PRZEGLĄD BIBLIOGRAFICZNY
ZOFIA SEMRAU
CZASOPISMA POZNAŃSKIE
Zestawienie tytułów 1 krótka charakterystyka.

Część I (1794-1858)* GAZETA POŁUDNIOWO PRUSKA Wychodzi 2 razy w tygodniu, w Poznaniu, od 2 sierpnia 1794 r. do 4 listopada 1806 r. Redaktor - Stanisław Ziołecki Nakład i druk W. Deckera. 8«.
Pierwsza gazeta w historii Poznania. Równocześnie wychodzi jej odpowiednik w języku niemieckim pod tytułem "Siidpreussische Zeitung". Półurzędowy organ władz pruskich, wykorzystywany dla przeciwdziałania wpływom Powstania Kościuszkowskiego na terenie Wielkopolski. Od r. 1806 ukazuje się pod tytułem "Gazeta Poznańska" (po niemiecku "Posener Zeitung"), a od r. 1815 jako "Gazeta W. Xiestwa Poznańskiego" (po niem. "Zeitung des Grossherzogthums Posen").
(Rys. 1).

V'
SUDPREUSSISCHE ZEITUNG. [Gazeta Południowo Pruska] Pismo ukazuje się 2 razy w tygodniu w Poznaniu. Wychodzi od 2 sierpnia 1794 do 4 listopada 1806 roku. Redaktor dr Jan Samuel Kaulfuss. Druk W. Deckera i Sp. 8°.
Prenumerata - 3 tal. dla Poznania, 5 tal. dla prowincji.
Od roku 1806 zmienia nazwę na "Posener Zeitung", a od r. 1815 na "Zeitung des Grossherzogthums Posen". Ma odpowiednik w języku polskim: zob. "Gazeta Południowo Pruska", "Gazeta Poznańska" i "Gazeta W. Xiestwa Poznańskiego".

POSENER INTELLIGENZ-BLATT ZUM NUTZEN UND BESTEN DES PUBLICI.
[Poznańskie pismo informacyjne dla korzyści i pomyślności ogółu].
Ukazuje się 2 razy w tygodniu w Poznaniu od 1796 do 1806 r.
Niektóre artykuły drukowane są dwuszpaltowo w języku polskim i niemieckim, większość tylko w języku niemieckim. Zawiera wykazy osób przybywających do Poznania, wiadomości o wynalazkach, ogłoszenia o sprzedażach, przetargach itd. I
CO TYDZIEŃ Tygodnik. Poznań. Wychodzi w latach 1798 i 1799. Założycielem i redaktorem był ks. Ignacy Krasicki, arcybiskup gnieźnieński. Druk. W. Deckera. 8". Krasicki redagował pismo w Łowiczu, dokąd przeniósł swoją siedzibę w roku 1795 po mianowaniu go arcybiskupem gnieźnieńskim. Nie podawał swego
* W dziejach prasy wielkopolskiej rok 1859 jest datą przełomową. Od tego czasu rozpoczyna się nowy i stały rozwój polskiej prasy codziennej po zupełnym niemal zdławieniu jej przez zaborcę w latach reakcji po Wiośnie Ludów 1848 roku. N a nowy rozwój prasy wpłynęło zniesienie przez rząd pruski niektórych ograniczeń prasowych oraz wkroczenie Wielkopolski w okres kapitalizmu wolnokonkurencyjnego. Z dniem 1 stycznia 1859 roku zaczął wychodzić założony przez H. Cegielskiego ,.Dziennik Poznański", który przetrwał do roku 1939 tj. do wybuchu drugiej wojny światowej. 
NQo U ,w Sobotf dnia 4L Wrzeinia łf£< .
n» II(pU{c«.)
Ima,urn
AIjS.

Co
Tydzień.

Na. a.

