Jubileusze
CZTERDZIESTOPIĘCIOLECIE PRACY ARTYSTYCZNEJ WIKTORA BUCHWALDA
Rzadko który z działaczy kulturalnych Poznania może się wykazać taką aktywnością, jak zawsze młody, oddający się z pasją amatorskiemu ruchowi artystycznemu, Wiktor Buchwa1d: pianista, akompaniator i dyrygent, a przede wszystkim znakomity chórmistrz i ofiarny pedagog. Urodził się dnia 23 grudnia 1 5 r. w Grabowie nad Prosną (pow. Ostrzeszów). Pochodzi ze środowiska nauczycielskiego. Ojciec Józef i jego żona Jadwiga z Tomaszewskich wychowali troje dzieci: Annę, Martę i najmłodszego - Wiktora, którym zapewnili staranne wykształcenie. Wiktor w latach chłopięcych zetknął się w Ostrowie W1kp. z koncertującym tam skrzypkiem Stanisławem Pawlakiem, który zwrócił uwagę na zdolności muzyczne chłopca i nakłonił rodziców do skierowania go do szkół poznańskich. Buchwaldowie przeprowadzili się po Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919 do Poznania, gdzie Wiktor uczęszczał do klasycznego Gimnazjum Marii Magdaleny, a ostrogi muzyczne zdobywał w Konserwatorium pod kierunkiem znakomitych pedagogów: Edwina i Zdzisława J ahnke, Stanisława Pawlaka, Stefana Poradowskiego, Władysława Kaczkowskiego, Marii Trąmpczyńskiej i Stanisława Wiechowicza. Jeszcze w epoce filmu niemego uczeń gimnazjalny Wiktor Buchwa1d zarabiał na swoje studia muzyczne grą na fortepianie jako tzw. ilustrator w kinie "Kapitol" przy ul. Półwiejskiej, a po maturze (1928), wspólnie z Mieczysławem Paszkietem, koncertował w rozrywkowych zespołach muzycznych, w czasie letnich wakacji zespół zapuszczał się do miejscowości kuracyjnych półwyspu helskiego i do intensywnie wówczas rozbudowywanej Gdyni. Tworzyli go pianista Mieczysław Mierzejewski oraz wiolonczeliści Tadeusz Tułasiewicz i Leonard Wysocki.
Muzykę kameralną uprawiał jako skrzypek lub altowiolista w domu Młodziejowskich. W latach 1930 - 1932 zaangażował się jako kierownik artystyczny poznańskiej Komedii Muzycznej w sali dzisiejszego kina "Bałtyk". Był współtwórcą i wykonawcą szeregu ilustracji muzycznych do dzieł dramatycznych wystawianych w Teatrze Polskim. Rozwijał działalność na stanowisku kierownika artystycznego w Towarzystwie Muzycznym Kolejarzy, z jego inicjatywy Towarzystwo ufundowało dla Teatru Wielkiego w Poznaniu popiersie Karola Kurpińskiego dłuta Marcina Rożka. 
Jubileusze
W 1929 r. Wiktor Buchwa1d został przez Zygmunta Wojciechowskiego zaangażowany jako kapelmistrz do Teatru Wielkiego, a po upadku Teatru od 1933 r. przez Zygmunta Latoszewskiego, który powierzył mu pieczę nad działem operetki. Z sentymentem wspomina kilkadziesiąt premier, w których czołowe partie śpiewali tak znakomici artyści, jak Halina Dudicz- Latoszewska, Jadwiga Fontanówna, Bolesław Fotygo- Fo1ański, Jan Gruszczyński, Maria KaMpe, Felicja Kurowiak, Witold Łuczyński, Helena Majchrzakówna, Jadwiga Musielewska, Radzisław Peter, Adam Raczkowski, Józef Sendecki, Wanda Trojanowska, Ignacy Wiśniewski i in.
W latach 1933 - 1939 Wiktor Buchwa1d przygotował muzycznie premiery dwudziestu dwóch operetek: Paula Abrahama (Kwiat Hawaju - 28 XI 1936); Karla Berte (Domek trzech dziewcząt 13 V 1937)* Waltera Bromme (Najpiękniejsza z kobiet - 16 V 1936); Leo Falla (Madame Pompadour 8 XII 1934, Kochany Augustynek - 4 IV 1936, Róża Stambułu - 9 XI 1935); Franza Grothego (Wieczna tęsknota - 31 X 1937); Sidney J onesa (Gejsza - 6 X 1934); Edvarda Kunnecke (Szczęśliwej podróry 10 XI 1938); Franza Lehara (Paganini - 19 I 1935, Kraina Uśmiechu - 9 III 1935 - Ewa - 15 X 1936); Paula Linekego (Lizystrata - 8 I 1938); Karla Millockera (Palestrant - 21 X 1933); J acquesa Offenbacha (Zaczarowane skrzypce - 3 II 1934); Erwin Steinbreckera (Miłostki kadetów - 28 II 1937); J ohanna Straussa (Baron cygański - 4 XI 1933, Wesoło wojna - 1 II 1934, Tysiąc i jedna noc - 26 II 1938, Noc w Wenecji - 21 I 1939); Franza Suppego (Fatin1ca - 20 XI 1933); Karla Ze11era (Ptasznik Z Tyrolu - 14 I 1937) oraz balet Josepha Bayera (Wieszczka lalek 22 XII 1938) i w ramach tego samego wieczoru - widowisko Grześ i Jędruś u króla Bandziocha Franza Lehara.

Dużo czasu poświęcił również na pracę w poznańskiej rozgłośni Polskiego Radia jako kompozytor i wykonawca ilustracji muzycznych w słuchowiskach oraz kierownik męskiego kwartetu wokalnego. W przededniu II wojny światowej, 31 sierpnia 1939 r., Wiktor Buchwa1d dyrygował w muszli parku Wilsona plenerowym koncertem muzyki polskiej. Był to ostatni (z wielu prowadzonych cyklicznie od szeregu lat) koncert popularnorozrywkowy Orkiestry Symfonicznej m. Poznania.
Lata okupacji hitlerowskiej (1939 -1945) udało się Wiktorowi przetrwać w Poznaniu. Pracował jako robotnik w Operze. Zwłaszcza rok 1944 dał mu się boleśnie we znaki. Zmuszony do ciężkiej pracy fizycznej tokarza w Deutsche Waffen- und Munitionsfabriken A. G., jak brzmiała okupacyjna nazwa Zakładów Przemysłu Metalowego
"H. Cegielski", przy równoczesnej obsłudze itrzech tokarek, więziony był pod koniec grudnia 1944 r. przez Gestapo w jednym z fortów na Sołaczu, skąd udało mu się ujść cało. Smutne to były czasy, osładzane potajemnymi koncertami w jego mieszkaniu przy ul. Wybickiego 2. Grano i śpiewano utwory Moniuszki i Karłowicza w wykonaniu Wojciecha Sypniewskiego i nie żyjących już śpiewaków: Antoniego Faru1ewskiego, Adama Gruszczyńskiego, Witolda Szpingiera i in. Wiktor udzielał konspiracyjnych lekcji gry na fortepianie, skrzypcach i na akordeonie, wykładał teorię, harmonię i dyrygenturę oraz wygłaszał pogadanki o dorobku muzyki polskiej. Pierwszy koncert pospiesznie zebranej grupy muzyków w wyzwolonym Poznaniu, nazwany trafnie przez jednego ze sprawozdawców prasowych "Koncertem na ruinach" odbył się pod batutą Wiktora Buchwalda, przy ogromnym wzruszeniu widowni, w dniu 18 marca 1945 r. w Teatrze Polskim, a na jego program złożyła się m. in. uwertura z opery Halka - Moniuszki. Z ogromnym powodzeniem "Kwartet wokalny" - Buchwa1da koncertował w roku 1945 w Poznaniu, Wielkopolsce i na Ziemiach Zachodnich, zorganizował też orkiestrę i kierował nią w Komedii Muzycznej pod dyrekcją Zbigniewa Szczerbowskiego (1945 - 1947). Z członków ówczesnego Związku Muzyków Buchwa1d zorganizował zespół symfoniczny o charakterze jazzowym. M. in. odbyły się trzy wielkie koncerty w auli Uniwersytetu Poznańskiego, z których dochód przeznaczono na fundusz odbudowy Poznania, niezależnie od wielu innych koncertów na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy w latach 1946 -1948; za itę działalność otrzymał od prezydenta miasta Stanisława Sroki specjalne podziękowanie. W roku 1947 Wiktor Buchwa1d powrócił na stanowisko kapelmistrza do Opery poznańskiej. Od początku sezonu 1949/1950 objął stanowisko chórmistrza operowego, które piastował nieprzerwanie do roku 1%7. Ostatnie pięć lat pracy w Operze przed przejściem na zasłużony odpoczynek pracował na stanowisku kierownika korepetytorów. W ówczesnym zarządzie Związku Muzyków pełnił Wiktor Buchwa1d funkcję sekretarza. Zasiadał w prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu (1954 - 1955), Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu (1954 - 1957), Państwowej Komisji Weryfikacyjnej Chórów, Oper i Filharmonii' (1950), działał jako akompaniator estradowy i autor licznych audycji radiowo-telewizyjnych oraz jako pedagog Państwowej Wyższej Szkoły Operowej (1948 -1951), Państwowej Szkoły Muzycznej Nr l (1950-1951)i Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej (1951 - 1953).
Sporo energii poświęcił Międzyuczelnianemu Zespołowi Pieśni i Tańca Zrzeszenia Studentów Polskich; Zespołowi "Star 20" przy Wyższej Szkole Ekonomicznej i Chórowi Męskiemu Politechniki Poznańskiej (przez siedem lat). W okresie sześciu lat pełnił funkcję konsultanta i kompozytora Wojskowego Zespołu Pieśni i Tańca w Bydgoszczy oraz zasłużył się przez cztery lata przy organizacji i kierownictwie artystycznym Zespołu Pieśni i Tańca "Wielkopolska", uczestnicząc ponadto w przesłuchaniu wstępnym ponad tysiąca kadydatów do tego zespołu. Pionierską wręcz działalność kulturalną rozwinął na ziemiach Zachodnich. Lubuskiemu Zespołowi Pieśni i Tańca poświęcił dziesięć lat pracy, Żarskiemu Zespołowi Pieśni i Tańca - siedem lat. Niezależnie od zasług organizatorskie?! przy tworzeniu tych zespołów pracował w zakresie doboru repertuaru poprzez własne opracowania 1ubuskich melodii regionalnych w postaci suit i wiązanek pieśni. Wynikiem uznania dla jego pracy było przyznanie Wiktorowi Buchwa1dowi N agrody Kulturalnej Ziemi Lubuskiej (1958), dyplomu i odznaki Zasłużonego Obywatela Ziemi N owosoleckiej oraz Złotej Odznaki Rozwoju Ziem zachodnich.
Od roku 1934 współpracował z amatorskimi artystycznymi zespołami kolejowymi Wielkopolski: przez siedem lat (1934 -1939) i (1945 -1947) z orkiestrą dętą Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego i przez blisko dwadzieścia pięć lat (1946 - 1971) z Chórem Męskim "Hasło", którego jest honorowym członkiem i w którym już w latach 1930-1939 śpTewał jako itenor i akompaniował mu w licznych koncertach; od piętnastu lat z Chórem Męskim "Moniuszko" i od trzynastu lat z Chórem Mieszanym "Chopin" z Leszna. Popularny gawędziarz poznański Stanisław Strugarek nazywał Wiktora Buchwa1da "Chopinem z Łazarza". Cała jego działalność ułatwiła mu współudział w realizacji głośnego filmu o Stanisławie Moniuszce pt. Premiera warszawska, w którym wystąpił w poczwórnej roli: konsultanta muzycznego, kierownika chóralnego, 'akompaniatora oraz dublera Jana Kurnakowicza w kreacji Quatriniego. Wiktor . Buchwa1d w uznaniu społecznych i zawodowych zasług otrzymał szereg wysokich odznaczeń i nagród, wyróżnień i dyplomóworaz honorowych odznak: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1953), Srebrny Krzyż Zasługi, Medal X-lecia PRL, Odznakę Honorową Miasta Poznania i Związku .Zawodowego Kolejarzy oraz Złotą Odznakę Śpiewaczą z laurem, a także zasłużonego działacza kultury. Jest laureatem na
7 Kronika Miasta Poznania
grody ministra Kultury i Sztuki za działalność w artystycznym ruchu amatorskim (1951) oraz Nagrody Kulturalnej Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego za rok 1965.
Wyrazem aktywności i inwencji Wiktora Buchwa1da są jego kompozycje i adaptacje sceniczne. Większość tych kompozycji związana jest tematycznie z Wielkopolską i Ziemią Lubuską, np. I Suita Lubuska, II Suita "Skradziony kogut': widowisko winobraniowe, sceny ludowe Wesele lubuskie, sceny taneczne Umarł Maciek, wiązanki melodii 1ubuskich i wielkopolskich oraz wiele innych popularnych kompozycji. Wiktor Buchwa1d obchodził urOCZYSCle czterdziestopięciolecie swojej pracy artystycznej w dniu 2 października 1971 r. z poznańskim Chórem Męskim Związku Zawodowego Kolejarzy "Moniuszko" i z Chórem Mieszanym "Chopin" z Leszna, z orkiestrą reprezentacyjną Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego z Poznania pod dyrekcją Franciszka Zgrzeby ze współudziałem solistów: Bożeny Boch (sopran) i barytonów - Leszka Kopernego i Józefa Maciejewskiego, którzy zaprezentowali wybrane kompozycje i opracowania pieśni Buchwa1da do słów poetów polskich i poznańskich. Był to pełny, potrójny benefis jubileuszowy Wiktora Buchwa1da jako kompozytora, chórmistrza i kapelmistrza. Podczas uroczystości jubileuszowej złotą Honorową Odznakę Śpiewaczą z laurem w imieniu Zarządu Głównego Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych wręczyli Wiktorowi Buchwa1dowi dyrektorzy artystyczni Wielkopolskiego Związku Chórów i Orkiestr - Witalis Dorożała i Marian Weigt. W imieniu Wydziału Kultury Prezydium Rady Narodowej m. Poznania gratulacje składała Katarzyna Pajowa, a z ramienia koła poznańskiego Związku Kompozytorów Polskich - Jerzy Młodziejowski. W uroczystości wziął również udział przedstawiciel śpiewactwa polskiego z Westfalii i Nadrenii (Niemiecka Republika Federalna) Władysław Kużniarz oraz liczne delegacje chórów i instytucji muzycznych oraz organizacji społecznych z Poznania, Wielkopolski i z całego kraju, przekazując na ręce Wiktora Buchwa1da upominki, dyplomy, kwiaty i serdeczne słowa uznania za wieloletni trud w służbie pieśni polskiej, z którą jubilat - jak głosiło na estradzie wypisane hasło - "przeszedł przez życie". Telegramy i listy gratulacyjne od instytucji, kolegów i przyjaciół były uzupełnieniem tego wyjątkowego jubileuszu. Okolicznościowa wystawa w sali Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego przy ul. Roboczej, gdzie odbywał się koncert, dokumentowała drogę artystyczną Wiktora Buchwalda. 
Jubileusze
Hołd zasługom Wiktora Buchwa1da złożył na specjalnym koncercie dnia 29 października 1971 r. w Domu Kultury Kolejarza - Chór Męski Związku Zawodowego Kolejarzy "Hasło" pod dyrekcją Ryszarda Jóźwiaka.

ta koncercie tym za blisko dwudziestopięcioletnią pracę dyrygencką Jubilat otrzymał pamiątkowy puchar wraz z godnością członka honorowego "Hasła".
Teodor
Smielowskl
CZTERDZIESTOPIĘCIOLECIE PRACY ARTYSTYCZNEJ WITALI SA DOROZAŁY
Dziesiątki telegramów, wiele wiązanek kwiatów i gratulacji podczas uroczystości czterdziestopięciolecia pracy artystycznej w dniu 25 kwietnia 1971 r. świadczyły nie tylko o uznaniu społecznym dla kunsztu dyrygenta-jubilata, ale i o ogromie pracy społecznej i organizacyjnej, jakiej dokonał dla życia muzycznego Poznania Witalis Dorożała pedagog i działacz ruchu śpiewaczego. Urodził się dnia 27 kwietnia 19)) r. w Nowej Wsi k. Wronek, w rodzinie mistrza krawieckiego Stanisława Dorozały i jego żony Filomeny z domu Dobek. w rodzinie panował wielki kult nauki i muzyki (trzech braci zostało prawnikami, siostra - nauczycielką). Wszyscy grali na różnych instrumentach, przede wszystkim zas splewano polskie pieśni: ludowe i patriotyczne. Stąd "wczesne związki Witalisa Dorozały z ruchem śpiewaczym; już jako dziewięcioletni chłopiec, wzorem dwóch starszych braci - aktywnych śpiewaków, śpiewał w chórach polonijnych w Niemczech dokąd zawędrowała rodzina Dorożałów. Śpiewał od razu pod batutą Feliksa Nowowiejskiego,' swego późniejszego mistrza i profesora. Prawdziwą działalność w ruchu splewaczym rozpoczął Witalis Dorożała jako osiemnastoletni młodzieniec w yoznańskich chórach, a w roku 1926, mając zaledwie dwadzieścia lat, pełnił rozmaite funkcje w poznańskim okręgu Wielkopolskiego Związku Śpiewaczego, w którym miał później, przez dziewiętnaście lat, pełnić obowiązki prezesa. Lata młodzieńcze nie były zapewne łatwe dla niego. Łączył działalność w ruchu śpiewaczym z nauką, najpierw na kursach maturalnych, a potem w Państwowym Konserwatorium, oraz z pracą zarobkową w kancelarii adwokackiej. A przecież były jeszcze występy solowe na estradach koncertowych oraz przed mikrofonami radia. W 1933 r. Witalis Dorożała ukończył studia muzyczne w Państwowym Konserwatorium pod kierunkiem wokalistów: Michała Prawdzica i Hugo Zatheya oraz u Wacława Gieburowskiego, Stefana Poradowskiego, Władysława Raczkowskiego, Tadeusza Szeligowskiego i Stanisława Wiechowfcża, uzupełniane potem jeszcze dodatkowo u Feliksa Nowowiejskiego. Z tym większym zapałem rzucił się w wir zajęć muzycznych oraz pracy organizacyjnej. Od 1926 r. kierował na Łazarzu Chórem im.
Feliksa Nowowiejskiego, na Jeżycach Chórem Mieszanym "Halka", który w ciągu jednego sezonu przeprowadził z klasy trzeciej do pierwszej oraz Chórem Męskim Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego "Moniuszko", który pod jego kierownictwem zdobył II miejsce na ogólnopolskim przeglądzie chórów kolejarskich w roku 1948. 
Lata wojny i okupacji (1939 -1945) nie mogły stanowe dla tego muzyka, pełnego pasji społecznej, okresu całkowitej przerwy. Ranny jako żołnierz armii "Poznań" w walkach pod Modlinem (1939), po wyjściu ze szpitala osiadł w Grodzisku Mazowieckim. Tam potajemnie nauczał śpiewu oraz wspólnie ze Stanisławem Gruszczyńskim i Tadeuszem Łuczajem brał udział w koncertach urządzanych w domach polskich. Włączył się też do ruchu oporu, co sprowadziło go w końcu do więzienia Gestapo (1944). Po powrocie do Poznania, w marcu 1945 T., Witalis Dorożała pracował początkowo w Wydziale Aprowizacji i Handlu Zarządu Miejskiego jako kierownik samodzielnego referatu rozdzielnictwa kart żywnościowych, a od l września 1947 r. do końca 1949 r. - na stanowisku kierownika Wydziału Oświaty w Spółdzielni Wydawniczo-Oświatowej "Czytelnik". Organizował w Poznaniu i w Wielkopolsce, a także na Ziemi Lubuskiej, spotkania z pisarzami: Andrzejewskim, Brezą, Broniewskim, Brzechwą, Dobraczyńskim, Gałczyńskim, Gołubiewem, Zawieyskim i in. Przy udziale Chóru Męskiego "Arion" urządził pod nazwą "Z pieśnią idziemy do Was" ok. 50 koncertów muzyki chóralnej w małych miastach . Wielkopolski. Po wyzwoleniu w roku 1945, kiedy tęsknota za polską muzyką i polskim słowem wywołały bujny rozkwit życia kulturalnego, Witalis Dorożała znalazł dla siebie pełne pole do popisu: jako pedagog-organizator i jako działacz kul turalny , a przede wszystkim jako wytrawny dyrygent. Działalność twórcza Dorożały w Polsce Ludowej wiąże się głównie z reprezentacyjnym Chórem Męskim "Arion" obchodzącym w 1972 r. sześćdziesięciolecie istnienia. Objął kierownictwo tego chóru w 1946 T., początkowo dzieląc swój czas między dwa chóry (w latach 1945 -1949 był ponownie dyrygentem Chóru Męskiego Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego "Moniuszko"), a począwszy od 1949 r. całą swą wiedzę muzyczną oraz talenty organizacyjne poświęcił przede wszystkim "Arionowi". Przed zespołem śpiewaków "Arionu" stawał jego dyrygent ponad tysiąc pięćset razy, z tym chórem wielokrotnie podróżował za granicę: do Czechosłowacji, Węgier i Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Pod jego to kierownictwem Chór dwadzieścia trzy razy zdobył I miejsce na rozmaitych festiwalach, konkursach i przeglądach, pod jego również przewodnictwem artystycznym zdobył "Złoty Laur XX-lecia PRL"; Nagrodę Trygłava na Międzynarodowym Festiwalu Chórów w Międzyzdrojach (1970), Złotą Odznakę Honorową Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumenta1nych oraz dwukrotnie "Złotą Lirę Miasta Poznania". I właśnie "Arionem" dyrygował
7'
Witalis Dorożała na swym jubileuszowym koncercie w sali Wielkiej Pałacu Kultury. W gronie "arionistów" spędził Dorożała dwadzieścia pięć najpracowitszych lat swego życia. Kiedy we wrześniu 1970 r. przekazywał batutę następcy - Leszkowi Bajonowi - Chór obdarzył go godnością honorowego kierownika artystycznego. Wśród wielu godności i tytułów ten zapewne jest jubilatowi szczególnie drogi. A przecież jemu to właśnie nigdy godności i tytułów oraz wszelkich w ogóle dowodów społecznego uznania nie brakowało. W latach 1945 - 1964 był Witalis Dorożała prezesem Wielkopolskiego Związku Śpiewaczego, a w latach 1946 - 19R) pełnił ponadto obowiązki wiceprezesa Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumenta1nych. Przez wiele też lat sprawował obowiązki członka Zarządu Głównego Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków, będąc równocześnie sekretarzem oddziału poznańskiego tego Stowarzyszenia. W ostatnich latach doszły do tego jeszcze nowe obowiązki i funkcje na szerszym już forum międzynarodowym. W czerwcu 1971 r. został z ramienia Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych delegowany do Międzynarodowej Unii Europejskich Związków Chórów z siedzibą w Zurichu, która powołała go, po wygłoszonych referatach, do swojej komisji artystycznej. Wkrótce potem Holenderski Związek Chórów w Hadze zaoferował mu zaszczytną funkcję swego zagranicznego konsultanta, a Związek Chórów w Finlandii obarczył obowiązkami członka czteroosobowego zespołu dyrygentów, który przygotować ma międzynarodowy chór młodzieży z dziesięciu krajów do galowego koncertu z okazji złotego jubileuszu fińskiego śpiewactwa w Helsinkach.

