WYNIKI FINANSOWE PRZEDSIĘBIORSTW GOSPODARKI KOMUNALNEJ DZIAŁ BUDOWLANY (w tysiącach złotych)
Tabela 24
Wyniki Wyniki bilansowe w latach: Lp. N azwa przedsiębiorstwa Wyszczegól- ogółem nienie w latach 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1953 - 1960 1 Miejskie Przedsiębiorstwo straty - - - - - - - - Robót Drogowych zyski 23 035 1 269 1 542 1 874 1 467 3 560 4 669 3 233 5 421 2 Miejskie Przesiębiorstwo straty 3 655 3 655 Remontowo- Budowlane zyski 10 992 1 584 1463 2 038 459 2071 1 498 1 257 622 Nr 1 3 Miejskie Przedsiębiorstwo straty 2 382 632 1 750 Remontowo- Budowlane zyski 3 395 - - 1721 122 - 369 -- 1 183 Nr2
Źródło: Bilanse dochodów i wydatków oraz zamknięcia rachunkowe przedsiębiorstw budowlanych za lata 1953- 1960.

WYNIKI FINANSOWE PRZEDSIĘBIORSTW GOSPODARKI KOMUNALNEJ DZIAŁ BUDOWLANY (w tysiącach złotych)
Tabela 25
Wyniki Wyniki fmansowe w latach: Lp. N azwa przedsiębiorstwa Wyszcze- ogółem gólnienie w latach 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1961 - 1970 1 Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych i Wodno-Kanali- strata 2 917 2 917 zacyjnych zysk 71 128 9 662 8 080 8 396 4 866 2 834 6 846 8 189 10 545 5 870 5 840 2 Dzielnicowe Przedsiębiorstwo Remontowo- strata 15 930 579 1 534 1028 4805 2193 5 751 - Budowalne zysk 36121- 2 541 2 934 1095 2 615 6 646 3 504 5 059 4 993 3 066 3 668
Źródło: Bilanse dochodów i wydatków oraz zamknięcia rachunkowe przedsiębiorstw budowlanych na lata 1953-1968 
Przedsiębiorstwamieszkaniowe
Przedsiębiorstwa mieszkaniowe były w 1956 L skupione w Miejskim Zarządzie Budynków Mieszkalnych, a od 1957 r. stanowią pięć jednostek dzielnicowych (dzielnicowe zarządy budynków mieszkalnych). Sytuacja finansowa jednostki miejskiej była trudna. Deficyt, poczynając od 1952 r., stale wzrastał. Podobnie kształtowała się sytuacja finansowa dzielnicowych zarządów budynków mieszkalnych (Tabele 26 - 27). O osiągnięciu równowagi świadczą wyniki finansowe zarządów budynków mieszkalnych w 1960 r. Utrzymano ją do 1962 L Lata 1963 - 1965 przyniosły już kolejne zachwianie. Część przedsiębiorstw komunalnych, budowlanych i mieszkaniowych wykazywała zakłócenia w rytmicznym wzroście produkcji (usług), część z nich była dotknięta stałym spadkiem współczynnika rentowności i gospodarności. Stałe wahania wyników finansowych były potwierdzeniem marginesowego traktowania rachunku ekonomicznego jako podstawowego instrumentu sterowania działalnością gospodarczą, zasad gospodarności i braku jednolitych metod organizacji pracy.
