ANTONI KARW ACKI
NA MAR G INESIE ANKIETY USŁUGOWEJ
X OTRZEBY ludności Poznania w zakresie usług są bardzo duże. Rada N arodowa i jej organa czynią wiele wysiłków w celu ich pełnego zaspokojenia. Wydział Przemysłu zajmuje się głównie usługami typu rzemieślniczego. Usługi te polegają na: świadczeniach o charakterze napraw i konserwacji, świadczeniach o charakterze czynności pomocniczych przy wykonywaniu niektórych zajęć domowych, oraz zaspokajaniu potrzeb osobistych (np. fryzjerstwo), świadczeniach polegających na wykonywaniu indywidualnych zamówień (nip. usługi krawieckie). W zakres wyliczanych tu typów usług wchodzi duża liczba specjalności, zawodów itp., stąd też świadczeniem tych usług zajmuje się wiele jednostek spółdzielczych, przedsiębiorstw produkcyjnych, handlowych, komunalnych oraz warsztatów rzemiosła indywidualnego. Niestety podaż usług nie zaspokaja rosnącego stale i w szybkim tempie zapotrzebowania. Poznań posiada najwyższy w kraju wskaźnik zatrudnienia w usługach (na 1000 mieszkańców), wynoszący 27 osób, podczas gdy średnia krajowa wynosi 13. Wskaźnik wartości usług mierzony złotówkami jest również najwyższy: podczas gdy w kraju średnio mieszkaniec wydaje na usługi 263 zł rocznie, mieszkaniec Poznania - 580 zł.
Od kilku lat obserwujemy znaczne dysproporcje między podażą artykułów trwałego użytku a możliwościami ich konserwacji i naprawy. To ujemne w sensie społecznym zjawisfeo gospodarcze wywołuje wiele zamieszania i rozczarowanIa. Rozwój gospodarczy kraju przynosi stopniowy wzrost dochodów realnych.
Rośnie zapotrzebowanie ludności na radioaparaty, telewizory, magnetofony.
Gospodynie domowe ułatwiają sobie codzienne zajęcia posługiwaniem się mechanicznym i elektrycznym sprzętem gospodarstwa domowego. Wzrasta zapotrzebowanie na aparaty fotograficzne, zegarki, rowery i inne artykuły trwałego użytku. Rośnie zapotrzebowanie na usługi typu osobistego, a szczególnie na usługi fryzjersko-kosmetyczne, usługi optyczne, pomocy domowej itp. Rozwój usług nie nadążai za tymi potrzebami, skutkiem czego dysproporcje między naturalnym wzrostem zapotrzebowania na usługi a realną możliwością jego zaspokojenia w dalszym ciągu się pogłębiają. Przyczyn tego stanu jest kilka. Bezpośredni realizatorzy usług (głównie przemysł terenowy i spółdzielczość) w latach poprzednich koncentrowali swoje wysiłki na produkcji dla celów inwestycyjnych, jako daleko łatwiejszej i bardziej rentownej, aniżeli na rozwijaniu usług dla ludności. Rzemiosło dążąc do kooperacji z przemysłem kluczowym, zaniedbywało rozwój usług. Organa administracji państwowej nie dokładały również starań, by rozwiązać wpływające hamująco na prawidłowe zaspokojenie usługowych potrzeb ludności różne problemy ekonomiczne, organizacyjne i techniczne i te spowo