Szczególnym prestiżem cieszy się od lat wśród licznych polonijnych zespołów chóralnych, zwłaszcza w Niemieckiej Republice Federalnej oraz Czechosłowacji. Polonijni śpiewacy widzą w nim nie tylko artystę, który podobnie jak i oni zaczynał swą karierę na obczyźnie, ale przede wszystkim wybitnego dyrygenta i doradcę w sprawach artystycznych oraz opiekuna-przyjaciela. Witalis Dorożała przygotował zespoły polonijne do dwóch kolejnych Festiwali Chórów Polskich w latach 1957 i 1%2, wielokrotnie też, w czasie obchodów tysiąclecia państwa polskiego dyrygował chórami polonijnymi w Cieszynie, Karwinie, Trzyńcu (Czechosłowacja), w Bochum, Ge1senkirchen i Reck1mghausen (Niemiecka Republika Federalna). Wydawana w Bochum gazeta "Głos Polski" uczciła jubileusz Dorożały obszernym artykułem zatytułowanym ,,45 lat w służbie pieśni", zawierającym sylwetkę bliskiego im dyrygenta-jubilata. "Nasza brać śpiewacza w Czechosłowacji, szczególnie zaś polski Zespół 
Jubileusze
Śpiewaczy "Hutnik" huty trzynieckiej życzą naszemu najserdeczniejszemu przyjacielowi, profesorowi Witalisowi Dorożale , dalszych owocnych lat pracy, długiego jeszcze zrywu i niestrudzonej młodzieńczej werwy, z której go znamy" - pisała po jubileuszu inna gazeta - "Echo" z górniczego okręgu Frydek - Mistek w Czechosłowacji.
Ruch śpiewaczy stał się dla "Witalisa Dorożały nie tylko szlachetną pasją muzyczną, ale i swoistą szkołą społecznej aktywności. Jest zresztą rzeczą charakterystyczną, że właśnie z szeregów śpiewaczych rekrutują się najbardziej prężni, dynamiczni i ofiarni społecznicy, przywykli już do pracy w zespole oraz do ciężaru rozmaitych społecznych obowiązków i funkcji. Jednym z takich społeczników pracy kulturalnej jest właśnie Witalis Dorożała - człowiek nigdy nie szczędzący swych sił, swego czasu i zdrowia na cele społecznie użyteczne. A że właśnie na takich, którzy wprzęgnięci już raz zostali w wir pracy społecznej, można tylko liczyć, gdy pojawiają się nowe zadania do wykonania. N a niego też z reguły spadały wszelkie poczynania organizacyjne, i to nie tylko związane ze śpiewem i muzyką, ale oczywiście przede wszystkim z chóralistyką. Był więc Dorożała głównym organizatorem pierwszego Zjazdu Śpiewaczego w Polsce Ludowej w Poznaniu (1947), stulecia Wielkopolskiej Pieśni Rewolucyjnej (1950), Ogólnopolskich Festiwali Chórów (1957 i 1%2) i szeregu innych podobnych imprez. Praca artystyczna dyrygenckiego czterdziestopięciolecia, działalność organizatorska i programowa w ruchu śpiewaczym i kulturalnym, w komisjach Wojewódzkiej Rady N arodowej i Rady Narodowej m. Poznania (1956 -1961), nie wyczerpują skali zainteresowań Dorożały. Jest on bowiem ponadto niestrudzonym popularyzatorem muzyki. Jest także wieloletnim pedagogiem. Wszystkie wspomniane tu funkcje i obowiązki społeczne łączy z pracą w szkole, w ognisku muzycznym, w ośrodku metodycznym. Praca popularyzatorska obejmuje także wieloletnią współpracę z Wielkopolską Symfoniczną Orkiestrą im. Karola Kurpińskiego, którą sam dyrygował i której ponad sto razy towarzyszył jako pre1egent-popu1afyzator. Działalność publicystyczna to nie tylko dziesiątki artykułów i recenzji, ale także stały udział w pracach komitetów redakcyjnych fachowych czasopism muzycznych: "Życia Śpiewaczego" oraz "Poradnika Muzycznego".
Do czasu przejścia na emeryturę Witalis Dorożała był pedagogiem Państwowej Szkoły Muzycznej im. Karola Kurpińskiego, zajmował stanowisko kierownika działu młodzieży, prowadził klasy śpiewu solowego i chóralnego. W Państwowym Liceum Kultura1no-Oświatowym prowadził klasę dyrygentury, a w Liceum Sztuk Plastycznych zajęcia z umuzykalniania. W 1953 r. powołany został na stanowisko dyrektora Społecznego Ogniska Muzycznego. Jest nadal kierownikiem Sekcji Wokalnej Okręgowego Zespołu Metodyczno-Programowego dla nauki śpiewu solowego na województwa: poznańskie, koszalińskie, szczecińskie i zielonogórskie. Wydawać by się mogło, że dopiero teraz po rozstaniu się ze szkołą, a po części i ze swym chórem, znajdzie czas na odpoczynek, dla domu, rodziny i na spokojne muzykowanie w domowym zaciszu! Kiedy jednak chciałem umówić się z nim, na próżno -próbowałem osiągnąć go w domu. Zawsze ktoś z domowników odpowiadał mi, że dziadka, ojca, teścia nie ma w domu i że wróci zapewne późnym wieczorem. Rano zaś odpowiadano, że dawno już wyszedł! Z reguły tek bywa, że liczne funkcje i obowiązki jednego człowieka zaczynają przesłaniać to, co najważniejsze: indywidua1ny, twórczy wkład artysty do dorobku kultury. A przecież Dorożała jest przede wszystkim artystą-muzykiem i dyrygentem. Pod jego batutą chóry amatorskie zdobywały szczyty możliwości wokalistycznych, porywały się na wielki repertuar oratoryjno-kantatowy.
Witalis Dorożała to człowiek skromny, chociaż sam zdaje sobie sprawę, czego rzeczywiście dokonał i że jego zasługi zawsze doceniano. Świadczy o tym lista odznaczeń i wyróżnień: Order Sztandaru Pracy II klasy (1962), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1956), Srebrny Krzyż Zasługi (1954), Medal X-lecia PRL. Odznaka Zasłużonego Działacza Kultury, Odznaka Honorowa Miasta Poznania, Honorowa Odznaka z Wieńcem i Laurem Spiewactwa Polskiego i wiele innych. Świadczą o tym także Nagrody ministra Kultury i Sztuki (1%2 i 1%7), Rady Postępu Pedagogicznego (1968) oraz Nagroda Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego za rok 1968 w dziedzinie upowszechniania kultury.
Zebrał: Olgierd Błażewicz 
DWUDZIESTOPIĘCIOLECIE PAŃSTWOWEGO LICEUM SZTUK PLASTYCZNYCH IM. FRANCISZKA BARTOSZKA (1946 - 1971)
Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im.
Franciszka Bartoszka jest w Poznaniu jedyną szkołą średnią o kierunku plastycznym. Rekrutuje młodzież o szczególnych uzdolnieniach plastycznych z Wielkopolski i częściowo z woj. zielonogórskiego. Liceum powstało w dniu l września 1946 r. w gmachu Powszechnej Kasy Oszczędności przy pi.
Wolności, w 1947 r. przeniesione zostało na ul. Hetmańską 29, w .1950 r. nastąpiła kolejna przeprowadzka do drewnianego, parterowego baraku przy ul. Grunwaldzkiej 97, w 1951 r. otrzymało piętrowy barak przy ul. Mylnej 23, a od 1956 r. część budynku w Liceum Muzycznym przy ul. Głogowskiej 97, wreszcie ostatnio - budynek dawnej Szkoły Podstawowej Nr 54 przy ul. Junikowskiej 33. Warunki pracy dydaktyczno-wychowawczej i artystycznej były niezwykle trudne. Szkoła nie miała pomocy naukowych, właściwego sprzętu, biblioteki i odpowiednich podręczników. Brak było także bursy. Personel pedagogiczny ulegał częstym zmianom, co nie wpływało korzystnie na wyniki nauczania i wychowania. Początkowo liceum było dwuletnie. Przyjmowano do pierwszej klasy licealnej po ukończeniu sześciu klas gimnazjalnych; od roku szkolnego 1947/1948 przekształcono Liceum na czteroletnie, natomiast w roku szkolnym 1950/1951 nauka trwała pięć lat. Oprócz przedmiotów plastycznych, jak rysunek, malarstwo, kompozycja z liternictwem, rzeźba, rysunek techniczny i wiedza o sztuce - przerabiano pełny program liceum ogólnokształcącego. Ukończenie liceum i uzyskanie świadectwa maturalnego uprawniało do studiów w wyższych szkołach plastycznych i na uniwersytetach. Liczba uczniów i uczennic stale wzrastała, np. w 1947 r. było ich tylko 49, w 1950 - 138, w 1967 - 238, w 1970;71 - 235.
Bazą rekrutacyjną w czteroletnim i pięcioletnim liceum było ukończenie siedmiu klas, a obecnie ośmiu szkoły podstawowej. Przyjmowano oczywiście młodzież najzdolniejszą pod względem plastycznym. Lepsze warunki lokalowe, bardziej dobrany zespół pedagogiczny spowodowały, że wzrastał ,Poziom dydaktyczny i artystyczny liceum. Swiadectwem tego wzrostu były opinie ówczesnych władz szkolnych oraz sukcesy osiągane przez uczniów w międzyszkolnych i międzynarodowych konkursach. Do tych osiągnięć przyczyniły się systematyczne szkolenia zawodowe i ideologiczne oraz narady wytwórcze w ramach Rady Pedagogicznej i Zakładowej Organizacji Związkowej, jak też ulepszone
i unowocześnione metody pracy dydaktyczno-wychowawczej. Za pośrednictwem Sekcji Plastycznej Okręgowego Ośrodka Metodyczno- Programowego nawiązano stałe kontakty z liceami sztuk plastycznych w Szczecinie, Wrocławiu, Warszawie i Krakowie, co pozwoliło na konfrontację, koordynację i integrację wyników nauczania i wychowania. Liceum obchodziło uroczyście dziesięciolecie (1958), piętnastolecie (1%1) i dwudziestolecie (1966\ W każdej uroczystości brali udział przedstawiciele Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej, Ministerstwa Kultury i Sztuki, Wydziału Kultury Prezydium Rady Narodowej m. Poznania, absolwenci, dyrektorzy i profesorowie bratnich szkół artystycznych, rodzice i uczniowie. Organizowano wystawy o charakterze retrospektywnym, obrazujące rozwój i dorobek szkoły. Od l czerwca 1%5 r. dyrektorem jest artysta-plastyk Rajmund Dybczyński, długoletni nauczyciel liceum i kierownik Sekcji Plastycznej Okręgowego Zespołu Metodyczno- Programowego.
W dniu 29 kwietnia 1962 r. liceum otrzymało imię Franciszka Bartoszka, artystyplastyka i bohaterskiego dowódcy Gwardii Ludowej, poległego w walce z okupantem w dniu 14 maja 1943 r. w Warszawie. Dzięki usilnym staraniom Rajmunda Dybczyńskiego, gmach szkolny przy ul. Junikowskiej został przystosowany dla kształcenia artystycznego i ogólnokształcącego. W nowym lokalu szkolnym jest wystarczająca liczba izb lekcyjnych - w sumie dziesięć dla klas równoległych. Liceum jest nadal pięcioletnie. Liczba uczniów i uczennic w roku szkolnym 1971/1972 wynosi 225, w tym niemal połowa zamiejscowych, z których większość mieszka w internacie. Zorganizowano pracownię fizyko-chemiczną, pracownię kompozycji i rzeźby, salę gimnastyczną z odpowiednim zapleczem i boiskiem. Do szkoły należy również ogród owocowy i warzywny. Znacznie wzrosły zbiory biblioteczne, które liczą obecnie ponad 9W tomów z różnych dziedzin wiedzy, a zwłaszcza artystycznej. W związku z ogólną reformą szkolnictwa polskiego, wprowadzono od roku 1967/1968 specjalizację zawodową. Obecnie liceum kształci techników-dekoratorów zgodnie ze społecznym zapotrzebowaniem w zakresie drobnych form wystawiennictwa i informacji wizualnej. Reforma ta ułatwi podjęcie pracy zarobkowej tej młodzieży, która nie dostanie się na studia wyższe, względnie nie otrzyma świadectwa dojrzałości, lecz tylko świadectwo ukończenia liceum. 
Jubileusze
Siedziba Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Franciszka Bartoszka przy ul. Junikowskiej 33
W celu przystosowania budynku szkolnego dla realizacji nowego programu nauczania i wychowania, urządzono na strychu szkolnym duże sale warsztatowe, angażując dwóch nauczycieli zawodu. Zorganizowano również świetlicę. Brak natomiast pracowni specjalistycznych dla rysunku i malarstwa, odpowiednich pomieszczeń dla warsztatów szkolnych i gabinetów przedmiotowych. W związku z tym czyni sie starania o uzyskanie możliwości rozbudowy posiadanego gmachu. Plany wstępne zostały już kilka lat temu opracowane w czynie społecznym przez rodziców - (architektów, utworzone wielkim wysiłkiem wspomniane warsztaty nie rozwiązały w pełni problemu odpowiednich warunków kształcenia według zaleconych nowych programów zawodowych. Zespół pedagogiczny w roku szkolnym 1971/1972 liczył 17 nauczycieli i 14 osób zatrudnionych na pół etatu. Przy liceum istnieją: podstawowa organizacja partyjna Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Koło Związku Młodzieży Socjalistycznej, Samorząd Szkolny, Rada Zakładowa, Komitet Rodzicielski i pięć Kółek Zainteresowań: Fotograficzne, Żywego Słowa, Ceramiczne, Sportowe i Matematyczne.

Praca pedagogiczna i wychowawcza koncentruje się na pełnej i prawidłowej realizacji programu nauczania i wychowania, podnoszenia poziomu i sprawności kształcenia oraz rozwijania socjalistycznej świadomości uczniów. W zakresie wychowawczym zwraca się szczególną uwagę na kształtowanie patriotyzmu i internacjonalizmu, uspołecznienia, moralności socjalistycznej i samodzielności. W treściach nauczania i wychowania szerokie odbicie znalazła problematyka związana z tysiącleciem istnienia państwa polskiego, z pięćdziesięcioleciem Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, jubileuszem Uniwersytetu Poznańskiego im. Adama Mickiewicza, trzydziestoleciem powstania Polskiej Partii Robotniczej oraz z uchwałami VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Grono pedagogiczne oddziaływuje stale na młodzież w kierunku wzmożenia dyscypliny szkolnej, wyrobienia systematyczności i rozwijania samodzielności myślenia i działania. Stosuje się nowoczesne metody nauczania, wykorzystując telewizję, radio, filmy, wystawy, wycieczki i inne imprezy. Szczególną opieką otacza się uczniów trudnych i zaniedbanych w nauce. 
Grupa absolwentów Liceum z roku. szkolnego 1957/1958, uczestników uroczystości jubileuszowych. Stoją od lewej: Krzysztof Bednarek, Gerard Paździor, Juliusz Kowalski, Ede1garda Lamberti, Leonia Witoszek, Jan Gawroński, Krystyna M uth, Ryszard Marcinkowski i Helena Olszakowska. Przed grupą od lewej: Jerzy Stasiowski i Kazimiera Lejman (29 I 1972)
Duża liczba uczennic i uczniów bierze udział w międzynarodowych i ogólnopolskich konkursach na prace plastyczne, zdobywając szereg nagród i wyróżnień, urządza wystawy okresowe oraz na zakończenie roku, wystawy indywidualne i grupowe, jak np. duże wystawy grupowe prac malarskich w Klubie Wolnej Myśli w Poznaniu i w zakładzie opiekuńczym, którym jest Przedsiębiorstwo Robót Elektrycznych "E1ektromontaż".
Uczniowie i uczennice klas trzecich i czwartych odbywają co roku miesięczne praktyki zawodowe podczas wakacji. Obecnie wszyscy absolwenci otrzymują świadectwa z tytułem technika sztuk plastycznych w specjalności dekonatorstwa i mogą pracować już po ukończeniu liceum. Złożenie egzaminu dojrzałości uprawnia do studiowania we wszystkich szkołach wyższych i uniwersytetach. "Dekoratorstwo" nie jest traktowane w liceum jako wąska specjalizacja o charakterze rzemieślniczym, lecz pojmowane jest jako zastosowanie ogólnej kultury plastycznej w odniesieniu do szeroko rozumianej sztuki stosowanej. Z okazji uroczystości związanych z obchodami tysiąclecia państwa polskiego, Święta Pracy, Dni Oświaty, Książki i Prasy, akademii i imprez szkolnych uczniowie i uczennice Liceum wykonali pod kierunkiem nauczycieli dużą liczbę prac społecznych dla różnych instytucji, organizacji i szkół. Ofiarnie współpracuje ze szkołą Komitet Rodzicielski, współuczestnicząc we wszystkich imprezach szkolnych. Liceum może poszczycić się dużą liczbą 571 absolwentów za lata 1947 -1971. Wielu z nich ukończyło wyższe szkoły plastyczne i akademie artystyczne, inni dopiero studiują na tych lub na innych uczelniach. Wśród nich 
, - ''JIIIII IIIIIIBIIIIII2
Otwarcia wystawy jubileuszowej w "Arsenale" dokonuje dyrektor Liceum Rajmund Dybczyński (29 I 1972)znajdują się wybitni plastycy, m. in. prezes oddziału poznańskiego Związku Polskich Artystów Plastyków Zbigniew Bednarowicz, artyści-malarze Teresa Pągowska, Janusz Przybylski, Ryszard Skupin, Andrzej Kurzawski - doc. Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu, Danuta Waberska - asystentka Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu, artyści graficy -. Jan J ańczak, Włodzimierz Schmidt, architekt wnętrz - Jerzy Drygas, architekt wnętrz i grafik - kierownik Biura Wystaw Artystycznych - Jerzy Bąk, rzeźbiarze Zenon Januszewski, Józef Stasiński, Mieczysław Weiter. Na rok akademicki 1971/1972 przyjęto np.
do Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu siedemnastu absolwentów liceum. Pierwszą lokatę uzyskał absolwent Jerzy Szymczak, a wielu dalszych znalazło się w czołówce kandydatów na studia. Pozostali podjęli pracę zawodową, najczęściej w charakterze dekoratorów i często zdobywają nagrody i wyróżnienia w konkursach okien wystawowych. W dniu 29 stycznia 1972 r. odbyła się w sali Malinowej Pałacu Działyńskieh uroczysta inauguracja obchodów dwudziestopięciolecia Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Franciszka Bartoszka. W uro
Jubileusze
czystościach wzięło udział około stu siedemdziesięciu absolwentów. Przybyli na nią przedstawiciele władz partyjnych i państwowych, pedagodzy, uczniowie i rodzice. Uczestników akademii, wśród nich wiceprzewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Jerzego Łangowskiego i delegata Ministerstwa Kultury i Sztuki - Wiesława Milatiego powitał dyrektor, Rajmund Dybczyński. W swoim przemówieniu podkreślił on rolę szkoły artystycznej, która aktywizuje twórczo i realizuje w praktyce ideę i zasadę wychowania przez sztukę. Szkoła nie tylko uwrażliwia na przejawy piękna, lecz przede wszystkim dąży do wyrobienia trwałej postawy twórczej we wszystkich sytuacjach, rozwija wyobraźnię i inwencję oraz samodzielność myślenia i pasję poszukiwań nowych rozwiązań. Dlatego szczególnie ważne jest stosowanie takich metod kształcenia, które stwarzają uczniom okazję do samodzielnego rozwiązywania problemów, zarówno w zakresie przedmiotów ogólnokształcących, j ak i artystycznych. Dzieje liceum przedstawił Stanisław Gołębiowski. Jerzy Łangowski udekorował długoletniego dyrektora, a obecnie nauczyciela liceum, prof. Edwarda Kurzyńskiego, obchodzącego pięćdziesięciolecie pracy pedagogicznej, Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury, a Odznakami Honorowymi Miasta Poznania: Martę J asiewicz, Halinę Kamieniarz- Przech i Małgorzatę Kozłowską. Rajmund Dybczyński i artysta-plastyk Edmund Łubowski otrzymali nagrody Ministerstwa Kultury i Sztuki, natomiast wicedyrektor Stanisław Gołębiowski, Edward Kurzyński, Mieczysław Tatarkiewicz, uczący od założenia Liceum, oraz długoletni nauczyciele artysta-rzeźbiarz Józef Stasiński i artysta-plastyk Jan Olejniczak otrzymali nagrody Wydziału Kultury Prezydium Rady N arodowej m. Poznania. Następnie Jerzy Łangowski życzył szkole dalszego rozwoju i najlepszych wyników nauczania i wychowania. Absolwenci liceum - podkreślił mówca - zdali egzamin praktyczny i stanęli w rzędzie budowniczych ustroju socjalistycznego, reprezentując godnie poznańskie środowisko. Gratulacje złożyli również: Wiesław Milati i przedstawiciel Komitetu Rodzicielskiego, inż. Józef Rogoziński. W imieniu absolwentów zabrał głos Jerzy Hoffman, składając życzenia gronu pedagogicznemu i dyrekcji liceum. Z wielkim wzruszeniem wspominał naukę w liceum i jego profesorów, którzy jemu, koleżankom i kolegom wszczepili zamiłowanie do sztuki. Dyrektor Rajmund Dybczyński wręczył pamiątkowe medale, przygotowane z okazji dwudziestopięciolecia liceum, osobom i insty
Ul
'J 5 11M
11!
Fragment ekspozycji jubileuszowej w "Arsenale"tucjon najbardziej zasłużonym dla rozwoju szkoły. Projekt medalu był wynikiem konkursu ogłoszonego wśród uczniów i absolwentów, na którym pierwszą nagrodę uzyskał absolwent Grzegorz Nowicki. Zamykając część oficjalną dyr. Rajmund Dybczyński podziękował przedstawicielom władz państwowych w imieniu udekorowanych i nagrodzonych nauczycieli. W części artystycznej występował Poznański Chór Chłopięcy pod dyrekcją Jerzego Kurczewskiego i szkolny zespół recytatorski.
U czestnicy uroczystości zwiedzili wystawę prac uczniów i absolwentów, zorganizowaną w Salome Biura Wystaw Artystycznych w "Arsenale". Wystawa zatytułowana "Kształcenie i kształtowanie" zgromadziła 745 prac z dziedziny rysunku, malarstwa, rzeźby, grafiki oraz projektowanie form użytkowych;
prace wybrano spośród ćwiczeń wykonanych przez ucznlOW w ostatnich latach. Przewodnikiem po ekspozycji był starannie wydany i bogato ilustrowany katalog. Wieczorem odbył się bal absolwentów.
N astępnego dnia (30 stycznia) w siedzibie liceum przy ul. Junikowskiej 33 została otwarta wystawa aktualnych prac uczniowskich, a także "Galeria Sztuki Współczesnej", ufundowana przez Zespół do Spraw Plastyki Ministerstwa Kultury i Sztuki. Jest to, według oświadczenia dyrektora Departamentu Plastyki Ministerstwa Kultury i Sztuki Franciszka Kuduka - dar, który ma spełniać rolę pomocy naukowej. Zebrano tu obrazy szeregu wybitnych twórców polskich o wartości ponad 200 tys. złotych.
Stanisław Z Gołębiowskikarty
BOGDAN KOSTRZEWSKI
W dniu 12 kwietnia 1971 roku zmarł po długiej i ciężkiej chorobie doc. dr Bogdan Kostrzewski, były dyrektor Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Urodził się 2 sierpnia 1915 r. w Poznaniu jako syn znanego archeologa Józefa Kostrzewskiego i jego żony Jadwigi z domu Wróblewskiej. Po zdaniu matury w 1935 r. w Gimnazjum im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Bogdan Kostrzewski zapisał się na Wydział Prąwno- Ekonomiczny Uniwersytetu Poznańskiego, lecz w roku akademickim 1936/1937 przeniósł się na Wydział Humanistyczny tegoż Uniwersytetu, na Studium Prehistorii. Studia przerwała wojna 1939 - 1945.

Ukończył je po wyzwoleniu kraju w listopadzie 1945 r. W 1949 r. doktoryzował się na podstawie rozprawy Znaczenie Odry w pradziejach, a w 1956 r. Centralna Komisja Kwalifikacyjna dla pracowników nauki przyznała mu stopień docenta. N a Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza pracował w latach 1945 - 1950 jako starszy asystent, potem w latach 1958 -1963 prowadził tam wykłady zlecone. Podobne wykłady prowadził także na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1962 - 1966'.
W Muzeum Archeologicznym w Poznaniu rozpoczął pracę l grudnia 1945 r. na stanowisku kustosza. Po ustąpieniu prof. dr. J ózefa Kostrzewskiego ze stanowiska dyrektora Muzeum, stanowisko to objął z dniem l września 1958 r. Bogdan Kostrzewski. Pozostał na nim do końca maja 1968 T.; ciężka choroba nie pozwoliła mu już zajmować się nadal kierowaniem Muzeum, objął więc w nim stanowisko kustosza. Z badaniami wykopaliskowymi zetknął się Bogdan Kostrzewski podczas praktyki wakacyjnej w Biskupinie w 1937 T., brał także udział w pracach w Gnieźnie, natomiast pierwsze samodzielne prace wykopaliskowe przeprowadził na cmentarzysku z późnego okresu rzymskiego w Zaspach w powiecie tureckim i na rozległym cmentarzysku z okresów późnolateńskiego i rzymskiego w Domaradzicach w powiecie rawickim. W latach 1949 - 1953 z ramienia Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego prowadził prace badawcze w Gieczu w powiecie średzkim, a w latach 1954 -1962 był tam kierownikiem stacji archeologicznej Instytutu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
Prowadził jeszcze inne badania, nie zakrojone na tak szeroką skalę. M. in. w 1947 r. badał cmentarzysEo z okresów późnolateńskiego i rzymskiego w Wymysłowie w powiecie gostyńskim, w 1957 r. osady kultury 
łużyckiej w Lipienicy w powiecie su1ęeińskim w 1958 r. grodzisko wczesnośredniowieczne w Smuszewie w powiecie wągrowieckim. a w 1964 r. osadnictwo średniowieczne na Starym Rynku w Poznaniu. Z innych prac terenowych, które zaprojektował i prowadził, zasługują na podkreślenie systematyczne badania powierzchniowe na Ziemi Lubuskiej i we wschodniej Wielkopolsce, organizowane w postaci zespołowych wypraw dla uzyskania ogólnego obrazu rozmieszczenia śladów osadnictwa pradziejowego i wczesnośredniowiecznego i uzupełnienia niedostatku źródeł archeologicznych z tych obszarów. Pierwsza wyprawa na pogranicze wie1kopo1sko-1ubuskie, wzdłuż dolnego biegu Obry, odbyła się w roku 1948, a w latach 1956 -1959 - dalsze cztery. Trzy z nich badały północną część województwa zielonogórskiego, czwarta miała za cel zbadanie terenów przyległych do Wałów Śląskich. Wynikiem ich było odkrycie ponad 240 nowych stanowisk i zweryfikowanie kilkudziesięciu już znanych. W latach 1958 -1959 badano wschodnie powiaty województwa poznańskiego, odkrywając ponad 1J) nowych stanowisk. Bogdan Kostrzewski nie ograniczał się do badań terenowych; prowadził prace oświatowe zakrojone na bardzo szeroką skalę. Był on prekursorem w dziedzinie działalności oświatowej muzeów archeologicznych. N a osiągnięciach jego i jego zespołu wzorowały się inne placówki. W 1952 r. urządził pierwszą w Polsce stałą wystawę archeologiczną opartą na zasadach materializmu historycznego pl. "Pradzieje Polski zachodniej", która zmieniana i uzupełniana przetrwała do 1%7 T., tzn. do czasu jej likwidacji w związku z przeniesieniem Muzeum z budynku Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk przy ul. Seweryna Mie1żyńskiego do własnej siedziby przy ul. Wodnej. Podkreślano już jej pionierski charakter i osiągnięcia w dziedzinie unowocześnienia i wzbogacenia polskiego muzealnictwa archeologicznego. Wystawę tę zwiedziło ponad pół miliona osób. Pod kierunkiem doc. Kostrzewskiego działał później zespół opracowujący scenariusz nowej wystawy stałej pl. "Pradzieje Wielkopoiski", otwartej w pałacu Górków. Do ważnych przedsięwzięć popularyzujących badania i wiedzę archeologiczną należy zorganizowanie przez Bogdana Kostrzewskiego kilku dużych wystaw objazdowych. Były to wystawy: "Wielkopolska w czasach przedhistorycznych" (1948 -1949), "Pradziej e Pomorza" (1949 -1951), "Sztuka w pierwszych formacjach rozwoju społecznego" (1950 - 1954), ..Rzemiosło w pradziejach Słowiańszczyzny" (1951 -1952), "Pradzieje Ziemi L ubuskiej" (1955 -1958), "Wielkopolska przed dziesięcioma wiekami w świetle źródeł archeo10gicz
nych" (1961 - eksponowana do dziś). W latach 1948 -1968 wystawy te zwiedziło ponad (ID tysięcy osób.
Docent dr Kostrzewski opracował ponadto, wspólnie z E. N aumowiczówną, wystawę pl. "Początki miast polskich w świetle badań archeologicznych" zorganizowaną z okazji obchodów tysiąclecia państwa polskiego dla widzów zagranicznych. Była ona prezentowana w Niemieckiej Republice Demokratycznej, gdzie zwiedziło ją w latach 1966 - In ok. 50 tysięcy osób, w Jugosławii w latach 1967-1968, a obecnie, od 1971 roku znajduje się w Czechosłowacji. Działalność propagandową i popularyzatorską doc. Kostrzewski rozpoczął w latach 1936 - -1939; objechał m. in. kilkanaście ośrodków Kolejowego Przysposobienia Wojskowego w Wielkopolsce z prelekcjami o Biskupinie. W Polsce Ludowej jego działalność popularyzatorska bardzo się rozrosła. Wielekroć podkreś1ał, że badania archeologiczne nie mogą być celem tylko dla siebie i że ich wynikiem nie powinny być jedynie opracowania naukowe. Dług zaciągnięty u społeczeństwa na badania, prowadzone przecież ze społecznych funduszów, spłacał on m. in. organizowaniem wystaw i wykładami popularnymi. W ramach tej akcji wygłosił ponad dwieście wykładów i pogadanek z dziedziny archeologii dla młodzieży szkolnej i dorosłych, głównie na terenie województwa poznańskiego. N ajwiększym osiągnięciem Bogdana Kostrzewskiego w dziedzinie popularyzacji i udostępniania społeczeństwu wyników badań naukowych hyło zorganizowanie rezerwatu archeologicznego w Gieczu. Długoletnie prace wykopaliskowe prowadzone tu pod jego kierunkiem od 1949 r. doprowadziły do odsłonięcia podwalin kamiennych zamku i połączonej z nim kaplicy z początku XI wieku oraz fragmentu muru kamiennego w innym miejscu grodziska. N ad fundamentami, na których jednak nie stanęły mury projektowanych budowli, odkryto pozostałości osady rzemieślniczej. Od roku 1959 porządkowano otoczenie, rekonstruowano zniwelowany w części wał grodziska i budowano pawilon muzealny, mieszczący wystawę i pracownie, aby w 1%3 r. otworzyć rezerwat dla publiczności jako oddział Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Był to wtedy pierwszy rezerwat archeologiczny w Polsce. Zwiedziło go w latach 1%3 -1968 ponad 50 tysięcy osób. Wspomnieć jeszcze trzeba o prowadzonej przez Bogdana Kostrzewskiego akcji zabezpieczenia zabytków Muzeum Miejskiego w Szczecinie w 1946' r. i muzeów regionalnych województwa zielonogórskiego w Gorzowie W1kp., Międzyrzeczu W1kp., Strzelcach Krajeńskich i Gubinie w latach 1947-1956. Kil
Z żałobnej kartykaset okazów zabytkowych uratowanych z tych muzeów przed zniszczeniem przewieziono do Poznania, a po ich zrekonstruowaniu i skatalogowaniu przekazano w 1959 r. do Muzeum Okręgowego w Zielonej Górze( gdzie stały się podstawą jego działu archeo10gicz;nego. Bogdan Kostrzewski położył duże zasłuii dla nauki i kultury polskiej. Był doskonałym muzeologiem-praktykiem. Wystawy organizoi-wane przez niego, do których sam pisał scenariusze, wykraczały naprzód pomysłami i sposobami ekspozycji, będąc przez długie lata wzorem dla innych muzeów. Był on zdania, że muzea, zwłaszcza duże, choć są przede wszystkim placówkami naukowymi, to je!-: dnak są powołane równocześnie do upowszechniania wiedzy z zakresu kultury i nauki. Wystawy zaś służą nie tylko tej ide ale także wdrażaniu społeczeństwa do poszanowania i ochrony zabytków. Autorytetdoc. Kostrzewskiego w organizacji wystaw był tak duży, że zapraszano go do projektowania wystaw w innych muzeach, Jako dyrektor Muzeum zdawał sobie sprawę, że bez właściwie zorganizowanych pracowni pomocniczych nie będzie można osiągnąć dobrych wyników w naukowym opracowaniu zbiorów, toteż powołał do życia m. in. pracownię konserwacji zabytków i pracownię technologii ceramiki, wyposażone w najbardziej nowoczesny sprzęt badawczy, Nie dane mu było jednak zebrać owoców swej pracy; kiedy doprowadził Muzeum do wysokiego poziomu w pałacu Górków, musiał odejść. Muzeum Archeologiczne w Poznaniu i polskie muzealnictwo archeologiczne zawdzięczają doc. Kostrzewskiemu bardzo wiele i dlatego jego przedwczesna śmierć wzbudziła szczery żal.
Wojciech Śmigielski
WSPOMNIENIE POŚMIERTNE O PROFESORZE WACŁAWIE LEWANDOWSKIM
Był rok 1936. Byłem wówczas chłopcem i mieszkałem w stolicy zachodnich Kujaw - Inowrocławiu. Miałem już poza sobą kilka lat nauki gry na fortepianie. Z początku prywatnie, później w Oddziale Lwowskiego Konserwatorium Muzycznego im. Karola Szymanowskiego w Inowrocławiu. Tam we wrześniu 1936 r. dojeżdżając raz na* dwa tygodnie z Łodzi, objął klasę fortepianu uczniów bardziej zaawansowanych prof. Wacław Lewandowski. Do grona jego uczniów miałem szczęście należeć. Były to dla mnie lekcje nie zapomniane. Wacław Lewandowski, metodami wytrawnego pedagoga potrafił rozbudzić wrażliwość muzyczną, poszerzyć horyzonty odczuwania muzycznego. Nieprzeciętnej osobowości Profesora z powołania, uczniowie zawdzięczali poważny stosunek do muzyki i pracy. Moje rozstanie z Profesorem nastąpiło niestety zbyt szybko, bowiem w roku 1937 przeniósł się do Poznania, gdzie objął klasę fortepianu w Państwowym Konserwatorium Muzycznym; z tą uczelnią związał prawie całkowicie pozostałą część życia. Wacław Lewandowski urodził się dnia 14 kwietnia 1888 r. w Warszawie, w rodzinie adwokata Michała Lewandowskiego i jego żony Ludwiki z domu Doehr. Po ukończeniu Gimnazjum w Warszawie wyjechał do Szwajcarii (1905), gdzie odbył studia ekonomiczne w Akademii Handlowej w St. Gąllen. W październiku 1912 r. wyjechał do Lipska w celu kontynuowania studiów muzycznych, które rozpoczął jeszcze w Warszawie u prof. 
Jana Oberfelta. Grę na fortepianie studiował w Królewskim Konserwatorium Muzycznym w klasie prof. Józefa Pembaura, przedmioty teoretyczne u prof. Stefana Kreh1a i Maksa Regera. Po ukończeniu Konserwatorium wrócił z dyplomem do Warszawy (1914). Tu pogłębiał jeszcze swoją sztukę pianistyczną u światowej sławy pianisty-wirtuoza Józefa Śliwińskiego. Samodzielna działalność pedagogiczna i artystyczna Wacława Lewandowskiego przypadła na lata 1914 -1918. W okresie międzywoj ennym był już znanym i cenionym pianistą z bogatym repertuarem estradowym. Występował z recitalami w Warszawie, bwowie, Krakowie, Łodzi, a także w wielu mniejszych miastach. Grał koncerty z orkiestrą: Beethovena, Chopina, Schumanna i Me1cera, miał na swoim koncie szereg recitali. Osiadł w Łodzi, gdzie jako prezes Towarzystwa Muzycznego organizował pożyteczną akcję upowszechniania muzyki wśród warstw robotniczych oraz młodzieży szkolnej. N a koncertach popularnych występował często równocześnie jako solista i prelegent. W latach wojny światowej (1939 - 1945) działalność estradową kontynuował konspiracyjnie w Warszawie. Występował w koncertach organizowanych w kawiarni Bolesława Wojtowicza oraz w prywatnych mieszkaniach. Po wyzwoleniu w roku 1945 koncertował z orkiestrą symfoniczną w Katowicach oraz z Orkiestrą Towarzystwa Filharmonii Robotniczej w Poznaniu. Występował z recitalami na Śląsku, w Poznaniu i Bydgoszczy. Podczas Roku Chopinowskiego (1949) grał Koncert e-moll Chopina z Filharmonią Łódzką, występował z recitalami w mniejszych miastach Polski, brał także udział w audycjach radiowych. Bogata działalność estradowa nie była jednak zasadniczym przedmiotem pracy artystycznej i osobistych ambicji Profesora. Wacław Lewandowski był przede wszystkim pedagogiem, nauczaniu bowiem poświęcił całą swoją energię i zapał. W latach 1915 -1919 prowadził klasę gry fortepianowej na Kursach Muzycznych im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Od roku 1918 do 1937 był profesorem Konserwatorium Muzycznego w Łodzi. W tych latach miał również swoje klasy w Konserwatorium im. Karola Szymanowskiego we Lwowie oraz Pomorskiej Szkoły Muzycznej w Toruniu. W roku 1937 przeniósł się do Poznania, gdzie objął klasę gry fortepianowej w Państwowym Konserwatorium Muzycznym, w tym samym czasie prowadził również uczniów w Miejskim Konserwatorium Muzycznym w Bydgoszczy. W 1945 r. Wacław Lewandowski zorganizował w Poznaniu Państwową Średnią Szkołę Muzyczną i był jej dyrektorem do roku 1948.

