KRONIKA MIASTA POZNANIA
nych (dołem płasko zakończonych!) pali drewnianych (ryc. 5), zachowanych do wysokości 1,20 m. Służyły one jako umocnienie i ochrona przed rozsypywaniem się zewnętrznej ściany drewnianej części wału. Był więc poznański wał terasowato zbudowany, przy czym ławę jego stanowiła część drewniano-kamienna. Zastosowanie terasowatych wałów obronnych nie obce jest współczesnemu budownictwu obronnemu. Spotyka się je u innych grodów staro. polskich np. w Lossow 7) pod Lubuszem oraz w jednym z grodoW w Santoku S). Podobną ławę 5 m szeroką miał wał grodu słowiańskiego w pobliżu miejscowości Witzen. 9) Ława ta podobnie jak reszta wału była zbudowana w 40nstrul{cji drewniano-ziemnej, przy czym ściany jej były umocnione wbitymi w ziemię (zaostrzone!) słupami pionowymi, analogicznie jak zewnętrzna ściana drewnianej części wału w Poznaniu. Wały o podobnej wreszcie do poznańskiego konstrukcji spotykamy również na Łużycach. 10) Możnaby tu jeszcze przytoczyć dalsze analogie wałów terasowatych, odkrytych np. w Haitlmbu 11),
1) R. Agahd. Der Burgwall von Lossow bei Frankfurt a. O. Praehistorische Zeitschrift, t. III, str. 308 i n. oraz 'yc. 4. Ten sam gród rozkopywał później W. Unverzagt (Der Burgwall von Lossow, Kr. Lebm'. Congressus secundus archeologorum balticorum Rigae 1930, str. 269 i n.) I tak pisze on o tym umocnieniu (str. 271): "Die Boschung des Unterba\).es nach dem Graben zu war mit Feldsteinen dicht belegt, um ein Absturzen des Walles in den GrabeJl und eine Ullterwuhlung durch Angreifer zu verhindern". Uprzejmości prof. Unverzagta ..zawdzięczam fotografi tego kamiennego umocnienia. S) Ustna informacja prof. dr W. Unverzagta z Berlina odnosi się do wykopalisk 1934 r. 9) C. Schuchhardt, Witzen und StarzeddeI, zwei Burgen der Lausitzer Kultur. Praehistorische Zeitschrift, t. XVII, str. 186 i n. ryc. 3. 10) Najbardziej zbliżony do poznańskiego jest wał obronny grodziska w pobliżu Kijllmichen, posiadający część zewnętrzną kamienną oraz słupy pionowe po zewnętrznej ścianie części drewnianej wału. Wał ten pochodzi z czasów po 1000 r (W. La Baume, Die zweite Tagung des Ostdeutschell Verbandes fUr Altertumsforschung in Wurzen i. Sa. Praehistorische Zeitschrift, t. XX, str. 311 i n.) Por. dalej W. Frenzla, Vorgeschichte der Lausitzen, Langensalza 1932, str. 127 i n. 11) H. .Jankuhn, Die Wehranlagen der Wikingerzeit zwischen Schlei und Treene. Neumunster in Holstein 1937, str. 221, ryc. 148.