Antoni Karwackidowały: 1) zahamowanie rozwoju placówek usługowych w spółdzielczości pracy i państwowym przemyśle terenowym i spadek ilości warsztatów prywatnych trudniących się usługami rzemieślniczymi; 2) stały niedobór pewnych rodzajów usług, takich jak: naprawy elektrycznego i mechanicznego sprzętu gospodarstwa domowego, obsługi pojazdów mechanicznych, naprawy urządzeń wodnych, gazowych i kanalizacyjnych, naprawy odzieży, bielizny itp.; 3) wadliwe rozmieszczenie terytorialne warsztatów usługowych (34*/0 wszystkich usług skupionych było w dzielnicy Stare Miasto); 4) stały niedobór rąk do pracy spowodowany tym, że nie doceniono postępu technicznego; 5) niewłaściwa polityka cen za usługi i polityka fiskalna. W czerwcu 1960 roku rozpoczął się okres naprawy dotychczasowego systemu. Zasadniczy zwrot spowodowała uchwała Rady Ministrów (9. VI. 1960 r.), która określiła zadania i obowiązki w rozwoju usług dla ludności, konkretne warunki, zmiatny i preferencje dla działalności usługowej i jedynego (Wydział Przemysłu) koordynatora usług na wszystkich szczeblach. Problemami rozwoju usług w najbliższej przyszłości zajmowała się we wrześniu 1961 roku sesja Rady Narodowej m. Poznania. Bogate materiały przedstawione sesji, rzeczowa i wszechstronna dyskusja radnych i zaproszonych gości poprzedziła uchwałę, w której ustalone zostały kierunki i zadania w dziedzinie rozwoju usług dla ludności Poznania na lata 1961-1965. Plan ten przewiduje uruchomienie 360 nowych punktów usługowych z zatrudnieniem większym niż dotychczas o 4500 osób. Przewiduje on, że w roku 1965 wartość świadczonych usług osiągnie 438 min. złotych, co stanowić będzie wzrost o 113 % w stosunku do stanu z roku 1960. Na cele rozwoju punktów usługowych przeznaczono ponad 13 tys. metrów kwadratowych powierzchni, zbudowane zostaną dwa domy usług, przekształcona zostanie na rzecz usług działalność niektórych zakładów produkcyjnych, dokonana zostanie zmiana lokalizacji punktów usługowych Z wyraźnym uprzywilejowaniem peryferii. Opracowanie programu rozwoju usług to rzecz niezmiernie trudna. Brak dotąd sprawdzonych wzorów i metod badania potrzeb, na podstawie których można by z dużą dokładnością określić program rzeczowy i wartościowy'. W Poznaniu wybrano własną drogę, której trafność wyboru zdają się potwierdzić uzyskane dotychczas rezultaty. Całość prac podzielona została na etapy: I - szczegółowai inwentaryzacja stanu faktycznego, II - próby ustalenia potrzeb ludności w zakresie usług i III - opracowanie programu rozwoju usług. Główną uwagę skupiono na ustalaniu potrzeb ludności. Zebrany został obszerny materiał, przeprowadzono wiele badań, a m. in. kontroli książek skarg i zażaleń w punktach usługowych, przeprowadzono konsultację w różnych środowiskach. Największą jednak wartość dla celów poznawczych i ustar lenia programu miała ankieta skierowana do ludności miasta Poznania. Metoda ankietowa miała pogłębić wiedzę o stanie usług, .ai jednocześnie włączyć ludność miasta do prac, których celem było ustalenie programu zaspokajania jej potrzebl Nie bardzo bogata jest również literatura traktująca o działalności usługowej. Aktualnie dostępne opracowania W. Jaroszyńskiego Podstawy ustalania sieci punktów usługowych oraz wydawnictwa normalizacyjne, Normatywy techniczne projektowania . rzemieślniczych zakładów usługowych - mogą stanowić tylko materiał pomocnICZY. 
