Laureaci nagród NAGRODY MIASTA POZNANIA I WOJEWÓDZTWA POZNAŃSKIEGO ZA ROK 1974 (Część druga) NAGRODY NAUKOWE NAGRODA NAUKOWAza działalność naukowo-badawczą związaną z rozwojem budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego w Poznaniu i województwie PROFESOR DR HAB. INŻ. KALIKST GRABlEC Urodził się 28 lipca 1920 r. w Tyszowcach k. Tomaszowa Lubelskiego, w rodzinie robotnika-murarza Michała Grabca, i jego żony Barbary z domu Karpiuk. Do szkoły powszechnej uczęszczał w rodzinnej miejscowości. W latach 1935 -1937 pracował jako murarz, 1937 -1939 był uczniem Szkoły Budownictwa w Lublinie. W latach okupacji brał czynny udział w walce z okupantem jako członek ruchu oporu. Po wyzwoleniu Lublina, od końca lipca 1944 r. pracował w tym mieście jako zbrojarz i betoniarz. W 1947 r. ukończył liceum matematyczno-fizyczne dla pracujących. Studia wyższe odbył w latach 1947 - 1950 na Wydziale Budownictwa Lądowego Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu, gdzie uzyskał stopień inżyniera budownictwa lądowego. W latach 1954 -1956 odbył studia magisterskie na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Poznańskiej. Stopień naukowy doktora nauk technicznych na podstawie pracy pt. Studia analityczno-badawcze nad betonem lekkim zbrojonym i nieuzbrojonym na bazie krusryw Z porowatych wapieni nadała mu w 1963 r. Rada Wydziału Inżynierii Budowlanej Politechniki Warszawskiej. Stopień naukowy docenta habilitowanego został mu przyznany Uchwałą Rady Wydziału Budów 11 aSSamBkiMtKm-- Ammnictwa Lądowego Politechniki Wrocławskiej w 1966 r. na podstawie oceny ogólnego dorobku naukowego i przedłożonej rozprawy habilitacyjnej pt. Parametry technologiczne betonów lekkich Z porowatych kruszyw wapiennych. Kalikst Grabiec jeszcze jako student III roku został powołany (1949) na asystenta w Laureaci Katedrze Konstrukcji Żelbetowych Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu. W 1950 r. pracował równocześnie jako nauczyciel w Technikum Budowlanym w Poznaniu przy ul. Rybaki, gdzie prowadził wykłady z konstrukcji metalowych, żelbetowych i prefabrykacji (do 1953 r.). W latach 1951 -1953 pracował w Spółdzielni Architektoniczno- Budowlanej w Poznaniu jako proj ektant; 1953-1955 w Biurze Projektów "Prozamet" w Poznaniu jako projektant, a następnie weryfikator. W latach 1956 -1957 był głównym projektantem bazy sprzętu budowlanego dla Powiatowych Przedsiębiorstw Budowlanych w Poznaniu przy ul. Bałtyckiej; 1957-1961 w Biurze Projektów Przemysłu Ziemniaczanego w Poznaniu był zatrudniony w charakterze projektanta, a następnie weryfikatora. W 1958 r. zdał przed Komisją Państwową egzamin na uprawnienia budowlane. W latach 1952 -1958 pracował jako starszy asystent, a następnie (1958-1966) jako adiunkt w Zakładzie Konstrukcji Żelbetowych Politechniki Poznańskiej. W latach 1966 -1972 był docentem i pełnił funkcję kierownika Zakładu Konstrukcji Betonowych i Prefabrykacji. W dniu 15 września 1972 r. U chwałą Rady Państwa został mu nadany tytuł profesora nadzwyczajnego. Pełni nadal funkcję kierownika Zakładu Konstrukcji Betonowych i Prefabrykacji. Od 1%1 r. poświęcił się wyłącznie pracy naukowo-dydaktycznej w Politechnice Poznańskiej. Profesor dr hab. inż. Kalikst Grabiec jest rzeczoznawcą w Polskim Związku Inżynierów i Techników Budowlanych w specjalności: konstrukcje budowlane z betonu i technologia betonów zwykłych i lekkich. Jest rzeczoznawcą budowlanym - specjalistą od konstrukcji budowlanych, w latach 1959 -1964 był członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Ekspertów Budownictwa w Warszawie, gdzie wykonał około czterdziestu ekspertyz budowlanych na obszarze kraju. Prace badawcze Kaliksta Grabca są tematycznie związane z konstrukcjami betonowymi w zakresie budownictwa mieszkaniowego, komunalnego, rolniczego i przemysłowego oraz technologią betonów, ze szczególnym uwzględnieniem betonów lekkich oraz teorią konstrukcji z betonów zbrojonych i niezbrojonych. W tych dziedzinach opublikował ponad pięćdziesiąt prac; wygłosił w kraju i za granicą trzydzieści referatów. Jest autorem sześciu podręczników (niektóre z nich osiągnęły osiem wydań); trzech rozpraw i monografii z zakresu konstrukcji betonowych. Wykonał wiele ważnych prac dla gospodarki narodowej, m. in. projekt fundamentu płytowego pod budynek jedenastokondygnacyjny z lokalizacją na słabym gruncie przynagród ul. Palacza w Poznaniu w 1972 r.; jest proj ektantem odbudowy hali walcowni "Stomil" w Poznaniu wraz z nadzorem - po pożarze w 1972 r.; współautorem i konsultantem technologii wykonania ściany osłonowej typowej z keramzytobetonu w Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataj e". "Poznałem jednego z tych nielicznych ludzi - napisał o nim Roman Czamański w artykule Na tych betonach domy jak kwiaty rosną ("Gazeta Poznańska" 30 IV 1970) - którym od lat betony nie dają odetchnąć ani na chwilę. Od dnia, kiedy kierownik Zakładu Konstrukcji Betonowych Politechniki Poznańskiej doc. dr hab. Kalikst Grabiec rzeczywiście na serio zajął się betonami, minęło siedem, a być może osiem lat. Niewiele, lecz jakże pochłaniały one energię i umiejętności tego naukowca! Skoncentrowanie wszystkich możliwości badawczych na kompleksowym zagadnieniu betonów lekkich, na kruszywach sztucznych pozwoliło profesorowi Grabcowi uzyskać wiele wysoko cenionych efektów praktycznych w produkcji i budownictwie. Blisko sześćdziesiąt publikacji naukowych z dziedziny konstrukcji betonowych ugruntowało w kręgach naukowych i budowlanych sławę poznańskiego uczonego. Bo też każde badanie prowadzone przez zakład kierowany przez profesora Grabca, każda praca dyplomowa absolwenta związana jest w jakiś sposób z konkretną potrzebą gospodarczą kraju. Ze wszystkich stron Polski, ze Zjednoczenia Produkcji Kruszyw, ze Zjednoczeń Budowlanych nadchodzą propozycje rozwiązań prac badawczych, ba propozycje produkcji! Budownictwo polskie wie, iż tutaj, w Poznaniu, można znaleźć konkretne rozwiązania wielu problemów. W Zakładzie liczącym zaledwie jedenaście osób w oparciu o doskonałą (przecież w dużej mierze wykonaną przez rodzime zakłady Politechniki) aparaturę przeprowadza się prace, o których nie piszą gazety, nie wyświetla się filmów. Po prostu tutaj robi się i bada betony, aby były jak najlżejsze, jak najbardziej korzystne do budowania coraz wygodniejszych domów mieszkalnych, aby płyty nie pękały, aby nie słychać było, co ktoś mówi za ścianą, l ub gdy na górze tańczy" . Profesor Kalikst Grabiec współpracuje stale z Poznańskim Zjednoczeniem Budownictwa, gdzie jest członkiem Rady Technicznej zjednoczenia Przemysłu Kruszyw, Kamienia Budowlanego i Surowców Mineralnych w Warszawie; z Poznańskim Przedsiębiorstwem Geologicznym i Produkcji Kruszyw Mineralnych i Lekkich; resortem chemii w zakresie budownictwa przemysłu chemicznego - na terenie wielu województw i Warszawy; jest członkiem Rady Naukowej Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie. Wykształcił licznych Inżynierów. W jego Zakładzie prace dyplomowe inżynierskie napisało sto osiemdziesiąt osób, a prace dyplomowe magisterskie sześćdziesiąt piąć; spośród nich osiem prac dyplomowych magisterskich uzyskało nagrodą Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, a dwie prace Nagrodę Miasta Poznania i Województwa. Jest promotorem prac doktorskich. W latach 1%5 - 1966 był kierownikiem punktu konsultacyjnego Politechniki Poznańskiej przy Szkole Inżynierskiej w Bydgoszczy; 1966 - 1969 prodziekanem Wydziału Budownictwa Lądowego Politechniki Poznańskiej; pełnił szereg innych funkcji społecznych i organizacyjnych w Politechnice Poznańskiej. Ostatnio otrzymał nominację na członka Rady Naukowej Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie. N ależy do Polskiego związku Inżynierów i Techników Budowlanych (członek Komitetu Nauki); jest członkiem Komitetu Inżynierii Polskiej Akademii Nauk; Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk; Komitetu Europejskiego Betonów - CEB (Grupa Polska). Do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej został przyjęty w roku 1961. Otrzymał nagrodę indywidualną III stopnia Ministra Szkolnictwa Wyższego i Oświaty (1967) i nagrodę indywidualną I stopnia Ministra Szkolnictwa Wyższego, N auki i Techniki (1974) za wyróżniające się podręczniki akademickie i współpracę z przemysłem, za odbudowę i budową zakładów "Elana" w Toruniu. Za zasługi w pracy zawodowej i społecznej udekorowany został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972). Posiada Krzyż Walecznych (1944); Krzyż Partyzancki (1975); Medal Zwycięstwa i Wolności; Odznakę Honorową Województwa Bydgoskiego; Złotą Odznakę Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych; Złotą Odznakę Chemika; Złotą Odznaką - zasłużony dla "Stomila" w Poznaniu; Honorową Odznakg Zrzeszenia Studentów Polskich i inne odznaczenia. NAGRODA NAUKOWAza dorobek naukowy o tematyce regionalnej PROFESOR DR HAB. LEON LEJA Urodził się dnia 21 czerwca 1913 r. w Zołyni koło Łańcuta, w chłopskiej rodzinie Feliksa Leji i jego żony Zofii. Do gimnazjum uczęszczał w Sokalu i we Lwowie. Dyplom magisterski z zakresu filozofii uzyskał na lwowskim Uniwersytecie im. Jana Kazimierza. W latach okupacji (1939 -1945) nauczał na tajnych kompletach i działał w ruchu oporu na Podhalu i w Karpatach. Po wyzwoleniu kraju Leon Leja pracował od 1945 r. jako etatowy nauczyciel w liceum ogólnokształcącym i technikach zawodowych w Kole, studiując jednocześnie zaocznie socjologię na U niwersytecie Poznańskim. N a doktora filozofii został promowany w 1951 r. W roku 1957 przeniósł się do Poznania, gdzie pracował jako wicedyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej i był równocześnie wykładowcą na Studium N auczycielskim. W 196) r. Leon Leja przeszedł do pracy naukowej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza jako adiunkt przy Katedrze Pedagogiki. Stopień naukowy docenta uzyskał na podstawie dysertacji i kolokwium habilitacyjnego w dniu 24 maja 1%4 r. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego otrzymał 5 czerwca 1971 r. Aktualnie jest pracownikiem Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, a niezależnie od tego od 1966 r. kieruje Międzywydziałowym Zakładem N owych Technik Nauczania. Zakres pracy naukowobadawczej i wdroże Laureaci nagród niowej Leona Lej i wynikał z potrzeb dydaktycznych i społecznych oraz z jego zainteresowań osobistych jako nauczyciela, który przeszedł praktykę od szkoły podstawowej, poprzez średnią ogólnokształcącą i zawodową do wyższej. Jako nauczyciel gimnazjum w Kole prowadził badania nad zmianami społecznymi w powiecie kolskim po drugiej wojnie światowej. Zostały one wykorzystane przy pisaniu pracy doktorskiej pt. Przeobrażenia społeczno-gospodarcze w powiecie kolskim (1918 - 19i8). W pracy tej przedstawił m. in. wartość procesów wychowawczych i oświatowych wpływaj ących na zmiany środowiska. W 1949 r. napisał rozprawę monograficzną pt. Geografia gospodarcza powiatu kolskiego. W latach 1948 -1950 przeprowadził w powiecie kolskim badania nt.: pochodzenie socjalne i postępy młodzieży w nauce. Część tej pracy ukazała się drukiem w publikacji "Sprawy Oświat y- l Kultury Województwa Poznańskiego" . Potrzeby pierwszych lat powojennych zmuszały nauczyciela do pisania skryptów przedmiotowych. Leon Leja napisał skrypt do nauczania historii w szkołach handlowych i skrypt do geografii gospodarczej. Był współautorem skryptu z dziedziny teorii poznania. Pracując w bibliotece, zajął się problematyką pedagogiki bibliotecznej. Z tej dziedziny ukazało się drukiem kilka jego prac, m. in. Biblioteki pedagogiczne pomagają naucrycielom w samokształceniu. Osobny dział pracy naukowej prof. Leji stanowi problem wychowawczy radia. Będąc organizatorem cyklu pogadanek pedagogicznych na antenie rozgłośni poznańskiej Polskiego Radia, sukcesywnie gromadził materiał badawczy dotyczący wyników wychowawczych tych pogadanek. Wyniki badań zostały ogłoszone w kilku artykułach. Pogadanki zostały również wydane drukiem (pod jego redakcją) w książce pt. Wychowujemy wszyscy (Poznań 1961). W ramach przygotowania materiałów do pedagogizacji rodziców, prowadzonej przez władze oświatowe, napisał dwie rozprawy. Jedna z nich została wydrukowana w Pogadankach pedagogicznych dla rodziców (Poznań 1%1) pt. O trudnościach wychowawczych dzieci i młodzieży. Druga natomiast - Wychowanie przez pracą w domu rodzinnym była publikowana w t. II tego samego wydawnictwa. N astępny dział badań naukowych prof. dra Leona Leji stanowią dzieje oświaty zawodowej i wychowania w Wielkopolsce. W oparciu o źródła archiwalne i literaturę przedmiotu napisał książkę Kształcenie zawodowe w Wielkopolsce 1918 -1939 (Poznań 1963). Następną rozprawę z tej dziedziny stanowi rozdział pracy zbiorowej poznańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego dotyczący rzemiosła wielkopolskiego w okresie międzywojennym pt. Kształcenie rzemieślnicze. Dorobek naukowy prof. Leji o tematyce regionalnej z okresu działalności przedhabilitacyjnej (1964) obejmuje ponad dwadzieścia pięć pozycji, w tym dwie obszerne monografie. Jedna z nich pt. Kształcenie kadr zawodowych w konińskim i tarnobrzeskim rejonie przemysłowym (Poznań 1964) stanowiła rozprawę habilitacyjną. Po uzyskaniu docentury Leon Leja opublikował w różnych czasopismach naukowych kilkadziesiąt artykułów, dwanaście prac stanowiących rozdziały w dziełach zespołowych oraz dwie monografie: Rozwój szkolnictwa i oświaty w Wielkopolsce w okresie XX-Iecla Polski Ludowej i Zagadnienie pracy w pedagogice. Wszystkie prace naukowe Leona Leji wiążą się z kwestiami społeczno-pedagogicznymi i dotyczą procesu dydaktyczno-wychowawczego. Jego dorobek naukowy stanowi cenny wkład w całokształt osiągnięć wiedzy regionu wielkopolskiego i kraju. W dorobku tym można wyróżnić zasadnicze problemy związane: z pedagogiką pracy i pracą kulturalno-oświatowa; z ekonomiką oświaty zwaną również ekonomiką kształcenia; dydaktyką szkoły wyższej i oświaty dorosłych; zagadnienia modernizacji bazy i infrastruktury dydaktycznej oraz optymalizacji procesu nauczania ze szczególnym uwzględnieniem procesu dydaktycznego w szkole wyższej. Leon Leja jest redaktorem i współredaktorem kilku wydawnictw naukowych. Redaguje czasopismo "N eodidagmata", którego odbiorcami są uczelnie krajowe i kilkaset placówek naukowych zagranicznych. O poziomie naukowym "Neodidagmata" świadczy wpisanie tego czasopisma do katalogu międzynarodowych czasopism naukowych. Był długoletnim redaktorem periodyku "Z doświadczeń nauczycieli wielkopolskich". Jest członkiem komitetu redakcyjnego "Dydaktyki Szkoły Wyższej" oraz "Spraw Oświaty i Kultury Województwa Poznańskiego". W ostatnich pięciu latach wygłosił na sesjach kilkanaście referatów naukowych z dziedziny technologii nauczania w szkole wyższej. Był organizatorem kilku sesji regionalnych, których materiały opublikowane zostały jako pozycje zwarte pod jego redakcją. Ogromną aktywność wykazuje również w pracy społeczno-oświatowej poprzez uczestnictwo w różnych konferencjach metodycznych - nauczycielskich i aktywu społeczno-oświatowego Wielkopolski. Wysoką wartość naukową w zakresie unowocześnianla dydaktyki ma działalność prof. dra Leona Leji związana z projektowaniem modernizacji sal »wykładowych uczelni, klas szkolnych i gabinetów metodycznych. Przedstawił on w tym względzie wiele projektów nadających się do wdrożenia w życie szkolne. Prof. dr Leja jest także zaangażowany w prace społeczne. Jest członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację od chwili jego powstania. Ponad dwadzieścia lat pracował społecznie w radach narodowycE, początkowo jako radny Powiatowej Rady N arodowej w Kole, a następnie Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu i jako członek komisji Zdrowia oraz Oświaty i Kultury. Jest także przewodniczącym Zespołu Kolegium Rektorów m. Poznania do spraw Modernizacji i Podniesienia Jakości N auczania w Wyższych Uczelniach Poznania i koordynatorem środowiskowego kształcenia pe dagogicznego młodej kadry naukowej uczelni poznańskich. Za pracę naukową i społeczną w Polsce Ludowej otrzymał Złoty Krzyż Zasługi oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954). Za pracę dla regionów Wielkopolski i Ziemi Szczecińskiej otrzymał odznakę honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" i odznakę pamiątkową "Gryfa Pomorskiego". Jest laureatem indywidualnej Nagrody Ministra Oświaty i Szkolnictwa wyższego trzeciego stopnia (1970) oraz drugiego stopnia (1973) za osiągnięcia w dziedzinie dydaktyczno-wychowawczej oraz prace związane z kształceniem młodej kadry naukowej. Za pracę społeczną i patriotyczną w latach okupacji został udekorowany Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. NAGRODA NAUKOWAza działalność naukową w zakresie budownictwa drogowego i mostowego PROFESOR DR HAB. INŻ. ANDRZEJ RYŻYŃSKI Andrzej Ryżyński urodził się dnia 9 lipca 1926 r. w Poznaniu, w rodzinie pracownika umysłowego Kazimierza Ryżyńskiego i jego żony Antoniny z domu Kuińskiej. Lata przedwojenne oraz okres okupacji hitlerowskiej spędził w rodzinnym mieście; pracował m. in. jako laborant w stacji doświadczalnej rolnictwa. W roku 1944 został wywieziony na roboty przymusowe do Prus Wschodnich. Po wyzwoleniu w roku 1945 uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. Jana Kantego w Poznaniu, w którym zdał egzamin maturalny (1947). W latach 1947 - 1950 studiował na Wydziale Inżynierii Lądowo-Wodnej Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu, a w latach 1952 -1954 na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Gdańskiej. W roku 1963 uzyskał stopień doktora nauk technicznych na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Gdańskiej, a w roku 1%5 stopień naukowy doktora habilitowanego na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Wrocławskiej. Pracę zawodową w budownictwie lądowym rozpoczął w 1949 r. jako technik i następnie kierownik budowy w oddziale inżynieryjnym Państwowego Przedsiębiorstwa Budol!wlanego w Poznaniu. W latach 1952 -1955 pracował jako projektant konstrukcji inżynierskich w Biurze Projektów Inwestycyjnych Budownictwa Morskiego w Gdańsku, a w latach 1955 -1962 kolejno jako projektant, weryfikator i główny specjalista w Laureaci nagród dziale konstrukcji budowlanych w Przedsiębiorstwie Projektowania i Budowy Zakładów Przemysłu Metalowego "Prozamet" w Poznaniu. Przed podjęciem pracy na Politechnice Poznańskiej Andrzej Ryżyński pracował w roku szkolnym 1950/1951 w Państwowym Liceum Budownictwa w Poznaniu jako nauczyciel budowy mostów, natomiast w roku 1951/1952 w Technikum Budowlanym w Gdańsku jako nauczyciel statyki. Na Politechnice Poznańskiej jest zatrudniony od l września 1954 r. W latach 1954- 1966 pracował jako starszy asystent, adiunkt i docent w Zakładzie Konstrukcji Betonowych, prowadząc ćwiczenia i wykłady z konstrukcji żelbetowych. Jako docent powołany został w 1966 r. na stanowisko kierownika Katedry Dróg i Ulic, gdzie podjął wykłady z zakresu budowy mostów. Od 1970 r. jest zastępcą dyrektora Instytutu Inżynierii Lądowej oraz kierownikiem Pracowni Dróg Samochodowych i Mostów w tym Instytucie; nadal prowadzi wykłady z zakresu budowy mostów. Nominację na profesora nadzwyczajnego otrzymał w roku 1973. Dotąd był promotorem pięciu zakończonych rozpraw doktorskich i opiekunem około dwustu pięćdziesięciu dyplomantów. Był inicjatorem i redaktorem Albumu Projektów Dyplomowych z zakresu węzłów komunikacyjnych w Poznaniu, wydanego nakładem Miejskiego Zjednoczenia Gospodarki Komunalnej. Dziedziną działalności naukowej profesora Andrzeja Ryżyńskiego są konstrukcje lnzynierskie, szczególnie mosty. Działalność naukową rozpoczął w 1955 r. pracą nad wpływem sztywności łączonych elementów na przebieg zaburzeń brzegowych w obrotowo-sy metrycznych konstrukcjach łupinowych. Wyniki swoich badań i doświadczeń opublikował w skrypcie pt. Żelbetowe łuki kopuły i zbiorniki (1957), który zawiera szereg elementów monograficznych. Od 1957 r. prowadzi prace teoretyczne i badawcze nad nośnością graniczną betonowych ustrojów statycznie niewyznaczalnych, w oparciu o teorię przegubów plastycznych. Ogłosił w tej dziedzinie ponad trzydzieści publikacji i referatów naukowych, m. in. w 1%3 r. na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Gdańskiej rozprawę doktorską pt. Badania modelowe przegubów plastycznych i plastycznego - wyrównania momentów w ramach żelbetowych oraz w grudniu 1%5 r. na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Wrocławskiej rozprawę habilitacyjną pt. Nośność graniczna żelbetowych belek ciągłych pracujących pod obciążeniem ruchomym; rozprawy, publikacje i referaty dotyczą badań i obliczania konstrukcji betonowych i stalowych pracujących w obszarze pozasprężystym, w tym konstrukcji pracujących pod obciążeniem stałym i zmiennym - niedynamicznym, ze szczególnym uwzględnieniem mostów. * Głównym celem prowadzonych badań jest ustalenie największych dopuszczalnych obciążeń użytkowych dla mostów, również wyjątkowych, które występują np. przy przeprowadzaniu przez mosty pojazdów wiozących urządzenia lub maszyny o ponadnormatywnym ciężarze. Od 196) r. Andrzej Ryżyński prowadzi badania w dziedzinie obliczania sztywności konstrukcji betonowych oraz ugięć mostów betonowych. N a ten temat ogłosił dziewięć publikacji i referatów naukowych. Od 1965 r. zajmuje się równocześnie badaniami poligonowymi konstrukcji mostowych. Napisał na ten temat dwanaście publikacji, a wspólnie z kierowanym przez siebie zespołem około czterdziestu prac naukowobadawczych nie opublikowanych, przekazanych zainteresowanym przedsiębiorstwom i instytucjom. Uprawnienia budowlane w dziedzinie projektowania i wykonawstwa budowlanego uzyskał w roku 1958, a uprawnienia w zakresie projektowania i wykonawstwa dróg i mostów w roku 1%6. Od 1972 r. jest