KHYZYS W POZ1\JA!,;W \VybulHe te z l'óżnyeh dziedzin żYI'ia t,;poje('zi1o-puhli('zIH>go Jjczh) dają pogląd, że waruBki żydowI' i moralno - kulturalne ludnośei Poznania ulegaj dość poważnym zmianom na gorsze pod wpływelll sytuacji, wytworzonej kahu;tr().fą gospodarczą. III. Stan ż) cia gopodarezego zwykliśmy oceniać na podtawie wskaźnika produkcji, iłości zatrudniony('h pracownikÓw, wysokości il'h zarohkÓw, następnie na podstawie przev. ozów kGlejowyeh, OhI'otów \\ handlu i hankaeh itp. Dla Poznania specjałnego wskaźnika }))'odukcji nie posiadamy. To tei obraz życia gospodarczego musim.\ odtwon:yć. sohie drogą pośl'ednią, przy pOlUoey tyeh dan ('h, jakie są do naszej dyspozy('ji. Nie mamy również bezpośrednich dat, dotvczący('h stanu zatrudnienia \\ Poznaniu. HozpoJ'ządzamy zato stat styką uhezpif>('zeniową; na podstawie wię(' iI ()OŚCI ulwzpipezonyeh wnioskowal: możenl)' o pm;zenmniu si lub zw\,żaniu I'-nku pral' \\ posz('/.ególnych łatal'h i kwartałaeh. Jeieli chodzi o stan gospodarczy poznanskiego pr7emy:-;łu, handlu i rzemiosła - to IJanlLo wiele nam mówi opodatkowany do('hód w tyeh dziedzillach, ktĆlry jak wyżpj już podaliśmy - spadł z 841;2 milj. na 58 milj. zjoty!'!!. Zatem zniżka w ('iągu 3 lat wynosi 26/ miłj. Świad('z) to. niewątpliwie o ogrołllnem zmałeniu olJrotów \\ tO\\.ar7e i pieniądzu. \V 1'. 1927 urzędy skarbowe ohliczały ohrót \V żyl"iu gospoclan'zf'm m. Poznania lUt przeszło pół miłjarda złotyeh (j09 878121,81), znś \V 1'. 1928 ohrót tell wzrósł o 100 mi/j. (HO::> 497 905,00), hy \V następnyt'h latach powiększyć się do okolo :-I- miljarda. 71. Za lata 1931 do 1!J34 nie posiadam) ('opraw da he7pooreclnil'h clallyeh z akl'ji wymiarowej podatkÓw, lf'cZ znają(' pro-eentowy stosunek doehodu do ohrotu oraz wpjyW) z pOllntku przemy:;.łowego, możemy w przybliżeniu Ha pO(lI,;tawie windomego dochodu i podatku oszacować spadek obrotu poważnie poniżej ]:! mi1jarda złotyeh. \V dobrych lataeh kOllJl1l1ktury na jednego mieszkail('a przypadało obrotu powyżej 2 tys. zł (:! 1.8;) w 1'. 19:!8), oIJel"llie obrót ten nietylko nie osiąga 2 tysiey zł. ale 711aeznic o(lhiega od tej pom'śłllej grani('y. Wiele 1111'1\\ j}cą ilustracj(,' h'.go zja 7'wiska ..;tHlHlwią wpływ,\' z podatku przem'słowego od ohrotu, które podnjPIH) poniżej w lirzhach zaokrąglon) eh: Hok ohl'arhunkawyna rzel'z: 19ZH 1 !):9/30 1!I:w:n 1!ł:n, :t! 19:ł;!i:I:1 l !):I:{ :H Pailstwa m, I'oznanill 11 000 ty;;, I (i;JO tys. 13 800 " ;? 07410918 I (;31' 2240 3Z;) li 960 1044 " 5 H50 900 \\' ogóIuośri \\'plyw z podatkó\\ na rzel'Z miasta złllnkjszyły się o przeszło 2 milj. zł, spadając z l() milj. pOlJiżej H milj. zł. \V związku ze zmniejszeniem się obiegu środkÓw pieniężn'l'h, lo'edytowyrh oraz innyeh wartośei ekonomicznych, obniż'łr si np, ważniejsze operarje bankowe w poznailskim oddziale Banku Polskiego z sumy przeszło póhniłjal'lt. w łat. 1929, 1\130 i 1!131 na 32.1, 911 tys. zł w r. l!ł33. Zachwianip si zaufania \\' żYl'iu gospodarrzem odbiło się szezególnie silnie na I'I'Z"jłllo\\'Hniu przez hauki weksli do dyskonta, \\' Brrnku PolsldlH zdyskontowano w }', 1931 weksli na sumę 11;)8877 000 zł, a w 1'. 1!l33 już tylko na sumę 2!18 312 000 zł. Ogółn) O'brót rzeko\\')' w poznailSkil'lH P. K. O. .przedstawiał się w ostatnirh latarh lIastępująeo: w r. l!l30 - 2 (;05,7 milj., w r. 1!1:n - 2347,6 lHilj.. w J". 1!132 - Z 24G,5 milj.. w r. 1933 - 23Z!I,4 milj. złotych. A zatem \\' r. W3:1 zwiększył si ohrót w stosunku do roku popl7;edlliego o 100 miłj. zł. Ohrot)" na giełdzie pieniężnej w Poznaniu spadły z 2H miłj. zł w r. 1928 i 14 1 milj, w I', 1!l29, na 7 1 .:: milj. w l'. 