HIPOLIT MARCINIAK
POZNAŃSKIE LICEA OGÓLNOKSZTAŁCĄCE W LATACH 1945-1970
ODBUDOWA szkolnictwa po odzyskaniu niepodległości w roku 1944 dokonywała się jednocześnie z umacnianiem państwa demokracji ludowej. Zmiany ustrojowe i gospodarcze wywierały wpływ na politykę oświatową, której podstawowe zasady zostały sformułowane w Manifeście Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.
SIEC GIMNAZJÓW I LICEÓW
Jeszcze podczas walk o Poznań, w wyzwolonych już dzielnicach: Łazarz i Wilda poznańscy nauczyciele przystąpili do organizowania zajęć szkolnych. Jako pierwsze, w dniu 15 lutego 1945 r., rozpoczęło działalność Gimnazjum i Liceum im. Karola Marcinkowskiego. Wobec tymczasowego zajęcia budynku gimnazjalnego przy ul. Świerczewskiego 16 na szpital wojskowy, lekcje odbywały się w budynkach szkolnych kolejno przy ulicach: J arochowskiego, Matejki, Mylnej i Różanej. Trzeba było wielkiego wysiłku, energii i zmysłu organizacyjnego, aby w takich warunkach prowadzić naukę. Zajęcia we własnym gmachu, przejętym w dniu 23 grudnia 1945 r., rozpoczęły się po feriach zimowych. Dawny budynek Gimnazjum i Liceum im. Klaudyny Potockiej przy ul. Młyńskiej w czasie walk o miasto legł w gruzach. Bezdomnej szkole przydzielono poniemiecki dom tzw. Paulinum przy ul. Przemysłowej 46. W dniu 25 lutego 1945 r. przy udziale dziewięciu osób odbyło się posiedzenie tymczasowej Rady Pedagogicznej, a w dniu 28 lutego rozpoczęły się zapisy i egzaminy wstępne. Młodzież zapisana do szkoły zwoziła meble i najpotrzebniejszy sprzęt. W ciasnej kamienicy, później nieco zmodernizowanej, prowadzono zajęcia do końca października 1965 r. Z dniem l listopada szkoła otrzymała nowy gmach przy ul. Marii Koszutskiej 10. W trudnej sytuacji znalazło się Gimnazjum i Liceum im. Gotthilfa Bergera, ponieważ budynek szkolny przy ul. Strzeleckiej padł pastwą płomieni. N aukę rozpoczęto w dniu l marca 1945 r. w adaptowanej pospiesznie na cele szkolne kamienicy przy ul. Głogowskiej 27. Szkołę tę zamknięto w końcu roku szkolnego 1947/1948 z powodu złych warunków sanitarnych i lokalowych. Zapisy do Gimnazjum i Liceum im. Gen. Zamoyskiej ogłoszono w dniu 13 lutego 1945 r. w Szkole Podstawowej przy ul. Jarochowskiego. Dzięki pomocy b. uczennicy Aleksandry Zaliszówny, porucznika Wojska Polskiego, w dniu l marca Gimnazjum otrzymało od władz wojskowych swój budynek przy ul. Matejki 8. W dniach od 6 do 10 marca przeprowadzono egzaminy wstępne, a 12 marca odbyło się uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego. Gimnazjum i Liceum im. Dąbrówki mieściło się w 1939 r. w budynku przy ul.
Młyńskiej, który okupanci zamienili na koszary wojskowe, a wycofując się - pod
Hipolit Marciniakpalili. Gimnazjum rozpoczęło jednak zajęcia w dniu 23 kwietnia 1945 r. w gmachu Liceum Pedagogicznego przy ul. Mylnej 5. Od roku szkolnego 1945/1946 "dąbrowszczanki" przeniosły się na ul. Matejki 8, a stąd w lipcu 1946 r. na ul. Różaną 17. Dopiero po trzech latach tułaczki szkoła otrzymała budynek przy pi. Bernardyń - skim po Gimnazjum i Liceum Marii Magdaleny, które przeniesiono na ul. Różaną. Budynek Gimnazjum i Liceum im. Jana Kantego przy ul. Strzeleckiej okupanci zamienili na koszary wojskowe. Ówczesny woźny Antoni Baszyński w czasie walk o wyzwolenie Poznania zorganizował akcję przeciwpożarową, dzięki której budynek ocalał w stanie zezwalającym (po przeprowadzeniu częściowego remontu) na rozpoczęcie nauki w dniu 24 kwietnia 1945 r. Gimnazjum i Liceum Marii Magdaleny przy pi. Bernardyńskim przejęło swoją siedzibę po okupantach w opłakanym stanie. Gmach, zamieniony w latach okupacji na szpital wojskowy, był zdewastowany. Z tych też względów naukę wznowiono dopiero w dniu 7 maja 1945 r. Od roku szkolnego 1948/1949 szkołę przeniesiono na ul. Różaną, gdzie była czynna przez dwa lata, tj. do czasu jej rozwiązania po przeprowadzeniu egzaminów dojrzałości w sesji wiosennej 1950 r. Jako ostatnie ze szkół państwowych zostało uruchomione w 1945 r. Gimnazjum i Liceum im. Ignacego Paderewskiego. Do 1939 r. nie posiadało ono własnej siedziby i zajmowało prawe skrzydło w Wyższej Szkole Handlowej. Po wyzwoleniu gimnazjum otrzymało budynek przy ul. Kościuszki 17a (dawne niemieckie Gimnazjum im. Fryderyka Schillera). Po przeprowadzeniu remontu Gimnazjum i Liceum im. Paderewskiego rozpoczęło naukę w dniu 4 września 1945 r. Również po wyzwoleniu wznowiło działalność Prywatne Gimnazjum i Liceum Żeńskie Sióstr Urszulanek przy ul. Stalingradzkiej 43, które było czynne do dnia 30 czerwca 1962 r. I Szczupła liczba szkół średnich ogólnokształcących nie mogła zaspokoić potrzeb kadrowych rozbudowującego się kraju. W instrukcji stanowiącej załącznik do zarządzenia ministra Oświaty z dnia 11 lipca 1945 r. w sprawie organizacji roku szkolnego 1945/1946 cele i zadania szkół średnich zostały określone w następujący sposób: "Ze względu na olbrzymią lukę, jaka powstała w kształceniu na poziomie średnim w okresie okupacji, z drugiej zaś strony wobec ogromnego zapotrzebowania kadr pracowników o wyższym poziomie wykształcenia i przygotowania fachowego, powstaje konieczność jak najszybszego i jak naj dalej idącego zwiększenia ilości młodzieży kształcącej się na poziomie średnim" 2. W Poznaniu zachodziła pilna potrzeba poszerzenia sieci szkół licealnych.
