ZAPIS,KIrodów zbezcześciły przybyte:k Boży chrześcijańsłdeg'o świata i społeezeilstwa..... Całkiem współczesne są wywody Engetrbma, tyezą,ce siQ współżycia narodów - pisane około 50 lat temu wyhiegają daleko w przyszłość: ,,\\1 clzisiej,szym ś'wiecie nie o<;toi siQ "żadna 1arodowość odosobnieniem... Idea słowiańszczyzny jest zatem prawdą, ale my ją pojmujemy i stawiall1l' bez uroszczeil i suprema,cji, bez krzywdy dziejów i krwi narodów. My ją pojmujemy i stawiam' uroczyś6e na podwaiinie zasad tegocze,.;nego postępu pod względem idei politycznych i socjalnych, bo tylko lla takiej podstawie stanąć lll'oże kiedyś silna polityka słowiailska, którahy społe1czne stosunki na-;ze zaspokoić potrafiła Ahy na takiej podstawie wznieść ideę silną. a osiągnąć te konieeznA dla rozwoju idei warunki. potrzeha, ahy się 'łowiańszczyz'lla cała odrodziła na Ue na,rodowem silą pracy dueha i poświęceil. Tyl,ko wte'lI'czas wcieli w '\Voje życie ws'zystkie postępowp llab'tki \\'eku. bez któryeh dziś już nie można h'ć Ila1rodem, ani społeezei'lstwem. ani pai1stwem. Jeżeli s,tawiamy ideQ Slowiai1szczyznv jako prawdę, to przyjąć musimy jako conditio sine qua non myśl odrodzenia się "poleczei1stw słowiailskieh w duchu ehrześeijańskim i narodo\\''m wedle wiekowego pochodu postępu i praktyki polityez.uej noweg'o czasu. Czas bowiem w pochodzie swoim ma prawa i w'magania dziejowe, których żaden naród i społeczei1stwo pominąć hezkarnie nie moż,e. ...Wiedzieć należy, że ahy być uarodem-' potrzeba dwóch rzeczy. potrze ha sil;) umieć o ś w i e c i ć p o t ę g ą w ł a s n e g o d u c h a i p o t r.z e h a u s p r a w i e d I i w i ć p r z € s z ! ość d z i e j o w ą a p r z y, szłość umieć obronić!" - Cóż dziś dodać lub odjąć 0(1 tych ",łów? Są one równie aktualne jak przed zgórą pół wiekiem, trwałość swoją zawdziQczając dojrzałości przemyś!eil i intuicji ieh autora, W (la,lsz'm ciągu swej rozprawy poddaje Engestrom metodycznej analizie zdobycze kulturalne świata rosyjskiego, ze;,;t,alwiając je z polskiemi, dałej konfrontuje psy<:hiki obydwóch narodów, konklu
II
2JJ