ZBIGNIEW NAMYSŁOWSKI AKADEMIA MEDYCZNA W POZNANIU W LATACH 1945-1960 Z J A L ĄŻ K I E M Akademii Lekarskiej w Poznaniu, przemianowanej później na Akademię Medyczną i obejmującej obecnie 'wydziały: Farmaceutyczny, Lekarski i Oddział Stomatologiczny, był Wydział Lekarski, którego organizację powierzył Senat Uniwersytetu Poznańskiego w dniu 25 września 1920 roku - drowi Adamowi Wrzoskowi, powołując go jednocześnie na stanowisko kierownika katedry Filozofii i Historii Medycyny oraz dziekana Wydziału Lekarskiego. Na wniosek dziekana Senat Uniwersytetu Poznańskiego powołał 5 września tegoż roku następujące osoby do objęcia katedr: katedry biologii - dec. Jana Wilczyńskiego, histologii - doc. Helenę Gajewską, chemii - prof. Stefana Dąbrowskiego, patologii i terapii szczegółowej chorób wewnętrznych - dra Wincentego J ezierskiego, chirurgii szczegółowej - prof. Antoniego Jurasza. Uruchomienie Wydziału Lekarskiego napotykało na duże kłopoty, zarówno natury materialnej, jak i personalnej. Niektórzy doświadczeni profesorowie odradzali organizowanie Wydziału Lekarskiego, uważając to za błąd. Podobne stanowisko zajmowała również tzw. Komisja Stabilizacyjna, której zadanie polegało na obsadzeniu kadr Uniwersytetu Warszawskiego, a wskutek zabiegów prof. Heliodora Święcickiego zajęła się również wskazaniem kandydatów na katedry Wydziału Prawa i Wydziału Filozoficznego w powstającym Uniwersytecie Poznańskim'. N a szczęście dążenia prof. Święcickiego poparli inni wybitni i znani naukowcy, a wśród nich sławny chirurg prof. Rydygier. U czony ten był zdania, że utworzenie Wydziału Lekarskiego nie osłabi kadrowo innych tego rodzaju placówek w kraju. Inicjatywę poparła również gorąco młodzież b. zaboru pruskiego. Początkowo Wydział składał się z pięciu katedr obsadzonych przez sześciu profesorów. Pierwszy rok akademicki trwał od stycznia ch> września 1921 r. Zapisało się 133 studentów. W drugim roku akademickim (1921-1S22) Wydział posiadał już 26 katedr, a grono profesorskie zwiększyło się do 30 osób. Lata działalności do końca 1989 r. wypełniają prace organizacyjne nad dalszą rozbudową i wyposażeniem zakładów i klinik, prace dydaktyczne i naukowe. W r. 1939 Wydział posiadał 25 katedr, 29 profesorów, 14 docentów. W ostatnich latach przed wojną na Wydziale Lekarskim łącznie ze Studium Wychowania Fizycznego studiowało około 1000 studentów, a dyplomy uzyskiwało rocznie od 120 do 150 osób. Dzięki wysokiemu poziomowi naukowemu Wydział zaliczał się do przodujących w kraju. Warto przypomnieć, że Wydział Lekarski w pierwszych latach swego istnienia obdarzył godnością doktora medycyny honoris causa Marię Skłodowską-Curie. W czasie wojny w latach 1939-1945 nauczanie nie zostało przerwane. W tych ciężkich latach znaleźli się ludzie, którzy mimo niebezpieczeństw i prześladowań podjęli z narażeniem własnego życia pracę na zorganizowanym w WTarszawie Taj Zbigniew Namysłowskinym Uniwersytecie Ziem Zachodnich. Wydział Lekarski powstaje w trzecim roku istnienia Tajnego Uniwersytetu (1942/43), ale rozwija się szybko i wkrótce pod względem liczby wykładających i studentów wyprzedza inne Wydziały. Wystarczy powiedzieć, że w drugim foku istnienia Wydziału, liczy on 610 studentów i 95 wykładowców. Dziekanami Wydziału są kolejno poznańscy profesorowie: Adam Wrzosek i Witold Kapuściński. Z przedwojennego Wydziału Lekarskiego w Poznaniu wykładali, albo prowadzili zajęcia w Tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich profesorowie, docenci i asystenci: Jan Adamski, Ignacy Hoffman, Alfons Krause, Witold Kapuściński, Tadeusz Kurkiewicz, Jan Krotoski, Teofil Kucharski, Leokadia Młynarczykówna, Leon Padlewski, Janusz Zeyland, Aleksander Zakrzewski, Adam Wrzosek. Jesienią 1943 r. staraniem Marii Rymkiewiczówny i Zdzisława Stolzmana zostaje zorganizowana w Częstochowie filia Wydziału. Studiuje tam na pierwszych dwu latach 102 studentów. WYDZIAŁ LEKARSKI Prace nad organizacją Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego po wyzwoleniu rozpoczęły się już w lutym 1945 r. Dzięki pomocy państwa odbudowa zniszczonych pomieszczeń i wyposażenie w konieczne urządzenia następowały stosunkowo szybko. M. in. Wydział pozyskał duży szpital SS Diakonysek przy ul. Przybyszewskiego 49, przemianowany na Collegium Święcickiego. Pracę podjęło 28 katedr, z tego 17 