Z\PISI{Iwszechnych, wzrosła tylko o 120, z :JHO na :Jon. .A tymcza-;em w wieku szkołnym było ich 121i7 ,), Jeden tylko zamysł rząd pruski uskutecznił szcz{'sliwie, zah)żrł mianowicie \\' 1', 1804 \\' Poznaniu seminarium nauczycielskie i oddał je pod kierowllictwo Józefa Jeziorowskiego. Znakomity ten pedagog ,,) pochodził ze Ś);Jska i był \\"izytatorem szkÓł ludowych w obwodzi Żegallskim, a nastQlmie, mI 1', um:J opiekunm i nadzorcę. nauczycieli, \\')'syłanych pl'zez \\"ładzp szkolne PI"IIS Południowych do seminarium nauczycielskiego w Cylichowip. \V tymże roku 180:J Jeziorowski został wysłany do Jana Henryka Pestalozziego \\' Burgdorfie (Szwajcarii) celpm dokłaJnego zaznajomienia siQ z jego metodami \"ychowawczymi, Po drodze llIiał zwiedzić wszystkie wybitniejsze niemieckie instytucje wychowawcze, Pestalozzi pisał do ministrów pruskich o Jpziorowskim z najwiQkszym uznaniem, "Poznanie p. Jeziorowskiego zaliczam miQdzy najszczQś\iwsze zdarzenia mego życia, Takich zaiste potrzeba, aby zapoczątkować zmiany w nauczaniu i wychowaniu". "Odnalazłem w nim żywą całą wolI;' mego serca, a bezmiemie wit;'c?j zl'{'czności do wykonania tego. czego chce, niż ja jl'j posiadam, Z utQsknieniem wyglądam chwili, kiedy człowiek tpn gromadzie ludzi, pochodzących z ludu, b{'dzie mÓgł wskazal środki OŚ\\ iecenia ludu \\' kierunku wyrobienia w nim zdl'Owego rozsądku, siły do pracy, niewinnm;ci serca, przywil;lzania siQ człowieka "do stosunków, w ktorych żyje, i roztropności w tychże stosunkach. Oby był szczQśliwy w swych poczynaniach". Jeziorowski \\' Burgdorfif' zaznajomił si{' dokładnie z ideami i zasadami Pestalozziego, z ich realizacją w Burgdorfil', a zdając z tego wszystkiep;o spraw{' rządowi pruskiemu, zastlIIowił siC;
4) Jaffe I. c, str, 79-80, ") Do wywodów poniższych zob, rozprawę Wandy Bobko\\"skiej p,t, "Pestalocyzm \\' Polsce" ("Minerwa Polska" 1\)27 s, 228 i n,), Memoriały ,Jeziorowskiego wydrukował Zygm, KukuIski \\" książce p, t. "Pestalozzi w Polsce na początku XIX stulecia" (Lublin 1930 s, 1-t2), oraz \\" "Źródłach do dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce z doby Izby Edukacji Publicznej 1R07-1812" (Lublin 1931 str, 1lt-119, 130-133, 134-138, 188-200, 201-213),także nad korzyściami, jakil' by zastosowanie tego systemu na ziemiach polskich, podległych berłu pruskil'nm, mogło przynieść rdp.rzyło go odsuniQcie na plan dalszy nauki czytania i pisania a wysuniQcip na plan pienn.;zy nauki ustnej, cpIplII wyrobienia w dzieciach odpowiednich pojęć, ITderzyło go takżp uprzywilejowanip. nauki rachunków, zgodne ZI'i:'Sztą z ideami wieku oświpcenia, uznającego wysolu.!. wartość rac!1unk{l\v w I"Oz\Voju duchowym dziecka, Ni przyjmował j:'Jdnak wszystkiego bezkl'ytycznil', radząc n, p. zapobiec oschłości i pustce, którą by ta lH'zo\\"aga rachunków lIlogła wywołać w dzipcku, zrównoważyć naukI.! przyrody i kunsztów, Podobało mu się nauczanie C7.yt.ania z ]WIUOC<,\ rucholllych tabliczek. Tak przygotowany, Jeziol'Owski \\ r, IH01 zjawił siQ \V Poznaniu, zorganizował tu seminal'ium nauczycielskie w klasztorze poreforlllackim, a przy nim wzorowI.!. szkÓłkę ell'lIlpntarną, do której niebawem między innymi zaczął ucz{'szczar mały 1\.aroł Marcinkowski, odbywając pielgrzymki z dalekiego przedmieścia św, \Vojcip.cha na RrÓdkQ_ \Ve wzorowej tej szkÓlce "położono szczegÓlny nacisk na rozwój władz duszy dzip.cka JH'ZpZ (:wiczenic rozumu i pami{'cj", "Naukę rachunków prowadzono także metodą pp,talozziego, Naukę czytania pl'Owadzono metodą Oliviera 6), zmodyfikowaną przez JeziorO\-vskiego, kłólT tabełe Iitpr i zgłosek zastąpił ruchomym abecadłem", "Tak zatem polska szkÓłlm ludowa i polskie sminaria jedne z pierwszych w EUl'Opip otwOi'zyły swe podwoje dla pestalocyzmu. stosując w pracy s\-vej zasadnicze jego zdobycze pedagogiczne i dydaktycznI''' 7). A pierwszym z Polaków, który według tej znakomitej metody został wychowany i uksztah.:on', uył nasz 1\.al'Ol l\Iarcinkowski, najlepsze potwierdzenie tezy Jana Zamoyskieg'o, ze takich lUajl.!. rzeczypospolite obywateli. jakie mają szkoły, Taki to znakomity pedagog zabrał się w lutym IHOH r.. z polecenia prefektury poznailskiej, danego mu dnia 13 stycznia tegoż roku do zlustrowania szkół powszechnych lU, Poznania,
6) W, Bobkowska J. c, str, 233; Olivier uczył w Dessau "metodą czytania analityczno-syntetyczną", 7) Tamże, str, 229,