A. e A _ A _* rT A?( JI.'
&&
Vjlwall Trajaita z dobroci i mcztw*,' a ta go chwalę z derpEwoici, ]I[ mógł Aidł«: przez godzin Mllk panegiryku, który ma prawił Pliniusz» «en aiedolć ieazcze mai%c na tym, ii rzecz tak rozciAgAnapitał, do'kazai, ii łrajan go «łuchać mutiał; ie zał Trajao godzien był pochwały, wni«# z tego samego moira, ii aię zapewne przez, ęw cza* sbctaiia znudził. Niebyło by 'to [111 nadarzyło Ciccronowi nudnie "* powtarzającemu wlfaree wielbienia, i [piękna prozą i złym wierazem, O; fcttunatasn natim me Comul« Romam.
tudwik XIV. Kroi ftanawki, przechwalony wwiettofci «woiey, tak <<iftył lat d »im twierdzę do kadzidła pedełdebnego przyzwyczaił, ii r.akortiec tam Śpiewał pieśni o «obie złoleiie, i miło mu tyło starzącemu « w «graybtafolct na to, ii mu z<<gby wypadły, gdy fcden z dworskich iegoczołgaczowpowAdzłałi NayiaWey*»y Panie! si ' k t o i ma zęby? Rzadkim "Poetów przykładenipoaadałznaczrw ubiory uptzywileiowany iego wie&kteł Boilcau.
Ten wssyflkieh Bohaterów gdy pule» «dfogiera, Ludwik iego był celem, prawidłem, i Bogiem.

Zagnana takowym przykbdem Akademia Paryska, lmiafc z wyznaczeniem nadgrody takowe i swoim i cudzoziemcom ku Któteałnie« »i»dać «spytanie; K-toza zcnot Ludwika pie»w#sse i tVwltk «*f*ce? i u?'i*i«4
Rys. anazwiska jako redaktora i wydawcy. Artykuły pisał bezimiennie. Nie zamieścił również daty ukazania się pisma. Artykuły umoralniające, oparte na przykładach pisarzy starożytnych, tłumaczonych przez Krasickiego, mają podnieść kulturę intelektualną współczesnego społeczeństwa. Celom wychowawczo- umoralniającym służą również słynne bajki biskupa. Poszczególne numery poświęcone są karceniu nie zasłużonej chwały, sławieniu wierności i przyjaźni, ośmieszeniu nadwrażliwości osób łatwych do obrażenia się, przeciw karciarstwu, zbędnemu podróżowaniu za granicę itd. Szereg numerów poświęconych jest życiorysom poetów starożytnych oraz wyjątkom z ich utworów. (Rys. 2).
PTSMO MIESIĘCZNE PRUS POŁUDNIOWYCH.
Poznań. Wychodzi od czerwca 1802 do roku 1804. Redaktor - assesor reg., Schwartz. Druk W. Deckera. 16".
Organ Towarzystwa Ekonomicznego. Większość artykułów poświęcona jest przemysłowi i rolnictwu. Uprawia propagandę na rzecz rządu pruskiego. Wychodzi równocześnie w języku niemieckim pt. "Siidpreussische Monatsschrift". (Rys. 3).

SUDPREUSSISCHE MONATSSCHRIFT. [Pismo Miesięczne Prus Południowych] Poznań. Wychodzi w latach 1802-1804. Druk W. Deckera i Sp. 16°.
Zawiera artykuły dotyczące rolnictwa, przemysłu, techniki maszynowej, bezpieczeństwa pracy. Prowadzi kronikę historyczną oraz działy poświęcone religii, sztuce, wiadomościom lokalnym itd. Wychodzi również w języku polskim pt. "Pismo Miesięczne Prus Południowych".

