ZYCIE KULTURALNE WŁODZIMIERZ KAMIŃSKI II MIĘDZYNARODOWY KONKURS KOMPOZYTORSKI IM. HENRYKA WIENIAWSKIEGO Poznań 20-30. III. 1962 r. JxOK 1962 przebiega w Poznaniu pod znakiem Międzynarodowych Konkursów im. Henryka Wieniawskiego: Kompozytorskiego, Lutniczego i Wykonawczego. Konkursy Wieniawskiego legitymują się już bogatą, blisko 30-letnią tradycją. Nie zawsze jednak obejmowały on te trzy dyscypliny. Pomyślane początkowo jako pole do popisu i zarazem startu artystycznego dla młodych utalentowanych skrzypków, doczekały się z czasem nowej zupełnie koncepcji organizacyjnej. Z inicjatywy najwybitniejszych polskich skrzypków pedagogów powstała myśl połączenia tak silnie związanych z sobą w praktyce trzech dyscyplin: kompozycji, lutnictwa i wykonawstwa w jedną całość, rozszerzając w ten sposób zasięg oddziaływania Konkursów im. H. Wieniawskiego nie tylko na skrzypków - wykonawców, ale również i lutników, dostarczających skrzypkom instrumentów, oraz kompozytorom, bez udziału których żaden wykonowca oczywiście obejść się nie może. Przed Konkursem Kompozytorskim postawione zostało zadanie bardzo konkretne: regulamin Konkursu Wykonawczego przewiduje wykonanie przez skrzypka dowolnego utworu o charakterze wirtuozowskim, którego czas trwania winien zamykać się w granicach 7-15 minut. Niestety, światowa literatura skrzpcowa obejmuje stosunkowo niewielką liczbę tego rodzaju kompozycji. Celem Konkursu Kompozytorskiego stało się więc odkrywanie i udostępnianie skrzypkom naj celniej szych utworów tego rodzaju, głównie z myślą o Konkursie Wykonawczym. I Konkurs Kompozytorski im. H. Wieniawskiego odbył się w Warszawie w dniach od 16 do 19 kwietnia 1956 r. Drugi z kolei konkurs w tej dyscyplinie mógł obserwować Poznań w dniach od 20 do 30 marca 1962 r. Na II Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski im. H. Wieniawskiego nadesłane zostały 52 prace z następujących krajów: Anglia, Argentyna, Brazylia, Czechosłowacja, Francja, Jugosławia, Hiszpania, Polska, Rumunia, Stany Zjednoczone, Turcja, Węgry. W skład jury weszli: prof. dr Tadeusz Szeligowski jako przewodniczący, oraz dwaj wybitni kompozytorzy: prof. Serge Nigg z Francji i prof. Miroslav Kabelac z Czechosłowacji. Warto dodać, że ten ostatni jest laureatem I Konkursu Kompozytorskiego, który odbył się w r. 1956. Prace konkursowe zostały złożone w salach ekspozycyjnych Muzeum Infi Kronika Miasta Poznania 3 Włodzimierz Kamińskistrumentów Muzycznych, gosclnnie udostępnionych organizatorom przez Dyrekcję Muzeum Narodowego w Poznaniu. Inauguracyjną imprezą stał się "Wieczór dawnych sonat" z udziałem Zofii Brenczówny - klawesyn, Jadwigi Kaliszewskiej skrzypce oraz Włodzimierza Tomaszczuka - flet. Imj rezą kończącą konkurs stał się koncert utworów Henryka Wieniawskiego. Zbiegł się on z 82 rocznicą śmierci genialnego skrzypka. Wykonawcą w tym koncercie był prof. Edward Statkiewicz. Ocena prac konkursowych została przeprowadzona w dwu etapach. W I etapie jury dokonało oceny wszystkich nadesłanych utworów. Zadaniem tego etapu było wyeliminowanie tych kompozycji, które warunkami technicznymi nie odpowiadały przepisom regulaminu konkursu albo odbiegały poziomem artystycznym od wysokich wymagań stawianych na tego rodzaju konkursach. Prace I etapu składały się z dwóch kolejnych