KRONII{A :\HASTA POZNANIA
Prócz tego Wy;działu Iit,e,rackiego, który z natury teJmatu został tu wysunię,ty na cz.oło i przedst.awiony w rysach bardziej szczegółowych, dziaJały w Kaisy.nie jeszc'ze dwa: "pierworodny" \\'ydział przemysło'wy 20) i trzeci z kolei - dobroczynny Pierwszy st.anowił mjnislterstwo roI nictw:a e n m.i n j..a - t u l' ,e, drng w.,parć, dm.tarczania wzo1>6w zagranil'.znych, nodeli, nlD!wych dzieł, ksz,tałce,nia rzemi,eślników, wystawiania im świadectw, przy pomocy wyśdgów, z których jed'l1e B erlWi ński opisał, igrzysk, zabaw i na.konie'c postępoweg'o Olganu oddziałujc pDhudzajco na pooni,esienie .sttU1U kultury mateJ'jalnej. 'Vydz:iał "dohroc,zynny" d}1sponował funduszem stYPoll'djaJnym dla uczniów gimn:a1z.jum i studentów uniwersy,tetu. Pełne natężenie akcji kulturalnej I(asyna przy,pa:da na okres późni,ejszy, znajduje się już poza gra.nic (r. 1840) pierwszej fa'zy ewolucyjne1 BerwiIlskiegn, ściśle zgodnej z przesłankami ośrodka w Gostyn:iu. Mimo to choćby przez allalOigję do "Przyjaciela Ludu" ;ł1,a,l.eży przyjąć, że już wtedy, gdy u poety klarowała się 'Pierwsza wielka kons1trukcja - przesłanki te działały swoją siłę, a.tl'alkcyj'llę, i su.ges.tywnę,. Niel\vę,t.poliwie, stosunki z tem rentrc'm .ilEie aktywnym, przP.])y\va11io w jego polu magnetycznem, musiało pobudz.aję,oo wpływać na mIody umysł i musiało go popychać w kierunku regjon:a<li'zmu.
zało, udzielając bezpłatnie wszelkich dzieł, ze swcj hibl,ioteki nauczycielom szkÓłC'k miejskich całPj okolicy, lecz dalej iść wypada.. .n, str. 3m, Zaraz \V następnym tomie "Przyjaciela" (IX - 18t3) nr. 1 znajduje się informacja: , O czytelniach wiejskich (wyciąg z listu)" E[dmunda] B[ojanowskiego], podająca, że "dotąd ud;ało się już 15 czytelni założyć.. .n, str. R. 20) Specja,lnie tym Wydziałem i jego organem dwutygodniowym: "Przewodnik rolnicz{)przemysłowy" (wychodził od kwietnia 1836 w Lesznie i Gnieźnie, druk. u GOnthera w Lesznie, 8 roczników) - zajął się Franciszek Chła,powski w odczycie, kt.órego streszczenie tylko porlały ..Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznaiiskbgo", tom XXXIII, Poznań 1907, str. 425-9. Oto jego. poglqd na Kasyno: "To, co zdziałalo ono w swoim czasie, 'podnosząc po;ziom moralny i intelel,tualny wielk.opo.lsldell'o ziemiańs,twa i rnie1szczailstwa, a zwłaSZCza to, co jest dziełem zabiegów \Vydziału przemysłowegO' w niem, naleeć będzie zawsze do najpiękniejszych kart w dziejach porozbiorowych PnIski", str. 429,