GAZETA POZNAŃSKA Ukazuje się początkowo nieregularnie 3-4 razy w tygodniu, później 2 razy w tygodniu (od 10 grudnia 1806 r.). Poznań. Wychodzi od 8 listopada 1806 r. do 18 czerwca 1815 r. Redaktor - Stanisław Ziołecki. Nakład i druk. W. Deckera. 8°.
Prenumerata roczna - 4 tal.
Podaje wiadomości polityczne, rozporządzenia urzędów, odezwy, biuletyny, niekiedy wspomnienia historyczne dotyczące wybitnych postaci. Hołduje napoleońskim koncepcjom politycznym. Od r. 1813 porusza zagadnienia polityczne ostrożnie. Przed przyjściem Napoleona wychodzi pod nazwą "Gazeta Południowo Pruska"; po upadku Napoleona przyjmuje nazwę "Gazeta Wielkiego Xiestwa Poznańskiego", zachowując przez cały czas kolejność numeracji. (Rys. 4).

POSENER ZEITUN G. [Gazeta Poznańska].
Początkowo ukazuje się nieregularnie 3-4 razy w tygodniu, później 2 razy w tygodniu (od 10 grudnia 1806 r.). Poznań. Wychodzi od 8 listopada 1806 do 18 czerwca 1815 roku. Nakład i druk W. Deckera i Sp. 8°.
Prenumerata roczna - 3 tal.
Jest dalszym ciągiem pisma "Siidpreussische Zeitung", ukazującego się od 1794 do 1806 r., w r. 1845 zmienia nazwę na "Zeitung des Grossherzogthums Posen, a w r. 1848 wraca do nazwy "Posener Zeitung".
Zob. także odpowiednik polski: "Gazeta Południowo Pruska", "Gazeta Poznańska" i "Gazeta W. Ks. Poznańskiego".
GAZETA WIELKIEGO XIESTWA POZNAŃSKIEGO Ukazuje się początkowo 2 razy w tygodniu, potem codziennie (od 1 stycznia 1830 r.). Poznań. Wychodzi od 21 czerwca 1815 r. do końca 1865 r. Na stanowisku
7 Kronikd Miasta Poznania 
Przegląd bibliograficzny
IłYmeM O tat O <*E« * .
SlK W '55 'S K P, eJl' JI" )I{
. q UJ i >redaktora zachodzą często zmiany: początkowo Idzi Stefan Raabski, przez krótki czas Bogumił Cichowicz, od lipca 1831 r. August Wannowski, od 1845 r. Jan Rymarkiewicz, od lipca 1846 r. do końca istnienia pisma Napoleon Ludwik Kamieński. Właściciel pisma - Niemiec, Gustav Rosenstiel. Druk W. Deckera.
Format: początkowo 8°, od r. 1845 - 4°.
Prenumerata: początkowo 6 tal. rocznie, od 1845 - 7 tal. Podaje obwieszczenia urzędowe, wiadomości krajowe i lokalne o wydarzeniach politycznych i kulturalnych, wiadomości zagraniczne o wypadkach w świecie. Prowadzi ponadto dział anegdot i ogłoszeń handlowych. Wiadomości polityczne skąpe, ściśle cenzurowane. Pewne ożywienie pod tym względem następuje w początkach okresu redakcji N. Kamieńskiego . Zasadnicza wartość pisma polega na jego ciągłości i na rejestracji wydarzeń lokalnych, dzięki czemu posiada ono charakter dokumentu historycznego do dziejów W. K. Poznańskiego. Było to jedyne pismo na terenie W. K. Poznańskiego ukazujące się bez przerwy od 1815 r. (poprzednio jako "Gazeta Poznańska" od r. 1806 i jako "Gazeta Południowo Pruska" od 1794 r,,) do roku 1865. Odpowiednik niemiecki wychodzi (pod inną redakcją) pod tytułem "Zeitung des Grossherzogthums Posen", a od r. 1848 pt. "Posener Zeitung" aż do r. 1919. (Rys. 5).