faz. Jury rozpoczęło je od sprawdzenia, czy wszystkie utwory odpowiadają warunkom regulaminowym z punktu widzenia formalnego. Po zakończeniu tej eliminacji okazało się, że 38 prac spełnia wszystkie wymagania regulaminu i postanowiono dopuścić je do szczegółowego rozpatrywania w I etapie. W stosunku do pozostałych 14 prac jury podjęło uchwałę o przebadaniu ich poza konkursem, wychodząc z założenia, że nie wolno dopuścić, aby przepisy formalne przeszkodziły ujawnieniu utworu o wysokim poziomie artystycznym, który mógłby się między tymi pracami znaleźć. (W takim wypadku jury - nie mogąc nagrodzić utworu pozakonkursowego - postanowiło ogłosić publicznie swoją opinię, zobowiązując organizatorów do szczegółowego poinformowania o niej zainteresowane środowiska muzyczne). W drugiej fazie I etapu jury rozpatrywało walory artystyczne zakwalifikowanych w eliminacji wstępnej utworów. Każdy z jurorów pracował samodzielnie, mając do dyspozycji fortepian i magnetofon. (Część prac nadesłana została bowiem wraz z nagraniem magnetofonowym, zgodnie z sugestią organizatorów konkursu) Opinie swoje w tym etapie wyrażali jurorzy, wpisując na karty ocen " tak" lub "nie". Po naniesieniu ocen na arkusze zbiorcze odrzucono wszystkie utwory, które uzyskały jednogłośną ocenę negatywną. Ponownie natomiast rozpatrzone zostały - tym razem już wspólnie przez wszystkich jurorów - prace, które uzyskały chociażby jedną opinię pozytywną. Taka ostrożność jury wynikała z troski o najbardziej obiektywną ocenę, co wobec licznych kierunków panujących dzisiaj w twórczości muzycznej, a także wobec Przewodniczący jury II Międzynarododowego Konkursu Kompozytorskiego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu, kompozytor prof. dr Tadeusz Szeligowskitrudności porównywania dwóch różnych stylem kompozycji jest niesłychanie trudne. W rezultacie jury stwierdziło, że istnieje wyraźna grupa składająca się z 7 kompozycji, wyróżniająca się poziomem artystycznym i wobec istnienia jednej tylko nagrody, nie ma potrzeby poddawać powtórnej ocenie większej liczby utworów. Do II etapu dopuszczono zatem 7 prac oznaczonych godłami: "Demi" , "Barbara", "Con te", "Francisco", "Musica", "Summicron" i "Z.G.H.". W tym etapie jurorzy powtórnie przebadali utwory, z tym że ocena każdego z nich wyrażona była w punktach od 1 do 30. Po zakończeniu prac II etapu i podsumowaniu wyników ocen okazało się, że najwyższą ocenę uzyskał utwór oznaczony godłem "Demi" . Na posiedzeniu zamykającym prace II etapu jury przedyskutowało sprawę przyznania nagrody. Wobec faktu, że najwyżej punktowana praca - jakkolwiek posiadająca wysokie walory artystyczne -- nie spełniła zadań konkursu (to znaczy nie łączy ona z wartościami muzycznymi elementu wirtuozowskiego, estradowego), jury postanowiło nie przyznawać I nagrody II Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. H. Wieniawskiego, natomiast wyróżnić utwór oznaczony godłem "Demi" zaszczytnym wyróżnieniem i przyznać jego twórcy dyplom i nagrodę Komitetu Organizacyjnego w wysokości 10 000.