Rozpoczynając hadania ankietowe, posiadaliśmy już pełne rozeznanie aktualnego stanu ilościowego i wartościowego. Znany był stan punktów, wielkość ich obrotów, zatrudnienia, liczba przyjmowanych i wykonywanych zleceń, czas wykonania jednej usługi. Znaliśmy opinię świadczących usługi. Ale to jeszcze nie wystarczało. Pragnęliśmy uzyskać opinie, które stanowiłyby podstawę możliwie ścisłego ustalenia potrzeb rodzajowych i zbliżonych do prawdy szacunków potrzeb ilościowych. Material ten miał służyć do oceny potrzeb najpilniejszych, których zaspokojenie trzeba zapewnić niezwłocznie i tych których zaspokojenie należy zapewnić w miarę stałego ich narastania. Pragnęliśmy również uzyskać możliwie wszechstronną ocenę funkcjonowania zakładów usługowych przez bezpośrednio korzystających z usług. Uzyskano stosunkowo dużo odpowiedzi, ponieważ na 2000 zapytywanych odpowiedzi udzieliło 720 osób; wśród otrzymanych odpowiedzi było 21 głosów zbiorowych, nadesłanych przez komitety blokowe, 57 wypowiedzi radnych, redakcji gazet i działaczy społecznych; każdą wypowiedź cechowała rzeczowość i realność propozycji; większość propozycji została wprowadzona do programu i jest obecnie pomyślnie realizowana.
UDZIAŁ MIESZKAŃCÓW M. POZNANIA W ANKIECIE
Ankieta objęła całe miasto. Przyjmując ludność miasta za 100%, udział mieszkańców poszczególnych dzielnic w wypełnieniu ankiety wyniósł:
Grunwald ankiet 29% mieszkańców Stare Miasto " 22% ), Wilda " 20% JI Jeżyce " 16% " Nowe Miasto 13% "
28,7% 21,2% 17,2% 20,4% 12,5%
Obywatele, którzy zabrali głos w ankiecie, zamieszkują: w centrum dzielnic przy głównych ulicach miasta 39% w starych i nowych osiedlach 45 % na dalekich peryferiach dzielnic 12 % poza granicami miasta 4 %
Według szczegółowej analizy najwięcej odpowiedzi wpłynęło od obywateli zamieszkujących: l) osiedle Dębieć, 2) osiedla Grunwald i Świerczewskiego, 1 3) rejon śródmieścia.
Obywatele, którzy zabrali głos w ankiecie, wykonują zawody:robotnicy pracownicy umysłowi w tym: inżynierowie i ekonomiści inni (gosp. domowe, renciści itp.)
40% 97% 25% 3%
Dla powodzenia każdego badania konieczne jest uzyskanie możliwie wszechstronnej opinii. W naszym przypadku udział przedstawicieli różnych zawodów i środowisk, znaczny udział robotników, a przede wszystkim duży udział ekonomistów i inżynierów podnosi znaczenie i efekty osiągnięte w przeprowadzonych badaniach. 
Antoni Karwacki
Z JAKICH USŁUG KORZYSTAJĄ UCZESTNICY ANKIET? Jedno z pytań ankiety brzmiało: Kto najczęściej wykonuje dla Obywatela usługi rzemieślnicze? Prosiliśmy, aby określano rodzaje usług w rozbiciu na: a) zakłady państwowe, b) spółdzielcze, c) rzemiosło prywatne, d) innych przygodnych (tj. nie zorganizowanych) wykonawców. N a to pytanie ankiety uzyskaliśmy takie odpowiedzi: 1) 6r/o obywateli korzysta z usług świadczonych przez zakłady spółdzielcze, 2) 45*/0 korzysta z usług świadczonych przez rzemiosło indywidualne, 3) 20% korzysta z usług świadczonych przez punkty usługowe państwowego przemysłu, lub handlu albo gospodarki komunalnej itp. Otrzymane tą drogą wiadomości potwierdzały w zasadzie nasze dotychczasowe spostrzeżenia, jednak uzupełniały je następującymi informacjami: a) Udział przedsiębiorstw państwowych w świadczeniu usług dla ludności jest niewielki i ogranicza się do wąskiej grupy usług. Jest to zjawisko wybitnie niekorzystne, gdyż ogranicza