WYSTAWY I AKCJE OŚWIATOWE MUZEÓW W "ROKU MUZEALNICTWA"
KILKA tygodni po zakończeniu Kongresu Kultury Polskiej Rada Narodowa miasta Poznania ogłosiła w dniu 27 X 1966 r. na sesji poświęconej sprawom kultury inaugurację nowego roku pracy kulturalnej (1966/1967) pod hasłem "Rok Muzealnictwa". W ten sposób zadokumentowano przełom w pracy czołowej placówki muzealnej w Poznaniu - Muzeum Narodowego. Dyrektor Muzeum, Kazimierz Malinowski, zabierając głos podczas sesji omówił szeroko tradycje, dorobek i znaczenie muzealnictwa poznańskiego. Bieżące zadania muzeów przedstawiła w referacie zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej, Władysława Klawiter , mówiąc m. in., że "zamierzeniem na najbliższy okres powinno być pełne wykorzystanie istniejącej bazy dla działalności kulturalnej i ożywienie wszystkich mało aktywnych klubów i świetlic [...] "Rok Muzealnictwa" powinien także przynieść spodziewane rezultaty społeczne oraz [...] rozbudzenie zainteresowania młodzieży sztuką". Referat wskazywał wyraźnie dwa główne kierunki działania, a mianowicie pomoc w wypełnieniu programu pracy i w aktywnej działalności czytelni, świetlic i klubów oraz ożywienie pracy wśród młodzieży. Dnia 17 X 1966 r. odbyła się w Muzeum Historii Miasta Poznania w Ratuszu Poznańskim konferencja z udziałem przedstawicieli władz, organizacji społecznych i politycznych oraz licznie reprezentowanego aktywu kulturalnego miasta i województwa, na której dyskutowano nad stanem i potrzebami muzealnictwa, formami jego działalności i kierunkami upowszechnienia. Podstawą dyskusji były referaty: Muzea Poznania i Wielkopolski - doc. dra Kazimierza Malinowskiego, Stan i potrzeby muzealnictwa Poznania i Wielkopolski - doc. dra Kazimierza Malinowskiego i mgr Dominiki Cichej oraz Wystawiennictwo i akcje oświatowe w roku 1966/1967 - mgr Ludgardy Talarowskiej. Referaty po raz pierwszy objęły całokształt spraw i problemów wszystkich muzeów w Poznaniu i Wielkopolsce oraz przedstawiły propozycję do programu działalności w ramach "Roku Muzealnictwa". Obecny na konferencji dyrektor Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków, Mieczysław Ptaśnik, nawiązał w przemówieniu do tematyki Kongresu Kultury Polskiej, na którym postulowano m. in. "aby także w muzealnictwie główny nacisk położyć na sprawy wychowania i edukacji poprzez współpracę z wszystkimi placówkami kulturalno-oświatowymi. Realizacja tego postulatu - podkreślił Mieczysław Ptaśnik - wymagać będzie stałego wysiłku, «Rok Muzealnictwa» rozumieć należy jako rozwinięcie długofalowej akcji skonkretyzowanej uprzednio w programie Muzea - uniwersytetami kultury. Akcja ta rozwija się od kilku lat pomyślnie i rozszerza zasięg swego oddziaływania, wnosząc wiele do dzieła upowszechnienia kultury". 
