FRANCISZEK
ŁOZOWSKI
WYKAZ ZNACJONALIZOWANYCH PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁOWYCH W POZNANIU
Za podstawę do sporządzenia poniższego wykazu posłużyły autorowi wykazy cząstkowe przewodniczących Wojewódzkiej i Głównej Komisji do Spraw Upaństwowienia Przedsiębiorstw, zawarte w Poznańskim Dzienniku Wojewódzkim za okres od września 1946 r. do marca 1951 r. -włącznie. Wykaz obejmuje wszystkie te obiekty, które zgodnie z  24 rozporządzenia Rady Ministrów z 11 kwietnia 1946 r. w sprawie trybu postępowania przy przejmowaniu przedsiębiorstw przemysłowych na własność państwa (Dziennik U staw Rzeczypospolitej Polskiej nr 17, poz 114) podlegały kompetencji Wojewódzkiej Komisji do Spraw Upaństwowienia Przedsiębiorstw. Nie obejmuje on natomiast obiektów, które na zasadzie  14 ust. 1 cytowanego wyżej rozporządzenia wyjęte zostały spod właściwości komisji wojewódzkiej i na wniosek ministerstw resortowych przekazane do postępowania w trybie  30 powyższego rozporządzenia. Do tych ostatnich należały w Poznaniu fabryki wyrobów tytoniowych, zakłady przemysłu spirytusowego, chłodnie składowe, przedsiębiorstwa przemysłu poligraficznego oraz kilka największych w mieście obiektów fabrycznych branż innych, wymienionych imiennie. Wśród obiektów wymienionych imiennie a zastrzeżonych do postępowania w trybie  30 znajdowały się: 1. Zakłady Metalowe "H. Cegielski", 2. Polskie Zakłady "Siemens", 3. Fabryka Akumulatorów "Alfa", 4. Fabryka Wyrobów Gumowych "Stomil", 5. Towarzystwo Przemysłowo-Handlowe "Bacutil", Oddział Poznań.
W treści wykazu, zgodnie ze źródłami, operuj emy historycznym nazewnictwem ulic, jak również używanymi wówczas nazwami przedsiębiorstw. W układzie wykazu zastosowano klasyfikację, jaką aktualnie posługuje się Główny Urząd Statystyczny.

Od Redakcji
Pracę rumeJszą traktujemy jako uzupełnienie cennego artykułu Franciszka Łozowskiego pt. Nacjonalizacja przemysłu w Poznaniu zamieszczonego w zeszycie 2163 "Kroniki Miasta Poznania". 
Rodzaj przemysłu
Przemysł paliw
Przemysł maszynowy 1 kon - strukcji metalowych
N azwa i siedziba przedsię biorstwa
Rodzaj produkcji lub usług 4
Właściciel
Wytwórnia gazów przemysłowych produkcja gazów przemysłowych spółka akcyjna "Perun" , ul. Krańcowa 14 Fabryka olejów mineralnych (Warthe-Gau), Poznań-Zegrze
Wielkopolska fabryka maszyn "Wiepofana" , ul. Dąbrowskiego 81 Zakłady przemysłowe "Herkules" ul. Skarbowa 12 i Chlebowa 16/18
Fabryka maszyn rolniczych, ul. Dąbrowskiego 93 Zakłady budowy cieplarń, ul. Rataje 138 Fabryka maszyn rolniczych, ul. Starołęcka 35 Montownia traktorów "Lenz" Poznań-Starołęka Centrala maszyn adresowych "Adrema" ul. Mie1żyńskiego 17 Centralne Stowarzyszenie Rolnicze ul. Kolejowa 1/3rozlewnia gazu płynnego
produkcja maszyn i odlewnia żeliwa
obróbka mechaniczna i konstrukcje żelaznewyrób maszyn rolniczychbudowa cieplarń oraz odlewnia kotłów centralnego ogrzewania produkcja i naprawa maszyn rolniczych produkcja części i montaż traktorów oraz maszyn rolniczych wytłaczanie i naprawa maszyn adresowychnaprawa maszyn rolniczychspółka akcyjna
spółka akcyjna z ograniczoną odpowiedzialnością Gustaw Schertke i Spółka
Hontsch i Spółka (GmbH) Rudolf Sack
Heinrich Lanz (A. G.)
H. Juryspółka GmbH 
Przemyśl elektrotechniczny
Centralne Stowarzyszenie Rolnicze, ul. Wjazdowa 3 i Świętojańska Centralne Stowarzyszenie Rolnicze Poznań -Malta Warsztat napraw maszyn rolniczych ul. Roosevelta 15 Przedsiębiorstwo urządzeń mleczarskich "Zimmer" , ul. Wyspiańskiego 14
"Elektromed" ul. Półwiejska 13 E1ektro- Rohrbach, ul. 23 Lutego 21 Spółka elektryfikacyjna GmbH, Poznań
Brown Boveri i Spółka A. G., Filia Poznań Polskie Zakłady "Philips" ul. Wrocławska 38 Warsztat elektrotechniczny, ul. Przemysłowa 21 Zakład elektrotechniczny, ul. 23 Lutego 2 Zakład elektrotechniczny, ul. Daszyńskiego 46 Zakłady przemysłowe "Centra" ul. Grochowe Łąki 4 i 6 oraz Michała
naprawa maszyn rolniczych i mleczarskich naprawa maszyn rolniczychnaprawa maszynskład przyborów mleczarskich oraz naprawa mleczarń
produkcja aparatów rentgenowskich i elektromedycznych prace elektrotechnicznebudowa linii niskiego i wysokiego napięcia, instalacje, sprzedaż urządzeń elektrotechnicznych budowa linii wysokiego napięcia
reperacje radioodbiorników i sprzedaż sprzętu radiowego naprawa silników i maszyn elektrycznych naprawa maszyn elektrycznychusługi elektrotechniczneprodukcja baterii elektrycznych i opakowań, łańcuchów i szprych rowerowych, przyborów szewskich
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Hans Markowski
M. Zimmerdawniej Koch i Sterzek
Heinrich Rohrbach
Georg Pretsch
Spółka Taunenberg i Hecht A. Pachuiski
Wacław Tomaszewski