KIERUNKI ROZWOJU USŁUG W LATACH 1976 - 1980 (Sesja Miejskiej Rady Narodowej)
W dniu 30 czerwca 1977 r. w sali Reprezentacyjnej Izby Rzemieślniczej obradowała na sesji Miejska Rada Narodowa. Obok radnych w sesji uczestniczyli: prezydent Foznania Władysław Sleboda; wiceprezydenci: Zbigniew Kmieciak, Łucjan Majewski i Andrzej Wituski; sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu Jan N emoudry; dyrektorzy Wydziałów Urzędu Miejskiego; przedstawiciele spółdzielczości. Sesja była w głównym punkcie porządku dziennego poświęcona kierunkom rozwoju usług dla ludności Pozniania w latach 1976 - 1980. Obrady otworzył przewodniczący Rady.
sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Józef Świtaj. Po zatwierdzeniu porządku dziennego sesji wnioski zgłosił radny Henryk Kara. Dotyczyły one ulicy 23 Lutego, mianowicie wykonania elewacji na budynku nr 9 oraz modernizacji drogi na zapleczu budynku nr 19/25: zakazu postoju pojazdów na odcinku od pi. Młodej Gwardii do pi. Wielkopolskiego. W związku ze śmiercią radnego Józefa Lewandowskiego, który zmarł w dniu 20 maja 1977 r.. Rada uczciła jego pamięć minutą milczenia. Odpowiednią uchwalą stwierdzono wygaśnięcie mandatu radnego Józefa Lewandowskiego (Okręg Wyborczy Nr 3 Wilda) oraz radnej Iwony Rzucidło (Okręg Wyborczy Nr 8 - Grunwald), która zrzekła się mandatu w związku z wyjazdem z Poznania na stały pobyt w Szwecji. Przed przystąpieniem do rozpatrywania kierunków rozwoju usług dla ludności Foznania w latach 1976 - 1980 powołano komisję redakcyjną uchwały. Referat wprowadzający do dyskusji wygłosił prezydent Poznania Władysław Sleboda.
..Przedłożone pod obrady sesji kierunki rozwoju usług dla ludności Poznania na lata 1976 -1980 - powiedział na wstępie Władysław Sleboda - stanowią rozwinięcie założeń Pięcioletniego Planu Spo!eczno-Gospodarczego Rozwoju Poznana, uchwalonego przez Radę w dniu 25 maja 1977 r. Podstawą ich opracowania są wytyczne Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz kierunki rozwoju usług zawarte w Planie Spoleczno-Gospodarczego Rozwoju Województwa Poznańskiego. Zgodnie z tymi założeniami rozwój usług dla ludności winien postępować w tempie wyprzedzającym wzrost podaży rynkowej towarów. Przewidujemy więc, że w 1980 rwykonane zostaną usługi dla ludności o wartości około C mld zł, co oznaczać będzie wzrost w stosunku do 1975 r. o 62,0%. "Zwiększająca się rola usług równolegle z ich rozwojem wywołuje konieczność szerszego niż dotychczas dostosowania struktury rodzajowej do rosnącego i zmieniającego się popytu. Dlatego też w kierunkach rozwoju usług do 1980 r szczególną uwagę poświęcamy usługom związanym z podstawowymi codziennymi potrzebami ludności. Stanowią one prawie 40% ogólnej wartości usług". Po wyliczeniu największych spośród pięćdziesięciu dwóch gestorów usług w Poznaniu prezydent powiedział: "Chcąc osiągnąć tak wydatne jak zaplanowano zwiększenie wartości usług, musimy przede wszystkim zwrócić uwagę na szereg czynników hamujących ich rozwój. Wyeliminowanie tych czynników pozwoli na zaangażowanie w działalności usługowe] znacznych rezerw kadrowych, lokalowych i organizacyjnych. Przewidujemy szereg przedsięwzięć, takich Jak zmniejszenie przerostów zatrudnienia w administracji, zwiększenie dopływu kwalifikowanych kadr, wykorzystanie faehowców-emerytów, polepszenie informacji o usługach oraz ograniczenie kooperacji zakładów świadczących usługi dla ludności z zakładami przemysłowymi, jeśli odbywa się to kosztem usług dla ludności. ..Dużą rolę w likwidacji niedociągnięć winny odegrać usprawnienie organizacji pracy oraz pełne wykorzystanie istniejącego po