W pierwszych dwóch latach powojennych uczył również w Szkole Muzycznej w Bydgoszczy. W roku 1947 powołany został do pracy w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu, a w latach 1951 -1961 był jej rektorem. Niezwykle troskliwy i sumienny, przez ponad dziesięć lat czuwał nad rozwojem artystycznym i naukowym placówki. Otaczał Go ogólny szacunek, Jego autorytetowi bez śladu wyniosłości towarzyszył bowiem zawsze serdeczny stosunek do pedagogów, pracowników i studentów. W latach 1950 -1955 miałem zaszczyt być ponownie uczniem Wacława Lewandowskie* go, a po ukończeniu studiów - Jego asystentem. Z tego okresu utrwaliła mi się sylwetka człowieka i pedagoga o wielkiej kulturze i szlachetności. W stosunku do uczniów był serdeczny i ujmujący w obejściu, traktował ich jak ludzi dorosłych, świadomych obowiązków wynikających z obranej przez siebie drogi. Szanował indywidualność ucznia, a kolejny krok naprzód sygnalizował słowami zachęty. Widząc zapał i postępy, nie szczędził swego czasu. Lekcje w Jego mieszkaniu często wydłużały się poza planowe ramy. Nie uznawał problemów technicznych w oderwaniu od dzieła muzycznego. Technika musiała służyć zawsze jako środek artystycznego wyrazu. Każda wybrana przez Profesora kompozycja była skarbnicą wiedzy pianistycznej. Wystarczyło tylko przestawić swój tok myślenia, aby po kilku lekcjach stać się dojrzalszym muzycznie. Utwory znał gruntownie, wiedział, które komu powierzyć oraz jakie korzyści wyniesie z tego uczeń. Zalecał czytanie dzieł wielkiego Konstantego Stanisławskiego twierdząc, że problemy aktorstwa teatralnego można przeszczepić na grunt odtwórstwa muzycznego. Znajdował jakże trafne analogie pomiędzy różnymi rodzajami sztuki. Zdumiewał znajomością literatury, prozy i poezji. Kochał także przyrodę i w niej radził szukać również inspiracji i natchnienia. Cechowała Go gorąca wiara w człowieka przy równoczesnej wielkiej wyrozumiałości dla osobistych przeżyć i słabostek swych uczniów. Był ostoją optymizmu dla szukających rady i pomocy. Dobrze znał każdego ucznia, z większością pozostawał w bliskich, przyjacielskich kontaktach jeszcze długo po opuszczeniu uczelni, a z niektórymi do ostatnich chwil swego życia. Specyficzny urok Profesora polegał między innymi na tym, że nie było w nim śladu pozy. Był zawsze bezpośredni, pogodny i wewnętrznie zrównoważony. Wśród bar<Jzo licznego grona Jego uczniów i absolwentów znajduje się rzesza nauczycieli szkół muzycznych wszystkich stopni, a także kilku pedagogów poznańskiej Państwo
Z żałobnej karty
We] Wyższej Szkoły Muzycznej. Być może, nie miał szczęścia do uczniów o wielkich talentach, estradowych, lecz do grona ich zaliczyć można dużej miary pianistę, Artura Balsama. Dyplomantem Profesora jest m. in.
dyrygent, kompozytor i pianista Bogusław Madey - obecnie dyrygent Teatru Wielkiego w Warszawie i docent w tamtejszej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. Do grona uczniów należy również pianista Lucjan Galon oraz nie żyjący już Edmund Rez1er.
Znana pianistka Teresa Rutkowska była także przez kilka lat uczennicą Profesora. Zasięg działalności Profesora był znacznie.
szerszy. Obejmował wieloletnie kierownictwo prac naukowych w ramach katedry fortepianu, prowadzenie wykładów z metodyki nauczania gry na fortepianie. Uprawiał tak
że działalność polityczno-społeczną. Był długoletnim członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a do jej szeregów przyszedł z Polskiej Partii Robotniczej. Za wybitne zasługi dla polskiej kultury muzycznej i środowiska poznańskiego odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1955), Złotym Krzyżem Zasługi (1952) oraz Medalem X-lecia PRL.
Zmarł dnia 5 kwietnia 1971 r. i pochowany został w rodzinnej Warszawie na Powązkach. Prawie połowę swego życia poświęcił Poznaniowi wnosząc trwały wkład do rozwoju jego kultury. Trwała też pozostanie pamięć o wybitnym artyście, zasłużonym pedagogu i wychowawcy szeregu pokoleń polskich pianistów.
Alo}:ry Drzewiecki
PROFESOR DR JAN ROGUSKI
Dnia 7 września 1971 r. zmarł w Poznaniu prof. dr Jan Roguski, profesor zwyczajny Akademii Medycznej w Poznaniu, były jej rektor. Nauka polska utraciła» jednego ze swych wybitnych przedstawicieli, a Akademia Medyczna człowieka, który walnie przyczynił się do jej rozwoju.
Urodził się dnia 18 czerwca 19)) r. w Warszawie, w rodzinie rzemieślnika Józefa Roguskiego i jego żony Klementyny z domu Rafki nt. Gimnazjum Praskie ukończył w 1919 r. Po studiach na Uniwersytecie Warszawskim uzyskał w 1926 r. dyplom ze stopniem doktora wszechnauk lekarskich. W czasie studiów pracował początkowo jako demonstrator-rysownik w Zakładzie Anatomii Prawidłowej pod kierunkiem prof. Edwarda Lotha, później w Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej pod kierunkiem prof. Romana Nitscha oraz debiutował w internie pod kierunkiem prof. Kazimierza Rzętkowskiego. Jeszcze jako student, ukończył państwowy kurs kierowników wychowania fizycznego (1924). Bezpośrednio po uzyskaniu dyplomu Jan Roguski został wcielony do służby wojskowej w Szkole Podchorążych Sanitarnych Rezerwy w Warszawie. W 1927 r. objął stanowisko starszego asystenta w Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej, a w 1928 r. - starszego asystenta w II Klinice Chorób Wewnętrznych, kierowanej przez prof. dra Witolda Orłowskiego. Dnia 3 marca 1939 r. uzyskał stopień naukowy docenta w zakresie chorób wewnętrznych na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W maju 1938 r. objął w drodze konkursu stanowisko ordynatora Oddziału Chorób Wewnętrznych w Szpitalu Wolskim w Warszawie. Przed objęciem ordynatury, na zalecenie ówczesnych władz Zarządu Miasta st. Warszawy, przebywał przez dwa miesiące w 1938 r. w Instytucie Forlaniniego w Rzymie oraz w Sanatorium dra Braueninga pod 
Szczecinem w celu pogłębienia wiedzy w zakresie gruźlicy p1uc. W latach okupacji 1939 - 1945 Jan Koguski brał czynny udział w tajnym nauczaniu studentów medycyny Uniwersytetu Warszawskiego i Tajnego uniwersytetu ziem Zachodnich. W roku 1946 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego i powołanie na kierownika II Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Poznańskiego. W roku 1958 został profesorem zwyczajnym. W działalności naukowej, dydaktycznej i lekarskiej prof. dra Jana Roguskiego można wyodrębnić kilka okresów. Pierwszy z nich przypada na lata 1929 -1937 w szkole internistycznej prof. dra Witolda Orłowskiego, gdzie dał się poznać jako sumienny badacz, który szybko skrystalizował swoje zainteresowania naukowe na zagadnieniach gospodarki wodnej i elektrolitowej organizmu ludzkiego. N a podstawie rozprawy pl. Gospodarka wodna, chlorowa i białkowa w przewlekłej niewydolności krążenia uzyskał ,.veniam legendi" . Drugi okres - działalność naukowo-lekarska w Szpitalu Wolskim na stanowisku ordynatora Oddziału Chorób Wewnętrznych; mimo trudnych dni okupacyjnych nie przerywał pracy badawczej i skupił wokół siebie kilku utalentowanych uczniów, z którymi będzie współpracował w latach późniejszych. Okres trzeci był najowocniejszy w działalności Profesora od chwili objęcia kierownictwa II Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Poznańskiego. Profesor dr Jan Roguski przystąpił do organizowania placówki w trudnych warunkach powojennych. Dzięki swemu doskonałemu przygotowaniu, niezwykłej pracowitości oraz nieprzeciętnym zdolnościom organizacyjnym, stworzył kHnikę na wskroś nowoczesną. Przekształcił ją w zależności od potrzeb naukowych, dydatkycznych i społecznych. Tworzył zespoły problemowe, pracownie, poradnie i ośrodki specjalistyczne. Zorganizował Oddział Ftyzjatryczny i przekształcił go w Klinikę Ftyzjatryczną, Poradnię Sportowo-Lekarską w późniejszą Katedrę Medycyny Sportu, a Poradnię Chorób Zawodowych w samodzielny Ośrodek Badawczo- Leczniczy Chorób Zawodowych, u tworzył Poradnię Chorób Tarczycy o szeroko zakrojonej działalności oraz Poradnię Endokrynologiczną. Organizował pierwszy w kraju ośrodek izotopowy, ośrodek nefro10giezny ze "sztuczną nerką", ośrodek dietetyki i żywienia oraz inne. Tworzył własną pracownię bakteriologiczną i histopatologiczną. W ten sposób rozwiązał ważne i pilne problemy służby zdrowia. W klinice kierowanej przez Jana Roguskiego wielu lekarzy zdobywało specjalizację i stopnie naukowe doktora medycyny. Zwłaszcza studiująca młodzież znajdowała dobre warunki kształcenia, odpowiedni warsztat i życzliwość Profesora. Z kierowanej przez Prof. Roguskiego kliniki wyszło w ciągu dwudziestu lat siedemnastu samodzielnych pracowników nauki, jedenastu z nich objęło kierownicze stanowiska w klinikach i zakładach teoretycznych. Był dumny z ich powodzenia; boleśnie odczuwał śmierć najbliższych współpracowników i "wychowanków: prof. dra Jerzego Jurkowskiego, prof. dra Stefana Kubickiego, dra Mariana Ruszkowskiego, doc. Zbigniewa Woźniewskiego.
Dorobek naukowy Jana Roguskiego i jego współpracowników jest imponujący. Szeroki jest również zakres Jego prac, obejmujący niemal wszystkie dziedziny współczesnej interny: kardiologia, pulmonologia, endokrynologia, nefrologia, hepatologia, gastroentero10gia, hematologia, a także choroby zawodowe, balneologia i medycyna sportu. Osobiste zainteresowania naukowe Jana Roguskiego skoncentrowały się przede wszystkim wokół zagadnień gospodarki wodnej i elektrolitowej organizmu oraz zaburzeń z tym związanych. Przykładem jest m. in. praca habilitacyjna oraz monografia na temat patogenezy i leczenia obrzęków. Reprezentując i rozwijając w pracy badawczej kierunek biochemiczny, nie zaniedbywał również badań morfologicznych. Szczególne są osiągnięcia i zasługi Jana Roguskiego w dziedzinie kardiologii. Opracował klasyfikację chorób mięśnia serca, a w badaniach nad patogenezą miażdżycy wytyczył nowe kierunki. Rozwinął tezę o istnieniu zespołów ant y- i paramiażdżycowych. Doceniał znaczenie wczesnego rozpoznawania miażdżycy, na drodze badań epidemiologicznych z równoczesnym uwzględnieniem szerokiego wachlarza badań biochemicznych oraz wskazywał na możliwości zapobiegania temu schorzeniu. Profesor dr Jan Roguski wypowiadał się nie tylko poprzez prace badawcze (około 15) publikacji). Cenne są Jego wypowiedzi na temat organizacji badań oraz sposobów nauczania i wychowania pracowników naukowych i studentów. Wypowiadał się też na temat integracji i dezintegracji w medycynie wewnętrznej. Występował z krytyczną oceną stanu nauki polskiej na ogólnym tle potrzeb gospodarki i kultury narodowej oraz rozwoju nauki światowej. Włączał się z pasją do ogólnej dyskusji nad węzłowymi problemami medycyny, często je wysuwał przedstawiając własne oryginalne koncepcje. Posiadając doskonałe przygotowanie i ogromne doświadczenie własne, prof. Jan Roguski był znakomitym klinicystą. Precyzyjnie stawiał rozpoznania, wytyczał kierunki terapii. W -zakresie klinicznego badania był wprost niezrównany. Z dawniej stosowanych 
Z żałobnej kartymetod diagnostycznych, które opanował w młodości pod kierunkiem Witolda Orłowskiego, potrafił wybrać najlepsze'" a odrzucić te, które dla diagnostyki nowoczesnej okazały się nieprzydatne. Dzięki krytycznemu ujęciu, w diagnostyce prof. Roguskiego znajdujemy elementy diagnostyki klasycznej, wzbogacone elementami z diagnostyki nowej, nazywanej "diagnostyką błyskotliwą". Zagadnieniom diagnostyki poświęcił szereg publikacji, jak np. Uwagi ogólne w sprawie rozpoznawania chorób (1946), Blady rozpoznawania lekarskiego (1949), Biochemia w nauce o chorobach wewnętrznych (1954), Wyboje diagnostyki (1959), Postęp techniczny w niezabiegowych naukach klinicznych (1956) i in. W pracach tych domagał się diagnostyki prowadzącej do poprawnego rozpoznawania choroby. Dał temu wyraz w cytacie wyj ętym z Teorii jestestw organicznych J ędrzeja Śniadeckiego: "Należy zatem pracować nad teorią sztuki lekarskiej, ale razem dla uniknięcia błędów, w które poprzednicy nasi wpadali, należy pracować sposobem filozoficznym" . Błędne rozpoznanie, najczęscleJ wskutek nieznajomości przedmiotu, nieuctwo zwłaszcza - uważał za szczególnie niebezpieczne i dlatego tępił je bezlitośnie. Pisał m. in., iż lekarz nie umiejący wykryć w porę gruźlicy płuc, a zwłaszcza świeżych zmian gruźliczych, "sieje dokoła siebie śmierć i wyrządza więcej złego, niż szaleniec strzelający w niewinny tłum". I odwrotnie: potępiał rozpoznawanie zmian, które nie istnieją. Domagał się doskonalenia sposobów nauczania, a za najlepszą formę uważał odpowiednio prowadzone zajęcia praktyczne, wykładom zaś przypisywał mniejsze znaczenie. Poruszał również sprawę szkolenia podyplomowego, przedstawił najlepsze jego wzory. Uważał je jednak za mało owocne, jeśli nauczanie w czasie studiów było złe i młody lekarz opuszczał mury uczelni bez znajomości podstawowych metod badania chorego; twierdził, że "szkody wywołane złym szkoleniem są nieodwracalne". Brak lub niedostateczne opanowanie podstawowych metod diagnostycznych prowadzi bowiem młodego lekarza w objęcia "diagnostyki błyskotliwej", w zakresie której będąc niedostatecznie przygotowany, popełnia dalsze błędy i wreszcie tonie w "diagnostyce papierkowej", "załącznikowej" . Profesor dr Jan Roguski poświęcił wiele wysiłków problemom współczesnej terapii. Wcześniej dał temu wyraz w publikacji na temat leczenia wrzodów żołądka i dwunastnicy, propagując dożylne wstrzykiwanie soli bromowych łącznie z atropiną, później przez pewien okres czasu był zwolennikiem leczenia snem. Głęboko ocenił znaczenie terapii kontrolowanej. Spowodował, iż zagadnienie
to było tematem głównym jednego ze zjazdów naukowych Towarzystwa Internistów Polskich. Był w zasadzie zwolennikiem rozważnego postępowania terapeutycznego i nigdy nie wprowadzał nowych metod w sposób żywiołowy. Profesor dr Jan Roguski jako pierwszy w kraju wprowadził leczenie niewydolności nerek przy pomocy hemodializ, tworząc w 1958 r. w II Klinice ośrodek sztucznej nerki.
W dwa lata później opublikował na łamach "Polskiego Archiwum Medycyny Wewnętrznej" (t. XXX) Wskazania i przeciwskazania do hemodializY poza ustrojem za pomocą sztucznej nerki. Doceniał również znaczenie szerszego niż dotąd stosowania izotopów promieniotwórczych i wcześniej niż inni utworzył kliniczny ośrodek izotopowy (1957). W 1964 r. ukazał się artykuł prof. Roguskiego na temat: stosowanie izotopów promieniotwórczych w internie, zamieszczony w "Polskim Archiwum Medycyny Wewnętrznej" (t. XXXIV). Niepokoiły Go także problemy miażdżycy i dlatego rozpoczął w tym kierunku szerzej zakrojone badania. Opracował kliniczne kryteria miażdżycy, zwrócił też uwagę na doniosłość wczesnego rozpoznawania i profilaktykę. Zagadnieniom żywienia i dietetyki poświęcił także dużo wysiłków, tworząc ośrodek żywienia i dietetyki i wprowadzając badania bilansowe. Nic więc dziwnego, że powierzano mu przewodnictwo Komisji Terapii Wydziału VI Polskiej Akademii Nauk.

Przywiązywał dużą wagę do spraw szkolenia i wychowania pracowników naukowych. Za jedną z najważniejszych uważał właściwy dobór kandydatów. Przed przystąpieniem do pracy naukowej w dyscyplinie klinicznej powinni oni odbywać wstępny staż w zakładzie teoretycznym i zapoznać się przede wszystkim z techniką naukowobadawczą. Był przeświadczony, że ułatwi im to wdrażanie się do pracy naukowej w klinice. Szczególne znaczenie przypisywał wytwarzaniu właściwej atmosfery w zespołach. W stosunku do młodego pracownika naukowego powinna ona polegać na ujawnianiu dobrych jego cech, usuwaniu złych, dostosowaniu tematyki do rodzaju uzdolnień i zamiłowań oraz cofaniu z niewłaściwej drogi. W sposób krytyczny wypowiedział się na temat aspirantury naukowej (1956). Uważał, i uzasadniał to w sposób przekonywający, iż samo jej założenie, polegające na uzyskaniu stopnia kandydata nauk, jest z punktu widzenia naukowego i wychowawczego błędne i demoralizujące. Między kierownikiem aspirantury a aspirantem nie ma właściwego kontaktu, niesłuszna jest również droga typowania "kandydatów na kandydatów". .Poza tym uważał, że pojęcie stopnia kandydata nauk nie jest zrozumiałe, nastręcza wielewątpliwości i nieporozumlen. Ostrej krytyce poddał także reformę tytułów i stopni naukowych (1956). Twierdził, iż była niepotrzebna i stanowiła krok wstecz, a ponadto wywołała zamęt, który wymaga natychmiastowej naprawy. W artykule na temat klinicznego nauczania studentów medycyny, zamieszczonego w "Życiu Szkoły Wyższej" (1953), domagał się jasno sprecyzowanego i w porę przygotowanego programu nauczania. Za podstawę szkolenia uważał zajęcie praktyczne. Artykuł zawierał interesujące wypowiedzi na temat wykładów i ich znaczenia w procesie nauczania. Wykład powinien zawierać nie tylko! odpowiednią treść, bardzo ważna jest również jego forma. Ciekawe stanowisko zajął prof. dr Jan Roguski w sprawie nauczania historii medycyny oraz nauki Pawłowa. Uważał, że lepiej jest obie te dziedziny wplątać w tok różnych wykładów z odpowiednim naświetleniem omawianych zjawisk i faktów, aniżeli urządzać specjalne wykłady "historyczne" lub "pawłowowskie". Był przekonany, że w tym wypadku "przenikanie wiadomości do świadomości studenta Jest większe w systemie rozproszonym niż skupionym". W artykule pl. Służba zdrowia wobec uprzemysłowienia Wielkopolski Jan Roguski poruszył szereg istotnych zagadnień, m. in. sprawę rozmieszczenia lekarzy w miastach i na wsi, wyjaśnił przyczyny nieprawidłowości, wysunął konieczność stałego i intensywnego szkolenia podyplomowego. Aby szkolenie nie było tylko werbalne, bazą szkoleniową powinny być również oddziały szpitali powiatowych i wojewódzkich. Będzie to realne wtedy, gdy obsada stanowisk ordynatorów będzie właściwa. Dobry ordynator - według prof. Roguskiego - to nie tylko dobry lekarz, lecz "jednocześnie wychowawca i nauczyciel zawodu, uczciwy człowiek, przestrzegający etyki lekarskiej i wreszcie sprężysty organizator". Dla podniesienia poziomu służby zdrowia w Poznaniu i Wielkopolsce, zwłaszcza ze względu na intensywne procesy uprzemysłowienia, nawoływał do budowy nowych szpitali i rozbudowy istniejących, które mogą zapewnić właściwą opiekę lekarską coraz większej liczbie uprawnionych do korzystania ze społecznej służby zdrowia. Wysuwał postulaty budowy i rozbudowy sanatoriów rehabilitacyjnych dla chorych po leczeniu szpitalnym. Kreśląc model przyzakładowej służby zdrowia, poruszał sprawę zbiorowego żywienia i tworzenia stołówek przyzakładowych z możliwością wprowadzenia diet leczniczych. Niewłaściwe żywienie jaskrawo zwiększa bowiem absencję chorobową. Niezwykły postęp w medycynie zrodził za
8 Kronika Miasta Poznania
sadnicze pytanie: jak ukształtuje się w przyszłości nauka o chorobach wewnętrznych? Nad zagadnieniem tym zastanawiał się również prof. dr J. Roguski i dał temu wyraz w publikacjach: interna na rozdrożu (1959) oraz Integracja czy dezintegracja medycyny wewnętrznej (1966). W jednej z nich pisze: "Nauka o chorobach, wewnętrznych była uważana do niedawna za królową medycyny. Losy jednak królowych są raczej chwiejne, M gorzkie berło władzy medycyny wewnętrznej łączy się często z koroną cierniową usług w stosunku do wielu dziedzin nauk medycznych". Zdawało się, że jako wychowanek znakomitej szkoły internistycznej, która starała się objąć całokształt interny i rozwijała wszystkie jej gałęzie, pozostanie wierny tradycji i nie zmieni zapatrywań wpojonych przez nauczycieli. Jednak jako wybitny klinicysta doskonale rozumiał, że dalszy rozwój interny wymaga jej zróżnicowania i rozczłonkowania na szereg dyscyplin. Za taką koniecznością przemawia przede wszystkim wzbogacanie wiedzy w poszczególnych działach, uniemożliwiające w sposób zasadniczy "ogarnięcie ich przez umysł najbardziej do tego zdolny". Dezintegracja interny - zdaniem prof. Roguskiego - stała się faktem dokonanym jako logiczne następstwo "narastania znajomości faktów, interpretacji, metod badania i wniosków terapeutycznych, odmiennych w różnych dziedzinach dawnej medycyny wewnętrznej". Rozpadanie się nauki o chorobach wewnętrznych - wg oceny prof. Roguskiego - nie jest bynajmniej objawem jej upadku - "dezintegracja interny wcale nie czyni jej nauką łatwiejszą ani uboższą, a poza tym prawo do bytu interny dyktuje samo życie". Ożywioną działalność rozwijał prof. dr Jan Roguski w towarzystwach naukowych krajowych i zagranicznych. Najbardziej był oddany Towarzystwu Internistów Polskich, w którego dziejach otworzył nową, piękną kartę. Przez trzy kadencje (1957 - 1%3) pełnił obowiązki prezesa Zarządu Głównego, przez wiele lat był członkiem Zarządu. Był również przewodniczącym Oddziału Poznańskiego Towarzystwa Internistów Polskich (1950- 1956).
Doskonale rozumiał i doceniał znaczenie kontaktów zagranicznych dla dalszego rozwoju polskiej interny. Działał bardzo aktywnie na arenie międzynarodowej jako członek Międzynarodowego Komitetu Medycyny Wewnętrznej i jako wiceprzewodniczący pierwszego zarządu Międzynarodowego Towarzystwa Nefrologicznego. Dzięki jego staraniom Towarzystwu Internistów Polskich powierzono zorganizowanie XX Międzynarodowego Kongresu Medycyny Wewnętrznej w Warszawie (1968).

