ROCZNIKI TOWARZYS1WA TOWARZYSTWA Ś.WIX(H\ TEtiOaP AlLO. PRZYJACIOŁ NAUK POZNAŃSKIEGO. PHZEKLAD DLA KONFEaEXCH POLSKICH z spowalniania H ' t »¥ CJI3QEII H . 1 Ć JoAowieijoi J3uU't&łtHvi fuuictti1iiemii Tan KI. TOM I. 2s »seeiesiem W1adtj Dwhownaj. " , ,-. 'IJA*r* POZNANop O Z X A ŃłSłKf.MIFK TO«Att«STWA P»Z>>J*CI(lt NAIK IWNANSKIKIO 1850. 11 *60. ffj /51. i»ft/s. Sf Przegląd bibliograficzny skiego, od r. 1921 - Druk. W. Tomaszewskiego, od r. 1923 - Druk. Uniwersytetu Poznańskiego. 4 0 , 2 0 . Organ Towarzystwa Przyjaciół Nauk, założonego w r. 1857. Roczniki wychodziły niekiedy z opóźnieniem, a w latach 1882-1885 t. 12-15 zawierały jedynie sprawozdania z czynności TPN. T. 47 i 48 zawiera wyłącznie pracę ks. Stanisława Kozierowskiego: "Badanie nazw topograficznych na cbszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski". T. 49 - Pamiętniki Ignacego Baranowskiego (1840-1862). Ostatni, 50 tom nosił tytuł: Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Poznaniu w latach 1857-1927, poświęcony był histerii TPNP i wyszedł po 5-letniej przerwie. Zawierają rozprawy, artykuły, przyczynki i materiały z różnych dziedzin nauki. W skorowidzu do 40 temów "Roczników" z lat 1860-1913 prof. dr J. Kostrzewski wyodrębnił ponad 22 dyscypliny naukowe, reprezentowane w dziale rozpraw i artykułów. Największą ilość publikacji obejmowały prace historyczne i archeologiczne, dość licznie reprezentowane były artykuły z dziedziny literatury narodowej, geografii, etnografii, filozofii, lingwistyki, pedagogiki, nauk społecznych, zoologii, prawodawstwa itd. Ponadto poszczególne tomy roczników zawierały: 1. Sprawozdania z prac TPN; 2. Informacje o zbiorach bibliotecznych, archeologicznych i przyrodniczych TPN; 3. Katalogi książek i wykazy duplikatów TPN; 4. Informacje o wydawnictwach własnych oraz o wydawnictwach wydanych z inicjatywy lub zasiłku TPN; 5. Wykazy imienne członków TPN; 6. Informacje o zmarłych członkach; 7. Ogłoszenia o konkursach na prace naukowe; 8. Odezwy wzywające do ofiarności na cele naukowe. ROCZNIK TOWARZYSTWA ŁOWCZEGO w Wielkiem Księstwie Poznańskiem Poznań. Rok 1861. Nakład Towarzystwa Łowczego. Drukarnia Ludwika Merzbacha 8 3 Organ towarzystwa zrzeszającego posiadaczy ziemskich pod prezesurą księcia ordynata Augusta Sułkowskiego. Celem towarzystwa było kultywowanie sztuki łowieckiej i podtrzymywanie więzi towarzyskiej osób pasjonujących się myślistwem. Pismo informowało o przepisach prawnych dotyczących myśliwstwa, terminach ochronnych, o tresurze psów myśliwskich, organizacji polowań ikonkursach. TYGODNIK POZNANSKI. Pismo naukowo-literackie Wychodzi w Poznaniu od 3 stycznia 1862 r. do 27 marca 1863 r. w piątki. Wy szło 65 numerów o obj. 8 stron każdy. Założycielem, nakładcą i redaktorem był dr Kazimierz Szulc. Drukarnia A. Poplińskiego i Sp. 4" Prenumerata kwartalna - 1 tal. Zawartość pisma dzieli się na: 1. Rozprawy i zapiski historyczne. W dziale tym piszą: Wł. N ehring, W. Maciejewski, Barbara Kamińska, Mieczysław Leitgeber, Leon Wegner, Józef Przyborowski, K. Szajnocha. 2. Artykuły naukowoliterackie. Piszą tutaj: J. Przyborowski, Ludwik Żychliński, A. Małecki, A. Sozański, Jeliteńko, A. Janowicz. 3. Przegląd rozwoju literatury powszechnej. Recenzje piszą: A. Janowicz, ks. FI. Malinowski, T. Klepaczewski, L. Żychliński, H. Ciemniewski, H. Feldmanowski, K. Widmann, Wł. Nehring. 4. Korespondencje z Poznania, Lwowa, Krakowa, Warszawy (jako korespondent Warszawy - J. I. Kraszewski), Galicji, Wiednia, Pragi, Florencji. 