Przy ul. Szamarzewskiego 89 rozpoczęto budowę dużego gmachu, oddanego do użytku l września 1948 r . Według pierwotnej koncepcji miała w nim być zorganizowana szkoła podstawowa. N a skutek jednak ogromnego przepełnienia szkół średnich w tym czasie oraz braku kadr nauczycielskich, decyzją ówczesnego Kuratorium Okręgu Szkolnego, w nowym gmachu znalazły pomieszczenia szkoła jedenastoletnia Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci oraz Liceum Pedagogiczne,
1 W 1939 ir. czynne były w Poznaniu następujące prywatne szkoły średnie ogólnokształcące: l.' Gimnazjum l Liceum Ogólnokształcące im. A. Mickiewicza (męskie) przy ul. Głogowskiej 92; 2. Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. Słowackiego (żeńskie) przy ul. Głogowskiej 90; 3. Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące (męskie i żeńskie) Collegium Marlanum przy ul. Różanej 17; 4. Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące przy ul. Mylnej 5.' Nie wznowiły one swojej działalności po wyzwoleniu jako szkoły średnie ogólnokształcące, ponieważ budynki po nich przeznaczono na inne cele. , Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty Nr 2/194-5, poz. 62.
które od roku szkolnego 1949/1950 przejęło formalnie klasy ciągu podstawowego jako swoją szkołę ćwiczeń. Z wyłączonych ze szkoły jedenastoletniej klas licealnych powstało Liceum Ogólnokształcące Nr 4. Dalszy rozwój liceum został zahamowany w związku z przekształceniem Liceum Pedagogicznego w Studium N auczycielskie Nr l, które potrzebowało więcej pomieszczeń. W bardzo trudnych warunkach lokalowych Liceum Ogólnokształcące Nr 4 pracowało do dnia 20 lipca 1963 r., kiedy otrzymało własny, nowy budynek przy ul. Swojskiej 6. Od dnia l września 1948 r. przy Szkole Podstawowej Nr 10 przy ul. Bosej zorganizowano dwa oddziały klasy VIII. Była to rozwojowa szkoła jedenastoletnia (w następnych latach szkolnych sukcesywnie uruchamiano klasy wyższe), która dała początek dzisiejszemu VIII Liceum Ogólnokształcącemu. Powiększające się z roku na rok klasy licealne nie mogły pomieścić się w ciasnym budynku. Od dnia l września 1956 r. warunki uległy radykalnej poprawie, gdyż szkoła została przeniesiona do gmachu przy ul. Głogowskiej 92, zajmowanego dotąd przez Międzywojewódzką Szkołę Partyjną. N a skraju rozbudowującego się osiedla Dębieć oddano do użytku kompleks budynków, w których od dnia l września 1952 r. uruchomiono szkołę jedenastoletnią. Z dniem l września 1960 r. nastąpiło oddzielenie klas podstawowych od klas lice-' alnych. Zorganizowano je w samodzielną jednostkę pod nazwą Liceum Ogólnokształcące Nr 9. Stała rozbudowa osiedla na Dębcu wywołała wielki tłok w szkołach podstawowych. Wobec pogarszających się warunków pracy szkół Prezydium Rady Narodowej m. Poznania podjęło decyzję o przeniesieniu od roku szkolnego 1968/1969 IX Liceum Ogólnokształcącego do nowego budynku przy ul. Warzywnej 24. Opuszczone przez Liceum pomieszczenia przejęło szkolnictwo podstawowe.
Przy Szkole Podstawowej Nr 64 w Zegrzu od dnia l września 1962 r. zorganizowano dwa oddziały klasy VIII jako filię VI Liceum Ogólnokształcącego im. Ignacego Paderewskiego. W następnym roku szkolnym (1963/1964) filię przekształcono w samodzielne X Liceum Ogólnokształcące, nadal korzystające z pomieszczeń Szkoły Podstawowej Nr 64 i Szkoły Podstawowej Nr 19 na Sródce. Nauka w takich warunkach była bardzo utrudniona. Potrzeby mieszkańców N owej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje" zadecydowały o lokalizacji budynku szkolnego - Pomnika Tysiąclecia Państwa Polskiego przy ul. Wioślarskiej, do którego przeniosło się X Liceum Ogólnokształcące w dniu 5 lutego 1966 r. W ten sposób powstała pierwsza średnia szkoła ogólnokształcąca na prawym brzegu Warty. W roku szkolnym 1963/1964 osiem oddziałów klasy VIII dziewcząt - jako filia III Liceum Ogólnokształcącego im. Marcina Kasprzaka rozpoczęło naukę na drugą zmianę w Szkole Podstawowej Nr 82 przy ul. Kościuszki. Od roku szkolnego 1964/1965 filia została przekształcona w samodzielne XI Liceum Ogólnokształcące.
Przez trzy lata XI Liceum musiało jeszcze korzystać z gościnności Szkoły Podstawowej Nr 82. Dopiero od roku szkolnego 1967/1968 przeprowadziło się do nowego budynku przy ul. Ściegiennego 1/3.