możliwość oddziaływani,» państwa na poziom usług. b) Uważano dotąd, że większość usług świadczona jest przez rzemiosło prywatne, tymczasem ankieta wykazała, że bardzo popularne i naj szerzej rozwinięte są usługi świadczone przez organizacje spółdzielcze. Niektórzy uczestnicy ankiety, próbując ocenić przyczynę spadku usług rzemiosła indywidualnego, pisali: "Rzemieślnik szuka produkcji", ,.Prywatny uważa, że usługi mu przeszkadzają", "Ciągle mówią, że na usługach nie zarobią", "U sługi w rzemiośle są często droższe od spółdzielczych", "Najczęściej rzemieślnik nie ma materiału albo części zamiennych", "Rzemiosło się nie reklamuje" . Spółdzielczość, której działalność społeczeństwo oceniło dodatnio, w dalszym ciągu dźwigać będzie podstawowy ciężar świadczenia usług dla ludności. Izba Rzemieślnicza i organizacje cechowe uznały konieczność rozwinięcia konkretnej organizatorskiej pracy, która w niedługim czasie przyniosła już pewną zmianę stosunku rzemieślnika do usług, czego widomym dowodem jest poprawa reklamy i informacji o usługach, spadek skarg na działalność usługową rzemiosła, a przede wszystkim wzrost o 3-4% udziału usług dla ludności w ogólnych obrotach rzemiosła. Są to oczywiście wyniki wstępne. Przedsiębiorstwa państwowe już w roku 1961 osiągnęły najwyższy przyrost usług. Niektóre rodzaje usług (naprawa telewizorów, inne naprawy gwarancyjne itp.) są rozwijane wyłącznie przez przedsiębiorstwa uspołecznione. Szczególnie wnikliwie zbadano odpowiedzi dotyczące korzystania z usług osób przygodnych, a więc osób pracujących w sposób nie zorganizowany. Aż 2r/o uczestników ankiety odpowiedziało, że korzysta z tego rodzaju usług.
Procent ten należy jeszcze podnieść, bowiem pytanie mogło się wielu osobom wydać krępujące. Oznacza to niestety, że wiele usług świadczonych jest w sposób nielegalny. Udało się ustalić, że przewaga tych usług przypada na prace krawieckie, ślusarskie i instalacyjne, radiotelewizyjne, dziewiarskie i malarskie. A oto niektóre wypowiedzi na ten temat: "... Pranie wykonuje sąsiadka.
Robi to szybciej i taniej niż pralnia", "... Usługa wykonana przez znajomego jest najpewniejsza i tania", "... W potrzebie zawsze wykonuje sąsiad, który pracuje w spółdzielni -. wykonuje, ponieważ kto inny nie chce", "... Różne naprawy wykona kolega - bo zakładu czy spółdzielni nie ma w naszej okolicy" , "... Sąsiad może wykonać w nagłej potrzebie - spółdzielnia nie" , "... U sługi świadczymy sobie wzajemnie w lamach pomocy koleżeńskiej".
Wypowiedzi zawarte w ankietach jasno określają przyczyny, dla których mieszkańcy korzystają z tego typu usług, wyliczając brak punktów i zakładów uspołecznionych, konieczność naprawy natychmiastowej, wysokie ceny, długie terminy wykonywania itp. Korzystanie z usług osób nie zarejestrowanych jest zjawiskiem gospodarczo niekorzystnym i ryzykownym. Sprawę tę szczegółowo przeanalizowano i ustalono, że likwidacja zjawiska może nastąpić dwoma drogami: po pierwsze · - drogą wyparcia przygodnych usług usługami zorganizowanymi i po drugie - drogą rozważenia możliwości zalegalizowania przygodnych usług. Realizacji pierwszego zadania służy cały program rozwoju usług, natomiast realizacji drugiego zadania - Zrzeszenia Chałupników i Wytwórców Domowych, Spółdzielni Studenckiej "Akademik" i Spółdzielni "U sługa" - działających n.ai Liprzywilejowanych zasadach.