5. Rozmaitości. Pismo bardzo ciekawe. Daje przegląd ruchu literackiego i wydawniczego, w dziale rozmaitości wykaz bieżących wydarzeń z życia kulturalnego. Redakcja zapowiedziała 26 XI 1862 r. wydawanie "Pedagoga", pisma poświęconego wychowaniu i szkołom. W rzeczywistości był to przedruk artykułów z "Tygodnika'u*ss X ej < e s es*e u K --\ .5 i .1 I iii · , $ e .Ił 3 Si £ i «j s 4 sc H Ol 7 Kronika Miasta Poznania Przegląd bibliograficzny OSTDEUTSCHE ZEITUNG. [Gazeta Wschodnioniemiecka] Dziennik. Od stycznia 1869 r. wychodzi 2 razy dziennie. Ukazuje się w Poznaniu 1 kwietnia 1862 r. i wychodzi do 27 sierpnia 1878 r. Nakładca - początkowo Ludwik Tiirk, później Ludwik Merzbach. Redaktor odpowiedzialny - Rudolf Gottschall, od r. 1863 - Emil Schieweck, od r. 1864 - dr Pawel Waldstein, od 1 października 1869 r. -Juliusz Stein, od 21 października 1875 - W. Holze, następnie Wiener . Prenumerata kwartalna - 2 tal. 24 sgr. 6 fen. Posiada 2 dodatki: 1. Ostdeutsche (Posener deutsche) Wochenschrift fur Rechtpflege und Volkswirtschaft mit besonderer Berucksichtigung der Provinz Posen. [Wschodnioniemieckie (poznańskie niemieckie) pismo tygodniowe poświęcone prawu i gospodarstwu narodowemu ze szczególnym uwzględnieniem prowincji poznańskiej] redagowany przez rzecznika Dockhorna przy współpracy prawników i agronomów i 2. Deutsche Posener Sonntags Zeitung. [Niemieckie Poznańskie Pismo Niedzielne]. Pismo liberalnej burżuazji niemieckiej. Początkowo śmiało podniosło sztandar walki o równouprawnienie narodowości i wyznań i dzięki temu zyskało sobie w Wielkim Księstwie Poznańskim wielu zwolenników zarówno po stronie polskiej jak i niemieckiej. Powitane zostało z sympatią przez pisma polskie z Dziennikiem Poznańskim na czele, który podkreślił z czasem, że stało się ono najbardziej poczytnym pismem prowincji poznańskiej. Podawało obiektywnie sprawozdania z procesów przeciw Polakom i ogłaszało w dosłownym brzmieniu znakomite mowy obrońców sądowych. Narażało się na częste konfiskaty ze strony władz pruskich, a nawet areszty redaktorów. Popularność pisma wpłynęła na drukowanie z biegiem czasu licznych dodatków oraz na wprowadzenie z początkiem 1869 r. dwóch wydań dziennie: rannego i popołudniowego. Miało świetnie zorganizowany dział informacyjny, podawało najnowsze notowania giełdowe w różnych stolicach europejskich oraz prowadziło bieżącą kronikę wydarzeń w Królestwie Polskim, która interesowała czytelników polskich. Pod presją władz pruskich, około roku 1870 - za redakcji Juliusza Steina, pismo zmieniło charakter, rezygnując z dotychczasowej niezależności politycznej . Na jego szpaltach pojawiały się coraz częściej artykuły antypolskie. Z czasem stało się organem na wskroś cesarskim. Od 28 sierpnia 1878 roku zaczęło się ukazywać pod nazwą "Posener Tageblatt" (Ostdeutsche Zeitung) pod redakcją Starka. POKRAKA POZNANSKI, ulągł się po raz pierwszy i ostatni w Poznaniu dnia 15 sierpnia 1862 r. Pismo satyryczno-humorystyczne, którego poszczególne zeszyty noszą nazwy: "CMA z DOMU POKRACZANKA", wyszła na świat czyli opuściła klauzurę klasztorną w Poznaniu dnia 3 września 1862 r." "SZUJA WIELKOPOLSKI, KAMERJUNKER CESARZA JAPOŃSKIEGO". 