ATAK NA TWIERDZĘ POZNAŃSKĄ 3 MARCA 1840. 8
urzędów, godności i rang wojskowych, praw honorowych I konfiskato majątku. Z akt procesowych (oskarżenia i uzasadnienia wyroku) wyjmuj*; te dane, które odnoszą się do ataku powstańców polskich na twierdzę poznańską w nocy z dnia 3 na 4 marca 1846. Centralizacja Towarzystwa Demokratycznego na emigracji zdążała do wywołania ogólnopolskiego powstania przeciw rządom zaborczym. Z pospiechem organizowała kółka spiskowe w kraju. W Wielkiem Księstwie Poznańskiem olbrzymia część społeczeństwa inteligentnego została pozyskana dla idei rewolucji*). Oddziały krajowe parły wbrew woli Centralizacji do rychłego \ \>zczęcia walki argumentując tern. że rozlegdy spisek nie może na dalszą metę ujść uwagi władz. W rzeczy samej w r. 1845 aresztowano Adolfa Malczewskiego, zamierzającego wyprawić się już wówczas zbrojnie do Królestwa, oraz księgarza Stefańskiego i niektórych rzemieślników poznańskich, ostatnią grupę (ze StefańskiirC pod zarzutem wywrotowych zamierzeń komunistycznych.
Centralizacja wysłała Mierosławskiego z nie ograniczone mi pełnomocnictwami. Ten utworzył w dniu 18 stycznia 1846 rząd narodowy i proklamował wraz z nim rozpoczęcie powstania w całej Polsce na dzień 21 lutego wieczorem. Pomysi był w całej pełni awanturniczy, bo nie było ani środków do prowadzenia ruchu ani ludzi (szczególnie w Królestwie): liczono, że na rozgłoszenie wielkich haseł demokratycznych naród cały stawi się do walki. Mierosławski objął dowództwo nad siłami Wielkopolski. Plan ułożył następujący: w nocy z dnia 21 na 22 lutego (koniec karnawału) miały oddziały powiatowe tak w Wielkopolsce jak na Pomorzu uderzyć na garnizony i zaopatrzyć się w broń i amunicję, poezem zebrać się w oznaczonych miejscach (w Wielkopolsce: w Buku. Rogowie i Pleszewie ) i przejść do Królestwa, gdzie właściwej spodziewano się wałki. W planie tym mieścił się również atak na cytadelę poznańską**), na którą napaść mieli powstańcy z PoznanIa I okolicy w promieniu 2 do 2 i pół mil pod wodzą b. pomezni
*) Odrębnie - w części - organizowało się mieszczaństwo.
**) Odróżnić należy trzy plany opanowania twierdzy poznańskiej.
Plan pierwszy (Stefańskiego). Związek mieszczański kierowany preeł księgarza Stefańskiego projektował rewolucję w pierwszym rzędzie od opa1* 
KRONIKA MIASTA POZNANIAków Feliksa Białoskórskiego Aleksandra) Ponińskiego * *) Białkowskiego.
Policja wszakże wpadła na trop przygotowań aresztowała dnia 12 lutego 1846 Ludwika Mierosławskiego, a w dniu 14 lutego przeszło 70 kierowników spisku zgromadzonych w Poznaniu.
1 Henryka (Karwowski *) podaje: oraz właściciela ziemskiego Alfonsa
Puch pozostał bez przywódców. Jedynie w oznaczonym dniu wykonano nieudany najazd na Starogard na Pomorzu, zresztą w Wielkopolsce i na Pomorzu zaburzeń żadnych nie było. Tyle jako przesłanka ogólna.
Pierwsza ruchawka w zaborze pruskim od okupacji w r. 1815 pierwsza zwrócona bądź co bądź także przeciw państwu pruskiemu - stłumiona została w stadjum przygotowań. W dniu 21 lutego 1846 w Poznaniu panował spokój. Zadanie jednakże rozszerzyło się: nietylko nie należało zdaniem konspiracji zrezygnować całkowicie z myśli wszczęcia powstania, alenowania cytadeli. Podoficer Kunkiewicz narysował ogólny plan wnętrz cytadeli. Spiskowcy mieli wejść furtka, którą piekarze wchodzili codjień o świcie do roboty, stamtąd aresztować komendanta i otworzyć drzwi główne dla ludzi ukrytych w krzach wokół fortecy, a przytem rozbroić odwach. Plan ten był oczywiście wielce nierealny . N aprzód: piekarze nip wchodzili do fortecy i nie pracowali w niej bez nadzoru wojskowego, dalej: z wejściem piekarzy załoga już była na nogach, aresztowanie komendanta musiało poprzedzić rozbrojenie szyldwachu, a wreszcie opanowanie sytuacji wewnątrz cytadeli przez garstkę spiskowców 7 mogło udać się tylko cudem. Plan drugi (Mierosławskiego), cytowany powyżej. Opierał się atakowi na twierdzę Alesander Outtry, wskazując na zarządzenia wojskowe już poczynione jak: sprowadzenie 20 dział z Placu Działowego do cytadeli, stałe utrzymywanie patrolek nocnych wokół cytadeli, częste alarmowanie załogi, wzmocnienie głównego odwachu na. Starym Rynku, obostrzenie przepisów meldunkowych dla hoteli itp. - Mierosławski na rozprawie sądowej twierdził, że cały plan opanowania cytadeli jest bajką ("ein Roman"). Por. Pamiętniki Aleksandra Guttrego, t. 1. 1891, str. 38 sequ. i 62 secfu.
Plan trzeci (marcowy) jest przedmiotem rozprawy.
*) Stanisław Karwowski. Hi-toria W. Ks. Poznańskiego. Poznań 1918. t. 1., str. 342.
**) Henryk Poniński zdradził przygotowania rewolucyjne (obok dwuch innych nieznanych Polakowi dnia 6 lutego 1846. Por. posądzenie Guttrego w tegoż Pamiętnikach t. I. str. 111-114 przyp. oraz Dr. Andrzeja Wojtkowskiego "Zdrada poznańskich planów powstańczych z r. 1846" ,Kurjer Poznański" 1921 nr. 217 (recenzja pracy Manfreda Lauberta w Kronthala "Werke der bildenden Kunst", Berlin u. Leipzig 1921).