Sprawozdaniatencjalu usługowego. Wprowadzamy więc stopniowo szereg dogodnych dla ludności form świadczenia usług, jak np. abonamenty w okresowych przeglądach technicznych sprzętu gospodarstwa domowego; telefoniczne przyjmowanie zleceń na usługi; akwizycyjna sprzedaż usług (szczególnie dotyczy to usług lokatorskich); uruchomienie różnego rodzaju usług na zasadzie pogotowia itp. "J ednym z czynników poprawy usług jest koncentracja i specjalizacja przedsiębiorstw i spółdzielni usługowych, zahamowanie rozpraszania działalności usługowej poszczególnych usługodawców pozwoli na dobranie lepszych zespołów fachowców, szkolenie i właściwe wykorzystanie specjalistycznego potencjału usługowego, a także na bardziej elastyczną, dostosowaną do potrzeb społeczeństwa organizację punktów usługowych. "Istotną sprawą jest rozbudowa bazy materiałowo-technicznej. Nie może być mowy o dalszym prawidłowym rozwoju i poprawie jakości w usługach bez terminowego oddawania do użytku planowanych inwestycji w ramach tzw. budownictwa towarzyszącego, szczególnie w nowych osiedlach mieszkaniowych. Niezależnie od zwrócenia uwagi inwestorom i przedsiębiorstwom budowlanym na ten problem i egzekwowanie od nich oddawania we właściwym czasie placówek usługowych, uważamy za konieczne rozbudowę bazy usługowej w ramach budownictwa własnego przedsiębiorstw usługowych. Uważamy dotychczasowe wysiłki w tym zakresie za prawidłowe, tym bardziej że na inwestycje własne w bieżącej pięciolatce usługodawcy przeznaczyli kwotę około pół miliarda zł. Stwierdzamy jednak, iż w zakresie rozbudowy bazy materiałowo-technicznej gestorzy usług za mało wykorzystują możliwości i udogodnienia, jakie stwarzają dla rozwoju usług decyzje władz centralnych. Przykładem tego jest Uchwała Nr 151 Rady Ministrów w sprawie rozwoju usług motoryzacyjnych" . Przechodząc do zadań w dziedzinie rozwoju usług stojących przed rzemiosłem poznańskim - prezydent stwierdził, że do najważniejszych należą: współudział w zaspokajaniu zapotrzebowania na podstawowe usługi l rozwijanie usług specjalistycznych wymagających szczególnych rękodzielniczych kwalifikacji. "Prowadzimy więc przy wydawaniu nowych zezwoleń rzemieślniczych politykę dawania pierwszeństwa szczególnie tym zakładom, które spełniają te wymogi. W pierwszym kwartale 1977 r. utworzono w mieście sześćdziesiąt pięć zakładów rzemieślniczych, prowadzących działalność usługową. Biorąc pod uwagę dalszy rozwój rzemiosła, włączyliśmy do programu budownictwa indywidualnego i sprzedaży działek budowlanych tych rzemieślników, którzy deklarują prowadzenie zakładów o kierunkach szczególnie potrzebnych". "Podkreślamy szczególną wagę, jaką przywiązujemy do rozwoju w mieście rzemiosła artystycznego. Wyrazem tego jest decyzja o przeznaczeniu ul. Woźnej na siedzibę rzemiosła artystycznego. Działa tam lub rozpoczyna działalność sześć zakładów rzemieślniczych. Plan «przebranżowienia» ulicy winien być zrealizowany do końca roku 1978". "Sytuacja w dziedzinie usług - podkreślił na zakończenie Władysław Sleboda zmienia się wraz z rozwojem gospodarczym. Potrzeba wprowadzenia zmian w usługach jest tym większa, im szybsze Jest tempo rozwoju i wzrost gospodarczy kraju, a w związku z tym wzrost realnych dochodów ludności. W tej sytuacji traktujemy usługi dla ludności jako jedno z najważniejszych ogniw rozwoju gospodarki narodowej w pięcioleciu 1976 - 1980. Podstawowym zadaniem jednostek gospodarczych świadczących usługi oraz organów koordynujących rozwój tej dziedziny gospodarki jest zapewnienie dynamicznego rozwoju wszystkich rodzajów usług dla ludności, stosownie do występujących potrzeb oraz właściwej struktury przestrzennego rozmieszczenia sieci usługowej. ,.Należy tu Jednak podkreślić, że każde nasze działanie uzależnione Jest od funkcjonowania samorządnych organizacji, stanowiących jednolity system polityczny państwa. Dlatego też kładziemy duży nacisk na konsultacje, między Innymi z samorządami mieszkańców. Opinie samorządów powinny pomóc w dokładnej analizie zapotrzebowania na usługi, lokalizacji sieci usługowej, wychwytywaniu różnego rodzaju ocen, dotyczących jakości usług i kultury obsługi klienta" . W dyskusji jako pierwsza głos zabrała radna Irena Kanonowicz, przewodnicząca Komisji Zaopatrzenia Ludności, Usług i Rolnictwa, która stwierdziła, że przyjęty w kierunkach rozwoju usług wskaźnik dynamiki 197% uznać należy za prawidłowy, zapewniający pokrycie rosnącego zapotrzebowania społecznego na usługi bytowe. Komisja uważa za słuszne preferowanie rozwoju usług w branżach najbardziej deficytowych, a więc motoryzacyjnych, odzieżowych l remontowo- budowlanych. "Szczególną troską - mówiła dalej radna Irena Kanonowicz - winno