Z żałobnej karty
Kontakty prof. Jana Koguskiego z czołowymi przedstawicielami światowej medycyny wewnętrznej: z kardiologami, nefrologami i endykrono10gami czechosłowackimi; internistami radzieckimi i z wielu krajów zachodnich - były bardzo ożywione. Cieszył się ich wielkim szacunkiem, prowadził szeoką*"korespondencję. 'W uznaniu zasług położonych dla interny polskiej uzyskał najwyższą godność Towarzystwa Internistów Polskich - członka honorowego (1966). Prot.
Jan Roguski uczestniczył też aktywnie w pracach Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Polskiego Towarzystwa Hematologicznego. Rozwinął piękną i owocną działalność jako przewodniczący Wydziału Lekarskiego Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1956 - 1964) oraz w komisjach i komitetach Wydziału VI Polskiej Akademii Nauk, a zwłaszcza w Komisji Terapii i Komitecie N auk Klinicznych Niezabiegowych. Wytyczył nowe kierunki ich działalności, nadał im wysoką rangę. Był członkiem komitetów redakcyjnych wielu czasopism lekarskich, krajowych i zagranicznych. Umiejętnie kierował pracą naukową Instytutu Balneoklimatycznego w pierwszym okresie jego istnienia. Przez szereg lat był członkiem Rady Naukowej przy ministrze Zdrowia oraz członkiem Prezydium Rady. Był również członkiem Rady N aukowej Instytutu Leków, Instytutu żywności i Żywienia i in.
Profesor dr Jan Roguski pracował ofiarnie na każdym stanowisku, nie szczędząc trudu, tworzył nowe koncepcje działalności. Spotkały Go też wysokie wyróżnienia. Był członkiem honorowym Towarzystwa Internistów Polskich i Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, członkiem honorowym Czechosłowackiego Towarzystwa Lekarskiego im. I. E. Purkyne'go (1964) i Międzynarodowego Towarzystwa Gastroentero10gii, członkiem-korespondentem Argentyńskiej Akademii Nauk, członkiem zagranicznym organizacji "ćeska Spo1ećnost pro Gastroentero10gii a Vyzivu".
Za całokształt działalności udekorowany został wysokimi odznaczeniami państwowymi, m. in. Krzyżem Komandorskim (1957) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954), Odznaką Honorową Miasta Poznania. Odznaką Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". Był również laureatem Nagrody Naukowej Województwa Poznańskiego za rok 1961. Profesor Jan Roguski był nie tylko znakomitym badaczem i doskonałym klinicystą, którego cechowała wysoka inteligencja i niezwykła błyskotliwość umysłu, lecz również wspaniałym wychowawcą młodzieży, wymagającym lecz życzliwym nauczycielem, człowiekiem wielkiego serca. Wszyscy, którzy Go znali, Jego uczniowie, przyjaciele i koledzy, nie zapomną nigdy cennych Jego rad, prawości charakteru i bez reszty oddania sprawie, co do słuszności której był przekonany.
Kazimierz
Wysocki 
SESJE RADY NARODOWEJ M. POZNANIA POŚWIĘCONE UCHWALENIU PLANU GOSPODARCZEGO I BUDŻETU NA ROK 1972 ORAZ POWOŁANIU OKRĘGOWEJ KOMISJI WYBORCZEJ
W dniu 21 grudnia 1971 r. w sali posiedzeń Rady Narodowej m. Poznania przy pi. Kolegiackim odbyła się XXI sesja Rady N arodowej poświęcona w głównej mierze uchwaleniu planu gospodarczego i budżetu miasta na rok 1972. U czestniczyli w niej obok radnych: Czesław Kończai - dyrektor Departamentu Budżetu Państwa w Ministerstwie Finansów i Antoni Michałowicz - st. inspektor Biura Rad Narodowych w Kancelarii Rady Państwa. Sesję otworzył przewodniczący obrad, radny Marian Paluchowski. Wniosek o przyjęcie protokółu z poprzedniej sesji zgłosiła sekretarz obrad, radna Bożena Stachowiak. Protokół został przyjęty bez zastrzeżeń. Obrady rozpoczęto od złożenia wyjaśnień na interpelację radnej Barbary Stodo1skiej, złożoną w okresie międzysesyjnym. a dotyczącej poprawy czystości i stanu sanitarno-porządkowego w obrębie placów budowy.
Składał je przedstawiciel Poznańskiego Zjednoczenia Budownictwa Feliks Nogala. Wszystkie przedsiębiorstwa budowlane w Poznaniu zobowiązane zostały do utrzymania czystości i porządku na placach budowy. Ponieważ zarządzenia Prezydium Rady N arodowej nie są w pełni przestrzegane,. przypomniano kierownikom podległych przedsiębiorstw o ich obowiązkach, zobowiązując ich do opracowania półrocznych planów akcji porządkowej, a następnie złożenia sprawozdań. Poznańskie Zjednoczenie Budownictwa wyda specjalne polecenia w zakresie porządku, przedsiębiorstwom budującym dwa największe osiedla: "Rataje" i "Winogrady". Będą one konsekwentnie egzekwowane.
Władysław Daktera w imieniu Zakładu Energetycznego Poznań - Miasto odpowiedział na interpelację radnej Barbary Stodo1skiej
U*dotyczącą niezadowalającego stanu sieci oświetleniowej w Poznaniu. Jednocześnie zapoznał Radę z aktualną sytuację oraz zamierzeniami na rok 1972. Zakład obejmuje zasięgiem działania obszar 308 km!, na którym zainstalowanych jest 19 870 punktów świetlnych, w tym: żarowych - 8164. Długość sieci oświetleniowej wynosi 687 km, w tym 287 km sieci kablowej. Przedsiębiorstwo boryka się z trudnościami, zwłaszcza z powodu okresowych braków niektórych urządzeń, sieć jest nagminnie dewastowana, jej stan techniczny jest zły, najgorszy w śródmieściu, gdzie awarie zdarzają się najczęściej. Kapitalnego remontu, łącznie z modernizacją, wymaga oświetlenie w ul. Mierzyńskiego. Poprawę stanu oświetlenia w 1972 r. Zakład zamierza osiągnąć poprzez: zmiany w organizacji pracy; zwiększenie wydajności i mechanizacji pracy; zwiększenie zakresu prowadzonych remontów kapitalnych sieci; poprawę usprzętowienIa zakładu i zabezpieczenia pilnych dostaw materiałowych dla Poznania, dodatkowe oświetlenie ulic: Pułaskiego, Świerczewskiego i Stalingradzkiej, jak również poprzez inne, drobniejsze przedsięwzięcia. N astępnie przewodniczący obrad, radny Marian Paluchowski, udzielił głosu radnym, składającym interpelacje. Radny Wacław Wilczyński zapytał, jakie kroki zamierza się podjąć w celu przystosowania dokumentacji na inwestycje, zwłaszcza komunalne, która przedwcześnie opracowana uległa dezaktualizacji. Skutkiem tego np. nie wykonano rozjazdów tramwajowych w ul. Dąbrowskiego Przybyszewskiego - Grunwaldzkiej, przy remoncie ul. Solnej nie dokonano jej poszerzenia; nie 
Sprawozdaniaprzebudowano ul. Pułaskiego w ten sposób, aby nie występowały na niej kolizje ruchu. Kadny Zygmunt J esionowski - w sprawie zamierzonej likwidacji dwóch sklepów nasiennych przy ul. Dąbrowskiego, m. in. dla powiększenia pomieszczeń Powszechnej Kasy Oszczędności. Jednocześnie zgłosił wniosek o utrzymanie przynajmniej jednego sklepu tego typu. Radny Stanisław Konieczny - w sprawie zlikwidowania Klubu Abstynenta przy ul. Marcinkowskiego. W jego przekonaniu, tego rodzaj'u p1aców1ci nie powinny mieścić się w centrum miasta, tym bardziej jeśli zajmują lokale handlowe i usługowe. N a wniosek Komisji Zdrowia i Opieki Społecznej, Rada Narodowa uchwaliła podziękowanie pracownikom służby zdrowia m. Poznania za ofiarną pracę w szpitalach, poradniach i aptekach w leczeniu i profilaktyce schorzeń grypowych. W głównym punkcie porządku dziennego rozpatrywano podstawowe założenia Plan Gospodarczego miasta Poznania oraz projekt budżetu zbiorczego na rok 1972. Radni otrzymali odpowiedni zestaw materiałów przed sesją. "Podstawowym zadaniem polityki gospodarczej w 1972 r. czytamy w nich, jest dalsza wydatna poprawa warunków życia mieszkańców. Szczególnie ważnym zadaniem będzie postęp w rozwiązywaniu kwestii miesz kaniowej . Należy zapewnić oddanie do użytku co najmniej 4(0) mieszkań, w tym 3781 mieszkań w ramach budownictwa uspołecznionego, tj. o 8,4% więcej aniżeli w 1971 r. Równolegle z powierzchnią użytkową mieszkalną należy oddawać do użytku założone w planie lokale handlowe, usługowe i socjalne".
W gospodarce komunalnej zakłada się uzyskanie dalszej poprawy funkcjonowania urządzeń komunalnych, zwłaszcza wodociągów, kanalizacji i komunikacji miejskiej. Jednocześnie poważne nakłady inwestycyjne przeznacza się na rozbudowę urządzeń inżynieryjnych związanych z uzbrojeniem terenów pod budownictwo mieszkaniowe. W 1972 roku rozpocznie się ważną dla miasta inwestycję: budowę drugiej elektrociepłowni. Plan na rok 1972 uwzględnia lepsze zaspokojenie potrzeb ludności w zakresie usług soeja1no-kultura1nyeh. Przewiduje się oddanie do użytku dwóch żłobków, zwiększenie liczby miejsc w przedszkolach o 45) i dalszą poprawę warunków nauczania w szkołach podstawowych. W dziedzinie ochrony zdrowia nastąpi poprawa przede wszystkim w lecznictwie otwartym przez uruchomienie trzech nowych przychodni i wprowadzenie w przychodniach pracy dwuzmianowej. Znacznie zwiększy się liczba miejsc w zakładach opieki społecznej.
W sferze produkcji materialnej zakłada się wzrost produkcji przemysłu uspołecznionego o 9,?/0 w porównaniu z 1971 r. przy wzroście zatrudnienia o 2,7%. Nastąpi dalsza rozbudowa szeregu zakładów przemysłowych. Nastąpi także dalsza rozbudowa urządzeń transportu i łączności, szczególnie urządzeń telekomunikacyjnych. Międzynarodowe Targi Poznańskie ukończą budowę zaplecza gospodarczego. Na rozbudowę bazy produkcyjnej i usługowej przeznacza się w 1972 r. 31J) min zł. tj. o 8,3% więcej aniżeli w 1971 r. na roboty budowlano-montażowe przypada 1680 min zł. W sprawie podstawowej dla mieszkańców Poznania, mianowicie budownictwa mieszkaniowego, plan gospodarczy przewiduje pobudowanie ogółem 4066 mieszkań o 13 %5 izbach i 1 200 m 2 powierzchni użytkowej. Z planowanego przyrostu powierzchni mieszkaniowej 74,1% pobudowanych zostanie w ramach budownictwa spółdzielczego. W 1972 r. nowe mieszkania otrzyma 1194 osób, przede wszystkim ci członkowie, z którymi poszczególne spółdzielnie podpisały porozumienia o przydziale mieszkań na rok 1971. Całość budownictwa Rady Narodowej zlokalizowana została w N owej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje". Budownictwo własne zakładów pracy - w rejonie ulic: Mottego, Gorczyczewskiego, Palacza i Gorczyńskiej.
Budownictwo spółdzielcze w 90% skupiono na osiedlach "Rataje" i "Winogrady". Ponadto budownictwo spółdzielcze koncentrować się będzie w zespołach "USO", Raszyn Bonin, promienista, Głogowska, Hetmańska.
Plan 1972 r. zakłada oddanie do użytku w ramach budownictwa uspołecznionego ogółem 6912 m 2 na urządzenia towarzyszące, z tego m. in.: lokale handlowe i gastronomiczne 2754 m 2 ; lokale usługowe 2268 m 2 ; przychodnie lekarskie i apteki - 687 m 2 .
Na wykonanie zadań uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego - zgodnie z wytycznymi - przeznacza się ogółem 67:[ min S)) tys. zł. Z tego przypada na budownictwo spółdzielcze 542 min zł. N a remonty kapitalne budynków ka1nych przeznacza się ogółem 123 Z uwagi na zły stan techniczny na budynków prywatnyeh -czynszowych cza się ponad 84 min zł. Odpowiednio do zadań przewiduje się, że w 1972 r. będzie zrealizowana produkcja budowlano-montażowa wartości około 2(ffi min zł. Zakłada się ponadto, analogicznie jak w latach ubiegłych, import mocy przedsiębiorstw specjalistycznych z innych regionów, głównie Płockiego Przedsiębiorstwa Robót Mostowych.
Począwszy od dnia l stycznia 1972 r.
dzielnicowe przedsiębiorstwa remontowo-bu
mieszmin zł. remonty przeznadow1ane ulegną reorganiZaCjI 1 przejdą pod bezpośredni nadzór Miejskiego Zjednoczenia Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej.
W-części dotyczącej budżetu na rok 1972 projekt zakładał zgromadzenie i redystrybucję środków finansowych niezbędnych dla dalszego rozwoju gospodarczego i socja1no- kulturalnego miasta w takich rozmiarach , aby zapewniały one jednocześnie przyspieszenie wzrostu spożycia społecznego, głównie ochrony zdrowia i szkolnictwa zawodowego. Wydatki bieżące rosną o 7;L/o. W zakresie tych wydatków najwyższą dynamikę wzrostu wykazują środki przeznaczone na finansowanie zadań ochrony zdrowia (o 11,5';»), świadczeń społecznych (o 13,6%) oraz gospodarki komunalnej (o 7,Z/»). Znaczne zwiększenie wydatków budżetowych na inwestycje i kapitalne remonty wiąże się w roku 1972 nie tylko ze wzrostem nakładów, ale przede wszystkim ze zwiększeniem spłat kredytów bankowych, zaciągniętych w ubiegłych latach. W roku 1972 rozpocznie się - zgodnie zresztą z obowiązującym systemem finansowania inwestycji - spłacanie kredytów bankowych zaciągniętych na finansowanie inwestycji budowlanych. Ustalona wysokość wydatków budżetowych znajduje pokrycie w dochodach budżetowych, zarówno własnych w 59,2% jak i regulujących (wyrównawczych) w 40,8%. Tendencja spadkowa udziału dochodów z gospodarki nieuspołecznionej wiąże się w szczególności z wygaśnięciem w roku 1972 jednorazowego obowiązku wpłacania 10% i 15/0 dodatku do podatku dochodowego jak i z uwzględnienia realnych możliwości tego źródła dochodów. Jedną z głównych form dochodów budżetowych według wielkości wpłat są: wpłaty z zysku od przedsiębiorstw państwowych i podatek dochodowy od przedsiębiorstw spółdzielczych; pocfatek obrotowy, któremu podlega przede wszystkim produkcja towarów rynkowych (konsumpcyjnych). Artykuły zaopatrzeniowe i inwestycyjne sprzedawane w obrębie gospodarki uspołecznionej opodatkowane są tylko w tych nielicznych przypadkach, gdy ich ceny z uwagi na potrzeby oddziaływania na nabywcę lub dostawcę - ustalono na poziomie wyższym od kosztu produkcji, zwiększonego o zysk przysługujący producentowi. Wzrost wpłat z tytułu podatku obrotowego odpowiada planowanej dynamice sprzedaży opodatkowanej produkcji. Oprócz tego podatek od nieruchomości, odpłatne usługi świadczone przez Dyrekcję Inwestycji Miejskich oraz przez pracownie geodezyjne. W zakresie dochodów z działów pozagospodarczych zakłada się w budżecie pewne obniżenie dochodów z urządzeń socjalno-kulturalnych, obniżenie dochodów w dzialeochrony zdrowia w związku z rozszerzeniem bezpłatnych świadczeń leczniczych na ludność rolniczą. Podstawową grupę planowanych wydatków bieżących (76,9%) stanowią wydatki na finansowanie zadań i urządzeń socjalnych i kulturalnych. Z kwoty l 048 792 cm zł przypada na ochronę zdrowia 514 752 cm zł, tj. 49'/0 i na szkolnictwo ogólnokształcące i zawodowe 3% 142 cm zł, tj. 37,7%. Z ogólnej kwoty wydatków 251 186 cm zł przewidzianych na finansowanie przedsiębiorstw i jednostek gospodarczych przypada 228 821 cm zł, tj. 91% na zadania realizowane przez gospodarkę komunalną i mieszkaniową. W zakresie szkolnictwa ogólnokształcącego i wychowania na wydatki bieżące przeznacza się ogółem 252 11) cm zł, tj. o 3,6% więcej w stosunku do ustawy budżetowej 1971 r. N a wzrost tych wydatków ma wpływ - osobowy fundusz płac, który zwiększa się o 2,9%, co jest uzasadnione m. in. planowym wzrostem zatrudnienia, wprowadzeniem zajęć fakultatywnych, zwiększeniem liczby godzin wychowania fizycznego w klasach sportowych. W liceach ogólnokształcących średnioroczna liczba oddziałów zwiększy się w stosunku do ustawy budżetowej 1971 r. o 18; norma wydatków rzeczowych na oddział wzrasta w stosunku do ustawy budżetowej o XH6 zł.
W zakładach Opiekuńczo- Wychowawczych norma wydatków rzeczowych będzie wyższa o X94 zł; dotacja dla przedszkoli zwiększy się o 6,5%; na organizację kolonii i obozów dla młodzieży szkół poznańskich 11 277 cm złotych; na działalność świetlic-półinternatów dotację w wysokości 2 O cm zł. Na szkolnictwo zawodowe przewidziano w budżecie miasta na rok 1972 ogółem 144 012 cm zł, co oznacza zwiększenie wydatków bieżących ogółem w tym dziale w stosunku do ustawy budżetowej 1971 r. o 3.3'/0. Stosunkowo wysoki wzrost wydatków w szkolnictwie służby zdrowia nastąpił w związku z przejęciem z dniem l stycznia 1972 r. z Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Państwowej Szkoły Medycznej Położnych wraz z internatem. Wydatki na kulturę i sztukę przeznaczone są głównie na rozwój muzeum, na otwarcie trzech nowych filii bibliotecznych oraz na zakup książek i czasopism. Dotacja dla Pałacu Kultury wzrasta o kwotę 119 tys. zł, którą przeznacza się na zabezpieczenie nowych zadań związanych z organizacją imprez masowych oraz na pokrycie kosztów utrzymania nowo przyjętych pomieszczeń. W zakresie dotacji dla przedsiębiorstw widowiskowych notuje się spadek wydatków o kwotę 659 tys. zł. Uważać to jednak na
Sprawozdania
leży za zjawisko pozorne, bowiem w kredytach uchwalonych przez Radę Narodową na rok 1971 mieści się kwota 3800 tys. zł, zwiększona przy uchwalaniu budżetu z przeznaczeniem na prowadzony w roku 1971 remont bieżący Teatru Nowego. Wydatki bieżące na finansowanie zadań ochrony zdrowia na rok 1972 wzrastają o 11,5% tj. o 53 259 (XX) zł w porównaniu z budżetem na 1971 r. Z ogólnej kwoty wzrostu przypada głównie na: leki i środki pomocnicze 31 779 (XX) zł. Wzrost osobowego funduszu płac (o 12 152 (XX) zł) wynika z zakładanego zwiększenia zatrudnienia w nowo uruchamianych placówkach służby zdrowia - w związku z wzrostem zadań objętych planem gospodarczym, a ponadto z konieczności uzupełnienia obsady personelu w placówkach już istniejących na poprawę jakości świadczonych usług. Istotną pozycję w wydatkach na ochronę zdrowia stanowią wydatki na leki i środki pomocnicze. Ich wzrost wynosi 19,6%. Zapewniają one pełne pokrycie należności za leki dla uprawnionych sprzedawane przez apteki. Wysoki wzrost tych wydatków wiąże się z ubezpieczeniem ludności rolniczej i przyznaniem jej prawa do zakupu leków za odpłatnością 30%. Wydatki na działalność domów pomocy społecznej wzrastają o 3588 tys. zł w porównaniu do ustawy budżetowej 1971 r. i pozwolą na prawidłową działalność domów rencistów oraz domów dla przewlekle chorych. W planie na rok 1972 wydatki bieżące przeznaczone na działalność sportowo-turystyczną kształtują się poniżej budżetu uchwalonego na 1971 r. o kwotę 163 tys. zł. Uważać to jednak należy za zjawisko pozorne, bowiem w kredytach uchwalonych przez Radę Narodową na rok 1971 mieści się kwota S)) tys. zł, którą wprowadzono do budżetu przez Radę Narodową przy uchwalaniu budżetu na 1971 r. z przeznaczeniem na sfinansowanie zgrupowań przedspartakiadowych na Wojewódzką i Centralną Spartakiadę Młodzieży. Sprowadzony zatem do danych porównywalnych budżet na 1971 r. wynosi 14, 7(J) (XX) zł, a zatem faktyczny wzrost wydatków bieżących na kulturę fizyczną, turystykę i wypoczynek wynosi ogółem 2,3»/0, co wyraża się kwotą 337 (XX) zł. Za podstawę do ustalenia wydatków na finasowanie inwestycji i kapitalnych remontów przyjęto nakłady rzeczowe wynikające z projektu planu gospodarczego na rok 1972. N a pokrycie nakładów inwestycyjnych planuje się kredyty budżetowe w wysokości 268 505 (XX) zł, w tym: w zakresie inwestycji budowlanych jednostek budżetowych 105 284 (XX) zł.
N a wstępie dyskusji zabrał głos radny Stanisław Mytko, który w imieniu Komisji
Finansów i Planu Gospodarczego wygłosił koreferat. "Rok 1971 - stwierdził mówca na wstępie - był dla nas w Poznaniu, tak jak dla całego społeczeństwa polskiego, rokiem wytężonej pracy nad dokonywaniem przemian gospodarczych i społecznych, wynikających z uchwał VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. I my w Poznaniu, jeszcze w większym niż w przeszłości stopniu, byliśmy zobowiązani, realizując plan gospodarczy i budżet, wysunąć na plan pierwszy w hierarchii potrzeb to, co zmierzało do poprawy warunków socjalnych i bytowych ludzi pracy, co ułatwia społeczeństwu życie w ogóle, a bytowanie w naszym mieście w szczególności. "Czy i jak udało nam się ten cel osiągnąć? Chciałbym podkreślić z uznaniem pomoc, z jaką przyszły naszemu miastu władze centralne, a w tym Ministerstwo Finansów, dzięki czemu start do roku 1972 będzie wprawdzie bez nadwyżek budżetowych, ale też bez ciągnących się od wielu lat zadłużeń i zobowiązań. Podkreślić również trzeba korzystne dla miasta decyzje Ministerstwa Handlu Wewnętrznego w zakresie przydziału dodatkowej masy towarowej. "Komisja Finansów i Planu Gospodarczego pozytywnie ocenia i uznaje za celowe przesunięcia niewykorzystanych kredytów budżetowych w jednych działach na zadania wymagające dodatkowego sfinansowania w ochronie zdrowia, kulturze i sztuce, oświacie, kulturze fizycznej i turystyce. Dzięki temu w większym stopniu pokryto potrzeby w zakresie kapitalnych remontów, zakupu sprzętu medycznego, bielizny i pościeli oraz leków w lecznictwie zamkniętym". "O planie gospodarczym roku 1971 - mówił dalej radny Stanisław Mytko - można powiedzieć, że: realizacja podstawowych zadań planu kształtuje się, ogólnie biorąc, pomyślnie: l. Pomimo znacznego wzrostu dochodów ludności (ok. 11% za dziesięć miesięcy) równowaga rynkowa została utrzymana, a więc dostawa towarów zrównoważyła popyt, poprawiło się zaopatrzenie w artykuły żywnościowe; 2. Plan oddania do użytku powierzchni mieszkaniowej został w pełni zrealizowany. Negatywnie należy jedynie ocenić postęp w usuwaniu usterek na Osiedlu Świerczewskiego; 3. W gospodarce komunalnej z nadwyżką zostały wykonane zadania na budowie Trasy Chwaliszewskiej , Hetmańskiej i ronda na Kaponierze".
"Zanim przejdę do wyrażenia opinii o prezentowanym dzisiaj projekcie planu i budżetu - podkreślił mówca - pragnę zaznaczyć, że różni się on znacznie od projektu sporządzonego w oparciu o wielkości dyrektywne władz centralnych w połowie 1971roku. Projekt zakwestionowaliśmy wówczas na posiedzeniu naszej Komisji i wystąpiliśmy do ministra Finansów z wnioskami o dokonanie korekt. Również Prezydium Rady N arodowej występowało energicznie do władz centralnych o zwiększenie kredytów i limitów na finansowanie niektórych dziedzin. Starania te uwieńczone zostały powodzeniem. Minister Finansów poinformował, że projekt budżetu miasta został ponownie przeanalizowany. Duże znaczenie dla tej sprawy miało wystąpienie przewodniczącego Prezydium na posiedzeniu Rady Ministrów".
W wyniku tego znacznie wzrosną środki finansowe na potrzeby gospodarki miejskiej. Np. wydatki bieżące - o 92 min zł. Nastąpi wzrost wydatków na łęki i środki pomocnicze. W projekcie budżetu wynoszą one 158 min zł i są o blisko 2'/0 wyższe niż w 1971 r. Zapewniają one pełne pokrycie należności na leki dla uprawnionych. Wydatki na szkolnictwo ogólnokształcące i zawodowe wzrosną o przeszło 3;0 w stosunku do wielkości środków planowanych na rok 1971. Zwiększenie kredytów o 14 min złotych uwzględnia finansowanie działalności nowych urządzeń i placówek oświatowych. Z oceny planowanej wielkości wydatków na urządzenia socjalno-kulturalne wynika, że stanowią one prawie 71'/0 wszystkich wydatków bieżących. Z kwoty 1049 min zł przypada na: ochronę zdrowia - 515 min zł, a szkolnictwo - 396 min zł. Przechodząc do spraw planu gospodarczego, radny Stanisław Mytko podkreślił, iż zadaniem Komisji plan jest możliwy do wykonania, wymaga jednakże od wszystkich realizatorów konsekwentnego stosowania nowych metod gospodarowania. W wielu jednostkach gospodarczych trzeba będzie szybko doprowadzić do prawidłowych proporcji pmiędzy wydajnością a przyrostem średnich płac, które zwichnięto w 1971 r. Prawidłowo założono wzrost obrotów w handlu detalicznym, co wymagać będzie jednak zapewnienia masy towarowej oraz sprawniejszej organizacji handlu. W gospodarce komunalnej plan zakłada dalszą poprawę funkcjonowania urządzeń komunalnych, przy równoczesnym przeznaczeniu poważnych nakładów inwestycyjnych, na uzbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Rozpoczęta zostanie budowa drugiej elektrociepłowni w Karolinie. Według oceny Komisji, w dalszym ciągu utrzymywać się będzie jednak niekorzystna sytuacja w komunikacji miejskiej. Dostarczenie dodatkowo dziesięciu wozów tramwajowych przyrzeczonych przez Ministerstwo Gospodarki Komunalnej złagodzi nieco sytuację. W komunikacji autobusowej natomiast należy, zdaniem Komisji, przeprowadzić szczegółowe
badania w godzinach szczytów i doprowadzić do prawidłowego rozmieszczenia autobusów na liniach komunikacyjnych. W oświacie nastąpi dalsze obniżenie wskaźnika liczby uczniów na izbę lekcyjną, co jest wynikiem oddania do użytku osiemnastu izb w Szkole na Winogradach oraz zmniejszenie się liczby młodzieży w "wieku szkolnym. Jest to jednak wskaźnik przeciętny. Są natomiast rejony, w których przypada znacznie "większa liczba młodzieży na izbę i występuje zjawisko nauczania na dwie zmiany. Dlatego Komisja wnioskuje dokonanie korekty regionów szkolnych. Dziedziną niemal odrębną, a jednak związaną z każdym działem gospodarki, są inwestycje, na które nakłady w gospodarce uspołecznionej miasta wyniosą w 1972 r. ponad 5 miliardów zł. Zwiększone będą znacznie nakłady na inwestycje Rady Narodowej, z których inwestycje nowo rozpoczynane będą stanowiły ok. 39% nakładów. Nasuwa to wniosek, iż należy podjąć skuteczniejsze kroki dla skracania cykli i przyspieszenia oddwania inwestycji do użytku. , ,Analizując podział limitów inwestycyjnych na poszczególne działy gospodarki narodowej stwierdzamy - powiedział na zakończenie radny Stanisław Mytko - że największe nakłady przeznacza się słusznie na gospodarkę komunalną (238 min zł) co stanowi ok. 43';0 ogólnej kwoty nakładów. N ajpoważniejszą pozycję wydatków w gospodarce komunalnej stanowi koszt uzbrojenia terenów pod budownictwo mieszkaniowe (głównie na budowach osiedli "Rataje i "Winogrady"). Inwestycje te są przygotowane od strony prawnej, dokumentacyjnej i wykonawczej, co gwarantuje prawidłowy przebieg budownictwa mieszkaniowego w najbliższych latach. Konieczna, szybka modernizacja układu komunikacyjnego miasta wymaga przeznaczenia na przyspieszenie budowy tras komunikacyjnych również poważnych nakładów. "Drugim najpoważniejszym partycypantem w nakładach inwestycyjnych jest służba zdrowia, na którą przeznacza się 111 S)) (XX) zł., co stanowi JJ;o ogółu nakładów Rady N arodowej. Widzimy tutaj jednak konieczność usprawnienia postępu robót na budowie zespołu szpitali przy ul. butyckiej. Naszym zdaniem należy przyspieszyć zakończenie kolejnych obiektów i stopniowo oddawać je do użytku. N a przykład: oddanie do eksploatacji pralni umożliwi świadczenie usług pralniczych dla wszystkich placówek służby zdrowia w mieście. TO samo dotyczy kuchni centralnej. "Zgodnie z ogólną polityką inwestycyjną państwa oraz potrzebami socjalno-bytowymi społeczeństwa, budowa mieszkań znajduje się w centrum ogólnej uwagi. Program budów
Sprawozdanianictwa mieszkaniowego na 1972 r. przewiduje wzrost o 8,i'lt w porównaniu do wykonania w roku 1791. Dla realizacji programu rzeczowego budownictwa spółdzielczego, które stanowi 74/0 całości planu, przyznane limity nakładów nie są wystarczające, co wynika z wyższego kosztu normatywnego jednego metra kwadratowego powierzchni budynków. "Na podkreślenie zasługują kroki zmierzające do zapewnienia przyrostu powierzchni handlowo-usługowej. Już w tym roku .przyrost tej powierzchni na osiedlach «Rataje» i «Winogrady» był odczuwalny. StwierdzamYj że zakładany dalszy przyrost o 28'/0 powierzchni handlowej i usługowej, jest jak najbardziej prawidłowy. "W przekonaniu Komisji, będące do dyspozycji limity, kredyty i środki, zostały podzielone z uwzględnieniem hierarchii potrzeb. Plan i budżet roku 1972 uwzgilędnia momenty nowej polityki gospodarczej i socjalnej. W tym przeświadczeniu wnoszę o uchwalenie przedkładanych projektów". Z kolei głos zabrał przewodniczący Delegatury Najwyższej Izby Kontroli w Poznaniu Cezary Sobczak. Przypomniał on, iż Delegatura zgłosiła swoje uwagi do planu i budżetu na posiedzeniu Komisji Finansów i Planu Gospodarczego w dniu 18 grudnia 1971 r. Delegatura nie zgłosiła uwag do projektu zbiorczego budżetu miasta Poznania, gdyż budżet ten w przeciwieństwie do lat minionych zapewnia elementarne wydatki miasta. Znajduje to wyraz w znacznym wzroście środków na rozwój urządzeń soeja1no-kultura1nych. Również strona dochodowa budżetu nie nasuwa zastrzeżeń. W sumie budżet na rok 1972 można określić jako budżet zrównoważony. "Nasuwają się natomiast uwagi - mówił dalej Cezary Sobczak - do planu na rok 1972, zwłaszcza w handlu oraz gospodarce komunalnej i mieszkaniowej. Zadania handlu przewidują znaczny wzrost sprzedaży detalicznej dla ludności, gdy tymczasem sieć handlowa wzrasta w minimalnym stopniu, podobnie powierzchnia sklepowa". W dalszym ciągu sesji, przewodniczący obrad zaproponował powołanie Komisji Redakcyjnej projektów uchwał, składającej się z członków Komisji Finansów i Planu Gospodarczego. Propozycję Rada przyjęła jednomyś1nie. Radna Jadwiga Mankiewicz stwierdziła, iż plan i budżet na rok 1972 w dziedzinie służby zdrowia pokrywa zasadnicze potrzeby. Aktualnie w szpitalach poznańskich znajduje się ponad 41/0 pacjentów spoza Poznania. N a1eży się spodziewać dalszego napływu pacjentów z obszaru województwa, kierowanych na oddziały specjalistyczne - zwłaszcza pacjentów przewlekle chorych, z różnego
rodzaju powikłaniami, wymagającymi szczególnie troskliwej opieki fachowej. W związku z tym wydaje się celowe nawiązanie ściślejszej współpracy z klinikami poznańskimi dla wspólnego przygotowania się do przyjęcia większej liczby chorych spoza Poznania. Komisja Zdrowia i Opieki Społecznej z zadowoleniem przyjęła decyzję o budowie domu dla pracowników służby zdrowia przy ul. Lutyckiej. Cieszy ją również fakt, że budżet roku 1972 pokrywa wydatki nil leki dla ubezpieczonych, z uwzględnieniem przyznania ludności rolniczej prawa do zakupu leków za 30% odpłatnością. Fakt ten nakłada nowe obowiązki na Zarząd Aptek Województwa i miasta Poznania. Ryszard Witkowski sekretarz Komisji Porządku i Bezpieczeństwa Publicznego, postulował skorzystanie z doświadczeń Spółdzielni Mieszkaniowej "Osiedle Młodych" na Ratajach, która zrezygnowała z tradycyjnych form działalności społeczno - wychowawczej. W ramach płaconego czynszu, mieszkańcy uiszczają 20 groszy od m! powierzchni. W przeliczeniu na jedną rodzinę jest to kwota znikoma - ale zsumowana daje poważne fundusze, umożliwiające prowadzenie bogatej działalności. Dzięki temu mieszkańcy Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje" nie mogą uskarżać się na brak placówek kulturalnych. Mówca postulował zmianę profilu działania Pałacu Kultury. J ego zdaniem placówka winna także podejmować działalność w osiedlach mieszkaniowych. W tym celu spółdzielnia podpisała z Pałacem Kultury porozumienie na działalność filialną. Radny Aleksander Wilkoszewski, przemawiając w imieniu Klubu Radnych Stronnictwa Demokratycznego, (wskazał na dwie strefy w obrębie miasta o różnej charakterystyce demograficznej. Do pierwszej z nich należy: centrum miasta, część Wildy, Grunwaldu i J eżyc. Strefę tę charakteryzuje niż demograficzny. Inaczej struktura demograficzna kształtuje się w nowo powstających osiedlach mieszkaniowych. Plan zakłada zmniejszenie liczby uczniów w roku szkolnym 1972/1973 z 54 089 do 51324, tj. o 5,40/0. Miernik ten można zastosować do obszaru całego miasta, z wyjątkiem osiedli mieszkaniowych "Rataje" i "Winogrady". Rok szkolny 1970/1971 zaznaczył się likwidacją niektórych szkół, np. przy ul. Głogowskiej, przeniesieniem Szkoły Specjalnej przy ul. Strusia do innego budynku. Likwidacji uległa także Szkoła Podstawowa Nr 20 w Starołęce.
W planach wydziałów prezydiów Dzielnicowych przewiduje się likwidację stawowych. Spowoduje tooświaty i kultury Rad Narodowych kilku szkół podwprawdzie zwo1
DOCHODY I WYDATKI ZBIORCZEGO BUDŻETU MIASTA NA 1972 R. WEDŁUG PODSTAWOWYCH ŹRÓDEŁ DOCHODÓW I GŁÓWNYCH KIERUNKÓW WYDATKÓW (w tys. zl)
Wydatki Dział Nazwa Dochody Kapitalne Ogółem Bieżące remonty Inwestycje Ol Przemysł 317 600 - - 31 Budownictwo 82 402 13 736 13 736 40 Rolnictwo 155 l 901 1901 - - 45 Leśnictwo 9 64 64 - - 61 Handel wewnętrzny 307 240 100 100 67 Gospodarka mieszkaniowa i komunalna 89 200 537 959 228 821 308 138 1000 76 Szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie l 720 267 771 252 130 14 610 1031 77 Szkolnictwo zawodowe 500 149 732 144 012 4 440 1 280 78 Szkolnictwo wyższe 650 650 81 Kultura i sztuka 600 90 113 79 413 9 700 1000 84 Ochrona zdrowia 3 713 533 502 514 752 15 000 3 750 87 Świadczenia społeczne 980 47 489 42 789 . 4 450 250 88 Kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek 170 15 046 15 046 89 Finanse 9 130 91 Administracja państwowa 34 576 49 988 45 588 200 1 200 94 Różna działalność 4 453 252 558 6 564 245 994 99 Dochody z gospodarki nieuspołecznionej 188 100 00 Dochody od ludności 136 000 00 Różne rozliczenia finansowe 811 136 27 075 17 075 - 13 000 Razem l 987 684 l 987 684 l 362 641 356 538 268 505 
DOCHODY I WYDATKI ZBIORCZEGO BUDŻETU M. POZNANIA WEDŁUG PODZIAŁU TERYTORIALNEGO NA ROK 1972 (w tys. zł)
Dochody Wydatki Środki Wydatki bieżące Dochody własne wyrównawcze z tego z tego udziały udziały rezerwa KapitalLp. Treść wdocho- wdocho- budżeto- InwestyOgółem dach Ogółem ne re- cJe dach bu- dotacje wa na Razem własnych dżetu celowe Razem mont y nIeprzerad na- central- widziane rodo- nego wydatki wych bieżące l Ogółem zbiorczy budżet miasta 1 987 684 1 176 548 204 151 808 780 2 356 1 987 684 1 362 641 4 350 356 538 268 503 2 Jednostkowy budżet miasta 1 223 731 503 545 204 151 717 830 2 356 1 223 731 711 288 2 291 248 938 263 505 Razem budżet dzielnic 763 953 673 003 90 950 763 953 651 353 2059 107 600 5 000 3 Grunwald 214 431 180 027 34 404 214 431 184 131 585 29 300 1 000 4 Jeżyce 123 074 123 074 123 074 102 174 321 19 900 1 000 5 N owe Miasto 129 910 82 805 - 47 105 - 129 910 116010 367 11 900 2000 6 Stare Miasto 176 919 176 919 176 919 149 719 473 27 200 7 Wilda 119 619 100178 9 441 119 619 99 319 313 19 300 1000nienie budynku szkolnego, ale z drugiej strony zwiększy liczbę ucznlOW w innych jednostkach organizacyjnych. Zdaniem mówcy, należy w sposób wnikliwy, ze znajomością potrzeb rozwoju szkolnictwa w Poznaniu, rozpatrzyć w każdym przypadku przyszłe przeznaczenie budynku szkoły podstawowej, która miałaby ulec likwidacji. Radny Antoni Swiderski - przewodniczący Komisji Handlu, w imieniu Komisji krytycznie ocenił tę część projektu budżetu, która dotyczy środków na inwestycje handlowe. Zgodnie z założeniami planu, wzrasta masa towarów na rynku. Wynika z tego wzrost zadań handlu, co powinno znaleźć odbicie w nakładach inwestycyjnych. Chodzi głównie o ośrodki na zakup sprzętu usprawniającego sprzedaż; zakup samochodów dostawczych dla hand1 u i budowy nowych obiektów handlowych. W dalszym ciągu obrad do treści wystąpień nadnych ustosunkowali się kolejno: dyrektor Departamentu Budżetu w Ministerstwie Finansów Czesław Koricza1 i przewodniczący Prezydium Rady Narodowej - Stanisław Cozaś. W toku rozpatrywania doręczonego przed sesją sprawozdania z przebiegu realiazcji uchwały z dnia 28 kwietnia 1968 r. w sprawie rozwoju rolnictwa na obszarze Poznania, głos zabrał przewodniczący Komisji Rolnictwa i Leśnictwa, radny Jan Nalepka, który przypomniał, iż uchwała uwzględniała ówczesny stan rolnictwa i nakreśliła prawidłowo główne kierunki działania. Sprowadzały się one do: przyśpieszenia rozwoju produkcji ogrodniczej, a szczególnie upraw szklarniowych, intensyfikacji produkcji zwierząt; stabilizacji użytkowania gruntów; usprawnienia pracy jednostek obsługujących rolnictwo (np. Spółdzielnia Ro1niezo-Hand10wa); usprawnienia pracy organów administracji rolnej oraz kółek rolniczych. Mówca stwierdził, iż zadania wynikające z uchwały zostały w latach 1968 - 1971 w znacznym stopniu wykonane. Mimo ograniczeń spowodowanych wprowadzeniem podatku wyrównawczego, powierzchnia upraw pod szkłem wzrosła o 14%, w tym szklarni wysokich o 53"/0. Całkowite zniesienie podatku wyrównawczego od warzyw szklarniowych i kwiatów przyczyniłoby się do dalszego wzrostu produkcji. W wyniku starań Komisji i Prezydium rozpoczęto budowę zespołu szklarni o powierzchni 12) (XX) m' w Kombinacie Państwowego Gospodarstwa Rolnego N aramowice. Można się więc spodziewać, że w latach 1974- 1975 mieszkańcy Poznania otrzymywać będą znacznie więcej warzyw i kwiatów. Dodatnim zjawiskiem jest wzrost kultury agrotechnicznej rolników poznańskich. Wyraża się on w szerokim stosowaniu najnowszych osiągnięć nauki i praktyki rolniczej, w znacznym wzroście plonów, stałym zwiększaniu zużycia nawozów mineralnych i prawidłowym stosowaniu środków ochrony rośślin. Polepszyły się także wyniki pracy służby weterynaryjnej, szczególnie w zakresie leczenia zwierząt domowych. Zdołano uwolnić całe pogłowie bydła od gruźlicy i brucelozy. Mimo różnorodnych poczynań, które miały zapewnić realizację uchwały Rady, nie wszystkie zadania wykonywane są prawidłowo. W latach 1967 -1971 wyraźnie zmalał areał warzyw gruntowych z powodu likwidacji terenów typowo ogrodniczych: Rataje, Winogrady, Zegrze, a z drugiej strony - Wydział Budownictwa i Architektury nie zadecydował dotąd, które z pozostałych terenów będą mogły być użytkowane rolniczo w sposób trwały. Nie nastąpił też wyraźny postęp w zakresie usprawnienia obsługi producentów. W dalszym ciągu brak małej mechanizacji ogrodniczej, co utrudnia wykonanie koniecznych zabiegów pielęgnacyjnych i agrotechnicznych. Nie założono projektowanego dwudziestohektarowego sadu. Nie nastąpiło wydzielenie puli materiałów budowlanych dla rolników. Nie przystąpiono do budowy przechowalni owoców i warzyw, którą miał finansować Miejski Związek Kółek Rolniczych, mimo że w wyniku starań Prezydium minister Rolnictwa wyraził zgodę na finansowanie budowy przechowalni z Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Nadal niedostateczną operatywność wykazuje Wielkopolska Spółdzielnia Ogrodnicza. Zgodnie z obowiązującymi przepisami odpowiedzialna jest ona za organizację bazy ogrodniczej na obszarze miasta. Komisja uważa za sprawę niezwykle pilną zmianę terytorialnego zasięgu działania Spółdzielni i ograniczenia jej do regionu podmiejskiego i m. Poznania. W uchwale postulowano również włączenie lasów państwowych do lasów komunalnych. Mimo wielu interwencji, minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego nie zajął ostatecznego stanowiska w tej sprawie. Przedłożona na Sesji informacja była przedmiotem posiedzenia Komisji Rolnictwa i Leśnictwa w dniu 16 grudnia. Na posiedzeniu tym Komisja doszła do wniosku, iż wobec niewykonania szeregu istotnych postanowień U chwały, sytuacja w rolnictwie m. Poznania oraz sprawy związane z dalszym jego rozwojem winny być przedmiotem specjalnego posiedzenia Prezydium Rady N arodowej. Zdaniem Komisji należałoby na tym posiedzeniu uwzględnić takie sprawy, jak: l. Określenie rejonów w granicach administracyjnych miasta, które do roku JXX) nie będą 
Sprawozdaniawyłączone z produkcji rolno-ogrodniczej i podjęcie decyzji w sprawie organizacji kompleksowego budownictwa szklarniowego; 2. Rzetelne rozliczenie Wielkopolskiej Spółdzielni Ogrodniczej i Spółdzielni Ro1niczo- Handlowej z wykonania wniosków Komisji przedstawionych wiosną 1971 T., a następnie akceptowanych przez Prezydium Rady; 3. Podjęcie decyzji, które zapewniłyby rozpoczęcie budowy przechowalni owoców i warzyw ze środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa; i. Podjęcie pilnej decyzji w sprawie fermy lisów w Spławiu oraz terenów rolnych w Junikowie. Zastępca przewodniczącego Komisji Rolnictwa i Leśnictwa, radny Wacław Olszewski, nawiązując do uchwały z 28 kwietnia 1968 r. poinformował, że w odniesieniu do 800 ha lasów położonych w granicach miasta czyniono wiele prób przekazania ich Zarządowi Lasów Komunalnych. Starania te nie przyniosły jednak rezultatów, nie znalazły bowiem poparcia w Ministerstwie Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Zdaniem mówcy, celowe byłoby ponowienie zabiegów w sposób bardziej sprężysty. Radny Olszewski część swego wystąpienia poświęcił sprawom ochrony przyrody i protestował przecfwko lekkomyślnemu "wycinaniu drzew "w mieście. Radny Jan Nalepka zgłosił projekt uchwały w sprawie dotychczasowej realizacji zadań i kierunków rozwoju rolnictwa na obszarze Poznania oraz nowych zaleceń w tej dziedzinie. Rada bez uwag przyjęła propozycję, podejmując uchwałę, w której czytamy m. in.: Zobowiązuje się Prezydium Rady Narodowej m. Poznania do ustalenia kierunków dalszego działania organów rolnictwa i współpracujących z nim jednostek z uwzględnieniem m. in.: a. usprawnienie działalności organów administracji rolnej i jednostek im podporządkowanych; b. zapewnienie budowy przechowalni owoców i warzyw ze środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa; c Określenie rejonów ogrodniczych z organizacją kompleksowego budownictwa szklarniowego; d. zapewnienie poprawy działalności Wielkopolskiej Spółdzielni Ogrodniczej; e. rozważenie możliwości zorganizowania szkoły ogrodniczej; f. rozważenie celowości dalszej egzystencji fermy lisów w Spławiu; g. rozszerzenie programu inwestycyjnego w jednostkach resortu rolnictwa i związanych z rolnictwem; h. podjęcie prac w kierunku zorganizowania związku ogrodników. Po zakończeniu dyskusji nad tym punktem porządku obrad, radny Marian Paluchowski udzielił głosu Kazimierzowi Koczorowskiemu, który w imieniu komisji redakcyjnej projektu uchwały zgłosił poprawki do przedłożonych radnym przed sesją projektów uchwały w sprawie planu i budżetu miasta.
Po akceptowaniu poprawek, Rada jednomyślnie uchwaliła Plan Gospodarczy i budżet miasta na rok 1972. N astępnie Rada uchwaliła plany pracy stałych komisji i tematykę sesji na rok 1972 oraz kilka uchwał w sprawach finansowo- budżetowych.
N a zakończenie obrad zabrał głos sekretarz Prezydium, radny Józef Świtaj, który prosił radnych o porównanie w terminie do dnia 5 stycznia 1972 r. zgodności informacji z faktycznym stanem wykonania postulatów zgłoszonych przez wyborców w okręgu, w którym kandydowali oraz o przekazanie uwag na ten temat do Wydziału Organizacyjno- Prawnego. Radny Świtaj pogratulował przewodniczącemu obrad, radnemu Marianowi Pa1uchowskiemu, dla którego XXI sesja była stodwudziestopiątą sesją, które] obradom przewodniczył. Przewodniczący obrad Marian Paluchowski podziękował za gratulacje i zamknął obrady sesji.
XXII sesja Rady Narodowej m. Poznania odbyła się w dniu 28 stycznia 1972 r. i była poświęcona m. in. podjęciu uchwały w sprawie powołania Okręgowej Komisji Wyborczej dla przeprowadzenia wyborów do Sejmu w Okręgu Wyborczym Nr 7 w Poznaniu. Sesję otworzył przewodniczący Prezydium radny Stanisław Cozaś, który przedstawił - w formie projektu uchwały - propozycje Komisji Mandatowej w sprawie wyboru przewodniczącego i sekretarza obrad oraz ich zastępców na rok 1872. Jednomyślną uchwalą Rady Narodowej radny Marian Paluchowski powołany został na okres do 31 grudnia 1972 r. przewodniczącym obrad, a sekretarzem - radna Urszula Milczyriska. Na zastępcę przewodniczącego powołany został radny Jan Kałamarz, a zastępcę sekretarza - radna Jadwiga Mankiewicz. Wobec nieobecności radnego Pa1uchowskiego, przewodnictwo obrad objął radny Jan Kałamarz. W punkcie pierwszym porządku dziennego dokonano zmian na stanowisku zastępcy przewodniczącego Prezydium. Przewodniczący Zespołu Radnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Czesław Kończal, poinformował, iż w dniu 8 stycznia 1972 r. wpłynęła do Komisji Mandatowej prośba radnego Henryka Kędziory następującej treści: "W związku ze złym stanem zdrowia (przewlekła choroba serca) i wygasającym urlopem bezpłatnym w Polskich Kolejach Państwowych, składam rezygnację z funkcji zastępcy przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania i proszę uprzejmie o przedłożenie Radzie wniosku oodwołanie mnie z tego stanowiska. U stępując z Prezydium Rady Narodowej m. Poznania za akceptacją kierownictwa Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, które desygnowało mnie na to stanowisko, wyrażam gotowość sprowawania w dalszym ciągu mandatu radnego. Informuję jednocześnie, że po zwolnieniu mnie z funkcji zastępcy przewodniczącego obejmę stanowisko dyrektora Biura Projektów Kolejowych i tym samym powrócę do pracy w kolejnictwie, skąd byłem urlopowany". Czesław Kończai poinformował, iż Komisja Mandatowa postanowiła prośbę radnego Kędziory przedłożyć Radzie Narodowej. W imieniu Zespołu Radnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz z upoważnienia Zespołów Radnych Stronnictwa Demokratycznego i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, radny Czesław Kończai stwierdził: "Radny Henryk Kędziora wybrany zastępcą przewodniczącego Prezydium na sesji w listopadzie 1%4 T., nieprzerwanie przez blisko osiem lat pełnił obowiązki radnego i członka Prezydium, dając dowody energii, operatywności, zmysłu organizacyjnego i osobistego zaangażowania w realizacji zadań stojących przed Radą Narodową i jej organami". .,Nadzorując i koordynując na stanowisku członka Prezydium działalność wydziałów i zjednoczeń: przemysłu, handlu, zatrudnienia, kultury fizycznej i turystyki był wymagający w stosunku do siebie i innych, miał na względzie dalszy pomyślny rozwój rodzinnego miasta i dobra jego mieszkańców. Realizując cele nakreślone przez Radę, potrafił zachować osobistą skromność wyrastającą z poczucia nierozerwalnej więzi z ludźmi pracy Poznania, o których sprawy zawsze uparcie "walczył". Radny Czesław Kończai prosił Radę o uwzględnienie wniosku radnego Henryka Kędziory i przyj'ecie jego rezygnacji z funkcji zastępcy przewodniczącego Prezydium. Przewodniczący Obrad przedstawił projekt uchwały Rady w sprawie ustąpienia ze składu Prezydium radnego Henryka Kędziory. Rada przychyliła się do wniosku, podejmując stosowną uchwałę. Radny Czesław Kończai w imieniu Rady wyraził Henrykowi Kędziorze serdeczne podziękowanie za wkład pracy dla miasta i złożył życzenia wielu sukcesów na nowym stanowisku, zadowolenia z pracy oraz pomyślności w życiu osobistym. N astępnie radny Czesław Kończai w imieniu wszystkich zespołów partyjnych zgłosił kandydaturę Andrzeja Wituskiego na stanowisko zastępcy przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania.
Andrzej Wituski urodził się dnia 23 lutego 1932 r. w Poznaniu w rodzinie urzędnika
Adama Wituskiego i jego żony Jolanty z domu Ankiewicz. Szkołę podstawową ukończył w 1946 r. w Luboniu, w roku 1951 zdobył maturę w Gimnazjum i Liceum im. Ignacego Paderewskiego. Pracę zawodową rozpoczął w Zakładach Przemysłu Ziemniaczanego w Luboniu (1951) jako starszy kontroler. W latach 1952 - 1956 studiował w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu, gdzie uzyskał dyplom magistra towaroznawstwa. Od 1957 r. pracował w Zakładach Mięsnych w Poznaniu kolejno na stanowiskach: brakarza, mistrza i kierownika. W 196) r. został powołany na stanowisko zastępcy dyrektora Miejskiego Handlu Mięsem, a od dnia l kwietnia 1970 r.
objął funkcję dyrektora tego przedsiębiorstwa. Z dniem l lutego 1971 r. powołany został na stanowisko kierownika Wydziału Handlu Prezydium Rady Narodowej m. Poznania. Obok pracy zawodowej Andrzej Wituski angażował się w pracę społeczno-polityczną. W latach 1952 - 1956 pracował w organizacjach młodzieżowych Związku Młodzieży Socjalistycznej oraz Zrzeszeniu Studentów Polskich, w których pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji. Jest członkiem Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej od 1%2 To, ostatnio aktywnie działa jako członek Komitetu Dzielnicowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stare Miasto.
Przeprowadzeniem tajnych wyborów zajęła się Komisja Skrutacyjna do której powołano radnych: Ryszarda Małkiewicza, Jana N a1epkę i Aleksandra Wilkoszewskiego.
W części obrad poświęconej interpelacjom i wnioskom, przewodniczący obrad odczytał interpelację radnego Wacława Wilczyńskiego w sprawie zagradzania chodników i jezdni przez przedsiębiorstwo budowlane. Radny Wacław Olszewski zwrócił się z prośbą o właściwą interpretację przepisu prawnego z dnia 19 kwietnia 1%9 r. ó zastępczym wykonaniu kary poprzez świadczenie pracy na cele społeczne. Okazało się, iż w mieście nie istnieje taki zakład pracy, który umożliwiałby wykonanie tego rodzaju kary po godzinie 15»°. Radny Stanisław Andrzejewski zgłosił interpelację w sprawie oczyszczania tablic z nazwami ulic, zwłaszcza wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych. Kierownik Wydziału Komunikacji Aleksander Kirych odpowiadając na interpelację radnego Wacława Wilczyńskiego poinformował że Dyrekcja Poczt i Telekomunikacji 'zwróciła się o zamknięcie chodnika przy al. Marcinkowskiego do końca 1974 To, zaś jezdni - do końca 1972 r. Wydział Komunikacji wyraził zgodę na zamknięcie jezdni do końca grudnia 1971 r. Okazało się jednak po tym terminie, iż nie można wydać zezwolenia na otwarcie ruchu, gdyż wykopy pod 
Sprawozdaniabudynek, który tam powstanie, sięgają 6,5 m głębokości i zachodzi obawa obsunięcia się gruntu. Zobowiązano inwestora i wykonawcę do otwarcia jezdni najpóźniej do końca marca 1972 r. Odnośnie do innych przypadków, poruszonych przez interpelanta, mówca wyjaśnił, iż Wydział wyraża zgodę na zagradzanie ulic tylko wtedy, gdy nie ma innego miejsca na organizację placu budowy (np. przy ul. Kramarskiej). Na interpelację radnych Wacława Olszewskiego i Stanisława Andrzejewskiego wyjaśnienia składał dyrektor Miejskiego Zjednoczenia Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Antoni Karwacki. Przed podjęciem uchwały w sprawie powołania Okręgowej Komisji Wyborczej, głos zabrał radny Józef Świtaj, który stwierdził m. in.: .,Wykonując zadania wynikające z uchwały Rady Państwa z dnia 12 stycznia 1972 r. o zarządzeniu wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Prezydium zleciło podjęcie szeregu prac organizacyjno- technicznych związanych z tą kampanią. Uchwałą Prezydium z dnia 14 stycznia 1972 r. utworzono Miejskie Biuro Wyborcze jako organ techniczno- koordynacyjny kieruj ący przebiegiem prac związanych z przygotowaniem wyborów. Analogiczne biura utworzone zostały przez Prezydia Dzielnicowych Rad N arodowych. "W chwili obecnej prace związane z przygotowaniem wyborów znajdują się w pełnym toku" . Z ważniejszych spraw już zrealizowanych radny Józef Świtaj wymienił: Wydrukowanie szeSClU rodzajów obwieszczeń, w tym jednego obwieszczenia o podziale państwa na okręgi wyborcze oraz pięciu obwieszczeń o podziale dzielnic miasta na obwody głosowania z siedzibami obwodowych komisji wyborczych. Ogółem w Poznaniu utworzono 239 obwodów głosowania, w tym 20 zamkniętych dla placówek służby zdrowia i 11 dla jednostek wojskowych. Dokonanie podziału dzielnic miasta na obwody głosowania jest jedną z ważniejszych czynności przedwyborczych warunkujących sprawny przebieg wyborów. Podział taki spełniać musi szereg warunków przewidzianych ordynacją wyborczą, a zarazem zapewniać łatwe i dogodne dojście do lokalu wyborczego. Stare Miasto posiada 49 obwodów głosowania, w tym pięć zamkniętych, Nowe Miasto - 39, w tym trzy zamknięte, Wilda - 36, w tym trzy zamknięte, Grunwald - 66, w tym pięć zamkniętych i J eżyce - 43, w tym cztery zamknięte.
Zakończono prace przygotowawcze związane z porządkowaniem ewidencji ludności i sporządzeniem próbnego spisu wyborczego. Korzystając z doświadczeń lat poprzednich, spis próbny według obwodów głosowania sporządzony został na tzw. kartówkach, a od 25 stycznia przystąpiono do sporządzania spisu wyborców na formularzu urzędowym. Do akcji tej zaangażowano wielu pracowników organów ewidencji ludności, a ponadto zwrócono się o pomoc do zakładów pracy. Ogółem dla Wykonania spisów wyborców zakłady pracy oddelegowały dwieście dziesięć osób z maszynami do pisania. Spisy zostaną wyłożone do publicznego wglądu od dnia 13 lutego. Biorąc pod uwagę, że w Poznaniu zameldowanych jest ogółem 474 (XX) osób na pobyt stały oraz 28 (XX) na pobyt okresowy, szacunkowa liczba uprawnionych do głosowania przekroczy 35) (XX) osób. W ślad za dokonanym podziałem dzielnic miasta na obwody głosowania nastąpi powołanie społecznych organów wyborczych. Prezydia Dzielnicowych Rad Narodowych powołają ogółem 2054 osoby do składu osobowego obwodowych komisji wyborczych. Aby zapewnić prawidłową informację obywateli w sprawach wyborczych, niezależnie od obwieszczeń wywieszanych we wszystkich ogólnie dostępnych miejscach oraz komunikatów prasowych i radiowych, wykonane zostały druki pomocnicze wskazujące lokale wyborcze. N akład druków pomocniczych przekracza ogółem 23 (XX) różnego rodzaju ulotek i haseł. "Przedstawiając zakres prac Miejskiego Biura Wyborczego oraz zadania organów społecznych związanych z wyborcami - powiedział na zakończenie radny Józef Świtaj - przedstawiam projekt uchwały o powołaniu Okręgowej Komisji Wyborczej Nr T'.
Rada podjęła jednomyślnie uchwałę, na mocy której do Okręgowej Komisji Wyborczej Nr 7 powołano: na przewodniczącego - Jerzego Męczyńskiego, sekretarza Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych, na zastępcę - Stanisława Sadowczyka, pracownika N arodowego Banku Polskiego, na sekretarza - Henryka Stawickiego, kierownika Wydziału Organizacyjno- Prawnego Prezydium Rady Narodowej, na członków: Władysława J erzykowskiego , Józefa Kowala, Witolda Maise1a, Aleksandra Orłowskiego, Romualda Sobo1ewskiego, Barbarę Tuliszka, Jana Wojciechowskiego i Stanisława Zbierskiego. Informację o pracy Prezydium Rady Narodowej w czwartym kwartale 1971 r., doręczoną radnym przed sesją, uzupełnił przewodniczący Prezydium, radny Stanisław Cozaś, informując o zmianach dokonanych na stanowiskach kierowniczych w jednostkach podległych Radzie. 
Na zakończenie obrad przewodniczący Komisji Skrutacyjnej radny Aleksander Wilkoszewski odczytał protokół Komisji. W wyniku głosowania Andrzej Wituski został jednomyślnie wybrany zastępcą przewodniczącego Prezydium Bady Narodowej.
N owy zastępca przewodniczącego Andrzej Wituski złożył Radzie podziękowanie za okazane zaufanie. N a tym przewodniczący obrad, radny Jan Kałamarz, ziamknął posiedzenie Hady.