teoretycznych i 11 klinicznych. Z teoretycznych Katedra Antropologii z dniem l IX 1947 r. została przeniesiona na Wydział Matematyczno- Przyrodniczy Uniwersytetu Poznańskiego. Z klinicznych jako nowa została zorganizowana I Klinika Chorób Wewnętrznych zamiast nie reaktywowanej po wojnie Kliniki Diagnostyczne). W roku 1945 na podstawie uchwały Rady Wydziału z dnia 17 X dokonano podziału istniejącej dotychczas Katedry Neurologiczno-Psychiatrycznej na dwie: Katedrę Neurologiczną i Katedrę Psychiatryczną z oddzielnymi klinikami. Na początku maja 1947 r. zaczęto przygotowania do zorganizowania II Katedry Chirurgii. Wskutek działań wojennych uległo zniszczeniu lub zdewastowaniu wiele zakładów i klinik, a prawie wszystkie straciły posiadany przed wojną sprzęt naukowo-badawczy. Całkowitemu zniszczeniu uległy kliniki: Neurologiczna i Oczna. Kliniki: Diagnostyczna i Oto- Laryngologiczna straciły dawne pomieszczenia, Klinika Ortopedyczna została zdewastowana. Zakład Mikrobiologii spalił się. Zakłady: Fizyki, Chemii Ogólnej, Biologii, Fizjologii, Patologii Ogólnej, Chemii Fizjologicznej, Farmakologii - zostały spustoszone. Do czasu utworzenia Akademii Lekarskiej (r. i960) Wydziałem kierowali: w r. 1945 - prof. dr Witold Kapuściński; w latach 1945/46 prof. dr Tadeusz Kurkiewicz; w latach 1946/47 - prof. dr Ignacy Hoffman; w latach 11947/48 - prof. dr Tadeusz Kurkiewicz; w latach 1948/49 i 1949/50 -. prof. dr Karol Jonscher. Studia na Wydziale Lekarskim trwały pięć lat. Rok dzielił się na trzy semestry. Do Wydziału Lekarskiego w omawianym okresie należało również Studium Wychowania Fizycznego. Na poszczególnych latach akademickich studia lekarskie ukończyło: w r. 1945/46 - 227 O'SÓb; w r. 1946/47 - 108; w r. 1947/48 - 126; w r. 1948'49 - 169; w r. 1949/50 - 226 osób; tytuł doktora medycyny w omawianym okresie uzyskało 163 osoby, habilitowało się natomiast i uzyskało stopień docenta 14 lekarzy. Osobny rozdział należy poświęcić studiom farmaceutycznym, które zostały zorganizowane w II. H919, początkowo pod nazwą Studium Farmaceutycznego przy U niwersytecie Poznańskimi, a od kwietnia 1926 B, przemianowane na samodzielny Oddział Farmaceutyczny, który organizował się w podobnych warunkach co Wydział Lekarski. W czasie wojny w latach 1939-1945 całkowitemu zniszczeniuw latach 1945-1960 uległy: Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Zakład Farmakognozji i Zakład Farmacji Stosowanej, natomiast Zakład Chemii Farmaceutycznej zastał zniszczony w 80%. Odbudowa dokonywała się w niezwykle trudnych warunkach, bowiem trwała do r. 1949. Wydział, by podołać nałożonym nań obowiązkom, musiał pokonywać duże trudności. Od r. 1945 do r. 1947 kierownikiem Oddziału Farmaceutycznego był pirof Jan Dobrowolski. Od r. 1945 czynnych było 6 katedr, a z dniem l X 1947 r. uruchomiona została Katedra Chemii Nieorganicznej i Biologicznej. Poza tym czynnych było: 3 zakłady, 10 pracowni, 2 seminaria oraz Ogród Roślin Leczniczych. Pełny wykaz katedr, zakładów i pracowni Wydziału Farmaceutycznego obejmuje katedry: Botaniki i Uprawy Roślin Lekarskich, Chemii Farmaceutycznej, Farmacji Stosowanej, Farmakognozji, Chemii Organicznej i Biologicznej; zakłady: Technologii Środków Leczniczych, Badania Środków Spożywczych, Chemii Toksykologicznej i Sądowej; pracownie: Chemii Analitycznej, Jakościowej, Chemii Analitycznej Ilościowej, Farmakodynamiki, Chemii Fizycznej, Fizyki, Mineralogii, Zoologii i Parazytologii, Chemii Fizjologicznej, Higieny, Mikrobiologii, Seminarium U stawo dawstwa Aptekarskiego, Seminarium Historii Farmacji i Ogród Roślin Lekarskich. W pierwszych pięciu latach powojennych stopień naukowy doktora farmacji uzyskało 12 osób, a dyplom magisterski studia 4-1etnie - 385 osób. Te suche zestawienia faktów i liczb nie obrazują oczywiście olbrzymiego wysiłku ludzi i pomocy Państwa Ludowego!, jaki włożono w odbudowę zniszczonych klinik, zakładów i laboratoriów. Nie obrazują także starań o odpowiednie wyposażenie i zaopatrywanie poszczególnych katedr i zakładów w sprzęt niezbędny dla pracy naukowej, dydaktycznej i usługowej. Złożyła się na to ogromna praca wszystkich pracowników wydziału, od kierowników placo'wek naukowych do woźnych i gońców. Tym bardziej cenny jest dorobek np. naukowców Wydziału Lekarskiego, którzy w pierwszym pięcioleciu Polski Ludowej ogłosili drukiem 550 prac naukowych. Dzień l stycznia 1950 r. przynosi poważne zmiany organizacyjne. Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 X 1949 r. powołana została w Poznaniu do życia Akademia Lekarska. W kilka miesięcy później (3 marca 1950 r.) Rada Ministrów nadała uczelni obecną nazwę: "Akademia Medyczna". Akademia Medyczna powstała w wyniku przejęcia od Uniwersytetu Poznańskiego wszystkich agend wydziałów Lekarskiego i Farmaceutycznego z Oddziałem Stomatologicznym. Stare zdj cie Szpitala Miejskiego w Poznaniu (wIdok od ul. Szkolnej), w którym obecnie mieszczą si : III Klinika Chorób Wewnętrzny<;h i III Klinika Chirurgtczna Akademii Medycznei oraz zakłady: Mykologii i Radio! ogii. Zbigniew Namysłowski Coli. Kopernickiego przy ul. Święcickiego 4 mieści zakładJT Akademii Medycznej: Protetyki Stomatologicznej, Stomatologii Zachowawczej, Chirurgii :stomatologicznej oraz Ortodoncji: (z lewej). Gmach Coli. Cliemicum. przy ul. Grunwaldzkięj nr 6 mieŚCI zakłady AkademiI Medycznej: Chemii OgólnJ(i, ChemiI Urganicznej i Biofogicznej, Chemii Nieorganicznej i, Analitycznej,. Chemul-<).ksykologicznej, Farmącji Stoso.wanej, Farmakognozji, Chemh r armaeeutyczneJ, Technologu ChemIczneJ, Srodkow LecznIczycfi oraz PracownIę Chemu Fizycznej (z prawej). Równocześnie wydziały Lekarski i Farmaceutyczny przeszły z gestii Ministerstwa Oświaty do Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. 'Frac e przygotowawcze do reorganizacji rozpoczęły się oczywiście już wcześniej, a kierował nimi pełnomocnik Ministerstwa Zdrowia, lekarz med. Marian Radajewski. Rozdziału majątku uniwersyteckiego dla Akademii Medycznej dokonała specjalna komisja. Akademia Medyczna przejęła od Uniwersytetu Poznańskiego na własność i użytkowanie w całości następujące budynki: l) Collegium Anatomicum przy ul. Święcickiego 6, 2) budynek katedry Mikrobiologii Lekarskiej przy ul. Stalingiaćzkiej 3, 3) Ccllegium Święcickiego przy ul. Przybyszewskiego 49, 4) Collegium Marcinkowskiego przy ul. Dzierżyńskiego, 5) Collegium Kopernickiego przy ul. Marii Magdaleny 4, 6) budynek Kliniki Chorób Dziecięcych przy ul. Marii Magda'eny 14. W marcu 1950 r. Akademia przejęła od władz samorządowych dwa obiekty: Szpital Kliniczny im. Pawłowa przy ul. Długiej l oraz Szpital p'o"ożn:czo-Ginekologiczny przy ul. Polnej 33. Ponadto uczelnia przejęła w użytkowanie pewne pomieszczenia w budynkach, które pozostały własnością uniwersytetu. Są te: Collegium Maius przy ul. Fredry 10 i Collegium! Chemicum przy ul. Grunwaldzkiej. W r lS52 Akademia otrzymała od władz miejskich pewne lokale w budynku przy ul. Sierocej 10. Ponadto część klinik znalazło pomieszczenia w szpitalach miejskich albo wojewódzkich (III Klinika Wewnętrzna, III Klinika Chirurgiczna, II Klinika GinekoIoigiczno-łPołożnicza, Klinika Psychiatryczna, Ośrodek Chorób Zawodowych oraz Zakład Mykoiogii. W związku z powstaniem Akademii Medycznej w dniu 5 lipca 1950 r. uruchomiono Wyższą Szkołę Wychowania Fizycznego, która przejęła od Akademii wszystkie agendy Studium Wychowania Fizycznego. W r. 1950, w chwili otwarcia Akademii Medycznej Wydział Lekarski liczył 15 katedr teoretycznych wraz z należącymi do nich zakładami i jeden samodzielny zakład teoretyczny, 12 katedr klinicznych oraz Oddział Stomatologiczny, składający się z trzech zakładów. Do r. 1960 uruchomiono kilka nowych katedr, klinik i zakładów: III Katedrę i Klinikę Chorób Wewnętrznych, Katedrę i Klinikę Ftyzjatryczną, Katedrę i Klinikę Neurochirurgiczną, Katedrę i Zakład Medycyny Wojskowej, III Katedrę i Klinikę Chirurgiczną, Katedrę i Zakład Organizacji i Ochrony Zdrowia, II Katedrę i Klinikę Położnictwa i Chorób Kobiecych, II Katedrę i Klinikę Chorób Dziecięcych, Zakład Mykologii, Katedrę i Klinikę Medycyny Zapobiegawczej, Zakład Filozofii, Katedrę i Zakład Ortodoncji, Katedrę i Zakład Medycyny Sportowej. W tym czasie jednak zlikwidowano: Katedrę i Zakład Medycyny Wojskowej, Katedrę i Zakład Organizacji Służby Zdrowia, Zakład Chirurgii Operacyjnej i Doświadczalnej. W roku akademickim 1961/62 Wydział Lekarski Akademii Medycznej posiadał 17 katedr teoretycznych wraz z połączonymi zakładami, jako samodzielny zakład teoretyczny, 19 katedr klinicznych i Oddział Stomatoilogiczny z czterema katedrami i zakładami, Ośrodek Eadań Izotopowych (II Klinika Chorób W