się otoczyć (mimo aktualnej wysokiej dynamiki) dalszy rozwój usług motoryzacyjnych. Uwzględniając planowane w bieżącej pięciolatce inwestycje. Komisja obawia się o dalszy właściwy rozwój tych usług. N a posiedzeniu odbytym w lutym 1977 r., poprzedzonym kontrolą placówek motoryzacyjnych okazało się, że rozwój tych usług uzależniony jest od terminowego oddania doużytku szeregu inwestycji. Sporo zastrzeżeń budzi również rozwój usług lokatorskich. Chcąc rozwinąć te usługi i sprostać zapotrzebowaniu społecznemu, należy zerwać z tradycyjnym otwieraniem placówek usługowych w godzinach od 10.00 do 18.00 oraz z wyczekiwaniem w lokalu usługowym na klienta. N ależy wprowadzić formę aktywnego oferowania usług lokatorskich w mieszkaniu klienta, w godzinach, gdy przebywa on w domu, a więc w porze popołudniowej lub wieczornej Również ośrodek informacji o usługach nie spełnia w pełni swojej roli. Winien on m. in. pośredniczyć w przyjmowaniu różnego rodzaju zleceń, szczególnie typu lokatorskiego. "Komisja uważa za słuszną politykę prowadzoną w stosunku do rzemiosła usługowego. Jednocześnie Komisja uważa za celowe, aby Urząd Miejski wykorzystał wszystkie możliwe środki dla zachęcenia rzemieślników do otwierania zakładów branż deficytowych, m. in. przez stosowanie właściwej polityki podatkowej. Należy w dalszym ciągu rozwijać rzemiosło artystyczne i te zakłady rzemieślnicze, które szkolą uczniów". Radny Mieczysław Ber - członek Komisji Zaopatrzenia Ludności, Usług i Rolnictwa uczestniczył w pierwszym kwartale 1977 w kontrolach stacji obsługi samochodów, w czasie których stwierdzono m. in. wydłużanie okresów napraw, pozostawiającą wiele do życzenie jakość i solidność wykonania oraz niewłaściwe godziny otwarcia placówek "N i specjalnym posiedzenu z udziałem przedstawicieli zainteresowanych jednostek gospodarki uspołecznionej i rzemiosła indywidualnego - mówił radny Mieczys U* Per - Komisja dokonała oceny placówek usług motoryzacyjnych oraz w oparciu o tę ocenę nakreśliła szereg postulatów, znaczna ich część, zwłaszcza typu organizacyjnego, została już zrealizowana". Komisja wiąże duże nadzieje z nowymi inwestycjami. "Tymczasem - powiedział radny Mieczysław Ber - budowana stacja obdugi samochodów Państwowego Przedsiębiorstwa «Polmozbyt» o dziewięćdziesięciu stanowiskach przy ul. Włościańskiej, która miała być oddana do użytku w trzecim kwartale 1977 r., będzie gotowa na koniec czerwca 1978 r. «Polmozbyt» ma niebawem rozpocząć budowę stacji obsługi samochodów o czternastu stanowiskach w rejonie Rataj. W 1978 r. w ramach kapitalnego remontu ma nastąpić modernizacja stacji obsługi przy ul. Gorysława. Z chwilą uruchomienia stacji przy ul. Włościańskiej zaznaczy się radykalna poprawa w usługach motoryzacyjnych. Należy jednak pamiętać, że liczba samochodów osobowych stale wzrasta i otwarcie tej stacji nie zlikwiduje niedoboru stanowisk obsługowo-naprawczych w Poznaniu". Radny Maciej Nowicki - członek Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego przypomniał, że w sprawozdaniu z wykonania uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej i Rady N arodowej Miasta Poznania w sprawie wychowania młodzieży stwierdza się, że zapotrzebowania zakładów pracy przekraczają poważnie liczbę chętnych do podjęcia nauki zawodu. "Stan ten wywołuje niepokój - mówił radny Maciej Nowicki. - Wynika z niego konieczność uatrakcyjnienia nauki zawodu poprzez zmianę sposobu i metod usług. Do tych zaliczyć należy daleko idącą mechani - zację szeregu usług. U atrakcyjnienie prac usługowych przez umaszynowicnie jest ściśle związane z lokalami. Dlatego też obok powiększania sieci zakładów usługowych należy dążyć również do zwiększenia powierzchni użytkowej, zwłaszcza tych zakładów, w których usługi wykonuje się systemem przemysłowym". "Mając na uwadze fakt, że usługi typu lokatorskiego wykonują często emeryci mówił dalej radny Maciej Nowicki - wydaje się słusznym, aby patronat nad nimi objęły spółdzielnie mieszkaniowe, posiadające najlepsze rozeznanie w potrzebach mieszkańców osiedli. Zespoły tych emerytów należałoby organizować przy sieci punktów typu «Zrób to sam». Istotnym zagadnieniem