ORGANIZACJA
Na obszarach okupowanych i włączonych do Rzeszy Niemieckiej szkoły polskie wszystkich szczebli zostały zamknięte. Bezpośrednio po wyzwoleniu w latach 1944-1945 zaczęto organizować szkoły średnie ogólnokształcące w oparciu o U stawę z dnia 11 marca 1932 r. o rozwoju szkolnictwa: czteroletnie gimnazjum i dwuletnie liceum, która obowiązywała do końca roku szkolnego 1947/1948. Młodzież starsza 
Hipolit Marciniakwiekiem mogła nadrobić straty w nauce wynikłe w latach okupacji (1939 -1945) przez uczęszczanie do klas semestralnych, tj. takich, w których w jednym roku opanowywano materiał zaprogramowany dla dwóch lat nauki. Ciąg klas licealnych był programowo zróżnicowany, dzielił się na wydziały: humanistyczny, matematyczno-fizyczny i przyrodniczy. Na Zjeździe Oświatowym w Łodzi w dniach 18 - 22 czerwca 1945 r. opracowano wytyczne, zmierzające do pełnej demokratyzacji i upowszechnienia oświaty. Postulowano m. in. obowiązek szkolny w zakresie ośmioletniej szkoły podstawowej. W roku szkolnym 1947/1948 zaczęto już tworzyć ośmioklasowe szkoły podstawowe, zwłaszcza w większych środowiskach miejskich. Ze względu na duże trudności lokalowe i kadrowe w następnym roku szkolnym zaniechano tego programu. Instrukcją Ministerstwa Oświaty z dnia 4 maja 1948 r. wprowadzono jednolitą szkołę ogólnokształcącą. W oparciu o nią z dniem l września 1948 r. dotychczasowe gimnazja i licea ogólnokształcące w połączeniu z odpowiednią liczbą szkół podstawowych uległy przekształceniu na szkoły ogólnokształcące stopnia podstawowego i licealnego, tj. obejmujące siedem klas szkoły podstawowej i cztery klasy licealne, bądź też na szkoły ogólnokształcące stopnia licealnego, tj. obejmujące tylko klasy VIII - XI 3 . Instrukcja ta zerwała całkowicie z przedwojennym ustrojem szkolnym. ]l W Poznaniu przeważały szkoły ogólnokształcące stopnia licealnego, a tylko w czterech przypadkach połączono klasy podstawowe i licealne w tzw. szkoły jedenastoletnie (tabela l). Reformę przeprowadzono, biorąc pod uwagę ówczesną sytuację ekonomiczną i potrzeby gospodarki. W latach następnych szkoła nie nadążała za dokonującymi się zmianami, dlatego na Zjeździe Oświatowym Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie w dniach 2 - 5 maja 1957 r. dyskutowano nad zmianą ustroju szkolnego, kładąc główny akcent na przedłużenie nauki w szkole podstawowej do lat ośmiu i na uwspółcześnienie treści programowych i metod nauczania. N a VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dniach 20 - 21 stycznia 1961 r. uchwalono reformę szkolnictwa podstawowego i średniego, w oparciu o którą Sejm w dniu 15 lipca 1961 r. uchwalił Ustawę o rozwoju systemu oświaty i wychowania. Aby zapewnić pełną realizację zadań systemu oświaty i wychowania, U stawa stanowi, iż szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze prowadzi państwo, że nauka jest bezpłatna, a szkoły są instytucjami świeckimi. Całokształt nauczania i wychowania w tych instytucjach ma charakter świecki 4. U progu reformy szkoły średniej, zarządzeniem ministra Oświaty z dnia 12 października 1966 r., wprowadzony został w życie statut liceum ogólnokształcącego, w którym m. in. czytamy:  l ust. 2. Liceum ogólnokształcące zapewnia wszystkim uczniom: - jednolite średnie wykształcenie ogólne obejmujące wiedzę o przyrodzie 1 życiu społecznym, o dziejach i kulturze narodu i ludzkości, - przygotowanie do podjęcia studiów wyższych oraz do dalszego kształcenia się i zdobywania kwalifikacji w toku pracy zawodowej, - wstępne zaznajamianie się z techniką i przysposobieniem do pracy zawodowej i do wyboru zawodu, - przygotowanie do udziału w życiu społecznym i kulturalnym.

» Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty Nr 5/1948, poz. 86.
4 Dziennik Ustaw Nr 32/1961, poz. 16), art. 2 13.

Tabela l
SZKOŁY OGóLNOKSZTAŁCĄCE STOPNIA PODSTAWOWEGO I LICEALNEGO W LATACH 1948 - 1960
Lp. N azwa szkoły Ulica Lata szkolne l Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące Nr 4 Szamarzewskiego 89 1948/1949 2 Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące Nr 6 Kościuszki 17a 1949/50-1950/51 3 Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólno- / Bosa 10 1949/50 - 1959/60 kształcące Nr 8 [ Głogowska 92 1949/50 - 1959/60 4 Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące Nr 9 Łozowa 77 1952/53 - 1959/60
Tabela 3
ROZWÓJ ORGANIZACYJNY LICEÓW OGóLNOKSZTAŁCĄCYCH (WEDŁUG STANU Z DNIA 1 WRZEŚNIA KAŻDEGO ROKU)
Liczba na- Uczniów Liczba Liczba Liczba uczycieli Lp. Rok szkół oddziałów uczniów pełnozatru - najeden na jedno dnionych oddział liceum l 1951 9 87 3 122 199 36,9 347 2 1955 10 106 3 597 192 33,9 360 3 1960 10 154 5 660 233 36,7 566 4 1965 11 273 10 486 376 38,4 953 5 1970 11 252 9 491 400 37,6 863 6 1971 11 274 10 351 424 37,8 911
Tabela 4
POMIESZCZENIA DO NAUKI W LICEACH OGóLNOKSZTAŁCĄCYCH W LATACH 1951 - 1970
PomieLiczba szczenia a. Izby w tym b. Praco- c Sale Lp. Rok szkół do nauki lekcyjne klasy-pra- wnie gimnasty - (a+b+c) cownie czne l 1951 9 127 94 25 8 2 1955 10 142 105 - 28 9 3 1960 10 183 131 - 44 8 4 1965 U 206 139 8 58 9 5 1970 11 257 168 82 78 11 
LICEA OGóLNOKSZTAŁCĄCE W POZNANIU (stan na dzień 1 IX 1971 r.)
Numer Imię i nazwisko liceum Ulica Imię szkoły Data nadania dyrektora I Świerczewskiego 16 Karola Marcinkowskiego 1919 Ludwik Grają II Matejki 8/10 Heleny Modrzejewskiej 14 III 1966 Artur Ciemnoczołowski III Strzelecka 10 Marcina Kasprzaka 22 IX 1950 Tadeusz Komorowski IV Swojska 6 Konrad Świtek V Marii Koszutskiej 10 Marii Koszutskiej 21 VIII 1965 Jerzy Grześkowiak VI Kościuszki 17 a Ignacego J. Paderewskiego 1923 Eugeniusz Sokołowski VII Garbary 24 Dąbrówki 1925 Zofia Dąbek VIII Głogowska 92 Adama Mickiewicza 15 I 1957 Mieczysław Podgórski lXI Warzywna 24 Edgar Tłuchowski X Wioślarska Przemysława II 23 II 1966 Henryk Dałkowski XI Ściegiennego 1/3 Georgi Dymitrowa 3 XI 1967 Antoni Wójcickil IX Liceum Ogólnokształcące w 1959 r. otrzymało imię Filipiny Płaskowickiej jako szkoła jedenastoletnia. Po odłączeniu ciągu klas podstawowych imię Płaskowickiej zatrzymała Szkoła Podstawowa Nr 21.  ceów ogólnokształcą - cych w okresie reformy
Poznańskie licea ogólnokształcącelato szkolne KLQSU 1965/66 VIII IX x XI 1966/67 IX X XI 1967 /68 1 X XI 1968/69 1 II XI 1969/70 1 u III 1970/71 1 u III IV
