HANDEL POZNANIA Z ZACHODEM W W"IEKACH ŚREDN. 341 Krótki rzut oka na dzieje handlu Poznania aż d o w i e k u XV. Piastowie, których panowanie wypełnia prawie wyłącznie walka z sąsiadami, nie mogli poświęcić tyle uwagi stosunkom gospodarczym, ja.k się to działo za ostatniego Piasta, Kazimierza Wielkiego i za Jagiellonów. Dzięki zamieszkom politycznym Poznań mimo świetnych warunków geograficznych pod względem gospodarczo-handlowym był upośledzony. O jego stanie gospodarczo-handlowym z czasów, wyprzedzających lokację, luźne tylko zachowały srę wiadomości. Zasługuje na uwagę dokument Władysława Odonicza, którego wystawienie odnieść należy najpóźniej do lat 1234-1238 3 ). Uwalnia w nim książę od opł:łty ceł kupców, przybywających do Poznania na odpust św. Dominika. Dalsza wzmianka, która dla historji handlu Poznania przedstawia pewną wartość, to dokument z r. 1238'). Czytamy tam wyraźnie, że Poznań posiadał wówczas komorę celną. Już ten sam fakt pozwala nam wn:oskować, że hDndel musiał być dość ożywiony. Komorę bowiem celną ustanawiano tylko w miejscach ożywionych przez ruch handlowy i przewóz towarów. Spotykamy je więc przy głównych drogach, przy traktach, po których się posuwały w większej ilości karawany kupieckie. Inny dokument, wydany kilka lat później w r. 1243') przez Przemysła I i Bolesława Pobożnego na rzecz zakonu Krzyżackiego, świadczy także, że przez Poznań prowadziła taka znacznejsza arteria. Zapewniają w nim obaj książęta rycerzom, spieszącym do Prus, wolne przejście przez swoje kraje. Ponadto wyznaczają prócz ceł, jakie pobierano od kupców obcych w Zbąszyniu, Poznaniu i Gnieźnie, również i drogę, którą kupcy kroczyć powinni. Jest ' nią gościniec - jak s:ę dany dokument wyraża - "...que ducit ) a Wladislavia V2rsus Gubin..... Idąc z południowych Niemiec zmierzał z Gąbinia w kierunku północno-wschodnim ku Odrze, którą przekraczał pod Krosnem. Stamtąd zwracał się ku miastu Świebodzinowi, trzymając się starego biegu Odry. W pobliżu Świebodzina zbaczał na wschód aż pod Zbąszyń. Odtąd znowu w kierunku północno-wschodnim docierał przez Buk defi) Przechował sit: tylko w transumpcie z r. 1254. C. D. M. P. t. I. str. 289. ł) C. D. M. P. t. I. str. 176. II) C. D. M. P. t. I. str. 1P9. KRONIKA MIASTA POZNANIA Poznania. Tym szlakiem szlli nietylko kupcy z towarami, ale służył on także celom wojskowym. Arterję tę znamy pod nazwą "Droga widkopoIska", uchodzi on1. za najstarszą, łą. czącą Niemcy z Prusami. Uczęszczana głównie jest w wieku XIII i XIV. W XV. wieku natomiast traci wiele na znaczeniu z chwilą, gdy pojawia się inna, idąca przez Głogów do Poznania, do której wypadnie nam wrócić poniżej. Pewnem jest, że Poznań w tym okresie był już znaczuiejszem środowiskiem łJandlowem, o czem świadczy to, że zwracał na ,siebie uwagę kupców. Wystarczy przy tej sposobności n,admieni.ć jeden jeszcze s2'czegół, wykazu;ący stan handlowy Poznan:a, mianowicie samą terminologię jednej z dzielnic Poznania mianowicie "Śród. ki". Nazwa ta pojawia się dopiero w wieku XIII i to przeważnie w formie zdrobniałej. lstn:eć prócz niej musiała także forma nie zdrobniała "Środa". Ta ostatnia jest widocznie starsza od pierwszej. Analogicznie do. nazw innych miast polskich, pochodzących od dni tygodnia, tłumaczyć należy także n..n.iejszą, a więc, że w niej targi odbywały się w środy. Byłą zatem Śródka od czasów dawnych targowiskiem i to stałemU). Chcąc napływ ohcych kupców spotęgowaĆ', a tern samem zaznaczyć SWo.ją pieczę nad miastem, nadają Poznaniowi wspomniani ks:ążęta w r. 1253 prawo magdeburskie 7 ), które uważać można za punkt zwratny w hist.)rji handlu miasta. Przez akt ten uzyskał bo.wiem Poznań ;nny przywilej, który mógł się więcej jeszcze, niż komora celna, przysłużyć do wzbogacenia miasta, jak i wzmocnien:a handlu, a mianowicie targi. A zatem życie handlowe, które przecież istnia.ła, a którego zarysy są bardzo niewyraźne, nabiera z chwilą lokacji nowych form. W związku z lokacją zo.bowiązuje się przemysł w tym samym akcie do budowy domów kupieckich, oraz do uregulowania stosunków celnych między kupcami miasta a obcymi. Widząc doniosłość tego. przywileju i chcąc go utrwalić, Przemysł następnego roku uczynił nawet jeszcze większe ustępstwa na rzecz kupców, zwłaszcza obcych, przez zatwierdzenie 6 Likowski: Miasto książęce Śr6dka-Poznań 1922. str. 20. Po wy. kończeniu pracy niniejszej ukazała się rozprawa Zygmunta Zaleskiego p. f. .Środa Poznańska", w której autor zwalcza przyjęte tutaj tłumaczenie nazw)' .Śródka". 7) C. D. M P. t. I. str. 286.