dla tych punktów jest problem części zamiennych oraz materiałów. Załogi zakładów pracy, realizując uchwałę V Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej podejmują zobowiązania znacznego przekroczenia planowanej produkcji artykułów rynkowych, a także części zamiennych. Oznacza to, że w tym zakresie winna nastąpić znaczna poprawa pozwalająca na zwiększenie zakresu i rodzajów usług" . "Wspomnieć też należy - powiedział mówca na zakończenie - iż jedną z istotnych trudności, z jaką borykają się spółdzielnie usługowe, to środki transportu". Marian Klimczak, dyrektor Państwowego Przedsiębiorstwa "Polmozbyt", zapoznał Radę z zamierzeniami Przedsiębiorstwa w dziedzinie sprzedaży i obsługi samochodów. Radny Stanisław Galasiński - zabierając głos w imieniu Zespołu Radnych Stronnictwa Demokratycznego podkreślił, że opracowane na lata 1976 -1980 kierunki rozwoju usług dla ludności zapewniają ich właściwy rozwój, istotne Jest Jednak pełniejsze wykorzystanie zakładów rzemieślniczych. W celu zapewnienia dopływu kadr do rzemiosła potrzebne Jest wspólne działanie z Kuratorium Oświaty i Wychowania, by wśród młodzieży rozbudzić zainteresowanie nauką 
Sprawozdania
rzemiosła. W nowych osiedlach mieszkaniowych należałoby zapewnić lokale dla rzemiosła. Podpisane swego czasu porozumienie pomiędzy Centralnym Związkiem Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego a Centralnym Związkiem Rzemiosła nie doczekało się. w mieście praktycznych rozwiązań. Radny Janusz Englert - w imieniu Zespołu Radnych Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, dodatnio ocenił kierunki rozwoju usług dla ludności Poznania na lata 1976 - 1980, zwłaszcza założenie znacznego wzrostu bazy materialnej w postaci nowych dużych obiektów, stanowiących trwałą podstawą szybkiego rozwoju usług. "Nie mówi się jednak o tym, co zamierza się uczynić w najbliższej przyszłości, aby w sposób ostateczny rozwiązać problem braku części zamiennych, który występuje w motoryzacji, jak również w zakresie napraw sprzętu radiowo- telewizyjnego oraz zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego. "Dużą niewygodą dla obywateli jest zbyt wczesne zamykanie warsztatów i punktów naprawczych, które w wielu przypadkach czynne są do godziny 16.00, a w soboty do godziny 14.00. W związku z tym kompetentne władze winny rozważyć możliwość przedłużenia godzin pracy punktów naprawczych i usługowych do godziny 18.00, również w soboty, bowiem ujednolicenie godzin otwarcia lokali handlowych i usługowych byłoby celowe" . "Przy wydawaniu zezwoleń na uruchomienie nowych warsztatów usługowych - powiedział na zakończenie radny Englert - należy wnikliwie badać stopień uciążliwości danej branży dla otoczenia i środowiska, aby można było bardziej precyzyjnie lokalizować i izolować od środowiska warsztaty zatruwające to środowisko". Na poparcie tego wniosku mówca przytoczył taki przykład: W obrębie ulic Skalnej, Głazowej i Czechosłowackiej, gdzie od lat istnieje osiedle domków jednorodzinnych pracowników Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", powstała założona przez rzemieślnika wytwórnia elementów metalowych i lakierów. U7ywane w produkcji rozpuszczalniki są do tego stopnia trujące, że owoców i warzyw z ogródków przydomowych nie można spożywać, a pszczoły giną. Mimo protestów mieszkańców osiedla, sprawa do tej pory nie została załatwiona. Po wyczerpaniu listy dyskutantów rozpatrywano informacje o realizacji Programu Wychowania Młodzieży z dnia 26 czerwca 1973 r. Opinię Komisji Wychowania, Oświaty i Kultury w tej sprawie przedstawił przewodniczący Komisji, radny Kaz i mierz Mielec. "Z dokumentu wynika m. in. - stwierdził mówca - że w dalszym cią
