BRACTWO KRAWIECKIE POZNAKSKIE PRZED R. 1793 127 wieku częstDkroć notowano dług niektórych majstrów za ucznia (pro juvene)j najczęściej występowała tutaj pozycja WDsk\1, .rzadko zaś także opłata pieniężna. Wyjątkowe warunki stawiane pierwotnie wobec ucznia niebawem upadły, od roku 1553 obowiązuje już tylko ślubne ur9dzenie i opłata wstępna 48 ). Opłata ta wynosiła 18 groszy, później (1572) pół kDPY monety polskiej, następnie (1577) jeden złoty, dalej (1658) trzy złote, a wreszcie (1779) trzy złotę i 15 groszy pisarzowi. Dla udowodnienia prawego urodzenia należało przedstawić list urodzenia (metrykę) lub wyświadczyć się dwoma obywatelami poznańskimi. Kto przyjął w naukę chłopca pochodzenia nieślubnego, płacił bardzo wysoką karę kamienia wosku 4D ). Umowę z uczniem zobowiązany był mistrz w 16. wieku zawierać w przytomności innego mistrza i donieść natychmiast przysiężnym (kara: ćwierć kamienia wosku 50 ). Czasu trwania nauki przez długi czas nie określano w statutach, wzorem innych cechów sądzić można, że normalnie nauka trwała trzy lata. W wieku 16. zakazano wyzwalania uczniów przed czasem umówionym przy przyjęciu (kara: ćwierć kamienia wosku 51 ). DDpiero w wieku 17. przepisano wyraźnie, że nauka trwa trzy lata, czas próbny do 4 tygodni, po których należało ucznia w bractwie wpisae 2 ). W praktyce nauka trwała dłużej, jeżeli majster miał wydatki gotówkowe na ucznia -wyżywienie i mieszkanie zawsze dawał majster, - to też Komisja Dobrego Porządku ustaliła czas nauki na trzy lata, jeżeli przyodziewek i koszty brackie pokrywał uczeń, a cztery lata, gdy dawał je majster. Ucznia zbiegłego ścigano już w 15. wieku listami do innych bractwj nie wDlno go było przyjąć, dopóki nie uczynił zadość swojemu mistrzowi 53 ). Później ustanDwiono karę na ucznia i mistrza, który go przyjął bez zgody dawnego pryncypała (1553 po ćwierć kamienia woskuj 1577 uczeń złoty, mistrz "g) Statut 1553 nr. 57. 1572 nr. 5. 1577 nr. 9. 1581 nr. 10. 1658 nr. 10. 1779 nr. 1. 49) Statut 1553 nr. 58. 1577 nr. 11. 1581 nr. 12. 1658 nr. 12. 53) Statut 1553 nr. 59. 1577 nr. 10. 1581 nr. 11. 51) Statut 1553 nr. 60. 1577 nr. 12. 1581 nr. 13. 52) Statut 1658 nr. 10. 1779 nr. 1. 53) Projekt 1427 nr. 25. Statut 1429 nr. 20. 1553 nr. 61. 1577 nr. 13, 1581 nr. 14. 1658 nr. 13. 1779 nr. 2. 2. KRONIKA MIASTA POZNANIAćwierć kamienia wosku; 1581 jak 1553; 1658: uczeń trzy złote, majster pół kamienia wosku). W r. 1779 postanowiono, że ucznia zbiegłego należy ścigać; gdy wróci, zaczyna naukę IIjako wstępień" . O możliwości zmiany majstra wbrew tegoż woli mowy właściwie nie było, choć zmiana taka wykluczoną nie była. Uczeń był wówczas zobowiązany dostarczyć innego chłopca w swoje miejsce, a w 15. wieku miał obowiązek ten nawet po wyuczeniu, gdy mistrza swego chciał opuściE"'). Ciężar ten, niewątpliwie wielki, złagodzono w 16. wieku (dostarczenie następcy obowiązywało tylko chłopców niewyuczonych), a w końcu tegoż wieku skasowano zupełnie, nie przewidując jednakże zmiany mistrza. W wieku 16. wprowadzono niektóre przepisy dalsze, dotyczące uczniów. Były to częściowO' postanowienia odnoszące się w pierwszym rzędzie do towarzyszów: nie wolno było uczniom i czeladnikom przyjmować "sturkwarku" 55) czyli raboty na własny rachunek, chyba im mistrz sam dał; uczniów ObDwiązywały przepisy czeladnicze o myciu głowy, o łaźniach, o ubieraniu się w ak'sam.fty (zaJkazanem) oraz a paniedziałkDwaniu. Ze ,,; zględów konkurencyjnych ograniczono wcześnie ilość czeladzi 56). W r. 1489 postanowiono, że żadnemu mistrzowi nie wolno, pod karą kamienia wosku, trzymać więcej czeladzi (czy to towarzyszy czy uczniów - jak czterech), w r. 1553 pozwolono trzymać 4 towarzyszy i jednego ucznia; od r. 1581 zwalniała od przepisu tego na czas przejściDWY pilna potrzeba km'onna lub pogr.zeb. . W roku 1658 ustanowiono maksimum dwuch u ' c.zni6w, mógł przeto maj&ter utrzymywać najwyżej 4 towarzyszy i l ucznia lub 3 towarzyszy i 2 uczniów; Mo trzy razy nie przybył na schadzkę bra'cką, tracił wówczas czeladź; tracił ją również wtenczas, gdy wzbraniał się zapłacić karę kamienia wosku; zwalniała teraz jedynie potrzeba koronna. Ograniczenia te uchylono w r. 1779. W r. 1739 rozegrał się spór w bractwie o ubiór czeladzi. Towarzysze domagali się oddawna prawa noszenia pasa na kontuszu, i prawo to przyznano im nareszcie wr.1739, z pew 54) Projekt 1427 nr. 26 i 28.. Statut 1429 nr. 21. 1553 nr. 54. 1577 nr. 64 55) Statut 1553 nr. 48. 1577 nr. 59. 56) Statut 1489 nr. 1. 1553 nr. 36. 1577 nr. 18. 1581 nr. 19. 1658 nr. 11, 14 i 71.