członkiem Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej Polskiej Akademii N auk oraz członkiem Sekcji Konstrukcji Betonowych i Sekcji Inżynierii Komunikacyjnej. Jest członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, oraz grupy polskiej w Międzynarodowej Federacji Betonów Sprężonych oraz Międzynarodowego Towarzystwa Mostów i Konstrukcji. Od 1962 r. jest rzeczoznawcą w zespole rzeczoznawców Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa w Poznaniu w dziedzinie konstrukcji betonowych i mostów, a od 1970 r. rzeczoznawcą w podobnym zespole Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w dziedzinie mostów. Równocześnie od 1962 r. prowadzi działalność jako rzeczoznawca w zakładach badawczych Instytutu Inżynierii Lądowej Politechniki Poznańskiej podejmując m. in. takie zadania jak np. nadzór naukowy nad budową: mostów przez Wartę, na kolejowej obwodnicy północnej, wiaduktów (Rondo Kopernika, Górczyn i Antoninek) oraz miejskiego wschodniego i zachodniego odcinka Trasy E-8 i Trasy Katowickiej. Jako konsultant i rzeczoznawca do spraw mostowych współpracuje z Biurem Projektów Budownictwa Komunalnego i Biurem Projektów Kolejowych w Poznaniu. Jest stałym konsultantem Zarządu Dróg i Mostów Poznania. Profesor Andrzej Ryżyński z ogromnym zaangażowaniem pracuje społecznie: w Polskim Związku Inżynierów i Techników Budownictwa, gdzie od 1956 r. jest członkiem Komitetu Nauki. W latach 1956 -1962 pełnił funkcją sekretarza Komisji Nauki, 1%3 -1972 zastępcy przewodniczącego, a od 1973 r. przewodniczącego. W latach 1969 -1970 był sekretarzem naukowym, a w 1971 r. zastępcą przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego Konferencji Naukowej Komitetu Inżynierii Polskiej Akademii Nauk i Komitetu Nauki Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa w Krynicy. Do Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji należy od roku 1966, a od 1%8 r. jest przewodniczącym Sekcji Głównej Techniki Mostowej przy zarządzie oddziału w poznaniu oraz członkiem zarządu sekcji Techniki Mostowej przy Zarządzie Głównym Stowarzyszenia. W latach 1970 -1971 pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji XII "Tran sport i komunikacja" VI Kongresu Techników Polskich, natomiast we wrześniu 1971 r. był delegatem na VI Kongres Techników Polskich w Poznaniu. W oddziale wojewódzkim Naczelnej Organizacji Technicznej w Poznaniu pełni od 1969 r. funkcję przewodniczącego Komitetu do Spraw Zaplecza N aukowo- Technicznego. Za działalność zawodową i społeczną udekorowany został w roku 1974 Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Posiada Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego", Odznakę Honorową Miasta Poznania, złotą Odznakę "Przodującego Drogowca", Złotą i Srebrną Odznakę Honorową Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa. -NAGRODA NAUKOWAza dorobek naukowy w dziedzinie dziejów Wielkopolski PROF. DR HAB. LECH TRZECIAKOWSKI Urodził się dnia 24 grudnia 1931 r. w Poznaniu, w rodzinie urzędnika Mariana Trzeciakowskiego, weterana Powstania Wielkopolskiego 1918 -1919, i jego żony Stefanii z domu Dębickiej. W 1938 r. rozpoczął naukę w szkole powszechnej. W latach okupacji hitlerowskiej (1939 -1945) mieszkał w Poznaniu i kontynuował naukę na tajnych kompletach. Po wyzwoleniu miasta w roku 1945, po kilkumiesięcznej nauce w szkole podstawowej, zdał egzamin do Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Karola Marcinkowskiego. Ucząc się - pracował aktywnie w organizacjach młodzieżowych: w drużynie harcerskiej, a od 1948 r. w Związku Młodzieży Polskiej . Uprawiał także szermierkę w Akademickim Związku Sportowym. W roku 1951 Lech Trzeciakowski uzyskał świadectwo maturalne i po pomyślnym zdaniu egzaminu wstępnego zaczął uczęszczać na studium historii na Uniwersytecie Poznańskim. Równocześnie w latach 1951 - 1952 pracował jako nauczyciel w szkolnictwie podstawowym dla dorosłych. W trakcie studiów zaczął specjalizować się w dziejach Wielkopolski oraz stosunków polsko-niemieckich. Pracę magisterską poświęconą politycznemu ruchowi mieszczańskiemu w Poznańskiem w XIX w. przygotował pod kierunkiem profesora dra Witolda J akóbczyka. W czasie studiów działał aktywnie w Związku Młodzieży Polskiej i w Zrzeszeniu Studentów Polskich. Z tych organizacji reiłkomendowany był na kandydata Polskiej zj ednoczonej Partii Robotniczej (1953); członkiem partii jest od 1955 r. W październiku 1955 r. uzyskał aspiranturę przy Instytucie Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. W czasie j ej trwania przygotował dysertację doktorską pt. Polityka Wielkopolan w erze Caprivlego 1890-1894. Promotorem był profesor dr Witold J akóbczyk. W październiku 1958 r. objął stanowisko starszego asystenta, a w czerwcu 1959 r. uzyskał tytuł doktora nauk humanis Laureaci nagródtycznych. We wrześniu 1959 r. otrzymał adiunkturę przy Katedrze Historii Polski XIX i XX wieku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Przystąpił do przygotowywania pracy habilitacyjnej na temat stosunków narodowościowych w miastach Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Wydanie książki pt. Walka o polskość miast Poznańskiego na przełomie XIX i XX w. stało się podstawą do uzyskania stopnia naukowego docenta habilitowanego (doktora habilitowanego) w czerwcu 1964 r. W styczniu 1965 r. otrzymał docenturę w Instytucie Historii na Uniwersytecie Im. Adama Mickiewicza. Kolejnym jego dziełem naukowym była monografia pt. KulturkampJ w zaborze pruskim (Poznań 1970), po raz pierwszy w polskim piśmiennictwie podejmująca ten temat. Następnie opracował syntezę dziejów zaboru pruskiego zatytułowaną Pod pruskim zaborem (Warszawa 1973). Wspólnie z docentem Zygmuntem Borasem przygotował książkę popularnonaukową pt. W dawnym Poznaniu, która doczekała się już trzech wydań. Napisał ogółem pięć książek oraz kilkanaście opracowań wchodzących w skład publikacji zbiorowych, jest m. in. współautorem Dziejów Gniezna, Dziejów Wielkopolski, Powstania Wielkopolskiego 191811919; w przyjętej ostatnio do druku syntezie dziejów Polski pod redakcją profesora dra Jerzego Topolskiego opracował dzieje narodu polskiego w latach 1815 -1914. Poza tym opublikował liczne artykuły, w tym także w Niemieckiej Republice Demokratycznej i w Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn. Za prace naukowe został kilkakrotnie wyróżniony nagrodami Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Techniki oraz zespołową nagrodą Ministerstwa Obrony N arodowej. W roku 1973 Rada Państwa nadała mu tytuł profesora nadzwyczajnego. Profesor dr Lech Trzeciakowski pełnił i pełni wiele funkcji w organizacji nauki. Od dnia l czerwca 1973 r. jest dyrektorem Instytutu Zachodniego, kierownikiem Zakładu do Badań nad Polonią Zagraniczną Polskiej Akademii Nauk (1974), kierownikiem Zakładu Historii Kultury Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, członkiem Prezydium Komitetu Badań Polonii Zagranicznej Polskiej Akademii Nauk, członkiem Stałej Komisji do Spraw Podręczników Szkolnych Unesco. Jest przewodniczącym Zespołu do Badań nad Dziejami Kultury w Wielkopolsce, działającego przy Wielkopolskim Towarzystwie Kulturalnym. Pełni funkcję członka rad naukowych kilku instytutów. Jest przewodniczącym komitetu redakcyjnego Studiów i Materiałów do Dziejów Kultury w Wielkopolsce, wiceprzewodniczącym komitetów redakcyjnych; "Polish Western Affairs", "Documenta Occupationjs"; jest także członkiem redakcji szeregu innych czasopism naukowych, m. in. "Przeglądu Polonijnego" . N a Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza od lat prowadzi seminaria magisterskie dla studentów stacj onarnych i zaocznych oraz seminarium doktorskie. Do tej pory promował siedmiu doktorów. Prowadził również zajęcia dydaktyczne jako visitlng professor poza granicami kraju w zakresie dziejów Europy Środkowej w XIX i XX wieku. W 1970 wykładał na California State University at Harvard (Stany Zjednoczone Ameryki Płn.); w 1974 r. wygłosił cykl wykładów i seminariów poświęconych historii Polski XIX w. na Uniwersytecie im. Marcina Lutra w Halle (Niemiecka Republika Demokratyczna). Wygłaszał też odczyty na uniwersytetach Columbia i Kansas (Stany Zjednoczone Ameryki Płn.), Halle (Niemiecka Republika Demokratyczna), Saarbrucken i Kolonii, Technische Hochschule Darmstadt i Institut fur Europaische Geschichte w Moguncji (Republika Federalna Niemiec). Brał aktywny udział w konferencjach naukowych w Dreźnie, Halle i Schwedt (Niemiecka Republika Demokratyczna). Pełnił również szereg funkcji społecznych i politycznych. W latach 1%7 -1968 sprawował funkcję pierwszego sekretarza Oddziałowej Organizacji Partyjnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na Wydziale Filozoficzno- Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Działał w Związku N auczycielstwa Polskiego. W latach 1969 -1971 był przewodniczącym Rady Zakładowej U niwersytetu, a następnie wiceprezesem Zarządu Okręgu Związku N auczycielstwa Polskiego i przewodniczącym sekcji nauki. Profesor dr Lech Trzeciakowski odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem XXX -lecia, Odznaką Honorową Miasta Poznania oraz odznakami "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" i zielonogórskiego. '65 NAGRODA NAUKOWAza prace naukowe na temat stwardnienia rozsianego PROFESOR DR HAB. MIECZYSŁAW WENDER Mieczysław Bogumił Wender urodził się dnia 8 lipca 1926 r. w Poznaniu, w rodzinie urzędnika państwowego Mieczysława Wendera i jego żony, Moniki Danielec. W latach okupacji (1939 -1945) przebywał w Lublinie. Po powrocie do Poznania ukończył studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej (1946 -1951). Stopień naukowy doktora nauk medycznych Rada Wydziału Lekarskiego nadała mu w roku 1956, a stopień naukowy docenta w roku 1961. W dniu 22 grudnia 1967 r. Rada Państwa nadała mu tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk medycznych. W latach 1948 -1951 Mieczysław Wender pracował w Zakładzie Anatomii Opisowej Akademii Medycznej. Poczynając od roku 1951 pracował w Klinice Neurologicznej Akademii Medycznej, kolejno na stanowisku asystenta, aspiranta krajowego, adiunkta, a następnie docenta etatowego. Od dnia l kwietnia 1963 r. jest kierownikiem Kliniki N eurologicznej Akademii Medycznej, a od dnia l września 1970 r. dyrektorem Instytutu Chorób Układu Nerwowego i Narządów Zmysłów Akademii Medycznej. Główny kierunek zainteresowań naukowych profesora Mieczysława Wendera związany jest z chorobami demielinizacyjnymi. W pierwszych pracach na ten temat zajął się podostrym zapaleniem istoty białej mózgu. Opisał pierwszy przypadek tej choroby w Polsce. Opis ten stanowi zarazem pierwsze w literaturze światowej doniesienie o występowaniu leucoencephalitis u ludzi dorosłych. Wśród jego prac na temat diagnostyki stwardnienia szczególnie na uwagę zasługują doniesienia o występowaniu w tej chorobie »niezwykle dużych zmian w płynie mózgowo-rdzeniowym, a także prace na temat badań słuchu i czynnośal narządu przedsionkowego. Badania nad stwardnieniem rozsianym l innymi chorobami demielinizacyjnymi znalazły szeroki oddźwięk w piśmiennictwie światowym, czego wyrazem jest m. in. zaproponowanie profesorowi Wenderowi udziału w pracach Międzynarodowej Medycznej Rady Doradczej Międzynarodowej Federacji Towarzystw Stwardnienia Rozsianego. W badaniach tych Mieczysław Wender nie ograniczył się tylko do prac klinicznych. U parcie dążył do poznania patogenezy rozpadu osłonek mielinowych, posługując się metodami biochemicznymi, patomorfologicznymi 5 Kronika m. Poznanialapp*mwtk i neurologią doświadczalną. J ego praca habilitacyjna pt. Patogeneza rozsianego zapalenia mózgu i rdzenia stanowi ważny wkład do poznania patogenezy zaburzeń przemiany lipidowej w tej chorobie. Z badaniami stanu lipidów mózgu w procesach demielinizacyjnych wiążą się tematycznie badania profesora Wendera związane z biochemią rozwoju układu nerwowego. Badania te objęły również wpływ promieniowania jonizującego na biochemiczne wykładniki zjawisk rozwojowych mózgu. Problematyka badań biochemicznych i histochemicznych mielinizacji i demielinizacji stanowi temat aktualny w skali światowej, stąd też od roku 1971 profesor Mieczysław Wender pracuje nad tym zagadnieniem wraz z zespołem pracowników Instytutu przy współpracy z Narodowym Instytutem Zdrowia w Bethesda (Stany Zjednoczone Ameryki Płn.). Prowadząc badania w dziedzinie histochemii układu nerwowego, profesor Wender w licznych publikacj ach zwrócił uwagę na zmiany histochemiczne zachodzące w toku rozwoju mózgu. Podsumowanie tych badań przedstawione na Zjeździe Towarzystwa N europatologów Niemieckiej Republiki Demokratycznej w Erfurcie w roku 196) spotkało się z pozytywnym przyjęciem. Wyrazem uznania dla działalności naukowej profesora Mieczysława Wendera jest zaproszenie go do udziału w pracach redakcyjnych czasopism krajowych i zagranicznych. Laureaci nagród W roku 1957 pracował przez sześć miesięcy w Instytucie Bunge'a w Antwerpii, pod kierownictwem profesora L. van Bogaerta zapoznając się z metodyką pracy i problematyką naukową pracowni histopatologicznej i biochemicznej tegoż Instytutu. W tym czasie zapoznał się również z metodyką pracy laboratorium neurochemii lipidów, prowadzonego w Amsterdamie przez dra Edgara. W roku 1%2 pracował przez trzy miesiące w laboratorium neurochemii klinicznej Instytutu Neurologii Queen Square w Londynie pod kierunkiem prof. Cumingsa; zapoznał się tam z techniką i problematyką naukową badań w dziedzinie neurochemii. W roku 1968 pracował przez miesiąc w Samodzielnej Pracowni Neuropatologii Uniwersytetu w Lozannie. Dorobek naukowy profesora Wendera obejmuje ponad dwieście pozycji, w tym sto dwadzieścia zespołowych; 47 spośród nich opublikował w czasopismach zagranicznych, w tym 44 oryginalne, l kazuistyczną oraz dwa rozdziały w podręcznikach zbiorowych. Profesor Mieczysław Wender ma również duże osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze. Wykłady z zakresu neurologii prowadzi w myśl zasady, że nie mogą one stanowić powtórzenia wiadomości podręcznikowych. Dąży on do przedstawienia nowych osiągnięć neurologii przy równoczesnym wyjaśnianiu na dobranych przykładach sposobu rozumowania lekarskiego w diagnostyce chorób układu nerwowego. Ćwiczenia z neurologii pod jego kierunkiem prowadzone są metodą seminaryjną, zmierzającą do maksymalnego udziału słuchaczy w zajęciach. Swoje doświadczenie w działalności dydaktycznej w latach 1%9 -1972 podsumował w artykułach ogłoszonych w "Problemach Uczelni i Instytutów Medycznych". N a zlecenie Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej przewodniczył zespołowi w opracowaniu programu nauczania neurologii dla studentów medycyny. W latach 1%9 -1971 uczestniczył jako kurator Związku Młodzieży Socjalistycznej w rozwoju działalności tej organizacji wśród studentów Akademii Medycznej. Jako organizator i dyrektor Instytutu Chorób Układu Nerwowego i Narządów Zmysłów dąży do skoncentrowania działalności naukowej zespołu pracowników tej placówki na dwóch zasadniczych problemach: patologii na poziomie molekularnym choróbukładu nerwowego i narządów zmysłów oraz na zagadnieniach ochrony zdrowia ludności w dziedzinie specjalności objętych działalnością Instytutu. W tym zakresie ma już duże osiągnięcia, których wynikiem są sesje naukowe z udziałem pracowników wszystkich jednostek Instytutu. Profesor Wender był promotorem dziewięciu zakończonych prac doktorskich oraz opiekunem habilitanta; prowadzi pięć przewodów doktorskich. Pod jego kierunkiem specjalizują się w zakresie neurologii i neurologii dziecięcej oprócz pracowników kliniki również lekarze z wielu województw. Wyszkolił czternastu specjalistów I stopnia i dziewięciu II stopnia. W latach 1%7 -1969 był przewodniczącym uczelnianej komisji budżetowej; w latach 1%7 -1969 zastępcą przewodniczącego komisji dyscyplinarnej dla pracowników nauki, yw latach 1969 -1972 prorektorem Akademii Medycznej . Jest przewodniczącym uczelnianej komisji do spraw postępu technicznego w medycynie i w farmacji. Brał udział w czternastu międzynarodowych kongresach i sympozjach naukowych za granicą, wygłosił na wszystkich tych zjazdach doniesienia naukowe, zabierał głos w dyskusjach, przewodniczył także w posiedzeniach naukowych. W Polskiej Akademii Nauk jest członkiem Komitetu Nauk Neurologicznych, przewodniczącym Komisji N eurochemii Komitetu N auk Neurologicznych, członkiem rady naukowej Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej. Jest członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, wiceprezesem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia N europatologów Polskich; członkiem International Society of N eurochemistry, International of Reproduction, International Medical Advisory Board International Federation of Multiple Sclerosis oraz Brain Research Organisation. U dekorowany został w 1969 r. Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Obrodzenia Polski. Posiada Medal XXX-lecia, Odznakę Honorową Miasta Poznania oraz Odznakę "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". Za badania z zakresu neurochemii ośrodkowego układu nerwowego otrzymał w roku 1974 zespołową nagrodę naukową Wydziału Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk. ZESPOŁOWA NAGRODA NAUKOWAprzyznana grupie pracowników Międzyinstytutowego Zespołu Problemowego Endokrynologii Medycznej w składzie: prof. dr hab. Maciej G e m b i c ki, doc. dr hab. Józef B a r o n, doc. dr hab. Jerzy K o s o w i c z, doc. dr hab. Mieczysław Walczak, doc. dr hab. Andrzej Łukaszyk - za prace naukowe z zakresu endokrynologii klinicznej oraz twórcze osiągnięcia w rozpoznawaniu i leczeniu zaburzeń hormonalnych. N a osiągnięcia Zespołu składają się nowoczesne badania nad morfologią gruczołów wydzielania wewnętrznego (Andrzej Łuk a s z y k i w s pół p r a - c o w n i c y); radioimmunologiczne oznaczenia hormonów ludzkich, których wprowadzone i dokonywane oryginalne modyfikacje metodyczne postawiły zespół endokrynologów poznańskich w rzędzie znanych w świecie ośrodków naukowych i znacznie poprawiły możliwości wczesnego rozpoznawania i leczenia zaburzeń gruczołów wydzielania wewnętrznego (Maciej G e m b i c ki, Jerzy K o s o w i c z i w s pół p r a c o w n i c y); badania nad zaburzeniami endokryno1ogicznymi gonad żeńskich, ich wczesnym wykrywaniem i leczeniem (Józef B a r o n i w s pół p r a c o w n i c y) oraz badania nad zaburzeniami endokrynologicznymi u dzieci (Mieczysław Wal c z a k i w s pół p r a c o w - nicy) . DOC. DR HAB. JÓZEF BARON Urodził się dnia 22 lipca 1923 r. w Wójtowe] Wsi na Opolszczyźnie jako syn rolnika Józefa Barona i jego żony Łucji z Ligudów. Po podziale Górnego Śląska, ojciec jego jako uczestnik Powstań Śląskich przeniósł się z rodziną do Polski. Gimnazjum ogólnokształcące Józef Baron ukończył w 1939 r. w Rawiczu. W latach okupacji (1939 - 1945) przebywał i pracował w Opolu, gdzie brał czynny udział w ruchu oporu na obszarze III Rzeszy. Bezpośrednio po wyzwoleniu w roku 1945 pracował w Starostwie Powiatowym jako kierownik referatu społeczno-politycznego. Na tym stanowisku, dzięki dobrej znajomości stosunków narodowościowych na Opolszczyźnie, odegrał istotną rolę w akcji weryfikacji narodowościowej ludności autochtonicznej. Świadectwo dojrzałości uzyskał w 1946 r. w Opolu i w tym samym roku rozpoczął studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego. W dniu 31 stycznia 1952 r. Józef Baron uzyskał na Akademii Medycznej jako pierwszy absolwent tej uczelni tzw. czerwony dyplom lekarza z odznaczeniem. Po ukończeniu studiów rozpoczął (1951) pracę w I Katedrze i Klinice Położnictwa i Chorób Kobiecych Akademii Medycznej, gdzie przeszedł kolejno wszystkie szczeble naukowo-dydaktyczne od asystenta poprzez adiunkta do stanowiska kierownika Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej w nowo powołanym Instytucie Ginekologii i Położnictwa Akademii Medycznej (1971). Aijplltti W działalności docenta doktora Józefa Barona nierozdzielnie przeplatają się działalność lekarska, dydaktyczna, naukowa i społeczna. Specjalizację II stopnia w zakresie położnictwa i ginekologii uzyskał w roku 1957, stopień naukowy doktora nauk medycznych w 1959, a stopień naukowy docenta po przewodzie habilitacyjnym przeprowadzonym w roku 1964. W roku 1966 przebywał na kilkumiesięcznym stypendium naukowym w Szwajcarii. Do największych osiągnięć Józefa Barona - lekarza zaliczyć należy zorganizowanie od podstaw poradni i kliniki endokrynologii ginekologicznej, w której leczone są kobiety, m. in. z zaburzeniami cyklu miesiączkowego, z niepłodnością czynnościową, z zabu Laureaci nagródrżeniami okresu przekwitania, znieprawi - dłowym rozwojem cielesno-płciowym i in. Działalność naukowa Józefa Barona wyraża się m. in. czynnym udziałem w kilkudziesięciu konferencjach, zjazdach i kongresach, w tym w kilkunastu zagranicą, natomiast jego dotychazasowy dorobek naukowy zamyka się w ponad stu trzydziestu publikacjach wydrukowanych w pismach krajowych i zagranicznych. Działalność dydaktyczna obejmuje blisko dwadzieścia pięć lat bezustannego kształcenia i wychowywania studentów oraz podyplomowego lekarzy. Jest współautorem sześciu podręczników dla studentów i lekarzy, z których jeden uzyskał Nagrodę I stopnia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej. Docent Józef Baron był przez dziesięć lat (1956 - 1966) sekretarzem oddziału poznańskiego, a później przez trzy lata (1%7 -1970) Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz w latach 1961 -1965 sekretarzem oddziału poznańskiego Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego. Od 1968 roku jest przewodniczącym Sekcji Endokrynologicznej Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego i od roku 1972 przewodniczącym oddziału poznańskiego Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego. Do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przyjęty