gu nie został rozwiązany problem przedszkoli dla dzieci poniżej szóstego rotcu życia. Dlatego też zagadnienie to wymaga poczęcia odpowiednich kroków mających na celu inwestycyjne zagwarantowanie rozwoju przedszkoli, szczególnie z dzielnicy J eżyce, Zabezpieczenie kadrowe przedszkoli oraz szkół jest wystarczające zarówno pod względem ilościowym, jak i wymaganych kwalifikacji. "Z dokumentu wynika, że liczba uczniów w Poznaniu osiągnie w 1980 r. 50 000. W związku z tym zajdzie konieczność wybudowania trzech lub czterech nowych szkół, głównie w nowo powstających osiedlach mieszkaniowych. Komisja reprezentuje pogląd, że należałoby uruchamiać w Poznaniu szkoły o kierunkach specjalistycznych, by w ten sposób tworzyć warunki dl. i młodzieży uzdolnionej. "W zakresie kultury fizycznej, sportu i turystyki istnieje problem rozwinięcia działalności wychowania fizycznego dla dzieci z wadą postawy. Komisja zgłosiła w tej sprawie wnioski pod adresem Akademii Wychowania Fizycznego i Akademii Medycznej". Następnie głos zabrał radny Mirosław Juszkis reprezentujący Wojewódzką Federację Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej, który stwierdził m. in., że "bardzo ważnym elementem w realizacji programu wychowawczego było wprowadzenie szeregu form uczących zasad samorządności. Szczególny nacisk położono na rozszerzenie działalności samorządowej w miejscu zamieszkania. W dziedzinie kultury, sztuki i rozrywki zwrócono uwagę na szerszy udział młodzieży w przedstawieniach teatralnych, filmowych, koncertach muzycznych, wystawach sztuki. Szczególnie ważną sprawą jest wychowanie estetyczne młodzieży, do realizacji którego szerzej niż dotychczas włączyć by się musiały instytucje i placówki kulturalne,wykorzystujące swój potencjał kadrowy i bazę. Podjęto też kroki w kierunku umasowienia sportu i turystyki, organizując obozy letnie i zimowe oraz imprezy sportowo-rekreacyjne, rajdy itp". Rada jednomyślnie przyjęła do wiadomości informację z przebiegu realizacji Programu Wychowania Młodzieży. Informację o realizacji uchwały Rady Narodowej Miasta Poznania z dnia 6 grudnia 1974 r. w sprawie realizacji Programu Budownictwa, Remontów i Modernizacji Mieszkań w latach 1971 -1974 oraz zadań do roku 1980, skomentował radny Gwidon Remiein, który zapoznał Radę z opinią Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego. Według tej opinii przyjęty w planie na lata 1971 - 1975 program budownictwa mieszkaniowego został zrealizowany w 101,2%. Łącznie w latach 1971 - 1975 nowe 
mieszkania otrzymało 23 800 rodzin. Przekazano do użytku w osiedlach mieszkaniowych blisko 43 (XX) m: powierzchni lokali socjalno- usługowych. Zgodnie z przyjętą polityką, dalszej poprawie ulegnie standard budowanych mieszkań. Nowe osiedla są projektowane według nowego normatywu urbanistycznego, co w efekcie daje większą ilość terenów zielonych, rekreacyjnych oraz więcej parkingów. Przy okazji należy zwrócić uwagę na sytuację w osiedlach już zbudowanych, w których ówczesny normatyw nie przewidywał "eksplozji" motoryzacji i w trybie pilnym przygotować nowe parkingi. Słusznie zwraca się uwagę na konserwację i modernizację mieszkań. N adal, większość prac związanych z remontem i modernizacją mieszkań będzie wykonywana w lokalach zamieszkiwanych przez lokatorów. Dlatego też należy opracować szczegółowy harmonogram robót, który następnie winien być skrupulatnie przestrzegany. Można by też niektóre prace, np. malarskie, posadzkowe, przekazać odpłatnie lokatorom do wykonania we własnym zakresie, co niewątpliwie przyczyniłoby się do przyspieszenia zakończenia remontu. W oparciu o opinię Komisji Rozwoju Go
spodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego, Rada jednomyślnie przyjęła do wiadomości informację, podobnie jak informację o pracy Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w drugim kwartale 1977 r. Przewodnicząca Komisji Redakcyjnej projektu uchwały - radna Irena Kanonowicz zaproponowała, aby Rada bez zmian przyjęła projekt uchwały w sprawie kierunków rozwoju usług dla ludności miasta Poznania na lata 1976 - 1980. Wobec braku uwag oraz zastrzeżeń, Rada w wyniku przeprowadzonego głosowania jednomyślnie podjęła uchwałę. Na zgłoszone na początku sesji wnioski odpowiedzi udzielił prezydent Władysław Sleboda. Elewacja budynku nr 9 przy ul.
23 Lutego zostanie wykonana do końca roku przez Rzemieślniczą Spółdzielnię Zaopatrzenia i Zbytu. W trzecim kwartale br. zostaną zakończone prace związane z przebudową drogi dojazdowej na zaplecze budynku nr 19/25.
Przewodniczący Rady stwierdził, że porządek dzienny Sesji został wyczerpany i obrady zamknął.