1932 i {P/2 milj. zł w r. 1933. Rok 1934 utrzymuje się Ha poziomie roku poprzedniego. Kursy giełdowe listów zastawnTh Pozllailskiego Ziemstwa Kredytowego wykazywały nHstępująl'e zmian)' poniżej parytetu (\\"artośei nominalnej): \\' 1'01< u: 4' ::%, dolarowe 4%, konwers. 1928 - 190 - 1931 - 1932 - 1933 - 1934 95,5 93,9 8G.8 60,1 37,3 43-48 53.3 41,1 3:{,3 28,2 35.(j 40--45 Potwif'rdzenie niekOl'z'stnego faktu kUl'l'zf'nia sil: ohrotliw gOHpodal'l'z'l'h w Poznaniu dostarczaję. równif'ż I))'Zf'WOZ kolt'jowe" Miallowieie hiorąc ogółem, )'lH'h towarowy na poznalIskich (lwOl'cal'h kolejow eh wynosił do r. 1930 hli:9554; nr kw. - 72818; IV kw. - ;)914H. gdy \\' hfUHlIu i uhezpieczeniaeh liczha praco\\' ,lik"I\\' utl'ZYlllUjf' ,.;i od l'. 1930 na poziomie 111; tys., w Pl'J:('lll,\ ś/t. zato lit-z!Ja zatl'udnionych hezustannie się- ohniża. W l', HI:JO zatl udniallo tu uhezpieczonych pracowników okrągło :10 ty.;,. \\ 1', l!)31 już poniżej 25 tys., w r. 1932 - 18 tys., .a w \'t)ku 193:1 ll{wal'tał wkazywał 11342:>; n kw, - 17711; Ul k\\. iI In; rv k \\. - li li'!9, :Xatomiast w hiural'h i ul'zęrlach Ikzba pracowników :-;ezOlJOWO wzrasta.ła, w. kazują(' w :-tosunI,u do r. 1930 (11 , ty s,) Z\\Tżkę o:! 3 t.\.,.. DOtTZył() to jellnak tyłko pierwszych 7.wykle kwartałów \V ciągu r()ku. Prócz liczhy zatrudniony('h. zaintereowanie łnH1zą J'ÓWnif'ż ieh płaee. W tej je'lnak d7.ied7.inio żadnych sz!'Zegółnyl'!l i ('harakterystyc7.ny('h znamion nie odkrywalll', Pła('e \\" Poznaniu mają howiem do.ść jednolitą. tenden('ję postępO\\ ania śladem wskaźnika orożyźnianego. To tpż nie wdają.l' się w hliżS7.ą ich analizę, ,wysta.rr7.' stwiprdzić, ŻP place godzino\\'f' I'ZPlI1ipślnikó,y i rohotników, zatrudnionych tak \V przedsi(,'hiorstwaeh miejskil'h jak i \\ przedsiębiorstwadl pn watn eh, oraz pO-hOł' urzędników ulegają od roku 1929 stopniowej obniż('(\ w miarę tego, jak ohniża się ws'lwi.nik drożyźniany. Gd' stan z l', 1928 przyjmiemy za 100 to do roku 1934 kos7.t' ży\\'no!Óci i utrzymania obniżyły się do 50-liO, pła('e rzemieślników mipj:-:kich do 80, place rzemif'ślników w pl'Zedsihiorstwaeh pn'watnyeh - do 7n, a pobory urzędników miejskich - 110 85, Obniżka wska7!lika drożyźnianego świade7Y 7.[tl'azem o ohniżeniu się w Poznaniu ogÓlnego p07.iomu cpn a.rtykułó\\ 1)/'71'df'wszystkiem pierwszej potrzeh'. lianowicie poważne skur'c7.enie się pod wplywem pogon;:ZOlI dl "arunkó\\ l2'ospodar('zych konsumeji z jednej strony, a stosunkowo zna('7.na podaż towarów z drugiej spowodowały. że Pozna/l ma ogóln' poziom {'en detaliezn'eh i hurto\\'nych w 7.akresip art'kuM\V Ż'\\'IIOŚciowyeh niższy niż niektóre więJ,szt' mia"ta Polski. Pod względem więc kosztów żywności Pmmail zajmuje ohecnie wśród miast polskich 9-te miPj!';ee, postępuję c po \Varszawie, Ratowicach, ]{rakowie, Bydgoszezy, \Vilnie, Borysławiu, Lwowip i Drohoh'czu. Prz'jmują.c koszt' ży\\'nośei w \\'arszawie 7.a 100, dla l\:atowie otrzymamy 99, ola Krakowa - 97, dla Bydgosz('z' -,- mi, dla \Vi/na - 94, dla Lwowa - 9i. dla POZ\łania - 9:?, dla Lo(lzi - SB, dla Częr-;toehow - 85. Z pomiędzy inny{'h elementów kOlIjulIktury do l'ozważl'lIia pozostaję, jeszcze: kredyty hankowe, rueh inwesty(''jll w hud.ownictwie i irlllyeh gałęziaeh, kursy akl''j p/'7,emp.łowy('h i ceuy artykułów przemysłow ch, l'z'nS7.e za mies7.kania i za lokale handlowe i inne, Brak jednak dostatecznych danych