STUDJA NAD DZIEJAMI GOSPOD. 2;YDOW POZNAN'SKICH
Już W ro.ku 1648, na sejmie ko.ro.nacyjnym w Krakowie, zawarli Me!lldlowie kontrakt z'e skall"bem pań,st<w.a [na wynajęcie ceł na lat cztery, to. je-st o.d 1 stycznia 1649 do 1653, kładc w ten spDsób rękę na jednej z najważniejszych g.ałęzi gospodarki państ.wowej 81), Edykty zapewniały im pomoc i p.oparcie króla, którego zaufania oni może nadużywali, Rzeczą. jest bowi,em pewną i na owe czasy niesłychaną, że obaj 2ydzi t.argnęli się na osobę P. Hromadzika, dziekana z Gniewu (Mewe), za co skazani zostali in 'Poena infamis, :ujść jedrnak zdołaU Isrogooci wyro.ku dzięki glejtom królewskim 82), Długie dziesit.ki lat trzymali Mendlowie cła królestwa polskiego. i zapewne że' na cła,ch dorobili się olbrzymiej nar owe czasy fortuny. Szła o.na w krocie. O oogactwie Jelenia Men<'Pe, ktÓirego t.ak król Kazimierz pismami był z,a1,ecał, mamy j.a!kie takie Po.jęcie. W rDku 1666 dOKonali daw:ruiejsi służcy włamani.a do jego papierów oj wykradli mu prÓocz innych rzec.zy jak uni:wersa'lów królewSIkich także membrany, to je,st listy dłużne. Obligi te żydowskie, pochodzce' przeważnie od Żydów poznańskich, tudzież i ruskich, opi'ew,ały na łęJcznę. sumę 290.230 zł,p.q,) Ta[kiego hogacza j.aJe Mendel :ui!e znajdziemy zapeWdl,e drugiego wśród Żydów pozna11skich a może i polskich, jednakże sę. wśród nich tacy, co obrac,adę. dzie1się.tkami albo nawet setkami tysięcy ja'k Mojżesz Wi,ene,r, UpsziOOlWie, Samuel Thamer, !\1arek Meie,r, Kre-sskowie i wielu, wielu innych 8ł),
81) L. C. P. 1442, 19, 82) L. C. P. 1442, 69.
83) Gród Pozn. nr. 811: Uhri pal. Pozn. 44 n.; L. C. P. 144:3, 48.
Jeleil Mendel ył jeszcze w roku 1670. Ni('co s'z;czegółów podaje o nim M. Bałahan. Stan kahału krakowskiego na przelomie XVII i XVIIIw.
Odb. z Mies. 2;yd, Warszawa 1931.
81) Nieco cyfr do porównania dostarcza ksiąka M. Bałabana o 2;ydach w Krakowie (I., 116,123). To co podaje współczesny pisarz Mic.zyński w Zwierciadle o bogactwie 2;yda krak. Bociana, e prowadził handel na trzy alb{) cztery kroć sto tysicy, musi się wydawać podejrzane. Pewne są natomiast inne cyfry do st<Jsunków pienię'nych 2;ydów krakowskich.. (Tamże 169, 181-8, 202-209). Bardz<J wiele matcrjału porównawczego znajduje się w ksiące Aleks. Dietza, Stammbuch d. FrankI. Jud.en, FraThkfurt a.. M, 1907, 408-420, 433. Dowiad.u
..