KRONIKA MIAST A POZNANIA
naj żywotniejsze kwest je naszego czasu, łatwą lIa lo znuj(hl mlpowiedź; nieświadomym dać jej tu nie mog(''' 52). \V przytoczonej aluzji dostatecznie prze jrzyście Pl'zpbija.
YJlajoOmość idej neohegljanizmu. Można na\Ht z niejakielII prawdopodobieństwem tę znajomość określić s('iślej, wkazujfJ(' w przytoczonym ustępie odgłos lektury Straus"owsldcc:o: .Żywota Jezusa". Oci.blask tej koncepcji Chrystusa i człowieka, sprzecznej Z(' stanowiskiem Hegla - da siQ dostrzec w przywiedzioOnym u..,tępie krytycznym i \V atmosferze współczesnego wiersza: "Modlitwa". Zlączyło się w nim Straussowskie pojęcie człowieka'/. tonem duchowym, z indywidualistycznem poczudelH il} zakoilczen:ia V-ej pieśni "BenioOwskiego". Ale samo podłoOże sporu: zagadnienie istoty Boga pozostało Berwińskiemu ohoj<.'tne. Przynajmniej w znanych dotąd pismach niema żadnegoO śladu, któryby dawał w tym względzie wskazówkę pozytywną. Haczej przeciw lewicy heglowskiej, która Boga pojmowala immallentnie t. j. zawart,ego w świecie, dochodzącego do sRmow'ipdzy W indywiduach, u Berwińskiego, jak u staroheglistów, występuje Bóg transcendentny: odrębnie istniejący, oOsohisty, ponadświatowy. Z tem pojQeiem łączy się u niego hole<my. glębok'i uraz lIif'ing,erencji Boga w nieszc'/.ęście Pol sld. Niedługo te:1. uraz rozszerzy się przez odczucie i stwierdzenie podobnej ohojętności nieba na krzywdę społeczną, na moOdlitwy uciśnionych. Oba domagały się natarczywie rozwiązania 53). Poeta p{)Znai1Skl nie poszedł w tym względzi,e, poO linji wyznaczonej przez pOl'zję emigracyjną. Ona kompleks całego p.okolenia listopadowego, konflikt rozpaczliwie brzmiący w słowach star.ej Holli n son owej :
52) Tyg'odnik Literacki. 1842, nr. 46, str. 367 n.
53) rają one u Bcrwi!lskirgo charaktpI' myfili natl'ętllq. JlaWI';Jcają z uporem. Oto kilka przykładÓw: "Klęknąwszy, w nie.bo podniosłem ręce, I głosem wiary wołałem: O! Panie.
Pokaż moc Twoją na moim tyranie! Bóg nie usłuchał.. ....
Poezje. t. II, str. '!'9.