ewne 'rz' .iych), Ośrodek Badawczo-Leczniczy Chorób Zawodowych Wewnętrznych, Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych, Studium Wojskowe, Studium Wychowcnia Fizycznego i Bibliotekę Główną. Grono pracowników naukowych (Wydział Lekarski i Oddział Stomatologiczny) składało się z 10 profesorów zwyczajnych, 19 nadzwyczajnych, 21 docentów etatowych, 4 docentów nieetatowych oraz około 400 pomocniczych pracowników nauki. Działalność Akademii Medycznej jest wielostronna. Szczególnie ważny jest dorobek naukowy. Dzięki zwiększającej się opiece i pomocy państwa naukowcy dysponują wieloma dobrze wyposażonymi zakładami i klinikami, nowoczesnymi Coli. Anatomicum (widok od strony -parku) przy ul. Święcickiego 6 mieści zakłady Akademii Medyczne.i: Anatomii Opisowe] i 'ropografIcznej, Chemii Fizjologicznej, Patologii Ogólnej i Doświaaczalnej, Histologii Prawidlow ei i Embriologii, Medycyny Sądowej oraz Fizjologii. Zbigniew Namysłowskiaparatami i urządzeniami, umożliwiającymi przeprowadzenie prac naukowych. W eiągu pierwszych dziesięciu lat działalności (1945-il955) przedstawiciele uczelni wydali drukiem przeszło 1700 prac oraz ponad 50 podręczników. Ponadto wielokrotnie referowali swój dorobek na zjazdach naukowych w kraju i za granicą. Zadania dydaktyczne nie ograniczają się do nauczania studentów i asystentów. Wielu pracowników Akademii Medycznej pełni odpowiedzialne funkcje specjalistów krajowych i wojewódzkich, konsultantów ośrodków naukowo-badawczych, prowadzi kursy dokształcające lekarzy i kieruje ich specjalizacją, a w ramach wykładów Towarzystwa Wiedzy Powszechnej popularyzuje najnowsze osiągnięcia w dziedzinie medycyny. Trzeba również podkreślić pracę usługową poszczególnych agend Akademii, z których korzystają chorzy z Poznania, Wielkopolski i innych dzielnic kraju. Na około 3017 łóżek szpitalnych w Poznaniu 1'875 łóżek mieści się w klinikach Akademii. Można więc śmiało powiedzieć, że przeszło połowa wszystkich chorych Poznania i częściowo województwa leczy się pod specjalistyczną opieką personelu klinicznego Akademii Medycznej. Do tego dochodzi jeszcze wielostronna działalność pyzychodni specjalistycznych przyklinicznych i innych, obsługiwanych przez pracowników Akademii Medycznej. Wydziałem Lekarskim Akademii Medycznej kierują dziekani początkowo powoływani przez władze zwierzchnie, a od początku roku akademickiego 1956/57 wybierani przez Radę Wydziału. Pierwszym dziekanem Wydziału, po wydzieleniu Akademii z Uniwersytetu był prof. Karol J onscher, który sprawował swą funkcję do końca roku akademickiego 1950/51. W r. 1955/56 dziekanem był prof. Antoni Horst, a w r. 1956<'57 prof. Zdzisław Stoizmann. Na lata 1960/61 i 1961/62 dziekanem wybrano prof.Olecha Szczepskiego. W skład Rady Wydziału, odbywającej swe posiedzenia co najmniej raz w miesiącu, wchodzą wszyscy kierownicy katedr oraz samodzielni pracownicy nauki (profesorowie zwyczajni, nadzwyczajni i docenci) i dwaj corocznie wybierani przedstawiciele pomocniczych pracowników nauki. Rada Wydziału liczy w ten sposób około 50 osób. Budynek Coli. Marcinkowskieg9 przy ul. Dzierżyńskiego 138J147 (widok od strony parku) mieści m. in. Klinikę Ortopedyczną Akademii Medycznej. III I Klinika Chorób Dziecięcych Akademii Medycznej przy ul. Marii Magdaleny 14. W okresie od usamodzielnienia się uczelni do r. 1963 tytuł docenta zdobyły 44 osoby (mianowani i habilitowani), doktora medycyny - 179 osób (łącznie z trzema kandydatami nauk), dyplom lekarza medycyny zdobyło 3110 osób (w tym 22 z odznaczeniem), dyplom lekarza dentysty 1232 (w tym 11 z odznaczeniem). Wspomniałem o włączeniu Oddziału Stomatologicznego (początkowo nazwa tego oddziału brzmiała: "Studium Lekarsko-Dentystyczne") do Wydziału Lekarskiego. Pierwszym jego dyrektorem w r. 1946 był doc. dr Kazimierz Stojałowski. Cd września tegoż roku funkcję dyrektora Studium powierzono prof. drowi Tadeuszowi Kurkiewiczowi. W n. 1947 dyrektorem placówki został prof. dr Leon Lakner , a w październiku 1949 r. funkcja tę objął prof. dr Józef Dadlez. N astępnym dyrektorem Studium został w październiku 1963 r. zastępca profesora dr Karol Stawiński, który funkcję tę pełni do chwili obecnej. Od chwili powstania Akademii Medycznej stanowiska rektorów piastowali: w latach akademickich 1949/50 i 1950/51 prof. dr Tadeusz Kurkiewicz; w