Afanan Gen o we/ffik
ANEKS
KTERUNKI ROZWOJU USŁUG DLA LUDNOŚCI POZNANIA NA LATA 1976-1980
1. Wartość usług bytowych w 1976 r. osiągnęła poziom 1428 milionów zł, co w stosunku do 1975 r. oznacza dynamikę wzrostu w wysokości 117,8% Statystyczny mieszkaniec Poznania wydawał na usługi bytowe w 1976 r. 2711 zł w Jednostkach gospodarki uspołecznionej dynamika wzrostu wartości usług do 1975 r. wyrażała się wskaźnikiem 124,6%, który uznać można za prawidłowy, natomiast w rzemiośle indywidualnym wynosiła 106,0%. Pełne pokrycie występującego zapotrzebowania społecznego osiągnięte zostały w następujących branżach usług bytowych: fryzjersko-kosmetycznej; pralniczej i chemicznego czyszczenia odzieży; obuwniczej; fotograficznej. W innych usługach bytowych, które określane są jako deficytowe pod względem podaży, stopień zaspokojenia potrzeb szacowany jest w wysokości od 45 do 70%. Należą do nich usługi: motoryzacyjne, remontowo-budowlane, meblarsko-tapicerskie, lokatorskie, naprawa sprzętu radiowo-telewizyjnego i artykułów gospodarstwa domowego oraz jubilerskie. W układzie branżowym usług bytowych najwyższą dynamikę wzrostu osiągnięto w 197C r.
w usługach przemysłowych, należących do grupy najbardziej deficytowych pod w.ględem podaży. Spośród tej grupy usług najwyższą dynamiką legitymowały się w 1976 r. usługi motoryzacyjne (126,5%). W usługach motoryzacyjnych wzrost ten był wynikiem: uruchomienia od miesiąca maja 1976 r. nowej stacji obsługi fiata 126p przy ul. Czechosłowackiej; wydłużenia czasu pracy stacji obsługi do pełnych dwóch zmian; wprowadzenia ściślejszej specjalizacji markowej w stacji Państwowego Przedsiębiorstwa "Polmozbyt"; zorganizowania pogotowia technicznego czynnego całą dobę: wyznaczenia stałych dyżurów stacji w dni wolne od pracy; wpro
Sprawozdania
wadzenia bardziej racjonalnej gospodarki częściami zamiennymi w wyniku zmian prowizyjnego systemu wynagradzania. Mimo wprowadzenia szeregu zmian organizacyjnych i technicznych, poziom pokrycia zapotrzebowania społecznego na usługi motoryzacyjne nie uległ odczuwalnej poprawie, nie nastąpiła też (ze względu na pogłębiający się deficyt części zamiennych) poprawa jakości i terminowości wykonywanych zleceń. W usługach odzieżowych wysoki wzrost wartości usług nastąpił w wyniku poszerzenia zakresu usług świadczonych systemem przemysłowym i wprowadzenia nowych technologii wykonywania usług. Poważne zmiany na korzyść wzrostu podaży usług nastąpiły w 1976 r również w usługach pralniczych. Wraz z uruchomieniem w pierwszym półroczu 1976 r. pierwszej hali prdin przemysłowej przy ul. Dziekańskiej scentralizowano w tym zakładzie wykonywanie USIUL, pralniczych dla ludności, oddawanych do punktów przyjęć na obszarze miasta. Jednocześnie uruchomiono dwa nowe zakłady tzw. szybkiej obsługi (Osiedle Wielkiego Października i ul Głogowska 18). Dzięki temu była możliwa likwidacja kilku mniejszych zakładów pralniczych przestarzałych technicznie i uciążliwych dla mieszkańców ze względu na ich położenie w budynkach mieszkalnych. Gruntownej modernizacji poddano największą w Poznaniu pralnię samoobsługową na Ratajach. 2. Sieć uspołecznionych placówek usługowych na koniec pierwszego kwartału 1977 r.
wynosiła 829 jednostek o powierzchni 69 372 m;. Z tego: Stare Miasto - 273 placówki (o powierzchni 19 549 m!); J eżyce - 179 placówek (13 383 m); Grunwald - 200 placówek (14 618 m!), Wilda - 80 placówek (7795 m-); N owe Miasto - 97 placówek (14 027 m).
N ajwiększą pod względem liczby siecią zakładów i punktów przYJęc dysponują ze względu na powszechność charakteru usług gestorzy usług pralniczych, fryzjersko- kosmetycznych i obuwniczych, natomiast bardzo poważny niedobór sieci zakładów występuje w branżach: motoryzacyjnej, naprawczych sprzętu radiowo-telewizyjnego i gospodarstwa domowego, odzieżowej, meblarskiej i jubilersko-złotniczej. Ten poważny niedobór jest wynikiem niskiego stopnia inwestowania w działalność usługową przez wykonawców usług, a także pogłębiających się z każdym rokiem zaległości w oddawaniu lokali dla sfery usług z nowego budownictwa mieszkaniowego. Niedobór sieci pogłębia ponadto konieczność likwidacji wielu zakładów umiejscowionych w budynkach przeznaczonych do rozbiórki lub w związku z modernizacją ciągów handlowych. W 1976 r. przekazano na działalność usługową miasta czterdzieści pięć lokali o powierzchni 6282 m:. Największy uzysk powierzchni nastąpił w usługach pralniczych w ramach budownictwa własnego Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy Usług Pralniczo-Farbiarskich "Świt'. Nie zostały natomiast zrealizowane planowe inwestycje towarzyszące nowemu budownictwu mieszkaniowemu na Osiedlu Kopernika oraz przy ul. Findera o łącznej powierzchni ponad 1700 mA.
