NOWICJAT LITERACKI RYSZARDA BER\VINSKIEGO
"Rozlewało się wielkie, szerokie jezioro, (Straszne stą,d, że tam kiedyś przed niepomnym czasem Kociół się wielki zapadł w czasie nabożeństwa)" U).
Być może już wtedy bezpośredniość odczucia przyrody, llstępuje miejsca skojarzeniom wyobraźniowym, tak charakterystycznym dla "Bogunki". Wywodziły się te ag.ocjacj, kształtujące poetyckie spojrzenie na świat - z poezji ludowej: "I niańki mojej pamiętam gadki" 10) - mówi sam poeta.
Takie wyznanie zrobione w "Żeglarzu", może uchodzić za konwencjonalną, stylizację poetycką, bez faktycznego znaczenia, ale poeta potwierdza je w sposób obowiązują,cy we wstępie do "Stu-djów": "... stosunki domowe śród których chowałem się 'na wsi w bezpośredniej bliskiej styczności z ludem, którego wielką, <t:zęść klechd i powiastek miałem sposobność poznać jeszcze w dzieciilstwie, sprzyjały bliższemu zajęciu się jego literaturą,. . ." 11). Tak już w środowisku domowem zapada w duszę Berwiń:skiego inny doniosły wą,tek jego poezji: ludowość. Przebiegnie ona u niego całą, skalę ewolucyjną i z czasem zespoli się z zagadnieniem religijnem rówlnie silnie, jak i z innem zasadniczem ela Berwińskiego zagadnieniem - narodowem.
2. P i e r w s z e p r z e ż y c i e n a r o d o w e.
Nadchodzi ono przyszłego poetę w sposób szczególny - barczo osobisty i bardzo bolesny. Jedenastoletni chłopczyna, wcześnie }'ozwinięty i wyczulony uczuciowo przeżyje powstanie listopadowe - intensywnie 12 ). Po raz pierwszy świat jego odczuć zespoli ię ściśle z dzielnicą wielkopolską" która żywo odpowiedziała na pobudkę rewolucyjną, wyprawiając za kordon Marcinkowskiego .. Libelta, Emilję Szczaniecką i Klaudję P.otocką, i wśród tylu
U) "Poezje", op. cit., czść II-ga, str. 133.
10) Ib., część I-sza, Poznań 1844, str. 31.
11) R. W. Berwiński: "Studja o literaturze ludowej ze stanowi-ska historycznej i naukowej krytyki", Poznań 1854, tom. I, str. X.
12) Według metryki -chrztu Berwiński urodził się 20 lutego 1819 roku w Polwicy pod Zaniemyślem.
5*