 7. Liceum ogólnokształcące jest koedukacyjne 5.
Ministerstwo Oświaty opracowało założenia programowo-organizacyjne zreformowanego czteroletniego liceum ogólnokształcącego, opartego na ośmioklasowej szkole podstawowej. W nowych programach uwzględniono najnowsze osiągnięcia nauki i dydaktyki. Jako nowość wprowadzono w klasie IV zajęcia fakultatywne. Uczeń zgodnie ze swoimi zainteresowaniami i przyszłym kierunkiem studiów może wybrać jedną z następujących grup: humanistyczną, matematyczno-fizyczną, biologiczno-chemiczną, geograficzno-ekonomiczną i językową. Zadaniem tych zajęć, obok poszerzenia wiadomości z poszczególnych dyscyplin wiedzy, jest zapoznanie uczniów z metodami i formami pracy stosowanymi w wyższych uczelniach. Ci uczniowie, którzy nie zamierzają studiować w szkołach wyższych, mogą zgłosić się do grupy przysposobienia zawodowego. W Poznaniu nie udało się dotychczas zorganizować takiej grupy, gdyż uczniowie mają możność dalszej nauki w szkołach policealnych, dających kwalifikacje do określonych zawodów. Reforma objęła VIII klasę szkoły podstawowej w roku szkolnym 1966/1967 i dlatego nie było w tym roku naboru do klasy pierwszej liceum ogólnokształcącego, którego organizację w następnych latach przedstawia schemat. N auczanie w systemie klasowo-lekcyjnym nie dawało możliwości pełnego rozwoju uczniom uzdolnionym w wybranym kierunku. Z tych względów, w pierwszym etapie zaczęto organizować dla uczniów o uzdolnieniach lingwistycznych od jednego do dwóch oddziałów (od klasy pierwszej poczynając) o poszerzonym programie nauczania. Od roku szkolnego 1962/1963 wprowadzono poszerzony program nauczania języka francuskiego w I Liceum Ogólnokształcącym, od roku szkolnego 1965/1966 języka angielskiego w IV Liceum Ogólnokształcącym, a od roku szkolnego 1967/1968 języka rosyjskiego w X Liceum Ogólnokształcącym i języka niemieckiego w V Liceum Ogólnokształcącym. W następnym etapie przyszła kolej na odrębne oddziały o profilu matematyczno-fizycznym i humanistycznym.
Na rok szkolny 1970/1971 rekrutację uczniów do klasy pierwszej o profilu matematyczno-fizycznym przeprowadziły III i VIII Liceum Ogólnokształcące, a w następnym zaś roku V i X Liceum. Docelowo ok. 30% uczniów będzie uczęszczać do oddziałów o tym profilu. W roku szkolnym 1970/1971 zorganizowano również w II
5 Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty Nr 13/1 , poz. 154.

Hipolit Marciniak
Liceum Ogólnokształcącym jeden oddział klasy pierwszej o profilu humanistycznym, w którym oprócz języka rosyjskiego i zachodnioeuropejskiego uczniowie uczą się jeszcze obowiązkowo języka łacińskiego. W latach 1950 - i960 dokonana została weryfikacja patronów szkół. Imiona dawne zatrzymały tylko trzy licea, innym w miarę spełniania warunków, na wniosek rad pedagogicznych, władze oświatowe nadawały imiona patronów związanych z ruchem rewolucyjnym, postępową kulturą. Pełną aktualną nazwę liceów ogólnokształcących w Poznaniu przedstawia tabela 2.
Rozwój liceów ogólnokształcących w Poznaniu pod względem organizacyjnym w latach 1945 - 1970 obrazuje tabela 3. » O ile w pierwszym dziesięcioleciu nie widać większego przyrostu uczniów, o tyle w latach 1960 - 1965 daje znać o sobie tzw. wyż demograficzny. W roku szkolnym 1960/1961 na jedno liceum przeciętnie przypadało 566 uczniów, a w roku szkolnym 1965/1966 wskaźnik ten podniósł się do 953. W tych warunkach trzeba było organizować naukę na dwie zmiany. Sytuacja uległa pewnej poprawie w latach następnych, gdyż na skutek reformy od roku szkolnego 1966/1967 do 1969/1970 w liceach były tylko po trzy ciągi klas (schemat). Od roku szkolnego 1970/1971 nastąpił ponownie poważny wzrost liczby uczniów. Tymczasem w> ostatnim pięcioleciu (1966 - 1970) liczba liceów ogólnokształcących w Poznaniu nie zwiększyła się. Poznań w porównaniu z innymi miastami wydzielonymi na prawach województwa ma najwyższe wskaźniki uczniów przypadających na jeden oddział i na jedno liceum ogólnokształcące.
BAZA MATERIALNA
Budynki liceów ogólnokształcących, które przetrwały lata okupacji i walk o Poznań w roku 1945, były remontowane tylko w takich rozmiarach, aby można w nich było jak najwcześniej rozpocząć naukę. Nauczyciele i uczniowie pracowali w trudnych warunkach borykając się z brakiem sprzętu szkolnego, podręczników i pomocy naukowych. Dzięki jednak zapałowi dyrektorów i nauczycieli już w pierwszym pięcioleciu przystąpiono do organizowania pracowni i wytwarzania pomocy naukowych we własnym zakresie przy aktywnym współudziale uczniów i rodziców. W latach 1951 -1960 przebudowano i rozbudowano gmachy szkolne w celu przystosowania ich do nowych potrzeb i wymagań. W latach 1952 - 1957 w III Liceum Ogólnokształcącym rozbudowano prawe skrzydło, w którym urządzono pracownie chemiczną i geograficzną, wybudowano nową salę gimnastyczhą wraz z zapleczem. W latach 1958 -1961 przebudowano budynek II Liceum Ogólnokształcącego i dobudowano prawe skrzydło, w którym znalazło pomieszczenie siedem izb lekcyjnych, dwie pracownie, gabinety służby zdrowia, sala gimnastyczna, szatnia, stołówka. W latach 1961 -1970 baza liceów ogólnokształcących uległa dalszej poprawie.