Rzemiosło poznańskie dysponowało na koniec 1976 r. siecią 3726 zakładów reprezentujących dwadzieścia dwie branże. Z tego: Stare Miasto - 1247 zakładów Jeżyce - 730; Grunwald - 808; Wilda - 547; N owe Miasto - 394 Największą liczbę zakładów posiadała branża odzieżowa - 623, metalowa - 619, budowlana - 593 i skórzana - 355. Najbardziej odczuwalny niedobór zakładów występował w branży budowlanej, motoryzacyjnej, drzewnej, elektrotechnicznej, odzieżowo-włókienniczej oraz w grupie zanikających rzemiosł artystycznych. 3. Zatrudnienie w zakładach świadczących usługi dla ludności wynosiło na koniec 1976 r. 10 080 osób, w tym w gospodarce uspołecznionej 6440. W układzie branżowym największą liczbę zatrudnionych w zakładach uspołecznionych skupiały usługi przemysłowe - 2455 osób, z czego w usługach motoryzacyjnych - 394 osoby; naprawa sprzętu radiowego i telewizyjnego - 147; naprawa sprzętu gospodarstwa domowego - 95; meblarsko-tapicerskich - 187; odzieżowych - 775; obuwniczych - 172. W usługach remontowo-budowlanych zatrudnionych było na koniec 1976 r 295 osób, pralniczych - 744, fryzjersko-kosmetycznych - 818. turystycznych - 1036.

ZAMIERZENIA DO 1980 R.

1. W oparciu o wytyczne programu rządowego, plan rozwoju usług bytowych w Poznaniu zakłada dynamikę ich wzrostu do r. 1980 w wysokości 197,8%, z tego w jednostkach planu centralnego w wysokości 207,3%, w jednostkach planu terenowego w wysokości 191,4%. Rzemiosło Indywidualne zakłada w planie do 1980 r. dynamikę wzrostu w wysokości 185%.

Stosownie do występującego zapotrzebowania społecznego najwyższy wzrost założono w usługach motoryzacyjnych - 185,3%, gazyfikacji bezprzewodowej - 159,2%, meblarsko-tapicerskich - 107,7%, remontowo-budowlanych - 91,6%, odzieżowych - 89,7% oraz turystyczno-wypoczynkowych - 85,3%. W grupie usług przemysłowych przewiduje się w jednostkach gospodarki uspołecznionej wzrost wartości w wysokości 236,4%, w rzemiośle indywidualnym 15X),0%.
Dla osiągnięcia tych celów konieczne jest przyjęcie następujących kierunków działania: l. Terminowa realizacja inwestycji, modernizacja istniejącej bazy i rozwój sieci usługowej; 2. doskonalenie systemu organizacyjnego usług; 3. podwyższenie stopnia koncentracji potencjału usługowego; 4. zwiększenie współczynnika zmianowości pracy; 5. zwiększenie naboru emerytów do pracy w usługach. N ajwiększe zaangażowanie środków inwestycyjnych poza założonymi w planie do 1980 r winno nastąpić na dalszą rozbu-jowę i unowocześnienie bazy usług motoryzacyjnych, odzieżowych, meblarskich, remontowo-budowlanych oraz modernizację sprzętu i urządzeń w usługach fryzjersko-kosmetycznych i fotograficznych. 2. Sieć uspołecznionych usług wzrośnie o 212 placówek o łącznej powierzchni 39 765 m:, w tym 90 placówek z nowego budownictwa. Największy przyrost placówek z nowego budownictwa mieszkaniowego przewidywany jest na osiedlach Kraju Rad i Zwycięstwa w Zespole Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady'; w osiedlach: Oświecenia, Lecha i Czecha w Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje", Osiedlu Kopernika oraz w rejonie Dębca (Kolonia V). Dynamiczny wzrost podaży usług zakładany przez gestorów usług do 1980 r. nie może nastąpić wyłącznie w wyniku rozszerzenia sieci placówek otrzymanych na działalność usługową w ramach nowego budownictwa mieszkaniowego, w związku z czym szczególny nacisk należy położyć na podejmowanie budownictwa własnego przez jednostki świadczące usługi Na lata 1976 -1980 zaplanowano wybudowanie szeregu dużych obiektów typu hal produkcyjno- usługowyeh, pralni przemysłowej, dużych stacji obsługi samochodów, bez stanowiących zaplecze usług remontowo-budowlanych i innych. Największy przyrost podaży usług nastąpi zgodnie z kierunkami zapotrzebowania społecznego w branżach najbardziej deficytowych pod względem podaży. W usługach motoryzacyjnych nastąpi on w wyniku oddania do użytku dużej 114-stanowiskowej stacji obsługi samochodów fiat 125p przy ul. Obornickiej, dwóch stacji obsługi Motoryzacyjnej