Ludgarda
Talarowska
Na konferencji powołano komisję programową z dyrektorem Muzeum Narodowego w Poznaniu Kazimierzem Malinowskim na czele, która zajęła się opracowaniem założeń programowych i organizacyjnych muzeów województwa poznańskiego oraz nakreśleniem kierunków ich specjalizacji. Z dniem 4 VI 1966 r. Muzeum Narodowe w Poznaniu przejęło funkcje m u z e u m o krę g o w e g o dla województwa poznańskiego. W związku z tym dokonano szeregu zmian organizacyjnych, m. in. stworzono dział muzeów terenowych a także przygotowano wstępne założenia do uaktywnienia terenowych placówek muzealnych. W Poznaniu działają: M u z e u m N a r o d o w e wraz z pięcioma oddziałami: Muzeum Historii Miasta Poznania, Muzeum Instrumentów Muzycznych, Muzeum Rzemiosł Artystycznych w Zamku Przemysława, Wielkopolskie Muzeum Wojskowe, Muzeum Kultury i Sztuki Ludowej; Muzeum Archeologiczne, Muzeum H i s t o r i i R u c h u R o b o t n i c z e g o im. Marcina Kasprzaka i jego ekspozytura - Muzeum Wyzwolenia Miasta Poznania na wzgórzu b. Cytadeli, M u z e u m P r z y r o d n i c z e i najmłodsze: M u z e u m Z ak ł a d ó w P r z e m y s ł u M e t alo w e g o , .H. Cegielski". · Muzeum Narodowe prowadzi poza Poznaniem dwa oddziały: w Rogalinie i w Gołuchowie, a Muzeum Archeologiczne oddział w Gnieźnie. W województwie poznańskim istnieje ponadto osiemnaście muzeów: Izba Muzealna Ziemi Gostyńskiej w Gostyniu, Muzeum Regionalne w Grodzisku Wlkp., Muzeum Regionalne w Jarocinie, Muzeum Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, Muzeum Regionalne w Kępnie, Izba Pamiątek Adama Mickiewicza w Konarzewie pow. rawicki, Muzeum w Krotoszynie, Muzeum w Lesznie, Muzeum Regionalne w Odolanowie, Izba Pamiątek Historycznych w Ostrowie, Muzeum Stanisława Staszica w Pile, Muzeum Regionalne w Pyzdrach, Muzeum w Trzciance, Muzeum Ziemi Sulmierzyckiej w Sulmierzycach, Muzeum Ziemi Szamotulskiej w Szamotułach, Muzeum Roberta Kocha w Wolsztynie, Muzeam im. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni, Muzeum Ziemi Zbąszyńskiej w Zbąszyniu.
Mamy też na terenie województwa trzy muzea specjalistyczne: Muzeum Rolnictwa w Szreniawie , Muzeum Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk w Kórniku i Muzeum Parku Narodowego w Puszczykowie oraz trzy rezerwaty archeologiczne: w Gieczu, Kaliszu (na Zawodziu) i na Lednicy. Większość placówek muzealnych powstała w ostatnich latach w wyniku ambitnej inicjatywy społecznej. Władze i towarzystwa regionalne okazują muzeum wiele zainteresowania i pomocy. Wyraża się ona w dążeniu do poprawy warunków pracy tych muzeów poprzez rozszerzenie ich bazy lokalowej i etatowej i wzbogacenie ich stanu posiadania. W dyskusji na konferencji poruszono m. in. od dawna aktualny postulat społeczeństwa o udostępienie zbiorów i wystaw Muzeum Narodowego również w godzinach popołudniowych. Sprawa ta została pomyślnie załatwiona. Od 1 XII 1966 r. najatrakcyjniejsza d!a zwiedzających część Muzeum, mieszcząca w y s t a w y czas o w e otwarta jest codziennie do godz. 19 00 . W przedstawionym na konferencji planie działalności wystawienniczej i OSWIatowej podczas "Roku Muzealnictwa" przewidziano m. in. zorganizowanie 88 wystaw c z a s o w y c h , oświatowych i objazdowych. Jak wynika z nadesłanych przez muzea sprawozdań, w czasie od 1. IX 1966 r. do 30 VI 1967 r. urządzono ogółem 111 wystaw, z których 50 miało miejsce w muzeach poznańskich. Tematyka wystaw w znacznej mierze pokrywała się ze specjalistycznymi zainteresowaniami  I
Dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu Kazimierz Malinowski (z lewej) oprowadza ministra Kultury i Sztuki Lucjana Motykę po wystawie Nabytki i dary 1915-1967 Muzeów Warszawy, Krakowa i Poznania, z prawej zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Władysława Klawitermuzeów, obchodami rocznic historycznych i najważniejszymi wydarzeniami życia społecznego i kulturalnego. N a czołowe miejsce wysunęła się wystawa o znaczeniu ogólnokrajowym p t: Nabytki i dary 1945-1967 Muzeów Narodowych Warszawy, Krakowa i Poznania, zorganizowana w dniach od 29 V do 12 X 1967 r. pod protektoratem ministra' Kultury i Sztuki, Lucjana Motyki. Uroczyste otwarcie tej wystawy stało się wydarzeniem kulturalnym Poznania.