ZEITUNG DES GROSSHERZOGTHUMS POSEN. [Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego]. W r. 1848 zmienia tytuł na "Posener Zei tung" . Początkowo ukazuje się 2 razy w tygodniu, potem codziennie (od 1 stycznia 1830 r.). Poznań. Wychodzi od 21 czerwca 1815 r. do r. 1919. Redaktorami byli kolejno: dr J. S. Kaulfuss, I. Raabski, G. Muller, Hensel, dr Leventhal, C. E. H. Violet, J. Schadenbach, J. Wasner, O. EIsner. Druk W. Deckera i Sp.
Format początkowo 8°, później 4° i 2°.
Prenumerata kwartalna - 1 tal. 7,5 sgr.
Najstarsza gazeta w Poznaniu. Od r. 1794 do 1806 wychodzi pod tytułem "Siidpreussische Zeitung", od r. 1806 do 1815 pod tyt. "Posener Zeitung", od r. 1815 pod tyt. "Zeitung des Grossherzogthums Po sen" zachowując kolejność numeracji. Zob.: odpowiednik polski: "Gazeta Południowo Pruska", "Gazeta Poznańska", "Gazeta Wielkiego Xiestwa Poznańskiego".
POSENER INTELLIGENZ-BLATT. [Poznańskie pismo informacyjne].
Ukazuje się od początku 2 razy na tydzień, od 1 stycznia 1827 r. - codziennie.
Poznań. Wychodzi od 1 maja 1816 r. Redagowane jest przez Biuro Ogłoszeniowe dla W. Ks. Poznańskiego w Poznaniu. Druk W. Deckera i Sp. 8°. Prenumerata kwartalna wynosi 12 sgr. w grubej monecie, od stycznia 1827 wzrosła o 15 sgr. Druk dwuszpaltowy. Pisane w języku polskim i niemieckim. Treść komunikatów jednobrzmiąca w obydwu językach. Od r. 1834 tytuł brzmi: "IntelligenzBlatt fur das Grossherzogthum Posen." Ajh-i DAS AMTSBLATT DER KONIGLICHEN REGIERUNG ZU POSEN. Od r. 1822 do r. 1876 umieszczano obok niemieckiego tytuł polski DZIENNIK URZĘDOWY KRÓLEWSKIEJ REGENCJI W POZNANIU.
Tygodnik. Poznań. Wychodzi od 4 czerwca 1816 r. Druk W. Deckera, od r. 1882 L. Merzbacha. 8°.
Prenumerata roczna - 1 talar.
Organ urzędowy prowincjonalnych władz pruskich, drukowany dwuszpaltowo w języku niemieckim i polskim. Miał dwa dodatki regularne: 1. "Offentliche]! Anzeiger". "Publiczny Donosiciel" (dodawany do każdego numeru), 2. "Ubersicht
7 · 
*'«IDIMr i\ -- - i ;
Przegląd bibliograficzny
.. ..f 11 1 IL 1 -:1i »1 sil J I W! !II!' 1 1 W m 25ł < <o S OJ s
J5łOI
der im Amtsblatte der K6nigiicits.i Regierung zu Posen von... bis. erschienenen Verordnungen und Bekanntmachungen." "Wykaz Zarządzeń i Obwieszczeń w Dzienniku Urzędowym Królewskiej Regencji w Poznaniu od... do..." (wychodzący 2 razy w roku). Ponadto liczne dodatki nieregularne. Po powstaniu państwa polskiego wprowadzono w r. 1919 od nr 15 tytuł "Dziennik Urzędowy na Obwód Regencji Poznańskiej i Części Obwodu Regencji Bydgoskiej pod Zarządem Polskim", od nr 40 (1919 r.) - tytuł "Dziennik Urzędowy Województwa Poznańskiego".