USŁUGI WYKONYWANE WE WŁASNYM ZAKRESIE
Jedno z pytań ankiety brzmiało: Jakie usługi rzemieślnicze wykonuje Obywatel dla siebie i swojej rodziny najczęśczej sam? (i.J/o uczestników ankiety odpowiedziało, że wykonuje pewne rodzaje usług we własnym zakresie, jednak tylko dla potrzeb własnego gospodarstwa domowego. To właśnie odróżnia tę działalność od usług, o których mówiono poprzednio. Z analizy zawodów uczestników ankiety wynika, że nie tylko robotnicy bezpośrednio związani z konkretnym zawodem rzemieślniczym, ale również pewna część pracowników umysłowych wykonuje usługi samodzielnie. A oto zestawienie rodzajów usług, które wykonują dla siebie sami uczestnicy ankiety:elektrotechnika 1 elektroinstalacje ślusarstwo naprawa obuwia instalacje wodno-kanalizacyjne 1 gazowe krawiectwo malarstwo stolarstwo radio i teletechnika inne, bliżej nie określone
- 18,5»/0 uczestników - 14,0% " - 12,0°/» " 11,0% 10,00/0 7,4°'0 6,9°/» 4,0% - 28,0% >
Zanim przystąpię do oceny wyników ankiety, pragnę podać kilka powtarzających się wypowiedzi na ten temat: Pracownik Zakładów "H. Cegielski" pisze: "Sam wykonuję przeczyszczenie i regulację kuchenki i pieca gazowego, wymieniam uszczelki w zaworach czerpa1nych do wody, odświeżam meble, maluję drzwi i okna, bo to m'nie mniej kosztuje". Ślusarz zamieszkały w dzielnicy Jeżyce: "Drobne naprawy ślusarskie, elektryczne i inne, które potrafię - robię sam". Inżynier zamieszkały w śródmieściu: "Z usługami typu rzemieślniczego radzę sobie sam we własnym zakresie". Odlewnik zamieszkały n.a Jeżycach: "O ile umiem, wyko
4 Kronika Miasta Poznania 2 
Antoni Karwackinuję sam, dopiero z braku narzędzi, materiału względnie części zamiennych zmuszony jestem korzystać z warsztatu usługowego". Analiza tegO' problemu poucza, że błędem byłoby niedocenianie sytuacji.
Na istnienie i rozwój samoobsługi w usługach składa się obok już omówionych wiele innych czynników, które należy uwzględnić. Są one moim zdaniem następujące: 1) Różnorodność czynności usługowych i ich wielkie zróżnicowanie. Oznacza to, że celem dokręcenia śrubek w zamku, naprawy gniazdka elektrycznego, wymiany uszczelki w kranie do wody, wymiany świecy motocyklowej, regulacji kuchenki gazowej itp. - nie każdy obywatel musi koniecznie zwracać się do zakładów usługowych. 2) Pewna liczba mieszkańców posiada uzdolnienia zawodowe, a więc posiada warunki do wykonywania pewnych usług. W przemyśle Poznania zatrudnionych jest ponad 75 tysięcy osób. Duża liczba z nich to elektrycy, ślusarze, mechanicy, stolarze, instalatorzy i radiomechanicy. Znaczna część pozostałych zatrudnionych - to osoby posiadające określone kwalifikacje zawodowe. Posiadają więc one realne warunki i możliwości wykonywania czynności usługowych we własnym zakresie. 3) Zakład Doskonalenia Rzemiosła, samorządy spółdzielni, Towarzystwo Krzewienia Wiedzy Praktycznej i inne organizacje prowadzą szkolenie i udzielają informacji z zakresu robót usługowych, co również daje podstawy do samodzielnego wykonywania usług. 