"Spotkania pod obrazami" w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Z lewej zastępca dyrektora Muzeum Przemysław Michałowski 
Ludgarda
T alarowska
""'''ij''- .+ .
innAAASftŁ.
Fragment wystawy pn. Tysiąc lat muryki polskie) w Muzeum Instrumentów Muzycznych
Należy równIe z wspomnlec wystawy o dużym znaczeniu naukowym, jak np.
1000 lat muzyki polskiej w Muzeum Instrumentów Muzycznych, Kontuszowe pasy w Muzeum Rzemiosł Artystycznych w Zamku Przemysława, Grody słowiańskie 20 Meklemburgii w M uzeum Archeologicznym, Z rewolucyjnych tradycji ruchu młodzieżowego w Wielkopolsce w Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka, a także mniejsze wystawy, np. Ludzie ttpoa znaku "Rodła" czy Rzeźba ludowa Bogusława Hyckiego w Muzeum Stanisława Staszica w Pile.
Wśród zorganizowanych wystaw dwie były eksponowane zagranica, a mianowicie: Początki miast polskich w świetle źródeł archeologicznych, przygotowana przez Muzeum Archeologiczne w Poznaniu i wystawiona w Niemieckiej Republice Demokratycznej oraz Polska grafika współczesna przygotowana przez Muzeum Narodowe w Poznaniu a eksponowana w Szwajcarii. Natomiast wytawy: Grody słowiańskie w Meklemburgii, Dawne instrumenty muzyczne i Malarstwo polskie XIX w. eksponowane były w Kamieniu Pomorskim, Łańcucie, Przemyślu, Tomaszowie Mazowieckim, Wałczu i Zieloiej Górze.
Znaczna liczba zorganizowanych wystaw, ich zakres tematyczny i zasięg terytorialny świadczą o dużej prężności wielkopolskiego środowiska muzealnego. Są one też rezultatem uważnej pracy merytorycznej i stanowią niezaprzeczalny dorobek naukowy tego środowiska. Za duże osiągnięcie również należy uznać zorganizowaną przez Muzeum Narodowe w Poznaniu, w związku z wystawą malarstwa Andrzeja Wróblewskiego, ogólnopolską konferencją naukową poświęconą problematyce twóczości tego artysty. 
IlIMllIllIJlllIllIllIJlllIllIllIllIllIĘllIllIllIllIllIllIllIUlllIllIHJlllIllIllIĘllIllIllIllIllIllIllIllIllIllIllIllIllIllIllIllIllIm Fragment wystawy pn. Książka radziecka o szti.ce w Muzeum Narodowym w Poznaniu (8-20 XI 1966 r.)
Ożywiona działalność naukowa i oświatowa, jaką w szerokim zakresie prowadzi Muzeum Narodowe, przyczynia się niewątpliwie do podniesienia rangi społecznej i naukowej tej placówki, zyskując też ze strony specjalistów coraz pozytywniejszą ocenę. Akcji wystawienniczej i pracy oświatowej towarzyszą wydawnictwa. Do wystaw zorganizowanych w roku 1966/1967 opracowano i wydano drukiem 20 katalogów i przewodników. Były wśród nich pozycje o poważnym znaczeniu naukowym, jak np. Kontuszowe pasy, Początki socjalizmu w Poznańskiem, Malarstwo polskie XIX w., związane z wystawami, oraz wydawnictwa specjalne np.: "Studia Muzealne" t. V, Malarstwo flamandzkie XVII-XVIII w-, a także wydawnictwa informacyjne, jak Przewodnik po Muzeum Narodowym w Poznaniu i oddziałach oraz foldery, plakaty i pocztówki. Plany w dziedzinie upowszechnienia zakładały osiągnięcie frekwencji w muzeach w liczbie 500 tysięcy zwiedzających. Liczba ta została znacznie przekroczona. Zanotowano bowiem 553 670 zwiedzających osób, w tym w Poznaniu było ich około 360 tys. Z fachowego przewodnictwa skorzystało 5166 wycieczek o łącznej liczbie 175 750 uczestników.