POLIHYSTOR Poznań. Pismo powstało w 1818 r. Wkrótce upadło.
MRÓWKA POZNAŃSKA. Pismo ku użyteczney zabawie rozumu i serca.
Miesięcznik. Poznań. Wychodzi od stycznia 1821 do czerwca 1822 roku. Założycielem i redaktorem jest Józef Franciszek Królikowski. Współpracuje z redakcją Kajetan Trojański. Nakładca - J. A. Munk.. Druk J. A. Munka. 16°.
Prenumerata roczna - 27 złp.
Pismo literackie. Główny cel: pielęgnowanie czystości języka przez napiętnowanie prowincjonalizmów, archaizmów i germanizmów. Nie wzbudza żywszego zainteresowania. Liczba prenumeratorów dochodzi w pierwszym roku do 160 osób, potem szybko maleje. Mimo że szereg obywateli zapowiedziało finansowe poparcie - Munk zmuszony jest dokładać do wydawnictwa. Wini za niepowodzenie redaktora Królikowskiego. W wyniku sporu "Mrówka" zanika, a Królikowski wydaje na własną rękę "Pismo Miesięczne Poznańskie w Ciągu Mrówki", traktując je jako dalszy ciąg i zachowując dalszą numerację. Przyczyna upadku: niedobór materiałów redakcyjnych, brak poczucia aktualności, chłód treści. (Rys. 6).

PISMO MIESIĘCZNE POZNAŃSKIE W CIĄGU MRÓWKI, pod redakcją i staraniem Józefa Franciszka Królikowskiego, doktora filozofii, profesora li teratury polskiej w Król. Poznańskiem Gimnazyum, Tow. N. K. członka. Poznań. Wychodzi od lipca 1822 do sierpnia 1822 r. Druk W. Deckera i Sp. 1£°.
Prenumerata półroczna - 20 złp.
Pismo wydaje Królikowski na własną rękę po zatargu z Munkiem jako dalszy ciąg "Mrówki Poznańskiej". Wyszły tylko 2 numery. (Rys. 7).
VORZEIT UND GEGENWART, ein periodisches Werk fur Geschichte, Literatur.
Kunst und Dichtung. [Przeszłość i Teraźniejszość, pismo periodyczne poświęcone historii, literaturze, sztuce i poezji]. Miesięcznik. Poznań. Ukazuje się w styczniu 1823; zanika po 3 numerach.
Redaktorem jest prof. gimn. Juliusz Max Schottky. Druk Juliusza Adolfa Munka.
Jest to pierwsze niemieckie pismo literackie w W. Ks. Poznańskim. Zostaje wznowione w czerwcu 1823 r. pt. "Posener Zeitschrift fur Literatur, Kunst und Geschichte" , z polskim odpowiednikiem pt. "Dziennik Poznański".

DZIENNIK POZNANSKI.
Tygodnik. Poznań. Wyszło tylko 5 numerów od czerwca 1823 r. Nakład K. A.
Simona.
Rzadkość bibliograficzna. Przed r. 1939 jeden egzemplarz znajdował się w Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu jako depozyt. Ma odpowiednik w języku niemieckim pod nazwą "Posener Zeitschrift fur Literatur, Kunst und Geschichte" . Zawiera wkładki z nutami, zdjęciami dzieł sztuki etc.