W 1963 r. dobudowano drugie piętro w IX Liceum. Dość dużym nakładem finansowym, sięgającym nieraz kilku milionów złotych, zaczęto przeprowadzać remonty kapitalne, dzięki którym zmodernizowano stare gmachy i "wygospodarowano" nowe pomieszczenia do nauki. W VII Liceum Ogólnokształcącym w latach 1964-1965 założono centralne ogrzewanie, wymieniono podłogi, przestarzałe instalacje elektryczne oraz schody w bocznym skrzydle szkoły, przeprowadzono modernizację sali gimnastycznej i przebudowano boiska szkolne. Podobne remonty miały miejsce w I, VI i VIII Liceum Ogólnokształcącym. Należy tu podkreślić wydatną pomoc finansową i fachową ze strony komitetów rodzicielskich i zakładowych komitetów 
I Liceum Ogólnokształcące Im. Karola Marcinkowskiego
opiekuńczych zarówno przy opracowywaniu dokumentacji, jak i w trakcie wykonywanych prac. Przedstawiony zakres zmian w sześciu budynkach przedwojennych stworzył lepsze warunki do pracy dydaktyczno-wychowawczej i opiekuńczej. W tym też okresie pięć liceów ogólnokształcących otrzymało nowe budynki, a mianowicie: IV Liceum przy ul. Swojskiej 6 (1963), V Liceum przy ul. Marii Koszutskiej 10 (1965), X Liceum przy ul. Wioślarskiej 10 (1967), XI Liceum przy ul. Ściegiennego 1/3 (1967) i IX Liceum przy ul. Warzywnej 24 (1968) Przeprowadzone remonty i oddanie do użytku nowych gmachów wpłynęły na zwiększenie liczby pomieszczeń do nauki. Dokonane zmiany przedstawia tabela 4. Przeciętnie na jedno liceum ogólnokształcące w 1951 r. przypadało 3,8 pracowni, po dziesięciu latach - 4,4 a w roku 1970 - 7. Każde liceum poznańskie posiada dzisiaj wszystkie podstawowe pracownie i salę gimnastyczną. W ostatnim dziesięcioleciu 1960 -1970 nastąpił również szybki rozwój klas-pracowni z ośmiu do osiemdziesięciu dwóch. Dzięki tym zmianom licea mogły przejść do nauczania prawie wszystkich przedmiotów w pracowniach względnie klasach -pracowniach, co jest jednym z niezbędnych warunków unowocześnienia procesu dydaktycznego, a tym samym osiągania lepszych wyników w nauce. Wyniki nauczania zależą również od wyposażenia pomieszczeń do nauki w odpowiedni sprzęt i pomoce naukowe. Dzięki poważnym nakładom finansowym w ostatnich latach wymieniono w liceach stary sprzęt na nowy, wzbogacono i zmodernizowano zasoby pomocy naukowych, zaopatrzono szkoły w techniczne środki nauczania, ekranowe i głośnikowe. Każde liceum posiada po kilka rzutników, ma
6 Kranika Miasta Poznania 
Hipolit Marciniak
V Liceum Ogólnokształcące im. Marii Koszutskiej (10 IV 1970). Stój sterowniczy laboratorium językowego demonstruje Jerzy Grześkowiak. Stoją od lewej: nauczyciel języka niemieckiego Leonard Jankowski, minister Oświaty i Szkolnictwa Wyższego Henryk Jabłoński, kurator Okręgu Szkolnego Poznańskiego Anna Tyczyńska, dyrektor V Liceum Jerzy Grześkowiak, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Jerzy Kusiak, sekretarz Komitetu Dzielnicowego Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej Wilda H e nry k Gizińsklgnetofonów, adapterów, radioodbiorników, proj ektorów filmowych i telewizorów. Te nowoczesne środki audiowizualne wykorzystuje się w czasie zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych oraz na zebraniach organizacji młodzieżowych. W dwóch liceach ogólnokształcących (IV i V) urządzono laboratoria językowe wyposażone w indywidualne kabiny uczniowskie i stoły sterownicze. I Liceum Ogólnokształcące posiada pomysłowo urządzoną pracownię językową, wyposażoną w bogaty zestaw taśm magnetofonowych, płyt, wydawnictw obcojęzycznych, filmów i różnego rodzaju albumów. Ważnym składnikiem warsztatu pracy nauczycieli i ucznlOW są księgozbiory w bibliotekach szkolnych. W 1945 r. zaczęto tworzyć biblioteki zupełnie od nowa. Na pierwsze pozycje składały się książki przyniesione przez nauczycieli i uczniów.
Jaki był rozwój bibliotek świadczą następujące przykłady: biblioteka II Liceum w 1950 r. liczyła 2200 woluminów, w 1970 r. - 16 905; w analogicznym czasie w V Liceum księgozbiór wzrósł z 3452 woluminów do 14 088, a w VII Liceum z 4340 do 15 308. W roku szkolnym 1960/1961 biblioteki wszystkich liceów liczyły 80 154 woluminów, w roku szkolnym 1965/1966 - 121 608, zaś w roku szkolnym 1970/1971 - 155 193 woluminów, w tym ok. 30»/0 dzieł popularnonaukowych.

Wiele wysiłku włożyły również szkoły w podniesienie estetyki wnętrza i zagospodarowanie otoczenia. N a duży postęp w rozbudowie i modernizacji bazy liceów ogólnokształcących i w wyposażeniu pomieszczeń do nauki w nowoczesny sprzęt i pomoce naukowe wpłynął niewątpliwie "Program unowocześnienia pracy szkół w Wielkopolsce na lata 1966 - 1970", opracowany z inspiracji Komisji Oświaty Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przez Kuratorium Okręgu Szkolnego i Radę Postępu Pedagogicznego, powołaną uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w porozumieniu z Prezydium Rady Narodowej m. Poznania e.
WYNIKI NAUCZANIA I WYCHOWANIA
Z kart kronik liceów ogólnokształcących można odtworzyć pierwsze lata nauki w wyzwolonej ojczyźnie. Młodzież szkolną cechował entuzjazm i zapał do nauki, choć uczyła się w trudnych warunkach. W jednej klasie siedzieli obok siebie uczniowie w różnym wieku, starsi zaś odrabiali zaległości spowodowane okupacją w klasach przyspieszonych - semestralnych. Również życie społeczno-kulturalne cechował dynamizm. Młodzież przygotowywała przedstawienia szkolne, w sposób zorganizowany uczęszczała do teatrów i na koncerty. W czasie ferii letnich rozwijał się ruch krajoznawczo-turystyczny. Zaczęły powstawać w szkołach pierwsze organizacje młodzieżowe: Organizacja Młodzieży Towarzystw Uniwersytetów Robotniczych, Związek Walki Młodych i Związek Młodzieży Wiejskiej "Wici", które w 1948 r.
połączyły się w Związek Młodzieży Polskiej. Z tego ruchu młodzieżowego wyszło wielu działaczy, którzy dzisiaj pracują na różnych stanowiskach z pełnym zaangażowaniem. Mimo wprowadzenia od 1948 r. jednolitej szkoły ogólnokształcącej i zmian programowych liceum pozostawało nadal szkołą kształcenia umysłowego, którego efekty miał sprawdzać egzamin dojrzałości. Nauczyciele kładli szczególny nacisk na egzekwowanie przerobionego materiału, mniej natomiast zwracali uwagi na szukanie i stosowanie metod i środków aktywizujących uczniów. Z tych też względów był początkowo stosunkowo duży odsiew śródroczny i niezadawalające wyniki nauczania na końcu roku szkolnego. Przypadki liberalnego oceniania były raczej sporadyczne, zjawiskiem dość powszechnym było surowe ocenianie, zwłaszcza w pierwszym okresie roku szkolnego. Ta tendencja do dzisiaj nie została jeszcze w pełni przezwyciężona. Z roku na rok widoczny był jednak pewien postęp, o czym świadczy zmniejszanie się odsiewu i poprawa wyników nauczania. Odsiew śródroczny w roku szkolnym 1960/1961 wynosił 8,5%, w roku szkolnym 1965/1966 zmniejszył się do 6,9% zaś w roku szkolnym 1970/1971 spadł do 1,6*/». Analogicznie przedstawiała się promocja. W roku szkolnym 1960/1961 promowano ogółem 85,7% uczniów, w roku szkolnym 1964/1965 - 91,4%, by dojść w roku szkolnym 1970/1971 do 94,7%.