został w roku 1961. Odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Honorową Miasta Poznania i Odznaką Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". PROFESOR DR HAB. MACIEJ GEMBICKI Urodził się dnia 15 lutego 1928 r. w J adowie koło Wołomina. Ojciec jego Kazimierz Gembicki był nauczycielem w szkole podstawowej, matka Lucyna z Prackich była krawcową. Szkołę podstawową ukończył w J adowie w 1941 r. W latach okupacji (1939- 1945) pracował jako robotnik rolny i uczył się równocześnie na tajnych kompletach przerabiając program gimnazjalny zakończony egzaminem przed konspiracyjną komisją egzaminacyjną. Małą maturę uzyskał w Gimnazjum w Łochowie pow. Węgrów. Po wyzwoleniu w roku 1945 Maciej Gembicki przybył do Poznania, gdzie w 1946 r. uzyskał świadectwo dojrzałości w Państwowym Liceum Humanistycznym im. Ignacego Paderewskiego, w roku 1946 zapisał się na Wydział Prawa, a od roku 1947 także na Wydział Lekarski Uniwersytetu Poznańskiego studiując za zgodą władz akademickich równocześnie oba kierunki. W 1950 r. ukończył Wydział Prawa uzyskując dyplom magistra p ra w . Od trzeciego roku studiów na Wydziale Lekarskim uczestniczył czynnie w studenckim ruchu naukowym. Po uzyskaniu dyplomu lekarza (1952) Maciej Gembicki został asystentem w II Klinice Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Poznaniu. W latach 1952 - 1954 odbywał czynną służbę wojskową na stanowisku starszego lekarza pułku. Po przeniesieniu do rezerwy (1954) wrócił do pracy w Akademii Medycznej, gdzie w 196) r. uzyskał stopień doktora medycyny na podstawie -dysertacji na temat: Elektrofor etyczne badania białek · przesięków, · wysięków i surowic krwi iv różnych stanach patologicznych. Stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskał w 1965 r. na podstawie pracy habilitacyjnej pt.: Zmiany hemodynamiczne w chorobach tarczycy badane za pomocą albuminy znakowanej "'J. W dniu 15 marca 1972 r. Rada Państwa nadała mu tytuł profesora nadzwyczajnego. Z dniem l kwietnia 1970 r. mianowany został kierownikiem Kliniki Endokrynologii Instytutu Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej oraz wicedyrektorem tego Instytutu. Od roku 1957 kieruje pracą Ośrodka Izotopów Promieniotwórczych Akademii Medycznej, który jako pierwsza tego typu jednostka w Polsce objął zasięgiem swego działania znaczny obszar kraju. Zainteresowania naukowe profesora Macieja Gembickiego ukierunkowane są na zagadnienia łączące się z zaburzeniami czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz z zastosowaniem izotopów promieniotwórczych w diagnostyce i terapii chorób wewnętrznych. W czasie pracy w Akademii Medycznej uzyskał specjalizację drugiego stopnia z chorób wewnętrznych oraz ż medycyny nuklearnej i endokrynologii. W celu pogłębienia wiedzy w zakresie interesujących go dzicidzin przebywał na 'konsultacjach naukowych w Anglii, Czechosłowacji, Danii, Francji" Szwecji i Włoszech. Uczestniczył w licznych naukowych zjazdach zagranicznych, m. in. w Międzynarodowym Kongresie Medycyny Wewnętrznej w Buenos Aires (1964) i w Euiropejskim Kongresie Kardiologicznym w Pradze (1966). Był członkiem delegacji polskiej na IV Kongres Pokojowego Wykorzystania Energii Atomowej w Genewie (1971), uczestniczył w Sympozjum Medycyny NuklearneJ w Karlovych Varach (1971 -1975). W latac1lł1 1972 - 1974 przebywał dwukrotnie w Republic Sri Lanka, gdzie Organizacja Narodów Zjednoczonych powierzyła mu funkcję ekspertca. Międzynarodowej Agencji Atomowej w dziedzinie medycyny nuklearnej. Profesor Maciej Gembicki jest członkien1 wielu towarzystw naukowych, takich jak Towarzystwo Internistów Polskich, Polski& Towarzystwo Kardiologiczne, Towarzystwd Fizyki Lekarskiej, Towarzystwo Endokrynologiczne, w którym od r. 1974 jest wiceprezesem Zarządu Głównego, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, gdzie od r. 1971 przewodniczy Komisji Medycyny Doświadczalnej oraz Europejskie Towarzystwo Medycyny Nuklearnej. Od roku 1%3 jest związany z działalnością[ Polskiej Akademii Nauk. Przez sześć lai (1963 -1969) pełni funkcję sekretarza naukowego Komitetu Nauk Klinicznych NiezabieSowych, a aktualnie jest członkiem Prezydium Komitetu Fizyki Medycznej Polskiej Akademii Nauk oraz przewodniczącym Komisji Medycyny Nuklearnej tegoż Komitetu, W roku 1975 sekretarz naukowy Wydziału N auk Medycznych Polskiej Akademii Nauk powierzył mu funkcję redaktora naczelnego czasopisma "Endokrynologia Polska", w tym samym roku zaproszony został do współpracy w komitecie redakcyjnym czasopisma "European J ournal of Nuclear tMedicine". W latach 1965 -1968 był dyrektorem Państwowego Szpitala Klinicznego Nr 2 w Poznaniu, a od 1958 r. jest kierownikiem Poradni Chorób Tarczycy Zespołu Miejskich Przychodni Specjalistycznych, w 1%5 r. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej mianował go specjalistą wojewódzkim dla spraw medycyny wewnętrznej, a w roku 1975 specjalistą regionalnym dla kilku województw. W ramach obowiązków akademickich pełnił funkcję przewodniczącego Rektorskiej Komisji Rozwoju Badań Naukowych oraz Rozwoju Kadry Naukowej; był też prodziekanem Wydziału Lekarskiego. Dorobek naukowy prof. Macieja Gembickiego zawarty został w blisko stu publikacjach naukowych. Jest także współautorem podręczników dla studentów i lekarzy. Za swą pracę otrzymywał nagrody rektora Akademii Medycznej, ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, Państwowej Rady do Spraw Pokojowego Wykorzystania Energii Atomowej, Sekretarza Wydziału VI Polskiej Akademii Nauk. Od 1%2 r. jest członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pełnił szereg funkcji partyjnych, m. in. był członkiem Egzekutywy Komitetu Uczelnianego. DOC. DR HAB. JERZY KOSOWICZ Urodził się w dniu 2 listopada 1924 r. w Poznaniu, w rodzinie pracownika umysłowego Kazimierza Kosowicza i jego żony Teresy z domu Piotrowskiej, przed wojną ukończył w rodzinnym mieście szkołę powszechną i dwie klasy gimnazjum. W latach okupacji został z rodzicami wysiedlony do Jędrzejowa w województwie kieleckim; tam w latach 1940 -1944 uczęszczał do tajnego gimnazjum i liceum ogólnokształcącego i po zdaniu egzaminów otrzymał w 1944 r. świadectwo dojrzałości. W marcu 1945 r. Jerzy Kosowicz powrócił do Poznania i wstąpił na Wydział Lekarski Uniwersytetu Poznańskiego. Po odbyciu studiów i pomyślnym zdaniu egzaminów uzyskał w dniu 13 grudnia 1949 r. dyplom lekarza. Od dnia l stycznia 1950 r. ro'zpoczął pracę w II Klinice Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej, pod kierunkiem profesora dra Jana Roguskiego. W dniu 2 czerwca 1852 r. na podstawie pracy Karłowatość przj/dadkoiua ł jej leczenie został promowany na doktora medycyny. W lipcu 1951 r. dr Jerzy Kosowicz został powołany do czynnej służby wojskowej, następnie w roku 1953 awansowany na stano Laureaci nagród wisko inspektora Dowództwa Wojsk Ochrony Pogranicza, a w roku 1954 przeszedł do pracy w Szpitalu Wojskowym w Warszawie. Po odbyciu służby wojskowej powrócił w styczniu 1956 r. do pracy na stanowisku starszego asystenta, a następnie adiunkta w II Klinice Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej, gdzie kontynuował badania naukowe w zakresie endokrynologii klinicznej. W roku 1963 ukończył pracę habilitacyjną pt. Radiodiagnostyka endokrynologiczna. W dniu 27 kwietnia 1%3 r. Rada Wydziału Lekarskiego nadała mu stopień naukowy docenta. Od chwili utworzenia Kliniki Endokrynologii Instytutu Chorób Wewnętrznych pracuje początkowo na stanowisku doktora habilitowanego, a od roku 1971 na stanowisku docenta etatowego. Działalność naukowa Jerzego Kosowicza koncentrowała się na diagnostyce i leczeniu zaburzeń endokrynologicznych. W tej dziedzinie posiada wieloletnie doświadczenie i ciekawe obserwacje. Podstawowe znaczenie ma jego dorobek naukowy w zakresie opisów nowych objawów rentgenowskich w chorobach gruczołów dokrewnych. Stanowią one istotny wkład do nauki światowej i były wielokrotnie cytowane w podręcznikach i monografiach w kraju i za granicą (Stany Zjednoczone Ameryki Płn., Szwajcaria, Anglia, Szwecja, Francja, Republika Federalna Niemiec). Dwa opracowania są cytowane jako "objawy Kosowicza". W ostatnich latach działalność naukowobadawcza doc. dra Kosowicza dotyczyła wprowadzenia w Polsce nowoczesnych metod radioimmunologicznych oznaczania wielu hormonów. Są to prace pionierskie, praktycznie wykorzystywane zarówno w macierzystej klinice, jak i w innych ośrodkach endokrynologicznych. Jerzy Kosowicz opublikował drukiem 144 prace naukowe i wygłosił ponad dwieście referatów na zjazdach i konferencjach towarzystw naukowych. Reprezentował endokrynologów polskich i jako referent brał udział w światowym Kongresie Endokrynologii w Londynie (1964), na Konferencji Genetyki w Birmingham (1969); ponadto wygłosił wykłady na uniwersytecie w Londynie na temat zmian radiolo gicznych w dygenezji gonad oraz w Instytucie Matki i Dziecka w Birmingham na temat karłowatości przysadkowej. N a Kongresie Radiologów w Rzymie (1970) - wspólnie z docentem Stanisławem Leszczyńskim przedstawiał pracę na temat zmian radiologicznych w zespole Turnera; na naradzie radioimmunologicznej w Wiedniu (1974) przedstawił badania własne w zakresie oznaczeń hormonu uwalniającego LR - BR. Posiada ogromne zasługi w podyplomowym specjalistycznym szkoleniu lekarzy; wyszkolił - na zorganizowanych przez siebie kursach z zakresu radiodiagnostyki endokrynologicznej, zastosowania badań bioelektrycznych w endokrynologii oraz dwukrotnie przez niego organizowanym kursie radioimmunologicznym - ponad sześćdziesięciu lekarzy z całego kraju, specjalistów w najnowszych technikach badań hormonalnych. Dokształcał asystentów Kliniki i lekarzy zamiejscowych zdobywających specjalizację w zakresie chorób wewnętrznych. Docent dr Jerzy Kosowicz aktywnie uczestniczy w życiu towarzystw naukowych, jest od dziesięciu lat członkiem Royal Society of Medicine w LonDynie. Od sześciu lat pełni funkcję przewodniczącego Sekcji Klinicznej Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, od czterech lat jest przewodniczącym oddziału Towarzystwa Internistów Polskich, członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, członkiem Komisji Endokrynologii Polskiej Akademii Nauk. W ostatnich dziesięciu latach zorganizował osiem ogólnopolskich konferencji naukowych, w tym sześć z zakresu endokrynologii, jedną diabetologiczną i jedną tyreologiczną, ponadto cztery kursy dokształcające. Posiada duże zasługi w popularyzacji wiedzy endokrynologicznej w kraJU. W uznaniu licznych zasług naukowych, dydaktycznych oraz wzorowej postawy obywatelskiej uzyskał szereg wyróżnień i nagród, m. in.: nagrody Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, Towarzystwa Internistów Polskich, Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej (1964), nagrodę zespołową trzeciego stopnia nadaną przez Państwową Radę do Spraw Wykorzystania Energii Atomowej (1973J. DOC. DR HAB. ANDRZEJ ŁUKASZYK Urodził się dnia 20 stycznia 1936 r. w Ostrowie Wlkp., w rodzinie urzędnika pocztowego Franciszka Łukaszyka i jego żony Julianny z domu Pawlaczyk. Po latach okupacji, które spędził w Krobi koło Gostynia, ukończył tam szkołę podstawową, a następnie Liceum Ogólnokształcące w Gostyniu uzy skując w roku 1954 świadectwo dojrzałości. Studia wyższe odbył w latach 1954 -1961 na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Poznaniu. Dyplom lekarza otrzymał w 1961 r. Pracował kolejno na stanowisku asystenta, starszego asystenta i adiunkta (od 1965). Działalność jego związana jest głów nie z Zakładem Histologii i Embriologii Instytutu Biostruktury Akademii Medycznej, w którym pracuje od trzeciego roku studiów. Stopień doktora nauk medycznych uzyskał w 1%4 r. na podstawie pracy pt. Badania histochemiczne wątroby szczura w przebiegu procesu nowotworowego., . Stopień , okt?ra habilitowanego uzyskał dnIa 11 pazdzIernIka 1972 r. w wyniku habilitacji na podstawie rozprawy pt. Badania histochemiczne nad cyklem nabłonka plemnIkotwórczego szczura w warunkach prawidłowych i eksperymentalnych ze szczególnym uW:(ględnieniem dehydrogenary aljagileerojosJoranu. Z dniem l marca 1974 r. został mianowany docentem. Od l października 1973 r. jest kierownikiem Zakładu Histologii i Embriologii Instytutu Biostruktury. W latach 1964 -1965 przebywał przez trzy miesiące w Zakładzie Histologii i Embriologii Uniwersytetu w Brnie, a w lata h 1972.-1973 pracował w międzynarodowej grupIe problemowej w dziedzinie neuroendokrynologii w Zakładzie Anatomii Uniwersytetu Teksaskiego w San Antonio (Stany Zjednoczone Ameryki Płn.). Pracę naukowobadawczą prowadził i kontynuuje w zakresie cytofizjologii i endokrynologii doświadczalnej, która została wprowadzona w Zakładzie przez Tadeusza Kurkiewicza i Kazimierza Miętkowskiego, szczególnie w dziedzinie funkcjonowania układu podwzgórze - przysadka mózgowa - gonada męska. Szereg jego prac naukowych ma charakter oryginalny i pionierski. Opracował cytochemiczną metodę żelazocjankową lokalizowania dehydrogenazy alfa-gllcerofosforanu, za co uzyskał w 1971 r. nagrodę I stopnia Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików. W pracy habilitacyjnej wykazał możliwość istnienia niehormonalnego mechanizmu kontrolującego cykl nabłonka plemnikotwórczego i zaproponował zasadę jego funkcjonowania. Jego badania, prowadzone w San Antonio u ssaków naczelnych, wykryły istnienie swoistego układu neuroselrecyjnego związanego z szyszynką mózgową oraz wykazały, że w przeciwieństwie do przyjętych poglądów, hormony szyszynki mogą pobudzać komórki wydzielające hormony androgenne. Za inne osiągnięcia otrzymał nagrody naukowe: zespołową II stopnia Wydziału II Polskiej Akademii Nauk z okazji Roku Darwinowskiego (1961), III stopnia Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików (1966), zespołową I stopnia Polskiego Towarzystwa Endokrynologów (1968). Jego prace opublikowane w kraju i zagranicą są cytowane w literaturze zagranicznej. Prace swoje przedstawił także na ponad trzydziestu zjazdach naukowych, między innymi na Kongresie Anatomów w Leningradzie (1970), Zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Anatomicznego w Nowym Jorku (1973) i w tymże roku konferencji mikroskopii elektronowej w Galvestone (Stany zjednoczone Ameryki Płn.). Docent Andrzej Łukaszyk współpracuje również z innymi uczelniami w rozwiązywaniu problemów zleconych przez jednostki gospodarki narodowej. Prowadzi ponadto zlecone wykłady na kursach Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Pełni szereg funkcji społecznych. Od roku 1973 jest członkiem Zarządu Głównego i wiceprzewodniczącym oddziału poznańskiego Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików, wiceprzewodniczącym oddziału Polskiego Towarzystwa Anatomicznego (od 1973), członkiem Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Endokrynologów oraz prezesem zarządu Polskiego Czerwonego Krzyża przy Akademii Medycznej. Od 1975 r. jest członkiem Komitetu Patofizjologii Komórki Polskiej Akademii N auk. DOC. DR HAB. MIECZYSŁAW WALCZAK Urodził się dnia 15 września 1925 r. w Grodzisku Wlkp., w rodzinie robotnika kolejowego Józefa Walczaka i jego żony Agnieszki Górnej. Po ukończeniu szkoły podstawowej (1938) rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum w Kościanie. W latach okupacji (1939 -1945) przebywał w Grodzisku Wlkp., od lutego 1942 r. w obozie pracy w Delmenhorst koło Bremy. W październiku 1945 r. wrócił do kraju i po ukończeniu szkoły Laureaci nagródśredniej w Kościanie studiował w latach 1948 -1953 na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Poznaniu. Dyplom lekarza medycyny uzyskał w dniu 31 lipca 1953 r. Od października 1949 r. był wolontariuszem w Zakładzie Histologii Prawidłowej i Embriologii Akademii Medycznej, a od l stycznia 1950 r. kolejno młodszym asystentem, asystentem, starszym asystentem i adiunktem. W latach 1953-1957 był krajowym aspirantem w zakresie histologii. W roku 1956 jako wolontariusz rozpoczął pracę początkowo w Wojewódzkim Szpitalu Dziecięcym, a » następnie w II Klinice Pediatrycznej Akademii Medycznej. Z dniem l kwietnia 1%3 r. przeszedł na stanowisko adiunkta II Kliniki Pediatrycznej. Stopień doktora medycyny uzyskał w roku 196) na podstawie pracy O histochemii i hlstoflzjologli kory nadnercza morskiej świnki w przebiegu doświadczalnego gnilca Z równoczesnym podawaniem ACTH. W dniu 14 grudnia 1966 r. Rada Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej nadała mu stopień uocenta pediatrii na podstawie rozprawy Nieprawidłowości płciowe u dzieci. Docent dr Mieczysław Walczak jest od dnia l sierpnia 1970 r. kierownikiem samodzielnej pracowni endokrynologii Instytutu Pediatrii Akademii Medycznej. W latach 1%7 -1969 był zastępcą dyrektora do spraw lecznictwa, a w latach 1970 - 1972 pełnił obowiązki dyrektora Wojewódzkiego Szpitala Dzie cięcego w Poznaniu. W latach 1968 - 1969 pełnił obowiązki wojewódzkiego specjalisty w zakresie nepiologii, a od l stycznia 1972 r. jest konsultantem pediatrii okręgu poznańskiego Polskich Kolei Państwowych. Był promotorem czterech rozpraw doktorskich, cztery dalsze są otwarte. Napisał ponad dwadzieścia recenzji prac doktorskich i jednej habilitacyjnej. Jest opiekunem czwartego roku medycyny, pełnomocnikiem rektora do spraw praktyk robotniczych; członkiem Okręgowej Komisji Kontroli Zawodowej i Zespołu Sądowo-Lekarskiego; członkiem Komitetu Rozwoju Człowieka Polskiej Akademii Nauk. Do głównych kierunków zainteresowań kliniczno-naukowych docenta Mieczysława Walczaka należy patofizjologia okresu dojrzewania, nieprawidłowości płciowe, cukrzyca u dzieci. J ego dorobek naukowy obejmuje przeszło dwieście publikacji z zakresu endokrynologii doświadczalnej i klinicznej oraz pediatrii. Brał udział w Międzynarodowym Kongresie Pediatrycznym w Pradze (1965), w listopadzie 1966 r. w szkoleniu w Klinice Pediatrycznej w Zurichu, przebywał w Instytucie Doświadczalnej Endokrynologii i Chemii Hormonów w Moskwie w ramach wymiany naukowej (1970), w Berlinie stolicy Niemieckiej Republiki Demokratycznej (1974). W czasie studiów należał do Akademickiego Związku Walki Młodych "Życie", a następnie do Związku Akademickiego Młodzieży Polskiej i Związku Młodzieży Polskiej, gdzie pełnił różne funkcje organizacyjne. Był delegatem na zlot Młodych Przodowników Pracy i Nauki w Warszawie (1952). W czasie studiów otrzymał trzykrotnie tytuł "Przodownika nauki i pracy społecznej". Jest członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (od 1962 r.). Docent Mieczysław Walczak udekorowany został Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem XXX-lecia PRL, Odznaką "Wzorowego Pracownika Służby Zdrowia" oraz odznakami honorowymi "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" i Odznaką Honorową Miasta Poznania. * Zebrał: Tadeusz Orlik NAGRODYw dziedzinie upowszechniania kultury STEFAN MROCZKOWSKI Urodził się dnia 10 maja 1930 r. w Zaniemyślu, w rodzinie kowala Władysława Mroczkowskiego i jego żony Zofii z Kaw czyńskich. Ojciec jego zmarł w 1931 r. N aukę podjął w szkole powszechnej w Środzie w roku 1937. Przerwał mu ją po ukoń czeniu drugiej klasy wybuch wojny światowej. W latach okupacji przebywał w Środzie; Pracował w miejskiej stolarni, początkowo jako goniec, a następnie jako pomocnik biurowy. Kontynuował również naukę na tajnych kompletach. W roku 1942 Gestapo aresztowało matkę Stefana, uwięziło ją w Forcie VII w Poznaniu, gdzie została zamordowana. Po zakończeniu wojny Stefan Mroczkowski podjął w roku 1945 naukę w gimnazjum i liceum w Środzie. Tam też zdał egzamin maturalny (1950). W tym samym roku przyjęty został na Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Poznańskiego, podejmując studia w zakresie historii kultury materialnej. W 1951 r. przeniósł się na filologię polską. Współpracując w kulturalnym ruchu studenckim, utworzył amatorski teatr studencki (1953), w którym wystawiono Pana Damazego Blizińskiego. Z zespołu tego powstał założony przez Mroczkowskiego Studencki Teatrzyk Satyryków "Żółtodziób" (1954). Uzyskał on na I Ogólnopolskim Festiwalu Kultury Studenckiej (1955) za program Otrzęsiny trzecią nagrodę. W roku 1955 Stefan Mroczkowski ukończył studia i w listopadzie rozpoczął pracę dziennikarza w Rozgłośni Polskiego Radia w Kielcach. W czerwcu 1956 r. powrócił do Poznania. Pracę zawodową kontynuował w poznańskiej Rozgłośni Polskiego Radia w redakcji młodzieżowej. W listopadzie 1957 r. przeszedł do Telewizji, gdzie pracował kolejno w redakcji młodzieżowej, literatury i dramatu, a ostatnio w redakcji programów rozrywkowych, której kierownikiem został z dniem l listopada 1974 r. Jest ponadto scenarzystą i reżyserem poznańskiego Ośrodka Telewizyj nego. Stefan Mroczkowski posiada w swym dorobku reżyserskim około sześćdziesięciu widowisk i filmów telewizyjnych. Do najbardziej popularnych w kraju cykli widowiskowych reżyserowanych przez Stefana Mroczkowskiego można zaliczyć złożony z dwudziestu trzech odcinków "Alfabet Rozrywki". N adawany w skali ogólnopolskiej, program ten spotkał się z pozytywnym przyjęciem telewidzów i krytyki. Andrzej Braun ("Literatura" nr 2/48, 11 I 1973) stwierdzał: ,,«Alfabet Rozrywki» w reżyserii Mroczkowskiego [. . .]' od początku uważam za dobry program rozrywkowy, pełen inwencji, śmieszny, inteligentny". Po ostatnim odcinku ukazała się w "Dzienniku Łódzkim" notatka pt. "Pożegnanie z «Alfabetem Rozrywki», w której czytamy m. in. "w minioną niedzielę pożegnaliśmy się z doprawdy inteligentnie i żywo redagowanym programem rozrywkowym - poznańskim «Alfabetem Rozrywki» [...] Każde spotkanie było dla mnie niespodzianką, przygodą dla realizatorów ze scenarzystą i reżyserem Stefanagród nem Mroczkowskim na czele. Świeżość i zapał zachowali aż do końca i dlatego - jeśli o mnie chodzi - mogę znów zaczynać od A, od początku". Wśród