Afanan Gen o wefiak
KRONIKA OBCHODÓW 27 ROCZNICY WYZWOLENIA POZNANIA (18-28 LUTEGO 1972 R.)
Wzorem lat ubiegłych rocznica wyzwolenia Poznania spod jarzma faszystowskiego obchodzona była w roku 1972 w ciągu kilku dni lutego. Kulminacyjny dzień przypadł na 22 lutego i był połączony z 54 rocznicą powstania armii Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, której bohaterskie oddziały wyzwalały Poznań w 1945 r.
Piątek, 28 lutego
Uroczysta sesja Dzielnicowej Rady Narodowej Nowe Miasto, z udziałem I sekretarza Komitetu Dzielnicowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Kazimierza Bucherta. Dorobek dzielnicy przedstawił przewodniczący Prezydium - Zbigniew Kotuiski. W czasie sesji udekorowano wielu członków Związku Bojowników o Wolność i Demokrację odznaczeniami państwowymi i bojowymi. Krzyże Kawalerskie Orderu Odrodzenia Polski otrzymali: Stefan Mańczak i Józef Pawe1czyk, a Złoty Krzyż Zasługi - Stanisław K1uziak. Wielkopolskie Krzyże Powstańcze: Władysław Michalski, Władysław Nowak, Franciszek Pa1uszkiewicz, Michał Pernat, Stanisław Po1erowicz, Franciszek Rajewicz, Władysław Rozmiarek, Wiktor Rubiś, Stefan Stański, Michał Strzelczak, Franciszek Szafrański, Michał Szymański. Jan Wachowiak, Stanisław Walczak, Józef Wolny, Franciszek Zygmunt i Stefan Zymałkowski. Marian Szymański otrzymał także Honorową Odznakę Miasta Poznania. Komisja złożona z przedstawicieli organizatorów plebiscytu na "Najpopularniejszego Wielkopolanina roku 1971", obradująca pod kierownictwem przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych Czesława Kończala, dokonała podsumowania wyników głosowania. Po podliczeniu wszystkich ważnie oddanych głosów okazało się, iż tytuł "Najpopularniejszego Wielkopolanina roku 1971" zdobyła działaczka społeczna i wychowawczyni, Helena Heiakowa z Trzcianki. Zaszczytne tytuły ,.Wie1kopo1an roku 1971" zdobyli: Alfons K1afkowski - profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, specjalista z dziedziny prawa międzynarodowego; Jerzy Kurczewski - dyrygent, kompozytor, pedagog, dyrektor artystyczny Poznańskiego Chóru Chłopięcego; Zofia Miazga - członkini Związku Młodzieży Wiejskiej (uratowała cztery tonące osoby); Eugeniusz Paukszta - pisarz i publicysta; Michał Płóciennik - mistrz w Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski"; Tadeusz Rut - wynalazca metody kucia wałów korbowych, pracownik naukowy Instytutu Obróbki Plastycznej; Zdzisława Sośnicka - piosenkarka; Marceli Tritt - brygadzista Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego, udekorowany Order,em Budowniczego Polski Ludowej; Józef Wójcik rolnik z Bruszczewa powiat kościański. *
Dzielnicowa Rada Przyjaciół Harcerstwa Stare Miasto z dniem l marca 1971 r. ogłosiła dla wszystkich szkół dzielnicy konkurs "dobrej roboty w harcówkach" oznaczony hasłem "Do-Ro-Ha 71". Jego celem było m. in. pogłębienie wiedzy o rozwoju Wielkopolski i organizowanie turniej ów . .młodych wynalazców". W konkursie, który trwał do dnia 31 grudnia 1971 T., uczestniczyło czternaście szkół. Młodzież zdobyła tysiące sprawności; w siedzibie szczepów utworzono szereg kącików pamięci narodowej. Z okazji rocznicy wyzwolenia Poznania odbyło się podsumowanie konkursu. I miejsce w kategorii szkół podstawowych (wycieczka na Westerplatte) zdobyła Szkoła Podstawowa Nr l, a w kategorii szkół średnich - VI Liceum Ogólnokształcące.
Niedziela 20 lutego Na X zjeździe miejskiej organizacji Towarzystwa Przyjaźni Po1sko- Radzieckiej podsumowano dwuletnią działalność Towarzystwa oraz wytyczono kierunki pracy na najbliższe lata. Referat sprawozdawczy wygłosił Aleksander Anho1cer. Organizacja zrzesza czterdzieści pięć tysięcy członków skupionych w 69) ogniwach oraz 150 kołach szkolnych. Obiektem koncentrującym wysiłki mieszkańców i stanowiącym trwałą pamiątkę 
Sprawozdania
jest Park - Pomnik Braterstwa Broni i Przyjaźni Po1sko- Radzieckiej na Cytadeli. Tej sprawie poświęcono w dyskusji wiele miejsca. Za najważniejsze zadanie organizacji uznano rozwijanie działalności i Towarzystwa w wielkich zakładach pracy oraz szkołach. W Zjeździe uczestniczył kierownik Wydziału Propagandy i Kultury Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Marian Jakubowicz. Obecny był konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Mikołaj Tałyzin. Długoletni działacze Towarzystwa otrzymali Odznaki Honorowe Miasta Poznania: Zdzisław Charłampowicz, Bolesław Gajewski, Henryk Jasiak i Henryk Łukaczewski. Kilkadziesiąt osób otrzymało Złote Odznaki Towarzystwa Przyjaźni Po1sko- Radzieckiej oraz zakłady i instytucje: Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej, Zarząd Okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, Wojewódzki Związek Spółdzielczości Pracy, Pałac Kultury, Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza "Prasa" , Centralny Związek Spółdzielni Mieszkaniowych, Wojewódzki Zarząd Kin, Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego oraz Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego przy Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski".
Zjazd wybrał nowy zarząd, na czele którego stanął ponownie Aleksander Anho1cer.
W Klubie Oficerskim przy ul. Niezłomnych otwarto wystawę dzieł sztuki o tematyce wojskowej. Dwudziestu dwóch artystów plastyków prezentowało obrazy olejne, grafikę i rzeźbę. fu> otwarciu wystawy zastępca dowódcy wojsk lotniczych do spraw politycznych gen. bryg. Marian Zieliński wręczył kilku artystom Medale "Za zasługi dla obronności kraju" .
Tradycyjne biegi przełajowe na Cytadeli.
Trasę wytyczono na obszarze Parku - Pomnika Braterstwa Broni i Przyjaźni po1sko- Radzieckiej. Sztafety kobiece biegały 800 + 1600+400+800 m, a męskie 1600+800+3200 + 800 + 1ffi) m. Do zawodów zgłosiły się 54 zespoły, w tym 24 żeńskie. Imprezę rozpoczęto złożeniem wiązanki kwiatów u stóp pomnika żołnierzy i ofiar radzieckich poległych w walkach o wyzwolenie Poznania. Zwycięzcy w konkurencji żeńskiej: 1. Stare Miasto - 12.48,8; 2. J eżyce I. - 12.54,8; 3. Grunwald - 13.00,8.
Wyniki mężczyzn: 1. Stare Miasto 2. Wilda I - 23.14,4; 3. J eżyce II
23.06,6; 23.55,0.