11 listopada 1862 r. "POCZWARA POZNANSKI, WNUK POKRAKI", występujący po raz pierwszy w Poznaniu dnia 28 lutego 1865 r. Wydawca i Drukarnia - S. Pawicki 4 0 Cena poszczególnego zeszytu - 18 grp. Jest to próba stworzenia periodyku, w którym każdy z numerów nosi własny tytuł. Zawiera :wiersze satyryczne na ówczesne stosunki, na obyczaje szlachty 1 księży. Piętnuje dialekt poznański, zwalcza germanizmyy«) ROCZNIKI CENTRALNEGO TOWARZYSTWA GOSPODARCZEGO dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego za rok 1861 Poznań. Za rok 1861 wyd. w r. 1862. Nakład Centralnego Tow. Gosp. dla W. Ks. Poznańskiego. Drukarnia N. Kamieńskiego i Sp. 8 0 Roczniki nawiązują do tradycji "Przewodnika Rolniczo-Przemysłowego" założonego w 1836 r., organu Towarzystwa Rolniczego Wielkiego Księstwa Poznańskiego, który w 1839 r. przejęło Towarzystwo Ekonomiczne w Gnieźnie i Oddział Ekonomiczny Kasyna w Gostyniu. Pismo wychodziło wówczas w Lesznie. Działalność towarzystw została sparaliżowana represjami politycznymi w 1846 r. Wznowiły one swoją działalność legalną dopiero po 1850 r. pod nazwą Towarzystwa średzko - gnieźnieńsko - wrzesińskiego, gostyńskiego oraz szamotulskopoznańskiegc. Po połączeniu się tych towarzystw w Centralne Towarzystwo Gospodarcze powołano do życia organ Towarzystwa pod w/w nazwą, który zaczął wychodzić w siedzibie centrali, tj. w Poznaniu. Pismo podawało sprawozdania z działalności towarzystwa, które stawiało sobie za cel podnoszenie kultury rolnej i utrzymanie ziemi w polskim posiadaniu. ZIEMIANIN. Tygodnik rolniczo-przemysłowy. Od r.' 1867 - ZIEMIANIN, tygodnik przemysłowo-rolniczy. Organ Centralnego Towarzystwa Gospodarczego dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego pod redakcją... Od r. 1871 nr 26 do r. 1877 nr 33 dod. dc tytułu... za współudziałem grona nauczycielskiego Szkoły Rolniczej imienia Haliny w Żabikowie. Od r. 1904 ZIEMIANIN. Tygodnik naukowo-rolniczy i ekonomiczny. Organ Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Wielkim Księstwie Poznańskim. Od 1 marca 1921 r. ZIEMIANIN. Miesięcznik naukowo-rolniczy i ekonomiczny. Organ Centr. Tow. Gosp. Poznań. Tygodnik, a od r. 1921 miesięcznik. Nakładca - Ludwik Merzbach, od r. 1863 - dr Józef Szafarkiewicz, od r. 1867 do 1920 Centralne Towarzystwo Gospodarcze dla W. Ks. Poznańskiego (za nakład odpowiedzialni - Józef Mroziński, od r. 1869 - Kazimierz Koszutski, od 1903 nr 40 - Józef Szmyt, od 1904 - dr Wacław Swinarski). Od r. 1922 Wielkopolska Izba Rolnicza. Redaktor odpowiedzialny - Antoni Rose, od r. 1861 nr 45 - dr Józef Szafarkiewicz, od r. 1867 - Włodzimierz Wolniewicz i Maksymilian Jackowski, od r. 1869 - Kazimierz Koszutski, od r. 1871 nr 26 - Juliusz Au i Kazimierz Koszutski, od r. 1872 nr 40 - Kazimierz Koszutski i August Lubomęski, od r. 1873 nr 14 - Kazimierz Koszutski, od r. 1903 nr 40 wz. Józef Szmyt, od r. 1904 - dr Wacław Swinarski, od r. 1921 - dr Jan Czajkowski przy współudziale Komitetu Redakcyjnego. Drukarnia Ludwika Merzbacha, od r. 1867 - Druk. N. Kamieńskiego i Sp., od r. 1891 nr 14 - Druk. J. Fr. Tomaszewskiego, od r. 1904 - Druk. Dziennika Poznańskiego, od r. 1921 - Druk. "Poradnika Gospodarskiego" 4 0 , 2 0 , 8 0 Prenumerata kwartalna - 18 sgr. 6 fen., od r. 1862 nr 27 - 1 tal., od r. 1921100 mk., od r. 1923 - 1250 mk. Posiadał dodatki: 1. Rocznik Walnego Zebrania Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Wielkim Księstwie Poznańskim. Wychodził w latach 1896-1922, redagowany przez redaktorów Ziemianina i w tej samej drukarni drukowany. 8 0 . 2. Przegląd Gorzelniczy. Bezpłatny dodatek miesięczny do Ziemianina pod redakcją S. Piekuckiego. W latach 1895-1911. 