączyk - kierowca w Spółdzielni Tran5portu Wiejskiego; Marian BryI - (\Yie!tor zespołu Szkół Zawodowych we Wrześni; Roman Czamańskł - zastępca redaktora naczelnego "Gazety zachodniej"; Czesław Czechowski - kierownik warsztatów w Cukrowni "Szamotuły"; Irena Czyż - rolnik w gminie Komorniki; Bronisław Dojcz - chlewmistrz w Rolniczym zakładzie Doświadczalnym Akademii Rolniczej w przybrodzie; Elżbieta Gabrzyszak - robotnica w Zakładach Przemysłu ziemniaczanego w Luboniu; Mieczysław Gonerka - betoniarz w Poznańskim Przedsiębiorstw1e Budownictwa Przemysłowego Nr l; Rajmund Goździerski - dyrektor poznańskich Zakład6w Farmaceutycznych "Polfa", Stefan Grzempa - kierownik Zakładów Drobiarskich; Ludwik Harwaziński - robotnik w Chemicznej Spółdzielni Pracy "Synteza" w pObiedziskach; Henryk Horbik - oficer Ludowego Wojska Polskiego; Kazimierz Jokiel - chłewmistrz w Kombinacie Rolniczym Ujazd; Edmund .J6źwiak - ślusarz w przedsię_ 
Wydarzenia w Poznaniu (28 - 29.4.)
biorstwie Przemysłu Chłodniczego; Franciszek Kaczmarek - ślusarz w Fabryce Narzędzi Chirurgicznych w Nowym Tomyślu; Wiktor Kalemba - wiceprezes Zarządu Wojewódzkiego ZwiąZku Bojowników o Wolność i Demokrację; Władysław Karolczyk - .rolnik we wsi Obora; Antoni Karwacki - dyrektor Okręgu Poczt i Telekomunikacji; Jerzy Kędracki - farmaceuta w Mie!cisku; Jan Kołodziejczak - dyrektor Wielkopolskich Za_ kładów Teleelektronicznych "Telkom-Teletra"; Henryk Komasa - tokarz w Zakładach Metalurgicznych "Pomet"; Stanisław Komisarek - drukarz w zakładach Graficznych im. Marcina Kasprzaka; Stanisław Konieczny - zastępca Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej; Włodzimierz Kowalski - I se_ kretarz Komitetu Dzielnicowego Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Stare Miasto; Czesław Krajecki - robotnik w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym w Murowanej Goślinie; Irena Krawczyk - brygadzistka 'Pil Kombinacie PaństwowYCh Gospodarstw Rolnych Zydowo; Rajmund Krzyśko - 9yrektor Wojewódzkiego zespołu Specjalistycznego Chorób Płuc i Grutlicy; Andrzej Kubisz - monter w Komunalnym iPrzedsiębiorstwie Robót Drogowych; Zofia Kużniarek - naczelnik miasta i gminy Stęszew; Sława Kwaśniewski - aktorka Teatru Nowego; Józef Kwiatek - traktorzysta-kombajnista w Kombinacie Państwowych Go_ spodarstw Rolnych Kaźmierz; Andrzej Łaś - kierownik działu w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Handlu Wewnętrznego; Be:rnard Łuczewskl - przewodniczący Krajowej Komisji Weteranów Powstania Wielkopolskiego; Wincenty Malln_ ger - przewodniczący zarządu Rolnczej Spółdzielni Produkcyjnej w Niechanowie; Jan Nemoudry - sekretarz Wojcwódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu; Eugeniusz Niemir - piekarz Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w Kórniku; Władysław Orłowski - robotnik kolejowy w Gnieźnie; Stanisława Pasternak - rencistka, I sekretarz terenowej organizacji partyjnej Polskiej Zjednoczonej PartII RObotniczej Nowe Miasto; Bronisława Pawlak - kierownik sklepu; Czesław Piasecki - rolnik w gminie Mosina; Bolesław Piechota - ślusarz Państwowego Ośrodka Maszynowego w Ostrorogu; Edward Rajek - kierownik oddziału w Zakładach Przemy1>łu Metalowego "H. Cegielski"; Czesław Socha - mistrz w Przedsiębiorstwie Transportowo..sprzętowym Budownica "Transbud"; Benigna Stanisławska brygadzistka w zakładach Przemysłu Odzieżowego "Modus" w Miłosławlu; Bro