licznych zainteresowań Stefana Mroczkowskiego odnaleźć można również jego zainteresowanie karykaturą, które inspirowało go do przygotowania cyklicznego programu "Portrety polskich karykaturzystów". W dwudziestu odcinkach zaprezentował on najwybitniejszych polskich karykaturzystówokresu międzywojennego i współczesnych, wśród nich Jerzego Zarubę, Eryka Lipińskiego, Lecha Zahorskiego, Stanisława Mrowińskiego, Nota-Nowickiego i in. Obok telewizyjnych programów cyklicznych na uwagę zasługują także programy: "In ter klub", "Kwiaty polskie", "Jesienny pan" . Zainteresowania artystyczne Mroczkowskiego wykraczają poza telewizję. Zainspirowany ulubionym cyklem Jean Effela Stworzenie świata, napisał libretto do baletu pod tym samym tytułem wystawionego w choreografii Henryka Konwińskiego w Operze Śląskiej w Bytomiu (1974). Współpracuje też z Poznańską Estradą, reżyserując wiele widowisk. W 1973 r. Stefan Mroczkowski reżyserował jeden z koncertów Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu oraz Festiwal Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze (1975). Mimo licznych zajęć zawodowych, nie zerwał współpracy z amatorskim ruchem artystycznym. Po powrocie z Kielc (1956) podjął na nowo współpracę z teatrzykiem "Żółtodziób", dla którego przygotował dwie premiery: A bo co i Trry łokcie optymizmu. W latach 1958 -1960 kieruje Teatrem Trójkątnej Sceny przy Studenckim Kubie "Od nowa". Teatr pod jego kierownictwem przygotował trzy premiery: Majakowskiego Obłok w spodniach, za którą otrzymał w Laureaci nagród Krakowie nagrodą Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej; Ionesco Łysą śpiewaczką i Monachomachię według Krasickiego. Od roku 1%1 kieruje kabaretem "Modliszka". Kabaret ten działał także przy Klubie "Od nowa". W latach 1%1 -1963 Stefan Mroczkowski wspólnie z Adamem Kochanowskim był autorem dwóch programów tego kabaretu: Nledopoznanla i Vivat Poznańczanie. W latach 1960 -1970 współpracował także z Wyższą Szkołą Oficerską Wojsk Pancernych w Poznaniu, przygotowując z podchorążymi programy rozrywkowe i poetyckie. W tym czasie zespół ten otrzymał czołowe nagrody na konkursach okręgowych i ogólnopolskich, m. in. II nagrodę na Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Poezji Radzieckiej (1967). Stefanowi Mroczkowskiemu - w uznaniu jego zasług - nadano najwyższe wyróżnienie Szkoły - tytuł "Honorowego Podchorążego". Stefan Mroczkowski jest laureatem licznych nagród i wyróżnień. Otrzymał m. in. doroczną nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za autorstwo, opracowanie i reżyserię cyklu "Alfabet Rozrywki" (1972), wyróżnienie Ministerstwa Obrony Narodowej w dziedzinie publicystyki (1971), Nagrodę Młodych Klubu "Od nowa" (1960). U dekorowany też został Złotym Krzyżem Zasługi (1973). Posiada Odznakę Honorową Miata Poznania, Honorową Odznakę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji, Złotą Honorową Odznakę Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej i Złotą Odznakę Rady Naczelnej Zrzeszenia Studentów Polskich. ZBIGNIEW NAPIERAŁA Urodził się dnia 12 lipca 1945 r. we Wronkach, w rodzinie nauczycielskiej Wacława N apierały i jego żony, Stefanii z domu Sroczyńskiej. Po ukończeniu szkoły podstawowej w rodzinnym mieście, rozpoczął w 1959 r. naukę w Liceum Ogólnokształcącym w Szamotułach, w której w 1%3 r. zdał egzamin dojrzałości. W tymże roku podjął studia na Wydziale Prawa U niwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W okresie studiów należał do grupy aktywnych działaczy młodzieżowych. W Zrzeszeniu Studentów Polskich pełnił kolejno w latach 1964 -1965 funkcje kierownika Studenckiego Klubu "Pod Maskami", a w latach 1965 -1967 przewodniczącego Komisji Kultury Rady Uczelnianej. Był kierownikiem Komitetu Organizacyjnego "Igrów Żakowskich"; współorganizatorem Sejmiku Kultury Studenckiej przed Kongresem Kul tury Polskiej; kierował pracami programowymi Festiwalu Młodzieży Akademickiej; był inicjatorem oraz współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Opery im. Stanisława Moniuszki. Z jego również inicjatywy powstał Chór Akademicki przy Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. W 1%7 r. Zbigniew Napierała wybrany został wiceprzewodniczącym do spraw kultury Rady Okręgowej Zrzeszenia Studentów Polskich. Funkcję tę pełnił również po ukończeniu studiów do roku 1%9. W 1967 r. przyjęty został w szeregi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1968 r. Zbigniew Napierała uzyskał absolutorium na Wydziale Prawa oraz dyplom magistra praw. Nadal pozostał jednak wierny swoim zainteresowaniom problematyką kulturalną. W 1969 r. powołany został na stanowisko dyrektora Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych w Poznaniu. I tutaj właśnie sprawdziły się najpełniej jego duże zdolności organizacyjne i kilkuletnie doświadczenie z pracy w kulturalnym ruchu studenckim. Pod jego bowiem kierownictwem poznańska "Estrada" osiągnęła wysokie efekty artystyczne; stała się czołową placówką tego typu w Polsce. Zbigniew N apierała umiejętnie połączył ambitne zadania artystyczne z efektami ekonomicznymi. Zgromadził wokół siebie sprawny kolektyw kierowniczy. "Estrada" stała się instytucją integrującą dążenia wybitnych twórców. Nawiązała współpracę m. in. z Konradem Drzewieckim, Romanem Kordzińskim, Zygmuntem Mahlikiem, J erzym Milianem oraz z wieloma popularnymi artystami estradowymi, jak np. Urszula Sipińska, Zdzisława Sośnicka, Andrzej Dąbrowski, a także z zespołami estradowymi, wśród nich z cygańskim zespołem "Roma", który dopiero pod troskliwą opieką "Estrady'" osiąga prawdziwe sukcesy artystyczne. "Estrada" nawiązała również współpracę z Wielkopolską Orkiestrą Symfoniczną, która w związku z tym zmieniła częściowo swój profil repertuarowy. W tym okresie powstał także Kabaret "Tey", nagrodzony na festiwalu w Opolu "Złotą Szpilką" - najwyższym trofeum w tej konkurencji. Powstało też "Studio Sztuki Estradowej", którego celem jest wychowanie młodej kadry piosenkarskiej dla potrzeb Poznańskiej "Estrady" oraz przygotowanie adeptów sztuki estradowej do zawodowego egzaminu. Konsekwencją tej planowej i wszechstronnej działalności był sukces reprezentantów poznańskiej "Estrady" na XI Festiwalu Polskiej Piosenki w Opoiu w 1973 r. Zygmunt Kiszakiewicz oceniając Festiwal w Opolu (" Panorama" nr 27 z 28 VII 1973) napisał m. in. "Dotąd bowiem jedna tylko Estrada Poznańska kieruje się w swej działalności regułami nowoczesnego show-bussinesu nakazującego nie tylko eksploatować rzadkie talenty, lecz wyszukiwać je i później starannie szlifować, aż nabiorą wartości i prawdziwego blasku. Pogląd, że i w piosence potrzeba nam ludzi kompetentnych, reprezentowany przez poznaniaków, sprawdził się w Opolu w postaci druzgocącego zwycięstwa ich ekipy festiwalowej we wszystkich niemal konkurencjach: od piosenki przebojowej po kabaretowy moralitet, od jazzującej frazy po beztroski rytm "Homo Homini". Estrada wyspecjalizowała się także w organizacji wielkich imprez plenerowych (m. in. na Stadionie "Olimpii"), które przybrały formę masowego teatru politycznego. Przykładem tego była impreza z okazji otwarcia sali sportowo-widowiskowej "Arena". Zbigniew Napierała był także inicjatorem i animatorem szeregu wielkich przedsięwzięć kulturalnych realizowanych na terenie Poznania i Wielkopolski. Obok pracy zawodowej, pozostał on wierny działalności społecznej. Jest m. in. od 1968 r. działaczem Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego, a od 1971 r. sekretarzem tegoż Towarzystwa. W dniu l października 1974 r. Zbigniew N apierała powołany został na stanowisko naczelnego redaktora Ośrodka Telewizyjnego w Poznaniu. Za społeczną działalność w ruchu młodzieżowym Zbigniew Napierała odznaczony został przez Radę Państwa Brązowym Krzyżem Zasługi, otrzymał także Złotą Odznakę Zrzeszenia Studentów Polskich oraz Odznakę Honorową Miasta Poznania. W uznaniu osiągnięć w pracy zawodowej i kulturalnej na terenie miasta i województwa poznańskiego minister Kultury i Sztuki przyznał Zbigniewowi N apierale "Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury", a Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Odznakę Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" . Zebrał: Alfred Laboga PIĘĆDZIESIĘCIOLECIE GIMNAZJUM HUMANISTYCZNEGO I LICEUM I DWUDZIESTOPIĘCIOLECIE VIII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU (1924-1949-1974) W dniu 16 listopada 1974 r. odbyła się jubileuszowa uroczystość jednej z najbardziej znanych w naszym mieście szkół średnich: pięćdziesięciolecie założenia Gimnazjum Humanistycznego i dwudziestopięciolecie istnienia VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza. Szkołę założył młody podówczas pedagog, późniejszy doktor tej dyscypliny, ksiądz Czesław Piotrowski. Pierwotnie była to otwarta w roku 1923 - szkoła przygotowawcza i klasa IV z programem I klasy gimnazjum. Rok później jej założyciel uzyskał koncesję na prowadzenie niższych klas gimnazjalnych przy tej szkole, stąd też tę datę (1924) przyjmuje się jako rok powstania Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, które pod koniec roku 1925 otrzymało niepełne , a w dwa lata później pełne prawa gimnazjów państwowych, jako "Prywatne Gimnazjum H umanistyczne im. Adama Mickiewicza w Poznaniu". Nowy etap działalności Gimnazjum rozpoczęło w nowo wybudowanym gmachu szkolnym przy ulicy Marszałka Focha (obecnie Głogowskiej 92), tak odtąd nierozłącznie wkomponowanym w panoramę łazarskiej dzielnicy Poznania. Gimnazjum niemal od początku stało się jedną z przodujących placówek w szkolnictwie średnim w mieście, posiadało wiele nowoczesnych na owe czasy urządzeń dydaktycznych, sportowych i socjalnych oraz znakomite grono nauczycielskie, w którego skład wchodziło wielu późniejszych profesorów uniwersyteckich, m. in. Kazimierz Cwojdziński, Karol Górski, Jan Stoińskl, Stefan Papśe. Rychło też stało się szeroko znane z wysokiego poziomu nauczania, a także - zgodnie z zasadą mens sana In corpore sano - z dużych osiągnięć na polu sportowym (m. in. świetna drużyna koszykówki męskiej kółka sportowego "Vis", zktórej wyszło kilku reprezentantów barw krajowych, w tym dwóch olimpijczyków w roku 1936, jak też wielu świetnie zapowiadających się szermierzy, trenowanych przez nauczyciela wychowania fizycznego będącego reprezentantem Polski w szabli). Niestety, wybuch wojny przerwał najwspanialszy okres dynamicznego rozwoju Gimnazjum, wzbogaconego o własny rekreacyjny ogród botaniczny z kortem tenisowym, rozszerzonego o szkołę przygotowawczą (podstawową), początkowo cztero- a potem sześcioklasową, i zgodnie współpracującego z sąsiadującym Seminarium Nauczycielskim, przemienionym w Gimnazjum Żeńskie im. Juliusza Słowackiego. Do tego czasu w murach szkoły kształciło się znacznie ponad tysiąc uczniów, z których 472 - w dziewięciu rocznikach, od 1931 do 1939 - zdało egzamin maturalny; dalszym sześciu rocznikom (nie licząc czterech podstawowych): czterem gimnazjalnym i dwom licealnym hitlerowska napaść na Polskę przerwała naukę. N adszedł teraz czas wielkiej próby patriotyzmu: dawni "mickiewiczacy" przywdziali zamiast studenckich czapek żołnierskie hełmy i wzięli udział w wojnie obronne] 1939 roku, głównie w walkach Armii "Poznań", w pułkach piechoty, kawalerii i artylerii. Walewice i Łęczyca, bitwa nad Bzurą, obrona Warszawy i Modlina - w tych i innych akcjach i operacjach militarnych walczyli absolwenci i uczniowie-ochotnicy z "Micka". Kilkunastu z nich poległo na polu chwały, liczni odnieśli rany. Za męstwo, odwagę i ofiarność pięciu "mickiewiczaków", w tym dwaj - podchorążowie Andrzej Glabisz i Stanisław Taylor pośmiertnie otrzymało Krzyże Orderu Virtuti Militari, wielu odznaczono Krzyżami Walecznych. N ajokrutniejszy okazał , się los młodych konspiratorów z Wielkopolskiej Organizacji Wojskowe] i Wojsk Ochotniczych Ziem Zachodnich - podziemnych organizacji zawiązanych w Poznaniu jesienią roku 1939. Młodzież poznańskich szkól średnich stanowiła w nich ogromną większość, przy czym najliczniej zasilili Wielkopolską Organizacją Wojskową, a potem Wojska Ochotnicze Ziem Zachodnich, uczniowie Gimnazjum i Liceum im. Adama Mickiewicza. Wypływało to głównie stąd, że adiutantem założyciela i komendanta Wielkopolskiej Organizacji Wojskowej był "mickiewiczak" Aleksander Kubski. On też zwerbował swych kolegów, którzy stanąli na czele większości młodzieżowych piątek i dziesiątek w organizacji. Po aresztowaniu, wiosną i latem 1940 r., kilkudziesięciu absolwentów i uczniów przeszło gehenną okrutnego śledztwa i tortur w katowni gestapo w byłym "Domu żołnierza" i w Forcie VII, potem katorgi więzienne przy ul. Młyńskiej w Poznaniu, w Rawiczu i we Wronkach, w Głogowie i Wrocławiu, w Spandau, Neuk6ln, P16tzensee w berlińskim Moabicie i innych hitle, rowskich miejscach kaźni. Ponad dwudziestu aresztowanych - z Aleksandrem Kubskim na czele - i oskarżonych o spiskowanie przeciwko III Rzeszy i "zdradę stanu" skazano na karą śmierci i zgilotynowano. Tylko jednemu z nich, Zbigniewowi Ger T7tychowi, powiodła się śmiała ucieczka i on - jedyny spośród skazanych na śmierć - żyje do dziś dnia. Pięciu zmarło w więzieniu z wycieńczenia lub na gruźlicę, kilku zostało zamęczonych w obozach zagłady. Kilkunastu spośród skazanych na kary więzienia zdołało przeżyć, chociaż niektórzy zaznali piekła aż kilku obozów koncentracyjnych, jak Dachau, Gusen, Gross-Rosen czy Mauthausen. Fort VII, Oświęcim i Mauthausen były też miejscami kaźni kilku profesorów gimnazjalnych, aresztowanych za udział w podziemnym ruchu oporu. Sześciu z nich - w tym znany literat Stefan Balicki i polonista Stefan Adam Schmidt, jeden z głównych przywódców konspiracji w Wielkopolsce - przypłaciło to życiem. Ci "mickiewiczacy", którym udało się przedostać z okupowanego kraju do Francji lub Anglii, walczyli potem na różnych frontach: pod Narvikiem i Tobrukiem, El-Alamein, Monte Cassino, Falaise i Arnhem. Szczególnie zaś piękne karty zapisali w walce przeciwko hitlerowskiej Luftwaffe byli uczniowie i absolwenci "Micka", którzy służyli pod znakiem biało-czerwonych szachownic, w lotnictwie. Nie wiadomo, czy którakolwiek z naszych szkół średnich dała polskim skrzydłom tylu pilotów! Z czternastu Gmach szkolny pr:ry ul. Głogowskiej 92. Fotografia wykonana przed rokiem 1939 Jubileuszelotników "mickiewiczaków" dwunastu walczyło w Royal Air Force; pięciu z nich zginęło w bojowych akcjach: Michał Włodzimierz Samoliński w bitwie o Anglię we wrześniu 1940 r., Jan Roman Mieczkowski i Józef Czachowski w rok później, a Alfred Osadziński i Mieczysław Rzemyk w 1942 r. Z pozostałych na szczególne wyróżnienie zasługuje porucznik (później kapitan) pilot Kazimierz Sporny - jeden z asów polskiego lotnictwa myśliwskiego, uczestnik słynnego "cyrku Skalskiego" w Tunezji, mający na swym koncie pięć zestrzelonych samolotów nieprzyjacielskich, jeden prawdopodobnie zestrzelony i jeden uszkodzony! Otrzymał trzykrotnie Krzyż Walecznych i Krzyż Orderu Virtuti Militari. Kawalerami tego najwyższego odznaczenia polskiego byli także Michał W. Samoliński, Jan R. Mieczkowski i Mieczysław Rzemyk. Zupełnie inną, choć równie piękną kartę bojową zapisali członkowie podziemia w kraju. Około dwudziestu walczyło, a dwóch zginęło w partyzanckich szeregach Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich, kilkunastu zginęło w więzieniach i obozach koncentracyjnych, w ulicznych egzekucjach lub w hitlerowskich akcjach pacyfikacyjnych. Ponad dwudziestu zginęło w Powstaniu Warszawskim (1944), swój ofiarny w nim udział i wysokie, a niekiedy naj "wyższe odznaczenia przypłacając przelaną krwią i najwyższą daniną życia oddanego za ojczyznę. W Powstaniu Warszawskim wziął także udział w szeregach Armii Ludowej, wybitny działacz lewicowego ruchu oporu, aktywista Związku Walki Młodych, czynny w dywersji i sabotażu, Andrzej Dołżycki. Aresztowany i zesłany do Gross-Rosen zginął tam w nieznanych okolicznościach. Także na głównym froncie walki z hitlerowską armią nie zabrakło żołnierzy rekrutujących się' spośród byłych absolwentów i uczniów Gimnazjum i Liceum im. Adama Mickiewicza. Już w partyzantce, na ziemiach zabużańskich, w zgrupowaniu "Jeszcze Polska nie zginęła" znaleźli się pierwsi "mickiewiczacy" . Później weszli oni w skład jednostek 1. Armii Wojska Polskiego, inni zostali zmobilizowani do 2. Armii. W ich szeregach przeszli szlak bojowy od Lublina przez Warszawę, Bydgoszcz i umocnienia Wału Pomorskiego aż do Kołobrzegu. W szeregach Ludowego Wojska Polskiego forsowali Odrę, później zdobywali Oranienburg, Havelberg i dobijali wroga w Berlinie. Wyzwalali także Sudety, Czechosłowację i zwyciężali pod Dreznem. Za swą bojową postawę i ofiarność otrzymali wiele polskich i radzieckich orderów i medali. Walczyli od pierwszego do ostatniego dnia wojny, na wszystkich europejskich i afrykańskich frontach wojennych, w konspiracji, na lądzie, morzu i w powietrzu "za wolność naszą i waszą". Stu dziesięciu, a więc dziesięć procent ogółu absolwentów i uczniów "Micka", walkę tę przypłaciło życiem. Powojenne dzieje szkoły były dość skomplikowane, jak wiele zresztą spraw w okrutnie zniszczonym przez wojnę kraju. Poznań stracił całkowicie lub częściowo ponad 5Jló budynków i z tego powodu gmach przy ul. Głogowskiej, zajęty w lutym 1945 r. na siedzibę Urzędu Wojewódzkiego Poznańskiego, a później innych instytucji, przez dziesięć z górą lat nie mógł służyć celom, do jakich został wybudowany. Dopiero z końcem 1956 r. wprowadziło się do niego VIII Liceum Ogólnokształcące, powstałe z otwartej w 1948 r. przy ul. Bosej Szkoły Podstawowej Nr 10, w rok potem przemianowanej na szkołę jedenastoletnią (stąd rok 1949 przyjmuje się za datę powstania Liceum), później kilkakrotnie reorganizowane i przemianowywane. N a wniosek młodzieży szkolnej skierowany 15 grudnia 1956 r. do Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego, Ministerstwo Oświaty wyraziło zgodę na nadanie tej placówce imienia Adama Mickiewicza i odtąd dawne tradycje "mickiewiczaków" znów stały się żywe i są pieczołowicie kultywowane w dawnej szkole przy ul. Głogowskiej 92. Bardzo skromnie startująca w gmachu przy ul. Bosej szkoła rozwinęła się w okresie dwudziestu pięciu lat w dużą, nowocześnie urządzoną średnią uczelnię, liczącą ponad trzydzieści klas i 1150 uczniów obojga płci, przy ponad sześćdziesięcioosobowym personelu nauczycielskim. Dyrektorem szkoły do roku 1956 był mgr Leon Macniak, od tego zaś czasu stanowisko to piastuje mgr Mieczysław Podgórski. Powszechnie znaną z doskonałej pracy dydaktyczno-wychowawczej, bogatą w osiągnięcia społeczno-kulturalne i "wykazującą bardzo dobre rezultaty w dziedzinie sportowo-turystycznej Szkołę opuściło w latach 1951 - 1974 ponad IW absolwentów, z których większość ukończyła bądź kontynuuje studia na wyższych uczelniach. Wspomniane już kultywowanie tradycji mickiewiczowskich objawiało się nie tylko w przybraniu imienia patrona dawnego Gimnazjum i Liceum Humanistycznego i w nawiązaniu do dobrych osiągnięć wychowawczych i dydaktycznych szkoły przy ul. Głogowskiej 92. Do tych osiągnięć dodano nowe wartości. Obchodzone są corocznie Dni Patrona, nawiązano kontakt z załogą statku m/s "Mickiewicz", przeprowadzane Są różnego rodzaju zawody, obchody i spotkania, jak np. rajd "Siadami Mickiewicza po Wielkopolsce", mickiewiczowskie quizy, konkursy i sesje popularnonaukowe. Wreszcie nawiązano kontakty z innymi szkołami im. Adama Mickiewicza w Polsce. Przejawem te] dbałości o tradycję i utrzymanie związków byłych uczniów i' absolwentów ze swoją szkołą stały się też uroczystości jubileuszowe. Pierwszą urządzono w dniu 28 listopada 1964 r. z okazji czterdziestolecia szkoły. Zgromadziło się ponad pięciuset uczestników, którzy - spędziwszy wiele chwil wzruszenia i radości ze spotkania ze "starymi belframi" i towarzyszami "niedoli" z ławy szkolnej - postanowili zorganizować ponowne spotkanie w dziesięć lat później. W ten sposób doszło w dniu 16 listopada 1974 r. do Zjazdu "Wychowanków Szkoły z okazji pięćdziesięciolecia Gimnazjum i Liceum oraz dwudziestopięciolecia VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza. Program obchodów jubileuszowych był bardzo bogaty. Hozpoczęło je rano złożenie kwiatów przed pomnikiem Adama Mickiewicza przez delegację uczniów i absolwentów szkoły; następnie odbyła się w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza główna uroczystość. W części oficjalnej przemawiali: przewodniczący Komitetu Organizacyjnego, prof. dr Wiktor Jankowski, absolwent a potem nauczyciel szkoły w latach przedwojennych, dyrektor mgr Mieczysław Podgórski, kurator Okręgu Szkolnego Poznańskiego mgr Anna Tyczyńska i przedstawiciel młodzieży szkolnej. Sztandar VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza został udekorowany Medalem Komisji Edukacji Narodowej, a kilkanaście osób z grona nauczycielskiego otrzymało odznaczenia państwowe i Odznaki Honorowe Miasta Poznania. Przygotowana przez uczniów i absolwentów, pod kierownictwem nauczyciela "wychowania muzycznego, mgr Konrada Gawałka, część artystyczna, na którą złożyły się występy chóru i orkiestry szkolnej oraz recytacje, wywołała ogromne wrażenie wśród licznie zebranych gości, dzięki doskonale dobranemu programowi i bardzo wysokiemu poziomowi wykonania. Dalsze uroczystości odbyły się po południu przy ul. Głogowskiej 92. Najpierw przed gmachem dokonano odsłonięcia poświęconego Mickiewiczowi obelisku., potem w hallu szkoły - po okolicznościowym przemówieniu sekretarza Komitetu Dzielnicowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisława Mielnika - matka poległego absolwenta, Irena Glabiszowa, odsłoniła tablicę upamiętniającą nauczycieli i wychowanków, którzy w latach 1939 -1945 oddali życie za ojczyznę. Następnie w auli szkolnej została otwarta wystawa pamiątek, obrazująca dorobek szkoły, nauczycieli i uczniów w półwieczu