3. Przegląd Leśniczy. Dodatek do Ziemianina. Organ "Towarzystwa Leśnego" w Wielkim Księstwie Poznańskim. Kwartalnik redagowany przez dra Wacława 7« P4 <25as I 5 I Przegląd bibliograficzny Swinarskiego. W latach 1908-1918. 8". 4. Doniesienia Rolnicze. 5. Raz na rek broszurki treści rozmaitej. Pismo jest wznowieniem periodyku, który w latach 1856-1859 ukazywał się jako kwartalnik i był organem Towarzystwa Rolniczego, a od r. 1860 przestał być samodzielnym pismem i ukazywał się pt. "ZIEMIANIN. Dodatek rolniczy do Dziennika Poznańskiego". Od r. 1863 nabył go dr Józef Szafarkiewicz i wydawał na koszt własny aż do chwili przejęcia go przez Centralne Towarzystwo Gospodarcze dla W. Ks. Pozn. w r. 1866. Jako organ Towarzystwa utrzymał się do końca swego istnienia, tj. do 1923 roku. Ziemianin zawierał artykuły naukowe popularyzujące przyrodoznawstwo i wiedzę rolniczą. Skorowidze roczne wyodrębniają następujące działy pisma: 1. Sprawy Centralnego Towarzystwa w Wielkim Księstwie Poznańskim, 2. Sprawy towarzystw rolniczych filialnych, 3. Rozprawy, wiadomości bieżące, rozmaitości, dział pytań i odpowiedzi. W dziale trzecim zaś rozróżniając: a) dział rolny, b) dział chowu i inwentarza, c) dział leśny, d) dział techniczny, e) dział ogólny, f) mleczarstwo, g) ogrodnictwo, pszczelarstwo, rybactwo, h) drób, i) maszyny i narzędzia rolnicze, k) wystawy, m) wiadomości literackie, przeglądy nowych książek. Niektóre z tych działów z biegiem czasu wyodrębniły się jako dodatki do Ziemianina np. "Przegląd Leśniczy", "Przegląd Gorzelniczy", "Doniesienia Rolnicze". PEDAGOG. Pismo miesięczne, poświęcone szkołom elementarnym i literaturze ludowej Wychodzi przy końcu każdego miesiąca w Poznaniu, od 20 stycznia 1863 do 27 marca 1863 r. Wyszły zaledwie 3 numery. Założycielem, redaktorem i nakładcą był dr Kazimierz Szulc. Obj. numeru wynosi 8 stron. Drukarnia A. Poplińskiego 4(' Prenumerata kwartalna - 1,5 złp., numer pojedynczy - 4 śrb. Pedagog wychodzi łącznie z Tygodnikiem Poznańskim. Treść jego jest przedrukiem ostatniego numeru Tygodnika z każdego miesiąca. Pismo zajmuje się wyłącznie sprawą szkół elementarnych i oświaty ludowej. Program obejmował następujące zagadnienia: 1. Wiadomości z historii szkół i wychowania publicznego w Polsce i za granicą. 2. Rozprawy o wychowaniu młodzieży. 3. Przeglądy i rozbiory książek szkolnych, pedagogicznych i ludowych. 4. Statystyka i wiadomości wewnętrzne o szkołach, ochronkach, czytelniach, wakansach, nowych fundacjach i zapisach. 5. Rozporządzenia rządowe. 6. Sprawozdania z konferencji, rewizji inspektorów, popisów, ćwiczeń gimnastycznych. 7. Praktyczne nauki o gespodartswie rolnym, domowym i ogrodnictwie. 8. Rozmaitości. Artykuły piszą: dr K. Szulc, ks. Fabisz, ks. Jan Koehler, W. Dakowski. Wiersze - Tokarski (nauczyciel z Trzemeszna) . POSENER COURIER. [Kurier Poznański] Ukazuje się 12 listopada 1863 r. w Poznaniu. N akład Ludwika Merzbacha. Zawiera wiadomości miejscowe dotyczące handlu. Unika tematów politycznych. KURYEREK POZNANSKI Wychodzi 2 razy tygodniowo w środy i soboty w Poznaniu od 15 kwietnia do 13 września 1865 r. Ukazały się 44 numery półarkuszowe. Założycielem i redaktorem był Walerian Kurowski, współpracownikiem redakcji - Stefan Makowski. PRZEGLĄD UffflPI VADAI fi VI HISTORYCZNY I LITERACKIn>. '. . ", '. '1 o S WIATA PISMO SPŚCIOTYCr.ODNJOWE IIHIIBlI)J;K DOMOWEMl ł SZKÓLNEMr WYCHOWANI!wmtwief ra» N Q tiici4 EMILA KIESSKIEGO,w BOu,i 10m, . FOZKAŃ, MAKIIIMIII KEDAKCYI. * ? . . . "'['OM I. W POZHANIB SAKfcABEM L IUKPECKIEi.i MMłU. By*. 