ROZBUDOWA URZĄDZEŃ I KIERUNKI ZARZĄDZANIA GOSPODARKĄ KOMUNALNĄ
Rozważania na temat kierunku rozbudowy urządzeń komunalnych należy rozpocząć od uszeregowania zadań gospodarki komunalnej wg ich znaczenia dla sprawnego funkcjonowania organizmu miejskiego i poprawy warunków bytu mieszkańców miasta. Wydaje się rzeczą słuszną przyjęcie następującej kolejności zadań: sanitarne; komunikacyjne; budowlane; mieszkaniowe i inne. Kolejność ta nie jest przypadkowa. Dział zadań sanitarnych ujmuje produkcję wody pitnej i odbiór wody zużytej, oczyszczanie miasta w szerokim tego słowa znaczeniu, zieleń wysoką parkową, centralne źródła energii cieplnej. Prawidłowy rozwój tego działu równa się zapewnieniu mieszkańcom podstawowych warunków sanitarnych. Dział zadań komunikacyjnych obejmuje komunikację masową i indywidualną, a dział zadań budowlanych - budownictwo dróg i ulic, roboty instalacyjne oraz remont budynków mieszkalnych. Dział mieszkalnictwa to nie tylko sprawy zarządów budynkami mieszkalnymi, ale także czuwanie nad stanem budynków oraz ich otoczeniem (mała architektura). Dział ostatni obejmuje usługi pralnicze, hotelarstwo, ogród zoologiczny spełniający pomocniczą rolę naukowo-wychowawczą i wreszcie produkcję materiału roślinnego. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji obok potrzeby uzyskania optymalnej wydajności urządzeń produkcji wody dążyć musi do zachowania właściwej proporcji między poborem wody przez mieszkańców miasta i tzw. konsumentów zbiorowych. Zachowując te proporcje - dążyć do stopniowej rezygnacji z dopłat budżetowych. Przedsiębiorstwo powinno zachęcać zakłady pracy do budowy awaryjnych ujęć wody. Pobór wody z tych ujęć dla potrzeb ogólnomiejskich byłby wskazany. Ponadto należy pobudzać inicjatywę mieszkańców osiedli peryferyjnych do budowy sieci wodociągowej w czynach społecznych.
2« 
Zbigniew
Rudnicki
Tabela 26 WYNIKI FINANSOWE MIEJSKIEGO ZARZĄDU BUDYNKÓW MIESZKALNYCH W LATACH 1950 - 1956 (w tysiącach złotych)
Wyniki w latach: Wyszczególnienie 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 Zysk 748 - - - - - Strata - 1716 592 630 508 1775 3569
Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania powinno opracować program działania zapewniający najwyższy współczynnik wykorzystania taboru specjalistycznego i współdziałania z wszystkimi jednostkami organizacyjnymi odpowiedzialnymi za czystość miasta. Przy pomocy innych przedsiębiorstw powinno rozwinąć dział postępu technicznego i mechanizacji procesów pracy, łącznie z budowaniem prototypów maszyn do usuwania śmieci z ulic i chodników. Zarząd Dróg, Mostów i Zieleni wspólnie z Zarządem Lasów Komunalnych powinien przystąpić do zamiany niektórych partii lasów komunalnych na parki leśne i parki osiedlowe; do opracowania koncepcji perspektywicznej rozwoju lasów komunalnych i zieleni miejskiej (ochronne pasy zieleni wokół osiedli mieszkaniowych). N ależy przeciwdziałać zakłóceniom równowagi biologicznej na terenach zielonych i likwidacji naturalnego piękna zieleni, w którą wyposażony jest Poznań. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej przez opracowanie docelowego programu "uciepłownienia" miasta z centralnych źródeł energii powinno poprawić stan sanitarny miasta instalując we wszystkich kotłowniach wysokosprawne urządzenia filtrujące. Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne dysponujące docelową koncepcją rozwoju komunikacji masowej (tramwaj-autobus), programem budowy obwodnic i połączeń komunikacyjnych lewo- i prawobrzeżnej części miasta, musi systematycznie wprowadzać w życie racjonalne zasady polityki remontowej 1 eksploatacyjnej.

Tabela 27 WYNIKI FINANSOWE DZIELNICOWYCH ZARZĄDÓW BUDYNKÓW MIESZKALNYCH W LATACH 1957 - 1970 (w tysiącach złotych)
Rok Zysk Stiata Rok Zysk Strata 1957 5 381 1964 7141 881 1958 6 458 1965 11247 627 1959 l 315 1966 4 960 1960 3 789 1967 6 995 1961 7611 1968 4110 1962 5 626 1969 4918 1963 4713 271 1970 3 755 203
Źródło: Zamknięcia rachunkowe oraz bilanse dochodów i wydatków miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych za lata 1950-1956 i zarządów dzielnicowych 1957- 1970. 