4) W miarę rozwoju ekonomicznego coraz droższa, coraz bardziej ceniona będzie praca człowieka. Oznacza to, że wykonywanie niewielkich napraw często bardzo prostych i powszechnych - przestanie być opłacalne zarówno dla zakładu usługowego, jak i dla korzystającego z jego usług. Mówimy znowu o drobnych usługach, których umiejętność wykonania posiada albo bez trudu może zdobyć - każda osoba. Natomiast czynności naprawcze wymagające wszechstronnych umiejętności zawodowych należy organizować w punktach i zakładach usługowych. Jeśli stawiamy wyraźnie sprawę samoobsługi w usługach, to stwierdzić trzeba, że rozwój jej będzie możliwy jedynie przy zapewnieniu kilku warunków. Przede wszystkim poprzez szeroką i prawidłowo zorganizowaną politechnizację nauczania w szkołach. Ponadto ludności należy zapewnić pomoc poprzez zorganizowanie poradnictw.a i instruktażu w formie ustnej, skryptów, broszur, instrukcji lub samouczków. Można to osiągnąć drogą współpracy z ludnością Wydziału Przemysłu, Klubu Techniki Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Pracy, Zakładu Doskonalenia Rzemiosła oraz rozszerzenia współpracy z "Głosem Wielkopolskim" w ramach prowadzonej przez niego rubryki "Bądźmy praktyczni". Konieczne jest także zapewnienie mieszkańcom pomocy w zakupie drobnych zestawów narzędzi, surowców, materiałów i części zamiennych. W zakresie zapewnienia tych warunków poczyniono JUZ pewne kroki.
Przy Zakładach "H. Cegielski" i innych istnieją warsztaty, w których można samodzielnie wykonać drobne naprawy, zorganizowano dwa punkty usługowe "Zrób to sam", które udzielają mieszkańcom rejonu Rynku Jeżyckiego i rejonu Łazarza dużej pomocy. Biuro Zbytu Drewna zorganizowało sprzedaż detaliczną elementów z drewna, w przygotowaniu jest zorganizowanie dwu da1szych sklepów trudniących się zaopatrzeniem osób samodzielnie wykonujących usługi. Podobne inicjatywy zmierzające do usprawnienia wykonywania usług we własnym zakresie będą podejmowane także przez inne instytucje.
GŁÓWNE TRUDNOŚCI ORAZ OCENA FUNKCJONOWANIA USŁUG Dwa pytania ankiety brzmiały: PrzY jakich usługach rzemieślniczYch natrafia Obywatel na trudności i jakiego rodzaju są to trudności? Jaka jest opinia Obywatela o jakości usług rzemieślniczYch, świadczonych przez zakłady na terenie m. Poznania. Na pierwsze pytanie 22% uczestników ankiety odpowiedziało, że nie napotyka na żadne trudności, 38% twierdzi, że brak jest w Poznaniu pewnych punktów usługowych, że są one źle rozmieszczone, że brak ich szczególnie na peryferiach, 5 % skarży się na nieodpowiednie godziny otwarcia punktów, stwierdza brak punktów przyjęć i usług obuwniczych, fryzjerskich itp., które powinny być czynne w godzinach wieczornych. Na drugie pytanie 18% uczestników ankiety oceniło jakość świadczonych usług jako dobre, 26% twierdzi, że jakość usług jest jeszcze niska. Zastrzeżenia co do jakości dotyczą najczęściej usług pralniczych, chemicznego czyszczenia, inapraw telewizorów itp., 37% ucizestników ankiety skarży się na zbyt długie terminy wykonywania albo ich niedotrzymywanie, 38% stwierdza, że ceny za usłuigi są zbyt wysokie, dotyczy to głównie: naprawy obuwia, fryzjerstwa damskiego, pr.ania i czyszczenia, remontu i malowania mieszkań oraz napraw telewizyjnych.
