KRZYŻ PRZY POZNAŃSKIM MOŚCIE CHWALISZEWSKIM
Figura przy moście mogła stać już od bardzo dawna.
Wojny i czas mogły sprawić, że była do tego stopnia zniekształcona, iż nie było można jeJ rozpoznać. "Akta względem wystawienia nowego Mostu Chwaliszewskiego w mieście Poznaniu w latach 1808-1810"13) nie wykazują najdrobniejszego choćby śladu, iż przy rozbiórce poprzedniego mostu usunięto krzyż albo figurę. Nie ma też wzmianki o postawieniu na moście lub obok mostu wizerunku Ckrzyżowanego albo innego jakiego symbolicznego i tradycyjnego znaku wiary katolickiej. Przypatrzmy się teraz troskom i trudom, jakie były związane z ustawieniem przed 60 laty krzyża chwaliszewskiego. Postawienie krzyża poprzedzał dwuletni zatarg l4 ) społeczeństwa katolickiego, patriotycznego Chwalisz ewa, z władzami pruskimi. Lata, w których budowano nowy żelazny Most Chwaliszewski, przypadły na czasy, w których stanowisko pruskich władz bezpieczeństwa w sprawach polskich było bodaJ najbardzieJ nieprzejednane. Dlatego zabiegi o zezwolenie na ustawienie krzyża chwaliszewskiego, dzięki wrogim prześladowcom religii katolickiej, spotykały na straszny opór. W społeczeństwie wielkopolskim tymczasem trwał upór konsekwentnie zmierzający do ustawienia krzyża, który na moście stał od niepamiętnych czasów. Wówczas bowiem polskość manifestowano jedynie znakami widomymi wiary; co polskie było katolickie, co katolickie było znamieniem polskości. Kroniki gazet polskich przynosiły codziennie nieomal smutne dla katolików i Polaków wiadomości o ustawicznych procesach przeciw księżom katolickim i osobom stanu duchownego, o nakładaniu wysokich kar i gTzywien pieniężnych i o wyrokach skazujących księży katolickich na banicję. Siedziba prymasów polskich była wówczas osieroconą. Pałacem arcybiskupim zarządzał po uwięzieniu wielkiego obrońcy
13) Archiwum Państwowe w Poznaniu - Prefektura Poznańska - 430 d i 430 e.
14) Kurier Poznański 1879 - Nr 132 - 178 .- 184.