RYSZARDA BERWIŃSKIEGO: "BOGUNKA NA GOPLE" i Narpoleona. Dobitnie wskazuje elementy i tendencje ponadindywidualne, uniwersalistyC'zne czaJSu - w pojęciu osobi'stości zhiorowej: "massy czyli ludu". Jak osohistość indY1Widualna. taJk osobistość kolektywna jest Oirgani'mron ży,wych. dąży do samowiedzy, do poczucia odrębności, do rozwoju z.nanuon charakterystycznych. Na tej drodz,e powstaje "bad.anie i rozwijanie sił moralnych, umysłowych" i to sił "nie eprezen:towanych przez jedną, klassę wyłą,cznie, ale przez ogół, massę". Świadomość narodowa jest podstavą ludowoś'Ci, zajęcia się ludem, jako ,wartościę. i.dealnę. i jako wartością konkretnę.. Tak dę.żność polityczna zespala s.ię tu z tendencję. estetyC'znę.: "zbieranie p()Wieści gminnych - daje wyraz swemu prz,eświ.adozeniu młody entuzjasta - wypłynęło z potrzeby cz,asu i idzie zgodnie z dążeniem XIXgo !Stulecia" &1), Ale już w j,erdnym z następnych listów (cz,warrtym), nii,ewydrukowanym najpra,wdopodobniej ze względów cenzuralnych, zjawią się akcenty polityczne 85). \Vr6cą one już, 'wyra:ziśde w "Bogune,e", by się rychło potem dopełnić momell'trumi n.atury społecznej. \Vy1Jworzy się w ten sposób możliwości identyfikacji pojęcia ludu z pojęciem narodu (Dembowski), czego 'zadatki dostrzec można w tej rnłodzi,eńczej wypowiedz,i BelI"wińskiego. Interesujące je,st, jak Bel'wiński. indYlWidualista i subje'kty/Wist.aJ już w tym liśde wSlJ}ółczetSuym z "uł.aJIl1lka:mi" b8ljronicznermi przp.dw!-.tawi litera,turz,e typu "Cierpień Wcrthera" Uteraturę tYlpu - "Nieboskiej Kdmedji" i .,Irydjona". "Tam czł.owi.ek .pojedyńczy, tutaj lud ca.ły dźwiga ideę świata'" "Bohaterowie potężni obejmuję. w łonie olbrz.yrmiem ludzkość całą., pałaję. do niej cZY's'tsz,ę., silniejszę., gorętszą miłością, nIż cały wi.ek XVIII-ty ku swoim pięknościom. - Ta miłość ludu, ojczyzny 'Pro:wad,zj ich :krolki, obudza w olllich te my'ślii ogromne..., Kochaję., ale miłość jednej istoty nie wystarcza kh sercu, padaję. ofiarą !Swojej miłości. ale nie ,twk. jak Werthero", Oni ginę., alle gi'nę. za spraiwę ludu! , , o" 811), Ta dwoisItość, rozbieżniOŚć 81) List dl'ugi Ojp. cit. str. 83. 85) Por. przypisek 79 d'O tej CiZęŚCi. 811) List drugi op. cit. str. 82. II'f6J