jej istnienia. Imprezy jubileuszowe zakończyło spotkanie wieczorne, w którym chęć uczestniczenia zgłosiło tyle osób, iż zabrakło w Poznaniu sali, która mogłaby wszystkich pomieścić. Dlatego też urządzono je w dwóch miejscach: w restauracjach "Adria" i "WZ". Sprawozdanie to nie byłoby pełne, gdyby pominięto przygotowaną na zjazd okolicznościową jednodniówkę, obrazującą historię powstania szkoły, pełne chwały losy wojenne nauczycieli, absolwentów i uczniów, jak też powojenne dzieje i piękny dorobek dwudziestopięciolecia jej istnienia w Polsce Ludowej. Starannie wydana, w sporym nakładzie (2000 egzemplarzy), obszerna i bogato ilustrowana, publikacja ta poziomem zamieszczonych w niej prac i bogactwem informacji i wykazów, wykracza poza ramy tego rodzaju szkolnych jednodniówek i stanowi ważny przyczynek nie tylko do dziejów poznańskiego szkolnictwa średniego, ale także do historii Poznania w ogóle, a okresu wojenno-okupacyjnego w szczególności. Pomimo "wielkich starań organizatorów Zjazdu i komitetu redakcyjnego jednodniówki, zestawienie nazwisk poległych "mickiewiezaków" opublikowane w druku i uwiecznione na tablicy pamiątkowej okazało się niekompletne. Toteż zapadła decyzja wykonania dodatkowej tablicy z dalszymi nazwiskami, uzyskanymi podczas zjazdu i w następstwie nowych kontaktów i informacji. Pełny zestaw tych nazwisk obejmuje skorygowana i uzupełniona lista ofiar II wojny światowej nauczycieli, absolwentów i uczniów Gimnazjum i Liceum im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jerzy Pertek 1 Projekt obelisku, tablicy ku czci poległych, pamiątkowego medalu, okładki jednodniówki i zaproszenia na uroczystości 50-lecia, wykonała nauczycielka rysunków i wychowania plastycznego VIII Liceum mgr Irena Rosińska. Jubileusze ANEKS PROFESOROWIE, ABSOLWENCI I UCZNIOWIE, KTÓRZY ODDALI ŻYCIE ZA OJCZYZNĘ PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ Profesorowie Stefan Balicki Wiktor Łagowski Stanisław Olejniczak Kazimierz Amrogowicz Jan usz Banc Mieczysław Blok Witold Broel- Plater Gerard Bukowski Wiktor Chudziński Andrzej Ciecierski Roman Ciesielski Józef Czachowski Marceli Czarnecki Andrzej Dołżycki Stanisław Filisiewicz Bogdan Flisikowski Kazimierz Gałkowski Zygmunt Gałkowski Andrzej G labisz Florian Głogowski Zygmunt Godlewski Pięćdziesięciolecie Vii LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO te. Adama Mickiewicza w Poznaniu Fotokopia okładki jednodniówki Edward Piątka Stefan Adam Schmidt Stanisław Żaczek Absolwenci 1 uczniowie Wacław Golembka Tadeusz Gostyński Andrzej Górka Walenty Grabowski Leon Grabski Jan Granatowicz Jarosław Guda- Wołkowiński Mieczysław Guda- Wołkowiński Zdzisław Hańczewski Klemens Hebanowski Włodzimierz Heil Andrzej Hoffman J eremi H ulanicki Romuald Jakubowski Zbigniew Jakubowski Marian J anczakowski Ryszard J askólski Marian Jazgar Czesław Kaszkowiak Czesław Kiełczewski Zbigniew Koczorowski Przemysław Kostrzewski Janusz Kozłowski Tadeusz Krotoszyński Sławomir Król Aleksander Kubski Henryk Kurkowiak Czesław Kuźniak Alfons Lamkowski Tadeusz Łajp Czesław Łukowski Zbigniew Maćkowiak Włodzimierz Martinek Mirosław Matuszak Andrzej Max Andrzej Michalski Stanisław Michałowski Jan R. Mieczkowski Jerzy Mierniczak Eustachy Mikołajewski Jerzy N owak Eolesław Nycz Andrzej Otmianowski Alfred Osadziński Jerzy Pluciński Wiesław Pluciński Lech Pływaczyk Wacław Pokrywka Lech Pospieszaiski Henryk Przesmycki Olgierd Przyłuski Henryk Rozmarynowicz Włodzimierz Różyński Zbigniew Ruprycht Józef Ruszczyński Mieczysław Rzemyk Michał W. Samoliński Zbigniew Satkowski Antoni Schmidt Kazimierz Schwartz Zbigniew Serwacki Wojciech Skarżyński Wojciech Smoliński Marian Sobeski Janusz Sokołowski Wiesław S taroniewicz Klemens Staszewski Jerzy Steifer Witold Stypułkowski Jan Suchowiak Zygmunt Suwalski Erwin Szeib Henryk Szeib Janusz Szlagowski Stefan Szlagowski' Stanisław Taylor Stefan Turno Henryk Urbaniak Zdzisław Wardejn Edmund Wasikowski Bronisław Wejchert Nikodem Wiechowski Bogusław wieleński Bogdan Wysocki Janusz Zakrocki Włodzimierz Zakrocki Jerzy Zakrzewski Radziwój Zakrzewski Wojciech Zaleski Zygmunt Zaleski Marian Zieliński Maurycy Zardecki Listę opracowali: Jerzy Machawski i Jerzy Pertek SESJE RADY NARODOWEJ M. POZNANIA POŚWIĘCONE UCHWALENIU PLANU -SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO I BUDŻETU NA ROK 1975 ORAZ SPRAWOZDANIU Z WYKONANIA PLANU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO I BUDŻETU W ROKU 1974 W dniu 19 grudnia 1974 r. w sali sesyjnej U rzędu Miasta Poznania odbyła się VI Sesja Rady Narodowej m. Poznania, której głównym punktem porządku dziennego było uchwalenie Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu Poznania na rok 1975. W sesji - obok radnych - uczestniczyli: Józef Kużba - dyrektor Zespołu Handlu Zagranicznego w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów; posłowie na Sejm; przewodniczący dzielnicowych rad narodowych; naczelnicy urzędów dzielnicowych; wiceprezydenci i dyrektorzy wydziałów Urzędu Miasta Poznania. Sesję otworzył przewodniczący Rady, radny Alfred Kowalski. Po uzgodnieniu porządku dziennego interpelacje zgłosili: radny N orbert Nowicki w sprawie środków, jakie Urząd Miasta Poznania zamierza przeznaczyć na remont i utrzymanie dróg i chodników w śródmieściu; radny Wojciech Gawroński - w sprawie zaopatrzenia sklepów w artykuły spożywcze w okresie przedświątecznym. Referat wprowadzający do dyskusji nad głównym punktem porządku dziennego projektem Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu zbiorczego Poznania na rok 1975 wygłosił prezydent Poznania, radny Stanisław Cozaś. Mówca nawiązał do materiałów podstawowych, opracowanych na sesję, w których zawarte zostały szczegółowe zadania na rok 1975 - ostatni rok Planu Pięcioletniego 1971 - 1975; zwrócił uwagę na sprawy, którymi Urząd Miasta będzie się zajmował w roku 1975. Zasadniczy wpływ na ogólny wzrost poprawy warunków bytowych ludzi miała wysoka w ubiegłych czterech latach dynamika pieniężnych przychodów ludności, osiągniętych w wyniku konsekwentnej realizacji U chwał VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W roku 1975 będą one jeszcze wyższe, co wpłynie odpowiednio na zwiększenie siły nabywczej i struktury po 6 Kronika m. Poznaniapytu. W tej sytuacji zwróci się szczególną uwagę na dostosowanie struktury podaży towarów i usług do zmieniającego się popytu. Nie jest wykluczone, że pewne trudności będą występowały w zaopatrzeniu rynku w pełny asortyment mięsny, aczkolwiek podaż mięsa systematycznie wzrasta. Dla poprawy zaopatrzenia w warzywa i owoce, szczególnie w okresie wiosennym, wykorzystana będzie w szerszym niż dotąd zakresie pomoc Kombinatu Ogrodniczego Państwowych Gospodarstw Rolnych N aramowice, który w wybudowanej przez siebie sieci sklepów będzie rozprowadzał świeże warzywa z własnych szklarni i sadów, a także przetwory mleczarskie, w celu zapewnienia bardziej odczuwalnej poprawy zaopatrzenia rynku, Urząd Miasta wspólnie ze Zjednoczeniem Państwowych Gospodarstw Rolnych podejmie dalsze wysiłki w kierunku rozwoju sieci sklepów z artykułami rolno-spożywczymi. Prowadzone będą także rozmowy w sprawie uruchomienia placówek gastronomicznych podległych temu Zjednoczeniu. Większe niż w latach ubiegłych zadania poznańskiego handlu wymagają modernizacji bazy materialno-technicznej. W roku 1975 osiemdziesiąt dwa małe lokale sklepowe połączone zostaną w czterdzieści sześć większych, umożliwiających specjalizację handlu i nowoczesne sposoby obsługi klienta. Akcją łączenia o bj ętych zostanie także osiemnaście zakładów gastronomicznych. N a ten cel Urząd Miasta przeznaczył pięćdziesiąt mieszkań. Spowodowało to wykwaterowanie rodzin zajmujących pomieszczenia na zapleczu przewidzianych do modernizacji sklepów i placówek gastronomicznych. "Spośród wielu - mówił dalej Stanisław Cozaś - problemem zasadniczym będzie budownictwo mieszkaniowe. Realizacja programu budownictwa, który uchwalony został na lata 1971 -1975, przebiega pomyślnie. W Sprawozdania wyniku corocznego przekraczania zadań ponadplanowych, uzysk w latach 1971 -1975 wyniesie około 8cxx) izb mieszkalnych. Szczególną uwagę w roku 1975 zwróci się na sprawy kompleksowej budowy osiedli mieszkaniowych, tzn. łącznie ze szkołami, przedszkolami, urządzeniami dla handlu i usług, itp. "Ambitne zadania ujęte zostały także w projekcie planu na rok 1975 w dziedzinie poprawy warunków socjalno-bytowych ludności. Pełne wykonanie zadań w dziedzinie oświaty pozwoli m. in. na objęcie wychowaniem przedszkolnym w roku 1975 ponad ffJ% dzieci w wieku od trzech do sześciu lat. Opieką przedszkolną objęte zostaną wszystkie dzieci sześcioletnie, które stanowić będą ponad 40% liczby dzieci w wieku przedszkolnym. W celu intensywniejszego wykorzystania jeszcze stale zbyt szczupłej bazy, zakłada się organizowanie ognisk przedszkolnych dla dzieci sześcioletnich. we wszystkich szkołach podstawowych, co pozwoli na zwolnienie znacznej liczby miejsc w przedszkolach, a tym samym objęcie opieką przedszkolną większej liczby dzieci w wieku od trzech do pięciu lat". "Modernizacja szpitali i poczynania integracyjne przyczynią się do intensyfikacji procesu leczenia. Zakupiono za granicą szereg unikalnych aparatów. M. in. Szpital Miejski przy ul. Lutyckiej - jako drugi w kraju - otrzymał nowoczesny aparat do wykrywania chorób raka. Wszystkie jednostki poznańskiej służby zdrowia winny zapewnić bardziej racjonalne i pełne wykorzystanie posiadanej aparatury medycznej". N astępnie mówca przedstawił zamierzenia Urzędu związane z funkcją Poznania jako centrum regionu i ośrodka takich ogólnokrajowych imprez kulturalnych jak: Biennale Sztuki dla Dziecka, Poznańska Wiosna Muzyczna, konkursy plastyczne itp. Ponadto oddane zostaną do użytku nowe obiekty sportowe, m. in. kryta pływalnia i ośrodek przywodny w N owej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataj e"; rozbudowany będzie zespół sportowy dla celów dydaktycznych Akademii Wychowania Fizycznego i Turystyki i Miejskiego Ośrodka Sportowego oraz rozbudowane i zmodernizowane ośrodki wypoczynkowe, co przyczyni się do rozwoju kultury fizycznej i poprawy warunków rekreacji. "J ednym z problemów - mówił dalej radny Stanisław Cozaś - któremu chcemy poświęcić wiele uwagi w roku 1975, jest ochrona środowiska naturalnego człowieka. W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego szczególny nacisk zostanie położony na sumienny przegląd zakładów przemysłowych z punktu widzenia stanu i ilości zainstalowanych urządzeń oczyszczających oraz starań poczynionych w celu zmniejszenia emisji pyłów i gazów. Aby polepszyć czystość wód powierzchniowych i gruntowych, nastąpi m. in. wymiana rurociągu tłocznegodo lewobrzeżnej oczyszczalni ścieków; kontynuowana będzie budowa nowej centralnej oczyszczalni ścieków a równocześnie kontynuowana będzie regulacja Warty. Rozpoczną się prace przygotowawcze i dokumentacyjne budowy nowego ogrodu botanicznego w północnym paśmie rozwojowym miasta oraz kilku zbiorników wodnych, które w przyszłości staną się atrakcyjnymi miejscami rekreacji i wypoczynku mieszkańców, m. in. w Głuszynie" . "Urząd Miasta podejmie wiele prac przygotowawczych do inwestycji przewidzianych na przyszłe pięciolecie (1976 -1980): 1. Kontynuowane będą prace związane z przygotowaniem nowych terenów osiedlowych w rejonie Piątkowo-Naramowice, w którym do 199) r. ma zamieszkać około 200 (XX) osób; 2. W latach 1976 -1980 przewiduje się w szerokim zakresie rozbudowę uczelni poznańskich, a przede wszystkim rozpoczęcie pierwszego etapu budowy ośrodka akademickiego dla U niwersytetu im. Adama Mickiewicza w Morasku. W związku z tym kontynuowane będą prace nad dokumentacją prawną i techniczną oraz przygotowaniem terenu pod budowę; 3. Dla zapewnienia prawidłowego rozwoju przestrzennego miasta przewiduje się w najbliższych latach budowę trzech nowych zespołów przemysłowo-składowych i usługowych w rejonach: Obotrycka- Wagrowska- Hetmańska; Koziegłowy- Karolin oraz N aramowice- Bolechowo. W związku z tym będą prowadzone prace przygotowawcze i dokumentacyjne; 4. Kontynuowane będą prace nad programem rozwoju i poprawy warunków komunikacji miejskiej oraz unowocześnieniem bazy materialno- technicznej kultury, m. in. nad budową teatru muzycznego". W końcowej części wystąpienia Stanisław Cozaś omówił najistotniejsze części projektu budżetu na rok 1975. Projekt uwzględnia finansowanie wszystkich zadań dotyczących sfery socjalno-kulturalnej oraz komunalnej stosownie do koncepcji rozwoju społeczno-gospodarczego miasta. W przekroju strukturalnym projekt budżetu prawie 70% środków finansowych przewidywał na utrzymanie i dalszy rozwój infrastruktury socjalnej i urządzeń komunalnych, a więc na zadania związane bezpośrednio z zaspokajaniem codziennych potrzeb mieszkańców. Znamienny przy tym jest fakt wzrostu wydatków bieżących na te cele o 15,4%, tj. o kwotę 311 min zł w stosunku do budżetu uchwalonego na rok 1974. Środki budżetowe planowane na rok 1975 pozwolą na sfinansowanie zadań w zakresie konserwacji i modernizacji zieleni, oświe DOCHODY I WYDATKI ZBIORCZEGO BUDŻETU MIASTA NA ROK 1975 ŹRÓDEŁ DOCHODÓW I GŁÓWNYCH KIERUNKÓW (w tys. zl) Tabela l WEDŁUG PODSTAWOWYCH WYDATKÓW Dział Nazwa Dochody Wydatki Dochody - wydatki ogółem 3 373 478 3 373 478 I Dochody własne - wydatki bieżące 2 359 057 2323417 01 Przemysł 194113 - 31 Budownictwo 46 811 25 898 40 Rolnictwo 312 1984 45 Leśnictwo 3 66 61 Handel wewnętrzny 293 861 - 67 Gospodarka mieszkaniowa i komunalna 105 478 504 663 76 Szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie 1470 349 200 77 Szkolnictwo zawodowe 400 192 719 78 Szkolnictwo wyższe - 650 81 Kultura i sztuka 700 128 552 84 Ochrona zdrowia 3 600 897 325 87 Świadczenia społeczne 1005 69 889 88 Kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek 273 41918 89 Finanse i ubezpieczenia 47 577 - 91 Administracj a państwowa 44 535 65 032 94 Różna działalność 657 519 1816 99 Dochody z gospodarki nieuspołecznionej i od ludności 961 400 - 00 Różne rozliczenia finansowe (rezerwy) x 43 705 II Udziały i dotacje 1014 421 x U działy w dochodach budżetu centralnego 597 093 x Dotacje z budżetu centralnego 417 328 x w tym dotacje na inwestycje 406 427 x I I I Wydatki na inwestycje x 412 427 IV Wydatki na kapitalne remonty x 637 634 [tlenia ulic, na dotacje dla przedsiębiorstw komunalnych. Na te oraz pozostałe zadania objęte gospodarką narodową przewidywano 534 min zł, tj. o 36,3% więcej aniżeli w roku 1974. Mając na uwadze znaczenie kultury 1 sztuki w procesie rozwoju aglomeracji miejskiej,przewidywano na te cele 128,5 min zł, co oznaczało wzrost wydatków o 12,4%. Niezależnie od wydatków dotyczących społecznego funduszu spożycia, projekt budżetu preferował kierunki prowadzące do poprawy bazy materialnej poprzez kontynuowanie remontów kapitalnych. Corocznie na te Tabela 2 WYDA TKI NA INWESTYCJE I KAPITALNE REMONTY NA ROK 1975 (w tys. zł.} Część Nazwa Wydatki na in- Wydatki na kawestycje pitalne remonty 80 Wydział Finansowy 399 524 - 87 Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej - 300 87 Miejskie Zjednoczenie Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej - 535 700 89 Dyrekcja Inwestycji Miejskich - 200 90 Komenda Straży Pożarnych 168 - 91 Kuratorium Okręgu Szkolnego 200 28 000 92 Wydział Kultury i Sztuki - 25 500 93 Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej 12 535 38 850 94 Wydział Kultury Fizycznej i Turystyki - 3 500 97 Wydział Budżetowo-Gospodarczy - 5 584 Razem: 412427 637 634 Tabela 3 DOCHODY I WYDATKI ZBIORCZEGO BUDŻETU MIASTA POZNANIA WEDŁUG PODZIAŁU TERYTORIALNEGO NA ROK 1975 O tys. zl) Dochody Wydatki Dochody własne Środki wyrównawcze Wydatki bieżące z tego u- z tego: działy w Udziały Rezerwa Rezerwa Wyszczególnienie Ogółem w docho- Dotacje Ogółem Razem Inwesty - Kapitalne dochody dochodach dach bud- Dotacje wydatki na nieprze- na czyny cje remonty Razem na inwes- wydatki własnych żetu cen- tycje celowe bieżące widziane społeczne rad naro- tralnego wydatki nie inwesdowych tycyjne Ogółem zbiorczy budżet miasta 3 373 478 2 359 057 824 241 597 093 406 427 10 901 3 373 478 2 323 417 11467 19 000 412 427 637 634 Budżet jednostkowy miasta 2135 337 1 128 553 824 241 597 093 406 427 3 264 2135 337 1221 803 6 069 2 500 406 427 507 107 Budżet dzielnic - razem 1238 141 1230 504 7 637 1238 141 1101614 5 398 16 500 6 000 130 527 Dzielnicowa Rada Narodowa - Stare Miasto 321 726 320 229 1497 321 726 288 099 1418 3 000 33 627 Dzielnicowa Rada Narodowa - N owe Miasto 214 960 213 649 1311 214 960 193 250 944 3 500 4 000 17 710 Dzielnicowa Rada Narodowa - Wilda 183 278 182 228 1050 183 278 159 278 773 4 000 24 000 Dzielnicowa Rada Narodowa - Gl unwald 291 626 288 724 2 902 291 626 263 146 1 295 3 000 1000 27 480 Dzielnicowa Rada Narodowa - Jeżyce 226 551 225 674 877 226 551 197 841 968 3 000 1000 27 710 cele angażuje się poważne środki budżetowe. Wykazanych w projekcie budżetu wydatków inwestycyjnych w kwocie 412,4 min zł nie można utożsamiać z wielkościami nakładów na inwestycje. Środki budżetowe stanowią tylko jedno z wielu źródeł finansowania zadań inwestycyjnych i dlatego też występują istotne różnice w planowaniu tych środków w każdym roku budżetowym, w zależności zresztą od stopnia pokrycia nakładów inwestycyjnych źródłami wpływów pozabudżetowych. Łączne nakłady inwestycyjne w grupie A na rok 1975 wynoszą 1150,9 min zł i są wyższe od przewidywanego wykonania w roku 1974 o 300,9 min zł. Ogólna suma wydatków budżetowych 3373 min zł znajduje pokrycie w dochodach własnych w 70% oraz w środkach wyrównawczych w 30%. "Wszystkie ogniwa gospodarki miejskiej - powiedział na zakończenie Stanisław Cozaś - zobowiązane będą do przestrzegania wysokiej dyscypliny i właściwej organizacji pracy. Szczególną uwagę należy zwrócić na oszczędną gospodarkę finansowo-materiałową oraz na dalszą poprawę efektywności gospodarowania. Wykonawcy planu i budżetu winni ściśle współdziałać z Miejską Komisją Planowania i Wydziałem Finansowym, jako głównymi koordynatorami działalności gospodarczo-finansowej Urzędu Miasta poznania" . "Pełne wykonanie nakreślonych zadań uzależnione będzie od stopnia zaangażowania mieszkańców Poznania. Szeroki program społeczno-gospodarczy możemy w istotny sposób poszerzyć, zwłaszcza w dziedzinie upiększenia i estetyki miasta. W tym zakresie pod hasłem «Każdy z nas swemu miastu» dużą rolę spełniają już samorządy mieszkańców" . N astępnie na wniosek przewodniczącego Rady dokonano wyboru komisji redakcyjnej projektu uchwał. W dyskusji jako pierwszy zabrał głos radny Romuald Łożyński, który przemawiał w imieniu Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego. "Szczególną wymowę ma fakt - powiedział na wstępie radny Łożyński - że przyszłoroczny Plan będzie realizowany po dużych osiągnięciach w rozwoju miasta w latach 1973 -1974, będących efektem sprzyjającej atmosfery, jaką stworzył rok trzydziestolecia Polski Ludowej. Mieszkańców Poznania cieszą szczególnie te obiekty, które zostały oddane do użytku w roku 1974. Są to: hotel "Orbis- Polonez", wschodni odcinek miejski Trasy E-8, Trasa Hetmańska, sala sportowo-widowiskowa Arena i in. W ich realizacji pomagało tysiące poznaniaków, którzy pracując społecznie dali dowody ogromnego zaangażowania. Optymizmem napawa rów nież szybka rozbudowa osiedli mieszkaniowych Rataje i Winogrady oraz rozpoczęcie budowy Osiedla Kopernika. "Projekt Planu przewiduje znaczne przekroczenie w roku 1975 założeń Planu Pięcioletniego 1971 -1975. W wyniku realizacji uchwały XII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej została dokonana i z satysfakcją przyjęta przez społeczeństwo regulacja płac w gospodarce uspołecznionej. Przedstawiony na sesji projekt planu i budżetu na rok 1975 stanowi konsekwentne ogniwo w wytyczonej przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą strategii dynamicznego rozwoju potencjału społeczno-gospodarczego Poznania. Jest to projekt ambitny, a także realny. Budżet na rok 1975 - w świetle projektu - w pełni zapewnia pokrycie wydatków bieżących dochodami własnymi. Rozdysponowanie środków jest w zasadzie dostosowane do wyznaczonych celów społecznych i zadań gospodarczych" . "Kluczowym zagadnieniem zarówno wzrostu stopy życiowej j ak i równowagi gospodarczej jest zapewnienie odpowiednio wysokiej i zróżnicowanej podaży towarów i usług. Zakłada się, że dostawy towarów na zaopatrzenie rynku wzrosną o 11,1% przy szybszym wzroście podaży artykułów przemysłowych od spożywczych. Zaspokojenie popytu rynkowego uzależnione będzie nie tylko od masy towarów, ale przede wszystkim od ich jakości i atrakcyjności. Równocześnie dzięki planowanym inwestycjom i szeroko zakrojonej w różnych rejonach miasta modernizacji sieci handlowo- usługowej zwiększy się baza materialna handlu" "Projekt planu cechuje również konsekwencja w staraniach o coraz lepsze zaspokojenie sfery pozakonsumpcyjnych potrzeb społecznych. W roku 1975 liczba nowych mieszkań wzrośnie o 5308, a w latach 1971- 1975 - o 18 714 izb. Oznaczać to będzie przekroczenie zadań Planu Pięcioletniego o około 8cxx) izb. W zakresie gospodarki komunalnej nastąpi dalsza poprawa w zaopatrzeniu w wodę, gaz i energię cieplną. Korzystne zmiany nastąpią też w komunikacji miejskiej . Jesteśmy przekonani, że przydziały tramwajów i autobusów dla miasta będą w roku 1975 w pełni wykonane. Popieramy przy tym uzasadnione postulaty Urzędu Miasta pod adresem władz centralnych w sprawie dodatkowych przydziałów autobusów i wozów tramwajowych. Aprobujemy słuszne inicjatywy władz) administracyjnych zmierzające do przyśpieszenia modernizacji ciągów komunikacyjnych i drogowych sprzyjających poprawie bezpieczeństwa ruchu". "Z wzrostdużym zadowoleniem środków budżetowychstwierdzamy na potrze by Sprawozdaniasłużby zdrowia i opieki społeczne]. Projekt