Muzea wykazały wiele aktywności w dziedzinie upowszechniania problematyki muzealnej. W tym celu organizowano zarówno w muzeach, jak i poza nimi · - zależnie od możliwości i potrzeb - odczyty, lekcje, spotkania, szkolenia przewodników, quizy, seanse filmowe. 
Ludgarda
Talarowska
Fragment wystawy pn. Początki socjalizmu w Poznańskiem 1840-1881 otwartej w Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka 21 VII 1966 r.

W planach obchodów "Roku Muzealnictwa" przewidziano zorganizowanie lekcji nawiązujących do programów nauczania historii języka polskiego, a także przeznaczonych dla młodzieży pogadanek i cyklów wykładów na tematy: Jak patrzeć na dzieło sztuki, Nauka o stylach, Zarys sztuki polskiej, Zycie codzienne miasta w dawnych wiekach. Dla nauczycieli natomiast zaplanowano wykłady na temat wykorzystania zbiorów mu-zealnych w lekcjach szkolnych i o wychowawczej roli sztuki. Akcja odczytowa połączona z pokazami przeźroczy, filmów i zabytków oryginalnych objęła 258 szkół, klubów i świetlic. Akcja ta przybrała już charakter s y s t e - m a t y c z n e j p r a c y , przyjętej z aprobatą przez zainteresowane placówki i szkoły. Zapotrzebowanie na tego rodzaju formy działalności przekracza znacznie etatowe możliwości muzeów. Toteż muzea, korzystając z inicjatywy i ofiarności społecznej, okazywanej zwłaszcza przez nauczycieli, organizują konferencje robocze i instruktażowe na których przygotowują sobie kadry oddanych i ofiarnych pomocników. Obok szkolenia przewodników zaplanowano też tak zwane Visites Conferences przy wystawach czasowych, prowadzone przez pracowników naukowych muzeum, odpowiedzialnych za stronę merytoryczną wystaw. . W sumie odbyło się 968 różnych imprez muzealnych w których udział wzięło ponad 35 500 słuchaczy i widzów. Tematyczne powiązanie odczytów, lekcji i wykładów w cykle przeznaczone dla określonych środowisk odpowiada konkretnemu zapotrzebowaniu społecznemu/ Zawiązała się trwała współpraca muezów ze szkołami, klubami i świetlicami. Jako duże osiągnięcie należy odnotować upowszechnienie problematyki muzealnictwa w formie ciekawych artykułów w prasie, interesujących i rzeczowych informacji o wystawach i muzeach, zawartych w licznych audycjach telewizyjnych i radiowych. Po raz pierwszy prasa miejscowa, radio 1 telewizja w pełni włączyły P;.Q w tak szerokim zakresie do kampanii muzealnej i poważnie przyczyniły się do jej sukcesów. Szczególną formą popularyzowania muzeów są koncerty muzyki dawnej na starych instrumentach oraz tak zwane Spotkania dyskusyjne pod obrazami, które z powodzeniem prowadziło Muzeum Narodowe. Dużą popularnością cieszą się m. in. Spotkania Ratuszowe -. wieczory muzyczne odbywające się co dwa miesiące, organizowane wspólnie przez Poznańskie Towarzystwo Muzyczne im. Henryka Wieniawskiego i Muzeum Historii Miasta Poznania w sali Renesansowej Ratusza. Trwałym dorobkiem "Roku Muzealnictwa" w dziedzinie upowszechnienia jest rozszerzenie działalności placówek muzealnych i włączenie ich w szerokim zakresie w nurt życia kulturalnego Poznania i województwa. Na Sesji Wojewódzkiej Rady N arodowej w dniu 6 VI 1967 r. podkreślono aktywną pracę muzeów. Wiceminister Kultury i Sztuki, Zygmunt Garstecki, który wziął udział w tej Sesji, wiele uwagi poświęcił rozwojowi muzealnictwa w Wielkopolsce.
