ROZWÓJ POZNANIA W OSTATNIEM STLECIU 87sza lSD5 i ud HJ05, Erfurt tylko 1H3. A wiQc ostatecznie ustąpił Poznall miejsca 14 miastom. Połowa 11Iia"t tych ma charakter ściHle przemy:-lllwy (7: Elberfeld, Barmen, Diisseldorf, Dortmunu, Essen, Duisburg, Gelsenkirchen), cztery dalsze stanowiły I)fZtdmip,ścia miast olbrzymich (C'harlottenhurg, Schc'neherg, N euklHln przy BerliniI', Altona przy Hamburgu i wiplkim porcie), Kilonja jest miastem IJtJTtoweUl, a tylko dwa miasta żyły w waru nkach IIlł1iejwiticej normalnych, podobnie jak Puzmui (Hanower, Halla). Miasta podobne (l'pc-;.umll, Kassel, Erfurt i Akwizgran) wS}.JÓłzawo<lniczyły z 1'11_ zn:1uicm, lecz nie zdołały go pokonae, podohnie miasto przemysłowe Krefeld nie zdołało wysuną,ć się na sta.łe przed Poznali. \V konkluzji stwierdzić można, że P o z n a li w y t r z y m a ł ok (I n k ul' e n e j Q m i a s t a n a log i c z n T c h, li l e g ł z a ś l i c Z II Y III m i a s t (I m IJ r z e m y s ł ,) W Y m t u d z i e ż o s a d o m l loŻą. c y Hl P o d B e I' l i n e m i n i e k t Ó r y m n. i a s t (I III P o rt o \V y m. Rozszpr' jąc badania porów,nawcze na wszystkie znaczniejsze miasta b. monarchji pruskiej, dojdziem do wyników nieco słabszydl. Bierzemy za podstawę liczby ludno"ci tych miast pruskich, ktÓre przed rokiem 1910 liczyły wip'l'cj niż 25."000 mieszkalICÓw i stwi<enlzamy ich rozrost w I3tapach 11-\1f; -1 H71- UH O. ,Z roku 1816 posiadamy liczby luunościowe z 8(j miast, za lata 1871 i UH O z 107 miast. PorÓwnania za okresy lHl(j-1871 i 181G-l!JlO ograniczamy do owych 8(j miast, a relacjt. lR71--HHO wyliczamy dla wszystkich 107 miast. P o z n a II w z I' Ó s ł w o k r e s i e 181lj-191O o 551 %, t. Zll. był w roku 1!)10 -- fi i pół krotnie większy niż sto lat przedtem, w ok rp::; i c' 18H1 -1871 wz r Ó s ł o 1349{J, a w ok r e s i e 171-1!HO o 17Go/r;. R o z w Ó j P o z n a n i a w c a ł y m c z a s o k r e s i p 181G do 1Hl0 b y ł n i e c o s ł a b s z y, n i ż ś .. e d n i. RozwÓj słaui5zy od Poznania wykazało miast 34, równy 7, silniejszy 44. Stale. a więc w całem stuleciu i obu z osobna okresach pMwiekowych 1816-1871 i 1S71-UIlO, rozwijało się powolniej niż Poznali miast 24 tj. Większość ich olbrzymi:! zaliczała się do. normalnych miast prowincjDnalnych' i znajdowała się \y pro" incjach wschodnich łącznie z prowincją s:1i5ką, wyjątkowo kroczył w ich szeregu
1) BrzPg, Poc'zllam, Rtreła, Asch/Jl"sleben, lHal1sk, Elbląg, Hal'berstadt, .Minden. Miilhausen, Naumburg, Nissa.. N e'llss, N ord'hausell, SiwilInica, t.arogard w PomeranJi Tylża" Braillibor, Eisleben. Grudziądz, Koblencja, Królewiec, Landsbel'g, Pade.rbom i Trewir. 
KRONIKA :MIASTA POZNANIA.

Gdańsk: miasto portowe, ohok zresztą kilku innych miast nadbałtyckich. Cztery 2) miasta wykazywały słahszy niż POZnall przyrost: a tylko w jednym z podanych okresóv{ d,)fównywały siłą rozwojową Poznaniowi. Charateryzujemy je krótko jaku normalne miasta prowincjonalne. Sześć miast 3), aczkolwie.k w całości słabszych niż Pozmu-ł, rozwijało się w jednym z podanych okresów w stopniu silniejszym. Wszystkie miasta (7) '1), stojące na równym poziomie siły rozwojowej z Poznaniem, zaliczyć mtleży również do normalnych prowincjonalnych. Z .14 miast, które w całem stul<ciu wykazały przyrost. wi(ksz} niż PoznalI, t.ylko 30 przewagę tQ utrzymywało zawsze, tj. woLu okresach półwiekowych. Prz'eszło połOWt miast tych należy do ściśle przemysłowych lub blisko terenu przemysłowego położonych (H) miast) 5), 4 miasta leżą tuż przy stolicy Brerlinie IJ), Szczecin jest poważnem miastem port.owem, 'Wieshaden największe1ll uzurowiskiem niemieckie m, a tylko 5 PQzostałych miast nicI posiada wybitnie jpdnostronnego charakteru 7). Z owych 14 miast, kt.óre w ogólnaści rozwinQly się ilniej od Poznania, ale w poszczególnych okresaeh nie górowały siłą rozpędu nad Poznaniem, uwa tylko słabsze hyły w okresie pierwszym, t. j. 1816-1871 (uprzemysłowione później Recklingham'ien i Saarbriieken) a 12 m'iłahłu w okresie drugim (1871-1HlO). Chadzi i tutaj głównie o miasta wyraźnil' przBmysłowe lub sąsiadujące z wielkim przemy:->łem (j miast) S), ponadto znajduje się wśród nich stolica Berlin i uwa miast.a normalne !I). Tak bąuż co bądź miasta geograficznie uprzywilejowane nie zdołały w eZQści uotrzyinać krakn I'oznaniowi, a w' każdym razie miastom o elutrakterze podobnym PoznalI dorównywał wcale wytrwale, jakkolwiek położenif' .na peryferji palu'itwa pruskiego ograniczało jego zasiąg gospou3rczy i inne jeszcze okoliczn.)ści ruzwoj jego utrmlniały.
2) Stemlal, To-l'Uń, Akwizgran, Zeitz.
3) IIcrford', Monaster, Frankfurt n/Odrą, Gubin, Wystruć, hertohn.
') Wl'od'1w, Kassel'\ Dueren, Erfurt, Chociehuż, Iupi3j,. Weissenfels.
5) Uielefeld, Diis;;eldorf, }ii}rst\ Li.idemsl"ileidt. Miilheim n/Renem i MuhIheilli n/Ruhrą, Rheytlt, Rolingcn, Hytom. Gliwice, RochuIII, DOItmund, Duis"Ul'g, £'SSf'll, Haigell). HemsdlCid. Ronna., Opole, Kolonja.
") Copenick, :lJpandawa, Charl'llttenburg, Wilmersdorf.
7) Lignica, :M.a.g'tleburg, Halla, Hanower. Olsztyn.
") ElborfC'ld, Eanuen. Ha.mrn. Siegen, KrefeJ.cl, Hbrde., Mi.inchen-Gladhaeh, BydgoZCJz" Ra.e'ibórz. ") Zgorzelica i V'iersen.