przewiduje zwiększenie liczby łóżek w szpitalach i miejsc w zakładach pomocy społecznej, budowę nowych ośrodków zdrowia, powiększenie liczby lekarzy i średniego personelu medycznego. Wysoko oceniamy zagwarantowanie środków na rozwój kultury, a szczególnie jej bazy materialnej". W imieniu Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego radny Romuald Łożyński zgłosił wniosek o przyjęcie Planu Rozwoju Społeczno-Gospodarczego i budżetu miasta na rok 1975. Radny Jan Szych, występując w imieniu Komisji Zaopatrzenia, Usług i Rolnictwa, przypomniał m. m. o uchwale Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej podjętej na posiedzeniu plenarnym w dniu 30 maja 1974 r., poświęconej "Programowi rozwoju usług w latach 1974- 1980". Stwierdzono w niej, że pomimo uzyskanych efektów dotychczasowe tempo wzrostu usług nie jest zadowalające. Komisja Zaopatrzenia, Usług i Rolnictwa na swych posiedzeniach wskazywała słabe punkty działalności Wydziału Handlu, Przemysłu i U sług U rzędu Miasta Poznania. Jej zdaniem - szczególny nacisk należy położyć na rozwój usług poszukiwanych, a mianowicie pralniczych, związanych z wyposażeniem i renowacją mieszkań, motoryzacyjnych i turystycznych. Radny Szych podkreślił, że osiągnięcia regionu poznańskiego stwarzają zachętę do coraz lepszej pracy. Potwierdzeniem tego może być odpowiedź załogi Poznańskiej Fabryki Maszyn Żniwnych, która na apel premiera Piotra Jaroszewicza na plenarnej sesji Sejmu w dniu 17 grudnia, dla uczczenia VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej - podjęła zobowiązania wykonania dodatkowej produkcji o łącznej wartości 30 min zł oraz zadeklarowała przepracowanie roboczogodzin w czynach społecznych na rzecz zakładu i miasta. Radny Kazimierz Zbucki - zastępca przewodniczącego Komisji Gospodarki Komunalnej, Komunikacji i Łączności, przedstawił uwagi Komisji w kilku sprawach. Mówił m. in. o tym, że w planie na rok 1975 przeznacza się na remonty kapitalne budynków mieszkalnych kwotę 153 min zł, tj. o 6,2% więcej niż w roku 1974. Komisja uważa, że należało by zakupić nowy sprzęt i zwrócić szczególną uwagę na organizację pracy i zaopatrzenie materiałowe w przedsiębiorstwach remontowo-budowlanych. Łączne nakłady na przebudowę dróg, oświetlenie i zieleń wynieść mają 440 min zł. Komisja uważa, że potrze by są znacznie większe, gdyż winny wynosić 600 min zł. W roku 1975 miasto otrzyma tylko dwadzieścia osiem autobusów, a znaczna część taboru jest wyeksploatowa na i nie gwarantuje sprawnej pracy. Komisja wnioskuje o wystąpienie do Ministerstwa Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska o dodatkowe przydziały autobusów i tramwajów oraz o przyśpieszenie budowy zajezdni przy ul. Fortecznej. Radna Jadwiga Mankiewicz zastępca przewodniczącego Komisji Zdrowia i Spraw Socjalnych, podkreśliła, iż środki uwzględnione w projekcie Planu Społeczno-Gospodarczego oraz w budżecie stwarzają możliwość dalszego rozwoju służby zdrowia Poznania. W dalszym ciągu rozwijany będzie model organizacyjny zespolonej działalności lecznictwa, który pozwala na zwiększenie efektywności usług leczniczo-profilaktycznych i opieki społecznej, lepsze wykorzystanie kadr medycznych oraz sprzętu i aparatury. Po omówieniu niektórych ważniejszych zadań, których realizacja przyczyniła się do uzyskania korzystnych efektów wlecznictwie otwartym i zamkniętym, radna Mankiewicz stwierdziła, iż pewnym brakiem w projekcie Planu Społeczno-Gospodarczego jest zbyt mały przyrost liczby etatów personelu technicznego i pielęgniarskiego, wynoszący średnio tylko sto trzydzieści pięć etatów rocznie. Radny Jerzy Stefański podkreślił, że w roku 1974 uczyniono duży postęp w rozwiązywaniu podstawowych problemów ochrony środowiska. Do najważniejszych rozwiązań należy zaliczyć próbę utworzenia nowej organizacji przedsiębiorstwa zieleni miejskiej. Flan postuluje, aby zieleń miejska w dalszym ciągu znajdowała się w centrum uwagi Urzędu Miasta Poznania. Komisja Ochrony Środowiska podziela ten pogląd. Przedłożone projekty Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu Poznania na rok 1975 przewidują dynamiczny rozwój ochrony środowiska, co upoważnia Komisję do postawienia wniosku o przyjęcie projektów. Radna Alicja J opp - członek Komisji Zaopatrzenia, Usług i Rolnictwa przypomniała, że poprawa warunków życiowych społeczeństwa powoduje określony wzrost popytu na towary rynkowe. Plan Społeczno-Gospodarczego rozwoju miasta na rok 1975 zakłada dalszy rozwój sieci handl u i gastronomii oraz jej modernizację. Zakłada się uruchomienie trzydziestu trzech nowych sklepów o powierzchni 14 046 m 2 , w tym dwadzieścia pięć sklepów, z nowego budownictwa. Placówki handlowe zlokalizowane zostaną na osiedlach mieszkaniowych "Rataje", "Winogrady" oraz przy ul. Hetmańskiej, Langiewicza, Opolskiej i Dąbrowskiego. Sieć zakładów gastronomicznych zwiększy się o jedenaście placówek i o ponad tysiąc miejsc konsumpcyjnych. Przewidziana w planie modernizacja ważniejszych ciągów handlowych JEDNOSTKOWY BUDŻET MIASTA NA ROK 1975 (w zO Część Dział j Rozdział l 2 1 3 Ol 8921 0023 0027 0081 0091 0093 6822 7021 7031 7091 7221 7396 Nazwa Ogółem Wydział Finansowy Przemysł Jednostki organizacyjne spółdzielczości pracy Handel wewnętrzny Centrale i przedsiębiorstwa handlowe Finanse i ubezpieczenia Banki i inne instytucje finansowe i kredytowe Loteria i gry liczbowe Administracja państwowa Różna działalność Różna działalność Podatek od funduszu płac Dochody z gospodarki nieuspołecznionej i od ludności Podatek od wynagrodzeń Inwestycje i kapitalne remonty, różne rozliczenia Udziały w podatku obrotowym od przedsiębiorstw Różne dotacje celowe Dotacje na inwestycje rad narodowych Rezerwy ogólne Inwestycje branżowe Inwestycje i kapitalne remonty jednostek i zakładów budżetowych Rezerwy na inwestycje i kapitalne remonty Wydział Handlu, Przemysłu i U sług Handel wewnętrzny Terenowe przedsiębiorstwa handlowe i gastronomiczne Różna działalność Zadania wyodrębnione Wydział Komunikacji Szkolnictwo zawodowe Różna działalność Administracja państwowa Komisje egzaminacyjne Różna działalność Zadania wyodrębnione Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Budownictwo Przedsiębiorstwa budowlane, montażowe, pomocnicze i usług gospodarki komunalnej Różne wpływy przedsiębiorstw i jednostek na rozrachunku gospodarczym Gospodarka mieszkaniowa i komunalna Ulice, place, mosty i wiadukty Oświetlenie ulic Oczyszczanie miast Zieleń w miastach Przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej Zarządy gospodarki terenami Różne wpływy przedsiębiorstw i jednostek na rozrachunku gospodarczym Odszkodowania Różna działalność Zadania wyodrębnione Inwestycje, kapitalne remonty i różne rozliczenia Dochody l 962 302 000 53 749 000 53 749 000 84040 000 84040 000 46 827 000 44 600 000 2227 000 410 000 410 000 431 573 000 431573 000 338 919 000 338 919 000 l 006 784 000 597093 000 3 264 000 406 427 000 68 678 000 68 678 000 830 000 11 650 000 12 837 000 4 205 000l 500 000 6 632 000 Tabela 4 Wydatki 6 415 331000 184 769 000 5 800 000 5 000 5000 3 624 000 3 264 000 3 264 000 240 000 240 000 120 000 120 000 759 136 000 22 569 000 l 200 000 7 680 000 14 800 000 261 393 000 3 054 000 240 000 240 000 448 000 000i I 2 l 3731 3992 7695 7983 7795 7751 7795 8213 8214 8222 8232 8251 8311 8321 8383 8395 Sprawozdania Inwestycje i kapitalne remonty jednostek i zakładów budżetowych Wydział Gospodarki Przestrzennej, Geologii i Ochrony Środowiska Budownictwo Przedsiębiorstwa geodezyjne i kartograficzne Pracownie, zespoły urbanistyczne, zespoły usług projektowych Roboty geologiczne (nie inwestycyjne) Prace geodezyjne (nieinwestycyjne ) Dyrekcja Inwestycji Miejskich Gospodarka mieszkaniowa i komunalna Dyrekcje inwestycji miejskich Inwestycje, kapitalne remonty i różne rozliczenia Inwestycje i kapitalne remonty jednostek i zakładów budżetowych Komenda Straży Pożarnych Gospodarka mieszkaniowa i komunalna Jednostki ochrony przeciwpożarowej Szkolnictwo zawodowe Ośrodki szkolenia kursowego zawodowego Różna działalność Zadania wyodrębnione Inwestycje, kapitalne remonty i różne rozliczenia Inwestycje i kapitalne remonty jednostek i zakładów budżetowych Kuratorium Okręgu Szkolnego Szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży Różna działalność Kolonie i obozy Szkolnictwo zawodowe Szkoły zasadnicze Różna działalność Kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek Jednostki i urządzenia kultury fizycznej Inwestycje, kapitalne remonty i różne rozliczenia Inwestycje i kapitalne remonty jednostek i zakładów budżetowych Wydział Kultury i Sztuki Szkolnictwo zawodowe Szkoły artystyczne Internaty i stypendia dla uczniów szkół zawodowych Różna działalność Kultura i sztuka Muzea Ochrona zabytków Biura Wystaw Artystycznych Biblioteki powszechne miejskie Domy kultury Stowarzyszenia muzyczne, artystyczne i kulturalne Teatry, opery i operetki Filharmonie, orkiestry, chóry, kapele Festiwale, konkursy i inne imprezy Różna działalność Inwestycje, kapitalne remonty i inne rozliczenia Inwestycje i kapitalne remonty jednostek i zakładów budżetowych Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej Handel wewnętrzny Wojewódzkie przedsiębiorstwa aptekl 247 000 l 247 000 292 000 6150 000 6150 000 6150 000 11 O 000 11 O 000 11 O 000 53 000 33 000 20 000 100 000 105 000 64617 OQ) 61584000 61 584 000 23 644 000 l 200 000 13 430 000 9 388 000 9188 000 9188 000 200 000 28 632 000 27215 000 27215 000 1159 000 l 159 000 90 000 90 000 168 000 12109 000 7 292000 l 166 000 4661000 l 465 000 4 605 000 l 620 000 2985 000 12 000 12 000 200 000 i 77 588 000 24 806 500 21500 500 3 236 500 69 000 127282000 5 822 000 406 000 l 840 000 14970000 10917 000 808 000 72 242 om 13 800 000 4 752 000 l 725 000 25 500 000 624 515 000 1 2 3 4 5 « 77 Szkolnictwo zawodowe 20 000 18 010 000 7712 Technika i licea zawodowe 20 000 13 995 000 7751 Internaty i stypendia dla uczniów szkół zawodowych 3 960 000 7795 Różna działalność 55 000 84 Ochrona zdrowia 2268 000 528 198 000 8411 Szpitale, izby chorych i izby porodowe 204 000 100 072 940 8421 Zakłady dla nerwowo i psychicznie chorych 52 000 5 685 000 8431 Sanatoria przeciwgruźlicze 6 876100 8432 Prewentoria i pólsanatoria 447 500 . 8511 Lecznictwo otwarte 32 000 34031760 8583 Leki dla uprawnionych 253 700 000 8611 Stacje pogotowia ratunkowego 500 000 23 284 000 8612 Kolumny transportu sanitarnego 220 000 20 848 000 8631 Stacje sanitarno-epidemiologiczne 622 000 13 638 000 8651 Zespoły opieki zdrowotnej 14 000 52016500 8695 Różna działalność 624 000 15 465 200 8698 Zwalczanie alkoholizmu 2133 000 87 Świadczenia społeczne 745 000 41316 000 8711 Domy pomocy społecznej 247 000 22972 000 8712 Zakłady rehabilitacji zawodowej inwalidów 498 000 9434 000 8795 Różna działalność 8 910 000 94 Różna działalność 133 000 9583 Zadania wyodrębnione 133 000 00 Inwestycje, kapitalne remonty i różne rozliczenia 36 858 000 0093 Inwestycje i kapitalne remonty jednostek i zakładów budżetowych 36 858 000 94 Wydział Kultury Fizycznej i Turystyki 5 039 000 39 106 000 67 Gospodarka mieszkaniowa i komunalna 4766000 7091 Przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej 4 766 000 88 Kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek 273 000 35 606 000 8812 Imprezy sportowe i sport w szkole 850 000 8813 Zadania w zakresie upowszechnienia kultury fizycznej 426 000 8814 Ośrodki sportu, turystyki i wypoczynku 9 100 000 8822 Ośrodki informacji turystycznej 273 000 2 142 000 8825 Zadania w zakresie upowszechniania turystyki 280 000 8851 Organizacje sportowe i turystyczne 22 808 000 00 Inwestycje, kapitalne remonty i różne rozliczenia 3 500 000 0093 Inwestycje i kapitalne remonty jednostek i zakładów budżetowych 3 500 000 96 Wydział Spraw Wewnętrznych 19 000 366 000 91 Administracja państwowa 145 000 9191 Kolegia do spAw wykroczeń 65 000 9192 Komisje poborowe 20 000 9195 Różna działalność 60 000 94 Różna działalność 19 000 221000 9581 Izby wytrzeźwień 19 000 221000 97 Wydział Budżet owo-Gospodarczy 1 105 000 41 893 000 67 Gospodarka mieszkaniowa i komunalna 5920000 6713 Zasiłki na uzupełnienia wkładów do spółdzielni lokatorskich 5 800 000 7394 N agrody za akcje wyodrębnione 120 000 78 Szkolnictwo wyższe 650 000 7891 Pomoc dla studentów 650 000 81 Kultura i sztuka 150 000 8395 Różna działalność 150 000 91 Administracja państwowa 1 105 000 28 664 000 9132 Rady narodowe, komisje i prezydia rad narodowych 55 000 9133 Urząd wojewódzki (miasta wyłączone z województw) 1 105 000 26454 000 9195 Różna działalność 2037 000 9198 Odszkodowania 118 000 94 Różna działalność 925 000 Sprawozdania 1 .1 2 3 4 l 5 6 9583 Zadania wyodrębnione 925 000 00 Inwestycje, kapitalne remonty i różne rozliczenia 5 584 000 0093 Inwestycje i kapitalne remonty jednostek i zakładów budżetowych 5 584000w centrum miasta, przy placu Wolności, przy ul. Głogowskiej oraz przy ul. Dzierżyńskiego i Dąbrowskiego, przysporzy pięknych i funkcj onalnych sklepów. Zdaniem Komisji należy: zasilić sieć placówek handlowych sklepami fabrycznymi, przede "wszystkim wielkopolskiego przemysłu spożywczego; usprawnić procesy inwestycyjno-remontowe placówek handlowych i gastronomicznych; wykorzystać maksymalnie szansę, jaką dają miastu imprezy targowe dla uzyskania dodatkowych źródeł masy towarowej. Radny Zbigniew Rusinek - członek Komisji Wychowania, Oświaty i Kultury oświadczył, że zadania planowe w dziedzinie oświaty i wychowania dzieci i młodzieży pokrywają się z założeniami zawartymi w uchwałach VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Plan działania na rok 1975 w zakresie kultury przewid uj e realizacj ę zadań zawartych w , ,Programie rozwoju kultury w Wielkopolsce": poprawa bazy materialnej, dalsza realizacja szerokiego programu upowszechniania kultury, szczególnie w środowiskach młodzieżowych i robotniczych, oraz zadania związane z funkcj ą Poznania jako centrum regionalnego ośrodka imprez ogólnokraj owych. Zadowolenie Komisji wzbudziło wprowadzenie do stałego kalendarza Biennale Sztuki dla Dziecka, imprezy inspirującej środowiska twórcze wokół problematyki dziecięcej dydaktyczno -wychowawczej. Objęcie w roku 1975 wychowaniem przedszkolnym 60,5% dzieci, w tym wszystkich sześciolatków, będzie dalszym postępem w stworzeniu dzieciom równego startu w szkole a rodzicom ułatwi opiekę nad dziećmi w wieku przedszkolnym. "Zdaj emy sobie sprawę - powiedział radny Rusinek - że sytuacja na tym odcinku nie zawsze jest zadowalająca. Pełne zaspokojenie potrzeb osiągnąć można przez budowę nowych przedszkoli Oczekujemy więc budowy nowych obiektów oświatowo-wychowawczych, a przede wszystkim przedszkoli w ramach wielkopłytowego budownictwa". Po wyczerpaniu listy dyskutantów rozpatrywano sprawy samorządu mieszkańców. Ocenę pracy ogniw samorządu mieszkańców w Poznaniu przygotowaną przez Biuro Rady Narodowej doręczono radnym już wcześniej. "VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej czytamy w ocenie określił samorząd mieszkańców jako składową częsc jednolitego systemu politycznego państwasocjalistycznego w Polsce. N atomiast na V Plenum Komitetu Centralnego, które uchwaliło perspektywiczny program mieszkaniowy, I sekretarz Komitetu Centralnego Edward Gierek przedstawił koncepcję «osiedla społecznego» i postulował umocnienie w jego ramach roli samorządu mieszkańców, który winien współrządzić maj ątkiem społecznym w miejscu zamieszkania i "współdecydować o wszystkich żywotnych sprawach osiedla mieszkaniowego. Koncepcje te znalazły wyraz w uchwale Biura Politycznego i wytycznych Sekretariatu Komitetu Centralnego z maj a 1973 r. w sprawie umacniania i rozwoju samorządu mieszkańców oraz pracy partyjnej w miejscu zamieszkania". "Różnie kształtowała się w minionym okresie samorządność mieszkańców w naszym mieście. Dziś jednak nie ma JUZ najmniejszej wątpliwości, j ak wielkie znaczenie w jego rozwoju mają komitety osiedlowe, obwodowe i domowe. Zdarzają się wprawdzie nadal komitety źle pracujące, jednak zdecydowana większość to komitety pełniące swe funkcje należycie, w ostatnich wyborach do samorządu mieszkańców, które odbywały się pod koniec roku 1973, powołano w Poznaniu ogółem pięćdziesiąt dwa komitety osiedlowe i sto czterdzieści szesc komitetów obwodowych. N owo wybrane ogniwa samorządu mieszkańców mają do spełnienia w obecnej kadencji dwie podstawowe funkcje: 1. Społeczno-wychowawczą w stosunku do ludności osiedla polegającą na kształtowaniu socjalistycznych stosunków w mIeJSCU zamieszkania i realizowaną metodą jednoczesnego wyzwalania różnorodnych inicjatyw społecznych i ich koordynowania w trosce o szersze, ponadpartykularne dobro miasta; 2. Kontroli społecznej i nadzoru w stosunku do administracji wszystkich dziedzin życia osiedlowego, sprawowaną przez samorząd jako reprezentanta potrzeb oraz interesów mieszkańców. Obie te funkcje są ze sobą ściśle powiązane i dopiero łączne ich wypełnianie może przekształcić luźną zbiorowość mieszkańców w socjalistyczną społeczność lokalną". Charakteryzując ponad roczną działalność ogniw samorządu w sprawozdaniu podkreślono, iż nie bez znaczenia dla rozwoju ich pracy było oddziaływanie rad narodo - wych, udział radnych w pracach komitetów osiedlowych i obwodowych, spotkania radnych z wyborcami. Zanotowano wiele przykładów świadczących o dobrej pracy ogniw samorządu mieszkańców oraz cennych inicjatyw w dziedzinie: opiniowania planów remontów, kontroli prac remontowych, przeglądów okresowych mieszkań; organizowania wspólnie ze służbą zdrowia ochrony i pomocy społecznej dla ludzi samotnych, starych lub chorych; opieki nad alkoholikami i ich rodzinami; uzgadniania planów inwestycyjnych nowych obiektów handlowych, usługowych, zdrowia i kultury fizycznej; zmian w sieci handlowej i usługowej; godzin otwarcia sklepów. Poważną role spełniły ogniwa samorządu mieszkańców w porządkowaniu miasta i inicjowaniu czynów społecznych w okresie przygotowań do obchodów XXX-lecia Polski Ludowej i Centralnych Dożynek. W ramach czynów społecznych urządzono nowe place gier i zabaw oraz ulepszono wiele ulic. Odmalowano .bramy, okna i parkany. Efekty tej działalności w okresie od stycznia do września 1974 r. po niepełnym obliczeniu oszacowano na kwotę ponad 67 min zł. Praca tylko pięciu wildeckich komitetów osiedlowych w czasie od l stycznia do 30 czerwca 1974 r. przyniosła trzy min zł, a na Starym Mieście prawie cztery min zł. Samorząd mieszkańców zajmował się również wychowaniem dzieci i młodzieży poprzez osiedlowe komisje oraz współdziałanie z ogniwami terenowymi Związku Młodzieży Socjalistycznej i środowiskowym szczepem Związku Harcerstwa Polskiego. Działalność w dziedzinie wychowania dzieci i młodzieży byłaby znacznie lepsza, gdyby nie było brak pomieszczeń na świetlice. Znaczne osiągnięcia zanotowano na odcinku kultury, kultury fizycznej i wypoczynku. Do ciekawszych form pracy kulturalnej i sportowej zaliczyć należy organizowane na Wildzie stałe imprezy pod nazwą "Dzieci swemu osiedlu" oraz turnusy biwakowe; na J eżycach - zawody dla młodzieży niezrzeszonej w takich dyscyplinach jak piłka nożna, siatkówka i koszykówka. Ponadto komitety osiedlowe na N owym Mieście inicjują budowę placów gier i zabaw. Poważne osiągnięcia zanotował samorząd w dziedzinie utrwalania porządku publicznego. W dzielnicy N owe Miasto ogniwa samorządu zorganizowały egzaminy "na kartę rowerową" w rejonach, gdzie spotykano się z dużą liczbą młodzieży nie posiadającej tych uprawnień. Skierowano wiele wniosków dotyczących właściwego oznakowania ulic. Natomiast na Grunwaldzie Komitet Osiedlowy "Świerczewskiego Zachód" wspólnie z Milicją Obywatelską opracował plan oznakowania osiedla i rozpoznał możliwości zlokalizowania parkingów oraz miejsc pod budowę garaży. Obok działalności na rzecz większej grupy, samorząd mieszkańców zajmował się w codziennej pracy także i tymi sprawami, które rodziły się w wyniku aktualnych potrzeb mieszkańców. Najczęściej zwracali się mieszkańcy do ogniw samorządu w sprawach: mieszkaniowych, bytowych, lokalizacji i zaopatrzenia sklepów, rodzinnych, zachowania się młodzieży, pracy administracji domów mieszkalnych, porządku w blokach i na posesji, awarii w urządzeniach mieszkalnych, bezpieczeństwa w osiedlu, budowy garaży. Liczba tych spraw w każdej dzielnicy jest inna. Np. w bieżącej kadencji komitety obwodowe na Starym Mieście rozpatrywały ponad tysiąc skarg w większości dotyczących sporów lokatorskich i współżycia sąsiedzkiego. "Pomimo poważnych osiągnlęc samorządu mieszkańców - czytamy w sprawozdaniu - trzeba zauważyć, iż aktywność poszczególnych ogniw samorządu, możliwość rozwiązywania różnorodnych spraw, a także skupienie wokół siebie szerszego aktywu - nie jest jeszcze we wszystkich komitetach jednakowe. Są jeszcze komitety, które borykają się z dużymi trudnościami. Składa się na to szereg przyczyn, do których można zaliczyć m. in. obojętny niejednokrotnie stosunek niektórych wydziałów urzędów dzielnicowych, brak lokali na siedziby komitetów osiedlowych i obwodowych, brak współpracy z ogniwami organizacji społecznych" . "Dokonując przeglądu działalności poznańskiego samorządu mieszkańców, a przede wszystkim komitetów osiedlowych i obwodowych, za pierwszy rok bieżącej kadencji, stwierdzić należy wyraźne ożywienie ich działalności na wielu odcinkach pracy. Pozostaje jednak wiele jeszcze spraw, na które samorząd poznański powinien w najbliższym czasie zwrócić uwagę wykorzystując posiadane uprawnienia. Szczególnego znaczenia nabiera uzyskane prawo wpływu samorządu mieszkańców na bezpośredni zarząd i nadzór nad działalnością administracji domów mieszkalnych. Podkreślenie tego kierunku pracy zasługuje na uwagę, gdyż wytycza on nowe drogi działania samorządu mieszkańców poprzez przeniesienie kontroli społecznej na strefy działalności organizacyjno-postulatywnej do bezpośredniego