KRONIKA MIASTA POZNANIA wicz, przeto Ki,ersld doczekał się rychłej, nawskroś lmmpet.entnej ale i druzgocącej krytyki na łamach "Dz,jennika Poznańskiego" 28). W recenzji t,ej Łukasz.ewicz raz jeszcze dobitnie zaznaczył, cz,ego należało wymagać od opiów hisł;oryrzno-:,:tatystycznych. A więc nie danych. dotyczą.cych obecnego stanu miast i wsi, gdyż to zadanie wykonaliby znacznie lepiej landraci, niż Tow. Przyj. Nauk. Domagał się wykazania, jakiemi poszczegóhw miejscowości hyły "pod wszeehstronnym względem", jeż,eli już nie Z'3I Piastów. to przynajmui,ej za Jagiellonów, Wazów i królów innych dynastyj. ". szczególności należało wykaza,ć, jaka w m:iasteczkach mieszkała ludność \V poszczeg{'hl'('h epokach, co ją podnosiło lub zniżało, jaki(' w nieh hyły rzemiosła, handel, jaki zarząd, jakie ciężary państwowo, komunalne i dworskie, jakie zwyczaje i obyczaje. jaki stan umysłowy mieszkańców i ich zamożności; słowem należało się zastanowić Ha(l tern wszystkiem. co Łukasz,ewkz później wyś\"ietłił w wej pracy o powiecie krotoz ilskim. Tymczasem opis I{ierskiego był tylko, jak pisze Łulms7ewicz. "suchą. niedokladllą. z każdym ni,emal dniem zmieniają.cą. się statystyką ohecną ohwodu boreckiego", .,upstrzoną. skąpo tu i ówdzie datami historycznemi. a zato hojnie leg,endami", Powstała \vięc "rohota tuzinkm.va": odjąć od niej dane statystyczne, dostarczone przez komisarza dstryktmv.ego, a pozostaną "same tylko legendy, ołtarze i ('uda". Recenzja tak ostra wywołala niemniej ostrą odpowiedź krytykO\vanego. l{i.erski 27) zarzucił Łuka",zcwiczowi uchylenie się od wsz,elkiej współpracy z To\\'. Przyjac,iół Nauk: skol'o kwelstjonarjusz, otrzymany w swoiIn czasie> uzuał 7.30 niedostateczny , powinien był o tem za.l'ządowi Towarzystwa donieść. Łuka.sz.ewicz, jak pisze Kierski, zbojkotował tak dalece przdsięwicie Towa. rzystwa, żo ni.e Ilade"łał mu nawet opisu swojej własnej wsi, Targoszyc. Nadto zarzucił mu, że, mając obfite i cenne materjały hist.oryczno-statystyczne. ani "am ich nip używa, ani innym dać ich nie chce, 28) H. 1ŁiG;}. m', 21;) i 21G. '7) ..List ('hHu'ty do p, .1. ł.ukas7.l'wicza" (Dz. l'OZIL., lH(i;). III'. 226). \Vr,eszcie, podrażniol1)T zaczepkami osobiste.mi, Kierski. za-. slaniając się powagą jaldegoś anonima, zaczął krytykować .opis hist.oryczno-statystyczny kościołów Łukaszewicza. Ów anonim stwierdził podob!no, ż.e w O\V.f1l1l dzi,ele Łukaszewicza nie było ani jednej strony, na której by nic było błędów i bałamuctw. Iierski nie odmawiał mu przeri-eż zl,sług. "L,ecz za to chciej się takżp wywzajemnić i }'az przedeż wypuścić naukowość ze swego wyłącznego dla I.d,ebie monopolu i z rąk swoich tl,) prawie bakalarskę. dyscyplinę". \Vypoumiał mu straszliwe inwektyvI."y, miotane przed 25 laty na Mosbacha w "Orędowniku", a niedaw,no na Dzieduszycldego w "Bibljotec.e \Varszawskiej". Co do. ..Orędownika", zdawało się, jak pisze Kierski, że istniał głównie po to, ",aby poczynających pisarzy jak j'akich kryminilistów ścigać i mordować". Od owych lat sporo już czasu upłynęło, pora już nieco złagodnie1ć. Trudno jednakż,e łudzić ię na dzi,eją., skoro ma się w p.amięci wstęp do .,Ba,jek" J{ra<;ickiego: "Był starzec, co nigdy nie zrz<,'dził Do polemiki wmieszał się takż,B j.edell z ziemian, Zy gmunt t.orzeński 8). \Vynika stąd, jak żYW.o sprawa opisów historycznostatystycznych obchodziła ówcze,sne' społpczeilstwo. Obrac.amy :-;ię poprostu w ppoce ".opisów" i "obrazów" historyczno-statystycznych. \V jakim związku są .one z ówczcsllemi t,eOl'jami historjogmf.iczuemi? Otóż są to zapóźnione f'cha książeczki Lelewela ,,0 historji, jej ł'Ozgałęzieniu i naukach związ,ek z nię. mają.cych", napisanej w r. 1820, a wydanej w r. 1826. Na stronie 93 pisze Lelewel, to jest zadaniem statystyka. P.owinien on mianowicie przedstawić warunki fizyczne luaju i jego mi.eszkailców, opisać ustrój i f'ządy państw, pnnvodawstwo, wymiar sprawiedlh'l.'ośc.i, st.osunld z paJlstwami ośdennpmi, żyde gospodarcze nar.odu, stan jego umysłowy, moralny i religijny. Historylwm L,elowe] zarzucał, że pomijają \\ iadomości o kulturze nar.odu. Prze 28) Dzien, Pozn., 18li;), nr, 219; odpcwie,ów w Lądzie z r. 1145 i przywilej Zhiluta. z r. 11::>::1 d la klasztOJ u w łeknie. Przywilej lęd?ki musi hyt' .5fałszowau)", ",koro w'stawiał go Mieszko III, ldóry w r. 11 i;) mia.ł dO'Pi,ero lat czternaście. Jako świadek wy:-;tępuje tam a.r('yLiskup Piotr, gdy tymczasl'm arcyhiskup.em był wówcza)'o Jan. 32) "Krótki hist.-stat. op i::! , , . pow. krot.", I. stl'. 2:>t}-?00. 33) "I-:rótki opis hist. ko:;ciołow... w.., diec, pozn.". I, st!', r --II L :") Tamż(', str, XXI-XXII. ''') Tamżl', sil'. XXXVII-XXXVIII.