następnym roku prof. dr T. Kurkiewicz został zwolniony na własną prośbę i funkcje rektorskie sprawował prorektor - prof. dr Edward Czarnecki. W roku akademickim 1952'53 rektorem został prof. dr Jan Roguski. W r. 1955 we władzach Akademii Medycznej zaszły zmiany. Prof. Jan Roguski ustąpił na własną prośbę. Nominację na rektora otrzymał prof. Anatol Dowżenko. W r. 1956, na mocy nowej ustawy o szkołach wyższych, władze Akademii Medycznej nie. były już mianowane, a wybierane przez Senat. W dniu 25 października tegoż roku na uroczystym posiedzeniu Senat Akademii Medycznej wybrał na stanowisko rektora prof. dra Antoniego Horsta. W następnym roku 1959/60 - rektorem został prof. dr Witold Dega. N a stanowiskach prorektorów nie zaszły żadne zmiany. W maju 1962 na stanowisko rektora uczelni wybrany został prof. dr Olech Szczepski. Zbigniew Namysłowski WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY Z chwilą powstania Akademii Medycznej Wydział Farmaceutyczny liczył 21 katedr, zakładów, pracowni i seminariów, które z biegiem lat zmieniały nazwy, albo były likwidowane"'. Wydział liczy obecnie osiem katedr, dwa zakłady, jedną pracownię i ogród Farmakognostyozny. Z początkiem roku akademickiego 1960/51 pracownie fizyki i zoologii, istniejące przy Uniwersytecie, zostały zlikwidowane przez włączenie ich do' zakładów Wydziału Lekarskiego. Pracownia Mineralogii skreślona została od roku akademickiego 1961/52 wskutek zmian w programie studiów, zaś zamiast Pracowni Chemii Fizycznej, mieszczącej się przy jednym z zakładów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, utworzona została (od 1'955'56) samodzielna placówka przy Zakładzie Chemii Farmaceutycznej. Wskutek zmian w programie studiów zniesione zostały również seminaria: Historii Farmacji (cd r. 1950/51) i Ustawodawstwa Aptekarskiego (od r. 1952 '53) oraz pracownie: Chemii Fizjologicznej, Higieny i Mikrobiologii. Natomiast pracownie Chemii Analitycznej Jakościowej i Ilościowej połączyły się i utworzyły (3 kwietnia 1951 r) Katedrę Chemii Nieorganicznej i Analitycznej. Pierwszym dziekanem Wydziału Farmaceutycznego byl prof. dr Jan Dobrowolski, prowadzący Wydział od r. 1947, a poprzednio Oddział Farmaceutyczny od roku akademickiego 1933/34. W U. 1951 proft Dobrowolski na własną prośbę został zwolniony z pełnienia funkcji dziekańskich, jego miejsce zajął ówczesny prodziekan prof. dr Franciszek Adamamis i pełnił je do r. 1952/53 włącznie. Na dalsze trzy lata Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej powierzyło funkcje dziekańskie dcc. drowi Henrykowi Ludwickiemui. W czerwcu 1956 r. Rada Wydziału przeprowadziła wybór dziekana i prodziekana na następne dwa lata. Wybór został zatwierdzony przez Ministerstwo Zdrowia. Na dziekana Wydziału Farmaceutycznego powołany został zastępca prof. dr Rafał Adamski. W r. 1(956/5-9 dziekanem Coli. Maius przy ul. Fredry 10. Rektorat Akademii Medycznej. Wydziału została wybrana proU. dr Rufina Ludwiczak. W następnych wyborach funkcje dziekana powierzono powtórnie prof. dr R\ Ludwiczak. Wydział Farmaceutyczny liczy jednego profesora zwyczajnego, dwóch profesorów nadzwyczajnych, 5 docentów oraz 58 pomocniczych pracowników nauki. OPIEKA PAŃSTWA NAD STUDENTAMI Poznańska Akademia Medyczna jest jedną z większych tego rodzaju uczelni w kraju. Tabele nr l i 2 pozwalają zorientować się w zakresie stale zwiększającej się opieki państwa nad studiującą młodzieżą oraz podają liczby studiujących w poszczególnych latach. Dla porównania warto dodać, że po wyzwoleniu liczba stypendiów przydzielanych studentom Wydziału Lekarskiego była znacznie niższa, niż w latach nowszych. Tak np. w r. 1945 z tej formy pomocy państwa korzystało 236 osób, w roku akademickim 1945/46 - 233; w r. 1946/47 -' 237; w r. 1947/48 - 298 osób. Od r. 1950 liczba stypendiów dla młodzieży Akademii Medycznej zwiększyła się Tabela l LICZBA STUDENTÓW Rok Wydział Oddziat Wydział akademicki Lekarski Stomatologiczny Farmacji 1954/55 1700 546 398 1955/56 2007 614 443 1956/57 2045 511 406 1957/58 1890 537 461 1958/59 1679 470 457 1959/60 1518 478 519 1960/61 1363 479 509wielokrotnie. Od r. 1950 notuje się bowiem stały wzrost funduszów przeznaczonych przez państwo dla studiującej młodzieży. W ostatnich latach jeszcze jedną z form tej pomocy stały się tzw. stypendia fundowane. Studenci