PROPOZYCJE WYSUNIĘTE PRZEZ SPOŁECZEŃSTWO POZNANIA Rozpoczynając badania ankietowe, spodziewaliśmy się uzyskać sporo materiału, ale liczba konkretnych propozycji oraz wniosków, jakie napływały przeszła nasze oczekiwania. 6% uczestników wnioskuje o poprawę świadczonych usług w punktach już istniejących bez tworzenia nowych, 58% uczestników wysuwa wyraźne propozycje uruchomienia nowych punktów i zakładów. Wśród tej grupy wiele osób określa zarazem dokładnie miejsce, gdzie można by uruchomić nowe punkty usługowe. Najwięcej głosów padło za uruchomieniem usług: malarskich - 27 osób, prania i chemicznego czyszczenia - 40, naprawy sprzętu gospodarstwa domowego - 34, stolarstwa - 33, instalacji wszelkiego rodzaju - 61, radiai i telemechaniki - 54, krawiectwa - 86, szewstwa - 98, fryzjerstwa - 45, magla - 21, ślusarstwa · - 29, punktów sprzedaży materiałów i części zamiennych - 13. Większość tych postulatów została uwzględniona w 5-letnim planie rozwoju usług. Nie uwzględniono tych postulatów, które wypływały z indywidualnych życzeń mieszkańców. Konfrontacja tych życzeń z jednej strony ze stanem obecnych usług, z drugiej zaś ze stanem zapotrzebowania społecznego w danym rejonie nie stanowi podstaw ekonomicznych dla uruchomienia zakładów usługowych. Wyniki ankiety i ich analiza były jednym z głównych materiałów ustalenia programu rozwoju usług i w dalszym ciągu stanowią podstawę rozważań Wydziału Przemysłu. Wyniki ankiety potwierdziły tezę o konieczności kon
;* 
Antoni Karwackita1ktu z mieszkańcami miasta, o konieczności zwracania się o radę, o pomoc, o współdziałanie szczególnie w tych przypadkach, gdzie zainteresowanie osobiste obywateli jest bardzo duże. Można więc stwierdzić, że mieszkańcy miasta Poznania mają duży udział w ustalaniu programu rozwoju usług, którego realizacja przebiega pomyślnie. Ocena wyników pierwszego roku pięciolatki 1961-1965 jest korzystna.
W ubiegłym roku wzrost usług osiągnął 19,3% w stosunku do roku 1960, a więc wyprzedził wzrost analogicznego okresu prawie dwukrotnie. Nastąpił wzrost zatrudnienia w usługach, co jest jednym z podstawowych warunków poprawy funkcjonowania usług, choć w dalszym ciągu odczuwa się brak dostatecznej ilości kadr fachowych. Najbardziej istotnym osiągnięciem realizacji zadań 1961 roku jest uruchomienie 104 nowych punktów usługowych w lokalach z. nowego budownictwa, windykacji i zmiany charakteru lokali.
ANEKS
Tabela nr 1 STAN SIECI I ZATRUDNIENIA ZAKŁADÓW USŁUGOWYCH (WO INWENTARYZACJI NA 31.12.1960 R.)