- zł. Po otwarciu koperty zawierającej dane o autorze okazało się, że wyróżniony utwór skomponowany został przez Michała Spisaka z Paryża. W czasie trwania samego konkursu organizatorzy umożliwili zagranicznym członkom jury zapoznanie się z naszym dorobkiem kulturalnym, a także historią naszego kraju. W ramach tzw. imprez towarzyszących goście konkursowi odbyli wycieczkę do Kórnika i Rogalina, a nast pnie do Biskupina i Gniezna, gdzie zapoznali się z naj ciekawszymi zabytkami archeologicznymi i historycznymi. Osobną wycieczkę przeznaczono na zwiedzanie Poznania. Pokazano gościom naj ciekawsze zabytki architektoniczne i nowo budujące się dzielnice mieszkaniowe świadczące o stałym, intensywnym rozwoju naszego miasta. Wielkie uznanie w oczach jurorów zyskały Filharmonia Poznańska i Opera im. St. Moniuszki, które kilkakrotnie odwiedzali. Z zainteresowaniem zwiedzali nasi goście również muzea poznańskie. 5* Kamiński Członek jury II Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu, kompozytor francuski prof. Serge Nigg N a ostatnim posiedzeniu przeprowadzono dyskusję nad zagadnieniem organizacji konkursów kompozytorskich. W dyskusji tej stwierdzono malejące zainteresowanie się konkursami ze strony kompozytorów. Dotyczy to również konkursów w najpoważniejszych, w których podstawowym warunkiem jest nadesłanie pracy jeszcze nie wykonanej publicznie i nie drukowanej. Wobec intensywnego rozwoju mechanicznych środków przekazywania muzyki, jak radio, telewizja, płyty, taśmy magnetofonowe itp., wszystkie utwory o wysokim poziomie artystycznym zakupywane i wykonywane są natychmiast. Kompozytor nie jest więc zainteresowany konkursem, zwłaszcza jeżeli z tego powodu praca jego ma czekać na wykonanie albo wydanie kilka miesięcy. W Konkursie Kompozytorskim im. H. Wieniawskiego dodatkowe utrudnienie stanowi regulamin ograniczający rodzaj nadsyłanych utworów do form jednoczęściowych, wirtuozowskich, nie posiadających cech formy sonatowej. Są to formy cieszące się stosunkowo naj mniejszą popularnością wśród kompozytorów, co w znacznym stopniu decyduje o liczbie zgłoszeń na konkurs. Biorąc pod uwagę przytoczone tu spostrzeżenia, członkowie jury zgłosili Komitetowi Organizacyjnemu kilka propozycji w odniesieniu do następnych Konkursów Kompozytorskich im. H. Wieniawskiego. 1) Konkurs Kompozytorski im. H. Wieniawskiego winien obejmować szerszy wachlarz gatunków muzycznych. W związku z tym proponuje się wprowadzenie następujących dyscyplin: a) Koncert skrzypcowy z orkiestrą o czasie trwania ok. 30 minut, b) utwór kameralny · - do 20 minut i c) utwór estradowy, wirtuozowski - do 10 minut. 2) Nagroda 10 000 zł za utwór wirtuozowski jest zbyt wysoka. Proponuje się następujący układ: a) za koncert 20 000 zł, b) za utwór kameralny 10 000 zł i c) za utwór wirtuozowski 5000 zł. Konieczne wydaje się również przyznanie II i III nagrody. 3) Wszystkie nagrodzone utwory powinny być obowiązkowo wykonane na specjalnym koncercie (układ nagród gwarantuje wypełnienie całego programu koncertowego). Ponadto należy zagwarantować pracom nagrodzonym dokonanie nagrania i wydanie ich. 4) Po publicznym koncercie najbardziej atrakcyjny z nagrodzonych utworów winien być włączony do programu Konkursu Wykonawczego. 5) Konkurs Kompozytorski powinien być ogłaszany na dwa lata przed Konkursem Wykonawczym. Daje to możliwość włączenia nagrodzonego utworu do Konkursu Wykonawczego. 6) Do Konkursu Kompozytorskiego winny być dopuszczone prace napIsane w ciągu ostatnich czterech lat przed ogłoszeniem konkursu.