nisław Szydrowski - rzemieślnik w Swarzędzu; Marian Szymański - ślusarz w Spółdzielni Kółek ,Rolniczych w Książu; Stanisław Teisseyre - rektor Państwo_ wej Wyższej szkoły Sztuk Plastycznych; Franciszka Tomczak emerytowana nauczycielka. kierownik !Zespołu Regionalnego "Tośtoki"; Stanisław Tomczak brakarz w Wielkopołskiej Fabryce Mebli w JlJornlkach; Jan Urbanowicz - szef produkcji w Odlewni Zeliwa w Ś:remie; Wacław Waligóra - dyrektor Wielkopolskiego Przedsiębiorstwa HOdowli wierząt Zarodowych; Maciej wiewiórowski - profesor w Instytucie Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza; Janusz Wojewoda - mistrz w Poznańskim Przedsiębiorstwie Budowlanym Nr 2; Stanisław Zdarta - kierownik punktu usługowego w Grodzisklej Spółdzielni Pracy; Włodzimierz Ziętek - kierownik betoniarni w Obrzycku. Podczas uroczyStości wpisu I sekretrz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Jerzy Zasada w serdecznych słowach pOdziękował wyróżnionym przodownikom za ich postawę w pracy zawodowej i społecznej I złożył gratulacje z racji tego zaszczytnego wyróżnienia. W imieniu wyróżnionych przemawiał Stanisław Komisarek. W Muzeum Narodowytn otwarto wysta_ wę trzydziestu dwóch portretów Wybitnych przodowników Pracy Socjalistycznej, wpisanych do Wojewódzkiej Księgi w 1977 r. Na sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej rozpatrzono sprawozdanie z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego Roz_ woju I budżetu województwa poznańskiego za 1977 r. Sesję prowadził przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Jerzy Zasada.
Na budowie Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego przy ul. Obodrzyckiej sześcioosobowa brygada Jana Cleślaka z Poznańskiego Przedsiębiorstwa BUdownictwa Pm:emysłowego zakończyła montaż konstrukcji :!:elbetowej parteru budynku produkcyjnego nr 2. W auli Uniwersytetu im. Adama Mic_ kiewicza odbył się koncert orkiestry symfonicznej FilharmonII Poznańskiej pod gościnną dyrekcją Roberta Satanowsklego. 29.4. W Miejskiej Bibllotece Publicznej im.
Edwarda Raczyńskiego otwarto wystawę ks.ią:!:ek o tematyce fantastyczno-naukowej.
Sesja Miejskiej Rady Narodowej poświęcona była rozpatrzeniu sprawozdania z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego RozwoJu i Budżetu Poznania za 1977 r. Obrady prowadził przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej, sekretarz Komitetu Wojewódzkiego POlskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Józef Switaj, Eadni rozpatrzyli też i zatwierdzili program rozwoju masowej kultury fizycznej i turystyki oraz rekreacji mieszkańc6w Poznania do 1980 r. otwarcie kiermaszu książki na pl. Adama Mickiewicza. Kiermasz zwiedzili: kierownik Wydziału Pracy Ideowo-Wychowawczej Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Marian Jakubowicz. dyrektor Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu WOjewÓdzkIego Maciej Frajtak, prezes poznańskiego oddziału Związku Literatów Polskich Cesław Chruszczewski. W Teatrze Polskim odbyła się premiera sztuki Stanisława Ignacego Witkiewicza Jan Karot Macfej WścfekUca, w reżyserii Józefa Grudy. Scenografię projekto_ wał Henryk Regimowicz. W premierowej obsadzie wystąpili: Aleksander Błaszyk (rola tytułowa), Sidonia Błasińska (Rozalia z Supełkiewiczów Wścieklicowa), Marzena Trybała (Wanda Lektorowicz6w_ na), Zbigniew Szczapiński (Ananazys Demur), Włodzimierz Kłopocki (Klawecyn Gorgozan Bykoblazjon), Józef Jachowicz (Abraham Mlaskauer), Wiesław Zwoliński (Kierdelion), Janusz Greber (Henryk Twardzisz), Cecylia Putro (Vałentyna de
"f
..