Chociaż w ostatnim dziesięcioleciu (1960 -1970) widać pewien postęp w pracy liceów ogólnokształcących, występowały nadal okresowo różne trudności i niedomagania zarówno natury obiektywnej, jak i subiektywnej, wpływające na jakość wyników tej pracy. Oto niektóre z nich: przeładowanie oddziałów uczniami i nauka na drugą zmianę; brak do niektórych przedmiotów odpowiednich podręczników;
· Uchwała Prezydium Wojewódzkiej Bady Narodowej z dnia 16 kwietnia 1%5 r. Nr 15/ /1 T7 /65.

<<8 
Hipolit Marciniak
Villi Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza. Kącik Patrona szkołydość duża usprawiedliwiona nieobecność nauczycieli; konieczność zatrudnienia w związku z wyżem demograficznym nauczycieli z niepełnymi kwalifikacjami; niewłaściwa organizacja procesu lekcyjnego i pracy domowej ucznia; niedostrzeganie przez niektórych nauczycieli trudności, na jakie napotykali w nauce słabsi uczniowie; niewystarczające oddziaływanie na uczniów w kierunku budzenia u nich ambicji i odpowiedzialności za wyniki pracy własnej i zespołu klasowego. Coraz więcej jednak nauczycieli zaczęło sobie zdawać sprawę z tego, że niezbędnym · warunkiem osiągnięcia lepszych wyników nauczania, zwłaszcza pod względem ich jakości, jest własne doskonalenie i takie zorganizowanie warsztatu pracy, aby można było stosować metody pracy aktywizujące ucznia, aby uczeń był nie biernym odbiorcą przekazywanej mu wiedzy, lecz brał aktywny udział w procesie lekcyjnym. W ten sposób zrodził się ruch nowatorski przygotowujący grunt pod Teformę liceum ogólnokształcącego. Ruch ten, początkowo dość żywiołowy, został w całej pełni poparty przez instancje partyjne, władze oświatowe i związkowe i ujęty w ramy organizacyjne. W celu przygotowania niezbędnych warunków do realizacji założeń reformy liceum ogólnokształcącego władze oświatowe i szkoły podjęły przemyślane i celowe formy działania, jak na przykład: uzupełnienie kwalifikacji przez nauczycieli nie posiadających stopnia magistra i podnoszenie kwalifikacji drogą studiów podyplomowych; udział nauczycieli w kursach zagranicznych i krajowych, w czasie których jest okazja nie tylko do pogłębienia wiedzy w danej specjalności, lecz.również do wymiany doświadczeń od strony metodycznej; doskonalenie zespołu pedagogicznego w ramach rady pedagogicznej i konferencji rejonowych; działalnośćkomisji przedmiotowych samokształceniowych, których praca koncentruje się na wymianie doświadczeń, na omawianiu występujących trudności i szukaniu środków ich przezwyciężenia; włączenie organizacji młodzieżowych i rodziców do walki o lepsze wyniki nauczania i wychowania; organizowanie pracowni i klas-pracowni oraz ich wyposażenie w pomoce naukowe pod kątem wymagań nowych programów nauczania; stałe bogacenie księgozbioru biblioteki szkolnej, zwłaszcza w pozycje popularnonaukowe. Szczególnie mobilizującą rolę odegrał tu "Program unowocześnienia pracy szkół w Wielkopolsce na lata 1966 - 1970". O ile przedtem główny wysiłek szkół był skierowany na pracę z ogółem uczniów, a zwłaszcza z uczniami słabymi, o tyle w ostatnich latach położono silniejszy akcent na rozwój zainteresowań i uzdolnień uczniów. Wprowadzono oddziały z poszerzonym programem nauczania języków obcych oraz o profilu matematyczno-fizycznym i humanistycznym. U czniowie uczęszczający do tych oddziałów osiągają dobre i bardzo dobre oceny nie tylko z przedmiotów kierunkowych, lecz również z pozostałych przedmiotów. W klasyfikacji końcoworocznej oddziały te zajmują wysokie lokaty. Młodzież szczególnie uzdolniona ma możność poszerzenia i pogłębienia swych wiadomości poprzez udział w olimpiadach przedmiotowych. Nie wszystkie jednak licea ogólnokształcące mają na swym koncie większą ilość wyróżnionych 1 zwycięzców w tych olimpiadach. Poważne osiągnięcia w tym zakresie ma I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego, z którego prawie corocznie kilku uczniów bierze udział w eliminacjach centralnych, np. w roku szkolnym 1968/1969 w Centralnej Olimpiadzie Matematycznej brało udział dwóch uczniów, w Fizycznej również dwóch i Chemicznej jeden. Uczeń Tomasz Kręglewski w 1968 r. wszedł do trzyosobowej reprezentacji młodzieży polskich szkół średnich i na Międzynarodowej Olimpiadzie Fizycznej w Budapeszcie zajął I miejsce. Również uczniowie I Liceum zakwalifikowali się do Międzynarodowej Olimpiady Fizycznej i Matematycznej w Pradze. Uczniowie mogą również rozwijać swoje zainteresowania w różnego rodzaju kołach przedmiotowych, technicznych, artystycznych i sportowych, które dość silnie rozwinęły się w liceach w pięcioleciu 1965 - 1970. W liceach poznańskich w 1965 r. było ogółem 91 kół zainteresowań, w roku 1970 stan ten wzrósł do 171. Pierwsze miejsca pod względem ilościowym zajęły koła przedmiotowe (93), natomiast za słaby jest jeszcze rozwój kół technicznych (14). Dorobek liceów ogólnokształcących miasta Poznania w latach 1945 - 1972 jest poważny. Były one główną bazą rekrutacyjną na wyższe uczelnie. Od 1945 r. do roku szkolnego 1969/1970 włącznie opuściło je 22 624 absolwentów ze świadectwami dojrzałości. Liczbę absolwentów poszczególnych liceów ogólnokształcących przedstawia tabela 5. Nie można odrywać procesu nauczania od działalności wychowawczej szkół, łatwiej jest jednak skontrolować i ocenić wyniki nauczania, gdyż dysponujemy ku temu wielu wymiernymi środkami, jak określone programy nauczania, oceny wystawiane przez nauczycieli, badania wyników nauczania, egzaminy dojrzałości, egzaminy wstępne na wyższe uczelnie itd. O wiele trudniejsza jest ocena pracy ideowo-wychowawczej, która jest bardzo złożona i skomplikowana i na którą ma wpływ wiele czynników pozaszkolnych. Wyniki w tej dziedzinie dają o sobie znać dopiero po dłuższym okresie czasu, a nieraz są weryfikowane dopiero w pracy zawodowej i działalności społecznej absolwentów. W latach 1950 -1960 główny wysiłek nauczycieli koncentrował się na realizacji 