zarządzania. Najpoważniejszym osiągnięciem w obecnej kadencji ogniw samorządu mieszkańców jest integrowanie w ich zasięg 2374 działaczy, którzy swoją ofiarną pracą przyczyniają się do zapewnienia ładu i porządku oraz rozwoju naszego miasta". W dyskusji głos zabierali radny Stefan Adamski i Józef Krzyżaniak. Radny Stefan Adamski - członek Komisji Przestrzegania Prawa i Porządku Publicznego, omówił na wstępie podstawowe założenia organizacyjne Sprawozdaniaoraz zadania samorządu mieszkańców w świetle aktualnie obowiązujących w tym zakresie przepisów prawnych, a następnie' stwierdził, że wyrazem zrozumienia roli samorządu mieszkańców jest aktywne współdziałanie radnych - członków stałej komisji Rady Narodowej m. Poznania z przedstawicielami komitetów osiedlowych. Radny Adamski zaproponował przyjęcie do realizacji projektu wniosków zawartych w załączniku do oceny pracy ogniw samorządu mieszkańców z niewielkimi zmianami. Józef Krzyżaniak przewodniczący Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Samorządu Mieszkańców Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu przypomniał, że uchwała Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz wydane dla realizacji tej uchwały akty prawne określiły w sposób jednoznaczny jakościowo i rodzajowo wyższą niż dotychczas rolę i znaczenie samorządu mieszkańców w strukturze społecznej miasta. Istotne w tej nowej organizacji jest to, że powołane w nowych warunkach organy samorządu mieszkańców spełniają jednocześnie funkcję podstawowych ogniw Frontu Jedności Narodu. W wyniku tej integracji ogniw samorządu mieszkańców z ogniwami Frontu Jedności Narodu powstały korzystniejsze możliwości skutecznej koordynacji pracy różnych organizacji i instytucji działających w osiedlach mieszkaniowych. Również w Wojewódzkim Zespole do Spraw Samorządu Mieszkańców działają upełnomocnieni przedstawiciele wszystkich organizacji i instytucji, zobowiązanych do współdziałania z samorządem mieszkańców. Na propozycję przewodniczącego Rady, radnego Alfreda Kowalskiego, oraz w wyniku przeprowadzonego głosowania, Rada jednomyślnie przyjęła do wiadomości przedłożoną ocenę pracy ogniw samorządu mieszkańców miasta Poznania. Rada zatwierdziła również wnioski zawarte w załączniku do oceny wraz z poprawką, a jednocześnie do pełnej ich realizacji zobowiązała prezydenta miasta Poznania i Biuro Rady Narodowej. "Dla podtrzymania prawidłowego dotychczas działania poszczególnych ogniw samorządu mieszkańców - czytamy w uchwalonych przez Radę wnioskach - celowe jest kierowanie się w okresie do końca bieżącej kadencji samorządu następującymi zasadami: 1. Komitety osiedlowe i obwodowe powinny realizować swoją działalność na podstawie opracowywanych planów pracy. Chodzi o rozwijanie działalności nie posiadającej cech przypadkowości, lecz o systematyczne wykonywanie zadań stawianych sobie przez samorząd. Dotychczasowa praktyka wykształciła wiele takich słusznych form postępowania. Wiadomo na przykład, że okres jesien no-zimowy sprzyja prowadzeniu pracy kulturalno-oświatowej, a jednocześnie wymaga ze strony samorządu wykonawstwa wielu zadań związanych z przygotowaniem budynków do zimy, dokonania wielu przeglądów, napraw i remontów; 2. Okres wiosenny przeznaczać należy na akcję porządkowania nieruchomości, usuwania brudu i nagromadzonego sprzętu z piwnic, urządzanie kwietników i zieleńców wokół domów itp. 3. Znane i powszechnie praktykowane są zadania komitetów osiedlowych i obwodowych związane z uroczystościami państwowymi i rocznicami. Ten kierunek należy dalej rozwijać w aspekcie oddziaływania ideowego; 4. Komitety osiedlowe w swoich planach pracy oprócz zagadnień o charakterze gospodarczym powinny uwzględniać także inne istotne sprawy. Winny zatem na swe posiedzenia zapraszać przedstawicieli instytucji z tym związanych, jak np.: przedstawicieli komend dzielnicowych Milicji Obywatelskiej w sprawach dotyczących przestrzegania porządku i bezpieczeństwa publicznego, przedstawicieli Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej w sprawach dotyczących walki z chuligaństwem, przedstawicieli straży pożarnych w sprawach dotyczących zagrożenia pożarowego itp.; 5. W planowaniu pracy komitetów osiedlowych i obwodowych powinno się uwzględniać całokształt problematyki, a w szczególności pracę oświatowo- kulturalną, funkcjonowanie służby zdrowia i opieki społecznej, handlu, usług i zaopatrzenia. Wydaje się również właściwe, aby przedstawiciele różnych instytucji miejskich oraz aparatu gospodarczego uczestniczyli w posiedzeniach komitetów osiedlowych lub obwodowych, i to nie tylko po to, aby wysłuchać krytycznych uwag i opinii mieszkańców l ub działaczy komitetów o działalności swojej jednostki, ale także po to, aby w określony sposób dopomagać samorządowi w rozwiązywaniu problemów wynikających z jego działalności; 6. W zakresie podnoszenia poziomu świadomości prawnej samorządu mieszkańców, na szczeblu komitetów osiedlowych winna być organizowana fachowa pomoc prawników-praktyków różnych specjalności, jednak bez udzielania porad prawnych poszczególnym mieszkańcom w ich konkretnych sprawach, bowiem do tego powołane są zespoły adwokackie, a ponadto udzielaniem porad prawnych nieodpłatnie zajmują się już poradnie społeczno-prawne Związku Młodzieży Socjalistycznej, Ligi Kobiet oraz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację; 7. Dużą rolę w działalności samorządu mieszkańców spełnia organizowanie wolnego czasu mieszkańców, a zwłaszcza dzieci i młodzieży. Głównym ośrodkiem tej działalności są świetlice. Stwierdzić jednak należy, że ich liczba i stan techniczny absolutnie nie zaspokajają istniejących w tym względzie potrzeb. Uwzględniając wysunięte postulaty należy dążyć do zwiększenia liczby świetlic; 8. Dużą pomoc w działalności komitetów osiedlowych i obwodowych wyświadczają zakłady pracy. Wskazane byłoby, aby tego rodzaju współpraca została w jak największym stopniu rozszerzona i wszechstronnie pogłębiana". N astępnie Rada zatwierdziła plan pracy na rok 1975 i na wniosek Komisji Redakcyjnej, po dokonaniu niezbędnych poprawek, powzięła uchwalę w sprawie Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu na rok 1875. "U stala się: 1. Dochody zbiorczego budżetu miasta - czytamy w uchwale - na kwotę 3 373 478 zł, a wydatki tego budżetu w kwocie 3 373 478 zł, według podstawowych źródeł dochodów i głównych kierunków wydatków określonych w załączniku nr l do niniejszej uchwały; 2. Dochody i wydatki zbiorczego budżetu miasta według podziału terytorialnego z wyodrębnieniem udziałów w dochodach budżetu centralnego, dotacji z budżetu centralnego i udziałów w dochodach własnych rad narodowych oraz wydatków bieżących, wydatków na inwestycje i wydatków na kapitalne remonty - w wysokościach określonych w załącznikach do niniejszej uchwały; 3. Rezerwę budżetową na nieprzewidziane wydatki dla budżetów objętych zbiorczym budżetem miasta w wysokości 11467 (XX) zl zgodnie z załącznikiem do niniejszej uchwały; 4. Stawki procentowe i kwoty udziałów w dochodach własnych rad narodowych określone w załączniku do niniejszej uchwały; 5. Dochody i wydatki (koszty) zakładów budżetowych, środków specjalnych, gospodarstw pomocniczych i funduszów celowych budżetu zbiorczego miasta na kwotę 498 612 (XX) zł, w tym dotacje z budżetu 198 217 (XX) zł i nadwyżki podlegające przekazaniu do budżetu 235 (XX) zł. Z kolei przystąpiono do udzielenia odpowiedzi na interpelacje. Na wniesioną przez radnego Wojciecha Gawrońskiego interpelację w sprawie zaopatrzenia sklepów w artykuły spożywcze w okresie przedświątecznym - wyczerpujących wyjaśnień udzielił dyrektor Wydziału Handlu, Przemysłu i Usług Eugeniusz Zaremba. Na interpelację złożoną przez radnego Norberta N owickiego wyjaśnień udzielił dyrektor Miejskiego" Zjednoczenia Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Antoni Karwacki. N a tym porządek obrad VI Sesji Rady N arodowej został wyczerpany. Zamknięcia Sesji dokonał przewodniczący Rady o godzinie 11.50. VII Sesja Rady (N arodowej Miasta Poznania odbyła się w dniu 25 marca 1975 r. w gmachu Urzędu Miasta Poznania przy pi. Kolegiackim 17. Uczestniczyło w niej dziewięćdziesięciu ośmiu radnych. Otwarcia sesji dokonał zastępca przewodniczącego Rady, radny Bogdan Tynecki przedstawiając porządek dzienny. Obejmował on zmiany w składzie osobowym Rady i komisji stałych; interpelacje; sprawozdania prezydenta Poznania z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu miasta w roku 1974; realizację programu rozwoju usług oraz postulatów i wniosków zgłoszonych podczas kampanii wyborczej w roku 1973. W grupie spraw związanych ze zmianami osobowymi, radny Bogdan Tynecki przedstawił do rozpatrzenia trzy projekty uchwał: w sprawie wygaśnięcia mandatu radnego Tadeusza Młyńczaka w związku z jego przejściem do pracy w Warszawie; w sprawie pozbawienia mandatów Barbary Śliwy i Bożeny Trojan, gdyż od dłuższego czasu uchylały się od udziału w pracach Rady i nie skorzystały z możliwości złożenia odpowiednich wyjaśnień; w sprawie zwolnienia radnej Janiny Wittmann z piastowanego mandatu, na jej prośbę umotywowaną ważnymi sprawami osobistymi oraz złym stanem zdrowia. Jednocześnie w porozumieniu z Wojewódzkim Komitetem Stronnictwa Demokratycznego, radny Tynecki zaproponował na opuszczone przez Tadeusza Młyńczaka stanowisko wiceprzewodniczącego Rady - kandydaturę radnej Jadwigi Mankiewicz. Rada podjęła jednomyślnie uchwały o wygaśnięciu mandatu Tadeusza Młyńczaka, o pozbawieniu mandatów Barbary Śliwy i Bożeny Trojan oraz o rezygnacji z mandatu Janiny Wittmann. Rada jednomyślnie wybrała radną Jadwigę Mankiewicz wiceprzewodniczącą Rady. Zgodnie z Uchwałą Nr 149 Rady Ministrów z dnia 12 czerwca 1974 r. w sprawie podporządkowania Powiatowej Rady Narodowej w Poznaniu nadzorowi Rady Narodowej m. Poznania, Rada podjęła następującą U chwałę: W związku z "wygaśnięciem dotychczasowych mandatów radnych Wojewódzkiej Rady Narodowej, na skutek zmiany podporządkowania Powiatowej Rady Narodowej w Poznaniu, uzupełnia się skład Rady Narodowej Miasta Poznania przez powierzenie mandatów radnego Rady Narodowej Miasta Poznania: Władysławowi Braciszewskiemu, Janowi J ankowiakowi, Stefanii Krauze, Danucie Mądrzak z listy Okręgu Wyborczego Nr XXIII oraz Urszuli Chojeckiej, Edwardowi Dobroniowi i Marianowi Gorajowi z listy Okręgu Wyborczego Nr XXIV, utworzonych dla wyboru Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu. Tym samym liczba radnych Rady N arodowej Miasta Poznania zwiększyła się do stu dwudziestu siedmiu. Przeprowadzono także odpowiednie zmiany Sprawozdania w składzie stałych Komisji Rady: 1. Na skutek wygaśnięcia mandatu odwołano Barbarę Śliwę i Janinę Wittmann z Komisji Wychowania, Oświaty i Kultury, a Bożenę Trojan z Komisji Ochrony Środowiska; 2. Z uwagi na powierzenie radnej Jadwidze Mankiewicz funkcji zastępcy przewodniczącego Rady odwołano ją z Komisji Zdrowia i Spraw Socjalnych; 3. Radnego Wacława Radkiewicza odwołano z Komisji Zaopatrzenia, U sług i Rolnictwa i powołano w skład komisji Wychowania, Oświaty i Kultury; 4. Radnych: Władysława Braciszewskiego , Urszulę Chojecką i Edwarda Dobronia powołano w skład Komisji Zaopatrzenia, Usług i Rolnictwa; Jana Jankowiaka i Danutę Mądrzak w skład Komisji Wychowania, Oświaty i Kultury; Mariana Goraja i Stefanię Krauze w skład Komisji Ochrony Środowiska. Interpelację w sprawie zlikwidowania strzelnicy w sąsiedztwie Domu Weterana zgłosił radny Tadeusz Bekas. Złożył także dwa wnioski: w sprawie zagospodarowania obszaru przyległego do Domu Weterana i przyśpieszenia terminu zainstalowania oświetlenia na skrzyżowaniu ulic Szelągowskiej, Słowiańskiej i Wilczak. Referat wprowadzający do dyskusji nad sprawozdaniem z wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu za rok 1974 wygłosił wiceprezydent Andrzej Wituski. Po wybraniu komisji redakcyjnej projektów uchwały Rady rozpoczęła się dyskusja. Jako pierwszy zabrał głos zastępca przewodniczącego Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego radny Maksymilian Świtaj. W wyniku analizy i konsultacji - powiedział radny Świtaj na wstępie - Komisja dokonała syntetycznej oceny działalności gospodarczej i finansowej w mieście, którą to ocenę chciałbym przedstawić. Założeniem Planu Społeczno-Gospodarczego miasta na rok 1974 było utrzymanie wysokiej dynamiki wzrostu produkcji materialnej, doskonalenie efektywności oraz poprawa warunków życiowych ludności. Z przedłożonego nam sprawozdania, a także z opinii mieszkańców naszego miasta wynika, że cel ten został osiągnięty. Nastąpił dalszy dynamiczny rozwój przemysłu osiągnięty zgodnie z założeniami planu gospodarczego przy minimalnym wzroście zatrudnienia i w 88% był pokryty wzrostem wydajności pracy. Podzielamy stanowisko prezydenta miasta, że efektywność gospodarki w naszym przemyśle mogłaby i powinna być jeszcze wyższa. Chodzi o takie działanie, ażeby wysokiemu wzrostowi wydajności pracy towarzyszyła odpowiednia poprawa gospodarki materiałowej i surowcowej oraz lepsze wykorzystanie maszyn i urządzeń. Pozytywne wyniki pracy osiągnięto także w budownictwie. W roku 1974 nastąpił dalszy wzrost dochodów ludności wynoszący ponad 13%. Toteż pozytywnie należy ocenić wysiłek aparatu handlu, który w zasadzie zapewnił odpowiednie dostawy towarów. Były one wyższe o 14% w porównaniu z rokiem 1973. Nie ustrzeżono się wprawdzie od pewnych braków asortymentowych i dlatego z dużym zadowoleniem społeczeństwo przyjmie starania władz partyjnych i administracyjnych o zwiększenie masy towarowej dla miasta. Jednym z najważniejszych problemów w mieście są zadania w zakresie budownictwa mieszkaniowego. Okres wyczekiwania na mieszkania jest stale jeszcze bardzo długi, dlatego też na podkreślenie zasługuje fakt przekroczenia planu budownictwa o ponad 4%. Wprowadzona w 1974 r. na budowach Osiedli "Rataj e" i "Winogrady" zasada jednego inwestora przyniosła już pewne dodatnie rezultaty. Należy się więc spodziewać, że będzie ona miała pozytywny wpływ na harmonijny i prawidłowy przebieg wszystkich inwestycji na osiedlach mieszkaniowych. Korzystne wyniki zanotowano w zakresie rozszerzenia planów remontów kapitalnych budynków mieszkalnych. Zostały wyremontowane 144 budynki ponad plan. Szczegółową uwagę zwrócono na elewację domów, w wyniku czego wiele ciągów ulicznych uzyskało estetyczny wygląd. W zakresie gospodarki komunalnej na uwagę zasługuje wysokie zwiększenie nakładów na remonty urządzeń komunalnych przekraczające planowane wielkości o 43%. Jesteśmy zgodni, że prace w zakresie remontów urządzeń komunalnych słusznie koncentrowano na węzłowych obiektach komunikacyjnych, a zwłaszcza na trasach wylotowych. Komisja podziela jednak stanowisko prezydenta miasta, że obok konieczności kontynuowania prac na trasach wylotowych z miasta, istnieje pilna potrzeba zapewnienia odpowiednich środków dla wykonania dróg w nowo budowanych osiedlach mieszkaniowych. Komisja pozytywnie opiniuje działanie Urzędu Miasta na rzecz ochrony środowiska. Są już pierwsze konkretne rezultaty tego działania w niektórych zakładach pracy. Jesteśmy przekonani, że dalszy postęp w tym zakresie uzyska się poprzez budowę oczyszczalni ścieków i systematyczne likwidowanie indywidualnych kotłowni. Duży postęp poczyniono w pielęgnacji i rozszerzaniu terenów zielonych. Ustalając budżet na rok 1974, zaakceptowaliśmy kwotę 23 min zł na zieleń w mieście. W trakcie roku wydatki na zieleń wzrosły do kwoty 86 min zł - a więc prawie czterokrotnie, W 1974 r. zwiększyła się liczba łóżek szpitalnych - jednakże nadal występuje brak miejsca w szpitalach, toteż Komisja z uznaniem obserwuje starania władz o rozpoczęcie budowy następnego szpitala. Jakkolwiek w minionym roku oddano do użytku trzy nowe żłobki, to jednak nadal nie zaspokaja to w pełni społecznych potrzeb. "Rok 1974 był rokiem szczególnym. Obchodziliśmy w nim jubileusz XXX-lecia naszego ludowego państwa, a miasto nasze było miejscem Centralnych Dożynek. Okoliczności te były powodem szczególnego ożywienia działalności społeczno-gospodarczej społeczeństwa, która to działalność pozostawiła piękne i trwałe efekty: miejski odcinek wschodni Trasy E-8, hotel "Polonez", sala widowiskowo-sportowa Arena oraz nie spotykane dotąd efekty w zakresie porządkowania i upiększania miasta. Rok 1974 stał się dobrą bazą do realizacji zadań gospodarczych i budżetowych roku 1975, ostatniego roku bieżącego Planu Pięcioletniego i roku VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej" . Występując w imieniu Komisji Gospodarki Komunalnej, Komunikacji i Łączności, radny Norbert Nowicki przedstawił ocenę realizacji zadań Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu Poznania za rok 1974, w zakresie budownictwa mieszkaniowego i gospodarki komunalnej. N a szczególne uznanie Komisji zasłużyły ponadplanowe efekty w budownictwie mieszkaniowym, i to, że pomyślnym wynikom realizacji budownictwa podstawowego towarzyszył przyrost powierzchni socjalno-usługowej. Dbałość o istniejącą substancję mieszkaniową znalazła swoje odbicie w zwiększonych nakładach na remonty kapitalne budynków mieszkalnych, których wykonanie zostało przekroczone z racji poszerzonego zakresu rzeczowego. Do niewątpliwych osiągnlęc w zakresie dróg Komisja zaliczyła przedterminowe ukończenie wschodniego odcinka miejskiego Trasy E-8; zakończenie robót nawierzchniowych, chodnikowych, oświetleniowych na Trasie Hetmańskiej; dobre tempo robót na Trasie Katowickiej. N astąpiła dalsza poprawa zaopatrzenia miasta w wodę, rozpoczęto też budowę centralnej oczyszczalni ścieków w Czerwonaku. N atomiast niepokój budzi sytuacja w zakresie komunikacji »miejskiej, bowiem dość znamiennym symptomem (oprócz innych niedomagań) jest zmniejszenie taboru tramwajowego o cztery jednostki. Jednym z warunków oczekiwanej poprawy, oprócz zwiększonych dostaw wozów tramwajowych i autobusów, jest budowa zajezdni tramwajowe] przy ul. Fortecznej oraz rozbudowa bazy obsługi autobusów przy ul. Pustej. Tym zadaniom należałoby poświęcić szczególną troskę. Cezary Sobczak - przewodniczący Delegatury Najwyższej Izby Kontroli zreferował uwagi Delegatury do sprawozdania z wykonania planu gospodarczego i budżetu miasta Poznania za r. 1974. Radny Stanisław Smoczyński, zabierając głos w imieniu Komisji Zdrowia i Spraw Socjalnych stwierdził na wstępie, że rok 1974 był rokiem kolejnych osiągnięć służby zdrowia i opieki społecznej oraz w dziedzinie kultury fizycznej i turystyki. N astąpiła dalsza integracja placówek służby zdrowia, m. in. przez uruchomienie dwóch Zespołów Opieki Zdrowotnej dla Szkół Wyższych i Zespołu Specjalistycznego Chorób Płuc i Gruźlicy. Oddano do użytku dwa domy opieki społecznej w Osieku oraz w Gębicach. Niewątpliwym sukcesem w 1974 r. było kompleksowe przebadanie załogi Zakładów Przemysłu Metalowego "Cegielski". Wyniki tych badań pozwolą na określenie metod i form, jakie należy stosować w dbałości o należyty stan zdrowia tej załogi. Poznańska służba zdrowia wzbogaciła się O nowoczesną aparaturę do wykrywania nowotworów oraz o inne nowoczesne urządzenia medyczne. W ubiegłym roku została podjęta decyzja o budowie na "Ratajach" szpitala, finansowanego ze środków N arodowego Funduszu Ochrony Zdrowia. W 1974 r. rozbudowano bazę sportowoturystyczną kosztem 138 min zł. Z dniem l lipca 1974 r. powstało Wielkopolskie Przedsiębiorstwo Turystyczne "Przemysław" na bazie dyrekcji Miejskich Hoteli w Poznaniu. Dla prowadzenia właściwej działalności gospodarczej w zakresie przygotowawczo-dyspozycyjnej bazy potrzebne są decyzje określające zadania tego przedsiębiorstwa i jednocześnie Poznańskich Ośrodków Sportu, Turystyki i Wypoczynku. Radny Mieczysław Pucki - zastępca przewodniczącego Komisji Przestrzegania Prawa i Porządku Publicznego podkreślił, iż Komisja pozytywnie oceniła wykonanie Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu w 1974 r. Świadczy on o dalszym dynamicznym rozwoju miasta. Radny Stefan Kozarski wys,tępując z upoważnienia Komisji Ochrony Srodowiska stwierdził, że w realizacji podstawowych założeń Planu Społeczno-Gospodarczego w roku 1974 zanotowano przekroczenia pierwotnych zamierzeń; działalność władz miasta przyniosła w przedmiocie ochrony środowiska konkretne efekty wyrażające się m. In. zmniejszeniem masy opadu pyłów; wzrostem liczby urządzeń w zakładach pracy służących ochronie powiet"za i wód; dalszej mechanizacji i automatyzacji prac utylizacyjnych; powiększeniem na obszarze miasta terenów zieleni. Władze miasta doprowadziły również do wysokie] dynamiki wzrostu Sprawozdania nakładów i efektów w sferze gospodarki komunalnej, której liczne działy mają wielkie znaczenie dla ochrony środowiska. W świetle uzyskanych rezultatów, Komisja Ochrony Środowiska w pełni zaaprobowała przedłożone sprawozdanie w części dotyczącej ochrony środowiska. Po wyczerpaniu listy dyskutantów zastępca przewodniczącego radny Bogdan Tynecki przeszedł do następnego punktu porządku obrad, mianowicie informacji prezydenta miasta o realizacji programu rozwoju usług dla ludności, doręczonej radnym przed sesją. W sprawie tej przewodniczący obrad, udzielił głosu radnemu Ryszardowi Witkowskiemu - przewodniczącemu Komisji Zaopatrzenia, U sług i Rolnictwa, który zapoznał radnych ze zdaniem Komisji Zaopatrzenia, Usług i Rolnictwa w tej sprawie. "W latach 1974 - 1975 - powiedział na wstępie radny Witkowski - poczyniono szereg starań o charakterze organizacyjnym dla zapewnienia realizacji programu rozwoju usług. M. in. dla mieszkańców nowych osiedli uruchomiono osiedlowe spółdzielnie usług bytowych (1974). Dużą operatywność wykazała spółdzielczość rzemieślnicza, która "wykonuje jedną trzecią usług świadczonych przez rzemiosło". Oceniając dodatnio olbrzymi wysiłek organizacyjny, radny Ryszard Witkowski wskazał na ujemne zjawiska występujące w realizacji usług bytowych, które w poważnym stopniu