Miejskie Przedsiębiorstwo Taksówkowe powinno być docelowo traktowane jako baza samochodowa wszystkich przedsiębiorstw gospodarki komunalnej. W okresie przejściowym najbliższych lat powinno rozwijać w sposób maksymalny przewozy towarowe (taksówki bagażowe) na rzecz ludności. Do rzędu podstawowych zadań przedsiębiorstw remontowo-budowlanych należy zaliczyć organizację, koncentrację i specjalizację robót w remontach zabezpieczających i kapitalnych budynków mieszkalnych. Zarządy budynków mieszkalnych muszą doprowadzić do większej samodzielności administracje domów mieszkalnych, prowadzić bieżący nadzór nad stanem technicznym budynków mieszkalnych i użytkowych, różnych urządzeń technicznych oraz małej architektury. Miejskie Pralnie i Farbiarnie muszą dążyć do osiągnięcia równowagi między popytem a podażą w praniu bielizny, czyszczeniu odzieży i jej farbowaniu. Miejskie Hotele powinny prowadzić stałą modernizację i podnoszenie kategorii istniejących hoteli, Miejskie Przedsiębiorstwo Zieleni jako producent materiału roślinnego powinien dążyć do rozwoju szkółkarstwa wieloletnich ozdobnych krzewów i drzew. Ogród Zoologiczny z chwilą przeniesienia na Maltę powinien nastawić się na reprodukcję zwierząt i dążyć w ten sposób do finansowania działalności we własnym zakresie. Zarząd Dróg, Mostów i Zieleni musi wykształcić funkcję nadzoru i egzekutora wobec wszystkich inwestorów prowadzących prace na ulicach, chodnikach i placach. Zarząd musi spełniać rolę organu opiniującego wszystkie poczynania na terenie przez siebie administrowanym. Miejskie Zjednoczenie Przedsiębiorstw Gospodarki Komunalnej musi rozwijać działalność na rzecz coraz to nowych rozwiązań gospodarczych i organizacyjnych. Nade -wszystko powinno wykształcać funkcje organu sterującego gospodarką komunalną, realizującego politykę gospodarczą.
MODEL ORGANIZACYJNY I SYSTEM FINANSOWY
Pobieżna nawet obserwacja organizacji gospodarki komunalnej prowadzi do wniosku, iż jedynym kryterium wyboru formy organizacyjnej była samodzielność finansowa wynikająca z różnic w systemach finansowych przedsiębiorstw, zakładu budżetowego czy jednostki budżetowej. Oznacza to równocześnie, że o wyborze formy organizacyjnej nie decydowała jej przydatność w wykonywaniu określonej grupy zadań, lecz system finansowy doń przywiązany. Niezależnie od rodzących się wątpliwości, w gospodarce komunalnej należy utrzymać trójrodzajową formę realizacji zadań. Pod warunkiem jednak, że wskaźniki i kryteria oceny przedsiębiorstw komunalnych będą odpowiadały specyfice gospodarki komunalnej, że nastąpi pogodzenie rachunku ekonomicznego i zasady rozrachunku gospodarczego z cechami specyficznymi zakładów użyteczności publicznej. Ponadto wydaje się, że wszystkie przedsiębiorstwa komunalne powinny być wyposażone w te uprawnienia, którymi dysponują przedsiębiorstwa zarżą
Zbigniew Rudnickidzane centralnie. Dotyczy to również zrównania uprawnień między samymI przedsiębiorstwami komunalnymi. System finansowy zakładów budżetowych i jednostek budżetowych powinien być elastyczny, co jest możliwe poprzez wyposażenie zjednoczeń w dodatkowe uprawnienia finansowe. Zjednoczenia należałoby wyposażyć m. in. w prawo tworzenia i dysponowania funduszem postępu techniczno-ekonomicznego, prowadzenia scentralizowanego rachunku funduszu rezerwowego tworzonego z części zysku przedsiębiorstw, dysponowania i rozdziału środków funduszu inwestycyjno-remontowego między zgrupowane przedsiębiorstwa. Krytycznie należy ocenić gospodarkę środkami trwałymi, nie zabezpieczającą, wobec obowiązującego systemu odpisów amortyzacyjnych, odpowiedniej ilości środków finansowych na reprodukcję prostą (inwestycje restytucyjne). Podział funduszu amortyzacyjnego na inwestycje i kapitalne remonty jest błędny. Scalenie tych środków umożliwiłoby przedsiębiorstwom podejmowanie swobodnej decyzji, najbardziej korzystnej z punktu widzenia efektywności nakładów (często remont kapitalny przewyższa w kosztach inwestycje restytucyjne) . Potrzeba podjęcia badań i prac nad jednolitym modelem organizacyjnym i systemem finanso-wym gospodarki komunalnej wynika zarówno z aktualnie występujących trudności, jak i z ich bezpośredniego wpływu na sprawne funkcjonowanie jednostek organizacyjnych. Zadania te jednak przekraczają możliwości miasta.