Akademii Medycznej otrzymują te stypendia z wydziałów zdrowia miejskich i powiatowych rad narodowych, zarządów aptek itp., a po ukończeniu studiów zobowiązują się do pracy na terenie wskazanym przez fundatorów. W roku akademickim 1961/62 - 580 studentów korzystało ze stypendiów fundowanych. Obok stypendiów pieniężnych liczni studenci otrzymują bomy stołówkowe oraz stypendia mieszkaniowe. Tabela 2 LICZBA STYPENDIÓW Rok Liczba osób Całkowitych Częściowych korzystających z domu studenta 1952/53 769 272 736 1953/54 1243 539 562 1954/55 1137 581 689 1955/56 1123 720 868 1956/57 1381 219 907 1957/58 1452 232 875 1958/59 929 313 862 1959/60 1067 377 872 1960/61 1110 284 839 Zbigniew Namysłowski Sprawy mieszkaniowe studentów Akademii Medycznej wymagają w chwili obecnej szczególnej troski Palącym problemem jest budowa przynajmnIej dwóch domów akademickich. Zaledwie tylko Vs kształcących się korzysta bowiem z domów studenta. Spora liczba młodzieży ma poważne trudności ze znalezieniem !Iw Poznaniu jakiegokolwiek pomieszczenia na okres nauki. BIBLIOTEKA AKADEMII MEDYCZNEJ Do r. 1948 lekarze, farmaceuci i studenci korzystali ze zbiorów bibliotek zakładowych, uniwersyteckiej bądź też klinicznych. W latach 1948'-1952 czynna była biblioteka Wydziału Lekarskiego (3053 woluminów), znajdująca się w Klinice Laryngologicznej. Była ona zalążkiem Biblioteki Głównej Akademii Medycznej, której organizację rozpoczęto w październiku 1952 r. Dla celów bibliotecznych jako pomieszczenie tymczasowe przydzielono w gmachu Prezydium Rady Narodowej m. Poznania przy ul. Sierocej dużą salę o powierzchni około 500 rrr. Po rocznej działalności biblioteka posiadała 1(8171 woluminów. Po 5 latach (30 IX 1957) księgozbiór powiększył się do 37 203 woluminów. W połowie 1962 r. biblioteka posiadała 60 tys. woluminów. Od f t 1953 biblioteka zaopatruje wszys'.kie jednostki naukowe Akademii Medycznej w czasopisma naukowe, a od r. 1954 - zajmuje się także zakupem książek dla całej Akademii Medycznej. Zarówno prenumerata czasopism, jak i zamówienia na druki zwarte importowane wymagają akceptacji Komisji Bibliotecznej. Została ona powołana do życia w r. 1963 i koordynuje pracę bibliotek Akademii Medycznej oraz bibliotek zakładowych i klinicznychcoli. pawiowa przy ui. Długiej 1;2 mieści m. in. i Klinikę chirurgiczną. Obok zakupu podstawowych dzieł III podręczników biblioteka prenumeruje rocznie około 700 tytułów czasopism fachowych, w tym około połowę z krajów kapitalistycznych. Można śmiało powiedzieć, że uczeni Akademii Medycznej dysponują wszystkimi najważniejszymi czasopismami, jakie ukazują się w świecie. Od stycznia 1954 r. biblioteka informuje o nowościach specjalnie COl kwartał wydawanym biuletynem, do którego dołącza się ostatnio informator określający warunki korzystania z księgozbioru * O nowościach informują również stałe wystawy w jednej z gablot na terenie biblioteki oraz gablota w Collegium Anatomicum, donosząca o nowościach Państwowego Zakładu Wydawnictw Lekarskich. Warto jeszcze nadmienić, że biblioteka posiada pracownię mikrofilmową, w której wykonuje się fotokopie rzadkich wydawnictw. STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH Studia języków obcych powołane zostały na wszystkich wyższych uczelniach w kraju. Ich zadaniem było i jest organizowanie i prowadzenie nauki językówobcych dl'a studentów na poszczególnych uczelniach. W marcu 1953 r. władze Akademii Medycznej powierzyły zorganizowanie, a następnie prowadzenie Studium Języków Obcych lektorowi języka rosyjskiego - Ninie Downarowicz. Po przyjęciu rezygnacji Niny Downarowicz z tego stanowiska rektor Akademii Medycznej pro! dr Jan Roguski powierzył kierownictwo studium mgr Wandzie Hłasko. Studentów obowiązuje nauka języka rosyjskiego oraz jednego z języków zachodnioeuropejskich. Obecnie na studium wykłada 5 lektorów (języka angielskiego, francuskiego, łacińskiego, niemieckiego i rosyjskiego). STUDIUM WOJSKOWE I STUDIUM WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W celu umożliwienia studentom Akademii Medycznej odbycia zasadniczej służby wojskowej w czasie studiów i uzyskania stopnia oficera rezerwy Ludowego Wojska Polskiego zorganizowano przy Akadelmid Medycznej Studium Wojskowe. Zostało ono' powołane na podstawie rozkazu ministra obrony narodowej i ministra zdrowia