zaważyły na niepełnym wykonywaniu zadań planowych, i to zarówno przez spółdzielczość pracy, jak i rzemiosło indywidualne. Zdaniem Komisji rzemiosło nie wykorzystuje warunków, jakie stworzono mu w Poznaniu. Potwierdzeniem tego jest fakt, że niektóre usługi oferują mieszkańcom Poznania rzemieślnicy z Mazowsza. Stąd wniosek, że rzemiosło poznańskie jest mało operatywne w zakresie świadczenia usług dla ludności. Potencjał rzemieślniczy znajdujący się w 3300 zakładach tylko w 40% wykorzystany jest w celu świadczenia usług dla ludności. W wyniku przeprowadzonego głosowania, Rada jednomyślnie zatwierdziła przedłożoną przez prezydenta Miasta informację o realizacji programu rozwoju usług dla ludności w latach 1974 -1975, podobnie jak informację o realizacji wniosków i postulatów mieszkańców za drugie półrocze 1974 r. zgłoszonych podczas kampanii wyborczej do rad narodowych, oraz informacje o zmianach w budżecie miasta dokonanych w drugim półroczu 1974 r. Rada aprobowała także informację o pracy prezydium Rady w okresie od l grudnia 1974 do 10 marca 1975 r. N astępnie radny Stanisław Mytko w imieniu Komisji Redakcyjnej przedstawił wniosek o przyjęcie projektów uchwał Rady w sprawie Sprawozdania z Wykonania Planu Społeczno-Gospodarczego oraz budżetu Poznania za rok 1974 r. z niewielkimi poprawkami. W wyniku przeprowadzonego głosowania Rada jednomyślnie zatwierdziła proponowane przez komisję redakcyjną zmiany oraz podjęła uchwały. Przewodniczący obrad udzielił następnie głosu wiceprezydentowi miasta Andrzejowi Wituskiemu w celu udzielenia odpowiedzi na interpelację oraz wnioski radnego Tadeusza Bekasa. N a tym porządek obrad został wyczerpany. Przed zakończeniem Sesji, zastępca przewodniczącego Rady, radny Bogdan Tynecki zwrócił się z następującym apelem: "Obywatele Radni! Rok bieżący jest rokiem przygotowań do VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. To ważne wydarzenie w życiu naszego narodu wymaga skupienia całego społeczeństwa wokół pomyślnej realizacji zadań społeczno-gospodarczych ostatniego roku bieżącej Pięciolatki. Pora roku, w jakiej obecnie się znajdujemy, wymaga również zwiększenia wysiłku ze strony służb miejskich, mieszkańców naszego miasta., komitetów obwodowych i osiedlowych - w uporządkowaniu miasta Poznania. Zwracam się do wszystkich, aby wykorzystując sprzyjające warunki atmosferyczne energicznie przystąpili do uporządkowania placów, ulic, otoczenia zakładów pracy, gmachów urzędów i instytucji, domów i terenów zielonych". Marian Genowejiak POZNAŃSKIE TOWARZYSTWO FOTOGRAFICZNE W LATACH 1971-1974 Lata 1971 - 1974 w Poznańskim Towarzystwie Fotograficznym to okres wypełniony pracą nad realizacją programu dającego się ująć w czterech podstawowych punktach: rozwijanie amatorskiej twórczości fotograficznej czyli wypełnianie podstawowej funkcji Towarzystwa; prezentowanie osiągnięć sztuki fotograficznej; koordynowanie działalności ośrodków fotografii amatorskiej Polski zachodnio-północnej; działalność artystyczna i naukowa. W rok 1971 wkroczyło Towarzystwo pod kierownictwem Zarządu>, któremu przewodniczył długoletni działacz, Stefan Wojnecki. Zarząd uległ nieznacznej tylko zmianie w wyborach w dniu 18 stycznia 1972 f., bowiem w jego skład wybrano (oprócz działających): Lecha Morawskiego, Katarzynę Niemczewską, Grzegorza Osztynowicza i Leszka Szurkowskiego. 19 lutego 1974 r. na walnym zebraniu dokonano wyboru nowego Zarządu, w skład którego weszli: Stefan Wojnecki (prezes), Maria Wołyńska (wiceprezes), Ryszard Zielewicz (sekretarz), Antoni Głodkiewicz (skarbnik), Katarzyna Niemczewska, Czesław Czub, Sylwester Mincikowski, Andrzej Pilarski, Piotr Jasiński, Leszek Szurkowski, Tadeusz Olszewski, Grzegorz Osztynowicz (członkowie) oraz Marian Stamm (kierownik Sekcji Przyrodniczej) i Witold Przymuszała (kierownik Sekcji Historycznej). W pracach zarządu stale uczestniczył Marian Stamm oraz dyrektor Biura i komisarz wystaw Lech Morawski. W tym okresie Stefan Wojnecki, członek Prezydium Rady Federacji Amatorskich Stowarzyszeń Fotograficznych w Polsce, został w dniu 18 grudnia 1971 wybrany ponownie, a od dnia 12 grudnia 1972 mianowany został członkiem Rady Stowarzyszeń Regionalnych przy Ministerstwie Kultury i Sztuki, co znacznie podniosło rangę ośrodka poznańskiego. Tadeusz Stawujak wybrany został członkiem Komisji Rewizyjnej Federacji. W wyniku przewidzianej wymogami statutowymi Związku Polskich Artystów Fotografików prezentacji i po zdaniu odpowiednich egzaminów, w roku 1972 członkami Związku Polskich Artystów Fotografików zostali członkowie Poznańskiego Towarzystwa Fotografików: Władysław Habel, Antoni Głodkiewicz, Wojciech Guzikowski, Leszek Szurkowski, Romuald Zielazek i Ryszard Zielewicz. Na dzień 31 grudnia 1974 r. lista ta obejmowała 13 nazwisk, wśród nich czterech członków honorowych 2 . Działalność Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego opierała się na Sekcjach: Wystawienniczej (22 członków), Przyrodniczej (16 członków) i Młodzieżowej (8 członków). W końcu 1974 f. powołano Sekcję Historyczną, której kierownictwo powierzono Witoldowi Przymuszale. Jej zadanie polega na zestawieniu pełnej kroniki Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego za minione lata, a także bieżące dokumentowanie działalności. W 1974 f. dla usprawnienia działalności powołano Biuro Towarzystwa, którego dyrektorem został Lech Morawski. Wyniki pracy Towarzystwa były owocne m. in. dzięki pomocy Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Miasta Poznania, który często pełnił rolę inspirującą, widząc w Towarzystwie rzetelnego wykonawcę wszystkiego, co zmierza do podniesienia kulturalnej rangi Poznania. Głównym nurtem działalności Towarzystwa w dziedzinie popularyzacji sztuki fotograficznej były liczne wystawy, których niekiedy ponad dwadzieścia odbywało się w ciągu roku w salonie przy ul. Paderewskiego. I nie tylko tam, bowiem szereg ekspozycji przesyłanych było także do innych ośrodków w kraju, nierzadko też za granicę. Do stałych ekspozycji Towarzystwa należały w latach 1971 -1974: Salon Wiosenny i Salon Jesienny, Biennale Fotografii Przyrodniczej (co dwa lata), "Pierwszy krok w fotografii", a także - od 1%9 roku co dwa lata - "Foto-Expo 69". N iemal co dwa tygodnie - wyjąwszy okres urlopowy - otwierana była w salonie przy ul. Paderewskiego nowa ekspozycja. Zasadniczym celem każdej z nich była nie tylko prezentacja dorobku Towarzystwa lub jego członków w Poznaniu, lecz także ukazywanie osiągnięć fotograficznych innych rejonów kraju bądź prezentacja co wybitniejszych twórców z zagranicy. Tym samym sa 1 Walne zebranie odbyło się dnia 12 grudnia 1969 r. Wybrano Zarząd w składzie: Stefan Wojnecki (prezes), Maria Wołyńska (wiceprezes), Ryszard Zielewicz (sekretarz), Antoni Głodkiewicz (skarbnik), Sylwester Mincikowski, Czesław Czub, Andrzej Pilarski (członkowie), Marian Stamm (kierownik Sekcji Przyrodniczej). 2 Członkowie honorowi Związku Polskich Artystów Fotografików, członkowie Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego: Fortunata Obrąpalska (1947), Zygmunt Obrąpalski (1947), Tadeusz Cyprian (1947), Marian Stamm (1947); członkowie Związku Polskich Artystów Fotografików: Władysław Rut (1947), Maria Wołyńska (1969), Stefan Wojnecki (1971), Antoni Głodkiewicz (1972), Władysław Babel (1972), Wojciech Guzikowski (1972), Ryszard Zielewicz (1972), Romuald Zielazek (1972), Leszek Szurkowski (1972). 7 Kronika m. Poznania Sprawozdania lon stał się jedną z najbardziej interesujących i popularnych placówek kulturalnych Poznania. Cieszy się on liczną frekwencją, przekraczającą niekiedy dwieście osób dziennie. W roku 1971 na szczególną uwagę zasługiwała ekspozycja kolejnego "Pierwszego kroku w fotografii"3. W kolekcji znalazło się bowiem sporo doskonałych fotogramów osób uczestniczących w stałym konkursie Towarzystwa pod nazwą "Najlepsze zdjęcie miesiąca". W początkach czerwca tegoż roku otwarto Salon Wiosenny, stanowiący przegląd członków Towarzystwa w okresie jesień-zima 1970/1971, zaś pod koniec tegoż miesiąca w salonie Biura Wystaw Artystycznych przy Starym Rynku nastąpiło otwarcie II Międzynarodowego Salonu Fotografii Artystycznej "Foto - Expo 69". Konkurs ten zgromadził kilkaset zdjęć z kilkudziesięciu krajów świata. Mimo ostrej selekcji dokonanej przez jury, ze względu na szczupłość pomieszczenia, nie można było plonu konkursu eksponować w salonie Towarzystwa. Godzi się odnotować, że W ramach II "Foto-Expo 69" ze środowiska poznańskiego wyróżnienia zdobyli: Jacek Kulm (medal złoty) i Leszek Szurkowski (medal brązowy). Sensację wywołała otwarta w dniu 25 listopada wystawa przygotowana przez członków grupy "Sygnały": Antoniego Głodkiewicza, Ireneusza Jabłońskiego, Lecha Morawskiego, Grzegorza Osztynowicza, Leszka Szurkowskiego, Stefana Wojneckiego, Marię Wołyńską, Ryszarda zielewicza i Waldemara Zielińskiego. Urządzono tę wystawę pod hasłem sztuki "awangardowej w formie i treści społecznej". Zamysł w pełni udał się, a interesujący zestaw fotogramów zobrazował zagrożenie naturalnego środowiska człowieka. Wystawa cieszyła się olbrzymią frekwencją. Z wystaw pozapoznańskich wypada odnotować urządzoną w styczniu 1971 r. w Warszawie ekspozycję fotografików poszukujących, w ramach której prezentował swe "duogramy" Stefan Wojnecki. "Duo gramy" to jedna z inicjatyw i pasji tego fotografika, polegająca na wielowymiarowym collage 'u elementów fotograficznych i plastycznych. "Duogramy" tym razem collage techniki malarskiej i graficznej - zaprezentował Wojnecki ponownie w salonie Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego we wrześniu 1972 r. z okazji Międzynarodowego Kongresu Reklamy Krajów Socjalistycznych, odbywającego się w połączeniu z Targami Krajowymi "Jesień-72". I tym razem wystawa cieszyła się znacznym zainteresowaniem. Spośród imprez roku 1972 wypada przede wszystkim wyróżnić eksponowaną w Gorzowie Wielkopolskim wystawę członków Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego kandydujących do Związku Polskich Artystów Fotografików. Wystawa pt. "Konsultacje" obejmowała zdjęcia Antoniego Głodkiewicza, Wojciecha Guzikowskiego, Janusza Nowackiego, Leszka Szurkowskiego, Romualda Zielazka i Ryszarda Zielewicza. N a podstawie prac na niej przedstawionych prawie wszyscy uzyskali członkostwo Związku Polskich Artystów Fotografików. Rok 1972 przyniósł miłośnikom fotografii także wystawę aktów pt. "Porównania", na której znalazły się prace zaproszonych fotografików z kraju i zagranicy. W grudniu 1972 r. udostępniono Poznaniowi dziesiątą z rzędu wystawę związaną z I Ogólnopolskim Biennale Fotografii Przyrodniczej. Warto dodać, że w salonie poznańskim, właśnie pod egidą Towarzystwa, odbywały się coroczne ogólnopolskie wystawy fotografii przyrodniczej od roku 1952. Jubileuszowa ekspozycja odbyła się pod protektoratem ministrów kultury i sztuki oraz leśnictwa i przemysłu drzewnego. Odbywające się od szeregu lat Salony Wiosenny i Jesienny członków Towarzystwa zamieniono w roku 1973 w jednorazową imprezę pod nazwą "Prezentacje - 73". Pierwszą ekspozycję z tego cyklu otwarto w dniu 26 stycznia 1973 r. Jeśli wszakże Salony Wiosenny i Jesienny polegały na zestawieniu zdjęć wybranych w drodze konkursu (przydzielano także nagrody), to na "Prezentacje" wybierano zdjęcia bez jury. W lutym 1972 r. eksponowano w salonie pokonkursową wystawę pt. "Poznań". Przygotowano ją w związku z rocznicą wyzwolenia Poznania, a spośród członków Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego medale przyznano: Lechosławowi Judkowiakowl (srebrny) oraz Pawłowi Siczyńskiemu (brązowy) '. Od 1%9 r. działa przy Socjalistycznym Związku Studentów Polskich - Studencka Agencja Fotograficzna. W maju 1973 r. Agencja zaprezentowała w salonie Towarzystwa swój dorobek twórczy. Natomiast w czerwcu - ponownie w salonie Biura Wystaw Artystycznych otwarto III międzynarodowy Salon Fotografii Artystycznej "Foto-Expo 69", na którym brązowy medal za swe prace zdobył członek Towarzystwa Janusz Nowacki. Członkowie Towarzystwa eksponowali wła 3 Im:Qreza pod nazwą "Pierwszy krok w fotografii" zapoczątkowana została w styczniu 1953 roku. 'Eugeniusz C o f t a: Wystawa fotograficzna "Poznań" w: "Kronika Miasta Poznania", R. 1973, nr 3, s. 138. sne fotogramy nie tylko w salonie poznańskim. Jedna z takich prezentacji odbyła się we wrześniu 1973 r. w Żaganiu. Na urządzonej tam Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii Amatorskiej "Las", Lech Morawski zdobył I miejsce i trzy dyplomy uznania; Maciej Zajączkowski - II miejsce, a Grzegorz Osztynowicz i Lechosław J udkowiak wyróżnienia. Eksponuje się także w Poznaniu fotogramy różnych twórców z innych ośrodków kraju. Dla przykładu - właśnie w 1973 r. (październik) prezentowali swoje prace warszawiacy: Elżbieta Rejchman i Wojciech Wawrzonkowski, a także Zbigniew Dłubak ("Ocean"). Obie ekspozycje połączone były z wieczorami autorskimi twórców. Ostatnią pozapoznańską w roku 1973 była wystawa Pawła Pierścińskiego z Kielc (" Struktury"). Jeśli zaś chodzi o środowisko poznańskie, to omawiany rok zamknęły takie ekspozycje jak: doroczna "Prezentacje" i wystawa Sekcji Przyrodniczej: "Las, kwiat, owoc". W roku 1974 w okresie obchodów jubileuszu pięćdziesięciolecia Towarzystwa, na szczególną uwagę zasługiwała wystawa retrospektywna. Otwarto ją w dniu 12 czerwca w salonie przy Paderewskiego, a obejmowała ona prawie setkę fotogramów wielu członków Towarzystwa począwszy od 1924 r. M. in. zaprezentowano zdjęcia nestora poznańskich fotografików, profesora dra Tadeusza Cypriana. W marcu tegoż roku salon Towarzystwa gościł wspaniałą ekspozycję Władysława Pawelca z Warszawy pt. "Monika". Natomiast w kwietniu otwarto "Salon 74" - zbiorową wystawę prac członków Okręgu Wielkopolskiego Związku Polskich Artystów Fotografików. Istniejąca przy Studenckiej Agencji Fotograficznej grupa "Omega" przedstawiła w maju 1974 r. cykl zdjęć pt. "Zagrożenia", stanowiący prezentację szkodliwego działania człowieka na środowisko. W tymże miesiącu na V Konfrontacjach Fotograficznych w Gorzowie Wlkp. grupa członków Towarzystwa: Janusz Kostrzewski, Lech Morawski i Leszek Szurkowski, zdobyła za swe fotogramy I miejsce. Z innych ekspozycji roku wypada z kronikarskiego obowiązku wymienić: "Chęciny 73" - wystawę poplenerową; "Ludzie nauki wielkopolskiej" Marii W ołyńskiej; wystawę pokonkursową z okazji stulecia Poznańskiego Ogrodu Zoologicznego; "Penetracj e" Leszka Szurkowskiego i "Sztuka alternatywna" Stefana Wojneckiego. Osobnej uwagi wymaga wystawa w ramach XI Biennale Fotografii Przyrodniczej w grudniu 1974 r., na które nadesłano ponad sześćset fotogramów. Natomiast z racji odbywających się w Poznaniu (8 IX 1974) Cen 7» tralnych Dożynek w hallu Urzędu Wojewódzkiego czynna była ekspozycja pt. "Portret laureata, czyli rzecz o Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych Gołębin Stary". Tę wystawę przygotowali członkowie Towarzystwa: Sylwester Mincikowski, Lech Morawski, Grzegorz Osztynowicz, Marian Stamm, Stefan Wojnecki i Ewa Wiesner. Po otwarciu wystawy odbył się także pokaz diaporamy. Cenną inicjatywę Towarzystwa stanowił urządzony w salonie w połowie listopada 1974 r. pokaz pierwszej polskiej diaporamy przygotowanej przez Stefana Wojneckiego, Ewę Wiesner i Janusza Dornę. Diaporamę tę pt. "Dęby, dęby..." zaprezentowano na aparaturze zestawionej z polskich rzutników, magnetofonów i zespołów elektronicznych. Po raz pierwszy diaporama ta była wszakże przedstawiana w czerwcu 1974 r. podczas międzynarodowego pleneru "Łagów-74", w którym uczestniczyli zaproszeni fotograficy z kraju oraz z Czechosłowacji, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Bułgarii. Oba te pokazy wzbudziły duże zainteresowanie i dyskusje. Popularyzacja fotografii to jednak nie tylko wystawy. Aby dobrze fotografować, trzeba umieć obchodzić się ze sprzętem, umieć komponować zdjęcia i w sposób artystyczny patrzeć na otaczający nas świat. Pragnąc zaś upowszechnić te umiejętności, Towarzystwo organizowało co roku kilka kursów dla początkujących, starając się podczas kilkudziesięciu godzin wykładów i zajęć praktycznych przekazać amatorom fotografii podstawy działania. W roku 1972 uczestniczyło w takich kursach sto dwadzieścia osób. Można przyjąć, że frekwencja ta odnosi się do każdego z omawianych lat. Inna forma działalności, to prelekcje i pokazy prowadzone przez znanych autorów własnych i z innych ośrodków krajowych. Tylko w latach 1972 -1973 Towarzystwo urządziło trzydzieści pięć wtorkowych ogólnodostępnych porad, pokazów i dyskusji oraz prelekcji. Przeciętna frekwencja na tych imprezach wynosiła czterdzieści osób. Frekwencja na wystawach wynosiła kilkadziesiąt tysięcy osób rocznie. I tak: wystawy w salonie Towarzystwa obejrzało w 1971 roku - 68 (ID osób, w 1972 - 72 049 osób,- w 1973 - 50 000, a w 1974 prawie 25 000. Rocznie eksponuje się w salonie poznańskim średnio dwadzieścia wystaw. Charakterystyczne są natomiast dane ogólne za rok 1973: członkowie Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego, których w tymże roku było 157, zdobyli trzydzieści dwie nagrody bądź wyróżnienia, eksponowali swe prace na dziewiętnastu wystawach indywidualnych; prace członków Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego eksponowano na Sprawozdaniawystawach w siedmiu ośrodkach krajowych i trzech zagranicznych. Towarzystwo współpracuje z czterdziestoma sześcioma instytucjami, zakładami pracy, organizacjami społecznymi oraz kulturalnymi w kraju i za granicą. Ta współpraca, to pomoc przy organizowaniu wystaw, w rozmaitych konkursach (np. w 1973 r. w konkursie pt. "Wielkopolska w XXX-leciu PRL", ogłoszonym przez poznański Pałac Kultury lub "Portret naukowca poznańskiego" zorganizowany przez Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne); uczestnictwo w jury, patronat nad klubami fotograficznymi, wygłaszanie prelekcji. W 1974 r. Towarzystwo objęło patronat nad klubem fotograficznym "Amator" w Kaliszu. Towarzystwo stale współdziała z Okręgiem Wielkopolskim Związku Polskich Artystów Fotografików, dyrekcją "Foto-Optyki" w Poznaniu (fundatorem wielu wartościowych nagród dla uczestników konkursów), Studencką Agencją Fotograficzną, Poznańskim Towarzystwem Turystyczno- Krajoznawczym, rozmaitymi regionalnymi towarzystwami fotograficznymi (Łódź, Gorzów, Szczecin) itp. N a szczególne podkreślenie zasługuje pomyślnie od lat rozwijająca się współpraca z zagranicznymi towarzystwami, głównie w Plauen (Niemiecka Republika Demokratyczna), w Brnie i Hodoninie (Czechosłowacja) oraz Plovdiw (Bułgaria). W grudniu 1971 r. fotogramy Marii Wołyńskiej i Stefana Wojneckiego znalazły się w polskim zestawie narodowym na Biennale Fotografii Kolorowej w Atenach. Tegoż samego roku (również w grudniu) ekspozycje członków Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego prezentowano w Klubie Fotograficznym Domu Kultury w płovdiw oraz w Kółku Fotograficznym Zakładów "VEMA" w Plauen (Niemiecka Republika Demokratyczna). W roku 1972 po uprzednich wizytach przedstawicieli towarzystw fotograficznych z Hodonina, Plauen i Plovdiw w Poznaniu, przedstawiciele Towarzystwa przebywali również w tych ośrodkach. Natomiast w październiku 1973 r. członek Towarzystwa Tadeusz Napadło uzyskał nagrodę na Międzynarodowej Wystawie "Fotografia Academica 73" w Pardubicach (Czechosłowacja). Rok 1974 przyniósł kolejne dowody rozszerzającej się wymiany ekspozycji. Poznas Tytuł taki posiada spośród członków mu nt Obrąpalski i profesor dr Tadeuszniacy mieli okazję oglądać m. in. pokaz barwnych prac Horsta Mundschitza (Austria) pt. "Miłość starogreckich kobiet" (styczeń), wystawę z Republiki Federalnej Niemiec pt. "Trzech z Linda u" (luty), fotogramy Henry Shulla ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. (marzec), przeźrocza Guentera Matza z Guben w Niemieckiej Republice Demokratycznej (kwiecień), zdjęcia J. Toma Gramsego z Kassel (Republika Federalna Niemiec) oraz wystawę zbiorową prac fotografików z okręgu Cottbus (Niemiecka Republika Demokra tyczna). Odbyła się też w 1974 r. wystawa prac fotografików z Brna. Wynikiem współpracy fotografów-amatorów z Poznania z ośrodkami zagranicznymi było także urządzone w dniach 31 października - l listopada 1974 r. spotkanie przedstawicieli dziewięciu towarzystw fotograficznych z Czechosłowacji, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Polski. Odbyło się ono w Cottbus, a w jego rezultacie podpisano porozumienie o utworzeniu klubu "Interfoto -Przyjaźń 3X3". Celem porozumienia jest stała wymiana doświadczeń, a także zestawów prac dla wyłonienia co roku najlepszego spośród nich. Wyrazem uznania władz dla działalności Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego i jego członków są przyznane odznaczenia i wyróżnienia. W 1974, z okazji inauguracji Roku Kulturalnego w Poznaniu, Towarzystwo otrzymało dyplom honorowy ministra kultury i sztuki za osiągnięcia na polu upowszechniania kultury. Jest to pierwsze tego rodzaju wyróżnienie dla towarzystwa fotograficznego w kraju. Również w tym roku Odznakami Honorowymi Miasta Poznania udekorowani zostali: Sylwester Mincikowski. Lech Morawski, Marian Stamm i Stefan Wojnecki. Wcześniej, bo w maju 1971 r., z okazji Dnia Działacza Kultury Stefan Wojnecki otrzymał odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, którą w maju 1974 r. nadano także Marii W ołyńskiej i profesorowi drowi Tadeuszowi Cyprianowi. Natomiast w lipcu 1972 r. prezes Towarzystwa Stefan Wojnecki otrzymał tytuł: Artiste FIAP, nadany przez Federation Internationale de l'Art Photographique s. Eugeniusz Colta stwa także Tadeusz Stawujak. Nadto Zygsą posiadaczami tytułów Ecellence FIAP. Autor niniejszego opracowania posłużył się materiałami Ewy M. Wiesner, przygotowanymi dla potrzeb Sekcji Historycznej Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego.