NOWICJAT LITERACKI RYSZARDA BERWIŃSKIEGO ne groby.niedobitków napoleońskich, którzy ustawali tu i wymierali w odwrocie z pod Moskwy, jak i wielowieczne mogiły kalwińskiego cmentarza, na który wychodził front gimnazjum - znał Berwiński napewno 27). Nie dziwne, że tak wcześnie urzekła go poezja grobów. 5. S z koł.a l e s z c z y ń ska. W uderzającej dysproporcji z wymowo¥- przeszłości pozo-stawała rzeczywistość żywa.: sytuacja kraju po powstaniu, fizjognomja miasta zniemczonego 2B), przedewszystkiem rzeczywistość najbliższa, bezpośrednio młodego chłopca dotycząca - szkoła. To szesnastowieczne gimnazjum (najstarsze w województwie), w dobie rozkwitu desydenckh'go Leszna ze zwykłej szkoły dla chłopców podniesione do poziomu zakładu o typie pośrednim między szkol". ogólno-k.szta.łclj.cą, a -uniwersytetem, st.8.nowią.ce teren epokowych reform pedagogicznych Komensky'ego po przebiegnięciu liuji wspania.łego rozwoju, potem obniżenia, upadku i zupełnego zamarcia - od r. 1821 było szkołą. zaborczą, państwową szkol" prusk:;) H). Ten kontrast jaskrawy pogłębiała atmosfera uczelni nawskr08 niemiecka. O pobycie Berwińskiego w jej murach zachowały się wzmianki dość nikłe, ale w ogólnych zarysach i w zasadniczym kolorycie uczuciowym można ten okres znaczący w jego życiu - odtworzyć. Zetknięcie bezpośrednie przez szkołę z regime'm pruskim wypadło dla poety właśnie w momencie nawrotu do metod wynaradawiania. POlityka administra.cyjna Prus wobec zaboru z r. 1772 i 1793 ujmowana w całość wykazuje wyraźną. cykliczność, Z dwu chwytów eksterminacyjnych względem żywiołu polskiego: pozbawiania wartości duchowych (język, literatura, szkoła) i pauperyzacji materjalnej (zapomoco, odpowiedniej polityki osadniczej) - .Fryderyk II, pierwszy władca. Wielkiego Księstwa Poznańskiego, stosował oba naraz. J ego następca Fryderyk Wilhelm II powrócił znowu do tego trybu po 27) Swiderski, op. cit., str. 132, 134. 2B) Mott y, op. cit., tom V, str. 277. 20) Krótką historję gimnazjum daje Swiderski, op. cit., str. 245, por. te ib., str. 7 nn.