32 [o CT Nakładca - Stefan Makowski, od nr 2 - Walerian Kurowski. Druk: Drukarnia M. Zoerna, od nr 11 - Druk. L. Merzbacha 4 0 Cena kwartalna - 22,5 sgr. Pismo przeznaczone dla rzemieślników i ludności miejskiej. Cel - podnoszenie poziomu kulturalnego tej ludności. Zawierało: powieści, poezje, recenzje, wiadomości o wynalazkach itd. Władze pruskie odnosiły się niechętnie do pisma, dopatrując się w jego treści tendencji politycznych niebezpiecznych dla państwa pruskiego. OŚWIATA. Pismo szesciotygodniowe, poświęcone domowemu i szkolnemu wychowaniu Wychodzi w Poznaniu od 1 października 1865 r. do roku 1867. Wyszło 11 numerów. Redaktorem i nakładcą był dr fil. Ludwik Rzepecki. Współpracowali z redakcją: ks. Hilary Koszutski, Ludwik Gajzler (nauczyciel) i Franciszek Krajewicz (nauczyciel) . Drukarnia A. Schmaedickego 8" Prenumerata roczna - 6 złp., z przesyłką pocztową - 8 złp. Pismo poprzedził numer na próbę z dnia 1 X 1865 r., w którym redakcja przedstawiła swój program. Oświata ma być organem dla wszystkich nauczycieli szkół elementarnych. Liczy jednak na współpracę z Kościołem. Zawiera: 1. Artykuły metodyczne z nauk: religii, historii, pisania, czytania, rachunków, geografii, fizyki, rysunków i śpiewu. 2. Rozporządzenia szkolne, sprawozdania z konferencji parafialnych i dekanalnych. 4. Wyjątki z dziejów wychowania ogólnego. 5. Życiorysy sławniej szych nauczycieli, rozbiory dzieł, recenzje, tytuły książek szkolnych, naukowych i pedagogicznych. 6. Artykuły treści historycznej, literackiej, geograficznej i przyrodniczej. 7. Bajeczki dla dzieci. 8. Doniesienia literackie. 9. Doniesienia statystyczne. 10. Artykuły o podniesieniu gospodarstwa domowego, sadownictwa, pszczelarstwa, jedwabnictwa, rolnictwa. Do ciekawszych artykułów należą: K. Jagscha - "O karach cielesnych w szkołach elementarnych", Wannowskiego - "O wolność w szkole". Do grona współpracowników należeli: Franciszek Krajewicz, Jonas Serafin, Julian Błoch. ks. Symforian Tomicki, Karol Kozłowski i inni. Pismo miało pod koniec roku 1866 około 1600 prenumeratorów. Jako dopełnienie drugiego tomu ukazała się w r. 1868 oddzielna praca Jędrzeja Śniadeckiego - "O fizycznym wychowaniu dzieci", sprzedawana po cenie 5 złp. PRZEGLĄD WIELKOPOLSKI HISTORYCZNY i LITERACKI Pismo szesciotygodniowe, wychodzące w Poznaniu od 3 lipca 1867 r. do końca r. 1867. Wznowione w r. 1869, zanika po 1 numerze. Łącznie wyszło 5 numerów o przeciętnej objętości 100 stron. N akład Redakcji. Redaktor odpowiedzialny - Emil Kierski. Drukarnia Ludwika Merzbacha 8 0 Prenumerata kwartalna - 9 złp. Pomysł założenia pisma dali Emil Kierski i M. Dzikowski po likwidacji Przeglądu Powszechnego w Dreźnie. Miało ono wychodzić od 1 lipca 1866 r. pod nazwą "Tygodnik Literacki" u Leitgebra w Poznaniu, a fundusze miało czerpać z rozpisanych na ten cel akcji. Ponieważ Dzikowski został zmuszony do opuszczenia Poznania, pomysł zrealizował Kierski w lipcu 1867 r., wydając Przegląd Przegląd bibliograficzny Wielkopolski. Już po 3. numerze Kierski miał proces za wydrukowanie inkryminowanych wierszy. Kłopoty finansowe skłoniły go do chwilowego zawieszeni? pisma. W roku 1869 zachęcony przez W. A. Maciejowskiego, J. I. Kraszewskiego i J. N. Janowskiego wznowił wydawanie Przeglądu. Liczył na pomoc finansową Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Pcznaniu. TPN odmówiło jednak pomocy i Kierski z wielkim trudem