Turniej siatkówki dziewcząt zorganizowany przez Dzielnicowy Komitet Kultury Fizycznej 1 Turystyki Nowe Miasto, w którym startowało pięć zespołów poznańskich i reprezentacja Szczecina. N aj1epszym zespołem okazały się siatkarki Klubu Sportowego "Budowlani", które po zwycięstwie w eliminacjach nad Klubem Sportowym "Energetyk" (3: O) zwyciężyły także w półfinale zespół "Przemysława" (3 : O), a w finale - reprezentację Szczecina (3 : l). Szczecinianki wywalczyły Ii miejsce, a trzecie "Przemysław".
Poniedziałek, 21 lutego Z aktywem "Klubu Cytadelowców" spotkali się członkowie Sekretariatu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z I sekretarzem Jerzym Zasadą. Powitał on serdecznie kombatantów, podkreślając, iż ich ofiara krwi i wojennego trudu nie poszła na marne. Miasto przechodzi burzliwy rozwój, coraz lepiej zaspokajane są potrzeby mieszkańców. Sprawy te są przedmiotem nieustannej troski Komitetu Wojewódzkiego, Rad Narodowych, Związków Zawodowych. Dziękując "Cytadelowcom" za ofiarność w codziennej pracy, Jerzy Zasada stwierdził, iż społeczeństwo liczy na ich dalszą, zaangażowaną pracę dla miasta. Prezes "Klubu Cytadelowców" Ludwik Pawlak powiedział na spotkaniu m. in. "Poznańscy Cytadelowcy wykonali swój patriotyczny obowiązek, nie szczędząc życia i krwi. W walce o zdobycie ostatniego punktu oporu hitlerowskiego padli kilkunastoletni chłopcy i powstańcy wielkopolscy wierni postępowym tradycjom ludu wielkopolskiego. Obecnie, tak jak przez wszystkie powojenne lata, «Cytadelowcy» wnosić będą nadal swój wkład w ogólnonarodowy wysiłek dla dobra ojczyzny". Zapewniając gospodarzy spotkania o poparciu poznańskich kombatantów dla programu wyborczego Frontu Jedności Narodu Ludwik Pawlak podziękował kierownictwu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej za życzliwość i poparcie udzielane" Cytadelowcom" . N astępnie zebrani dzielili się wspomnieniami. Przypominano jak w walce o wyzwolenie miasta rodziło się braterstwo broni i przyjaźń z żołnierzami radzieckimi; jak odradzało się życie w zburzonym mieście; jak powstawały pierwsze instytucje i placówki władzy, wreszcie jak poznaniacy - a wśród nich "Cytadelowcy" - pomagali zagospodarowywać Ziemie Odzyskane.
Uroczysta Sesja Dzielnicowej Rady N arodowej Stare Miasto w pałacu Działyńskich. Wzięli w niej udział działacze Dzie1nicowe
Delegację Armii Radzieckiej wita na peronie poznańskiego dworca przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś. Stoją od lewej gen. płk. Gleb Bakłanow i marszałek Związku R-adzieckiego Wasilij Czujkow (21 II 1972)
go Komitetu Frontu Jedności Narodu, przedstawiciele zakładów pracy, instytucji oraz komitetów blokowych. Referat obrazujący dwudziestosiedmio1etni dorobek Starego Miasta wygłosił przewodniczący Prezydium, Mieczysław Tarzyński. Zapoznał on także z wynikami uzyskanymi w roku 1971 w realizacji prac społecznych na rzecz miasta i dzielnicy. Ogółem wartość czynów przekroczyła 17 milionów zł. Podczas Sesji działacze wyróżniający się w pracy społecznej otrzymali odznaczenia państwowe. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski - Francisezk Grabiak, Złoty Krzyż Zasługi - Waldemar Ekier, Srebrne Krzyże Zasługi - Jan Jeżak, Lucyna Koszuta i Marta Stróżyk, a Brązowe Krzyże Zasługi - Janusz Pietz i Tadeusz Trzybiński. Ponadto osiemnastu aktywistom wręczono Odznaki Honorowe Miasta Poznania. Dwadzieścia osób otrzymało Srebrne i Złote Odznaki Towarzystwa Miłośników Poznania. Za realizację czynów w Parku na Cytadeli przyznano medale pamiątkowe sześciu zakładom pracy i instytucjom.
W Białej Sali Prezydium Rady Narodowej m. Poznania odbyło się spotkanie przedstawicieli władz partyjnych i państwowych z
9 gromka Miasta Poznania
"Wielkopolanami roku 1971". W imieniu organizatorów drugiego plebiscytu, przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych Czesław Kończai powitał przybyłych na spotkanie laureatów plebiscytu oraz I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej J erzego Zasadę, sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Jana Pawlaka przewodniczących prezydiów: Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszka Szczerbata i Rady Narodowej Poznania - Stanisława Cozasia, sekretarza Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego - Tadeusza Młyńczaka i przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu - Edmunda Rejka. Obecny był także "Najpopularniejszy Wielkopolanin roku 1970" - prof. dr Wiktor Dega. Czesław Kończai złożył najserdeczniejsze gratulacje "N ajpopu1arniejszej Wielkopolance roku 1971" - Helenie He1akowej oraz "Wielkopolanom roku 1971": prof. dr Alfonsowi K1afkowskiemu, Jerzemu Kurczewskiemu, Zofii Miazga, Eugeniuszowi Paukszcie, Michałowi Płóciennikowi, dr inż. Tadeuszowi Rutowi, Zdzisławie Sośnickiej, Marcelemu Trittowi i Józefowi Wójcikowi. Podziękował im także za działalność i pracę, którą zaskarbili sobie szacunek społeczeństwa. W imieniu organizatorów plebiscytu: Wojewódzkiej 
Sprawozdania
Marszałek Związku Radzieckiego, przewodniczący delegacji Armii Radzieckiej, Wasilij Czujkow w towarzystwie przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisława Cozasia (z lewej) i I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzego Zasady (z prawej) na peronie poznańskiego Dworca Głównego.
W głębi od lewej: gen. bryg. pilot Franciszek Kamiński i gen. dyw. pilot Jan Raczkowski (21 II 1972)
Komisji Związków Zawodowych, Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego, Zarządów Wojewódzkich Związku Młodzieży Socjalistycznej i Związku Młodzieży Wiejskiej, redakcji poznańskich dzienników, radia i telewizji oraz gazet zakładowych i regionalnych, Czesiaw Kończai wręczył Helenie He1akowejkryształowy wazon, a pozostałym laureatom medale. Za wyróżnienie podziękowała Helena He1akowa. Zapewniła, że dopóki jej sił starczy, będzie zajmowała się wychowaniem przybranych dzieci, aby wyrosły na dobrych obywateli Polski Ludowej. 
Sala Biała Prezydium Rady Narodowej m.
Poznania. Przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych Czesław KończaI wręcza Helenie Helakowej "N ajpopuIarniejszej Wielkopolance roku 1971" - pamiątkowy kryształowy puchar. W głębi: Zofia Miazga i Marceli Tritt (21 II 1972)
Gratulacje laureatom przekazał w imieniu Egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada.

W siedzibie Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, w hallu Collegium Minus odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą 120 pracownikom Uniwersytetu Poznańskiego, zamęczonym w więzieniach i obozach koncentracyjnych, zmarłych na skutek represji wroga, poległym w walce z terrorem hitlerowsikm w latach okupacji 1939 -1945. Po prze
>,cmówieniu rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza prof. dra Czesława Łuczaka odsłonięcia tablicy dokonała wdowa po zamordowanym prof. dr Franciszku Raszei - Stanisława Raszejowa. W uroczystości uczestniczyli m. in.: I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada i rektorzy poznańskich uczelni.
W Muzeum Historii Miasta Poznania w Ratuszu otwarto wystawę naj cenniejszych darów i nabytków z ostatnich kilkunastu lat. 
Sprawozdania
Wśród zgromadzonych na wystawie obiektów zwracają uwagę przywileje królewskie dla poznańskich kupców z czasów Stefana Batorego i Jana III, sztychy i mapy z widokami starego Poznania, wśród nich mapa Wielkopolski rysowana przez Jerzego Freudenhammera dla Krzysztofa Opalińskiego w połowie XVII w., wyroby rzemiosła artystycznego, portrety sławnych Wielkopolan i prace poznańskich grafików okresu dwudziestolecia 1919 - 1939, związanych z grupą artystyczną "Bunt".
W jednej z gablot zgromadzono także dokumenty z lat okupacji 1939 - 1945. Do naj cenniejszych eksponatów wystawy zaliczyć należy panoramę Poznania z połowy XVIII w. wykonaną przez śląskiego rysownika Bernarda Wernera.
Wieczorem na peronie poznańskiego dworca głównego powitano delegację Armii Radzieckiej, wśród niej czynnych uczestników walk o Poznań w roku 1945 z marszałkiem Związku Radzieckiego Wasilijem Czujkowem.
W skład delegacji weszli: gen. płk. Gleb Bakłanow i gen 1ejt. Aleksiej Pronin.
Gości witali I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Ro
Sala Biała Prezydium Rady Narodowej m. Poznania. "Naj popu1arniejszej Wielkopolance roku 1971" - Helenie Helakowej składa gratulacje I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada. W głębi od lewej: Zofia Miazga i Marceli Tritt (21 II 1972)
botniczej Jerzy Zasada, przewodniczący prezydiów Wojewódzkiej Rady Narodowej i Rady Narodowej Poznania Franciszek Szczerba1 i Stanisław Cozaś, generalicja, delegacje: Frontu Jedności Narodu, "Klubu Cytadelowców" , Powstańców Wielkopolskich 1918/1919, organizacji społecznych. W uroczystości powitania wziął udział konsuI generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Mikołaj Tałyzin. "Ogarnia mnie zawsze wzruszenie powiedział Wasilij Czujkow - ilekroć przybywam do miasta, o którego wolność walczyłem. Cieszę się, iż będę miaf możność spotkania się z towarzyszami broni z okresu walk o Poznań. Z okazji rocznicy składam serdeczne życzenia wszystkim mieszkańcom pięknego miasta".
Wtorek 22 lutego W Białej Sali Prezydium Rady Narodowej Poznania odbyła się dekoracja "Cytadelowców" Odznakami Honorowymi Miasta Poznania. Na uroczystość przybyli m. in. członkowie Prezydium Rady Narodowej z przewodniczącym Stanisławem Cozasiem, przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Związków 
#tll He e e eIIIII
Sala Biała Prezydium Rady Narodowej m. Poznania. Helena Helakowa dziękuje za zaszczytne wyróżnienie. Stoją od lewej: sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Pawlak, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada, reporter "Expressu Poznańskiego" Zbigniew N amysłowski, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozas, przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych Czesław Kończai (21111972)
Zawodowych Czesław Kończai oraz prezes Zarządu Okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację - Henryk Mazur. W spotkaniu uczestniczył konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Mikołaj Tałyzin. Obecna była delegacja Armii Radzieckiej z marszałkiem Związku Radzieckiego Wasilijem Czujkowem. Po powitaniu zebranych Stanisław Cozaś i wiceprzewodniczący Jerzy Łangowski udekorowali Honorowymi Odznakami-Miasta Poznania sześćdziesięciu trzech uczestników szturmu na Cytadelę w lutym 1945 r. oraz czterech b. więźniów politycznych. W czasie gratulacji głos zabrał także marszałek Wasilij Czujkow. Przekazał on "Cytadelowcom" serdeczne pozdrowienia i wspominał dni wspólnej z poznaniakami walki oddziałów Armii Radzieckiej o wolność miasta. W imieniu odznaczonych "Cytade10wców" podziękował za wyróżnienie Edmund Czerwiński.
O godzinie 12 00 w Sali Odrodzenia Poznańskiego Ratusza zebrali się laureaci Nagród Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego za 1971 r. W uroczystości wręczenia nagród uczestniczyli sekretarze Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej: Jerzy Zasada, Jan Pawlak, Władysław Sleboda, członkowie Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego z Walentym Kołodziejczykiem, Komitetu Wojewódzkiego Stronnictwa Demokratycznego ze Zbigniewem Rudnickim. Zebranych powitał przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal. Przypomniał dni walki o wyzwolenie miasta i Wielkopolski oraz przemiany, jakie dokonały się w Poznaniu i w regionie, m. in. dzięki zaangażowaniu wielkopolskich twórców i działaczy kultura1no-oświatowych. Dowodem uznania ich pracy są doroczne nagrody. 
Sprawozdania
-II
Wręczenia Nagród dokonali: przewodniczący prezydiów Rad Narodowych Franciszek Szczerba1 i Stanisław Cozaś. W imieniu wyróżnionych podziękował prof. dr Kazimierz Malinowski.
N agrody indywidualne otrzymali: Czesława Gruszczyńska kierownik Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jarocinie za dobrą organizację placówki i osiągnięcia czytelnicze, dzięki której stała się ona bazą szkoleniową dla przyszłych bibliotekarzy; Ildefons Houwalt, artysta malarz za osiągnięcia artystyczne, Aleksandra Imaiska, solistka Państwowej Opery im. Stanisława Moniuszki za prezentowanie w Belgii, Francji i Niemieckiej Republice Demokratycznej poziomu i dorobku polskiej wokalistyki; Stanisław Kubiak, prezes Zarządu Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania, redaktor naczelny Polskiego Radia za kształtowanie w społeczeństwie postawy aktywnego zaangażowania w sprawy miasta; Zdzisław Lewicki, kierow
Uroczystość wręczenia N agród Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego za rok 1971 w Sali Odrodzenia poznańskiego Ratusza <22 II 1972). W imieniu laureatów dziękuje za wyróżnienie prof. dr Kazimierz Malinowski. W głębi - Kornel Michałowski
nik działu w "Domu Książki" za osiągnięcia w upowszechnianiu książki, zwłaszcza pisarzy poznańskich oraz książki społeczno-politycznej; prof. dr Kazimierz Malinowski , dyrektor Muzeum Narodowego za działalność wydawniczą i upowszechnieniową kierowanej przez niego placówki; Kornel Michałowski, kustosz Biblioteki Głównej U niwersytetu im. Adama Mickiewicza za działalność naukowo-publicystyczną w zakresie bibliografii muzycznej i historii kultury muzycznej; Jerzy Milian za popularyzację muzyki jazzowej; Egon Naganowski, literat za działalność krytyczno-literacką oraz upowszechnianie literatury współczesnej w szkołach i placówkach kulturalno-oświatowych miasta i województwa; Andrzej Niekrasz, plastyk, nauczyciel Studium Nauczycielskiego w Kaliszu za podnoszenie estetyki Kalisza i powiatu kaliskiego; Helena Szlabsowa, kierownik Gromadzkiego Ośrodka Kulturalnego w Brudzewie pow. turecki za upowszechnianie kultury 
Uroczystość wręczenia Nagród Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego za rok 1971 w Sali Odrodzenia poznańskiego Ratusza (22 II 1972). Jerzemu Sosnowskiemu, dyrektorowi wojewódzkiej redakcji Wydawnictwa Art ysityczno-Graficznego, Nagrodę Zespołową wręcza przewodniczący Prezydium Rady N arodowej m. Poznania Stanisław Cozaś
teatralnej; Marian Weigt, muzyk za działalność w amatorskim ruchu chóralnym. Nagrody zespołowe: Państwowa Filharmonia - za bogaty wachlarz działalności koncertowej , ze szczególnym uwzględnieniem różnorodnych form uprzystępniania i upowszechniania muzyki; Państwowy Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu - za wyniki artystyczne, pozwalające placówkę tę zaliczyć do czołówki teatrów w Polsce; Państwowy Teatr Lalki i Aktora "Marcinek"za całokształt działalności oraz propagowanie polskiej kultury teatralnej poza granicami kraju; Zespół Studenckiego Teatru "Ósmego dnia" - za propagowanie nowoczesnego teatru politycznego; Zespół Śpiewaczy im. Bolesława Dembińskiego przy Powiatowym Domu Kultury w Rawiczu - za upowszechnianie kultury muzycznej; redakcja wojewódzka Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego - za działalność edytorsko-wydawniczą, szczególnie w dziedzinie plakatu; Zespół organizatorów ,. Harcerskich koncertów z lilijką" z Ostrowa W1kp. - za popu1ary-' zaeję muzyki poważnej w wykonaniu znanych solistów krajowych i zagranicznychu stóp Pomnika Bohaterów na Cytadeli w obecności kompanii honorowej Wojska Polskiego odbyła się uroczystość składania wieńców. Orkiestra odegrała hymny narodowe Polski i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Przy łoskocie werbli złożono wieńce pod pomnikami: Bohaterów kierownictwa podziemnej Polskiej Partii Robotniczej rozstrzelanych w obozie zagłady w Żabikowie 13 sierpnia 1944 r. oraz pomnikiem ochotników - "Cytadeloweów". Wieńce składały delegacje Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z sekretarzem Janem Pawlakiem, delegacja Armii Radzieckiej z marszałkiem Wasilijem Czujkowem i konsulem generalnym Mikołajem Tałyzinem oraz delegacje Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego prezydiów Rad N arodowych, Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności N arodu, Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych, Towarzystwa Przyjaźni Po1sko- Radzieckiej i in. 
Sprawozdania
N a uroczysty koncert w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza przybyli członkowie Egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z I sekretarzem Jerzym Zasadą, prezes Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Walenty Kołodziejczyk, przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Zbigniew Rudnicki, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanis1aw Cozaś, wiceprzewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Andrzej Śliwiński, przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności N arodu Edmund Rejek. N a koncert przybyli przedstawiciele Wojska Polskiego, organizacji społecznych i młodzieżowych oraz "Klubu Cytadelowców" . Obecna była delegacja. Armii Radzieckiej: marszałek Związku Radzieckiego Wasilij Czujkow, gen. płk. Gleb Bakłanow i gen. 1ejt. Aleksiej Pronin. W koncercie uczestniczyli przedstawiciele placówek dyplomatycznych: konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Mikołaj Tałyzin ikon
Uroczystość wręczenia N agród Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego za rok 1971 w Sali Odrodzenia poznańskiego Ratusza (22 II 1972). Redaktorowi N acze1nemu Poznańskiej Rozgłośni Polskiego Radia Stanisławowi Kubiakowi wręcza N agrodę przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś. W głębi przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerba1
suI Stanów zjednoczonych Ameryki Północnej - Frances A. U senik. Program koncertu przygotowała Rada Okręgowa Zrzeszenia Studentów Polskich. Pierwsza jego część nawiązywała do lat okupacji 1939 - 1945, druga do współczesności. Wykonawcami były studenckie zespoły: Tańca współczesnego Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego, Teatru Propozycji "Paradoks bis", Zespół madrygalistów poznańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej oraz jazzu tradycyjnego z Wrocławia. Wystąpili także: Chór akademicki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, studio piosenki "Nurt" oraz Mirosława Kowalak, Andrzej Szwajcer i inni.

