HU
KRONIKA MIASTA POZNANIA
DZIAŁ BIEŻĄCY.

RZEKA WARTA I JEJ ZNACZENIE DLA MIASTA POZNANIA.
W dawnej 'niepodległej Polsce nie brakło zrozumienia dla ważności dróg' wodnych: nich żeglarski na większych rzekach", oraz spław tratw był stosunkowo bardzo ożywiony. Położenie miasta. Poznania nad splawną rzeką Wartą miało dla jego mieszkaiiców już w odległych wiekach bardzo doniosłe znaczenie. Z historią starego Poznania złączona je>t ściśle historja rzeki Warty, która handel miasta tego ożywiała, której woda wprawiała w nich koła wielu młynów, papierni i t. p., która nareszcie występując często z brzegów swoich, urządzała w mieście niesłychane szkod\ i spustoszenia. Nazwa "Wartali znana była już w 10 wieku: używa jej bowiem Dytnuir biskup merzeburski (Yurta). Od czego pochodzi ta nazwa, trudno zgadnąć, przypuszczalnie jest ona pochodzenia słowiańskiego od wyrazu "wartki' l: wezbrawszy bowiem na wiosnę płynie wartkim biegiem: zresztą i w innych porach roku nie jest leniwą. Długosz wywodzi wyraz Warta od "wartować"I czyli szukać, jakoby rzeka ta, nie przestając na jeilnem korycie coraz to nowych szukała: "Fluvius Wartha quOd significat serutinium non enim uno eodemąue alvo contentft1s, sed in plures divisu-3 et distraetks locis vlcinus quasi ąuaedani scrutinia per aqua diffusas inducit etc. II Ale takim sposobem możnaby wszystkie inne rzeki Wartami nazwać, bo żadna na jednem korycie nie poprze-taje.
(Pan dyrektor Zygmunt Zalewski zwraca uwagę, że rdzeń "wart" oznacza nich hałaśliwy, niepewność, porywczość, krętość, nieobliczalność n. p. w starem słowie "wartOgłówa" . warchoł: rdzeń ten łączy się etymologicznie z osnową , , wr. . II . także w słowie "wr." war, wrzeć, wir pochodnie: warty, wartać, warczeć wartki czonego słowa , .wartki", ale pochodzi od rdzenia . .wrl" a dalej "wr". war, wrzeć. wir, pochodne: warty, wartać. warczeć, wartki i t. d. ) Przemysław i Bolesław, książęta wielkopolscy, za zgodą Bo gutała biskupa i kapituły poznańskiej darowali miastu w roku 1258 rzekę Wartę na milę drogi z prądem i pod prąd z wolnością łowienia, ryb. stawiania młynów i t. p. Że zaś w* przywileju wspomnianym nie powiedziano, czy wolność ta rozciąga się do obydwóch