Zakłady Zatrudnienie uspo - n1e- uspo- n1eDzielnica łecz- uspo- Razem 0/ łecz- uspo- Razem /0 /0 nlone łecz- nlO ne łecznlO ne nlO ne l 2 J 3 4 5 6 7 8 9 Grunwald 72 668 740 21,1 634 1 522 2156 10,4 Jeżyce 66 721 787 22,5 541 1 713 2 254 20,3 N owe miasto 33 228 261 7,5 350 473 823 7,4 S tare Miasto 155 1065 1220 34,8 1 867 2 457 4 324 38,9 Wilda 55 440 495 14,1 558 1 000 1 558 14,0 Razem 381 3122 3 503 100,0 3950 7 165 11 115 100,0
Tabela nr 2 PIĘCIOLETNI PLAN ODDAWANIA POWIERZCHNI UŻYTKOWEJ Z NOWEGO BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO NA POTRZEBY PLACÓWEK (JSŁUGOWYCH W in"
Dzielnica 1961 1962 1963 1964 1965 Razem l 2 3 4 5 6 7 Grunwald 1436 670 40 1 355 3 501 Jeżyce 1 238 90 120 2 260 60 3768 N owe Miasto - 64 - - - 64 Stare Miasto 60 380 347 - 2739 3526 Wilda 780 850 775 - - 2 405 Razem 3514 2 054 1282 2 260 4154 13 264 
T a b e l a nr 3 PIĘCIOLETNI PLAN PRZYROSTU NOWYCH PLACÓWEK USŁUGOWYCH (wg źródeł pokrycia zapotrzebowania na lokale)
Źródło pokrycia zapotrzebowania na 1961 1962 1963 1964 1965 Razem lokale l 2 3 4 5 6 7 N owo budownictwo 36 29 28 21 23 137 Windykacja ze starego budownictwa 34 25 13 6 6 84 Przebranżowienie z produkcji na usługi 30 15 9 17 19 90 Nie wymaga dodatkowego lokalu 50 6 2 - 58 Razem 150 75 52 44 48 369
T a b e l a nr 4
STAN I PLAN WARTOŚCIOWY ROZWOJU USŁUG DLA LUDNOŚCIl 1960 1961 1961 1965 1965: 1960 j Wyko- Plan Wyko- Plan I nanie nanie /0 Poznańskie Zjednoczenie Państwowych Przedsiębiorstw Przemysłu Terenowego 3 396 10 550 12 202 42 000 l 237 Wojewódzki Związek Spółdzielni Pracy 90 348 87 343 94 226 135 000 149 Okręgowy Związek Spółdzielni Inwalidów 3 699 3 100 3 843 6 708 181 Krajowe związki branżowe 729 595 846 1333 169 Przedsię biorstwa handlowe 9 520 13 863 14 443 20 389 214 Przedsiębiorstwa komunalne 10 708 15 224 15760 33540 313 Inne przedsiębiorstwa uspołecznione 7438 7 293 8 814 15 620 210 Gospodarka uspołeczniona razem 125 838 137968 150 134 254 490 202 Izba Rzemieślnicza 79 088 - 123 000 181 705 230 Zrzeszenie Prywatnego Handlu i U s ług l 450 l 550 2467 170 Gospodarka nieuspołeczniona razem 80 538 - 124 550 184 172 229 Ogółem 206376 - 274 684 438 662 213 
Antoni Karwa cki
Tabela nr 5 PODZIAŁ NOWO UKUCIIOMIONTCH W E. 1981 PLACÓWEK USŁUGOWYCH DLA LUDNOŚCI WG BRANŻ (tylko jednostki gospodarki uspołecznionej)
Poznańskie Zjednocze- ; Wojewódz- Okręgowy nie Państwo- ki Związek Związek Grupa usług wych przedSpółdzielni Spółdzielni siębiorstw S Pracy Inwalidów ID Przemysłu N H eS Terenowego M :fi Remontu maszyn l l Elektrotechnicznych l 5 2 8 Remontu środków transportowych l l Metalowych 5 l 5 11 Gumowych l l Szklarskich l 5 . 6 Drzewnych 4 4 Włókienniczych l l Odzieżowych 4 12 l 2 19 Skórzanych 2 l 3 Różnych 2 2 I. Razem usługi przemysłowe 6 38 3 10 57 IPralnictwo białe i chemiczne I 5 6 Fryzjorstwo i kosmetyka 3 l 4 Fotografowanie 1 I U sługi pomocy domowej 3 l l 5 Wypożyczalnia sprzętu - l l 2 Magle 3 2 5 Repasacj e 7 3 l 11 Inne różne usługi nieprzemysłowe 5 2 7 I I. Razem usługi nieprzemysłowe - 23 7 11 41 Instałatorstwo 3 l 4 Różne inne usługi budowlane l 5 6 I I I. Razem usługi remontowo- L -budowlane l 3 - 6 10 Ogółem 7 62 10 25 I 104