PLAN 1\1. POZANIA Z CZASOW SEJMU CZTEROLETNIEG(J Malcic i ś\\". Rocha 16). Także wiz!tacje parafij dekauatu poznai1skiego 17) z r. 1781 dały ważne informa,eje () kościołach i ludności. Z aktów pm'istwowych, oprócz polskich taryf podatkowych i pruskich wyka7ów dyrnów i innych używanych dla ogólu miejscowości województwa pozna'llskiego, a wymieni,onyeh w spraw07daniu z 1'. 1933 - specjalnie dla planu wyzyskaJo się' t. zw, Lihri Civium z aktów gr,odzkieh, Tabelę Jud. no.ci Poznania z r. 178918) i akta KDmisji Dobrego Porządku 19), która, urzędują,(' w Poznaniu w lata,eh 1779-RO, zostawiła wyclatllY ślad s\\ ej dzia]aJności nie tyłko w aktach, ale i w życiu miasta, przyczyniając się do znacznej poprawy stosunków. Mi 16) Tom XVIII. SzczPl!óły o "Opisach" w artykul p rlr F. Pohoreckicgo, cvI. w przyp. 3. 17) Por. spl'awozdanip z l'. HJ33, str. 77. Z nicwymienionych tam źródeł kOBciclnych wY7yskano' "Series Bene.ficiorllm et Dem.ficiatorlllll 1768 Diorce"i-s Poznaniensis"; "Elenchlls Parochianorum flioec. Poc;nan in }lajori Polonia" bez daty, prawdop. 1768 i taki F.leJJchus z r. 1779 wszystkie w Arch. Al'chidiecezjalnym w Poznaniu. 18) "TaJwUa Luduości w l\lipścio Poznaniu... Przcdmil'Hciach 110 .Juryzdykcyi teg-uż :\'Iiasta n leżących. " 17R9 sisana... "Tabella Ludności w \Vsiach Miasta... 1689 pisana". "TaboUa Ludności Żydów w tymże lVIi oście . .. 17i<9. spisana. Arch. Państw. w Pozn., sygn. 1\li5C. XIII, 11. 10) Działo Przc.swietney Kommi,ssyi Dobrego Porządku, Tom, l. U:-;tawy Dla Miasta Jn. K MeL Poznania Szlachetnemu Magistratowi y wszystkim Cl'chom w Tymze l\hoscie będącym Służące Formę Rządu przyszłego ob'ymuiącf', Po części z dawnieyszych Przywilejów Hcsl,;rypto\V Orrlynacyi y innych złożo!lych Do-worlów Temuż .Miastu nadanych Zehrane A przf'z Konnnis:>yą dobrego Porządku na mocy BI\skryptu Jo. I(, r..rci rIo Zamiaru \Vszystkirh Miast I'omyslności DążąC('!W '" \Van;zawic Dnia 23. Mieosiąca Listopada R 177S-o Wyparlłego. Porlług odmiany poznipyszych Praw y OkolicznoBci dzisioyszych Czasów nowemi Przydatk:..mi z przeina,czeniem dmvnieyszyeh Ukla, dów VIp:-;zonc Przez n.iżey pmlllio::anych Kommissarzow pracowItą dla .powszcc,hnego Dobra Chęcią w Pmmaniu Dnia 15 Miesiąca Lbto. pada R 1779-0 lTtworzone. Arch. Państw. w Pozn. Sygn.: E. Varia 3amo wszystko akta miejskie dają zasadniczy zl'Qb materiałów do planu. NR pierwzym miejscu wymif'nić, najeży trzy, sporzdzol1e prze,7; władze miejkie. opatrzone numerację,. spi:-;y d.omów z l. 1787-1793. One to, u2'upełnione weześl'iejsl:ym, sporządzonym p-rzf'Z Komisję Dobr. Porz. w ]', 177), 1,t podstaw:=}, mzlożPilia materia lu na kartld. Spis Kom. Dohr. Porz. podaje