w dniu 14 października 1962 r. Początkowo szkoleniu wojskowemu podlegali tylko studenci. W roku akademickim 1954/55 na podstawie ustawy nr 889 z dnia 1]2 grudnia 1954 r. wprowadzone zostało obowiązkowe szkolenie dla studentek. W roku akademickim 1950/51 wprowadzone zostało obowiązkowe wychowanie fizyczne. Zajmowało się tym zagadnieniem Studium Wychowania Fizycznego. Początkowo posiadało ono charakter wyłącznie usługowy (prowadzenie zajęć wychowania fizycznego, organizacja zawodów sportowych). W roku akademickim 1954/55, dzięki staraniom ówczesnego rektora Akademii Medycznej prof. dra Jana Roguskiego, studium przekształcono w placówkę naukową, a kierownictwo powierzono doc. drowi Edwardowi Preislerowi, asystentowi II Kliniki Chorób Wewnętrznych. Oddano też do wspólnego użytkowania pomieszczenia pracowni medycyny sportu, czynnej w tejże klinice od r. 1946. W ten sposób studium uzyskało realne oparcie o klinikę, a z tym możliwości pracy badawczo-naukowej. Podjęto mI. in. prace badawcze nad zagadnieniem diagnostyki różnych stanć>w wydolności fizycznej człowieka zdrowego i chorego. W związku z tym przeprowadzono badania rozwoju fizycznego i sprawności młodzieży, badania stanu czynnościowego układu krążenia u młodzieży itr>. Kilka słów należy także poświęcić Studenckiemu Kołu Naukowemu Medycyny Sportu. Ma ono wieloletnią tradycję, bowiem powstało już w r. 1646. Początkowo działalność swoją rozwijało przy Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego, później jako Sekcja Studentów Medycyny Stowarzyszenia Lekarzy Sportowych. Część studentów tej grupy przyjęta została (1955/56) do Studenckiego Towarzystwa Naukowego Akademii Medycznej (do Koła Medycyny Sportu przy Studium Wychowania Fizycznego Akademii Medycznej), a część pozostała w Stowarzyszeniu Lekarzy Sportowych. PERSPEKTYWY ROZWOJU Bardzo dynamiczny rozwój Akademii Medycznej oraz znacznie zwiększone zadania dydaktyczne, usługowe i naukowe zmusiły kierownictwo uczelni do opracowania planów rozbudowy i budowy nowych gmachów, klinik, zakładów, domów studenckich. Warto tym problemom poświęcić parę słów. Opracowano plan 5-1etni i perspektywiczny rozbudowy uczelni. W zasadzie wszystkie plany zostały zaakceptowane przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. Obecnie poznański "Miastoprojekt" opracowuje dokumentację techniczną dla trzech nowych klinik: psychiatrycznej i dwóch klinik pediatrycznych. Placówki te staną w rejonie ulic: Świerczewskiego i Szamotulskiej i pomieszczą 120 chorych. Kliniki pediatryczne, Zbigniew Coli. Święcickiego przy ul. Przybyszewskiego nr 49 {wIdok od strony' ul. Grunwaldzkiej) miesci: II Klinikę Chirurgiczn(l, II KlinIkę Chorób Wewn trzn-'ych, Klinikę Ftyzjatryczną, KliniKę Dermatologiczną, KlIniKę N eurologiczną, Klinikę Neurochirurgiczną, Zakłąd Anatomii PatologIcZnej. Namysłowski obliczone na 240 łóżek, znajdować się będą w jednym wspólnym gmachu. W budynku tym zlokalizowane zostaną także przychodnie dziecięce. Czwartym wielkim obiektem będzie ośrodek rehabilitacyjny dla inwalidów, którzy wskutek przebytych chorób i operacji są zmuszeni uczyć się nowych zawodów. Ośrodek stanie obok Kliniki Ortopedycznej przy ul. Dzierżyńskiego. W ośrodku tym mieścić się będą - oprócz różnego rodzaju warsztatów - laboratoria, fizykoterapia, sale gimnastyczne, kryta pływalnia, przychodnie ortopedyczne. Budowle te pochłoną ponad 45 min złotych. Otok ośrodka planuje się w następnych latach wybudować jeszcze wiele innych obiektów, jak np. basen z przystanią wioślarską i inne urządzenia sportowe na potrzeby pacjentów. W późniejszym czasie zostanie zbudowany gmach przy ul. Długiej, w którym znajdować się będą wszystkie przychodnie mieszczące się obecnie w piwnicach Państwowego Szpitala Kli III Klinika Ginekologiczno"Położnicza przy ul. Polnej 33 (widok z narożnika ul. Świerczewskiego). W tym samym kompleksie ól1Qynków. (wejście z ul. Jackowskiego) mieści się II KlInIka PedIatryczna. nicznego nr l im. Pawłowa. Ulokuje się tam także apteką, zakład radiologii, administrację, salę wykładową. Natomiast na terenie Kliniki Ginekologiczno-położniczej przy ul. Polnej zbudowana zostanie duża pralnia. Był również projekt budowy nowej kotłowni. Ze względów oszczędnościowych zrezygnowano jednak z tej inwestycji. Parę i gorącą wodę doprowadzi się do kliniki