Hipolit
Marciniak
programów nauczania w sensie przerobienia materiału naukowego, mnIejSzą natomiast uwagę zwracano na pełne wydobycie walorów wychowawczych zawartych w tym materiale. Również godziny do dyspozycji wychowawcy klasowego dość często były wykorzystywane na załatwienie różnych spraw organizacyjnych, za mało czasu poświęcano na głębsze wnikanie w problemy nurtujące uczniów. Zbytnia
Tabela 5
ABSOLWENCI - MATURZYŚCI W LATACH 1945-1970
Lp. Liceum numer: Liczba absolwentów l I 2 781 2 II 2 881 3 III 2 565 4 IV 1925 5 V 2 078 6 VI 2 312 7 VII 3 150 8 VIII 1918 9 IX 1066 10 X 481 11 XI 495 12 im. Marii Magdaleny 303 13 im. Gotthilfa Bergera 224 14 Prywatne Zgromadzenia SS Urszulanek 445 Razem: 22 624
ingerencja niektórych dyrektorów i opiekunów w działalność organizacji młodzieżowych nie sprzyjała rozwojowi inicjatywy, samodzielności i samorządu młodzieży. Pod adresem szkoły średniej ogólnokształcącej coraz częściej kierowano w pełni uzasadnione "zapotrzebowanie społeczne", aby podnieść w niej nie tylko poziom nauczania, lecz przede wszystkim pogłębić pracę wychowawczą i zbliżyć szkołę do życia. Znalazło to odbicie w uchwale VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w 1961 r., XIII zaś Plenum Komitetu Centralnego w 1963 r. wytyczyło zadania w zakresie ideowego wychowania młodzieży. Dla zbliżenia uchwał VII i XIII Plenum do bezpośrednich realizatorów, Kuratorium łącznie z Okręgowym Ośrodkiem Metodycznym zorganizowało szereg kursów, narad i konferencji dla pracowników nadzoru, dyrektorów, nauczycieli i wychowawców. Rozpoczęta intensyfikacja procesu wychowania została ukierunkowana w "Programie unowocześnienia pracy szkół w Wielkopolsce...". Ze względu na określone ramy artykułu można przykładowo ukazać niektóre tylko kierunki i metody pracy liceów ogólnokształcących, zmierzające do pogłębienia wpływu wychowawczego na młodzież przy jej aktywnym udziale. Dużą rolę w pogłębieniu pracy ideowo-wychowawczej odgrywają wprowadzone w roku szkolnym 1968/1969 zajęcia z wychowania obywatelskiego, które zaktywizowały nauczycieli-wychowawców i młodzież oraz przyczyniły się do wzbogacenia życia zespołów klasowych. Bezpośrednie kontakty uczniów, przygotowujących się 
Akademia z okazji XXV-lecia Organizacji Narodów Zjednoczonych w I Liceum ogólnotosBtaJcącym im. Karola Marcinkowskiego. Zespołem "wokalno-muzycznym uczniów Liceum dyryguje Antoni Grochowalskł (28 X 1970)
do tych zajęc, z zakładami pracy, organami rad narodowych, z aktywem partyjnym, społecznym, gospodarczym i kulturalnym przyczyniły się do silniejszego powiązania liceów ze środowiskiem i lepszego zrozumienia przez młodzież istoty dokonujących się przemian w naszym kraju i na świecie. W celu wytyczenia kierunków pracy wychowawczej powołano zarządzeniem ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego z dnia 11 lutego 1970 r. zespoły wychowawcze. Mają one stanowić platformę wspólnej i skoordynowanej pracy wychowawców, aktywu młodzieżowego, komitetu rodzicielskiego, zakładowego komitetu opiekuńczego i innych osób bezpośrednio zaangażowanych w organizację procesu wychowawczego w szkole 7. Zespoły te, będące w trakcie poszukiwania skutecznych form pracy, mają poważną rolę do spełnienia w kierowaniu pracą wychowawczą szkół. Dwa licea ogólnokształcące (I i IV) realizują poszerzony program wychowawczy, gdyż są szkołami stowarzyszonymi Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Wychowania, Nauki i Kultury (UNESCO), biorącymi udział w eksperymencie wychowania młodzieży w duchu porozumienia i przyjaźni między narodami dla utrzymania i utrwalenia pokoju na świecie. W wielu liceach podjęto planową pracę nad tworzeniem socjalistycznej tradycji szkoły, mającej poważny wpływ na kształtowanie odpowiednich postaw młodzieży. Należy tu wymienić święto patrona szkoły i sztandaru szkolnego. Zadania związane z dniem patrona są włączane w doroczne plany dydaktyczno-wychowawcze szkoły. Składają się na nie sesje popularnonaukowe, seminaria, konkursy, wystawy,
, .Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty 1 Szkolnictwa Wyższego Nr B - 2/1970, poz. 9.

Hipolit
Marciniak
: m
H p . HU QT;
. · > jif A IIIIJ /l{tit .

II f f t I
« :3 ,II, » ; ; :3 ,II, « * 1 ,II, o :3 ,II,
Uczniowie VI Liceum Ogólnokształcącego im. Ignacego Paderewskiego porządkują w ramach prac społecznych skwer w pobliżu mostu Marchlewskiego. Przygotowanie do sadzenia drzewek (1971)zawody sportowe itd. Dzień patrona jest świętem nie tylko szkoły i jej sojuszników, jest również ważniejszym wydarzeniem środowiskowym. Sztandar szkolny, ufundowany najczęściej przez komitet rodzicielski i zakładowy komitet opiekuńczy, towarzyszy wszelkim najważniejszym wydarzeniom w życiu szkoły. Na sztandar składają przyrzeczenie uczniowie rozpoczynający naukę w liceum, sztandar szkolny żegna również absolwentów opuszczających szkołę. W niektórych liceach założono "Księgę patrona", do której wpisuje się co roku uczniów przodujących w nauce i pracy społecznej oraz absolwentów z najlepszymi świadectwami dojrzałości. Poważne osiągnięcia wychowawcze związane z tradycją szkoły mają m. in. Licea Ogólnokształcące V, VIII, II i XI.
