HISTORIA POLSKIEGO RUCHU NAUKOWO-PRZYRODNICZEGO
Towarzystwo to postawiło sobie za cel zrzeszanie Polaków pracujących naukowo na obczyźnie w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych i stosowanych oraz stwarzanie dla chętnych do naukowej pracy odpowiednich warunków przez udzielanie zapomóg na badania, sprowadzanie odpowiednich czasopism informujących o stanie nauki w ojczystym kraju i za granicą. Założycielem tego Towarzystwa i jego długoletnim prezesem był Wielkopolanin Jan hr. Działyński, gorący patriota i wielki miłośnik nauk ścisłych i przyrodniczych, właściciel Biblioteki Kórnickiej i zasłużony pomnożyciel jej zbiorów, który w r. 1864 osiedlił się na prawie sześcioletni okres w Paryżu, uciekając ze swych dóbr kórnickich przed wyrokiem śmierci, na którą zaocznie został skazany po r. 1863 za finansowanie powstania styczniowego i za spełnianie roli przedstawiciela Rządu Narodowego na Wielkopolskę. Będąc człowiekiem bardzo zamożnym zaangażował szereg polskich uczonych przebywających w kraju lub na emigracji, płacąc im stałe pensje, a ponadto specjalne nagrody za wykonane prace i drukował je własnym kosztem, bądź to jako osobne dzieła, względnie monografie, których w okresie od r. 1870-1880 ukazało się kilkanaście o łącznej objętości około 13 000 stron in 8°, bądź też w finansowanych. również przez siebie "Pamiętnikach Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu", których w latach 1871-1882. wyszło 12 potężnych tomów o pojemności około 3900 stron in 4° z licznymi tablicami. Nakładcą Pamiętników Tow-a Nauk Ścisłych była Biblioteka Kórnicka, której Jan Działyński był jedynym właścicielem.
Wprawdzie większość prac zawartych w Pamiętnikach dotyczy matematyki i fizyki, jednakże i z dziedziny nauk przyrodniczych znajduje się tam kilka klasycznych prac Polaków. Z zoologii na uwagę zasługuje przede wszystkim doskonała, do dnia dzisiejszego jeszcze pod względem morfologii aktualna, praca Michała Girdwoynia ze Żmudzi pl. "Anatomia pszczoły" (T. (j), tego samego autora rozprawa "Patologia ryb czyli krótki rys nauki o chorobach i potworach ryb" (T. 9), J. Natansona "Przyczynek do historii rozwoju trzech glist okrągłych pasożytnych (Nematodes) (T. 11), T. Chudzińskiego "Anatomia porównawcza zwojów mózgowych" (T. 10, 12), z dziedziny botaniki J. Rostafińskiego