ZAPISKI 1. O b ó z p o w s t a il l' Ó W \\ R () g a l i n i e w r. 1848. Epizod rogaliilski z J'. 1848 nie znalazł dotychczas .swego historyka, choć kusi oddawna doskonałemi relacjami p;am:iętnikarzy. Dość powi.edzieć, że autorem jednej z tych relacyj jest arcybiskup Zygmunt Szczęsny Fe1iński, który młodym chłopcem będąc, w.alczył na froncie powsta-n'i.a poznański'ego i brał właśnie udział w bitwie rogalińskiej. Piękny i szcz,egółowy opis znajduje się w Pamiętnikach ks. arcybiskupa (Kraków 189'7, t. I, str. :357-396). Druga relacja, krótsz,a, lecz również z pierws:z,ej ręki i spisana odrazu na gorąco, wys:z.ła z pod pióra Jędrzeja Moraczewskiego, który w swoich ,;\Vypadkach Poznańskich z r. 1848" (Poznań, Kami,eński ISkru, 1850), obok krótkiego opisu przebipgu walk o Rogalin (str. 143-145), obszerni,e omawia towarzyRzące im okoliczności. Brak natomiast wszelkich materjałów c1okumentarycznych, zarówno wojskowych jak poHtycznych. Oby się znalazły kiedyś w takim komplecie i obfitośd, jak te. które dziś ogłasz,am. Objaśniają one wycz,prpująco wypadki rogaH,ilski,e od strony, że tak powiem domowej,omawiają.c wszystko, co zda,rzyło się w samym pał.acu hr. Raczyńskich. Szczęśliwy traf, a raczej czyjaś zapobiegliwa myśl (zapewne I(onstancji hr. RalczYllsldej) zgromadziła razem w j,edl1lej teczce wszystkie relacj'e dziejów majowych 48 roku w Hogalinie dotyczące i dzięki temu będzie z nidl mógł korzystać historyk powstanial wie.Hwpolskiego, Natknąw.szy się na tą tekę w archiwum domowem hr. Raczyńskich w Rogalinie, rozczytywałem się w nie,wielldej s.terde papierów z lubością, większą, niż ją zazwyczaj odczuwam przy ze