Spółdzielni Pracy, dwóch myjni mechanicznych U sługowej Spółdzielni Inwalidów, 24-stanowiskowej stacji obsługi samochodów Wojewódzkiej Usługowej Spółdzielni Pracy przy ul. Bodawskiej. Ponadto na wzrost podaży usług w tej branży winien wpłynąć program uruchomienia dużej liczby warsztatów rzemieślniczych indywidualnych i branżowych, rzemieślniczych zespołów pawilonów z pełnym zakresem usług motoryzacyjnych. W usługach meblarsko- tapicerskich zwiększenie podaży usług wiąże się z oddaniem do użytku dwóch hal produkcyjno-uslugowych przy ul. Żmigrodzkiej, przystosowanych do wykonywania usług metodą przemysłową. W usługach pralniczych znaczny przyrost podaży usług, który nastąpił w 1976 r. po oddaniu do użytku hali przemysłowej usług pralniczych przy ul. Dziekańskiej, powiększy się w znacznym stopniu po oddaniu do użytku drugiego budynku hali, przeznaczonego na chemiczne czyszczenie garderoby. W usługach remontowo-budowlanych planowany jest przyrost bazy usług w wyniku wybudowania przez Wojewódzką Usługową Spółdzielnię Pracy dwóch baz magazynowych na Ratajach i Winogradach, stanowiących zaplecze dla wykonywania usług typu lokatorskiego, a także lepszego wykorzystania bazy usług będącej w dyspozycji Spółdzielni Pracy "Kombinat Remontowo- Budowlany", w której nastąpiły w ostatnim czasie poważne zmiany organizacyjne. W usługach odzieżowych poważniejszy przyrost bazy nastąpi w wyniku oddania do użytku opóźnionej w realizacji inwestycji Poznańskiej Spółdzielni Odzieżowo- Futrzarskiej - hali produkcyjno- usługowej przy ul. Hewelańskiej. W rzemiośle kładzie się duży nacisk na rozwój branż deficytowych. Zgodnie z wytycznymi programu rządowego rozwoju usług, sieć rzemieślniczych zakładów usługowych w Poznaniu ma wzrosnąć do 1980 r. o ok. (ID zakładów Szerokie preferencje, jakie udzielone zostały rzemiosłu w ramach rządowego programu jego rozwoju, pozwalają przewidywać, że założony docelowo wzrost liczby zakładów powinien być w pełni osiągnięty, a nawet przekroczony. 3. Istotnym czynnikiem wzrostu usług jest właściwa organizacja oraz koncentracja potencjału usługowego. Doskonalenie systemu organizacyjnego usług, związanego z funkcjonowaniem sieci i formami ich świadczenia, dotyczy w szczególności ustalenia form kontaktów z nabywcami usług, techniki i technologii wykonawstwa, form zaopatrzenia w materiały l surowce oraz wyposażenia technologicznego zakładów usługowych. Chodzi o wdrażanie do powszechnej praktyki takich modeli organizacyjnych, które zapewniają ludności dogo
9 Kronika Miasta Poznania 
Sprawozdania
dne formy świadczenia usług (abonamenty, punkty przyjęć, naprawy domowe, samochodowe itp). Podwyższenie stopnia koncentracji potencjału i unowocześnienie technologii i form świadczenia usług jest czynnikiem nierozerwalnie związanym z rozwojem bazy usług zlokalizowanej w dużych obiektach typu przemysłowego. Tak więc zrealizowane dotychczas oraz kontynuowane duże inwestycje własne organizatorów usług są jedyną możliwością skoncentrowania rozproszonego dotychczas w sieci drobnych zakładów potencjału technicznego i kadr. Pozwoli to na szersze wdrożenie przemysłowego systemu usług, pełniejsze wykorzystanie maszyn i urządzeń. Przemysłowy system usług stosowany jest aktualnie w usługach odzieżowych, pralniczych, meblarsko-tapicerskich, skórzanych i ostatnio w usługach złotniczo-jubiierskich. Jedną z najbardziej podstawowych możliwości zwiększenia podaży usług w drodze bezinwestycyjnej jest zwiększenie współczynnika zmianowości pracy. W 1974 r. nastąpiła w zakresie wydłużenia czasu pracy placówek usługowych wyraźna poprawa. Ważną sprawą jest również pozyskanie emerytów dla świadczenia drobnych usług naprawczych, szczególnie typu lokatorskiego. Przeprowadzone próby w t>m zakresie w ubiegłych latach nie przyniosły spodziewanego rezultatu, należy się jednak spodziewać że złagodzenie przepisów w zakresie wyższych zarobków emerytów bez utraty prawa do emerytury skłoni wielu fachowców-emerytów do podjęcia pracy w dziedzinie usług .