.1&'t'
',-W.,..
_. .
""
.:11,
,.. .: "
""---.

/".,,'
.' ,",' .:ł c , ....",
.": .ł".'
Od lewej: Jarosław Jordan (Pastuszek z fujarką), Aleksander Błaszyk (rola tytułowa), Anna Musiałówna (Zosia)
Pelinee), Lech Michałski (Czeczobut).
Anna Musiałówna (Zosia), Jarosław Jordan (pastuszek z fujarką). Z podróży artystycznej do Wielkiej Brytanii powrócił Studencki Teatr "Maja". Brał udział w festiwalu w Oxfordzie; występował w Yorku. Centrum Sprzedaży i Obsługi Samocho_ dów "Polmozbyt" przy ul. Wojciechowskiego rozpoczęło działalność handlową. Sprzedano pierwszych dziesięć samochodów fiat 125p; czynna była także stacja obsługi zerowej. 30.4. W amfiteatrze parku na Cytadeli koncertował Ze'Spół Estradowy Wojsk Lotniczych "Eskadra" z solistkami: Urszulą Wrzeszcz, Ewą Esse, Wandą Barską i Danutą Górną oraz Wielkopolska Orkiestra Symfoniczna pod dyrekcją Stefana Rachonia. W amfiteatrze nad Wartą koncertowały orkiestry dęte oraz zespoły młodzieżowe przy klubach Sp6łdzielni Mieszkaniowej "Osiedle Młodych". W muszli koncertowej Parku im. Marcina Kasprzaka prezentowały się zespoły estradowe PaństwowYCh Gospodarstw Rolnych.
Zapaliły się po raz pierwszy sygnalizatory na skrzyżowaniu ulic Marcelińskiej i Grochowskiej. Zgodnie z zapowiedziami przed dniem l maja ukończono remont ul. Dworcowej i placu przed Dworcem Głównym. Wznowiła funkcjonowanie kolejka dziecięca na Malcie. 1.5. W pochodzie pierwszomajowym uczestniczyło ponad 140 000 ludzi. Czoło pochodu poprzedziła Reprezentacyjna Orkiestra Wojsk Lotniczych. Przed trybuną honorową, usytuowaną przy ul. CzerwoneJ Armii, naprzeciwko pomnika Adama Mickiewicza wysłuchano przemówienia radiowego I sekretarza Komitetu Centrał_ nego POlskiej ZJe!lnoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka. Na trybunie miejsca zajęli gospodarze wojew6dztwa z I sekretarzem Komitetu Wojew6dzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii RObotniczej Jerzym Zasadą I wojewodą poznańskim Stanisławem Cozasiem, przedstawiciele stronnictw politycznych, posłowie na Sejm, przedstawiciele Wojew6dzkiego Komitetu Frontu .Jedności Narodu i Wojewódzkiej Rady Związk6w Zawodowych, zasłużeni działacze ruchu robotniczego, przedstawiciele organizacji społecznych i młodzieżowych, świata nauki, kultury i sztuki. Obecny był minister pełnomocny, konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Ra_ dzieckich w Poznaniu Nikołaj Gusjew. Pierwszomajowy poch6d otwierały. idące jednocześnie dwn, kolumny: załogi Za