W ostatnich latach ożywiła się działalność organizacji młodzieżowych Związku Młodzieży Socjalistycznej i Związku Harcerstwa Polskiego. Wzrosła ich pozycja w szkole i wzmocnił autorytet. Kandydatom zamierzającym wstąpić w szeregi Związku stawia się coraz większe wymagania. Wręczenie legitymacji członkowskiej i czerwonych krawatów ma podniosły charakter i jest wielkim przeżyciem dla nowo przyjętych (VIII). Seminaria i sesje popularnonaukowe, organizowane przez Związek Młodzieży Socjalistycznej dla wszystkich uczniów, zapoznają ich z postępowymi tradycjaminarodu polskiego, z rozwojem Polski Ludowej i wzrostem jej pozycji na arenie międzynarodowej, ze znaczeniem przyjaźni i współpracy między Polską a Związkiem Radzieckim, wiążą uczuciowo młodzież z partią. Coraz większym powodzeniem wśród młodzieży licealnej cieszą się olimpiady o Polsce i świecie współczesnym. Organizowane co roku pod innym hasłem poszerzają wiadomości uczniów w różnych dziedzinach, uczą zespołowego działania - a co najważniejsze - wywierają poważny wpływ na urabianie pożądanych postaw młodzieży. W 1970 r. zespół uczniów III Liceum Ogólnokształcącego im. Marcina Kasprzaka zajął I miejsce na centralnych eliminacjach w pionie szkół średnich.
Organizacje młodzieżowe inicjowały również wśród uczniów zbiórki na pomoc dla walczącego Wietnamu, na budowę Centrum Zdrowia Dziecka i odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie.
Ożywioną działalność w liceach ogólnokształcących rOZWIJaJą inne organizacje uczniowskie, np. koła szkolne Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i koła kraj o znawczo - turystyczne. O wielkiej pomysłowości, dociekliwości i wrażliwości uczniów świadczy "Tygodnik Żakowski" w I Liceum i miesięcznik "Kalejdoskop Dąbrowszczański" w VII Liceum, redagowane od 1966 r. Młodzież "mówi" na ich łamach o swoich sukcesach i porażkach. Zamieszcza się tu informacje dotyczące wydarzeń w szkole i środowisku, wywiady z ciekawymi ludźmi - gośćmi szkoły oraz artykuły na tematy interesujące młodzież. Istotnym w procesie · wychowawczym jest udział młodzieży licealnej w pracach społecznych na rzecz szkoły, dzielnicy i miasta. Co roku każde liceum zapisuje na swym koncie tysiące roboczogodzin. Duży jest wkład uczniów w zagospodarowanie Parku- Pomnika Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko- Radzieckiej na Cytadeli, za co III Liceum Ogólnokształcącemu wręczono medal "Budowniczemu Parku- Po m - nika Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko- Radzieckiej". Młodzież samorzutnie lub umiejętnie i dyskretnie inspirowana umie podejmować wiele ciekawych inicjatyw, wykazuje dużo energii i zapału, żywo reaguje na wydarzenia polityczne swojego środowiska, kraju i świata. Aktywnie uczestniczyła w uroczystościach o wysokich walorach ideowo-wychowawczych, związanych z takimi rocznicami jak obchody 25-1ecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, 50-lecia Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, setnej rocznicy urodzin Włodzimierza Lenina.
Postawy współczesnej młodzieży są rezultatem pracy wychowawczej nie tylko szkoły, lecz wszystkich ogniw szerokiego frontu wychowawczego. Poważnym sojusznikiem liceów są komitety rodzicielskie i zakładowe komitety opiekuńcze, które poza pomocą materialno-finansową coraz częściej w sposób planowy włączają się w realizację zadań dydaktyczno-wychowawczych nakreślonych przez szkoły. Patrząc z perspektywy dwudziestu pięciu lat na działalność liceów ogólnokształcących w Poznaniu trzeba stwierdzić, że zrobiły one poważny krok naprzód. Został przygotowany dobry grunt do dalszej walki o jeszcze lepszą jakość tej pracy, gdyż nasza epoka stawia i stawiać będzie coraz większe wymagania każdemu, komu leży na sercu dobro i rozwój Ludowej Ojczyzny. Ambicją każdego liceum ogólnokształcącego winno być jak najlepsze przygotowanie uczniów - absolwentów do aktywnego udziału w budownictwie socjalizmu. 
Hipolit Marciniak
ANEKS
PIERWSI DYREKTORZY SZKÓŁ ŚREDNICH OGóLNOKSZTAŁCĄCYCH CZYNNYCH W POZNANIU W 1945 R.

Ostatni dzień Lp. N azwa szkoły Imię i nazwisko pełnienia funkcji l Gimnazjum i Liceum im. Karola Marcinkowskiego dr Czesław Latawiec 30 IV 1945 2 Gimnazjum i Liceum im. Gen. Zamoyskiej dr Irena Hoppe 31 VII 1950 3 Gimnazjum i Liceum im. Jana Kantego mgr Walenty Golenia 31 VIII 1945 4 Gimnazjum i Liceum im. Marii Magdaleny prof. Jan Duda 17 II 1947 5 Gimnazjum i Liceum im. Klaudyny Potockiej dr Konstancja Swinarska 28 II 1950 6 Gimnazjum i Liceum im. Ignacego Paderewskiego prof. Kazimierz Holejko 15 XI 1947 7 Gimnazjum i Liceum im. Dąbrówki mgr Janina Kamińska 31 I 1948 8 Gimnazjum i Liceum im. Gotthilfa Bergera dr Kazimierz Cwojdziński 26 IV1945
PIERWSI DYREKTORZY SZKÓŁ ŚREDNICH OGóLNOKSZTAŁCĄCYCH ZORGANIZOWANYCH W POZNANIU PO ROKU 1945
Okres pełnienia Lp. N azwa szkoły Imię i nazwisko funkcji l Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólno- l IX 1948 - kształcące Nr 4 prof. Tadeusz Kopa 31 VIII 1949 2 Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólno- l IX 1948 - kształcące Nr 8 mgr Leon Macniak 31 VIII 1966 3 Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólno- l IX 1952 - kształcące Nr 9 mgr Helena Suda 31 VIII 1954 4 X Liceum Ogólnokształcące im. Przemysława II mgr Henryk Dałkowski l IX 1963 - 5 XI Liceum Ogólnokształcące im. Georgi Dymitrowa dr Antoni Wójcicki l IX 1964