kanałem z centralnej kotłowni, która stanie w sąsiedztwie trzech wymienionych wyżej klinik. Plan perspektywiczny przewiduje, że do r. 1980 poznańska Akademia Medyczna posiadać będzie wszystkie własne pomieszczenia i opuści zajmowane co'ąd pomieszczenia należące do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. A więc przewiduje się budowę kilkunastu obiektów klinicznych i naukowych. Pierwszy z nich powstanie w rejonie ulic: Przybyszewskiego, Świerczewskiego i Polnej, na terenach dotąd nie zabudowanych. Zostaną tu pomieszczone wszystkie zakłady Wydziału Farmaceutycznego, Oddział Stomatologiczny, Wydział Lekarski, rektorat, centralna biblioteka, 7 sal wykładowych, studium wojskowe z salami gimnastycznymi i obiektami aportowymi oraz aula na 100 osób. Wielki ośrodek medyczny stanie również przy ul. Grunwaldzkiej, za klinikami Collegium Święcickiego. Znajdować się tu będą wszystkie poradnie mieszczące się obecnie w klinikach przy ul. Przybyszewskiego, Zakład Radiologii z oddziałem onkologicznym na 50 łóżek, Zakład Chemii Klinicznej, pracownia mikrobiologii, fizykoterapia, pracownia biochemiczna oraz kotłownia, pralnia i inne urządzenia gospodarcze. Planuje się także wybudowanie dwóch gmachów dla klinik: chorób wewnętrznych i chirurgicznej, które obecnie mieszczą się w Szpitalu im. J. Strusia przy ul. Szkolnej. Budowle te nie zostały jeszcze ostatecznie zlokalizowane. Być może, że staną one przy ul. Grunwaldzkiej, naprzeciw Collegium Święcickiego. Nie została jeszcze także załatwiona ostatecznie lokalizacja dla dwóch domów studenckich. Budowa jednak tych demów jest konieczna, bowiem tylko czę"ć studentów może liczyć, i to w dodatku w ciasnych pomieszczeniach, na miejsce w domach studenckich. Kierownictwo Akademii Medycznej w planach perspektywicznych przewiduje także budowę katedry i kliniki chorób zakaźnych, centralnego domu pielęgniarek na 300 osób, kliniki urologicznej na 60 łóżek. Wydział Architektury i Nadzoru Budowlanego Prezydium Rady Narodowej ni Poznania nie wskazał jednak actąd Zakład MikrobioloKi( dekarskie! Akademii Medycznej przy ul. Stalingradzkiej 3. 3 Kronika Miasta Poznania l Zbigniew Namyslowskiterenów pod ich budowę. Należy mieć jednak nadzieję, że "bezdomna" dotychczas poznańska Akademia Medyczna do r. 1980 posiadać będzie nowoczesne odpowiednio urządzone własne gmachy i stanie się jedną z największych uczelni medycznych w kraju. PIŚMIENNICTWO Sprawozdanie Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej od roku 19s) do końca roku akademickiego 1956/57. Referat rektora prof. O. Szczepskiego, napisany z okazji 40-1ecla Wydziału Lekarskiego w Poznaniu na podstawie źródeł. Bibliografia publikacji Z lat 1945-1955 Akademii Medycznej w Poznaniu. Poznań 1958. J. G r a b o w s k a, Studia medyczne w tajnych uniwersytetach. "Życie Medyczne". R. I, s. 3. W. K o wal e n k o, Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich w latach 1940-1945 (Maszynopis). A. Kra u s e, Sprawozdanie Z tajnego nauczania w latach 1940-45. (Maszynopis). Kronika Akademii Medycznej w Poznaniu. T. I-III. Poznań 1959. Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za rok szkolny 1924125 i od roku 1928 do 1937'. Z. S t e g a w s k a, Wydział Lekarski Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. "Archiwum Historii Medycyny". Tom XXI, 1958 nr 3--4, s. 363-368. Z. S t o l z m a n n, Sprawozdanie filii częstochowskiej Wydziału Lekarskiego Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. "Polska Tygodnik Lekarski". 1916 s. 741-744. H. S z o ł d r s k a , Walka Z kulturą polską. Poznań 1948. H. Ś w i ę c i c ki, Sprawozdanie Z czynności Uniwersytetu Poznańskiego za rok akademicki 192122. Poznań 1922. A. W r z o s e k , Materiały do historii Wydziału Lekarskiego w Tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich w Warszawie. Odbicie ze Sprawozdań Polskiej Akademii Umiejętności. T. II. 1950, nr 6, s. 421. -. -' Uniwersytet Poznański za rektoratu Heliodora Święcickiego. Poznań 1924. -. -> Wydział Lekarski w Uniwersytecie Poznańskim 20 pierwszych latach swego istnienia.. Poznań 1924. Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za lata akademickie 1945-1954 55. Skład osobowy i spis wykładów w roku akademickim Akademii Medycznej 1959 60. Z N a m y s ł o w s ki, W służbie zdrowia. Poznań 1954.