zdołał wydać jeden numer. Było to pismo literackie o wysokim poziomie naukowym. Zajmowało się literaturą naukową i historią Wielkopolski. Dla zdobycia większej liczby czytelników zamierzało umieszczać również artykuły wstępne, dające pogląd na współczesne piśmiennictwo i pisarzy, poezje, rozprawy, wspomnienia historyczne i pamiętniki, powieści i podania ludowe, recenzje dzieł polskich i zagranicznych, korespondencje literackie, kronikę, zapiski bibliograficzne i rozmaitości. Polityką nie zajmowało się, nie prowadziło również polemik literackich. Znajdujemy w nim artykuły E. Kierskiego, Leona Wegnera, Józefa Jonemana oraz wiersze Władysława Łady, Ludwika Brzozowskiego, i innych. DZIENNIK URZĘDOWY KOŚCIELNY dla Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej. Amtliches Kirchenblatt fur die Erzdi6cesen Gnesen und Posen. Od r. 1919 nr 2 - MIESIĘCZNIK KOŚCIELNY dla Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej. Kirchliches Amtsblatt fur die Erzdi6cesen Gnesen und Posen. Od 1 stycznia 1920 r. pozostaje tylko tytuł polski. Wychodzi w Poznaniu od 30 listopada 1867 do r. 1874, a następnie, po okresie kulturkampfu, aż po pierwszej wojnie światowej, w nieoznaczonych terminach do 12 numerów rocznie. Redaktor - ks. Janiszewski, kanonik metropolitalny poznański, w r. 1900 ks. biskup Likowski, w r. 1915 ks. kanonik dr Dalbor, od nr 9 - ks. Weiman. N akład Konsystorza Jeneralnego Arcybisk. Poznańskiego. Drukarnia A. Schmaedickego, od r. 1872 - Druk. T. H. Daszkiewicza, w r. 1900 - Druk. J. Leitgebra, w r. 1915 - Druk. św. Wojciecha 8 0 Prenumerata roczna - 5 mk. Urzędowy organ Kościoła katolickiego, redagowany przez Kapitułę Poznańską. Zawiers: listy pasterskie, orędzia kościelne, dekrety, zarządzenia, sprawy sto-/ warzyszeń kościelnych, wyposażenia kościołów, nauki religii, wychowania dzieci w małżeństwach mieszanych, rozporządzenia dotyczące probostw i księży, zbiory uchwał kongregacji kościelnych, statys.tyki kościelne, wykazy zabytków sztuki kościelnej. KIRCHLICHES AMTS-BLATT DES KONIGLICHEN KONSISTORIUMS DER PROVINZ POSEN. [Urzędowe pismo kościelne konsystoriatu królewskiego prowincji poznańskiej]. Od r. 1918: KIRCHLICHES AMTSBLATT DES EVANGELISCHEN KONSISTORIUMS DER PROVINZ POSEN. [Urzędowe pismo kościelne ewangelickiego konsystoriatu prowincji poznańskiej]. Od r. 1918 nr 8: KIRCHLICHE AMTSBLATT DES EVANGELISCHEN KONSISTORIUMS ZU POSEN. [Urzędowe pismo kościelne ewangelickiego konsystoriatu w Poznaniu] Wychodzi początkowo jako dwutygodnik, od r. 1870 nie regularnie - przeciętnie 15 numerów rocznie, od r. 1901 już jako regularny miesięcznik. Przeciętna obj. numeru - 90 stron. Ukazuje się 1 lutego 1868 r. i wychodzi jeszcze w okresie międzywojennym. Każdy rocznik posiada spis rzeczy a nadto od r. 1889, do r. 1900 dodatki w postaci głównego spisu treści, opracowane dla lat minionych. Dla r. 1906 - 30-stroniccwy dodatek - Spis parafii i duchowieństwa ewangel'ckiego prowincji poznańskiej. N akład i redakcja - Królewska Regencja, Oddział dla szkolnictwa i wyznań. Drukarnia W. Deckera i Sp., od 1918 r. "Ostdeutsche Druckerei", od r. 1920 Drukarnia" Concordia" 8 0 Prenumerata roczna - 16 sgr., od r. 1901 - 3 mk. Pismo powstaje z inicjatywy ministerstwa i ewangelickiej zwierzchniej władzy kościelnej. Zawiera zarządzenia i doniesienia kościelne, państwowe, dotyczące kościoła ewangelickiego. Ponadto dane dotyczące obsady personalnej i wakatów na stanowiskach kościelnych. AMTLICHES