Do młodzieży ze Szkoły Podstawowej Nr 13 im. Cytade10wców przy ul. Północnej na uroczystą akademię przybyli uczestnicy walk o Cytadelę oraz Aniela W egner, której dziewiętnastoletni syn poległ w 1945 r. w czasie szturmu na twierdzę. Przy tablicach pamiątkowych harcerze zaciągnęli warty honorowe. Akademię wypełnił montaż litenacko-muzyczbiJ 1lI1lI1lI1lI1lI1lI1lI1lI1lIn 4TL
"Y*4 V * lp:
IIIJIIIIJIIIIIII EHIDI A1II1IWllll ;$3bllIDK:>$ lKllI 1
Uroczystość wręczenia Nagród Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego za rok 1971 w Sali Odrodzenia poznańskiego Ratusza (22 II 1972). Grupa laureatów: stoją od lewej: Ildefons Houwalt, Aleksandra Imaiska, Stanisław Kubiak, Kazimierz Malinowski, Kornel Michałowski, Jerzy Milian, Egon Naganowski, Andrzej Niekraszny poświęcony historycznym wydarzeniom 1945 r.

Na posiedzeniu Prezydium Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Socjalistycznej uchwalono, iż planetarium w Parku- Pomniku Braterstwa Broni i Przyjaźni Po1sko- Radzieckiej na Cytadeli będzie budowane pod patronatem Związku Młodzieży Socjalistycznej w oparciu o Ochotnicze Hufce Pracy oraz młodzież szkół budowlanych. Rzucono hasło: "Młodzież miastu".
Środa 23 lutego W Szkole Podstawowej Nr 33 im. Zdobywców Cytadeli Poznańskiej, z okazji święta patrona szkoły, odbył się apel harcerski przed pamiątkowym obeliskiem. Delegacja organizacji młodzieżowych złożyła także wieńce i kwiaty u sitóp pomnika Bohaterów na Cytadeli. Na akademii, przedstawiciel Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Wacław Ma1ak opowiedział młodzieży o bohaterskim szturmie na Cytadelę w lutym 1945 r. *
Członkowie delegacji Armii Radzieckiej gen.
płk. Gleb Bakłanow i gen. lej t. Aleksiej
Pronin zwiedziła Wyższą Oficerską Szkołę Wojsk Pancernych im. Stefana Czarnieckiego.
Gościom towarzyszyli: wiceprzewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania - Jerzy Łangowski i sekretarz Prezydium - Józef Świtaj . Na dziedzińcu szkoły gości powitał zastępca komendanta - płk Władysław Łukaszyk oraz delegacja podchorążych.
Gości radzieckich szczególnie interesowały gabinety i sale szkoleniowe oraz Muzeum Broni Pancernej.
Po wizycie u "Pancerniaków" goście radzieccy zwiedzili miasto, m. in. nowobudujące się osiedla mieszkaniowe "Rataje" i "Winogrady" .

O godzinie 12»> odbyła się uroczysta odprawa wart Garnizonu Poznańskiego. Przed Ratuszem na Starym Rynku zgromadziło się wielu mieszkańców Poznania.
Piątek 28 lutego Realizacja programu wyborczego i postulatów mieszkańców zgłoszonych w latach 1969 - -1971 oraz czynów społecznych w zeszłym roku była przedmiotem sesji Dzielnicowej Rady Narodowej Wilda.
N a początku 1971 r. mieszkańcy dzielnicy 
Sprawozdania
-
IIIwIII
" "
**.f--:.

U roczystość składania Wlencow pod Pomnikiem Bohaterów na stokach Cytadeli (22 II 1972).
Na planie - delegacja Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Janem Pawlakiem, z kierownikami Wydziału Propagandy i Kultury Marianem J akubowiczem (z lewej) i Wydziału Administracyjnego Romualdem Sobo1ewskim (z lewej). W głębi delegacja Armii Radzieckiej. Pośrodku marszałek Związku Radzieckiego Wasilij Czujkow
postanowili wykonać prace społeczne wartości 14 milionów zł. Dzięki mobilizacji m. in. zakładów pracy, komitetów osiedlowych i blokowych zamierzenia te znacznie przekroczono. Wykonano bowiem prace społeczne wartości ponad 28 milionów zł. Podczas sesji złożono serdeczne podziękowanie tym wszystkim, którzy przejawiali szczególną inicjatywę w wykonywaniu czynów społecznych. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski udekorowany został Franciszek Głowacki. Srebrne Krzyże Zasługi otrzymali: Teresa Abrahamczyk, Sylwester Adamczak, Edmund Buchwa1d, Benon Klejdziński, Marian Konopiński i Marceli Rydliński. Ponadto kilkudziesięciu aktywistów otrzymało Honorowe Odznaki Miasta Poznania.
Sobota 26 lutego
Delegacja Armii Radzieckiej z marszałkiem Wasilijem Czujkowem, w towarzystwie sekretarza Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Józefa Świtają zwiedziła Technikum Samochodowe im. Marcelego Nowotki. Spot
kanie z młodzieżą w auli Technikum rozpoczął montaż literacki o wyzwoleniu Poznania. Ze wzruszeniem słuchali wszyscy odczytanej odezwy marszałka Czuj kowa z 1945 r. do żołnierzy niemieckich o zaprzestanie walki. Owacyjnie przyjęto wystąpienie marszałka Wasilija Czujkowa. Mówił o młodzieży, przypomniał czasy, gdy jako dziewiętnastoletni młodzieniec po zakończeniu kursów wojskowych został skierowany na front. Mówił o poświęceniu młodzieży radzieckiej w budownictwie socjalistycznym i w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej. Przypomniał zwycięski marsz na Berlin armii radzieckiej i polskiej. Z wdzięcznością mówił o pomocy, jaką nieśli mieszkańcy Poznania armii radzieckiej podczas pamiętnych dni lutowych 1945 r. N a zakończenie marszałek Czujkow życzył młodzieży polskiej powodzenia w nauce i szczęścia w życiu osobistym. Marszałek wręczył przedstawicielowi młodzieży dwie swgje książki. Spotkanie zakończyło się długotrwałą owacją. 
Marszałek Związku Radzieckiego Wasilij Czujkow przemawia do młodzieży w czasie wizyty w Technikum Samochodowym im. Marcelego Nowotki (26 II 1972)
Niedziela 27 lutego Dwa czołowe zespoły śpiewacze, laureaci ostatniego Festiwalu Kulturalnego Związków Zawodowych - Chór Mieszany Spółdzielczości Pracy im. Stanisława Moniuszki pod dyrekcją Mieczysława Dondajewskiego i Chór Męski Związku Zawodowego Kolejarzy "Hasło" pod dyrekcją Romana Jóźwiaka przygotowały koncert najpiękniejszych pieśni kompozytorów polskich i obcych który odbył się w auli Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej.

Czwarty już z kolei "Marsz szlakiem walk o Cytadelę" . Na starcie stanęło ponad 1cm uczestników, reprezentujących zakładowe ogniska Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej, szkoły i instytucje. Punktualnie o godzinie 10»> z pięciu punktów startowych przy Zarządach Dzielnicowych Związku Młodzieży Socjalistycznej wyruszyły na trasę drużyny. Po przejściu ulicami miasta uczestnicy marszu wkroczyli do Parku Braterstwa Broni i Przyjaźni Po1sko- Radzickiej na Cytadelę, gdzie po zwiedzeniu Muzeum Wyzwolenia Poznania przeszli pierwszą próbę. U dany był sprawdzian praktyczny. Pozornie nietrudne konkurencje sprawiały nieco kłopotu zawodnikom, a szczególnie rzut do tarczy. Po zakończeniu etapu na Cytadeli, drużyny udały się do Zamku, gdzie zwiedzały salę tradycji ruchu młodzieżowego, okolicznościową wystawę poświęconą Polskiej Partii Robotniczej a także mogły obejrzeć filmy, przedstawiające walki o Cytadelę. Ostatnią konkurencją marszu było strzelanie z wiatrówki. Pierwsze miejsce zajęło koło Związku Młodzieży Socjalistycznej przy Zakładzie Energetycznym Okręgu Zachodniego.
N a dworcu poznańskim przedstawiciele władz partyjnych i państwowych z sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Janem Pawlakiem pożegnali opuszczającą Poznań delegację Armii Radzieckiej z marszałkiem Wasilijem Czujkowem.
Poniedziałek. 28 lutego "Wielkopolska wczoraj, dziś i jutro" - pod tym hasłem rozpoczął się w Pałacu Kultury pokaz filmów poświęconych regionowi. Zebrał: Tadeusz Orlik 
Sprawozdania
WYDARZENIA W POZNANIU W 11971 ROKU
Częśćczwarta
PAŹDZIERNIK
1.10. Inauguracje roku akademickiego na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w auli uczelni oraz w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Kwatermistrzowskich im. Mariana Buczka i Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Pancernych im. Stefana Czarnieckiego.
W Collegium Maius rozpoczęła się międzynarodowa konferencja matematyków zorganizowana przez Instytut Matematyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, z udziałem naukowców z Czechosłowacji, Jugosławii, Francji, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Niemieckiej Republiki Federalnej, Węgier, Stanów Zjednoczonych i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Rozpoczęło się Sympozjum Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej w Instytucie Biostruktury Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza z udziałem ok. pięciuset lekarzy. Inauguracja sezonu artystycznego w Filharmonii Poznańskiej w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Orkiestrą symfoniczną Filharmonii dyrygował Renard Czajkowski, solistą był pianista włoski Fausto Zadra.
2.10. Podczas inauguracji roku akademickiego w Wyższej Szkole Rolniczej promocję na doktora honoris causa tej uczelni otrzymał prof. Aleksander Piesocki z Akademii Techniczno- Leśnej w Leningradzie.
Inauguracje nowego roku akademickiego w Wyższej Szkole Ekonomicznej i Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. 3.10. Krajowy Zjazd Polskiego Związku Pszczelarskiego z udziałem pszczelarzy z Czechosłowacji i Niemieckiej Republiki Demorkatycznej. 4.10. Inauguracja roku akademickiego na Politechnice Poznańskiej odbyła się w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. 5.10. Recital amerykańskiego pianisty Jeffreya Swanna w auli uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
W przedstawieniu opery Don Carlos Verdiego w Operze Poznańskiej partię Eboli śpiewała gościnnie Krystyna Szostek - Radkowa (mezzosopran). 6.10. Plenarne posiedzenie Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poświęcone pracy ideowo-politycznej wśród młodzieży. Uczestniczyli m. in.: przewodniczący Zarządu Głównego Związku Młodzieży Socjalistycznej Andrzej Żabiński, naczelnik Głównej Kwatery Związku Harcerstwa Polskiego Stanisław Bohdanowicz i przewodniczący Rady Naczelnej Zrzeszenia Studentów Polskich Stanisław Ciosek.
Inauguracja roku akademickiego w Akademii Medycznej odbyła się w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Otwarcie wystawy malarstwa Jana Switki oraz prac Jana Berdyszaka w "Arsena1e" . 7.10. Otwarcie wystawy pl. ..Rewolucyjna propaganda w polskim ruchu robotniczym" w Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka, przygotowanej przez Muzeum Lenina w Krakowie.
V Ogólnopolska Konferencja Fotointerpretacji zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Geograficzne, Dowództwo Wojsk Lotniczych i Instytut Geografii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza rozpoczęła się w Collegium Maius. 8.10. Inauguracja roku akademickiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej.
N a koncercie symfonicznym w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza orkiestrą Filharmonii Poznańskiej dyrygował jugosłowiański artysta Julio Marie, solistką była pianistka Magdalena Sołtysińska. 9.10. Premiera dramatu Jerzego Broszkiewicza Koniec księgi VI w reżyserii Stanisława Brejdyganta, scenografii Zbigniewa Bednarowicza, na scenie Domu Kultury Milicji Obywatelskiej. Spektakl przygotował zespół Teatru Nowego. W przedstawieniu premierowym wystąpili: Zbigniew Roman (Doktor M.), Marian Pogasz (Joannes), Jerzy Połoński (Retyk), Włodzimierz Kłopocki (Gnafeus), Zdzisław Zachariusz (Płotowski), Janina Marisówna (Anna), Małgorzata Załuska (Krystyna), Krystyna Bige1majer (Siostra Beata), Halina Przybylska (Matka Kacpra), Barbara Drogorób (Zona Kacpra) 11.10. W Collegium Minus rozpoczęła się sesja naukowa na temat "Polska - Niemcy - Europa w latach 1871 -1971", zorganizowana przez Instytut Historyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. 
W siedzibie Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania otwarto pokaz prac plastycznych Krystyny Baj ońskiej. 12.10. Uroczysta odprawa wart garnizonu poznańskiego z okazji Dnia Wojska Polskiego odbyła się na Starym Rynku. 13.10 Gościnne występy bułgarskiego tenora N ajdena Borodzieva w partii Księcia Mantui w przedstawieniu opery Rigoletto Verdiego w Operze Poznańskiej. 14.10. Inauguracja roku akademickiego Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Pałacu Kultury.
16.10. Uroczysta akademia z okazji 100-lecia powstania Stowarzyszenia Drukarzy w Wielkopolsce odbyła się w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. W Wyższej Szkole Ekonomicznej odbyła się uroczystość nominacji prof. dr. Kazimierza Secomskiego doktorem honoris causa tej uczelni. 18.10. Sekretarz Komitetu Centralnego Po1skfej Zjednoczonej Partii Robotniczej Kazimierz Barcikowski wziął udział w spotkaniu z przodującymi kombajnistami Wielkopolski w siedzibie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. 21.10. Recital fortepianowy włoskiej pianistki Adriany Brugnolim w Sali Malinowej Pałacu Działyńskich.
22.10. Na koncercie symfonicznym w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza orkiestrą Filharmonii Poznańskiej dyrygował jugosłowiański artysta Że1jko Strąka, solistką była włoska pianistka Adriana Brugnolini. Występy amerykańskiego zespołu baletowego First Chamber Dancer Co mpany w Operze Poznańskiej. 23.10. W Teatrze Polskim prapremiera polska komedii historycznej Ro1fa Schneidera Król i złodziej w przekładzie Huberta Orłowskiego i Stanisława Barańczaka (songi). Reżyseria: Andrzej Ziębiński, scenografia Zbigniew Bednarowicz, muzyka i songi - Ryszard Gardo, plastyka ruchu - Sławomir Lindner. W przedstawieniu premierowym wystąpili: Rajmund Jakubowicz (Pryncypał), Stefan Czyżewski (Christian Andrzej Kasebier), Eugeniusz Kotarski (Hrabia Radvannyi), Jadwiga Zywczak (Helena), Michał Grudziński (Kastrat). Tadeusz Woj tych (Król Pruski Fryderyk II), Jacek Polaczek (Adiutant Fryderyka), Zdzisław Krauze (Keith Feldmarszałek), Stefan Drewicz (Wolter), Michał Grudziński (Prezes Pruskiego Są"du), Jacek Różański (Ławnik I), Zbigniew Starski (Ławnik II), Tomasz Groehoezyński (Woźny sądowy), Sławomir Pietraszewski (Poseł Saski I), Piotr Wypart (Poseł Saski II), Stefan Drewicz (Notariusz), Stanisław Owoc (Pruski strażnik więzienny), Leszek Dąbrowski (Młodzieniec), Tomasz Groehoezyński (Kurier), Jacek Różański (Voigt), Zbigniew Starski (Oberżysta Krnovsky), Sławomir Pietraszewski (Karol Lotaryński), Stanisław Owoc (Strażnik Austriacki), Piotr Wypart (Daun, Feldmarszałek), Leszek Dąbrowski (Oficer Austriacki). W auli Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej koncertował Chór Mieszany Instytutu Pedagogicznego z Ostravy. 26.10. XX Sesja Rady Narodowej m. Poznania dokonała bilansu Planu Pięcioletniego 196)-1970, oceny stanu budowy osiedli mieszkaniowych "Rataje" i "Winogrady" oraz wybrała ławników do kolegiów karno-administracyjnych. 27.10. Gościnny występ tenora Wiesława Ochmana w partii Cavaradossiego w operze Tosca Pucciniego w Operze Poznańskiej.
W Pałacu Kultury otwarcie wystawy "Polacy w Rewolucji Październikowej" oraz wystawy prac Ireny Zmarzlińskiej - Dzisiewskiej.
LISTOPAD
2.11. Recital skrzypaczki radzieckiej Rozy Fajn, laureatki III Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego (1957), w Sali Odrodzenia Starego Ratusza. 3.11. Pokazem filmu Dworzec Białoruski zainaugurowano w kinie "Bałtyk" XXV Dni Filmu Radzieckiego. W przedstawieniu opery Traviata Verdiego w Operze Poznańskiej partię Violetty śpiewała gościnnie Danuta Paziukówna. 4.11. Wojewódzka konferencja przedzjazdowa wielkopolskiej organizacji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Uczestniczył w niej członek Biura Politycznego, sekretarz Komitetu Centralnego, Edward Babiuch. Konferencja wybrała 136 delegatów na VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. 
6.11.

7.11.
8.11.

11.11.
12.11.

13.11.

18.11.

19.11.

20.11.

22.11.

24.11.

26.11.

28.11.

Sprawozdania
5.11.

U roczysty koncert w Sali Wielkiej Pałacu Kultury z okazji 54 rocznicy Rewolucji Październikowej z udziałem I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Jerzego Zasady. Ponadto obecni byli: przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbaloraz konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Nikołaj Tałyzin.
Na koncercie symfonicznym w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza wystąpiła radziecka skrzypaczka Olga Parchomienko, laureatka Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego (1952).
W Poznaniu przebywał minister Przemysłu Chemicznego Jerzy Olszewski.
Otwarcie wystawy fotograficznej przygotowanej przez radziecką Agencję Prasowa "N ovosti" pt. ..Młodzież w obiektywie fotoreporterów" w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki.
Otwarcie Salonu Jesiennego Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego w siedzibie przy ul. Paderewskiego. Delegacje partii i stronnictw politycznych, władz państwowych i organizacji społecznych złożyły wieńce i kwiaty u stóp Pomnika Bohaterów na Cytadeli w związku z 54 rocznicą Rewolucji Październikowej. Premiera sztuki Julija cryli opatrzności boskiej dzieło Urszuli Radziwiłłowej w Teatrze Aktora i Lalki "Marcinek". Reżyseria Wojciech Wieczorkiewicz, scenografia Zenobiusz Strzelecki, muzyka Jerzy Kurczewski. Przybycie delegacji radzieckiej z Włodzimierzem Swierkałowem na czele.
Otwarcie w "Arsenale" ekspozycji "Sztuka - demografia - 2000" oraz wystawy prac Norberta Skupniewicza.
Przybycie delegacji Związku Pisarzy Rumuńskich z F10rinem Mugur na czele.
Podczas koncertu symfonicznego w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza orkiestrę Filharmonii poznańskiej prowadził włoski dyrygent Carlo Zecchi. W Teatrze Polskim premiera szituki Pokój na godziny Pave1a Landovsky'ego w reżyserii Andrzeja Wanata, scenografii Zbigniewa Bednarowicza. W przedstawieniu premierowym wystąpili: Marian Pogasz (Fano), Barbara Grabowska (Zuzanna), Janusz Greber (Ryszard), Rajmund J akubowicz (Hanzl).
Spotkanie przodujących nauczycieli z władzami miejskimi w Sali Białej Prezydium Rady Narodowej m. Poznania. Przewodniczący Prezydium Stanisław Cozaś udekorował zasłużonych pedagogów odznaczeniami państwowymi. i sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada spotkał się z przodującymi nauczycielami miasta i województwa.
N a koncercie w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza grała orkiestra kameralna Filharmonii Poznańskiej pod batutą Antoniego Wita. Solistkami były Elżbieta Stefańska-Łukowicz (klawesyn) oraz Krystyna Szostek-Radkowa (mezzosopran).
Na 86 "Koncercie Poznańskim" w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza wystąpił skrzypek radziecki Andriej Korsaków, orkiestrą Filharmonii Poznańskiej dyrygował Antoni Wit. Szkoła Podstawowa Nr 71 przy ul. Przybyszewskiego otrzymała imię sławnego biegacza Janusza Kusocińskiego. Przybycie delegacji Rumuńskiego Komitetu Obrońców Pokoju z prof. Nico1ae Constantinescu na czele. Gościnne występy Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu w( sztuce Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza, na scenie Teatru Polskiego.
Uroczystość nadania doktoratu honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza prof. dr. Szczepanowi Szezeniowskiemu odbyła się w Collegium Minus. Otwarcie wystawy malarstwa Hanny Krzetuskiej, Eugeniusza Gepperta i Emila Krchy w "Arsenale".
w przedstawieniu opery Madame Butteifly Pucciniego w Operze Poznańskiej wystąpiły gościnnie solistki Teatru Wielkiego w Warszawie: Jadwiga Gadulanka (tytułowa), Krystyna Szostek-Radkowa (Suzuki).
W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza rozpoczął się ogólnopolski przegląd chórów, będący ostatnią imprezą Festiwalu Kulturalnego Związków Zawodowych. GRUDZIEŃ
2.12. W obecności I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzego Zasady i przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisława Cozasia odbyło się w "Arsenale" otwarcie wystawy "PPR w Wielkopolsce - w XXX rocznicę". 
4.12.- Z okazji 125-1ecia Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" w przedsiębiorstwie odbyła się uroczystość wręczenia zasłużonym pracownikom wysokich odznaczeń państwowych. Wzięli w niej udział I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś i przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal. Na 87 "Koncercie Poznańskim" orkiestrą Filharmonii Poznańskiej dyrygował rumuński artysta Remus Georgescu. Solistką była Maria Łukasik (sopran). 6 12. Na dworcu głównym pożegnano delegatów wielkopolskiej organizacji partyjnej, wyjeżdżających na obrady VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. 9.12. Premiera Krainy uśmiechu Franciszka Lehara w Operetce Poznańskiej. Reżyseria Jerzy Go1fert, scenografia Stefan Janasik, choreografia Kazimierz Milczyński, kierownictwo muzyczne Stanisław Renz. W przedstawieniu premierowym wystąpili: Adam Raczkowski (generał Lichtenfe1s), Janina Guttnerówna (Liza), Marian Pokrzycki (Gustaw), Zofia Charłampowicz (Baronowa), Mieczysław Szymański (Ambasador francuski), Maria Stochaj Uego żona), Aleksander Kondratiew (Ambasador angielski), Maria Tomaszewska Uego żona), Bogdan Kamiński (Ambasador rosyjski), Bożena Kujawa Uego żona), Aleksandra Rybacka (Fini), Elżbieta Powąska (Franzi), Teresa Pie1atowska (Toni), Iwona Leska (Vally), Henryk Herdzin (Su-Czong), Ada Jarysz (Mi), Zygmunt Mariański (Czang), Wacław Kędziora (Fu-Li), Władysław Mielcarek (Pi-Pi).
Jerzy Bandei (Lokaj).
10.12. Wizyta delegacji Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji z sekretarzem generalnym Gustavem Husakiem, sekretarzem Komitetu Centralnego Vasilem Bilakiem, członkiem Prezydium Komitetu Centralnego Antoninem Kopkiem. Gościom towarzyszył wicepremier Franciszek Kaim. Delegacja odwiedziła załogę Zakładów Przemysłu Meta10wgo "H. Cegielski". N a koncercie symfonicznym w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza grała orkiestra Filharmonii Poznańskiej; solistką była bułgarska pianistka Marta Dejanova. 11.12. Powitanie na dworcu głównym delegacji wielkopolskiej organizacji partyjnej, powracającej z obrad VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Otwarcie wystawy grafiki Zygmunta Sałaty w salonie "Empiku".
lft.12. Uroczysty koncert z okazji zbliżającej się XXX rocznicy Polskiej Partii Robotnicze] w sali Wielkiej Pałacu Kultury. 13.12. W gmachu Wydawnictwa Poznańskiego odbyło się posiedzenie jury ogólnopolskiego konkursu literackiego na powieść lub tom opowiadań o tematyce związanej z regionem wielkopolskim, ogłoszonego przez Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne i Wydawnictwo Poznańskie pod patronatem Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu. Jury konkursu pod przewodnictwem Wojciecha Żukrowskiego postanowiło nie przyznać pierwszej nagrody, zwiększając równocześnie liczbę nagród II i III stopnia. Trzy równorzędne II nagrody (po 40 (XX) zł) przyznano: Janowi Drzeżdżonowi z Gdańska za powieść Michał Drzymała albo tragedia narodowa, Robertowi J arockiemu z Warszawy za powieść Postój w pracy i Andrzejowi Zeyłandowi z Poznania za powieść Wyspy szczęśliwe. Dwie równorzędne III nagrody (po 20 (XX) zł) otrzymali: Andrzej Górny z Poznania za powieść Odsłoń, krryknij, Ryszar L. Schubert z Poznania za powieść Trenta tre. Pięć równorzędnych wyróżnień (po 10 (XX) zł) przyznano: Waldemarowi Łysiakowi z Warszawy za powieść Kolebka, Janowi Nowakowi z Łodzi za pracę W jednym stuleciu, Januszowi Przybyszowi z Poznania za powieść Zapiski untermenscha, Józefowi Ratajczakowi z Poznania za powieść Węzeł, Wiesławowi Rogowskiemu ze Szczecina za powieść Owoc w dłonie. Na konkurs wpłynęły 82 prace, spośród których (oprócz pozycji nagrodzonych i wyróżnionych) jury zaproponowało do wydania jeszcze dalszych osiem prac. 19.12. Premiera opery Carmen Bizeta w Operze Poznańskiej w reżyserii' Klausa Kania.
Scenografię przygotował J oche1 Hassełwander, choreografię -- Henryk Konwiński.
Kierownictwo muzyczne spoczywało w rękach Mieczysława N owakowskiego. W przedstawieniu premierowym, wystąpili: Stanisław Romański (Don Jose), Jan Czekay (Escamillo), Juliusz Bieńkowski (Dancairo), Józef Katin (Remendado), Andrzej Kizewetter (Zuniga), Marian Kondella (Morales), Aleksandra Imaiska (Carmen), Krystyna Kujawińska (Micae1a), Krystyna Pakulska (Frasquita), Ewa Bernat (Mercedes).
21.12. Na sesji Rady Narodowej m. Poznania uchwalono Plan Gospodarczy i budżet miasta na rok 1972. 23.12. Uroczysta akademia z okazji 53 rocznicy Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 odbyła się w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Udział wzięli: członek Biura Politycznego, sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 
Jan Szydlak, członek Biura Politycznego, minister Oświaty i Szkolnictwa Wyższego Henryk Jabłoński, generalicja z wiceministrem Obrony Narodowej gen. dyw. Bolesławem Chochą i dowódcą Wojsk Lotniczych gen. dyw. pilotem Janem Raczkowskim, przedstawiciele władz partyjnych i państwowych Wielkopolski z I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Jerzym Zasadą, przewodniczący Krajowej Komisji Weteranów Powstania Wielkopolskiego Bernard Łuczewski. Wszyscy żyjący powstańcy wielkopolscy otrzymali nominacje na stopnie oficerskie. Odbyła się ponadto dekoracja wysokimi odznaczeniami państwowymi. Delegacje organizacji politycznych i społecznych złożyły wieńce i kwiaty przed Pomnikiem Powstańców Wielkopolskich.
29.12. Plenarne obrady Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na temat zadań wielkopolskiej organizacji partyjnej po VI Zjeździe. Plenarne obrady Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego poświęcone problemom kółek rolniczych. 30.12. Premiera Szkoły żon Moliera w Teatrze Polskim. Reżyseria Henryka Baranowskiego-Cordier, scenografia Teresy Ponińskiej, muzyka Ryszarda Gardo. W przedstawieniu premierowym wystąpili: Włodzimierz Kłopocki (Arno1f), Małgorzata Załuska (Agnieszka), Jerzy Połoński (Horacy), Michał Grudziński (Jaśko), Jadwiga Żywczak (Kaśka), Marian Pogasz (Chryzaid), Tadeusz Wojtych (Enryk), Zdzisław Krauze (Oront), Jacek Różański (Notariusz), Kordian Górski, Jan Kupczyński i Mirosław Strecker (Muzycy).

