RYSZARDA BERWIŃSKIEGO: "BOGUKA NA GOPLE"'
gdy pDtrzeby wa,lki i :poczucia dla przeci<wie:ilstw nieprzejednanych, człowiek środka, nie odległych wrogich .sobie krańr:6w pełnił służ,bę łącznikową, pośredniczącą,. Był tY1Pem pra'cownika, nie ideoLoga. Niczelgo nie repre'zentOlwa.ł, a.Ie ws'zędzie działał. Jedną z jego pielrwszych prac obywatelS'kich było wła.śnie !{asyno GOstyilskie" które stanie slię dla Mardnlkowskiego pobud7:eniem do pomysłu i rea.Jiz.a,cji t. zw. Baz,aru i TOlw,arzY$twa Pomocy Naukowej e).
Najogó.J:niej i najbardziej ogólni:kowo, bo oto wo,hec władz chodziło, określono jako cel Kalsyn!a,: "udzielanie sobie pożyterznyrh dla dobra ogółu wiadomości oraz WpÓhHJ. zabawę" .-wpÓłżyrie t'OIw.arzp;'kie i kulturalne o.c1d'ział"wauie, w ostateczuym \,"yniku: konsolidację narodową, 7). vV jf"jnym swoim o.rgall1ie (cO'praw.rla nie naj czynniejszym) w t. zw. \Vydziale literackim zbliżało się KalSynlO do To\varzysuwa Naulmwego i jednocześnie stworzYło, ja:kby pi'{),tOtY1P organizacji o założeniu regjona.Jistycznem ). Za:kre-ślono temu Wydzia.łowi zra'zu bardzo szeroką, sferę działania. Powzięto. zamiar almanachu wierllwpo.lskieg'o ("Świętojan:Iw"), który miał "okazać stopień, na którym w intelektualny,m względzie'" pr'Oe) Bor. WIładysław Lącki: "Głosy ohy\vatelslde" - Dziennik Pozna6s'ki 1003, nr. 272; ,por. też ib. nr. nr. 262, 264.
7) Żychliiiski: .,\Vspomnienia", op. cit., str. 146 n. 01)(jlwia.da, p w genezie Kasyna zasadniczo zaważyła chęć izolowania si od oficerów niemipckif'h. ) O wewnętrznej atmosferze tego \Vyd.ziału - stanowi on problem historji WiC'lkopolski do tej pory niezałatwiony - o k,go usiłowaniach i wysiłkach informuje doskonal£' artylwl synte,t.yzujący rlziałalność siedmioletnią, i mający znaczenie źrÓd'lowe: "Rlecz o dy.łetantyźmic literackim, czytana na .posiedzeniu litcrackieI1l w Gostyniu dnia 7 maja 11542" - Przyjaciel Ludu, 1842, IX, nr. 2, 2, 5. Autorem tego artykułu jest E[dmund] B[oja.nmvs.ki]. O tym wychowanku szkoły lesiZozyńskiej, studencie uniwersytetu w Wroclawiu, bajroniście i "ludomanie w najlepszcm znaczeniu", może starszym koledze Berwińskiegn, por. Żychlińsld: "Wspomnienia", op. cit., str. 147 oraz J\Iotty: op. cit., tom III, str. 204 nn. O wydziale literackim por. też Tygodnik Literacki 1842, tom V, nr. 15, str. 119 n.