SCHUL-BLATT FUR DIE PROVINZ POSEN. [Urzędowe pism.) szkolne dla prowincji poznańskiej]. Od r. 1918: AMTLICHES SCHUL-BLATT FUR DEN REGIERUNGSBEZIRK POSEN. [Urzędowe pismo szkolne dla regencji poznańskiej]. Od r. 1919 nr 7: URZĘDOWA GAZETA SZKOLNA na obwód regencji poznańskiej i części obwodu regencji bydgoskiej. Amtliches Schulblatt fur den Regierungsbezirk Posen und die unter polnischer Verwaltung stehenden Teile des Regierungsbezirks Bromberg Początkowo tygodnik, mający wychodzić co sobotę, już od r. 1868 nr 18 dwutygodnik. Ukazuje się 4 kwietnia 1868 r. i istnieje jeszcze po I wojnie światowej, zmieniając w 1918 r. nazwę i numerację. N akład i redakcja - Królewska Regencja, oddział szkolnictwa i wyznań, pod opieką radcy konsystorialnego Jakel'a. Drukarnia W. Deckera i Sp. 8 0 Prenumerata roczna - 12,5 sgr, od r. 1872 - 14 sgr., od 1874 r. - 16 sgr., ód r. 1875 - 1 mk. 60 fen. Obejmuje 3 następujące działy: 1. Generelles: Zarządzenia ogólne, ustawy, rozporządzenia odnoszące się do inspektorów szkolnych i nauczycieli. 2. Chronik: szkół elementarnych, rejestr stanowisk, awansów i wakatów oraz wszyst40 cc dotyczy szkolnictwa niższego dla okręgów Poznań i Bydgoszcz. 3. Belehrendes: Artykuły z dz'edziny metodyki nauczania, dokształcania nauczycieli, rady praktyczne. Pismo redagowane przez protestanckiego radcę konsystorialnego. Odbiorcami były wyłącznie szkoły i nauczycielstwo. Królewska Regencja nakazała je prenumerować również przez szkoły katolickie. NEUE POSENER ZEITUNG. [Nowa Gazeta Poznańska] Poznań. Wychodzi cd 1 stycznia do 30 marca 1863 r. Założycielem, właścicielem i redaktorem był dr Jochmus. Prenumerata kwartalna - 25 sgr. Pismo przeznaczone dla ludności niemieckiej spośród tzw. klasy średniej, drobnego kupiectwa, którego liczba w tym czasie stale wzrastała. Zabarwienie polityczne wyraźnie antypolskie. Założył je dotychczasowy redaktor Posener Zeitung dr Jochmus. Zostało ono przyjęte nieprzychylnie przez pisma niemieckie: Posener Zeitung i Ostdeutsche Zeitung - jako konkurencyjne. Konkurencja ta wpłynęła na staranniejszą redakcję zwłaszcza Posener Zeitung. N owe pismo nie zdobyło sobie wystarczającej liczby abonentów i po trzech miesiącach upadło SOBOTKA. Tygodnik belletrystyczny illustrowany Wychodzi w Poznaniu od 2 stycznia 1869 r. do 30 grudna 1871 r. w 1,5 arkuszowych zeszytach. Łącznie wyszło 157 numerów. MŁODZIEŻY . REDAKTOR. JÓZEF CHOC18ZEWSEX ROK If. N-AKI.AUŁM :O KI A N A Ń CU«.. IWiOrWełĆISO« 7?ys. 35v i' SOBÓTKA . TYGODNIK BELLKTRYSTYCZiN V . ' ,s muw4.\i BOK 1. »IKADBIt MlE ZNAN )KA ID ;. oHS i Ki/*. 74 Redaktorem odpowiedzialnym oraz przypuszczalnie również założycielem był dr Roman Szymański, zastępcą redaktora - Mieczysław Leitgeber. Od r. 1870 nr 13 - redakcję prowadzi sam Leitgeber. Nakładca - M. Leitgeb,er i Sp., Drukarnia L. Merzbacha, od r. 1871 Druk. W. Deckera i Sp. 4 0 Prenumerata kwartalna - 15 sgr. pojedynczy poszyt 5 sgr. Na treść pisma składają się: 1. Powieści. 2. Poezje. 3. Życiorysy. 4. Wspomnienia historyczne, narodowe. 5. Podróże, opisy obcych krajów i zwyczajów. 6. N auki przyrodnicze. 7. Nauki społeczne. 8. Przemysł i wynalazki. 