WYSTAWY POZNAŃSKIĘ
obełanif> wystawy przez prz<,mysł skÓrny i galanteryjny. Konkurencja pozakrajowa była szczególnie znaczna w budownictwi, w galanterji, w papiernictwie, w przemyfile metalowym, prz.emyfilf' prec.yzyjnym i przeJllyle graficznym; minimalna natomiast w prz\)myśle 'odzieżowym i tych działach, które z natury rzeczy nie odchodzą na dalekie wystawy (rolnictwo, przemysł domowy i i.). Przemysł odzieżowy odznaczał się ponadto tem, że przewagę wystawców stanolviIi Polacy. W Wielkopolsce samej mieli prócz tegJ P0lacy przewagę w przemysłach drżewnym i graficznym i równali się z Ni-emcami w przemyśle skórnym. Nagród wystawowych udziplono dużo: 111 złotych lllPdali, 102 srp.brnych, 129 hronzowych medali i 79 listÓw pochwalnych; z tych otrzymali Polacy 21 złotych, 48 srebrnych i 29 bronzowych medali oraz 29 listów Jicmhwalnych, razem 1:-37 na 481 odznaczeli. Frekwencja zwiedzających była bardzo ilobra. ,V pierwszych cl'Jiach i podczaR Zielonych Świąt zwiedzały wystawę tysiącp osób, podczas konkmsu orkiestr wojskowych stawiło 'iię około 20000 gości. Dokłaunego zestawienia zwiedzających brak. Opłaty były skromne. Od wYRtaweÓw pohierano 4-20 lIlk. za mp.tr kwadratowy. zależnie od rozmiarÓw stoiska, najwięk8ze w budynkach z:unkniętyeh, n'dni(' w kryt.yeh lokalac,h otwart.ych (płaszczyzny Hdan liezono taniej niż powi£'rzchnię naziemną), najniższe n:\ terenie niezabndowanym. .J-edynie Kt.oiska uprzywilejowane były drożKzf'. Wynik finall80wy wYf;tawy przemysłowej z 1'. 1895 był dodatni. zczegÓłowyeh zesta wiei I raelnmkowych nie pJ'siadamy. 'I'nl<lllo t.eż ocenić - rzecz zrp.sztą zwykła przy wystawach --, jaki był zbyt t.owarów wystawionych oraz jak wystawa wpłynęła I1<t ożywip.nie ruchu handlowego. Pewnem jest, że współcześni uważali wystawę tę za rzecz pierwszorzędnej wagi, za przedsięwzięcip. koniecznp. i hez zastrzeżeń korzystne: wyrażano się 'ogólnie o niej z najwyższ\3'1ll uznaniem. W uznaniu telU były zgodne ohie narodowości. Była t.o jedyna za czasów niemieckich wystawa w całem tego słowa znaczeniu: wielkopolska. Była to zaraZłłlll jedyna wystaw:l w Poznaniu, do której stanęli zwarcie i rÓwnorzędnie przemysłowcy tak polscy jak niemieccy. Skromna może była, jak skromną była wówczas jeszcze produkcja przremysłowa "WielkopoI8ki, która od nipdawna zaczęła stawia{ zdecydowane kroki, a wszakże była pokazem niecodziennych wysiłków go sp 0
KRONIKA MIASTA POZNANIA.
darczych ludności krajowej. Podobnego święta przemysłu Poznali za czasów nipmieckich kiedyindziej nie przeżył. Nawiasem warttj w:ipomniel'. że po<1czaH wystawy wychodził \)fo!obny I1ziennik wystawowT. "Oazeta Poznańskiej 'Yystawy", w wydaniach ]/o]skiHll i ni{'mieckiem. Gazety tej, wydawanej prz("z drukarnię l\l'enbaeha, ukazało się ogÓh,'m 114 numeróW. Zawierała opis wystaw-. drobne rozmaitości i ogłoBzeni1 wystawow(, a przeważnie ogłoszf'nia płatne. Iinęło dużo ezasu. zanim pomyśhwo o nowej wY8tawil'. Sporadycznie urządzano jerlyuil,' wystawy spec ja hl€'. \V r. 1 !)07 odbyła się wystawa ogrodnieza o charaktprze niemipckim; lUtllwyżkę dochodów imprezy tej w 8Ulnip. 6 000 marek przeznaezono na nową wystawę w Poznaniu. \V roku następnym zorganizowano niewielką polską wY8t.awę przpmysłową. Prz'ewodnieząeym komitptu wystawowego był prof. dr. Antoni Drygas. Teren wy:itawowy był bardzo 'olUegły (przy obeenej ul. Nieg!)lewskich), wyst.awców stanęło około 150. Nie była to wystawa zakr:)jona na reprezentację eałej polskiej wytwórczośei w W. Ks. I'ozn:1ilskiem, nie można jej przeto zaliezać do wystaw og61nych o znaezeniu krajowem. . Tymczasem podjęły f'Jery' oficjalnŁ' myśl zorganizowania w i f' l k i p j w y s t. a w y r p. 11 r e z e Ił t a c y j n ej. która doszła do skutku w r. HJll. Iniejatorami wystawy tej hyli THHlhurmistrz Wilms i wydawca 'Wagner: obaj byli równocześnie zwolennikami wY8tawy o 8zerokich rDzmiarach. Niekt6rp prze8łanki popiprały projekt. hm, Rta wiony przpz \Yiłmsa pod dyskusj<t 1 \)08. Nasamprzód wspaniały wynik wystawy z 1'. lR!J!), ktÓTf'j I'ława je8zcze wÓwIzas nil' zagasła. Nadto wystawa ta I).)Z08tawiła piękny upominek w postaci nadwyżki doełwdów. która wraz z procpntami narm.;łemi do r. 1 !Jml pru'dsta wiała snmę 7:> OnD liI:1rek. Dol'llOdziła drobna pozIH.;tałość li 000 marek z wY8tawv ogrodniczej 1 !)07 rokn. Dalej kOTzystlwm było dla projekt.u wystawy to. ż(' Powań w pienv8zPUl Ilzip.siQciołeein 20. wiekH rozwinął się na wielkip. piękne, nowoczesne mi:1sto z poważnym już przemysłrem i wogólp przeżywał okrp.s gwałtownpgo rozwoju w dziedzinie gospodarczej. Niemało pozatem zaważył na szali fakt, Ż'£'I plan wystawy rzucono w czasif' skoncentrowanej walki - wszeehHtronnej - rządu i narodu niemif'ckiego przeciw żywiołowi polskiemu; w warunkach takich można było s{lollziewać 8ię zd{'eydowanego poparcia przedsięwzięcia, obliczonego na wykazanie