Ludgarda
T alarowska
ANE KS
WYSTAWY MUZEÓW POZNAŃSKICH ZORGANIZOWANE W RAMACH "ROKU MUZEALNICTWA"
I. Muzeum Narodowe (łącznie z oddziałami) A. Wystawy czasowe: Polskie malarstwo historyczne Współczesna rzeźba i tkaniny Książka radziecka o sztuce Polski portret królewski w malarstwie, grafice i numizmatyce Wystawy pamiątek po generale Janie Henryku Dąbrowskim Hxx) lat muzyki polskiej Hm lat monety polskiej Malarstwo Stanisława Ignacego Witkiewicza Polskie malarstwo batalistyczne Kontuszowe pasy Malarstwo Andrzeja Wróblewskiego Nabytki i dary 1945-1967 Muzeów Narodowych Warszawy, Krakows, 1 Poznania Polska grafika współczesna (eksponowana w Szwajcarii).

B. Wystawy oświatowe: Malarstwo polskie XIX w. (Gorzów, Kalisz, Przemyśl) Medale bitew i sławnych wodzów polskich (Pyzdry, Witkowo) Monety polskie (Trzcianka, Zbąszyń) Osiągnięcia Muzeum Narodowego w Poznaniu w latach 1963-1966 (Poznań) Muzeum - szkołom (Poznań) Zabytkowa architektura Poznania (Poznań) 1(xx) lat Poznania (Poznań) 
Talarowska
Dawne polskie instrumenty muzyczne (Bydgoszcz) Twórczość ludowa i amatorska regionu pałuckiego (Gołańcz) Sztuka ludowa regionu zbąszyńskiego (Zbąszyń) Tematyka ludowa w polskim malarstwie XIX w. (Leszno) Historyzm w twórczości Jana Matejki (Szamotuły) Polskie malarstwo współczesne (Wałcz) Ręczna broń palna od XVI-XX w. (Pyzdry, Wałcz, Zbąszyń) Ekslibrisy polskie (Wałcz) Z dziejów muzycznego instrumentarium dworskiego (Łańcut) Polskie instrumentarium muzyczne (Kamień Pomorski).

Muzeum Archeologiczne:
A. Wystawy czasowe: Ozdoby stroju w pradziejacn Tysiąclecie w oczach dziecka Kontakty handlowe we wczesnym średniowieczu Muzeum Archeologiczne - szkolnictwu B. Wystawy oświatowe: Początki miast polskich w świetle źródeł archeologicznych: Belgrad (Jugosławia) Halberstadt, Lipsk, Stendal (Niemiecka Republika Demokratyczna).
Grody słowiańskie w Meklemburgii (Gorzów, Jelenia Góra, Tomaszów Mazowiecki, Zielona Góra) Tysiąclecie Państwa Polskiego (Poznań, Wrocław) Gród w Smuszewie (Poznań) Monety w pradziejach (Poznań).

M u z e u m H i s t o r i i R u c h u R o b o t n i c z e g o im. Marcina Kasprzaka
A. Wystawy czasowe: Początki socjalizmu w Poznańskiem 1842-1881 Z rewolucyjnych tradycji ruchu młodzieżowego w Wielkopolsce 1842-1967
B. Wystawy oświatowe: Marcin Kasprzak - syn Ziemi Poznańskiej (Kobylnica, Luboń, Mosina, Puszczykowo, Stęszew, Swarzędz) PPR - partia walki i czynu (Chodzież, Luboń, Nowy Tomyśl, Poznań) Wielkopolska w fotografii prasowej (Poznań) Odsłonięcie pomnika Powstańców Wielkopolskich (Grodzisk, Nowy Tomyśl) Wielki Proletariat (Kalisz) Wyzwolenie Poznania (Poznań) Powstanie Wielkopolskie (Ostrzeszów) Rewolucja 19)5-1 r. na ziemiach polskich (Poznań).