Przegląd bibliograficzny
I Y.
I W f I al W * N 18= 9 ca 11# K Ę a I YY I\.. t .' 3 M otf (fi , w N '3 -O 'O a » Sm *-« O *» A 'ł «i . e O' MI l! O OJ .
tu O 1- «t Itofifil W h MI «4 
I03
POSENER ZEITSCHRIFT FUR LITERATUR, KUNST UND, GESCHICHTE. [Czasopismo poznańskie poświęcone literaturze, sztuce i historii]. 5.4 "vT JIIIl,3 i. Tygodnik. Poznań. Wychodzi od czerwca 1823 do Wielkanocy 1824 roku. Ukazało się tylko 27 numerów. Redaktorem jest początkowo prof. Julius Max Schottky, od listopada 1823 r. porucznik v. Schaden. Nakładcą jest K. A. Simon.
Druk W. Deckera i Sp. 16°.
Prenumerata roczna - 4 tal., półroczna - 2 tal. 15 sgr.
Pismo miało wychodzić pod nazwą "Polyhymnia". Dnia 28 maja 1823 r. Simon doniósł Nacz. Prezydium o zmianie tytułu i z początkiem czerwca zaczął je wydawać w języku polskim i niemieckim. Polskie wydanie zanika po 5 numerach. Po Wielkanocy 1824 pismo zmienia nazwę na: "Posener Zeitschrift aus dem Gebiet der Wahrheit, Kunst, Laune und Phantasie". Odpowiednik polski pisma wychodzi pod nazwą "Dziennik Poznański"l*fr/ i 9,+f
POSENER ZEITSCHRIFT AUS DEM GEBIET DER WAHRHEIT, KUNST, LAUNE UND PHANT ASIE. [Czasopismo poznańskie poświęcone prawdzie, sztuce, humorowi i fantazji]. Tygodnik. Poznań. Wychodzi od Wielkanocy 1824 To, zanika po 13 numerach.
Redaktorem, wydawcą i nakładcą jest K. A. Simon. Druk W. Deckera i Sp.
Powstało z "Posener Zeitschrift fur Literatur, Kunst und Geschichte".

WETERAN POZNANSKI.
Miesięcznik. Poznań. Wychodzi od stycznia 1825 do końca grudnia 1825 roku.
Założycielem, redaktorem i nakładcą jest major Wincenty Turski. Druk W. Deckera. 16".
Prenumerata roczna wynosi 4 tal., pocztą 4 tal. 20 sgr., kwartalna - 1 tal.
15 sgr., pocztą - 1 tal. 20 sgr.
Pismo przypomina w treści i układzie "Mrówkę Poznańską". Poezje zamieszczają: Walerian Kurowski, Józef Łukaszewicz i Wojciech Turski, krewny redaktora. Drukuje artykuły historyczne, rozprawy o języku, wychowaniu, rolnictwie, ogrodnictwie, życiorysy, przysłowia, anegdoty i wiadomości literackie. Do współpracowników należą: Józef Pawlikowski, ks. Wojciech Dębołęcki, Józef Łukaszewicz, Dezydery Chłapowski, Bieniasz Budny, ks. Andrzej Gołdanowski.
Charakterystyczna jest sylwetka redaktora, mjra Turskiego, byłego komendanta Korpusu Kadetów Chełmińskich. (Rys. 8).

PROVINZIALBLATT FUR DAS GROSSHERZOGTHUM POSEN. [Pismo prowincjonalne dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego]. Poznań. Powstaje w 1831 roku. Istnieje bardzo krótko. Wydawcą jest Karol Pompejus.