WYDARZENIA W POZNANIU W 1972 R.

Część pierwsza STYCZEŃ
4.1. W przeddzień XXX rocznicy powstania Polskiej Partii Robotniczej delegacje organizacji politycznych i społecznych Poznania złożyły wieńce i kwiaty u stóp pomnika zamordowanych działaczy Polskiej Partii Robotniczej na cmentarzu cytadelowskim, przed siedzibą Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" oraz na terenie b. hitlerowskiego obozu zagłady w żabikowie. 6.1. W siedzibie Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z udziałem członka Biura Politycznego, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Babiucha odbyła się uroczystość udekorowania wysokimi odznaczeniami państwowymi kilkudziesięciu zasłużonych działaczy Polskiej Partii Robotniczej. W godzinach popołudniowych w hali Nr 14 Międzynarodowych Targów Poznańskich odbył się uroczysty koncert. Początek recitali fortepianowych radzieckiej pianistki Tatiany Nikołajewej, poświęconych twórczości Jana S. Bacha w hallu Muzeum Narodowego. 7.1. Wizyta delegacji partyjnej Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec z Cottbus (Niemiecka Republika Demokratyczna) z sekretarzem Komitetu Okręgowego Wernerem Wa1de na czele.
Występy Chóru Chłopięcego z Hanoveru pod dyrekcją Heinza Heniga w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. 8.1. VIII Wojewódzki Zjazd Sprawozdawczo-Wyborczy Związku Młodzieży Wiejskiej obradował w siedzibie Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Z okazji 25-1ecia "Expressu Poznańskiego" przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś udekorował w siedzibie Prezydium długoletnich pracowników redakcji odznaczeniami państwowymi i Odznakami Honorowymi Miasta Poznania. Na 88 "Koncercie Poznańskim" w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza solistką była Jadwiga Gadulanka (sopran). Otwarcie wystawy współczesnego malarstwa japońskiego w "Arsenale".
10.1. Wręczenie nagród laureatom konkursu na utwór literacki o tematyce związanej z regionem wielkopolskim, ogłoszonego przez Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne i Wydawnictwo Poznańskie, odbyło się w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Uczestniczyli: I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada i przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal.
Pierwszej nagrody nie przyznano, nagrody II otrzymali: Jan Drzeżdżon, Robert J arocki i Andrzej Zey1and. 
Robotniczej, wybrany został przewodniczącym Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych. 11.1. Otwarcie wystawy "Polskie badania archeologiczne w Novae w Bułgarii" w Muzeum · Archeologicznym.
14.1. Wizyta I sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka, który w towarzystwie I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Jerzego Zasady, przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisława Cozasia i przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszka Szczerbata zwiedził Zakłady Koncentratów Spożywczych "Amino". Amerykański pianista Edward Auer towarzyszył orkiestrze symfonicznej Filharmonii Poznańskiej pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego.
Podczas przedsitawienia opery Trubadur Verdiego orkiestrą Opery Poznańskiej dyrygował gościnnie Gerd Bahner (Niemiecka Republika Demokratyczna). 15.1. Gościnne występy Teatru im. Aleksandra Fredry z Gniezna z przedstawieniem Powrotu Odysa Stanisława Wyspiańskiego na scenie Teatru Polskiego. Recital klarnetowy Juana Jorge Junco (Kuba) w sali Malinowej Pałacu Działyńskich.
21.1. Bohdan Wodiczko dyrygował gościnnie orkiestrą Filharmonii Poznańskiej w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. 22.1. Polska prapremiera musicalu Córeczki pod klucz wdług komedii Henry Fieldinga Sędzia w potrzasku, w adaptacji Bernarda Milesa, z muzyką Laurie Johnsona, z piosenkami Lione1a Barta, na scenie w Domu Kultury Milicji Obywatelskiej. Reżyserował Andrzej Ziębiński, scenografia - Barbary Jankowskiej, choreografia - Zofii Kuleszanki. Kierownictwo muzyczne - Ryszard Gardo. Spektakl przygotował zespół Teatru Nowego. W przedstawieniu premierowym wystąpili: Rajmund Jakubowicz (Staff), Stefan Czyżewski (Squeezum), Stanisław Staniek (QuilI), Krystyna Kołodziejczyk (Pani Squeezum), Tomasz Grochoczyński (Sotmore), Janusz Szydłowski (Ramb1e), Zbigniew Starski (Brazencourt), Stanisław Owoc (Politicus), Barbara Grabowska (Hilareta), Krystyna Bige1majer (C10ris), Andrzej Nowiński (Dabb1e), Jacek Polaczek (Blinde), Eugeniusz Kotarski (Faithfu1), Kazimierz Gawęda (W orthy), Sławomir Pietraszewski (Kapitan Constant). Przekład: Gustaw Gottesmann.i Andrzej Jarecki. 25.1. Uroczystość 85-1ecia urodzin śpiewaka i reżysera Karola Urbanowicza była obchodzona w czasie przedstawienia Cyrulika sewilskiego Rossiniego w Operze Poznańskiej. 27.1. Sesja naukowa poświęcona XXX rocznicy powstania Polskiej Partii Robotniczej odbyła się w siedzibie Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Otwarcie wystawy malarstwa Jana J. J ańczaka i rzeźby Romualda Tarkowskiego w "Arsenale" .
Pierwszy spektakl nowej sceny rapsodyczno-muzycznej "Przedsłowie" w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki, poświęcony twórczości wielkopolskiego poety, Stanisława N eumerta. 28.1. Na XXII Sesji Rady Narodowej m. Poznania zastępcą przewodniczącego Prezydium wybrany został Kierownik Wydziału Handlu Andrzej Wituski. Rada podjęła uchwałę w sprawie powołania Okręgowej Komisji Wyborczej dla przeprowadzenia wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
29.1. W Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje" oddano do użytku ponadplanowy blok wybudowany przez członków Związku Młodzieży Socjalistycznej w ramach patronatu młodzieżowego nad budownictwem mieszkaniowym. Szósty (ostatni) z cyklu recitali bachowskich w wykonaniu pianistki radzieckiej Tatiany Nikołajewej w hallu Muzeum Narodowego. Technikum Samochodowe i Zasadnicza Szkoła Samochodowa przy ul. Rataje 142 otrzymało imię Marcelego Nowotki.
LUTY
1.2. Plenarne posiedzenie Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poświcęone zadaniom instancji i organizacji partyjnych w kampanii wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W części poświęconej sprawom organizacyjnym sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego do spraw rolnych wybrany został kierownik Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium Rady Narodowej inż. Jerzy Wojte c ki. Otwarcie ekspozycji ,,80 lat Bułgarskiej Partii Komunistycznej" w Pałacu Kultury.
Otwarcie wystawy plakatu filmowego Waldemara Swierzego w hallu sali Wielkiej Pałacu Kultury.
3.2. Otwarcie Instytutu Pediatrii Akademii Medycznej przy ul. Szpitalnej, w obecności mili) Kromka Miasta Poznanianistra Zdrowia Jana Kostrzewskiego, przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisława Cozasia i rektora Akademii Medycznej prof. dra Witolda Michałkiewicza. Dyrektorem Instytutu jest wybitny pediatra, prof. dr 01ech Szczepski. W Pałacu Kultury rozpoczęła się trzydniowa sesja naukowa Instytutu Ochrony Roślin poświęcona chemicznej ochronie roślin oraz ochronie naturalnego środowiska człowieka, z udziałem naukowców z Austrii, Belgii, Francji, Niemieckiej Republiki Federalnej i Szwajcarii. 4.2. Wizyta Georgi Bogdanova, ambasadora Bułgarii w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Podczas koncertu orkiestry symfonicznej Filharmonii Poznańskiej w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza solistą był pianista Tadeusz Żmudziński. 5.2. Inauguracja zajęć w Technikum dla przodujących robotników odbyła się w auli Technikum Poligraficzno- Księgarskiego przy ul. Różanej. 6.2. Premiera musicalu Człowiek z La Manczy Mitcha Leigha w Operze Poznańskiej. Kierownictwo muzyczne - Jana Ku1aszewicza, reżyseria - Aliny Obidniak, scenografia - Zbigniewa Kaji, choreografia - Henryka Konwińskiego. W przedstawieniu premierowym wystąpili: Jan Czekay (Cervantes; Don Kichot), Józef Katin (Sanczo Pansa), Józef Prząda (Padre), Bohdan Ratajczak (Dr. Carvasco; Książę; Rycerz Zwierciadeł), Franciszek Przestrzelski (Cyrulik), Andrzej Kizewetter (Szef więźniów; Oberżysta), Józef Machalla (Kapitan Inkwizycji), Wanda Jakubowska (Aldonza), Ewa Werka (Gospodyni), Ewa Bernat (Antonia), Weronika Pelczar (Maria), Roman Wasilewski (Pedro), Adolf Cwieczkowski (Anse1mo), Leon Koperny (Jose), Krystyna Lejman (Fermina), Janusz Babiński (Tenovio), Bernard Rogaliński (Paco), Janusz Kaczmarski (Juan), Adam Józefczyk (Mulnik z gitarą).
8.2. Otwarcie Wielkopolskiego Klubu Techniki i Racjonalizacji. Jednocześnie w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza - w obecności I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzego Zasady, sekretarza Centralnej Rady Związków Zawodowych Mieczysława Grada, przewodniczącego Zarządu Głównego Związku Zawodowego Metalowców Jana Mroczka - podsumowano lO-letnią działalność Komisji Wynalazczości i Racjonalizacji Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych.
10.2. Podczas przedstawienia opery Carmen Bizeta w Operze Poznańskiej orkiestrę prowadził gościnnie angielski dyrygent Myer Frydman. 12.2. W Teatrze Polskim - polska prapremiera sztuki Roberta Musila Wincenty i prryjaciółka znakomitych mężów w reżyserii Bohdana Hussakowskiego, scenografii Jana Polewskiego. W przedstawieniu premierowym wystąpili: Kazimiera Nogajówna (Alfa), Tadeusz Wojtych (Barii), Włodzimierz Kłopocki (Uczony), Jacek Różański (Muzyk), Stefan Drewicz (Polityk), Janusz Greber (Reformator), Michał Grudziński (Młodzieniec). Jadwiga Żywczak (Przyjaciółka), Marian Pogasz (Dr Apu1ejus Halm), Jerzy Połoński (Wincenty).
W "Arsenale" otwarcie wystawy grafiki Krystyny Filipowskiej.
13.2. Podczas przedstawienia opery Rigoletto Verdiego w Operze Poznańskiej orkiestrę prowadził gościnnie angielski dyrygent Myer Frydman. 14.2. Otwarcie wystawy prac artystów wrocławskich: Zdzisława Jurkiewicza, Andrzeja Lachowicza i Jerzego Rosołowicza w "Arsenale". 15.2. Międzynarodowe Sympozjum Sekcji Chirurgii Ręki Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego z udziałem naukowców z Bułgarii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich rozpoczęło się w Instytucie Ortopedii i Rehabilitacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. 17.2. Wizyta delegacji Związku Komunistów Jugosławii z Milanem Skoro, sekretarzem Komitetu Centralnego Związku Komunistów Bośni i Hercegowiny na czele. 18.2. Rozstrzygnięcie plebiscytu na Najpopularniejszego Wielkopolanina 1971 roku przyniosło pierwsze miejsce Helenie He1akowej działaczce społecznej, prowadzącej rodzinny Dom Dziecka w Trzciance. Zaszczytne tytuły "Wielkopolan roku 1971" zdobyli: Alfons Kłafkowski - profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, specjalista z dziedziny prawa międzynarodowego; Jerzy Kurczewski - dyrygent, kompozytor, pedagog, dyrektor artystyczny Poznańskiego Chóru Chłopięcego; Zofia Miazga - członkini Związku Młodzieży Wiejskiej, która uratowała cztery tonące osoby; Eugeniusz Paukszta - pisarz i publicysta; Michał Płóciennik - mistrz w Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski ; Tadeusz Rutt - wynalazca metody kucia wałów korbowych, pracownik naukowy Instytutu Obróbki Plastycznej; Zdzisława Sośnicka - piosenkarka; Marceli Tritt - brygadzista Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego, udekorowany Orderem Budowniczego Polski Ludowej; Józef Wójciak - rolnik z Bruszczewa pow. Kościan.
19.2. Otwarcie wystawy "Żołnierz polski w malarstwie, grafice i rzeźbie" w Klubie Oficerskim Wojsk Lotniczych. 
20.2 Premiera sztuki Marka Domańskiego Ktoś nowy na scenie Domu Kultury Milicji Obywatelskiej. Spektakl przygotował zespół Teatru Nowego. Reżyseria - Stefania Domańska, scenografia - Zbigniew Więckowski. W przedstawieniu premierowym wystąpili: Jacek Polaczek (Kukuła), Anna Wrób1ówna (Hanka). Stanisław Owoc (Filipczak), Helena Krauze (Pani Zofia), Barbara Drogorób (A1kiewiczowa), Sława Kwaśniewska (Gerszowa), Andrzej Nowiński (Tekliński), Kazimierz Gawęda (Daciak), Stanisław Staniek (Zawadko), Leszek Dąbrowski (Morzajski).
W przedstawieniu opery Don Carlos Verdiego w Operze Poznańskiej wystąpili gościnnie soliści rumuńscy: Bernadetta Simon (Elżbieta), Ca1emia Sotrin (Eboli), łon Humita (Rodrigo), łon Jorgusescu (Carlos), Naco1e Sasu (Filip). Orkiestrą dyrygował Hadu Botez.
21.2. Przyjazd delegacji armii radzieckiej, z marszałkiem Związku Radzieckiego Wasilijem Czujkowem na czele.
Otwarcie wystawy najcennieszych darów i nabytków Muzeum Historii Poznania w Starym Ratuszu.
W hallu Collegium Minus odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci pracowników U niwersytetu im. Adama Mickiewicza, którzy zginęli w latach wojny 1939 - 1945. Uczestniczył I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada. Tablicę odsłoniła Stanisława Raszejowa, wdowa po zamordowanym prof. dr Franciszku Raszeji. Spotkanie laureatów plebiscytu na Najpopularniejszego Wielkopolanina 1971 roku w sali Białej Prezydium Rady Narodowej m. Poznania, z udziałem I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzego Zasady, przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisława Cozasia, przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszka Szczerbala. 22.2. W przeddzień 27 rocznicy wyzwolenia Poznania, w sali Odrodzenia w Ratuszu odbyła się uroczystość wręczenia dorocznych Nagród Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego w dziedzinie upowszechnienia kultury. Obecni byli członkowie sekretariatu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z I sekretarzem Jerzym Zasadą. Uroczystość zagaił przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal, który wraz z przewodniczącym Prezydium Rady N arodowej m. Poznania Stanisławem Cozasiem wręczył laureatom nagrody i pamiątkowe dyplomy. Nagrody indywidualne otrzymali: Czesława Gruszczyńska - kierownik Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jarocinie, Ildefons Houwalt - artysta-malarz, Aleksandra Imaiska - solistka Opery Poznańskiej, Stanisław Kubiak - redaktor naczelny poznańskiej rozgłośni Polskiego Radia, Zdzisław Lewicki - kierownik Działu Upowszechnienia "Dom Książki", prof. dr Kazimierz Malinowski - dyrektor Muzeum Narodowego, Kornel Michałowski - muzykolog, Jerzy Milian - artysta-plastyk i muzyk, Egon Naganowski - literat, Andrzej Niekrasz - artysta-plastyk z Kalisza, Helena Szlabs - kierownik Gromadzkiego Ośrodka Kulturalno-oświatowego w Brudzewie pow. Turek, Marian Weigt - muzyk. Nagrody zespołowe otrzymali: Państwowa Filharmonia, Państwowy Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, Teatr Aktora i Lalki "Marcinek", Studencki Teatr Ósmego Dnia, Zespół Śpiewaczy im. Bolesława Dembińskiego w Rawiczu, redakcja Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego, organizatorzy "Harcerskich koncertów z lilijką" z Ostrowa W1kp.: Henryka Górna, Dionizy Nagórski i Kazimierz Pussak. Przedstawiciele organizacji politycznych i społecznych złożyli wieńce i kwiaty u stóp Pomnika Bohaterów na Cytadeli.
Na uroczystym koncercie z okazji 27 rocznicy wyzwolenia Poznania w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza obecni byli członkowie delegacji armii radzieckiej z marszałkiem Związku Radzieckiego Wasilijem Czujkowem, i sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Robotniczej Jerzy Zasada? przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal, konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Nikołaj Tałyzin.
Otwarcie ogólnokrajowej wystawy książki rolniczej w hallu siedziby Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Obecny był kierownik Wydziału Rolnego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Eugeniusz Mazurkiewicz 23.2. Uroczysta odprawa wart Garnizonu Poznańskiego na Starym Rynku.
27.2. Wizyta naczelnego dowódcy Zjednoczonych Sił Zbrojnych Państw Układu Warszawskiego, Marszałka Związku Radzieckiego Iwana Jakubowskiego. 28.2. Członek Biura Politycznego, sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej
18» 
Partii Robotniczej Edward Babiuch, kandydujący do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Okręgu Wyborczym Nr 7 w Poznaniu, spotkał się z załogą Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" oraz Poznańskich Zakładów Odzieżowych "Modena". Otwarcie wystawy plakatu fińskiego w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki.

MARZEC
2.3. W przedstawieniu opery Carmen Bizeta w Operze Poznańskiej partię tytułową śpiewała solistka bułgarska Sonia Hamernik. Dyrygował Crastio Marev. 3.3. Przyjazd delegacji Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego z Nikołajem Pietrowiczewem, I zastępcą kierownika Wydziału Organizacyjno- Partyjnej Pracy Komitetu Centralnego na czele. 4.3. Na 90 "Koncercie Poznańskim" w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza orkiestra symfoniczna oraz Chór Chłopięcy i Męski Filharmonii Poznańskiej pod dyrekcją Stefana Stuligrosza wykonały Requiem Wolfganga A. Mozarta. Partie solowe śpiewali: Anastazja Tomaszewska (sopran), Aleksandra Imaiska (alt), Marian Kouba (tenor) i Piotr Liszkowski (bas). W przedstawieniu opery Trubadur Verdiego w Operze Poznańskiej partię Azuceny śpiewała solistka bułgarska Sonia Hamernik. Dyrygował Crastio Marev. III Ogólnopolski Festiwal Piosenki Studentów Zagranicznych w sali Wielkiej Pałacu Kultury. Pierwsze miejsce przyznano studentce amerykańskiej polskiego pochodzenia Annie Gromolickiej.
6.3. Otwarcie ekspozycji "Polska rzeźba w latach 1 -1914" w Muzeum Narodowym.
7.3. Przyjazd delegacji Komitetu Wojewódzkiego Komunistycznej Partii Czechosłowacji z Brna z sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego 01dfichem Klicnikiem na czele. 9.3. Członek Biura Politycznego, sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Babiuch, kandydujący do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Okręgu Wyborczym Nr 7 w Poznaniu, spotkał się z załogą Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego. Groźny pożar wybuchł w Zakładach Przemysłu Gumowego "Stomil".
10.3. Otwarcie XXIX Targów Krajowych "Wiosna-72". Ekspozycję zwiedziła delegacja rządowa z wicepremierem Eugeniuszem Szyrem. Gościom towarzyszyli: przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś i przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal.
Bawiący w Poznaniu członek Biura Politycznego, sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Babiuch zwiedził budowę Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady".
Przybycie delegacji Komitetu Centralnego Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec z Kurtem Tiedke - kierownikiem Wydziału Propagandy Komitetu Centralnego na czele. Gościnny występ amerykańskiego tenora Thomasa O'Leary w partii Cavaradossiego w Tosce Pucciniego w Operze Poznańskiej. N a koncercie symfonicznym w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza orkiestrą Filharmonii Poznańskiej dyrygował gościnnie Juozas Domarlłas (Litewska Republika Socjalistyczna) .
11.3. Otwarcie wystawy grafiki indyjskiej oraz ekspozycji malarstwa Edmunda Łubowskiego i Ireny Brzozowskiej - Fliegerowej w "Arsenale". 12.3. U roczystość wręczenia medali i wyróżnień załogom placówek handlowych biorących udział w akcji "Handlowy znak jakości" zorganizowanej przez redakcję "Głosu Wielkopolskiego" odbyła się w sali Białej Prezydium Rady Narodowej m. Poznania w obecności ministra Handlu Wewnętrznego Edwarda Sznajdra. Otwarcie wystawy "Nauka to oręż" zorganizowanej przez Uniwersytet im. Marcina Luttra w Halle (Niemiecka Republika Demokratyczna), w Bibliotece Głównej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Gościnny występ amerykańskiego tenora Thomasa O'Leary w partii Edgara w przedstawieniu opery Łucja Z Lammermoor Donizettiego w Operze poznańskiej. 16.3. Zamknięcie XXIX Targów Krajowych "Wiosna-72". Zawarto transakcje na kwotę 30 mld złotych.
W muzeum Historii Poznania w Ratuszu nastąpiło otwarcie wystawy "Józef Wybicki", upamiętniającej 150 rocznicę śmierci autora Mazurka Dąbrowskiego. 17.3. Podczas koncertu orkiestry symfonicznej Filharmonii Poznańskiej w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza solistką była skrzypaczka Jadwiga Kaliszewska. 
19.3. Wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W Poznaniu (Okręg Wyborczy Nr 7) uprawnionych było do głosowania 3M 178 osób. Wzięło udział w głosowaniu 348 209, tj. 36.Br'jo uprawnionych. Oddali oni 347 893 głosy ważne. W Okręgu Wyborczym Nr 7 kandydaci na posłów otrzymali następujące liczby głosów:
Lp. Imię nazwisko kandydata Liczba głosów Procent głosów ważnych l Edward Babiuch 333 967 96,00 2 Mirosława lenek 335 557 96,45 3 Czesław Kończai 334 531 96,15 4 Alfons Klafkowski 340 782 97,96 5 Stanisław Furgał 336 634 96,76 6 l ózef Drzewiecki 340 449 97,86 7 Edward Sieradzki 338 669 97.35 8 Eugeniusz Zaremba 18 684 5,37 9 Kazimierz Zbucki 12 985 3,73
Zgodnie z wynikami głosowania posłami w Okręgu Wyborczym Nr 7 wybrani zostali: Edward Babiuch - członek Biura Politycznego, sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Mirosława lenek - pracownica Poznańskich Zakładów Koncentratów Spożywczych "Amino", Czesław Kończai - przewodniczący wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych, Alfons Klafkowski profesor prawa na U niwersytecie im. Adama Mickiewicza, Stanisław Furgał - działacz społeczny, l ózef Drzewiecki - kierowca Państwowej Komunikacji Samochodowej, Edward Sieradzki rzemieślnik- elektryk. 20.3. Przegląd Teatrów Małych Form w sali Błękitnej Pałacu Kultury.
21.3. Sesja naukowa zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Neofilologiczne na temat ,. Literatura europejska XX wieku" w sali Błękitnej Pałacu Kultury.
W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza rozpoczęły się ogólnopolskie eliminacje kandydatów przed VI Międzynarodowym Konkursem Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego. N a czele jury stanęła prof. Irena Dubiska. 23.3. Rozpoczął działalność Poznański Oddział Polskiej Akademii Nauk. Na pierwszym posiedzeniu w pałacu Działyńskich obecny był prezes Polskiej Akademii N auk prof. dr Włodzimierz Trzebiatowski. N a posiedzenie to przybył również I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej l erzy Zasada. Prezesem Poznańskiego Oddziału Polskiej Akademii Nauk wybrany został pro f. dr Gerard Labuda. 24.3. XXII Sesja Rady Narodowej m. Poznania poświęcona problemom organizacji wypoczynku dla mieszkańców miasta. Walne zebranie Instytutu Zachodniego odbyło się w budynku Wagi Miejskiej na Starym Rynku.
Podczas koncertu w auli U niwersytetu im. Adama Mickiewicza orkiestrą symfoniczną Filharmonii Poznańskiej dyrygował gościnnie lózef Wiłkomirski. Solistką była wiolonczelistka Bogumiła Reszke. 26.3. Podczas przedstawienia opery Tosca Pucciniego w Operze Poznańskiej wystąpili gościnnie soliści z Brna. Partię tytułową śpiewała Gita Abrahamova, partię Cavaradossiego - Vladimir Krejćik, partię Scarpia - l aroslav Soucek. Dyrygował Vaclav Nosek. 27.3. Zakończono eliminacje kandydatów do udziału w VI Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego. Uczestniczyło w nim 32 młodych skrzypków.
lury pod przewodnictwem prof. Ireny Dubiskiej zakwalifikowało do ekipy polskiej: Stefana Czermaka, Tadeusza Gadzinę, Barbarę Górzyńską, lulię lakimowicz, lacka Klimkiewicza, Zofię Kuberską, Marię Kubiak, Waldemara Kurkowiaka, Wiesława Kwaśnego, Stefana Stałanowskiego , Weronikę Szraiber i Zbigniewa Zielonackiego. W związku z Międzynarodowym Dniem Teatru, w sali Białej Przydium Rady N arodowej odbyło się spotkanie władz partyjnych i miejskich z zasłużonymi artystami i pracownikami scen pznańskich. Uczestniczyli: sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej l an Pawlak i przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś.

Zebrała:
Anna Za bielska