pod nazwą u]iey kolejno właścicieli poszczególnych d'Jmów, z ogólnikowym .okreś]eniem 7awodu, czy umip czytać, (,7;y jest sZ'llkarzem: n. p, "Dom \Ya]elltego NO'\Y3ddego. o,,;j a.dl ego, nicJitr>rata, r7emieś]nika. szynkarza", przy niektórych także komorników (t. j. lokatorów), n. p. "Tamże Jakób nieosiadły, nie litprat, komornik". Spis z l. 1792-93 20 ) podaje pad nazwą ulicy numer domu i A'Opn(lal'Za ll. p. "nr. 576 gUS)). Janowicz". podo]lnie spis IZ J'. 1787 21 ), cza<;pm z okreś]puiem zawodu. Spis z pnrząt]m l'. 179222) jest l1ajdokladniejszy, podajf' numer, charaktpr własności, .;;posób hudo\V' domu, nazwh:ho w]aśl'1cie]a i lwmoruików n. p. ,.nr. 5li8 dom drewnian miejski, Jana TIapaka: niepass. Maci \YoJniewicz". Choć wzcstkie trzy spis' luiejskie pOdają llUmerację. jednak nie są sporządzone jerlllolieie. Często pod nazwę wi«;>kszej ulicy włączono domy u]iezek poprzecznych i to nie w każdym spisie pod nazw/;) tej samej wi<:k 20) Bez t) tulu. !'\a łoku zanotowano "Ekp()IIS na Rl'dllwl\t w 'Mieście Poznaniu knnstytuiqcy (.nY. Raczyńsldego)" w mi('ią('arh X., XI., XII. 17n2 i L 171)3. \V Arch. Pail"tw. w Pazn., :''I,(-II. łi<:('. XVI. 21. U) Numerowanie Kamienic, KIasztOł ów, Hezydeneyow. \}OIJIO\\', Dworcow, Ogrodow, gruntow, y PIaco\V, Duchownych, SzlaeItcckieh, Mieyskich Chrzec.ianskich, y Zydowskich w l\liescie Jo. 1\1'. Mci Puznaniu y na Przedmiesciacl1 będących Dnia 12 ;\Iie<;iąca LnU'go Hoku Pan(skiego) 1787 rospoczęte y uE'Kutecznione. (Arch. Pań;;!.w.. sygn,: "Iisc. XV, 128). 22) "Oblata Protokulu Rewizyi Miasta \VOIIlCgf) Poznania", Acta ConsuIaria 17!H-9:3 11. fii<2. pod datą 14. III. 17n:!. W \rch. Państw. w Poznaniu. szej ulicy. Dlatego dość mozolne było uzgodnienie SpiSÓW, a da]ekie jest jeszcze do k011ea ustalenie nazw wszystkich uliczek poprze.cZ'llYl h i związanie właściwych numerów domów z wlaściwymi uliczkami poprzecznymi. Posiłkować się tu trzeba szeroko księgami radzieckimi, wójtowskimi, ławniczymi, przeszukiwać, fragmentaryczne, ale h. cenne działy aktów mipjskich, Varia, Misce]allea i Fragmenta, wydoObywając z tych zró.. deł wizje ulic, bram, murów, mostów, domów, przeprowadzane przez" ladze miejo.;'kie, pozwolenia na założenie cmentarza (n, p. dla Greków \\' r. 1790), drukarni i t. p., kontrakty kupna-sprzedaży i inne ,najl'0'zmaitsze alkta, mogące dać potrzebne informacje. Zbyt ich ,viele, aby je c;zczp.gółowo eytO\vać. Z tych drohnych cegiełek rośnie cora,z wYl'aźlłiejzy obraz ó,\ czesnego miasta - ni( wybtarczyłb' on jednak do nakreślenia planu, na którym ma się znaleźć każdy dom. Z Iw]ei mn<;i się sięgnąć do pl'u:-.. "Ok: '']'"w; - -1' n er. .... on :Ł t'}> >\ .,.." 'o flt'l