ROZRYWKI DLA DZIECI Poznań. 1832. Wychodzi tylko 1 numer. Redaktor - Klementyna Tańska Hoffmanowa. Nakł. i druk K. Pompejusa.
Jest to próba wznowienia pisma ukazującego się przedtem w Warszawie w latach 1824-1828. Treść pisma: powieści umoralniające, wspomnienia z podróży, anegdoty, przypowieści, poezje, wiadomości literackie.
POSENER STADT- UND LANDBOTE. [Kurier poznański dla miast i wsi].
Tygodnik. Poznań. Powstaje w 1834 T., zanika po 22 tygodniach. Redaktorem i wydawcą jest Levysohn. 
Przegląd bibliograficzny
.. U mmo m
4 * .n
M m H m I "" 9  "" )J(  . f» > O I , S xy . fI**» .. a O Ix 8 l
. . .
-IIIte 
Pismo podzielone jest na 2 części, z których pierwsza zawiera opowiadania, nowele, artykuły historyczne, biografie, anegdoty, zagadki itd. - druga zarządzenia władz, wykazy przyjezdnych gości, notatki giełdowe, doniesienia urzędu stanu cywilnego i ogłoszenia handlowe.
ARCHIWUM TEOLOGICZNE. Pismo czasowe poświęcone oświeceniu i zbudowaniu religijnemu. Kwartalnik. Poznań. Wychodzi od początku roku 1836 do końca r. 1837.
Redaktorem, nakładcą i wydawcą jest ks. Jan J abczyński, kanonik i kaznodzieja metropolitalny poznański. Druk Karola Pompejusa, od r. 1837 druk W. Deckera i Sp. 8". Ks. J abczyński ubiega się o zezwolenie już 1 grudnia 1832 r., a otrzymuje je 6 marca 1833 r. pod warunkiem nadsyłania tłumaczenia na język niemiecki.
Nie rozpoczyna jednak wydawnictwa i w roku 1835 ponawia swój wniosek, zaakceptowany przez Ministerstwo 29 lipca 1835 r. Pismo zajmuje się teologią i zamieszcza wiadomości kościelne. W roku 1843 wznawia je ks. J abczyński pod nazwą "Gazeta Kościelna".
TYGODNIK LITERACKI poświęcony literaturze, sztukom pięknym i krytyce, wychodzący pod redakcją Antoniego Woykowskiego. Poznań, Leszno, Wrocław. Wychodzi od 2 kwietnia 1838 r. do końca 1845 r.
Założycielami są: Józef Łukaszewicz i Antoni Popliński. Nakładca - Antoni Woykcwski, druk W. Deckera i Sp., od 3 stycznia 1842 r. - W. Stefańskiego, od 18 kwietnia 1842 - E. Gunthera w Lesznie, od 8 lipca 1843 - Henryka Richtera we Wrocławiu, od 12 sierpnia 1843 r. - N. Kamieńskiego i Sp., od września 1343 r. - W. Stefańskiego, od 30 września 1843 r. - W. Deckera i Sp. 4°.
Prenumerata półroczna - 2 tal.
Ideologia pisma przechodzi ewolucję: W okresie pierwszym (do listopada 183P) jest organem konserwatystów. W okresie drugim (do końca 1841 r.) pozostaje pod wpływem Karola L;belta. Szerzy idee liberalno-demokratyczne. W okresie trzecim (do końca r. 1843) propaguje radykalizm społeczny Woykowskich. W okresie czwartym, w r. 1844 jest trybuną poglądów Edwarda Dembowskiego. W okresie piątym, w r. 1845, odwraca się od programu rewolucji socjalnej. Głosi hasła ewolucji społecznej poprzez pracę wychowawczą nad ludem. (Rys. 9).
LESEFRUCHTE. Blatter fur Belehrung und U nterhaltung fur alle Stande. [Korzyści Czytania. Pismo pouczające dla wszystkich stanów].
Poznań. Wychodzi od połowy roku 1838 i istnieje przeszło rok. Założycielem i redaktorem jest Rudolph Lubarsch, współpracownikiem redakcji - Karol Libelt. Nakład i druk W. Stefańskiego.
Dotychczasowy redaktor pisma "Grossherzogthum-Posener Kreis und Wochenblatt" , wychodzącego w Międzyrzeczu - Rudolph Lubarsch wniósł dnia 20 maja 1838 roku podanie c zezwolenie na wydawanie "Lesefruchte" w Poznaniu.
Zezwolenie uzyskał dnia 1 czerwca 1838 roku.

DZIENNIK DOMOWY, poświęcony życiu domowemu, familijnemu i towarzyskiemu, wychodzi raz na tydzień, w objętości jednego arkusza, do którego przydaną jest rycina mód paryskich, wraz z opisem. Początkowo tygodnik, od roku 1841 dwutygodnik. Poznań. Wychodzi od 8 stycznia 1840 r. do końca r. 1847. Założycielem, redaktorem i wydawcą pisma był Napoleon Kamieński. Druk W. Deckera i Sp., od roku 1843 N. Kamieńskiego. 4".