9. Korespondencje, wiadomości literackie, teatralne i in. 10. Krótkie opowiadania humorystyczne i anegdoty. Do bardziej ciekawych artykułów należą: Karola Libelta - "Narodowość w stosunku do kwestii socjalnej", Daniela Wierzbickiego - "Wycieczki po niebie", dra Rakowicza - "O emancypacji kobiet", K. Wł. Wójcickiego - "Opis zwyczajów i obyczajów", Agatona GilIera - "Historia powstania polskiego 1861-64", J. I. Kraszewskiego - "O powieści i jej znaczeniu w literaturze". Dużo artykułów umieszczanych jest anonimowo. Np. "O stanowisku prawnym kobiety", "Słów kilka o wychowaniu". W dziale powieści piszą: Stefan Chrom, Józef Ignacy Kraszewski, Paulina Wilkońska, Wł. K. Wójcicki, Jan Zachariasiewicz, Władysław Gordon, J. K. Turski, Władysław Sabowski, J. N arzymski, Fryderyk Skarbek, Helena Potworów - ska, J. Gordon. W dziale pcezji: Władysław Bełza, Wacław Pomian, Adam Asnyk, Hieronim Feldmanowski, Wincenty Pol, A. E. Odyniec, Franciszek Morawski, Karol Ujejski, Henryk Merzbach, Al. Kraushar i in. Pismo redagowane na wysokim poziomie. Redaktor umieszcza własne artykuły anonimowo, stara się również o dobry zespół współpracowników. Zdobyło dużą poczytność. W roku 1870 miało 4000 prenumeratorów, nie wliczając kupujących pojedyncze egzemplarze. W styczniu 1872 r. "Sobótka" połączyła się z "Tygodnikiem Wielkopclskim", wychodzącym pod redakcją Edmunda Calliera. PRZYJACIEL DZIECI i MŁODZIEŻY. Pismo obrazkowe Tygodnik - od r. 1870 dwutygodnik. Chełmno, Poznań. W Poznaniu wychodzi od 26 czerwca 1869 r. do czerwca 1873 r. Poprzednio od początku r. 1869 w Chełmnie. Łącznie ukazało się 117 numerów o objętości 8 stron. Założycielem, redaktorem odpowiedzialnym i nakładcą był Józef Chociszewski. Druk: Drukarnia Ignacego Danielewskiego w Chełmnie, od r. 1869 nr 18 - Drukarnia H. F. Boeniga w Gdańsku; od nr 25/26 - Drukarnia A. Schmaedickego w Poznaniu, od r. 1871 nr 12 - Drukarnia T. H. Daszkiewicza, od nr 14 - A. Schmaedickego, od r. 1873 nr 9 - Drukarnia J. Leitgebra 4" Prenumerata kwartalna w Chełmnie - 6 sgr. 3 fen., w Poznaniu - 5 sgr. 9 fen. Zawiera napisane popularnie, w języku dostępnym dla dzieci i młodzieży artykuły treści historycznej, przyrodniczej i religijnej z licznymi ilustracjami. Dość obszerny dział stanowi literatura piękna, zwłaszcza opowiadania, odcinki powieści a także tłumaczenia dzieł z języków obcych. Systematycznie podawane są ponadto życiorysy słynnych i zasłużonych Polaków, zarówno spośród postaci historycznych jak i osób współczesnych np. Ignacego Krasickiego, Adama Mickiewicza, Stanisława Konarskiego, Hipolita Cegielskiego, Fryderyka Chopina, Jana Matejki, Tytusa Działyńskiego i in. Drukowało utwory: prozą - K. Balińskiego, P. Wilkońskiej, J. Chmielewskiego, B. Aleksandrowicza, ks. J. Osieckiego, ks. B. Jundziłła, F. Czermińskiego, J. Gordona, A. Marczewskiejoraz poezje: A. Mickiewicza. W. Bełzy, K. Brodzińskiego, T. Lenartowicza, I. Krasickiego, FI. Karpińskiego, K. Gaszyńskiego 1 In. Główną przyczyną upadku pisma była niska liczba prenumeratorów, która nigdy nie przekroczyła 400 osób. KOCZNIK TOWARZYSTWA HISTORYCZNO-LITERACKIEGO w PARYŻU Paryż, od r. 1870 Poznań. Ukazuje się w latach 1866-1869 w Paryżu. W Poznaniu wyszły 2 roczniki: za okres 1870-1872 i dwutomowy za okres 1873-1878. Rocznik obejmuje 20-22 arkusze. Redaktor odpowiedzialny - Bronisław Zaleski. Nakład Towarzystwa, od 1870 - nakład Księgarni J. K. Żupańskiego. Drukarnia Braci Rouee-Freres, Duncn et Fresne, od r. 1870 Drukarnia J. I. Kraszewskiego (własn. W. Łebińskiego) 8 1 Cena rocznika - 7 fr. 50 c, w Poznaniu - 5 tal. Towarzystwo Historyczno- Literackie powstało na emigracji w Paryżu w r. 1 '6. Założone zostało w cv?lu zbierania materiałów do historii i literatury polskiej. Od r. 1866 przystąpiło Ć