KRONIKA MIASTA POZNANIA
Pierwszy list ukazywał odraz u psychologkz.ne i ideowe założenia ,,:pielgrzymki", w pOdwójnej .formie w wierszu 1. w .egzaltowanej IPro71i ' e I8ikcentolwał IregjouaUstycz.ny 'charakter przedsięwzięcia i poddawał mu pewne uU1Isadnienial uczuci<JIWo. Romantyczna secesja 'z zimnego, obcego ś'wiata rzeczywi,stości, z "niewdzięcznej ziemi, gdzie same ciernie i głogi" - do "krainy drogi'ch pamię;tek", rolmantycz.ny historyzm kojarzył się z ludowośeię. i regjonalizmem: ".,. droga, którę. się Ipuszczam żadną. doty,chcz,as nietknięta nogą., prowadzI do tajemnego skarbu, Q któren (!) njJkt 'Się jeszcze nie pokusił, chociaż on dla nas tak ważny, choeiaż ()In przy nas tak blisko!... Mamy go w naszej \Vielko-PoloSce! W:ielko-PolSlk.a też to właśnie ma być miejscem mojej podróży, celem moich bwclań l u d i jego podania, jego powieści" 83), \Viersz programOIWY cel ten jesz,cze znami,ennio rozs-zerzał:
"Myśl. ., w ciemną. przeszłość pogoni Iskrę w pomrOku rozżarzy: Wśród broni szczęku - ,wśród bitew wrzawy, Wśród pi,eśni dalwnej wielkości słalwy, O ,przy:sz.ły,ch losach zamarzy'" Zejście w lud zostało tu najściślej z,wię.zane z sięgnięciem \\- _przeszłość i to przeszłość historyc.znę., OogólnonarOodOową., z otwarciem perspekty.wy - na 'Przyszłość. Podtrzymując te ustal-enta, list naistępny wnika w szersze tło, w podstawy dogłębniejsze, W pewnej SiPrzec.z.nooci Z indywidualistyczną posta:wą wiersza wstępnego ("pieśń wędrowca"), ale w sprzeczności charakterYSityc'znej dla romantyz.mu, wydobywa tu Berwiński uzasadnienia ludowośd: z ruchu społecznego i narodowego, zainicjowanego. przez Wielkę. Rewolucję 83) List pierwszy op. cit. str. 60. Poeta przYiPisywał mu znaczenie, jeśli w B. I. k. 2 v. zanotował: "Li:!>t pierwszy Nar. 'pielg. drukowany w T. II. 1', 4-ym No 8 Przyjac. Ludu". Następny list -op. cit. str. 83 określał tOl je,!>zcze precyzyjniej: "Celem mego przedsiwzięcia ma być pOdsłuchiwanie i zbieranie tych OIsiwialych wiokiem, a zielonych poe-zją powieści, których już tyle siostrzyc swoich straciły i tracą jPszcze w każdym gasnącym głosem gasnącego starca w 'Wi"llw-Polsce".